Book Title: Pravachana sara
Author(s): Kundkundacharya, Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008294/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates * bhagavAnazrIkuMdakuMda-kahAnajainazAstramALA, puSpa-33 * sarvajJavItarAgAya nmH| zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadevapraNIta zrI pravacanasAra mULa gAthAo, saMskRta chAyA, gujarAtI padyAnuvAda, zrI amRtacaMdraAcAryadevaviracita "tattvapradIpikA' saMskRta TIkA, zrI jayasenAcAryaviracita "tAtparyavRtti saMskRta TIkA ane tattvapradIpikA TIkAnA gujarAtI anuvAda sahita : anuvAdaka : hiMmatalAla jeThAlAla zAhu bI esasI. : prakAzaka : zrI digaMbara jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa, sonagaDha ( saurASTra) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Thanks & our Request This shastra has been kindly donated by Jinendra Foundation, (Trustee Jayantilalbhai D. Shah, London, UK) who has paid for it to be "electronised" and made available on the internet. Our request to you: 1) We have taken great care to ensure this electronic version of the Gujarati Shree Pravachansaar is a faithful copy of the paper version. However if you find any errors please inform us on rajesh@AtmaDharma.com so that we can make this beautiful work even more accurate. 2) Keep checking the version number of the on-line shastra so that if corrections have been made you can replace your copy with the corrected one. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Version History Date Changes Version Number 001 16 January 2002 Initial version in PDF format for the Internet. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates prathama AvRtti : prata 2OOO vi. saM. 2004, sana 1948 dvitIya AvRtti : prata 16OO vi. saM. 2024, sana 1968 tRtIya AvRtti : prata 15OO vi. saM. 2032, sana 1975 caturtha AvRtti : prata 15OO vi. saM. 2037, sana 1980 mudraka : maganalAla jaina tathA pravINacaMdra huM, zAhu ajita mudraNAlaya sonagaDha ( saurASTra) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates parama pUjya saddagurudeva zrI kAnajIsvAmI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates arpaNa jemaNe A pAmara para apAra upakAra karyo che, jemanI preraNAthI pravacanasArano A anuvAda taiyAra thayo che, jeo jinapravacananA parama bhakta ane marmajJa che, jeo jinapravacananA hArdane anubhavI nija kalyANa sAdhI rahyA che ane bhAratavarSanA bhavya jIvone kalyANapaMthe dorI rahyA che, jeo jinapravacananA sArarUpa bhedavijJAnanA ane zuddhAtmapravRttinA A kALe A kSetre sarvotkRSTa prabhAvaka che, te paramapUjya paramopakArI saddagurudeva ( zrI kAnajIsvAmI)ne A anuvAda-puSpa atyaMta bhaktibhAve arpaNa karuM chuM. -anuvAdaka Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrI saddagurudeva-stuti | ( harigIta) saMsArasAgara tAravA jinavANI che naukA bhalI, jJAnI sukAnI maLyA vinA e nAva paNa tAre nahIM; A kALamAM zuddhAtmajJAnI sukAnI bahu bahu dohyalo, muja puNarAzi phaLyo aho ! guru kAna tuM nAvika maLyo. (anuSTrapa) aho ! bhakta cidAtmAnA, sImaMdhara-vIra-kuMdanA ! bAhyAMtara vibhavo tArA, tAre nAva mumukSunAM. | (zikhariNI) sadI daSTi tArI vimaLa nija caitanya nIrakhe, ane jJaptimAMhI darava-guNa-paryAya vilase; nijAlaMbIbhAve pariNati svarUpe jaI bhaLe, nimitto vahevAro cidaghana viSe kAMI na maLe. (zArdUlavikrIDita) haiyuM "sata sata, jJAna jJAna' dhabake ne vajavANI chUTe, je vaje sumumukSu sarva jhaLake; paradravya nAto tUTe; -rAgadveSa ruce na, jaMpa na vaLe bhAveMdrimAM-aMzamAM, TaMkotkIrNa akaMpa jJAna mahimA hRdaye rahe sarvadA. (vasaMtatilakA). nitya sudhAjharaNa caMdra! tane karuNA akAraNa samudra! tane he jJAnapoSaka sumegha ! tane A dAsanA jIvanazilpI ! tane namuM namuM namuM * KU) 0deg) * *09 <<0). (gnagdharA) UMDI UMDI, UMDethI sukhanidhi satanA vAyu nitye vahetI, vANI cimUrti! tArI ura-anubhavanA sUkSma bhAve bharelI; bhAvo UMDA vicArI, abhinava mahimA cittamAM lAvI lAvI, khoyeluM ratna pAmuM, -manaratha manano; pUrajo zaktizALI ! Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pahelI AvRttinuM prakAzakIya nivedana bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadevapraNIta sarvotkRSTa paramAgamo mAMhenuM eka A zrI pravacanasArajI gujarAtI anuvAda sahita pahelI ja vAra prakAzita thAya che. zrImad rAyacaMdra jaina zAstramALA mAM prasiddha thayela hiMdI pravacanasAra upara paramapUjya saddagurudeve prathama sonagaDhamAM vyAkhyAno karyA hatAM ane tyAra pachI vi. saM. 1999 mAM rAjakoTanA cAturmAsa daramiyAna tenA bhAvo vyAkhyAna dvArA pragaTa karyA hatA. te vakhate ema jaNAvyuM hatuM ke-paM. hemarAjajIe je hiMdIbhASATIkA karI che te mAtra bAlAvabodharUpa hovAthI temAM zrI amRtacaMdrasUrikRta saMskRta TIkAnA pUrepUrA bhAvo AvI zakayA nathI, tethI jo A mahAna zAstrano akSaraza: anuvAda gujarAtI bhASAmAM prasiddha thAya to jijJAsuone mahA lAbhanuM kAraNa thAya. AthI, A graMthanuM gujarAtI bhASAmAM prakAzana karavAno A saMsthAe nirNaya karyo hato. Ama, samayasAranI jema A pravacanasAra paNa pU. gurudevazrInA prabhAvanI ja prasAdI che; niraMtara adhyAtmazAstronuM rahasya samajAvIne teozrI ApaNA upara je mahAna upakAra karI rahyA che te upakArane vANI dvArA vyakta karavAne A saMsthA sarvathA asamartha che. pravacanasAranA gujarAtI anuvAdanuM kArya bhAIzrI hiMmatalAla jeThAlAla zAhathI ja thaI zake tema hovAthI, zrI digaMbara jaina svAdhyAyamaMdira TrasTe temane anuvAda mATe vinati karI, ane temaNe ghaNA harSathI anuvAda karavAnuM svIkAryuM. tenA phaLarUpe A anuvAda prasiddha thavA pAmyo che. have mumukSu jIvo A zAstrano pUro lAbha laI zakaze-e temanAM sadabhAgya che. ane te mATe pU. gurudevazrInI preraNA jhIlIne A anuvAda taiyAra karanAra bhAIzrI hiMmatalAla jeThAlAla zAhano ApaNA upara mahAna upakAra varte che. zrI pravacanasAra zAstranI "tattvadIpikA" nAmanI prathama saMskRta TIkA zrI amRtacaMdrasUrie lagabhaga vikrama saMvatanA dasamA saikAmAM karI hatI. Aje tene dasa saikA vItI gayA hovA chatAM te TIkAno akSaraza: anuvAda hiMdanI koI dezabhASAmAM Aja sudhI thayo na hato, ane saMskRtabhASAnA abhyAsIo ghaNA thoDA ja hoya che tethI, mumukSu jIvone A zAstranA abhyAsano tathA tenA bhAvo samajavAno pUro lAbha maLato nahi; A akSarazaH gujarAtI anuvAda te khoTane dUra kare che. A zAstranuM gujarAtI bhASAMtara karavAnuM kAma saheluM na hatuM. zrI jainadharmanA eka mahAna nigraMtha AcArya zrI amRtacaMdrasUrie zrI pravacanasAra upara potAnI tattvadIpikA nAmanI saMskRta TIkAmAM je ucca ane gaMbhIra bhAvo utAryA che te bhAvo barAbara jaLavAI rahe tevI rIte tene sparzIne anuvAda thAya to ja prakAzana saMpUrNapaNe samAjane lAbhadAyaka nIvaDI zake. A anuvAdamAM zrI AcAryadevanA mULa bhAvonI gaMbhIratA saMpUrNapaNe jaLavAI rahI che, ane Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates anuvAdamAM aneka jagyAe phUTanoTa dvArA tenA artho ane khulAsAo karIne ghaNI spaSTatA karavAmAM AvI che. e uparAMta mULa zlokono gujarAtI padyAnuvAda harigIta chaMdamAM karyo che te ghaNo madhura, spaSTa ane saraLa bhASAmAM che. AthI A zAstra mumukSuone saMpUrNapaNe upayogI thAya tevuM suMdara banyuM che. A rIte A anuvAdakArya bhAIzrI hiMmatalAlabhAIe sarvAge pAra utAryuM che, e jaNAvatAM TrasTane ghaNo ja AnaMda thAya che. bhAIzrI hiMmatalAlabhAI adhyAtmarasika, zAMta, vivekI, gaMbhIra ane vairAgyazALI sajjana che, e uparAMta ucca keLavaNI pAmela ane saMskRtamAM pravINa che. A pahelAM graMthAdhirAja zrI samayasArano gujarAtI anuvAda paNa temaNe karyo che ane have niyamasArano anuvAda paNa teo ja karavAnA che. A rIte zrI kuMdakuMdabhagavAnanA samayasAra, pravacanasAra ane niyamasAra jevA sarvotkRSTa paramAgama zAstrono anuvAda karavAnuM parama saubhAgya temane maLyuM che, tethI teo kharekhara dhanyavAdane pAtra che. A zAstrano gujarAtI anuvAda temaNe evo suMdara karyo che ke te mATe A TrasTa temano jeTalo upakAra mAne teTalo ocho che. A kAryathI to AkhA jainasamAja upara temano upakAra che. e kahevAnI bhAgye ja jarUra che ke-jo A kAma temaNe hAthamAM na lIdhuM hota to ApaNe A satkRSTa zAstra ApaNI mAtRbhASAmAM prApta karI zakayA na hota. anuvAda mATe game teTalA paisA kharcavAmAM Ave topaNa bIjAthI AvuM suMdara kArya thaI zakata nahi-ema A saMsthA khAtarIpUrvaka jaNAve che. bhAIzrI hiMmatalAlabhAIe koI paNa prakAranI Arthika sahAyatA lIdhA vagara, mAtra jinavANImAtA pratyenI bhaktithI prerAIne A kArya karI ApyuM che. A kArya mATe saMsthA temanI NI che. A anuvAdamAM ane harigIta gAthAomAM temaNe potAnA AtmAno saMpUrNa rasa reDI dIdho che. temaNe lakhelA upodaghAtamAM temanA aMtaranuM pratibiMba dekhAI Ave che, teo lakhe che ke "A anuvAda meM pravacanasAra pratyenI bhaktithI ane gurudevazrInI prareNAthI prerAIne nija kalyANa arthe, bhavabhayathI DaratAM DaratAM karyo che.' A anuvAda-kAryamAM ghaNI ja kImatI sevA bhAIzrI khImacaMda jeThAlAla zeTha tathA brahmacArI bhAIzrI caMdulAla khImacaMda jhobALiyAe ApI che, te mATe temano upakAra pradarzita karavAnI rajA lauM chuM. ane bIjA paNa che je bhAIoe A kAryamAM madada ApI che te sarvano AbhAra mAnavAnI rajA lauM chuM. mumukSuo A zAstrano barAbara abhyAsa karI, tenA aMtaranA bhAvone yathArthapaNe samajo ane temAM kahelA zuddhopayoga-dharmarUpe potAnA AtmAne pariNAvo. zrAvaNa vada 2 vIra saM. 2474 vakIla rAmajI mANekacaMda dozI -pramukha zrI digaMbara jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa, sonagaDha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates OM sat zrI sadgurudevAya nmH| bIjI AvRttinuM prakAzakIya nivedana A zAstra ghaNA lAMbA samayathI aprApya hovAthI aneka mumukSuonI tenA mATe mAMgaNI cAluM hatI, paNa presanI muzkelInA kAraNe tenuM prakAzana zIdhra thaI zakayuM nahi. Aje tenI A bIjI AvRttinuM prakAzana karatAM AnaMda anubhavAya che. A AvRttinI eka viziSTatA che ane te e che ke temAM zrI jayasenAcAryadevakRta tAtparyavRtti" nAmanI saMskRta TIkA umeravAmAM AvI che. bra. bhAIzrI caMdulAlabhAIe jayapuranI hastalikhita pratanA AdhAre te TIkA sudhArI ApI che. paM. zrI hiMmatalAlabhAI zAhe prastAvanA lakhI ApI che tathA bra. zrI caMdubhAIe pUpha tapAsI ApyAM che tema ja paM. zrI hiMmatalAlabhAIe AkharI prapha tapAsI ApyAM che. te uparAMta teo baMnee prakAzana saMbaMdhamAM kImatI sUcano ApavA sAthe anya aneka prakAre sahAya karI che. te badala te baMne mahAnubhAvono AbhAra mAnIe chIe. A zAstranA pRSTha 1 thI 336 sudhI vallabhavidyAnagaramAM gaMgA mudraNAlayanA mAlika bhAIzrI ramaNalAlabhAI paTela tathA zeSa bhAga sonagaDhamAM ajita mudraNAlayanA mAlika zrI maganalAlajI jaine suMdara rIte chApI Apela che tethI temano AbhAra mAnIe chIe. A zAstranI paDatara kiMmata lagabhaga rUA. 11-00 thAya che, paraMtu sarva dhArmika baMdhuo A paramAgamano vizeSa lAbha laI zake e hetune lakSamAM rAkhIne tenI kiMmata mAtra rU. 5-50 rAkhavAmAM AvI che. je je mumukSuoe A zAstranA prakAzanArthe Arthika sahAyatA ApI che temanI udAratA badala temane dhanyavAda. A pravacanasAra' sarvajJa tIrthaMkara paramAtmAnA divyadhvanino sAra che. pUjya gurudevazrInA zrImukhe tenA uparanAM atyaMta gUDha ane mArmika pravacano sAMbhaLavA maLe che tethI ApaNe sau temanA atyaMta RNI chIe ane temane hArdika abhivAdana karIe chIe. A zAstramAM darzAvela bhAvone yathArthapaNe samajI, aMtaramAM tenuM pariNamana karI, atIndriya jJAnanI prApti dvArA atIndriya AnaMdane sarve jIvo AsvAdo evI AMtarika bhAvanA bhAvIe chIe. zrAvaNa vada 2 vIra saM. 2494 sAhityaprakAzana-samiti, zrI di. jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa, sonagaDha (saurASTra) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates A AvRttinuM nivedana bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadava praNIta zrI pravacanasAra paramAgamanI A cothI AvRtti pragaTa karatAM AnaMda thAya che. A pravacanasAra sarvajJa tIrthaMkara paramAtmAnA divyadhvanino sAra pUjya gurudevazrInA zrImukhethI tenA uparanA atyaMta gUDha ane dhArmika pravacano sAMbhaLavA maLe che tethI ApaNe sau temanA atyaMta RNI chIe. ane temane hArdika abhivAdana karIe chIe. mumukSujana A zAstramAM darzAvela bhAvone yathArthapaNe samajI aMtaramAM pariNamana karI, atIndriya jJAna ane AnaMdane prApta kare evI AMtarika bhAvanA. rAmajI mANekacaMda dozI -pramukha zrI di. jaina svA. maM. TrasTa, sonagaDha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates namaH sadgurave upodaghAta [ prathama AvRtti prasaMge ] bhagavAna kuMdakuMdAcAryadavapraNIta A "pravacanasAra" nAmanuM zAstra "dvitIya zrutaskaMdha'nA sarvotkRSTa AgamomAMnuM eka che. 