________________
[ ર૯ ] જ્ઞાનને મન:પર્યવ કહે છે, અથવા મનના પર્યાયે તે મનના પર્યાયે ભેદે, ધર્મે જે બાહા વસ્તુના આલેચનને પ્રકાર છે, (આ બધા એક અર્થમાં છે) તે સંબંધીનું જ્ઞાન તે મનઃપર્યાય જ્ઞાન છે, આ જ્ઞાન રા દ્વોપ અને બે સમુદ્રની અંદર રહેલા સંસીપચેંદ્રી જીના મનમાં રહેલા દ્રવ્યોના આલંબનથી જ આ જ્ઞાન થાય છે. તથા શબ્દ અવધિજ્ઞાનની સાથે આ મન:પર્યવજ્ઞાન સરખાપણું બતાવે છે.
પ્ર–કેવી રીતે?
ઉ–બંનેના સ્વામી છદ્મસ્થ છે, તથા પુદગલ માત્રનું આલંબન બંનેમાં છે, તથા બંને ક્ષાપશમિક ભાવમાં છે. તથા પ્રત્યક્ષ જ્ઞાનપણે બંનેનું સરખાપણું છે.
- કેવળજ્ઞાન. - મતિજ્ઞાન વિગેરે ચારે જ્ઞાનથી નિરપેક્ષ (સહાય લીધા વિના) આ જ્ઞાન પ્રકાશે છે, તેથી કેવળ નામ છે, અથવા કેવળજ્ઞાન શુદ્ધ છે, અર્થાત્ તેના આવરણરૂપ કર્મમળના કલંકથી રહિત છે, અથવા સકલ (સંપૂર્ણ) તે કેવળ છે, કારણ કે સંપૂર્ણ આવરણના અભાવથી સંપૂર્ણ જ્ઞાન પ્રકટ થાય છે, અથવા અસાધારણ તે કેવળ છે, એટલે એના જેવું બીજું કઈ પણ જ્ઞાન નથી, આ બધાને પરમાર્થ આ છે, કે યથા અવસ્થિત સંપૂર્ણ ભૂત વર્તમાન અને ભવિષ્ય સંબંધી જે ભાવે છે, તેના સ્વભાવનું પ્રકાશક આ કેવળજ્ઞાન છે, કેવળ સાથે જ્ઞાન જેડતાં કેવળજ્ઞાન શબ્દ થાય છે. ગાથામાં ૨
