________________
[ ૮૪ ] અંશપર્યાય એક અર્થમાં વપરાય છે, અહીં પ્રકૃતિએને પણ તેજ અર્થ છે) તેને પરમાર્થ આ છે, કે–
અવધિજ્ઞાની લેકક્ષેત્રના અસંખ્યય ભાગથી આરંભીને પ્રદેશની વૃદ્ધિએ અસંખ્યય લેક પરિમાણનું ક્ષેત્ર આલંબન પણે ઉત્કૃષ્ટથી દેખે. (આટલું ક્ષેત્ર લેકમાં ન હોવાથી ફક્ત માપ બતાવ્યું છે, તથા ક્ષેત્ર પ્રદેશમાં રહેલ પુદગળના સ્કંધ તથા સચિત્ત પદાર્થો તે જીવોને જાણે દેખે એમ સમજવું) અને કાળથી તે આવલિકાના અસંખ્યય ભાગથી માંડીને સમય વૃદ્ધિએ અસંખ્યય ઉત્સર્પિણી અવસર્પિણી પ્રમાણ કહ્યો છે, રેયભેદથી જ્ઞાનભેદ છે, માટે સંખ્યાતીત અસંખ્યાત પ્રકૃતિએ (ભેદે ) કહી છે, તથા તેજસ વાકૂદ્રવ્યમાં અપાંતરાળ વત્તી વર્ગણ અનંતપ્રદેશવાળા દ્રવ્યથી લઈને વિચિત્રવૃદ્ધિએ સર્વ મૂર્ત દ્રવ્ય ઉત્કૃષ્ટથી જુએ, તે આશ્રયી અનંત ભેદવાળું વિષયનું પરિમાણ કહ્યું, તથા ઉત્કૃષ્ટથી પ્રતિવસ્તુગત અસંખ્યય પર્યાનું વિષયમાન (પરિમાણુ) છે, એથી પગલાસ્તિકાયને તથા તેને પર્યાને અંગીકાર કરવાથી રેયના ભેદવડે જ્ઞાનના ભેદ થવાથી અનંત ભેદે છે; આ પ્રકૃતિઓવાળું અવધિજ્ઞાન છે, તેમાં કેટલીક પ્રવૃતિઓ જે ભવમાં પ્રાણી વર્તે તે ભવ આશ્રયી ભવ પ્રત્યયી હોય છે, તે નારક દેવ વિગેરે લક્ષણવાળો ભવ છે, તે જ કારણ (પ્રત્યય) જેમાં છે, તે જેમ પક્ષીઓ આકાશમાં ઉડે તે તેને ભવ આશ્રયી ઉડવાનું છે, તેમ દેવ નારકીને ભવઆશ્રયી અવધિ