'dvitIya zrutaskaMdha'nI utpatti kaI rIte thaI te ApaNe paTTAvalionA AdhAre saMkSepamAM prathama joIe: AjathI 2474 varSa pahelAM A bharatakSetranI puNyabhUmimAM jagapUjya parama bhaTTAraka bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI mokSamArgano prakAza karavA mATe samasta padArthonuM svarUpa potAnA sAtizaya divyadhvani dvArA pragaTa karatA hatA. temanA nirvANa pachI pAMca zrutakevaLI thayA, jemAM chellA zrutakevaLI zrI bhadrabAhusvAmI thayA. tyAM sudhI to dvAdazAMgazAstranA prarUpaNathI nizcayavyavahArAtmaka mokSamArga yathArtha pravartato rahyo. tyAra pachI kALadoSathI krame krame aMgonA jJAnanI bhucchitti thatI gaI. ema karatAM apAra jJAnasiMdhuno ghaNo bhAga viccheda pAmyA pachI bIjA bhadrabAhusvAmI AcAryanI paripATImAM be samartha munio thayA-ekanuM nAma zrI dharasena AcArya ane bIjAnuM nAma zrI guNadhara AcArya. temanI pAsethI maLelA jJAna dvArA temanI paraMparAmAM thayelA AcAryoe zAstro gUMcyAM ane vIra bhagavAnanA upadezano pravAha vaheto rAkhyo. zrI dharasena AcAryane AgrAyaNIpUrvanA pAMcamA vastu adhikAranA mahAkarmaprakRti nAmanA cothA prAbhUtanuM jJAna hatuM. te jJAnAmRtamAMthI anukrame tyAra pachInA AcAryo dvArA pakhaMDAgama, dhavala, mAdhavala, jayadhavala, gommadasAra, labdhisAra, kSapaNAsAra Adi zAstro racAyAM. A rIte prathama zrutaskaMdhanI utpatti che. temAM jIva ane karmanA saMyogathI thayelA AtmAnA saMsAra-paryAyanuM-guNasthAna, mArgaNAAdinuM-varNana che, paryAyArthika nayane pradhAna karIne kathana che. A nayane azuddhadravyArthika paNa kahe che ane adhyAtmabhASAthI azuddhanizcayanaya athavA vyavahAra kahe che. zrI guNadhara AcAryane jJAnapravAdapUrvanA dezamAM vastunA trIjA prAbhUtanuM jJAna hatuM. te jJAnamAMthI tyAra pachInA AcAryoe anukrame siddhAMto racyA. ema sarvajJa bhagavAna mahAvIrathI cAlyuM AvatuM jJAna AcAryonI paraMparAthI bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevane prApta thayuM. temaNe Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates paMcAstikAya, pravacanasAra, samayasAra, niyamasAra, aSTapAhuDa Adi zAstro racyAM. A rIte dvitIya zrutuskaMdhanI utpatti thaI. temAM jJAnane pradhAna karIne zuddhadravyArthika nayathI kathana che, AtmAnA zuddha svarUpanuM varNana che. bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeva vikrama saMvatanI zarUAtamAM thaI gayA che. digaMbara jainaparaMparAmAM bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevanuM sthAna sarvotkRSTa che. 'maMgalaM maLavAnlR vIro maMgalaM gautamo naLI maMgalaM jIvakuMvAryo bainadharmostu maMgalam||' e zloka dareka digaMbara jaina zAstradhyayana zarU karatAM maMgaLAcaraNarUpe bole che. A parIthI siddha thAya che ke sarvajJa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI ane gaNadhara bhagavAna zrI gautamasvAmI pachI turata ja bhagavAna kuMdakuMdAcAryanuM sthAna Ave che. digaMbara jaina sAdhuo potAne kuMdakuMdAcAryanI paraMparAnA kahevarAvavAmAM gaurava mAne che. bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevanAM zAstro sAkSAt gaNadharadevanAM vacano jeTalAM ja pramANabhUta manAya che. temanA pachI thayelA graMthakAra AcAryo potAnA koI kathanane siddha karavA mATe kuMdakuMdAcAryadevanAM zAstronuM pramANa Ape che eTale e kathana nirvivAda Thare che. temanA pachI lakhAyelA graMthomAM temanAM zAstromAMthI thokabaMdha avataraNo lIdhelAM che. kharekhara bhagavAna kuMdakuMdAcArye potAnAM 52mAgamomAM tIrthaMkaradevoe prarUpelA uttamottama siddhAMtone jALavI rAkhyA che ane mokSamArgane TakAvI rAkhyo che. vi. saM. 990 mAM thaI gayelA zrI devasenAcAryava2 temanA darzanasAra nAmanA graMthamAM 'kahe che ke 'videhakSetranA vartamAna tIrthaMkara sImaMdharasvAmInA samavasaraNAmAM jaIne zrI padmanaMdinAthe (kuMdakuMdAcAryadeve ) pote prApta karelA jJAna vaDe bodha na Apyo hota to munijano sAcA mArgane kema jANata ?'' bIjo eka ullekha ApaNe joIe. jemAM kuMdakuMdAcAryane kaLikALasarvajJa kahevAmAM AvyA cheH 'padmanaMdI, kuMdakuMdAcArya, vakragrIvAcArya, elAcArya, gRghrapicchAcArya' e pAMca nAmothI virAjita, cAra AMgaLa UMce AkAzamAM cAlavAnI jemane Rddhi hatI. jemaNe pUrvavidehamAM jaIne sImaMdharabhagavAnane vaMdana karyuM hatuM ane temanI pAsethI maLelA zrutajJAna vaDe jemaNe bhAratavarSanA bhagya jIvone pratibodha karyo che evA je zrI jinacaMdrasUribhaTTArakanA paTTanA AbharaNarUpa kaLikALasarvajJa( bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeva ) temaNe racelA A paTTAmRta graMthamAM.....sUrIzvara zrI zrutasAgare racelI mokSaprAkRtanI TIkA samApta thaI ' Ama padmAmRtanI zrI zrutasAgarasUriSkRta TIkAnA aMtamAM lakheluM che. bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevanI mahattA batAvanArA AvA anekAneka ullekho jaina sAhityamAM maLI Ave che; * zilAlekho paNa aneka che. A rIte ApaNe joyuM ke sanAtana jaina saMpradAyamAM kaLikALasarvajJa bhagavAna kuMdakuMdAcAryanuM sthAna ajoDa che. bhagavAna kuMdakuMdAcAryanAM racelAM aneka zAstro che, jemAMthI thoDAMka hAlamAM vidyamAna che. trilokanAtha sarvajJadevanA mukhamAMthI vahelI zrutAmRtanI saritAmAMthI bharI lIdhelAM te amRtabhAjano 1. mULa zloka mATe 16mu pAnuM jIo 2. zilAlekhonA namUnA mATe 15mu pAnuM Ao Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates hAlamAM aneka AtmArthIone AtmajIvana arpe che. temanAM samayasAra, paMcAstikAya ane pravacanasAra nAmanAM traNa uttamottama zAstro "prAbhUtatrayakahevAya che. A traNa paramAgamomAM hajAro zAstrono sAra AvI jAya che. bhagavAna kuMdakuMdAcArya pachI lakhAyelA ghaNA graMthonAM bIjaDAM A traNa paramAgamomAM rahelAM che ema sUkSma dRSTithI abhyAsa karatAM jaNAya che. zrI samayAra A bharatakSetranuM sarvotkRSTa paramAgama che. temAM nava tattvonuM zuddhanayanI dRSTithI nirUpaNa karI jIvanuM zuddha svarUpa sarva taraphathI-Agama, yukti, anubhava ane paraMparAthI-ati vistArapUrvaka samajAvyuM che. paMcAstikAyamAM cha dravyanuM ane nava tattvanuM svarUpa saMkSepamAM kahyuM che. pravacanasAramAM tenA nAma anusAra jinapravacanano sAra saMgharyo che. jema samayasAramAM mukhyatve darzanapradhAna nirUpaNa che, tema pravacanasAramAM mukhyatve jJAnapradhAna nirUpaNa che. zrI pravacanasAranA prAraMbhamAM ja zAstrakartAe vItarAga cAritra mATenI potAnI jhaMkhanA vyakata karI che. vAraMvAra aMtaramAM DUbakI mAratA AcAryabhagavAna niraMtara aMdara ja samAI rahevAne jhaMkhe che. paNa jyAM sudhI e dazAne pahoMcAtu nathI tyAM sudhI aMtara-anubhavathI chUTI vAraMvAra bahAra paNa avAI jAya che. e dazAmAM je amUlya vacanamauktikonI mALA guMthAI A pravacanasAra paramAgama che. AkhA paramAgamamAM vItarAga cAritranI jhaMkhanAno mukhya dhvani guMjI rahyo che. evA A parama pavitra zAstrane viSe traNa zrutaskaMdha che prathama zrutaskaMdhanuM nAma jJAnatattvaprajJApana che. anAdi kALathI parasammukha jIvone "huM jJAnasvabhAva chuM ane mAruM sukha mAramAM ja che' evI zraddhA kadI thaI nathI ane tethI tenI oziyALI parasammukha vRtti kadI TaLatI nathI. evA dIna du:khI jIvo para AcAryabhagavAne parama kaNA karI A adhikAramAM jIvano jJAnAnaMdasvabhAva vistArathI samajAvyo che tema ja kevaLInA jJAna ane kevaLInA sukha mATenI dhodhamAra utkRSTa bhAvanA vahAvI che. "kSAyika jJAna ja upAdeya che, kSAyopathamika jJAnavALA to karmabhArane ja bhogave che, pratyakSa jJAna ja ekAMtika sukha che, parokSa jJAna to atyaMta AkuLa che, kevaLInuM atIndriya sukha te ja sukha che, Indriyajanita sukha to du:kha ja che, siddhabhagavAna svayameva jJAna, sukha ne deva che, ghAtikarmarahita bhagavAnanuM sukha sAMbhaLIne paNa jemane tenI zraddhA thatI nathI teo abhavya (dUrabhavya ) che" ema aneka aneka prakAre AcAryabhagavAne kevaLajJAna ane atIndriya paripUrNa sukha mATe pokAra karyo che. kevaLInAM jJAna ane AnaMda mATe AcAryabhagavAne evI bhAvabhInI dhUna macAvI che ke te vAMcIne saheje ema lAgI jAya che ke videhavAsI sImaMdharabhagavAna pAsethI ane kevaLIbhagavaMtonA ToLA pAsethI bharatakSetramAM AvIne turata ja kadAca AcAryabhagavAne A adhikAra racI potAnI hRdayormio vyakata karI hoya. A rIte jJAna ane sukhanuM anupama nirUpaNa karI A adhikAramAM AcAryabhagavAne mumukSuone atIndriya jJAna ane sukhanI rucI tathA zraddhA karAvI che ane chellI gAthAomAM moharAgadveSane nirmULa karavAno jinokta yathArtha upAya saMkSepamAM darzAvyo che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bIjA zrutaskaMdhanuM nAma zetattva-prajJApana che. anAdi kALathI paribhramaNa karato jIva badhuM karI cUkyo che paNa sva-paranuM bhedavijJAna teNe kadI karyuM nathI. 'baMdhamArgamAM tema ja mokSamArgamAM jIva ekalo ja kartA, karma, karaNa ane karmaphaLa bane che, para sAthe tene kadIye kAMI ja saMbaMdha nathI' evI sAnubhava zraddhA tene kadI thaI nathI. tethI hajAro mithyA upAyo karavA chatAM te du:khamukta thato nathI. A zrutaskaMdhamAM AcAryabhagavAne duHkhanuM mULa chedavAnuM sAdhana-bhedavijJAna-samajAvyuM che. "jagatanuM pratyeka sata arthAta pratyeka dravya utpAda-vyaya-dhrauvya sivAya ke guNaparyAyasamUha sivAya bIjAM kAMI ja nathI. sat kaho, dravya kaho, utpAda-vyaya-dhrauvya kaho, guNaparyAyapiMDa kaho-e badhuM eka ja che." A trikALajJa jinabhagavaMtoe sAkSAt dekhelA vastusvarUpano mULabhUta pAyAno- siddhAMta che. vItarAgavijJAnano A mULabhUta siddhAMta zarUAtanI ghaNI gAthAomAM atyaMta atyaMta suMdara rIte koI lokottara vaijJAnikanI DhabathI samajAvavAmAM Avyo che. tyA dravyasAmAnyanuM svarUpa ja alaukika zailIthI siddha karyuM che teno khyAla vAMcakane e bhAga jAte ja vAMcyA vinA Avavo azakaya che. kharekhara pravacanasAramAM varNaveluM A dravyasAmAnya nirUpaNa atyaMta abAdhya ane parama pratItikara che. e rIte dravyasAmAnyanA jJAnarUpI sudaDha bhUmikA racIne, dravyavizeSanuM asAdhAraNa varNana, prANAdithI jIvanuM bhinnapaNuM, jIva dehAdikano kartA-kArayitA anumaMtA nathI e hakIkata, jIvane pudgalapiMDanuM akartApaNuM, nizcayabaMdhanuM svarUpa, zuddhAtmAnI upalabdhinuM phaLa, ekAgrasaMcetanalakSaNa dhyAna vagere aneka viSayo ati spaSTa rIte samajAvavAmAM AvyA che. e badhAmAM sva-paranuM bhedavijJAna ja nItarI rahyuM che. AkhA adhikAramAM vItarAgapraNIta dravyAnuyoganuM sattva ThAMsI ThAMsIne bharyuM che, jinazAsananA maulika siddhAMtone abAdhya yuktithI siddha karyA che. A adhikAra jinazAsananA staMbha samAna che. eno UMDANathI abhyAsa karanAra madhyastha supAtra jIvane "jainadarzana ja vastudarzana che" ema lAgyA vinA rahetuM nathI. viSayanuM pratipAdana eTaluM prauDha, agAdha UMDapavALuM, marmasparzI ane camatkRtimaya che ke te mumukSunA upayogane tIkSNa banAvI zrataratnAkaranA gaMbhIra UMDANamAM laI jAya che, koI ucca koTinA mumukSane nija svabhAvaratnanI prApti karAve che ane koI sAmAnya mumukSa tyAM sudhI na pahoMcI zake to tenA hRdayamAM paNa "zrataratnAkara addabhuta ane apAra che' evA mahimA to jarUra ghara karI jAya che. graMthakAra zrI kuMdakuMdAcAryadava ane TIkAkAra zrI amRtacaMdrAcAryadevanA hRdayamAMthI vahelI zrutagaMgAe tIrthakaranA ane zrutakevaLIonA virahane bhulAvyA che. trIjA zrutaskaMdhanuM nAma caraNAnuyogasUcaka cUlikA che. zubhopayogI munine aMtaraMga dazAne anurUpa kevA prakArano zubhopayoga varte che ane sAthe sAthe sahajapaNe bahAranI kevI kriyAo svayaM vartatI hoya che te AmAM jinendrakathana anusAra samajAvavAmAM AvyuM che. dIkSA grahaNa karavAnI jinokta vidhi, aMtaraMga sahajadazAne anurUpa bahiraMga yathAjAtarUpapaNuM, 28 mULaguNa, aMtaraMga-bahiraMga cheda, upadhiniSedha, utsarga, apavAda, yuktAhAravihAra, ekAgratArUpa mokSamArga, muninuM anya munio pratyenuM vartana vagere aneka viSayo AmAM yukti sahita samajAvavAmAM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates AvyA che. graMthakAra ane TIkAkAra AcAryayugale caraNAnuyoga jevA viSayanuM paNa, Atmadravyane mukhya rAkhIne, zuddhadravyAvalaMbI aMtaraMga dazA sAthe te te kriyAono athavA zubha bhAvono saMbaMdha darzAvatAM darzAvatAM, nizcaya vyavahAranI saMdhipUrvaka evI camatkRtithI varNana karyuM che ke AcaraNaprajJApana jevA adhikAramAM paNa jANe ke koI zAMtarasajharatuM adhyAtmIta gavAI rahyuM hoya ema ja lAgyA kare che. Atmadravyane mukhya rAkhIne AvuM madhura, Avu sayuktika AvuM pramANabhUta, sAvaMta zAMtarasanirjharatuM caraNAnuMyoganuM pratipAdana anya koI zAstrane viSe nathI. hRdayamAM bharelA anubhavAmRtamAM ragadoLAIne nIkaLatI banne AcAryadevonI vANImAM koI evo camatkAra che ke je je viSayane te sparze te te viSayane parama rasamaya, zItaLa zItaLa, sudhAsvaMdI banAvI de che. Ama traNa zrutaskaMdhomAM vibhAjita A parama pavitra paramAgama mumukSuone yathArtha vastasvarUpa samajavAmAM mahuM nimittabhUta che. jinazAsananA aneka mukhya mukhya siddhAMtonAM bIja A zAstramAM rahelAM che. A zAstramAM pratyeka padArthanA svAtaMtryano DhaMDhero che. divyadhvani dvArA nIkaLelA aneka prayojanabhUta siddhAMtonuM dohana che. gurudeva aneka vAra kahe che: "zrI samayasAra, pravacanasAra, niyamasAra Adi zAstronI gAthAe gAthAe divyadhvanino saMdeza che. e gAthAomAM eTalI apAra UMDapa che ke te UMDapa mApavA jatAM potAnI ja zakti mapAI jAya che. e sAgaragaMbhIra zAstronA racanAra parama kRpALu AcAryabhagavAnanuM koI parama alaukika sAmAcyuM che. parama addabhUta sAtizaya aMtarbAhya yogo vinA e zAstro racavAM zakaya nathI. e zAstronI vANI taratA puruSanI vANI che ema spaSTa jANIe chIe. enI dareka gAthA chaThThI sAtamAM guNasthAne jhUlatA mahAmuninA Atma-anubhavamAMthI nIkaLelI che. e zAstronA kartA bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeva mahAvidehakSetramAM sarvajJa vItarAga zrI