________________
[કર ]
ઉ-અવગ્રહ વિગેરેમાં શ્રુતનિશ્રિત કહેવાથી અને ઉત્પાતિકી બુદ્ધિમાં અવગ્રહ વિગેરે હાવાથી અશ્રુતનિશ્રિત કોઇ અંશે છે, પણ સર્વથા નથી. તેના ભાવાર્થ છે, કે શ્રુતથી કરેલા ઉપકારથી નિરપેક્ષ જે જ્ઞાન છે, તે આત્પત્તિકી વિગેરે અશ્રુત નિશ્ચિત પ્રતિભા છે. ( પ્રજ્ઞા, નવા નવા ઉલ્લેખથી શાભિત એ બુદ્ધિના વિકાશ છે.)
પણ આમાં અશ્રુતનિશ્રિત વૈનયિકી બુદ્ધિ નથી, છતાં ચારે બુદ્ધિએ સાથે રહેવાથી નિયુક્તિકારે સાથે લીધી છે, માટે વરાધ નથી. હવે શ્રુતનિશ્રિત મતિજ્ઞાનનું સ્વરૂપ અતાવે છે.
उग्गह ईहाऽवाओ य धारणा एव हुंती चत्तारि । आभिणिबाहिय नाणस्स भेयवत्थू समासेणं ॥ नि० २ ॥ સંપૂર્ણ અથવા વિશેષને છેડીને સામાન્યથી અને એટલે રૂપ વિગેરેને અવગ્રહે (સમજે તે અવગ્રહ' છે, અને તે પદાર્થની વિશેષ લેાચના કરે તે ‘ઇહા’ છે, અને તે પદા
ના વિશેષ નિશ્ચય કરે, તે અવાય’ છે, ગાથામાં ‘ચ’ શબ્દ એ ત્રણે ‘ અવગ્રહ ' વિગેરે સ્વતંત્ર છે, તે સૂચવે છે, અર્થાત અવગ્રહ વિગેરેના પર્યાયા ઇહા વિગેરે નથી એમ જાણવું.
'
સમજેલા અને વિશેષ પ્રકારે હૃદયમાં ધારવું તે
,
ધારણા છે. ગાથામાં એવ’ શબ્દ ક્રમ ખતાવે છે, કે આ પ્રમાણેજ ચાર ભેદો થાય છે, અથવા મતિજ્ઞાનના ક્મા પ્રમાણે ચાર વિકલ્પે અથવા અશા છે, તેજ વસ્તુઓ ભેદ વસ્તુ છે.
"
