________________
[ e; ]
6
સમયે પણ આ પ્રશ્ર્ચતતા નથી, તેમ આ ભાવ અક્ષરનું કારણ પણ છે, તેથી અકારાદિ પણ અક્ષર કહેવાય છે, અથવા પાતે અને ખેરવે છે, પણ પાતે ક્ષય થતા નથી, માટે અક્ષર છે, તે સમાસ (સ ંક્ષેપ)થી ત્રણ પ્રકારે (૧) સંજ્ઞા અક્ષર, (૨) વ્યંજન અક્ષર લબ્ધિ અક્ષર છે, અક્ષરાના આકાર વિગેરે તે સંજ્ઞા અક્ષર છે, જેમ ઘટિકાના આકારવાળા ચ કાર છે, કુરૂટિકા ’ ના આકાર ૨ કાર છે અને તે બ્રાહ્મી વિગેરે લિપિના વિધાન આશ્રયી અનેક પ્રકારે છે, ( જેનાવડે પેાતાના વિચારા લખાય તે લિપિ અને તે લખવામાં વપરાતા અક્ષરા તે સંજ્ઞા અક્ષર છે ) અને દીવાવડે અ ંધારામાં ઘડા દેખાય તેમ જેનાવડે મનના અભિપ્રાય કે પદાર્થ ખીજાને ખતાવાય તે વ્યંજન અક્ષર છે. તે બધા ખેાલાતા મકારથી હુકાર સુધી છે, કારણ કે તે ખેલાતા શબ્દના અર્થના પ્રકટ કરનારા છે.
તથા જે અક્ષરના ઉપલભ ( એષ ) થાય, તે લબ્ધિ અક્ષર છે, અને તે શ્રુતજ્ઞાન, ઈંદ્રિય અને મન સંબંધી શ્રુત ગ્રંથને અનુસારે થાય તે, અથવા તેનુ ં આવરણુ ક્ષય ઉપશમ થાય તે છે, અહિં સંજ્ઞા અક્ષર, વ્યંજન અક્ષર દ્રવ્ય અક્ષરા છે, તે શ્રુતજ્ઞાન નામના ભાવ અક્ષરનું કારણ હાવાથી મતાવ્યા છે, પણ ભાવ અક્ષર તેા લબ્ધિ અક્ષર છે, કારણ કે તે વિજ્ઞાન સ્વરૂપ છે, અહિં અક્ષર આત્મકથ્રુત તે અક્ષરશ્રુત છે.
તે દ્રવ્ય અક્ષર આશ્રયી છે, અથવા અક્ષર તેજ શ્રુત તે