sImaMdhara bhagavAnanA samavasaraNamAM gayA hatA ane tyAM teo ATha divasa rahyA hatA e vAta yathAtathya che akSaraza: satya che, pramAsiddha che te parama upakArI AcAryabhagavAne racelAM samayasAra, pravacanasArAdi zAstromAM tIrthaMkaradevanA OMkAradhvanimAMthI ja nIkaLelo upadeza che.' A zAstramAM bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevanI prAkRta gAthAo para tattvadIpikA nAmanI saMskRta TIkA lakhanAra (lagabhaga vikrama saMvatanA 10mA saikAmAM thaI gayelA) zrI amRtacaMdrAcAryadava che. jema A zAstranA mULa kartA alaukika puruSa che tema tenA TIkAkAra paNa mahAsamartha AcArya che. temaNe samayasAranI tathA paMcAstikAyanI TIkA paNa lakhI che ane tattvArthasAra, puruSArthasiddhayupApa Adi svataMtra graMtho paNa racyA che. temanI TIkAo jevI TIkA haju sudhI bIjA koI jaina graMthanI lakhAyelI nathI. temanI TIkAo vAMcanArane temanI adhyAtmarasikatA, AtmAnubhava, prakhara vidvattA, vastusvarUpane nyAyathI siddha karavAnI asAdhAraNa zakti, jinazAsananuM atyaMta UMDuM jJAna, nizcaya-vyavahAranuM saMdhibaddha nirUpaNa karavAnI virala zakti ane uttama kAvyazaktino pUro khyAla AvI jAya che. ati saMkSepamAM gaMbhIra rahasso goThavI devAnI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates temanI zakti vidvAnone Azcaryacakita kare che. temanI daivI TIkAo zrutakevaLInAM vacano jevI che. jema mULa zAstrakAranAM zAstro anubhava-yukti Adi samasta samRddhithI samRddha che tema TIkAkAranI TIkAo paNa te te sarva samRddhithI vibhUSita che. zAsanamAnya bhagavAna kuMdakuMdAcAryadave A kaLikALamAM jagadguru tIrthaMkaradeva jevuM kAma karyu che ane zrI amRtacaMdrAcAryadeve jANe ke teo kuMdakuMdabhagavAnanA hRdayamAM pesI gayA hoya te rIte temanA gaMbhIra Azayone yathArthapaNe vyakta karIne temanA gaNadhara jevuM kAma karyu che. zrI amRtacaMdrAcAryadave racelAM kAvyo paNa adhyAtmarasathI ane Atma-anubhavanI mastIthI bharapUra che. zrI samayasAranI TIkAmAM AvatAM kAvyoe (-kaLazoe) zrI padmaprabhadeva jevA samartha munivaro para UMDI chApa pADI che ane Aje paNa te tattvajJAnathI ane adhyAtmarasathI bharelA madhura kaLazo adhyAtmarasikonA hRdayanA tArane jhaNajhaNAvI mUke che. adhyAtmakavi tarIke zrI amRtacaMdrAcAryadevanuM sthAna advitIya che. - pravacanasAramAM bhagavAna kuMdakuMdAcAryadave 275 gAthAo prAkRtamAM racI che. tenA para zrI amRtacaMdrAcAryadave tattvadIpikA nAmanI ane zrI jayasenAcAryadeve tAtparyavRtti nAmanI saMskRta TIkA lakhI che. zrI pAMDa hemarAjajIe tattvadIpikAno bhAvArtha hiMdImAM lakhyo che ane te bhAvArthanuM nAma bAlAvabodhabhASATIkA rAkhyuM che. vi. saM. 1969mAM zrI paramazrutaprabhAvaka maMDaLa dvArA prakAzita hiMdI pravacanasAmAM mULa gAthAo, banne saMskRta TIkAo ane zrI hemarAjajIkRta hiMdI bAlAvabodhabhASATIkA pragaTa thayAM che. have prakAzana pAmatA A gujarAtI pravacanasAramAM mULa gAthAo teno gujarAtI padyAnuvAda, saMskRta tattvadIpikA TIkA, ane te gAthA-TIkAno akSaraza: gujarAtI anuvAda pragaTa karavAmAM Avela che. jyAM vizeSa spaSTatA karavAnI jarUra jaNAI tyAM kasamAM athavA "bhAvArtha mAM athavA phUTanoTamAM spaSTatA karI che. te spaSTatA karavAmAM ghaNAM ghaNAM sthaLoe zrI jayasenAcAryadavakRta tAtparyavRtti" atizaya upayogI thaI che ane koIka sthaLe zrI hemarAjajIkRta bAlAvabodhabhASATIkAno AdhAra paNa lIdho che. zrI paramazrutaprabhAvaka maMDaLa dvArA prakAzita pravacanasAramAM chapAyelI saMskRta TIkAne hastalikhita prato sAthe meLavatAM temAM kayAMka alpa azuddhio rahI gayelI jaNAI te AmAM sudhArI levAmAM AvI che. A anuvAda karavAnuM mahAbhAgya mane prApta thayuM te mane ati harSanuM kAraNa che. parama pUjya saddagurudevanA Azraya taLe A gahana zAstrano anuvAda thayo che. anuvAda karavAnI samasta zakti mane pUjyapAda sadagurudeva pAsethI ja maLI che. paramopakArI sadagurudevanA pavitra jIvananA pratyakSa paricaya vinA ane temanA AdhyAtmika upadeza vinA A pAmarane jinavANI pratye leza paNa bhakti ke zraddhA kayAMthI pragaTataH bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeva ane temanAM zAstrono leza paNa mahimA kayAMthI AvatI ane te zAstronA artha ukelanI leza paNa zakti kayAMthI hota? A rIte anuvAdanI samasta zaktinuM mULa zrI sadagurudeva ja hovAthI kharekhara to saddagurudevanI amRtavANIno dhodha ja-temanA dvArA maLelo aNamUla upadeza jayathAkALe A anuvAdarUpe pariNamyo Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates che. jemaNe siMcelI zaktithI ane jemanI hUMphathI A gahana zAstrano anuvAda karavAnuM meM sAhasa kheDayuM hatuM ane jemanI kRpAthI te nirvighne pAra paDayo che te parama pUjya 52mopakArI saddagurudeva (zrI kAnajIsvAmI) nAM caraNAraviMdamAM ati bhaktibhAve vaMdana karuM chuM. 52ma pUjya benazrI caMpAbena tathA parama pUjya bena zAntAbena pratye paNa, A anuvAdanI pUrNAhuti karatAM, upakAravazatAnI ugra lAgaNI anubhavAya che. jemanAM pavitra jIvana ane bodha A pAmarane zrI pravacanasAra pratye, pravacanasAranA mahAna kartA pratye ane pravacanasAramAM upadezelA vItarAgavijJAna pratye bahumAnavRddhinA viziSTa nimitta thayAM che, evAM te parama pUjya benonAM caraNakamaLamAM A hRdaya name che. A anuvAdamAM aneka bhAIonI hArdika madada che. mAnanIya murabbI zrI vakIla rAmajIbhAI mANekacaMda dozIe potAnA bharacaka dhArmika vyavasAyomAMthI samaya kADhIne Akho anuvAda bArIkAIthI tapAsyo che, yathocita salAha ApI che ane anuvAdamAM paDatI nAnImoTI muzkelIonA potAnA vizALa zAstrajJAnathI niveDo karI Apyo che. bhAIzrI khImacaMda jeThAlAla zeTha paNa Akho anuvAda cIvaTathI tapAsI gayA che ane potAnA saMskRta bhASAnA tema ja zAstronA jJAnanA AdhAre upayogI sUcanAo karI che. brahmacArI bhAIzrI caMdulAla khImacaMda jhobALiyAe hastalikhita pratonA AdhAre saMskRta TIkA sudhArI ApI che, anuvAdano keTaloka bhAga tapAsI Apyo che, zuddhipatraka, anukramaNikA ane gAthAsUcI taiyAra karyAM che tema ja prUpha tapAsyAM che-ema vividha madada karI che. A sarva bhAIonA huM aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. temanI sahRdaya sahAya vinA A anuvAdamAM ghaNI UNapo rahI javA pAmata. A sivAya je je bhAIonI AmAM madada che te sarvano huM RNI chuM. A anuvAda meM pravacanasAra pratyenI bhaktithI ane gurudevanI preraNAthI prerAIne, nija kalyANa arthe, bhavabhayathI DaratAM DaratAM karyo che. anuvAda karatAM zAstranA mULa AzayomAM kAMI pheraphAra na thaI jAya te mATe meM mArAthI banatI tamAma kALajI rAkhI che. chatAM alpajJatAne lIdhe temAM kAMI paNa Azaya phera thayo hoya ke bhUlo rahI gaI hoya to te mATe huM zAstrakAra zrI kuMdakuMdAcAryabhagavAna, TIkAkAra zrI amRtacaMdrAcAryadeva ane mumukSu vAMcakonI aMtaranA UMDANamAMthI kSamA yAcuM chuM. A anuvAda bhavya jIvone jinakathica vastuvijJAnano nirNaya karAvI, atIndriya jJAna ane sukhanI zraddhA karAvI, pratyeka dravyanuM saMpUrNa svAtaMtrya samajAvI, dravyasAmAnyamAM lIna thavArUpa zAzvata sukhano patha darzAvo, e mArI aMtaranI bhAvanA che. '52mAnaMdarUpI sudhArasanA pipAsu bhavya jIvonA hitane mATe ' zrI amRtacaMdrAcAryadeve A mahAzAstranI vyAkhyA lakhI che. je jIvo emAM kahelA parama kalyANakara bhAvone hRdayagata karaze teo avazya 52mAnaMdarUpe sudhArasanAM bhAjana thaze. jyAM sudhI e bhAvo hRdayagata na thAya tyAM sudhI nizadina e ja bhAvanA, e ja vicAra, e ja maMthana, e ja puruSArtha kartavya che. e ja 52mAnaMdaprAptino Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates upAya che. zrI amRtacaMdrAcAryadava tattvadIpikAnI pUrNAhuti karatAM bhAvelI bhAvanA bhAvIne A upodaghAta pUrNa karuM chuM: ""AnaMdAmRtanA pUrathI bharacaka vahetI kaivalyasaritAmAM je nimagna che, jagatane jovAne samartha evI mahAjJAnalakSmI jemAM mukhya che. uttama ratnanA kiraNa jevuM ja spaSTa che ane je ISTa che- evA prakAzamAna svatattvane jIvo cAtkAralakSaNathI lakSita jinendrazAsananA vaze pAmo.'' hiMmatalAla jeThAlAla zAha zrutapaMcamI vi. saM. 2004 (dvitIya AvRtti prasaMge) prathama AvRttimAM zrImad jayasenAcArya devakRta "tAtparyavRtti' nAmanI saMskRta TIkA chapAvavAmAM AvI nahotI; A dvitIya AvRttimAM te umeravAmAM AvI che A "tAtparyavRtti" saMskRta TIkA vi. saM. 1991mAM zrI paramazrutaprabhAvaka maMDaLa dvArA prakAzita pravacanasAra pramANe chapAvavAmAM AvI che; temAM (viM saM. 1991nI mudrita TIkAmAM) kayAMka azuddhio jaNAI te ghaNIkharI (hastalikhita pratanA AdhAre) sudhArI levAmAM AvI che, tema ja kayAMka mudrita pATho karatAM hastalikhita pratanA pAThAMtaro vizeSa baMdhabesatA lAgyA tyAM hustalikhita prata pramANe pATha levAmAM AvyA che. A 'tAtparyavRttinuM saMzodhanakArya bra. bhAIzrI caMdubhAI jhobALiyAe khUba parizramapUrvaka utsAhathI karyuM che. gujarAtI anuvAda prathama AvRtti pramANe rAkhavAmAM Avyo che, mAtra koIka ati jAja sthaLoe alpa pheraphAra karyo che. je je bhAIoe kAmamAM madada karI che te sauno RNI chuM. zrutapaMcamI vi. saM. 2024 hiMmatalAla jeThAlAla zAha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates http://www. AtmaDharma.com bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeva vanamAM tADapatra upara zAstra lakhe che Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeva viSe ullekho vandyo vibhurbhuvi na kairahi kauNDakundaH nva-pramA-praNaya-rti-vibhUSitAza: / yazcAru-cAraNa-karAmbajacaJcarIkazcakre zrutasya bharate prayataH pratiSThAm / / [ caMdragiri parvata parano zilAlekha ] artha :- kundapuSpanI prabhA dharanArI jemanI kIrti vaDe dizAo vibhUSita thaI che, jeo cAraNonA-cAraNaRddhidhArI mahAmunionAM-suMdara hustakamaLonA bhramara hatA ane je pavitrAtmAe bharatakSetramAM zratanI pratiSThA karI che, te vibhu kuMdakuMda A pRthvI para konAthI vaMdha nathI ? ...........vo hanDo yatIndra: | rajobhiraspRSTatamatvamantarbAhyepi saMvyaJjayituM yatIzaH / rajaHpadaM bhUmitalaM vihAya cacAra manye caturaMgulaM saH / / [viMdhyagiri-zilAlekha ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates artha :- yatIzvara (zrI kuMdakuMdasvAmI) raja:sthAna-bhUmiLane choDIne cAra AMgaLa UMce AkAzamAM cAlatA hatA te dvArA huM ema samajuM chuM ke, teozrI aMdaramAM tema ja bahAramAM rajathI ( potAnuM) atyaMta aspaSTapaNe vyakta karatA hatA (-aMdaramAM teo rAgAdika maLathI aspaSTa hatA ane bahAramAM dhULathI askRSTa tA ) jai paumaNaMdiNAho siimndhrsaamidivvnnaannenn| Na vibohai to samaNA kahaM samaggaM pyaannNti|| [ ranaHIR | artha :- (mahAvidehakSetranA vartamAna tIrthaMkaradeva ) zrI sImaMdharasvAmI pAsethI maLelA divya jJAna vaDa zrI padmanaMdinAthe (zrI kuMdakuMdAcAryadave) bodha na Apyo hota to munijano sAcA mArgane kema jANata ? he kuMdakuMdAdi AcAryo! tamArAM vacano paNa svarUpAnusaMdhAnane viSe A pAmarane parama upakArabhUta thayAM che. te mATe huM tamane atizaya bhaktithI namaskAra karuM chuM. [ zrImad rAjacaMdra ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates viSayAnukramaNikA (1) jJAnatattva-prajJApana rd h m viSaya | maMgalAcaraNapUrvaka bhagavAna graMthakartAnI pratijJA vItarAga cAritra upAdeya che, ane sarAga cAritra haya che evuM kathana ... cAritranuM svarUpa cAritra ane AtmAnI ekatAnuM kathana ... AtmAnuM zubha, azubha ane zuddhapaNuM ... pariNAma vastuno svabhAva che ... ... AtmAnA zuddha ane zubhAdi bhAvonuM phaLa | -zuddhopayoga adhikArazuddhopayoganA phaLanI prazaMsA ... zuddhopayoge pariNamelA AtmAnuM svarUpa zuddhopayoganI prApti pachI tarata ja thatI zuddha AtmasvabhAvanI prAptiH tenI prazasA ... ... ... zuddhAtmasvabhAvanI prApti anya kArakothI nirapekSa hovAthI atyaMta AtmAdhIna che, te saMbaMdhI nirUpaNa ... ... ... svayaMbhU AtmAne zuddhAtmasvabhAvanI prAptinuM atyaMta avinAzIpaNuM ane kathaMcita utpAda-vyaya-dhrauvyayuktapaNuM ... pUrvokta svayaMbhU-AtmAne iMdriyo vinA kaI rIte jJAna AnaMda hoya ? evA saMdehanuM nirAkaraNa atakriyapaNAne lIdhe zuddhAtmAne zArIrika sukhadu:kha nathI.... | gAthA | viSaya gAthA | -jJAna adhikAra 1 | atIndriya jJAnarUpe pariNamelA hovAthI kevaLIbhagavAnane badhuM pratyakSa che. AtmA jJAnapramANa che ane jJAna sarvagata che, evuM kathana... .. AtmAne jJAnapramANa nahi mAnavAmAM be pakSa rajA karIne doSa batAve che. ... jJAnanI jema AtmAnuM paNa sarvagatapaNuM nyAyasiddha che ema kahe che. ... | 26 AtmA ane jJAnanuM ekatva anyatva ... 27 13 jJAna ane zeyanA paraspara gamanane rada kare che | 28 14 AtmA padArthomAM nahi vartato hovA chatAM jenAthI tene padArthomAM vartavuM siddha thAya che te zaktivaicitrya.. jJAna padArthomAM varte che ema daSTAMta dvArA spaSTa kare che. .... 30 padArtho jJAnamAM varte che ema vyakta kare che. | AtmAne padArtho sAthe ekabIjAmAM vartavApaNuM hovA chatAM, te parane grahyA mUkayA vinA tathA pararUpe pariNamyA vinA sarvane dekhato-jANato hovAthI tene atyaMta bhinnapaNuM che ema darzAve che | 3ra | kevaLajJAnIne ane zrutajJAnIne avizeSapaNe darzAvIne vizeSa AkAMkSAnA kSobhane kSaya | kare che. . ... | 33 jJAnanA zruta-upAdhikRta bhedane dUra kare che. 34 AtmA ane jJAnano kartutva-karaNatvakRta | | bheda dUra kare che ... ... | 35 | 31 1t | Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates | viSaya | gAthA | viSaya gAthA zuM jJAna che ane zuM zeya che te vyakta | yuga5 pravRtti vaDe ja jJAnanuM sarvagatapaNuM kare che. 36 [ siddha thAya che. 51 dravyonA atIta anAgata paryAyo paNa, jJAnane jJaptikriyAno saddabhAva hovA chatAM tAtkALika paryAyonI mAphaka, pRthakapaNe paNa kriyAnA phaLarUpa baMdhano niSedha jJAnamAM varte che ... 