________________
[૪૬] ક્ષેત્ર પ્રદેશની પંક્તિઓ બધા બોલનારની છએ દિશામાં હોય છે, જેમાં ઉત્કૃષ્ટ થઈ હોય તે ભાષા પ્રથમ સમયેજ લેકના અંત સુધી દડે છે, તેને બીજો અર્થ આ છે, કે તે શ્રેણિઓ સાથે એકમેકપણે ભાષા સમણિઓ રહેલી છે, તે ભાષાના પુદગળો દેડે છે, હવે જેના વડે અવાજ થાય, તે શબ્દ તે ભાષાના પુગળ સમુહરૂપે પરિણત થાય તે પુરૂષ અશ્વ વિગેરે સંબંધી જે શબ્દ સાંભળે, ગ્રહણ કરે ઉપલબ્ધ કરે એ બધા પર્યાયે છે, (યત્ જે તત્ તેને સર્વદા સંબંધ છે, તેથી ) મિશ્ર શબ્દને સાંભળે, તેને પરમાર્થ આ છે કે જે મોઢામાંથી નીકળ્યા, તે તથા તેનાથી ભાવિત વચમાં રહેલા શબ્દદ્રવ્ય છે, તેનાથી મિશ્ર થએલ હોય તે મિશ્રને સાંભળે. આ સમશ્રેણિ સિવાય વિશ્રેણિમાં છે, તે ઈત” વર્તે છે, તેને આ પરમાર્થ છે, કે વિશ્રેણિમાં રહેલા શ્રોતા તે મોઢામાંથી નીકળેલા શબ્દ સમશ્રેણિએ જતાં જેઓના દ્રવ્યોને તેવા શબ્દ પરિણામ સ્થાપવા માટે નિયમથી પરાઘાત કરે, તેથી સાંભળે અર્થાત્ વાસિત થયેલા શબ્દને જ જાણે. પણ મોઢામાંથી નીકળેલા શબ્દો ન સાંભળે.
પ્ર–તેમ શા માટે થાય છે?
ઉ–મેઢામાંથી નીકળેલ શબ્દ સમશ્રેણિએ જાય, અને કાનમાં પ્રતિઘાત ન કરે, અથવા વિશ્રેણિમાં રહેલો જ વિશ્રેણિ કહેવાય, જેમ ભીમસેન શબ્દને બદલે સેન વપરાય, સત્યભામાને બદલે ભામાં વપરાય છે, અહીં પણ તેમ જાણવું ૬