37 | karatAM jJAna-adhikAranA upasahAra avidhamAna paryAyonuM kathaMcit vidhamAna | kare che. para paNuM... ... -sukha adhikAra avidyamAna paryAyonuM jJAnapratyakSapaNuM jJAnathI abhinna evA sukhanuM svarUpa daDha kare che... 39 | varNavatAM kayuM jJAna tema ja sukha upAdeya indriyajJAnane mATe ja naSTa ane anutpanna che ane kayuM heya che te vicAre che. 53 jANavAnuM azakaya che ema nyAyathI atIndriya sukhanA sAdhanabhUta atIndriya nakkI kare che. .. .. | 40 | jJAna upAdeya che ema prazaMse che. ... | 54 atIndriya jJAna mATe je je kahevAmAM Ave indriyasukhanA sAdhanabhUta indriyajJAna heya te te (badhuM) saMbhave che ema spaSTa che-ema tene niMde che. 55. kare che ... | IdriyajJAna pratyakSa nathI ema nakkI kare che. | pa7 yArthapariNamanasvarUpa kriyA jJAnamAMthI parokSa ane pratyakSanAM lakSaNa darzAve che. | 58 uddabhavatI nathI ema zraddhA che... | pratyakSa jJAnane pAramArthika sukhapaNe darzAve che. | 59 jJayArthapariNamanasvarUpa kriyA ane tenuM kevaLajJAnane paNa pariNAma dvArA khedano phaLa zAmAMthI utpanna thAya che? ema saMbhava hovAthI kevaLajJAna ekAMtika vivece che.. sukha nathI" evA abhiprAyanuM khaMDana kevaLIbhagavaMtone kriyA paNa kriyAphaLane kare che. | utpanna karatI nathI. . .. | 44 | 'kevaLajJAna sukhasvarUpa che" ema nirUpaNa | tIrthakarone puNyano vipAka akiMcikara karatAM upasaMhAra kare che. 61 kevaLIone ja pAramArthika sukha hoya che kevaLIbhagavaMtonI mAphaka badhAya jIvona ema zraddhA karAve che. svabhAvavighAtano abhAva hovAnuM parokSajJAnavALAonA apAramArthika indriya niSedha che. ... | 46 | sukhano vicAra 63 atIndriya jJAnane sarvajJapaNe abhinaMde che. 47 | jyAM sudhI indriyo che tyAM sudhI svabhAvathI sarvane nahi jANanAra ekane paNa jANato ja du:kha che ema nyAyathI nakkI kare che. 64 nathI. .. ... 48 | mukta AtmAnA sukhanI prasiddhi mATe, ekane nahi jANanAra sarvane jANato nathI. | 49 | zarIra sukhanuM sAdhana hovAnI vAtanuM krame pravartatA jJAnanuM sarvagatapaNuM siddha khaMDana kare che. 65 thatuM nathI.... ... 6O | | 50 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates viSaya gAtha viSaya gAthA |81 20 | 85 AtmA svayameva sukhapariNAmanI zaktivALo meM ciMtAmaNi prApta karyo hovA chatAM hovAthI viSayonuM akiMcitkarapaNuM || 67 | pramAda cora che ema vicArI jAgRta AtmAnuM sukhasvabhAvapaNuM daSTAMta vaDe deDha | karIne AnaMda-adhikAra pUrNa kare che. 68 | pUrvokta gAthAomAM varNavyo te ja eka, -zubha pariNAma adhikAra | bhagavaMtoe pote anubhavIne darzAvelo iMdriyasukhanA svarUpa saMbaMdhI vicAra | niHzreyasano pAramArthika paMtha che-ema upADatAM, tenA sAdhananuM svarUpa 69 | matine vyavasthita kare che .. iMdriyasukhane zubhopayoganA sAdhya tarIke zuddhAtmAno paripaMthI je moha teno karyuM che.. svabhAva ane prakAro vyakta kare che. iMdriyasukhane du:khapaNe siddha kare che. ... 71 traNa prakAranA mohane aniSTa kAryanuM kAraNa iMdriyasukhanA sAdhanabhUta puNyane utpanna kahIne teno kSaya karavAnuM kahe che. karanAra zubhopayoganuM, du:khanA sAdhanabhUta rAgadveSamohane A liMgo vaDe oLakhIne pApane utpanna karanAra azubhopayogathI uddabhavatAM veMta ja tArI nAkhavAyogya che. avizeSapaNuM pragaTa kare che. | mohakSaya karavAno upAyAntara vicAre che. puNo duHkhanA bIjanA hetu che ema jinendranA zabdabrahmamAM arthonI vyavasthA nyAyathI pragaTa kare che. ... 74 | kaI rIte che te vicAre che. puSyajanya IdriyasukhanuM ghaNA prakAre du:kha mokSayanA upAyabhUta jinezvaranA upadezanI paNuM prakAze che. prApti thavA chatAM paNa puruSArtha puNya ane pApanuM avizeSapaNuM nizcita arthakriyAkArI che. karatA thakA (A viSayano upasaMhAra sva-paranA vivekanI siddhithI ja mono kare che kSaya thaI zake che tethI sva-paranA vibhAganI zubha ane azubha upayoganuM avizeSapaNuM siddhi mATe prayatna kare che. avadhArIne, samasta rAgadveSanA dvatane dUra sarva prakAre sva-paranA vivekanI siddhi karatA thakA, azeSa duHkhano kSaya karavAno AgamathI karavAyogya che ema upasaMhAra daDha nizcaya karI zuddhopayogamAM vase che. 78 mohAdikanA umUlana pratye sarva AraMbhathI | jinodita arthonA zraddhAna vinA dharmalAbha kaTibaddha thAya che. 79 | thato nathI.... mAre mohanI senAne kaI rIte jItavI '-ema AcAryabhagavAna sAmyanuM dharma siddha upAya vicAre che. 8O | karIne "huM svayaM sAkSAta dharma ja chuM.' evA bhAvamAM nizcaLa Take che.... OF 91 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates (2) zeyatattva-prajJApana viSaya gAtha viSaya gAtha 112 | 114 115. 116 ( 118 119 -dravyasAmAnya adhikAra sata-utpAdane ananyapaNA vaDa ane padArthonuM samyaka dravyaguNaparyAyasvarUpa ... | 3 | asata utpAdane anyapaNA vaDa nakkI svasamaya-parasamayanI vyavasthA nakkI karIne upasaMhAra kare che 94 eka dravyane anyatva ane ananyatva dravyanuM lakSaNa ... ... | 95 | hovAmAM avirodha darzAve che ... svarUpa-astitvanuM kathana ... sarva virodhane dUra karanArI saptabhaMgI sAdRzya-astitvanuM kathana ... pragaTa kare che dravyothI dravyAMtara utpatti hovAnuM ane jIvane manuSyAdiparyAyo kriyAnAM phaLa hovAthI dravyathI sattAnuM arthAtarapaNuM hovAnuM te paryAyonuM anyatva prakAze che. khaMDana kare che ... manuSyAdiparyAyomAM jIvane svabhAvano parAbhava utpAdatrayadhrauvyAtmaka hovA chatAM dravya "sa" kayA kAraNe thAya che teno nirdhAra che ema darzAve che. 99 | jIvanuM dravyapaNe avasthitapaNuM hovA chatAM... utpAda, vyaya ane dhrauvyano paraspara paryAyothI anavasthitapaNuM .... avinAbhAva daDha kare che. 1OO | pariNAmAtmaka saMsAramAM kayA kAraNe utpAdAdikanuM dravyathI arthAtarapaNe naSTa pudgalano saMbaMdha thAya che ke jethI te kare che. 101 | (-saMsAra) manuSyAdiparyAyAtmaka hoya che utpAdAdikano kSaNabheda nirasta karIne teo -tenuM samAdhAna ... dravya che ema samajAve che ... 1/2 | paramArtha AtmAne dravyakarmanuM akartApaNuM dravyanAM utpAda vyaya-dhrauvya anekadravyaparyAya AtmA je rUpe pariName che te svarUpa tathA ekadravyaparyAya dvArA vicAre che. 1 3 | zuM che ? . sattA ane dravya arthAtaro nahi hovA jJAnanuM, karmanuM ane karmaphaLanuM svarUpa viSe yukti ... ... | 105 | varNavIne temane AtmApaNe nakkI kare che. pRthakutva ane anyatvanuM lakSaNa ... 16 | | zuddhAtmatattvanI upabdhine abhinaMdatA atabhAvane udAharaNa vaDe spaSTa rIte thakA dravyasAmAnyanA varNanano upasaMhAra darzAve che ... ... | 107 | kare che. ... sarvathA abhAva te atabhavanuM lakSaNa nathI. | 108 -dravyavizeSa adhikArasattA ane dravyanuM guNa-guNIpaNuM siddha | dravyanA jIva-ajIvapaNArUpa vizeSane nakkI kare che. ... 19 | kare che... guNa ne guNInA enakapaNAnuM khaMDana ... | 110 | dravyano loka-alokapaNArUpa vizeSa nakkI dravyane sata-utpAda ane asat utpAda kare che. ... hovAmAM virodha siddha kare che. ... | 111 | .... 121 122 123 | 124 | 126 127 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates viSaya gAtha viSaya gAthA ' purA 153 137 kriyA' ane "bhAva"--temanI apekSAe | prANone paugalika karmanuM kAraNapaNuM dravyano vizeSa nakkI kare che. .... 129 | pragaTa kare che. 149 guNavizeSathI dravyavizeSa che ema jaNAve che. | 13O | paugalika prANonI saMtatinI pravRttino mUrta ane amUrta guNonAM lakSaNa tathA aMtaraMga hetuM 150 | | saMbaMdha darzAve che ... ... | 131 | paugalika prANonI saMtatinI nivRttino mUrta pudgaladravyanA guNa 13ra | aMtaraMga hetuM 151 amUrta dravyonA guNo 133 ] | AtmAnuM atyaMta vibhaktapaNuM sAdhavA dravyono pradezavattva ane apradezavasvarUpa mATe, vyavahAra-jIvanA hetu evA je | vizeSa ... 135 | gativiziSTa paryAyo temanuM svarUpa varNave che. | 152 pradezI ane apradezI dravyo kayAM rahelAM paryAyanA bheda ... che te jaNAve che. ... 136 ] arthanizcAyaka evuM je astitva-tene pradezavattva ane apradezavanta kayA prakAre sva-paranA vibhAganA hetu tarIke saMbhave che-te kahe che. samajAve che. ... 154 'kALANuM apradezI ja che" evo niyama AtmAne atyaMta vibhakta karavA mATe kare che. . 138 | paradravyanA saMyoganA kAraNanuM svarUpa ... 155 kALapadArthanAM dravya ane paryAya 139 | zubha upayoga ane azubha upayoganuM AkAzanA pradezanuM lakSaNa ... | 140 | svarUpa ... 157 tiryakapracaya tathA Urdhvapracaya 141 | paradravyanA saMyoganuM je kAraNa tenA kALapadArthano Urdhvapracaya niranvaya hovAnI vinAzane abhyAse che. .. 159 vAtanuM khaMDana 14ra | zarIrAdi paradravya pratyeka madhyasthapaNuM pragaTa sarva vRvaMzomAM kALapadArtha utpAdavyaya 16O dhrauvyavALo che ema siddha kare che. ... 143 zarIra, vANI ane mananuM paradravyapaNuM kALapadArthanuM pradezamAtrapaNuM siddha kare che. 144 | AtmAne paradravyapaNAno abhAva ane -jJAnazeyavibhAga adhikArapadravyanA kartApaNano abhAva... 162 AtmAne vibhakta karavA mATe vyavahAra paramANudravyone piMDaparyAyarUpa pariNatinuM jIvatvano hetu vicAre che. ... | 145 | kAraNa ... 163 prANo kayA che te kahe che. ... 146 | AtmAne pudagalonA piMDanA kartutvano vyutpattithI prANone jIvatvanuM hetupaNuM 147 | abhAva 167 AtmAne zarIrapaNAno abhAva nakkI tathA temanuM paudgalikapaNuM . kare che. ... 171 | 161 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates | gAthA | 185 186 187 188 189 | 190 | 191 | viSaya jIvanuM asAdhAraNa svalakSaNa ... amUrta AtmAne snigdha-rUkSapaNAno abhAva hovAthI baMdha kaI rIte thaI zake evo pUrvapakSa ... uparokta pUrvapakSano uttara .. bhAvabaMdhanuM svarUpa ... bhAvabaMdhanI yukti ane dravyabaMdhanuM svarUpa pudagalabaMdha, jIvabaMdha ane ubhayabaMdhanuM svarUpa ... ... dravyabaMdhano hetu bhAvabaMdha . . . bhAvabaMdha te ja nizcayabaMdha .. pariNAmanuM dravyabaMdhanA sAdhakatama rAgathI | viziSTapaNuM viziSTa pariNAmanA bhedane tathA aviziSTa pariNAmane, kAraNamAM kAryano upacAra karIne kAryapaNe darzAve che. ... jIvane svadravyamAM pravRtti ane paradravyathI nivRttinI siddhine mATe sva-parano | vibhAga ... ... jIvane svadravyamAM pravRttinuM nimitta ane padravyamAM pravRttinuM nimitta sva-paranA vibhAganuM jJAna ajJAna che .. | gAthA | | viSaya | 17ra | 'pudagalapariNAma AtmAnuM karma kama nathI' evA saMdehane dUra kare che. .. AtmA kaI rIte pudagalakarmo vaDe grahAya 173 | che ane mukAya che-tenuM nirUpaNa 174 | pudgalakarmonA vaiciyane koNa kare che tenuM 175 | nirUpaNa | 176 | ekalo ja AtmA baMdha che. ... | nizcaya ane vyavahArano avirodha 177 | azuddha nayathI azuddha AtmAnI prApti ... 178 | zuddha nayathI zuddha AtmAnI prApti .. 179 | dhruvapaNAne lIdhe zuddha AtmA ja upalabdha | | karavA yogya che. ... 18O | lAtmAnA udhanA | zuddhAtmAnI upalabdhithI zuM thAya che te nirUpe che ... >> mohagraMthi bhedavAthI zuM thAya che te kahe che... 181 ekAgrasaMcetanalakSaNadhyAna AtmAne azuddhatA lAvatuM nathI ... sakaLa jJAnI zuM dhyAve che? ... 182 | uparokta praznano uttara ... zuddhAtmAnI upalabdi jenuM lakSaNa che. evo mokSamArga-tene nakkI kare che .. 183 AcAryabhagavAna-pUrva pratijJAnuM nirvahaNa karatA thakA, -mokSamArgabhUta zuddhAtma pravRtti kare che. ... ... 192 194 195 | 196 197 | 198 | 199 AtmAnuM karma zuM che tenuM nirUpaNa (3) caraNAnuyogasUcaka cUlikA gAtha viSaya viSaya gAthA . | -AcaraNa-prajJApanadu:khamukti mATe zramaNyamAM joDavAnI preraNA ... zramaNa thavA IcchanAra zuM zuM kare che. yathAjAtarUpadharapaNAnAM bahiraMga ane 201 | aMtaraMga evAM be liMgono upadeza... 205 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates | | 236 | viSaya | gAthA | viSaya gAthA zrAmarthya saMbaMdhI bhavatikriyAne viSe, AcaraNanuM duHsthitapaNuM; tathA AcaraNa ATalAthI zrAmayanI prApti thAya che. | 207 | -prajJApananI samApti. 231 avicchinna sAmAyikamAM ArUDha thayo hovA -mokSamArga-prajJApanachatAM zramaNa kadAcita chedopasthApanane yogya | 208 | mokSamArganA mULasAdhanabhUta AgamamAM AcAryanA bhedo ... 210 | vyApAra 232 chinna samayanA pratasaMdhAnanI vidhi 211 AgamahInane mokSAkha karmakSaya thato nathI zrAmaNyanA chedanAM Ayatano hovAthI evuM pratipAdana 233 paradravya pratibaMdho niSedhavA yogya che. 213 mokSamArge janArAone Agama ja eka zrAmaNyanI paripUrNatAnuM Ayatana hovAthI cakSu che ... 234 sva-vyamAM ja pratibaMdha karavAyogya che. AgamacakSu vaDe badhuMya dekhAya che ja. 235 munijanane najIkano sUkSmapadravyapratibaMdha AgamajJAna, tapUrvaka tattvArthazraddhAna ane paNa niSedhya che. ... tadubhayapUrvaka saMyatatvanA yugapadapaNAne cheda kone kahevAmAM Ave che? ... mokSamArgapaNuM hovAno niyama chedanA aMtaraMga ane bahiraMga evA be AgamajJAna-tattvArthazraddhAna-saMyatatvanA prakAra ... ... 217 | ayugapadapaNAne mokSamArgapaNuM ghaTatuM sarvathA aMtaraMga cheda niSedhya che. 218 | nathI. 237 upadhi aMtaraMga chedanI mAphaka choDavA AgamajJAna-tattvArtha zraddhAna-saMyatatvanuM yugayogya che. 219 | padapaNuM hovA chatAM paNa, AtmajJAna upadhino niSedha te aMtaraMga chedano ja mokSamArganuM sAdhakatama che ... | 238 niSedha che 220 AtmajJAnazUnyane sarvaAgamajJAna, tattvArthakoIne kayAMya kayAreka koI prakAre koIka zraddhAna tathA saMyatatvanuM yugapadapaNuM upadhi aniSiddha paNa che" ... 222 | paNa akiMcitkara che. 239 aniSiddha upadhinuM svarUpa .. 223 | AgamajJAna-tattvArthazraddhAna-saMyatatvanA utsarga ja vastudharma che, apavAda nahi ? 224 | yugapadapaNAnuM ane AtmajJAnanuM yugaapavAdanA vizeSa . 225 | padapaNuM ... ... | 240 aniSiddha zarIramAtra upadhinA pAlananI saMyatanuM lakSaNa ... .. 241 vidhi 226 | saMmatapaNe te ja mokSamArga che. 242 yuktAhAravihArI sAkSAta anAhAravihArI anekAgratAne mokSamArgapaNuM ghaTatuM nathI. 243 ja che. ekAgratA te mokSamArga che ema nakkI zramaNane yuktAhArIpaNAnI siddhi 228 | karatA thakA mokSamArga-prajJApanano yuktAhAranuM vistRta svarUpa .. | rara9 | upasaMhAra kare che. 244 utsarga ane apavAdanI maitrI vaDe AcaraNanuM susthitapaNuM .. | 230 | | utsarga ane apavAdanA virodha vaDe Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates viSaya -zubhopayoga-prajJApana zubhopayogIone zramaNa tarIke gauNapaNe darzAve che. zubhopayogI zramaNanuM lakSaNa ... zubhopayogI zramaNonI pravRtti badhIye pravRttio zubhopayogIone ja hoya che. pravRtti saMyamanI virodhI hovAno niSedha pravRttinA viSayanA be vibhAgo pravRttinA kALano vibhAga lokanI sAthe vAtacItanI pravRti tenA nimittanA vibhAga sahita darzAve che. zubhopayogano gauNa-mukhya vibhAga zubhopayogane kAraNanI viparItatAthI phaLanI viparItatA ... aviparIta phaLanuM kAraNa evuM je 'aviparIta kAraNa ' te darzAve che aviparIta phaLanuM kAraNa evuM je 'aviparIta kAraNa ' tenI upAsanArUpa pravRtti sAmAnya-vizeSapaNe karavAyogya che. zramaNAbhAso pratye sarva pravRttio niSedhe che... kevo jIva zramaNAbhAsa che te kahe che. .. ... gAthA 245 246 247 249 250 251 252 253 254 255 259 261 263 264 viSaya je zrAvaNye samAna che tenuM anumodana nahi karanArano vinAza je zrAmaNe adhika hoya tenA pratye jANe ke te zrAmagye hIna hoya ema AcaraNa karanArano vinAza pote zrAmaNe adhika hoya chatAM potAnAthI hIna zramaNa pratye samAna jevuM AcaraNa kare to teno vinAza asatsaMga niSedhya che. laukika jananuM lakSaNa satsaMga karavAyogya che. ... -paMcaratna-prajJApana ... saMsAratattva mokSatattva mokSatattvanuM sAdhanatattva mokSatattvanA sAdhanatattvane sarvamanorathanA sthAna tarIke abhinaMde che. ziSyajanane zAstraphaLa sAthe joDatA thakA zAstranI samApti. * ... ... ... * -pariziSTa 47 nayo dvArA AtmadravyanuM kathana AtmadravyanI prAptino prakAra ... * ... Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com gAthA 265 ra66 267 ra68 269 270 271 272 273 274 275 pRSTha 493 502 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Fi jinajInI vANI [ rAga-AzAbharyA ame AviyA ] sImaMdhara mukhathI phUlaDAM khare, enI kuMdakuMda gUMthe mALa re, jinajInI vANI bhalI re. vANI bhalI, mana lAge raLI, jemAM sAra-samaya ziratAja re, jinajInI vANI bhalI re.....sImaMdhara, gUMthyA pAhuDa ne gUMcyuM paMcAsti, gUMcyuM pravacanasAra - jinajInI vANI bhalI re gUMcyuM niyamasAra, gUMcyuM rayaNasAra, gUMthyo samayano sAra re, jinajInI vANI bhalI re....sImaMdhara, syAdvAda kerI suvAsa bharelo, jinajIno OMkAranAda re, jinajInI vANI bhalI re. vaMduM jinezvara, vaMduM huM kuMdakuMda, vaMdu e 3kAranAda re, jinajInI vANI bhalI re..........sImaMdhara haiDa hajo, mArA bhAve hujo, mArA dhyAne huja jinavANa re, jinajInI vANI bhalI re. jinezvaradevanI vANInA vAyarA, vAjo mane dinarAta re, jinajInI vANI bhalI re....sImaMdhara, - hiMmatalAla jeThAlAla zAha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrIsarvajJavItarAgAya namaH zAstra-svAdhyAyanuM prAraMbhika maMgalAcaraNa oMkAraM bindusaMyuktaM nityaM dhyAyanti yoginH| kAmadaM mokSadaM caiva'kArAya namo nmH|| 1 / / avirlshbdghnaughprkssaalitsklbhuutlklngkaa| munibhirupAsitatIrthA sarasvatI haratu no duritaan|| 2 / / ajJAnatimirAndhAnAM jnyaanaanyjnshlaakyaa| cakSurunmIlitaM yena tasmai zrIgurave nmH|| 3 / / / / zrIparamagurave nama:, paramparAcAryagurave namaH / / sakalakaluSavidhvaMsakaM, zreyasAM parivardhakaM, dharmasambandhakaM, bhavyajIvamanaHpratibodhakArakaM, puNyaprakAzakaM, pApapraNAzakamidaM zAstraM zrI samayasAranAmadheyaM, asya mUlagranthakartAraH zrIsarvajJadevAstaduttaragranthakartAra: zrIgaNadharadevAH pratigaNadharadevAsteSAM vacanAnusAramAsAdya AcAryazrIkundakundAcAryadevaviracitaM, zrotAraH sAvadhAnatayA shRnnvntu|| maMgalaM bhagavAn vIro maMgalaM gautamo gnnii| maMgalaM kundakundAryo jainadharmo'stu mNglm||9|| sarvamaGgalamAMgalyaM srvklyaannkaark| pradhAnaM sarvadharmANAM jainaM jayatu shaasnm||2|| Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates DIFFERENCES BETWEEN VARIOUS EDITIONS Differences between Gujarati 2nd & 4t" Editions 101 Sr. Page No Line No | 4th Edition (Gujarati) 2nd Edition (Gujarati) 11 |19 8 | -asuhodayena -asuhodayeNa |2 |31 1 ca vinAza ca vinAzaH | 44 12 kassa kasya 4 44 12 tasya tasya tassa tasya | 5 972poggalA | pUggalA 6 985poggalA puggalA 8 rahidaM rahiyaM 8 | 103 9 rahidaM rahiyaM 9 | 105 4 -vaizvarUpyapaprakAzanAspadIbhUtaM |-vaishvruupyprkaashnaaspdiibhuutN 10 | 108 9 yataJca yatazca 11 | 124 2 svAbhAvikasukhAbhAvadavizeSeNa / svAbhAvikasukhAbhAvAdavizeSeNa 12 | 125 15 || zubhopayogAtmakaiH bhaugaiH] [ zubhopayogAtmakaiH bhogaiH] | 13 | 127 14 dahidA taNNAhiM duhidA taNhAhiM | 14 | 128 6 ata; ataH | 15 | 150 22 / guNo ane paryAyo guNo ane paryAyo 16 | 155 3 bhavAmiH bhavAmi: 17 | 157 24 niparApa niruparAga 18 | 174 26 | astitva | astitva 19 204 20 (atatpaNuM artha | (atatpaNuM arthAt | 20 | 205 idi sAsaNaM hi vIrasya idi sAsaNaM hi viirss| 21 206 19 paraMtu satta paraMtu sattA 22 | 20622 3. vidhAya: = vidhana 3. vidhAya = vidhAna 23 | 208 9 -bhAvo'nyatvanibannabhUtaH, | -bhAvo'nyatvanibandhabhUtaH, | 24 | 214 9 -bhAvastasyotpadaH pUrvokta- |-bhAvastasyotpAda: pUrvokta| 25 2165 hi-yathA hi-yadA | 26 | 219 9 thakI suvaNa thakI suvarNa | 27 224 1 tathA | 28 | 236 11 sakalavimalajJAnAdirUpeNa / | sakalavimalakevalajJAnAdirUpeNa | 29 | 24931 | viparIta bhAvana viparIta bhAvanA 302736 yatmAtpudgala yasmAtpudgala | 31 | 289 1 sanyapi satyapi | 32 | 295 17 jevuM | 33 | 295 17 enuM 34 | 302 | 19 svabhAva che enuM pudagala | svabhAva che evuM pugala | 35 | 303 | 18 maMdakaSAyarUpa tIvrakaSAyarUpa | maMdakaSAyarUpa ane tIvrakaSAyarUpa | tadA evuM Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates | 36 3047 | 37 305 22 | 38 307 13 | 39 | 319 16 40 | 320 14 | 41 | 322 10 | 42 | 32629 | 43 | 3277 44328 17 45 | 331 8 46 | 338 47 | 338 21 48 | 342 9 49 | 343 50 | 344 5 51 | 350 8 52 | 350 | 10 53 | 350 11 54 | 352 18 55 | 359 14 | 56 | 361 25 57 362 12 58 | 366 14 | 59 | 366 | 24 | 60 369 6 | 61369 | 13 62 |374 63 | 376 20 | 64 | 385 6 65 385 12 66 | 391 1 67 | 393 24 | 68 40020 | 69 403 | 24 70 | 407 6 71 408 3 | 431 10 173 | 433 | 11 zubhopayogasvarUpaM prarUpita- zubhopayogasvarUpaM prarUpayati- / parama bhaTTAkara, parama bhaTTAraka, nijaparamAtmadravyAdranyadravye | nijaparamAtmadravyAdanyadravye pRthivyaptejovAtakAthikeSu | pRthivyaptejovAtakAyikeSu *spardhAdi catuSnA *sparzAdi catuSkanA kamsabhAvaM kammabhAvaM (8) liMganU (8)ne siMgana (zuddhi patra) yathAsaMbhavamanya'pyartho yathAsaMbhavamanyo'pyartho niruparAgassasaMvedanajJAnagamya | niruparAgasvasaMvedanajJAnagamyamadIyArAdhyo'miyati | madIyArAdhyo'yamiti vairaagyprinntiH| vairaagyprinntH| dravyabaMdhano sAdhakasama dravyabaMdhano sAdhakatama svaparadravyapravRttidravyanivRtti svadravyapravRttiparadravyanivRtti ahaM amedaM ti ahaM mamedaM ti akriyamANAzrAtmanA akriyamANAzcAtmanA ke: | kaiH | prruupitH| k| prruupitH| kv| sanmajASThIdiraGgadravyeNa sanmajISThAdiraGgadravyeNa heha-dhanAhimA deha-dhanAdikamAM | | darza mohstm| drshnmohstm| vila thavAne vilaya thavAne sa ca dharmadhyAnasaMbandhI sa ca dharmyadhyAnasaMbandhI jAdA jAdA jAdA jAtA arUDha ArUDha 'uvasaMpayayAmi samma' 'uvasaMpayAmi samma' granthA kSayA madhyamaGgalArtha granthApekSayA madhyamaGgalArthaM ane jemAM ane jJAna jemAM evA A AtmA evo A AtmA dattasavasvamUlo dattasarvasvamUlo tathava tadguNapratipAdakavacana- | tathaiva tadguNapratipAdakavacanacheda, cheda:, | ane darzAnAdikamAM ane darzanAdikamAM zramaNa: ] a5yata zramaNa: | aprayata zravaNa zramaNa svstyev| tvstyev| pratipattaM | pratipattuM -samayaricchittisamartha -samayaparicchittisamartha ito vistAra: ito vistaraH 29 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates | 74 | 4364 | 75 4384 | 76 | 452 | 20 77 465 19 | 78 - 486 27 -dRSTitvAdindriyacakSaMpi niyamapati | [anyat dravyam AsAhya] | (vaiyavRttyanA) = atha2. -dRSTitvAdindriyacakSUSi niyamayati [anyat dravyam AsAdya] | (vaiyAvRttyanA) = asthira. Differences between Hindi 3rd & Gujarati 4th Editions mamatta Sr. Page No Line No | 4th Edition (Gujarati) | 3rd Edition (Hindi) | 1 | 155 3 bhavAmiH bhavAmi, | 2 | 2947 mamattiM mamattiM | 33381 saMspRzatavAbhinavena saMspRzataivAbhinavena 439214 pratIkAra-prAyazcita pratIkAra-prAyazcita | 5 461 4 kAyakhedaM vaiyAvRttyAthemudyataH | kAyakhedaM vaiyAvRttyarthamudyataH Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates nama: zrasiddhamma: nmo'nekaantaay| zrImadbhagavatkaMdakuMdAcAryadevapraNIta zrI pravacanasAra -1 jJAnatattva-prajJApana shriimdmRtcndrsuurikRttttvprdiipikaavRttiH| (masjanAvarana) (anukupa) sarvavyApyekacidrUpasvarUpAya praatmne| svopalabdhiprasiddhAya jJAnAnandAtmane nmH||1|| shriijysenaacaarykRttaatpryvRttiH| namaH prmcaitnysvaatmotthsukhsmpde| paramAgamasArAya siddhAya prmesstthine|| mULa gAthAono ane tattapradIpikA nAmanI TIkAno | gujarAtI anuvAda [ prathama, graMthanA AdimAM zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadevaviracita prAkRtagAthAbaddha A pravacanasAra" nAmanA zAstranI 'tattvapradIpikA' nAmanI saMskRta TIkA racanAra zrI amRtacaMdrAcAryadeva zlokadvArA maMgaLAcaraNa karatAM jJAnAnaMdasvarUpa paramAtmAne namaskAra kare che:]. [ artha:-] sarvavyApI (arthAt sarvane dekhanAra-jANanAra) eka caitanyarUpa (mAtra caitanya ja) jenuM svarUpa che ane je svAnubhavaprasiddha che (arthAta zuddha AtmAnA anubhavathI prakRSTapaNe siddha che ) te jJAnAnaMdAtmaka (jJAna ne AnaMdasvarUpa ) utkRSTa AtmAne namaskAra. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM8 (anuSTupa) helolluptamahAmohatamastomaM jytydH| prakAzayajjagattattvamanekAntamayaM mhH||2|| (AryA) paramAnandasudhArasapipAsitAnAM hitAya bhvyaanaam| kriyate prakaTitatattvA pravacanasArasya vRttiriym||3|| atha pravacanasAravyAkhyAyAM madhyamaruciziSyapratibodhanArthAyAM mukhyagauNarUpeNAntastattvabahistattvaprarUpaNasamarthAyAM ca prathamata ekottarazatagAthAbhirjJAnAdhikAraH, tadanantaraM trayodazAdhikazatagAthAbhirdarzanAdhikAraH, tatazca saptanavatigAthAbhizcAritrAdhikArazceti samudAyenaikAdazAdhikatrizatapramitasUtraiH samyagjJAnadarzanacAritrarUpeNa mahAdhikAratrayaM bhvti| athavA TIkAbhiprAyeNa tu smygjnyaanjnyeycaaritraadhikaarcuulikaaruupennaadhikaartrym| tatrAdhikAratraye prathamatastAvajjJAnAbhidhAnamahAdhikAramadhye dvAsaptatigAthAparyantaM zuddhopayogAdhikAra: kthyte| tAsu dvAsaptati-gAthAsu madhye 'esa surAsura-' imAM gAthAmAdiM kRtvA pAThakrameNa caturdazagAthAparyantaM pIThikA , tadanantaraM saptagAthAparyantaM sAmAnyena sarvajJasiddhiH, tadanantaraM trayastriMzadgAthAparyantaM jJAnaprapaJcaH, tatazcASTAdazagAthAparyantaM sukhaprapatruzcetyantarAdhikAracatuSTayena zuddhopayogAdhikAro bhvti| atha paJcaviMzatigAthAparyantaM jJAnakaNDikAcatuSTayapratipAdakanAmA dvitIyo'dhikArazcetyadhikAradvayena, tadanantaraM svatantragAthAcatuSTayena caikottarazatagAthAbhiH prathamamahAdhikAre samudAyapAtanikA jnyaatvyaa| idAnIM prathamapAtanikAbhiprAyeNa prathamataH pIThikAvyAkhyAnaM kriyate, tatra paJcasthalAni bhavanti; teSvAdau namaskAramakhyatvena gAthApaJcakaM. tadanantaraM cAritrasacanamakhyatvena 'saMpajjai / prabhRti gAthAtrayamatha zubhAzubhazuddhopayogatrayasUcanamukhyatvena 'jIvo pariNamadi' ityAdigAthAsUtradvayamatha tatphalakathanamukhyatayA 'dhammeNa pariNadappA' iti prabhRti suutrdvym| atha zuddhopayogadhyAtuH puruSasya protsAhanArthaM zuddhopayogaphaladarzanArthaM ca prathamagAthA, zuddhopayogipuruSalakSaNakathanena dvitIyA ceti 'aisayamAdasamutthaM' ityAdi gaathaadvym| evaM pIThikAbhidhAnaprathamAntarAdhikAre sthalapaJcakena cturdshgaathaabhissmudaaypaatnikaa| tadyathA [ have anekAntamaya jJAnanI maMgaLa arthe zlokadvArA stuti kare cheH ]. [ artha-] mahA moharUpI aMdhakAranA samUhane je lIlAmAtramAM naSTa kare che ane jagatanA svarUpane prakAze che evuM anekAntamaya teja sadA jayavaMta varte che. [ have zlokadvArA zrIamRtacaMdrAcAryadava anekAntamaya jinapravacananA sArabhUta A 'vayanasAra' zAstrInITa pAnI prti| recha:] [ artha-] paramAnaMdarUpI sudhArasanA pipAsu bhavya jIvonA hitane mATe, tattvane (vastasvarUpane) je pragaTa kare che evI pravacanasAranI A TIkA karavAmAM Ave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana atha khalu kazcidAsannasaMsArapArAvArapAra: samunmIlitasAtizayavivekajyotirastamitasamastaikAntavAdavidyAbhinivezaH pAramezvarImanekAntavAdavidyAmupagamya muktasamastapakSaparigrahatayAtyantamadhyastho bhUtvA sakalapuruSArthasAratayA nitAntamAtmano hitatamAM bhagavatpaJcaparameSThiprasAdopajanyAM paramArthasatyAM mokSalakSmImakSayAmupAdeyatvena nizcinvan pravartamAnatIrtha-nAyakapura:sarAn bhagavataH paJcaparameSThinaH praNamanavandanopajanitanamaskaraNena sambhAvya sarvArambheNa mokSamArga saMpratipadyamAnaH pratijAnIte atha kazcidAsannabhavyaH zivakumAranAmA svasaMvittisamutpannaparamAnandaikalakSaNasukhAmRtaviparItacaturgatisaMsAraduHkhabhayabhItaH, samutpannaparamabhedavijJAnaprakAzAtizayaH, samastadurnayaikAMtanirAkRtadurAgrahaH, parityaktasamastazatrumitrAdipakSapAtenAtyantamadhyastho bhUtvA dharmArthakAmebhyaH sArabhUtAmatyantAtmahitAmavinazvarAM paMcaparameSThiprasAdotpannAM muktizriyamupAdeyatvena svIkurvANaH, zrIvardhamAnasvAmitIrthaMkaraparamadevapramukhAn bhagavataH paMcaparameSThino dravyabhAvanamaskArAbhyAM praNamya paramacAritramAzrayAmIti pratijJAM karoti [ A rIte maMgaLAcaraNa ane TIkA karavAnI pratijJA karIne, bhagavAna kuMdakuMdAcAryaviviracita pravacanasAranI pahelI pAMca gAthAonA prAraMbhamAM zrI amRtacaMdrAcAryadava te gAthAonI utthAnikA kare cheH ] have, saMsArasamudrano kinAro jemane nikaTa che evA koI (Asannabhavya mahAtmAzrImadabhagavakuMdakuMdAcAryadava), sAtizaya (uttama) vivekajyoti jemane pragaTa thaI che (arthAt parama bhedavijJAnano prakAza jemane utpanna thayo che) ane samasta ekAntavAdanI vidhAno abhiniveza jemane asta thayo che evA, pAramezvarI (paramezvara jinabhagavAnanI) anekAntavAdavidhAne pAmIne, samasta pakSano parigraha (zatrumitrAdino samasta pakSapAta) choDyo hovAthI atyaMta madhyastha thaIne, sarva puruSArthamAM sArabhUta hovAthI je AtmAne atyaMta 'hitatama che evI, bhagavanta paMcaparameSThInA *prasAdathI UpajavAyogya, paramArthasatya (pAramArthika rIte sAcI), akSaya (avinAzI) mokSalakSmIne upAdeyapaNe nakkI karatA thakA, pravartamAna tIrthanA nAyaka zrImahAvIrasvAmIpUrvaka bhagavaMta paMcaparameSThIne praNamana ane vaMdanathI thatA namaskAra vaDe saMbhAvIne (sanmAnIne) sarva AraMbhathI (udhamathI) mokSamArgano Azraya karatA thakA, pratijJA kare che: abhiniveza = abhiprAya; nizcaya; Agraha. 2. dharma, artha, kAma ne mokSa e cAre puruSa-arthomAM (puruSa-prayojanomAM) mokSa ja sArabhUta (zreSTha, tAttvika) puruSa-artha che. 3. hitatama = utkRSTa hitasvarUpa 4. prasAda = prasannatA; kRpA. 5. upAdeya = grahaNa karavA yogya. (mokSarUpI lakSmI hitatama, sAcI ane avinAzI hovAthI upAdeya che.) 6. praNamana = dehathI namavuM te. vaMdana = vacanathI stuti karavI te. (namaskAramAM praNamana ane vaMdana baMne samAya che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM atha sUtrAvatAra: esa surAsuramaNusiMdavaMdidaM dhodghaaikmmmlN| paNamAmi vaDDamANaM titthaM dhammassa kttaarN||1|| sese puNa titthayare sasavvasiddhe visuddhsbbhaave| samaNe ya nnaanndNsnncritttvviiriyaayaare||2|| te te savve samagaM samagaM pattegameva pttegN| vaMdAmi ya vasa'te arahaMte mANuse khette||3|| kiccA arahaMtANaM siddhANaM taha Namo gnnhraannN| ajjhAvayavaggANaM sAhUNaM ceva svvesiN||4|| paNamAmItyAdipadakhaNDanArUpeNa vyAkhyAnaM kriyate-paNamAmi prnnmaami| sa kH| kartA esa eSo'haM granthakaraNodyatamanAH svsNvednprtykssH| kN| vaDDamANaM avasamantAdRddhaM vRddhaM mAnaM pramANaM jJAnaM yasya sa bhavati vardhamAnaH, 'avApyoralopaH' iti lakSaNena bhavatyakAra-lopo'vazabdasyAtra, taM ratnatrayAtmakapravartamAnadharmatIrthopadezakaM shriivrdhmaantiirthkrprmdevm| kva prnnmaami| prathamata ev| kiNvishissttN| surAsuramaNusiMdavaMdidaM tribhuvanArAdhyAnantajJAnAdiguNAdhArapadAdhiSThitatvAttatpadAbhilASibhistribhuvanAdhIzaiH samyagArAdhyapAdAravindatvAca suraasurmnussyendrvnditm| punarapi kiNvishissttN| dhodaghAikammamalaM parama have (zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadavaviracita) gAthAsUtronuM avataraNa karavAmAM Ave che - (rita) sura-asura-narapativaMdane, pravinaSTathAtikarmane, praNamana karuM huM dharmakartA tIrtha zrImahAvIrane; 1. vaLI zeSa tIrthaMkara ane sau siddha zuddhAstitvane, bhuni shaan-6-yaaritr-t5-viiryaay24||sNyu'tne. 2. te sarvane sAthe tathA pratyekane pratyekane, vaMduM vaLI huM manuSyakSetre vartatA ahaMtane. 3. ahaMtane, zrI siddhaneya namaskaraNa karI e rIte, gaNadhara ane adhyApakone, sarvasAdhusamUhane; 4. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatatva-prazAna tesiM visuddhadaMsaNaNANapahANAsamaM smaasejj| uvasaMpayAmi sammaM jatto nnivvaannsNpttii||5||[pnngN] eSa surAsuramanuSyendravanditaM dhautghaatikrmmlm| praNamAmi vardhamAnaM tIrthaM dharmasya krtaarm||1|| zeSAn punastIrthakarAn sasarvasiddhAn vishuddhsdbhaavaan| zramaNAMzca jnyaandrshncaaritrtpoviiryaacaaraan||2|| tAMstAn sarvAn samakaM pratyekameva prtyekm| vande ca vartamAnAnarhato mAnuSe kssetre||3|| samAdhisamutpannarAgAdimalarahitapAramArthikasukhAmRtarUpanirmalanIraprakSAlitaghAtikarmamalatvAdanyeSAM pApamalaprakSAlanahetutvAcca dhautghaatikrmmlm| punazca kiNlkssnnm| titthaM dRSTazrutAnubhUtaviSayasakhAbhilASarUpanIrapravezarahitena paramasamAdhipotenottIrNasaMsArasamudratvAta anyeSAM taraNopAya-bhUtatvAcca tiirthm| punazca kiNruupm| dhammassa kattAraM niruparAgAtmatattvapariNatirUpanizcayadharmasyopAdAnakAraNatvAt anyeSAmuttamakSamAdi tasu zuddhadarzanajJAnamukhya pavitra Azrama pAmIne, prApti karuM huM sAmyanI, jenAthI zivaprApti bane. 5. anvayArtha:- [ eSaH] 2 // hu~[surAsuramanuSyendravanditaM] surendro, surendro bhane narendrothI 4 hita cha bhane [dhautaghAtikarmamalaM] pAtibhaga 4ma ghocha nANe cha sevA [ tIrthaM ] tIrtha35 bhane [dharmasya kartAraM] dhn| tA [vardhamAnaM] zrIvardhamAnasvAbhAne [praNamAmi ] prabhu I. [punaH] 4jI [vizuddhasadbhAvAn ] vizuddha sattA [ zeSAn tIrthakarAn] zeSa tIrtharone [ sasarvasiddhAn] sarva siddhamato sAthe, [ca] sane [jJAnadarzanacAritra-tapovIryAcArAn ] zanAyAra, zanAyAra, yAritrAyAra, tapAyAra tathA vIryAyArANA [zramaNAn ] 'zramAne prAmuMchu. [tAn tAn sarvAn ] te te. sarvana [ca ] tathA [ mAnuSe kSetre vartamAnAn ] bhanudhyakSetramA prtt| [arhataH ] santone [ samakaM samakaM] sAthe sAthe-samudAya35 bhane [pratyekaM eva pratyekaM] pratye: pratye'ne-vyaktigata [vande ] paDhachu. 1. surendro = UrdhvalokavAsI devonA indro 2. asurendro = adholokavAsI devonA indro 3. narendro = ( madhyato yAsI.) manuSyonA adhipatimI; 20%AmI. 4. sattA = mastitva 5. zrama = mAyAyo, pAdhyAyo ne sAdhumo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates tvAdupAtta pravacanasAra [ bhagavAna zrI 66 kRtvArhadbhayaH siddhebhyastathA namo gaNadharebhyaH / adhyApakavargebhyaH sAdhubhyazceti sarvebhyaH / / 4 / / teSAM vizuddhadarzanajJAnapradhAnAzramaM smaasaady| upasampadye sAmyaM yato nirvANasamprAptiH / / 5 // [ paMcakam ] eSa svasaMvedanapratyakSadarzanajJAnasAmAnyAtmAhaM surAsuramanuSyendravanditatvAttrilokaikaguruM, dhautaghAtikarmamalatvAjjagadanugrahasamarthAnantazaktipAramaizvaryaM, yoginAM tIrthatvAttAraNasamarthaM, dharmakartRtvAcchuddhasvarUpavRttividhAtAraM pravartamAnatIrthanAyakatvena prathamata eva paramabhaTTArakamahAdevAdhidevaparamezvaraparamapUjyasugRhItanAmazrIvardhamAnadevaM praNamAmi / / 1 / / tadanu vizuddhasadbhAva , bahuvidhadharmopadezakatvAcca dharmasya kartAram / iti kriyAkArakasambandhaH / evamantimatIrthakaranamaskAramukhyatvena gAthA gatA / / 1 / / tadanantaraM praNamAmi / kAn / sese puNa titthayare sasavva-siddhe zeSatIrthakarAn, puna: sasarvasiddhAn vRSabhAdipArzvaparyantAn zuddhAtmopalabdhi-lakSaNasarvasiddhasahitAnetAn srvaanpi| kthNbhuutaan| visuddhasabbhAve nirmalAtmopalabdhibalena vizleSitAkhilAvaraNatvAtkevalajJAnadarzanasvabhAvatvAcca vishuddhsdbhaavaan| samaNe ya zramaNazabdavAcyAnAcAryopAdhyAyasAdhUMzca / kiMlakSaNAn / NANadaMsaNacarittatavavIriyAyAre sarva [ iti ] je rIte [ arhadryaH ] arhantone khane [ siddhebhyaH ] siddhone, [ tathA gaNadharebhyaH ] AyAryone, [ adhyApakavargebhyaH ] upAdhyAyavargane [ca] ane [sarvebhyaH sAdhubhyaH ] sarva sAdhukhone [ namaH kRtvA ] namaskAra 'rIne, [teSAM ] temanA [ vizuddhadarzanajJAnapradhAnAzramaM ] 'vizuddhaddarzanajJAnapradhAna Azramane [ samAsAdya ] pAbhIne [ sAmyaM upasampadye ] huM 'sAmyane prApta huM chaM [ yataH ]} bhenAthI [ nirvANasamprAptiH ] nirvAzanI prApti thAya che. TIkA:- A svasaMvedanapratyakSa darzanajJAnasAmAnyasvarUpa huM, je surendro, asurendro ane narendrothI vaMdita hovAthI trilokanA eka (ananya, sarvotkRSTa) guru che, ghAtikarmamaLa dhoI nAkhela hovAthI jemane jagata 52 anugraha karavAmAM samartha evI anaMtazaktirUpa paramezvaratA che, tIrthapaNAne lIdhe je yogIone tAravAne samartha che, dharmanA kartA hovAthI je zuddhasvarUpapariNatinA karanAra che, te parama bhaTTAraka, mahAdevAdhideva, 52mezvara, parama pUjya, jemanuM nAma grahaNa paNa sAruM che evA zrIvardhamAnadevane, pravartamAna tIrthanA nAyakapaNAne lIdhe prathama ja, praNamuM chuM. vizuddhadarzanajJAnapradhAna = vizuddhadarzana ane jJAna jemAM pradhAna (mukhya) che evA 2. sAmya = samatA; samabhAva. 3. svasaMvedanapratyakSa = svAnubhavathI pratyakSa. (darzanajJAnasAmAnya svAnubhavathI pratyakSa che.) 4. darzanajJAnasAmAnyasvarUpa = darzanajJAnasAmAnya arthAt cetanA jenuM svarUpa che evo Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com 1. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] saha jJAnatattva-prajJApana pAkottIrNajAtyakArtasvarasthAnIyazuddhadarzanajJAnasvabhAvAn zeSAnatItatIrthanAyakAn, sarvAn siddhAMzca, jJAnadarzanacAritratapovIryAcArayuktatvAtsaMbhAvitaparamazuddhopayogabhUmikAnAcAryopAdhyAyasAdhutvaviziSTAn zramaNAMzca praNamAmi / / 2 / / tadanvetAneva paJcaparameSThinastattadvyaktivyApinaH sarvAneva sAMpratametatkSetrasaMbhavatIrthakarAsaMbhavAnmahAvidehabhUmisaMbhavatve sati manuSyakSetrapravarti-bhistIrthanAyakaiH vartamAnakAlaM gocarIkRtya yugapadyugapatpratyekaM pratyekaM mokSalakSmIsvayaMvarAyamANaparamanairgranthyadIkSAkSaNo citamaGgalAcArabhUtakRtikarmazAstropadiSTavandanAbhidhAnena sambhAvayAmi / / 3 / / vizuddhadravyaguNaparyAyAtmake cidvastuni yAsau rAgAdivikalparahitanizcalacittavRttistadantarbhUtena vyavahArapaJcAcArasahakArikAraNotpannena nizcayapaJcAcAreNa pariNatatvAt smygjnyaandrshncaaritrtpoviiryaacaaropetaaniti| evaM zeSatrayoviMzatitIrthakaranamaskAramukhyatvena gAthA gatA / / 2 / / atha te te savve tAMstAnpUrvoktAneva paJcaparameSThinaH sarvAn vaMdAmi ya vande, ahaM kartA / kathaM / samagaM samagaM samudAyavandanApekSayA yugapadyugapat / punarapi kathaM / pattegameva pattegaM pratyekavandanApekSayA pratyekaM prtyekm| na kevalametAn vande / arahaMte arhataH / kiMviziSTAn / vaTTaMte mANuse khette vrtmaanaan| kv| mAnuSe kSetre / ca tyArapachI jeo vizuddhasattAvALA hovAthI tApathI uttIrNa thayelA (chello tApa devAIne agnimAMthI bahAra nIkaLelA) uttama suvarNa samAna zuddha darzanajJAnasvabhAvane pAmyA che evA zeSa atIta tIrthaMkarone ane sarva siddhone, tathA jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ne vIryAcAra sahita hovAthI jemaNe 52ma zuddha u5yogabhUmikAne prApta karI che evA zramaNone-ke jeo AcAryatva, upAdhyAyatva ane sAdhutvarUpa vizeSothI viziSTa ( -bhedavALA ) che temane-praNamuM chuM. tyArapachI A ja paMcaparameSThIne, te te vyaktimAM (paryAyamAM) vyApanArA badhAyane, hAlamAM A kSetre utpanna tIrthaMkarono abhAva hovAthI ane mahAvidehakSetramAM tIrthaMkarono saddabhAva hovAthI manuSyakSetramAM pravartatA tIrthanAyako sahita vartamAnakALagocara karIne, ( -mahAvidehakSetramAM vartatA zrIsImaMdharAdi tIrthaMkaronI jema jANe badhAya paMcaparameSThI bhagavaMto vartamAnakALamAM ja vartatA hoya ema atyaMta bhaktine lIdhe bhAvIne-ciMtavIne, temane) yugapad yugapad arthAt samudAyarUpe ane pratyeka pratyekane arthAt vyaktigatarUpe saMbhAvuM chuM. kaI rIte saMbhAvuM chuM? mokSalakSmInA svayaMvara samAna je 52ma nigraMthatAnI dIkSAno utsava (-AnaMdamaya prasaMga ) tene ucita maMgaLAcaraNabhUta je kRtikarmazAstropadiSTa vaMdanoccAra (kRtikarmazAstra upadezelAM stutivacana) te vaDe saMbhAvuM chuM. 1. atIta = gata; tha gayelA; bhUtaaNanA 2. saMbhAvayuM = saMbhAvanA 42vI; sanmAna yuM; ArAdhayuM. 3. aMgamAgha 14 praDIerzamAM chahuM praDIerza 'tirbha' che, mAM nitya naimittiGa DiyAnuM varzana che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda athaivamarhatsiddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhUnAM praNativandanAbhidhAnapravRttadvaitadvAreNa bhAvyabhAvakabhAvavijRmbhitAtinirbharetaretarasaMvalanabalavilInanikhilasvaparavibhAgatayA pravRttAdvaitaM namaskAraM kRtvaa|| 4 // teSAmevArhatsiddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhUnAM vizuddhajJAnadarzanapradhAnatvena sahajazuddhadarzanajJAnasvabhAvAtmatattvazraddhAnAvabodhalakSaNasamyagdarzanajJAnasaMpAdakamAzramaM samAsAdya samyagdarzanajJAnasaMpanno bhUtvA , tathA hi-sAmpratamatra bharatakSetre tIrthakarAbhAvAt paJcamahAvidehasthitazrIsImandharasvAmitIrthakaraparamadevaprabhatitIrthakaraiH saha tAneva paJcaparameSThino nmskromi| kyaa| karaNabhUtayA mokSalakSmIsvayaMvaramaNDapabhUtajinadIkSAkSaNe maGgalAcArabhUtayA anantajJAnAdisiddhaguNabhAvanArUpayA siddhabhaktyA, tathaiva nirmalasamAdhipariNataparamayogiguNabhAvanAlakSaNayA yogabhaktyA ceti| evaM pUrvavidehatIrthakaranamaskAramukhyatvena gAthA gtetybhipraayH|| 3 / / atha kiccA kRtvaa| km| Namo nmskaarm| kebhyH| arahaMtANaM siddhANaM taha Namo gaNaharANaM ajjhAvayavaggANaM sAhUNaM ceva arhtsiddhgnndhropaadhyaaysaadhubhyshcaiv| ktisNkhyopetebhyH| savvesiM srvebhyH| iti pUrvagAthAtrayeNa kRtpnycprmesstthinmskaaropsNhaaro'ym|| 4 / / have e rIte ata, siddha, AcArya, upAdhyAya tathA sarva sAdhune, praNAma ane vaMdanoccAra vaDe pravartatA daita dvArA, bhAvyabhAvakapaNAne lIdhe UpajelA ati gADha itaretara milananA kAraNe samasta svaparano vibhAga vilIna thaI javAthI jemAM advaita pravarte che evo namaskAra karIne, te ja ahaMtasiddha-AcArya-upAdhyAya-sarvasAdhunA Azramane-ke je (Azrama) vizuddhajJAnadarzanapradhAna hovAthI 'sahajazuddhadarzanajJAnasvabhAvavALA AtmatattvanAM zraddhAna ne jJAna jemanAM lakSaNa che evAM samyagdarzana ane samyajJAnano saMpAdaka che tene-pAmIne, samyagdarzanajJAnasaMpanna thaIne, jemAM kaSAyakaNa vidhamAna hovAthI jIvane je puNyabaMdhanI prAptinuM 1. bhAvya = bhAvavAyogya; ciMtavavAyogya; dhyAna karavA yogya arthAt dhyeya. bhAvaka = bhAvanAra; ciMtavanAra; dhyAna karanAra arthAt dhyAtA. 2. itaretara milana = ekabIjAnuM-paraspara-maLI javuM arthAta mizrita thaI javuM. 3. paMca parameSThI pratye atyaMta ArAdhyabhAvane lIdhe ArAdhya evA paMca parameSThI bhagavaMtono ane ArAdhaka evA potAno bheda vilaya pAme che. A rIte namaskAramAM advaita pravarte che. joke namaskAramAM (1) praNAma ane (2) vaMdanoccAra ane samAtAM hovAthI temAM vaita (bepaNuM) kahyuM che topaNa tIvra bhaktibhAvathI svaparano bheda vilIna thaI javAnI apekSAe to temAM advaita pravarte che. 4. sahajazuddhadarzanajJAnasvabhAvavALA = sahaja zuddha darzana ane jJAna jeno svabhAva che evA 5. saMpAdaka = prApta karAvanAra; utpanna karanAra. 6. kaSAyakaNa = kaSAyano nAno aMza. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jIvatkaSAyakaNatayA puNyabandhasaMprAptihetubhUtaM sarAgacAritraM kramApatitamapi dUramutkramya sakalakaSAyakalikalaGkaviviktatayA nirvANasaMprAptihetubhUtaM vItarAgacAritrAkhyaM saamymupsNpdye| samyagdarzanajJAnacAritraikyAtmakaikAgryaM gato'smIti pratijJArthaH / evaM tAvadayaM sAkSAnmokSamArgaM sNprtipnnH||5|| jJAnatattva-prajJApana athAyameva vItarAgasarAgacAritrayoriSTAniSTaphalatvenopAdeyaheyatvaM vivecayati saMpajjadi NivvANaM devAsuramaNuyarAyavihavehiM / jIvassa carittAdo daMsaNaNANappahANAdo / / 6 / / evaM paJcaparameSThinamaskAraM kRtvA kiM karomi / uvasaMpayAmi upasaMpadye samAzrayAmi / kim / sammaM sAmyaM caaritrm| yasmAt kiM bhavati / jatto NivvANasaMpattI yasmAnnirvANasaMprAptiH / kiM kRtvA pUrvaM / samAsijja samAsAdya prApya / kim| visuddhaNANadaMsaNapahANAsamaM vishuddhjnyaandrshnlkssnnprdhaanaashrmm| keSAM sambaMdhitvena / tesiM teSAM pUrvoktapaJcaparameSThinAmiti / tathAhi - ahamArAdhakaH, ete cArhadAdaya ArAdhyA, ityArAdhyArAdhakavikalparUpo dvaitanamaskAro bhaNyate / rAgAdyupAdhivikalparahitaparamasamAdhibalenAtmanyevArAdhyArAdhakabhAvaH punaradvaitanamaskAro bhnnyte| ityevaMlakSaNaM pUrvoktagAthAtrayakathitaprakAreNa paJcaparameSThisambaMdhinaM dvaitAdvaitanamaskAraM kRtvA / tataH kiM kromi| rAgAdibhyo bhinno'yaM svAtmotthasukhasvabhAvaH paramAtmeti bhedajJAnaM, tathA sa eva sarvaprakAropAdeya iti rucirUpaM samyaktvamityuktalakSaNajJAnadarzanasvabhAvaM, maThacaityAlayAdilakSaNavyavahArAzramAdvilakSaNaM, bhAvAzramarUpaM pradhAnAzramaM prApya tatpUrvakaM kramAyAtamapi sarAgacAritraM puNyabandhakAraNamiti jJAtvA parihRtya nizcalazuddhAtmAnu 8 kAraNa che evA sarAgacAritrane-te (sarAgacAritra) krame AvI paDayuM hovA chatAM (guNa-sthAnaArohaNanA kramamAM jabarajastIthI arthAt cAritramohanA maMda udayathI AvI paDeluM hovA chatAM )-dUra oLaMgI jaIne, je samasta kAyaklezarUpa kalaMkathI bhinna hovAthI nirvANanI prAptinuM kAraNa che evA vItarAgacAritra nAmanA sAmyane prApta karuM chuM. samyagdarzana, samyajJAna ne samyakcAritranA aikayasvarUpa ekAgratAne huM avalaMbyo chuM evo ( A ) pratijJAno artha che. A rIte tyAre AmaNe (zrImaddabhagavaddhuM6'MdhAyAryahave ) sAkSAt mokSamArgane aMgIkAra ryo. 1-5. have A ja (bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeva ) vItarAgacAritra iSTa phaLavALuM hovAthI tenuM upAdeyapaNuM ane sarAgacAritra aniSTa phaLavALuM hovAthI tenuM taiyapaNuM vivece cheH su2-asu2-manujendro tathA vibhavo sahita nirvANanI prApti kare cAritrathI jIva zAnadarzanamukhyathI. 6. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM saMpadyate nirvANaM devaasurmnujraajvibhvaiH| jIvasya critraaddrshnjnyaanprdhaanaat||6|| saMpadyate hi drshnjnyaanprdhaanaacaaritraadviitraagaanmokssH| tata eva ca sarAgAddevAsura manujarAjavibhavaklezarUpo bndhH| ato mumukSuNeSTaphalatvAdvItarAgacAritramupAdeyamaniSTaphalatvAtsarAgacAritraM heym||6|| atha cAritrasvarUpaM vibhAvayati cArittaM khalu dhammo dhammo jo so samo tti nniddittttho| mohakkhohavihINo pariNAmo appaNA ha smo||7|| bhUtisvarUpaM vItarAgacAritramahamAzrayAmIti bhaavaarthH| evaM prathamasthale namaskAramukhyatvena gAthApaJcaka gtm|| 5 / / athopAdeyabhUtasyAtIMdriyasukhasya kaarnntvaadviitraagcaaritrmupaadeym| atIMdriyasukhApekSayA heyasyendriyasukhasya kAraNatvAtsarAgacAritraM heyamityupadizati-saMpajjadi sNpdyte| kim| NivvANaM nirvaannm| kthm| sh| kaiH| devAsuramaNuyarAyavihavehiM devaasurmnussyraajvibhvaiH| ksy| jIvassa jiivsy| ksmaat| carittAdo caaritraat| kthNbhuutaat| daMsaNaNANappahANAdo smygdrshnjnyaanprdhaanaaditi| tadyathA-AtmAdhInajJAnasukhasvabhAve zuddhAtmadravye yannizcalanirvikArAnubhUtirUpamavasthAnaM anvayArtha:- [jIvasya] (r)pane [darzanajJAnapradhAnAt] zanazanapradhAna [caritrAt ] yAritrathI [ devAsuramanujarAjavibhavaiH ] devendra, surendra ne nrendrn|| vaibhavo sahita [ nirvANaM] nivaae| [saMpadyate] prAsa thAya che. (pane sAyaritrathI hevendra pren| vaibhavanI mane piit2||2|| yAtrithI nirvANanI prApti thAya che.) 2.st:- zanazAnapradhAna yAritrathI, te (yAritra) piit2||2|| hoya to, mokSa prAsa. thAya cha; ane tenAthI ja, jo te sarAga hoya to, deveMdra-asureMdra-nareMdranA vaibhavakalezarUpa baMdha prApta thAya che. AthI mumukSue iSTa phaLavALuM hovAthI vItarAgacAritra grahaNa karavAyogya (upAdeya ) che, ane aniSTa iNavA hovAthI sarAgayAritrachoDavAyogya (heya) cha.6. have cAritranuM svarUpa vyakta kare che - cAritra che te dharma che, je dharma che te sAmya che; ne sAmya jIvano mohakSobhavihIna nija pariNAma che. 7. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna cAritraM khalu dharmo dharmo yastatsAmyamiti nirdissttm| mohakSobhavihInaH pariNAma Atmano hi saamym||7|| svarUpe caraNaM cAritraM, svsmyprvRttirityrthH| tadeva vstusvbhaavtvaaddhrmH| shuddhcaitnyprkaashnmityrthH| tadeva ca ythaavsthitaatmgunntvaatsaamym| sAmyaM tu darzanacAritramohanIyodayApAditasamastamohakSobhAbhAvAdatyantanirvikAro jIvasya prinnaamH||7|| tallakSaNanizcayacAritrAjjIvasya smutpdyte| kim| parAdhInendriyajanitajJAnasukhavilakSaNaM, svAdhInAtIndriyarUpaparamajJAnasukhalakSaNaM nirvaannm| sarAgacAritrAtpunardevAsuramanuSyarAjavibhUtijanako mukhyavRttyA viziSTapuNyabandho bhavati, paramparayA nirvANaM ceti| asureSa madhye samyagdRSTi: kathamutpadyate iti cet-nidAnabandhena samyaktvavirAdhanAM kRtvA tatrotpadyata iti jnyaatvym| atra nizcayena vItarAgacAritramupAdeyaM sarAgaM heyamiti bhaavaarthH|| 6 / / atha nizcayacAritrasya paryAya-nAmAni kathayAmItyabhiprAyaM manasi saMpradhArya sUtramidaM nirUpayati, evamagre'pi vivakSitasUtrArthaM manasi dhRtvAthavAsya sUtrasyAgre sUtramidamucitaM bhavatyevaM nizcitya sUtramidaM pratipAdayatIti pAtanikAlakSaNaM yathAsaMbhavaM sarvatra jJAtavyam-cArittaM cAritraM kartR khalu dhammo khalu sphuTaM dharmo bhvti| dhammo jo so samo tti NiddiTTho dharmo yaH sa tu zama iti nirdissttH| samo yastu zamaH saH mohakkhohavihINo pariNAmo sanvayArtha:- [cAritraM ] yAritra [ khalu ] 5252 [dharma:] dharma cha. [ yaH dharma:] 4 dharma cha [ tat sAmyam ] te sAmya cha [iti nirdiSTam ] ama (zAstramA) 'yaM cha. [ sAmyaM hi] sabhya [ mohakSobhavihInaH ] bhokSobharahita meyo [AtmanaH pariNAma: ] mAtmAno 529||m (bhAva) che. TIkA:- svarUpamAM caravuM (ramavuM) te cAritra che; samayamAM pravRtti (arthAt potAnA svabhAvamAM pravartavuM) evo teno artha che, te ja vastuno svabhAva hovAthI dharma che; zuddha caitanyanuM prakAzavuM evo teno artha che. te ja yathAsthita AtmaguNa hovAthI (arthAt viSamatA vinAnosusthita-AtmAno guNa hovAthI) sAmya che. ane sAmya, darzanamohanIya tathA cAritramohanIyanA udayathI utpanna thatA samasta moha ane kSobhanA abhAvane lIdhe atyaMta nirvikAra evo jIvano pariNAma che. bhAvArtha- zuddha AtmAnI zraddhArUpa samyakatvathI viruddha bhAva (arthAt mithyAtva) te moha, ane nirvikAra nizcaLa caitanyapariNatirUpa cAritrathI viruddha bhAva (arthAt asthiratA) te kSobha, moha ane zobha rahita pariNAma, sAmya, dharma ane cAritra e badhAM ekAryavAcaka che. 7. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM: athAtmanazcAritratvaM nizcinoti pariNamadi jeNa davvaM tatkAlaM tammayaM ti pnnnnttN| tamhA dhammapariNado AdA dhammo munneyvyo||8|| pariNamati yena dravyaM tatkAlaM tanmayamiti prjnyptm| tasmAddharmapariNata AtmA dharmo mntvyH||8|| appaNo hu mohakSobhavihIna: prinnaamH| ksy| aatmnH| hu sphuttmiti| tathAhi-zuddhacitsvarUpe caraNaM cAritraM, tadeva cAritraM mithyAtvarAgAdisaMsaraNarUpe bhAvasaMsAre patantaM prANinamuddhRtya nirvikArazuddhacaitanye dharatIti dhrmH| sa eva dharmaH svAtmabhAvanotthasukhAmRtazItajalena kAmakrodhAdirUpAgnijanitasya saMsAraduHkhadAhasyopazamakatvAt zama iti| tatazca zuddhAtmazraddhAnarUpasamyaktvasya vinAzako darzanamohAbhidhAno moha ityucyte| nirvikAranizcalacittavRttirUpa-cAritrasya vinAzakazcAritramohAbhidhAnaH kSobha ityucyte| tayorvidhvaMsakatvAtsa eva zamo mohakSobhavihIna: zuddhAtmapariNAmo bhaNyata itybhipraayH|| 7 / / athAbhedanayena dharmapariNata Atmaiva dharmo bhavatItyAvedayati-pariNamadi jeNa davvaM takkAle tammayaM ti paNNattaM pariNamati yena paryAyeNa dravyaM kartR tatkAle tanmayaM bhavatIti prajJaptam yata: kAraNAt, tamhA dhammapariNado AdA dhammo muNedavvo tataH kAraNAt dharmeNa pariNata Atmaiva dharmo mantavya iti| tadyathA-nijazuddhAtma-pariNatirUpo nizcayadharmo bhvti| paJcaparameSThyAdibhaktipariNAmarUpo vyvhaardhrmstaavducyte| yatastena tena vivakSitAvivakSitaparyAyeNa pariNataM dravyaM tanmayaM bhavati, tataH pUrvoktadharmadvayena pariNatastaptAyaHpiNDavadabhedanayenAtmaiva dharmo bhavatIti jnyaatvym| tadapi kasmAta, upAdAnakAraNasadRzaM hi kAryamiti vcnaat| tacca punarupAdAnakAraNaM zuddhAzuddhabhedena dvidhaa| rAgAdivikalparahitasvasaMvedanajJAnamAgamabhASayA zukladhyAnaM vA kevalajJAnotpattau zuddhopAdAnakAraNaM bhvti| azuddhAtmA tu rAgAdInAmazuddhanizcayenAzuddhopAdAnakAraNaM bhavatIti suutraarthH| evaM cAritrasya saMkSepa have AtmAnuM cAritrapaNuM ( arthAt AtmA ja cAritra che ema) nakkI kare che: je bhAvamAM praName darava, te kALa tanmaya te kahyuM jIvadravya tethI dharmamAM praNamela dharma ja jANavuM. 8. anvayArtha:- [dravyaM] dravya 4 Ne [yena] 4 mA135 [ pariNamati] 525 me cha [ tatkAlaM] te Ne [ tanmayaM] ta-bhaya cha [iti] mema [prajJaptaM] (4neMdra ) iyuM cha; [ tasmAt ] tethI [dharmapariNataH AtmA ] dharmaparita mAtmA [dharma: mantavyaH ] dharma yo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 13 yatkhalu dravyaM yasminkAle yena bhAvena pariNamita tat tasmin kAle kilauSNyapariNatAyaHpiNDavattanmayaM bhvti| tato'yamAtmA dharmeNa pariNato dharma eva bhavatIti siddhmaatmnshcaaritrtvm||8|| atha jIvasya zubhAzubhazuddhatvaM nizcinotijIvo pariNamadi jadA suheNa asuheNa vA suho asuho| suddheNa tadA suddho havadi hi prinnaamsbbhaavo||9|| jIvaH pariNamati yadA zubhenAzubhena vA shubho'shubhH| zuddhena tadA zuddho bhavati hi prinnaamsvbhaavH||9|| sUcanarUpeNa dvitIyasthale gAthAtrayaM gtm|| 8 / / atha zubhAzubhazuddhopayogatrayeNa pariNato jIvaH zubhAzubhazuddhopayogasvarUpo bhavatItyupadizati-jIvo pariNamadi jahA suheNa asuheNa vA jIvaH kartA yadA pariNamati zubhenAzubhena vA pariNAmena suho asuho havadi tadA zubhena zubho bhavati, azubhena vA'zubho bhvti| suddheNa tadA suddho hi zuddhena yadA pariNamati tadA zuddho bhavati, hi sphuttm| TIkAH- kharekhara je dravya je kALe je bhAvarUpe pariName che te dravya te kALe, uSNatArUpe pariNamelA lokhaMDanA goLAnI jema, te-maya che; tethI A AtmA dharma pariNamyo thako dharma ja che. A rIte AtmAnuM cAritrapaNuM siddha thayuM. bhAvArtha:- cAritra AtmAno ja bhAva che ema 7 mI gAthAmAM kahyuM hatuM. A gAthAmAM abhedanaye ema kahyuM ke jema uSNatAbhAve pariNamelo lokhaMDano goLo te pote ja uSNatA che-lokhaMDano goLo ne uSNatA jAdAM nathI, tema cAritrabhAve pariNamelo AtmA pote ja cAritra che. 8. have jIvanuM zubhapaNuM, azubhapaNuM ane zuddhapaNuM (arthAt jIva ja zubha, azubha ane zuddha che mema) najhI re cha: zubha ke azubhamAM praNamatAM zubha ke azubha AtmA bane, zuddha praNamatAM zuddha, pariNAmasvabhAvI hoIne. 9. anvayArtha:- [ jIvaH ] 05, [ pariNAmasvabhAvaH ] pri9||msyaamaapii hopAthI, [ yadA] vyAre [zubhena vA azubhena] zubha azubha bhAve [pariNamati ] 52me [ zubhaH azubhaH ] tyAre zuma mazuma (pote 4) thAya cha [zuddhena] sane nyAre. zuddha bhAve parime cha [ tadA zuddhaH hi bhavati] tyAre zuddha thAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 14 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMDUM yadA'yamAtmA zubhenAzubhena vA rAgabhAvena pariNamati tadA japAtApiccharAgapariNatasphaTikavat pariNAmasvabhAvaH san zubho'zubhazca bhvti| yadA punaH zuddhanArAgabhAvena pariNamati tadA zuddhArAgapariNatasphaTikavatpariNAmasvabhAvaH san zuddho bhavatIti siddhaM jIvasya shubhaashubhshuddhtvm||9|| kathaMbhUtaH sn| pariNAmasabbhAvo pariNAmasadbhAvaH snniti| tadyathA-yathA sphaTikamaNivizeSo nilo'pi japApuSpAdiraktakRSNazvetopAdhivazena raktakRSNazvetavarNo bhavati, tathA'yaM jIvaH svabhAvena zuddhabuddhakasvarUpo'pi vyavahAreNa gRhasthApekSayA yathAsaMbhavaM sarAgasamyaktvapUrvakadAnapUjAdizubhAnuSThAnena, tapodhanApekSayA tu mUlottaraguNAdizubhAnuSThAnena pariNataH zubho jJAtavya iti| mithyAtvAviratipramAdakaSAyayogapaJcapratyayarUpAzubhopayogenAzubho vijnyeyH| nizcayaratnatrayAtmakazuddhopayogena pariNataH zuddho jJAtavya iti| kiMca jIvasyAsaMkhyeyalokamAtrapariNAmAH siddhAnte madhyamapratipattyA bhithyAdRSTyAdicaturdazaguNasthAnarUpeNa kthitaaH| atra prAbhRtazAstre tAnyeva guNasthAnAni saMkSepeNAzubhazubhazuddhopayogarUpeNa kthitaani| kathamiti cet--mithyAtvasAsAdanamizraguNasthAnatraye tAratamyenAzubhopayogaH, tadanantaramasaMyatasamyagdRSTidezavirata-pramattasaMyataguNasthAnatraye tAratamyena zubhopayogaH, tadanantaramapramattAdikSINakaSAyAnta-guNasthAnaSaTke tAratamyena zuddhopayogaH, tadanantaraM sayogyayogijinaguNasthAnadvaye zuddhopayogaphalamiti bhaavaarthH|| 9 / / TIkAH- jyAre A AtmA zubha ke azubha rAgabhAve pariName che tyAre jAsudapuSpanA ke tamAlapuSpanA (lAla ke kALA) raMge pariNamelA sphaTikanI jema, pariNAmasvabhAvI hovAthI zubha ke azubha thAya che (arthAt te vakhate AtmA pote ja zubha ke azubha che); ane jyAre zuddha arAgabhAve pariName che tyAre zuddha araMge (raMgarahitapaNe ) pariNamelA sphaTikanI jema, pariNAmasvabhAvI hovAthI, zuddha thAya che (arthAta te vakhate AtmA pote ja zuddha che). e rIte jIvanuM zubhapaNuM, azubhapaNuM ane zuddhapaNuM siddha thayuM. bhAvArtha:- AtmA sarvathA kUTastha nathI, paNa TakIne pariNamavuM teno svabhAva che; tethI jevA jevA bhAve te pariName che tevo tevo te pote thaI jAya che. jema sphaTikamaNi svabhAve nirmaLa hovA chatAM jyAre lAla ke kALA phUlanA saMyoganimitte pariName che tyAre lAla ke kALo pote ja thAya che, tema AtmA svabhAve zuddhabuddha-ekasvarUpI hovA chatAM vyavahAre jyAre gRhasthadazAmAM samyakatvapUrvaka dAnapUjAdi zubha anuSThAnarUpa zubhopayoga ane munidazAmAM mULa guNa tathA uttara guNa vagere zubha anuSThAnarUpa zubhopayoge pariName che tyAre pote ja zubha thAya che, ane mithyAtvAdi pAMca pratyayarUpa azubhopayoge pariName che tyAre pote ja azubha thAya che. vaLI jema sphaTikamaNi potAnA svAbhAvika nirmaLa raMge pariName che tyAre pote ja zuddha thAya che tema AtmA paNa nizcayaratnatrayAtmaka zuddhopayoga pariName che tyAre pote ja zuddha thAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] nitatva-prajJApana 15 atha pariNAmaM vastusvabhAvatvena nizcinoti Natthi viNA pariNAma attho atthaM viNeha prinnaamo| davvaguNapajjayattho attho atthittnnivvtto||10|| nAsti vinA pariNAmamartho'rthaM vineha prinnaamH| drvygunnpryystho'rtho'stitvnirvRttH||10|| na khalu pariNAmamantareNa vastu sttaamaalmbte| vastuno dravyAdibhiH pariNAmAt pRthagupalambhAbhAvAnniHpariNAmasya kharazrRGgakalpatvAd dRshymaangorsaadiprinnaamvirodhaac| atha nityaikAntakSaNikaikAntaniSedhArthaM pariNAmapariNAminoH parasparaM kathaMcidabhedaM darzayati--Natthi viNA pariNAmaM attho muktajIve tAvatkathyate, siddhaparyAyarUpazuddhapariNAmaM vinA zuddhajIvapadArtho naasti| ksmaat| saMjJAlakSaNaprayojanAdibhede'pi prdeshbhedaabhaavaat| atthaM viNeha pariNAmo muktAtmapadArthaM vinA iha jagati zuddhAtmopalambhalakSaNaH siddhaparyAyarUpaH zuddhapariNAmo naasti| ksmaat| saMjJAdibhede'pi pradezabhedAbhAvAt davvaguNapajjayattho AtmasvarUpaM dravyaM tatraiva kevalajJAnAdayo guNAH | siddhAMtamAM jIvanA asaMkhya pariNAmone madhyama varNanathI 14 guNasthAnarUpe kahevAmAM AvyA che. te guNasthAnone saMkSepathI "upayoga 'rUpe varNavatAM, prathama traNa guNasthAnomAM tAratamyapUrvaka (ghaTato ghaTato) azubhopayoga, cothAthI chaThThA guNasthAna sudhI tAratamyapUrvaka (vadhato vadhato) zubhopayoga, sAtamAthI bAramAM guNasthAna sudhI tAratamyapUrvaka zuddhopayoga ane chellAM be guNasthAnomAM zuddhopayoganuM phaLa-AvuM varNana kathaMcit thaI zake che. 9. have pariNAma vastuno svabhAva che ema nakkI kare che: pariNAma viNa na padArtha, ne na padArtha viNa pariNAma che; zura-dravya-paryayasthita ne mastitvasiddha partha che. 10. anvayArtha:- [iha ] 2 somai [ pariNAmaM vinA] 529||m vinA [arthaH nAsti ] pArtha nathI, [arthaM vinA] pArtha vin| [pariNAmaH ] 525||m nathI; [arthaH] pArtha [ dravyaguNaparyAyasthaH] dravya-gu-paryAyamA 24o ane [astitvanivRttaH ] ( ut5|6vyyprauvymy) mastitvathA baneko cha. TIkA:- pariNAma vinA vastu hayAtI dharatI nathI, kAraNa ke vastu dravyAdi vaDe ( arthAt dravyakssetr--(bhaa) parimathI hI anubhavamA (vAma) AyatI nathI; ma : (1) parima vinAnI vastu gadheDAnA ziMgaDA samAna che (2) tathA tene jovAmAM AvatA gorasa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 16 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda antareNa vastu pariNAmo'pi na sattAmAlambate / svAzrayabhUtasya vastuno'bhAve nirAzrayasya pariNAmasya shuunytvprsnggaat| vastu punarUrddhatAsAmAnyalakSaNe dravye sahabhAvivizeSalakSaNeSu guNeSu kramabhAvivizeSalakSaNeSu paryAyeSu vyavasthitamutpAdavyayadhrauvyamayAstitvena nirvartitanirvRttimacca / ataH prinnaamsvbhaavmev|| 10 / / pravacanasAra siddharUpaH paryAyazca, ityuktalakSaNeSu dravyaguNaparyAyeSu tiSTatIti dravyaguNaparyAyastho bhavati / sa kaH kartA / attho paramAtmapadArthaH, suvrnndrvypiittvaadigunnkunnddlaadipryaaysthsuvrnnpdaarthvt| punazca kiNruupH| atthittaNivvatto zuddhadravyaguNaparyAyAdhArabhUtaM yacchuddhAstitvaM tena nirvRtto'stitvanirvRttaH, suvarNadravyaguNaparyAyAstitvanirvRttasuvarNapadArthavaditi / ayamatra taatpryaarthH| yathA-muktajIve dravyaguNaparyAyatrayaM parasparAvinAbhUtaM darzitaM tathA saMsArijIve'pi matijJAnAdivibhAvaguNeSu naranArakAdivibhAvaparyAyeSu nayavibhAgena yathAsaMbhavaM vijJeyam, tathaiva pudgalAdiSvapi / evaM zubhAzubhazuddhapariNAmavyAkhyAnamukhyatvena tRtIyasthale gAthAdvayaM gtm|| 60|| atha vItarAga sarAgacAritrasaMjJoH zuddhazubhopayogapariNAmayoH vagerenA (dUdha, dahIM Adi) pariNAmo sAthe virodha Ave che. (jema pariNAma vinA vastu hayAtI dharatI nathI tema ) vastu vinA pariNAma paNa hayAtI dharatA nathI, kAraNa ke sva-AzrayabhUta vastunA abhAvamAM ( arthAt potAne AzrayarUpa je vastu te na hoya to) nirAzraya pariNAmane zUnyapaNAno prasaMga Ave che. vaLI vastu to UdbhavatAsAmAnyasvarUpa dravyamAM, sabhAvI vizeSasvarUpa (sAthe sAthe rahenArA vizeSo-bhedo jemanuM svarUpa che evA ) guNomAM ane kramabhAvI vizeSasvarUpa paryAyomAM rahelI ane utpAda-vyaya-dhrauvyamaya astitvathI banelI che; mATe vastu pariNAmasvabhAvavALI ja che. bhAvArtha:- jyAM jyAM vastuM jovAmAM Ave che tyAM tyAM pariNAma jovAmAM Ave che; jema kegorasa tenA dUdha, dahIM, ghI, chAza vagere pariNAma sahita ja jovAmAM Ave che. jyAM pariNAma nathI tyAM vastu paNa nathI; jema ke-kALAza, suMvALapa vagere pariNAma nathI to gadheDAnA ziMgaDArUpa vastu paNa nathI. mATe siddha thayuM ke vastu pariNAma vinA hotI ja nathI. jema vastu pariNAma vinA hotI nathI tema pariNAma paNa vastu vinA hotA nathI; kAraNa ke vasturUpa Azraya vinA pariNAma konA AdhAre rahe? gorasarUpa Azraya vinA dUdha, dahIM vagere pariNAma konA AdhAre thAya? 1. jo vastune pariNAma vinAnI mAnavAmAM Ave to gorasa vagere vastuonA dUdha, dahIM Adi pariNAmo pratyakSa dekhAya che tenI sAthe virodha Ave. 2. kALanI apekSAe TakavuM tene arthAt kALa-apekSita pravAhane UMcAI athavA UdbhavatA kahevAmAM Ave che. UdbhutAsAmAnya arthAt anAdi-anaMta UMco (kALa-apekSita) pravAsAmAnya te dravya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates sAtattva-prazAna 17 khAnanazAstramA ] atha cAritrapariNAmasaMparkasambhavavatoH zuddhazubhapariNAmayorupAdAnahAnAya phalamAloca-yati dhammeNa pariNadappA appA jadi suddhsNpyogjudo| pAvadi NivvANasuhaM suhovajutto va sggsuhN||11|| dharmeNa pariNatAtmA AtmA yadi shuddhsNpryogyutH| prApnoti nirvANasukhaM zubhopayukto vA svrgsukhm||11|| saMkSepeNa phalaM darzayati-dhammeNa pariNadappA appA dharmeNa pariNatAtmA pariNatasvarUpaH sannayamAtmA jadi suddhasaMpayogajudo yadi cecchuddhopayogAbhidhAnazuddhasaMprayogapariNAmayutaH pariNato bhavati pAvadi NivyANasuhaM tadA nirvANasukhaM praapnoti| suhovajutto va saggasuhaM zubhopayogayutaH pariNata san svargasukhaM praapnoti| ito vistaram-iha dharmazabdenAhiMsAlakSaNa: sAgArAnagArarUpastathottamakSamAdilakSaNo ratnatrayAtmako vA, tathA mohakSobharahita AtmapariNAma: zuddhavastusvabhAvazceti gRhyte| sa eva dharma: paryAyAntareNa cAritraM bhnnyte| 'cArittaM khalu dhammo' iti vcnaat| tacca cAritramapahRtasaMyamopekSAsaMyamabhedena sarAgavItarAgabhedena vA zubhopayogazuddhopayogabhedena ca dvidhA bhvti| tatra vaLI vastu to dravya-guNa-paryAyamaya che. tyAM saikAlika Uddhava pravAha sAmAnya te dravya che, sAthe sAthe rahenArA bhedo te guNo che ane krame krame thatA bhedo te paryAyo che. AvA dravya, guNa ne paryAyanI ekatA vinAnI koI vastu hotI nathI. bIjI rIte kahIe to, vastu utpAda-vyaya-dhrauvyamaya che arthAt te Upaje che, viNase che ane Take che. Ama te dravya-guNa-paryAyamaya ane utpAda-vyaya-dhrauvyamaya hovAthI, temAM kiyA (pariNamana ) thayA ja kare che. mATe pariNAma vastuno svabhAva ja che. 10. - have jemane cAritrapariNAma sAthe saMparka (saMbaMdha) che evA je zuddha ane zubha (be prakAranA) pariNAmo temanA grahaNa tathA tyAga mATe (-zuddha pariNAmane graddhA ane zubha pariNAmane choDavA bhATe) temana i viyAre cha: jo dharmapariNatasvarUpa jIva zuddhopayogI hoya to te pAmato nirvANa sukha, ne svargasukha zubhayukta jo. 11. anvayArtha:- [dharmeNa pariNatAtmA ] dharma parimeya s535vANo [AtmA ] mAtmA [ yadi] 16 [zuddhasaMprayogayuta:] zuddha upayogamA yeto choya to [nirvANasukhaM] bhokssn|| supane [prApnoti] me cha [zubhopayuktaH vA] bhane o zuma upayogavANo choya to [ svargasukhaM ] svrgn| supane (dhane) pAme che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 18 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda[ bhagavAna zI yadAyamAtmA dharmapariNatasvabhAvaH zuddhopayogapariNatimudvahati tadA niHpratyanIkazaktitayA svakAryakaraNasamarthacAritraH saakssaanmokssmvaapnoti| yadA tu dharmapariNatasvabhAvo'pi zubhopayogapariNatyA saMgacchate tadA sapratyanIkazaktitayA svakAryakaraNAsamarthaH kathaMcidviruddhakAryakAricAritraH zikhitaptaghRtopasiktapuruSo dAhaduHkhamiva svrgsukhbndhmvaapnoti| ataH zuddhopayoga upAdeyaH zubhopayogo heyH||11|| atha cAritrapariNAmasaMparkAsaMbhavAdatyantaheyasyAzubhapariNAmasya phalamAlocayati asuhodayeNa AdA kuNaro tiriyo bhavIya nneriyo| dakkhasahassehiM sadA abhiMdhudo bhamadi accaMtaM / / 12 / / yacchuddhasaMprayogazabdavAcyaM zuddhopayogasvarUpaM vItarAgacAritraM tena nirvANaM lbhte| nirvikalpasamAdhirUpazuddhopayogazaktyabhAve sati sadA zubhopayogarUpasarAgacAritreNa pariNamati tadA pUrvamanAkulatvalakSaNapAramArthikasukhaviparItamAkulatvotpAdakaM svargasukhaM lbhte| pazcAt paramasamAdhisAmagrIsadbhAve mokSaM ca TIkA:- jyAre A AtmA dharmapariNata svabhAvavALo vartato thako zuddhopayogapariNatine vahana kare che-TakAvI rAkhe che tyAre, je virodhI zakti vinAnuM hovAne lIdhe potAnuM kArya karavAne samartha che evA cAritravALo hovAthI, (te) sAkSAt mokSane pAme che; ane jyAre te dharmapariNata svabhAvavALo hovA chatAM zubhopayoga pariNati sAthe joDAya che tyAre, je * virodhI zakti sahita hovAne lIdhe svakArya karavAne asamartha che ane kathaMcit viruddha kArya karanAruM che evA cAritravALo hovAthI, jema agnithI garama thayeluM ghI jenA upara chAMTavAmAM AvyuM hoya te puruSa dAdu:khane pAme che tema, svargasukhanA baMdhane pAme che. AthI zuddhopayoga upAdeya che ane zubhopayoga heya che. bhAvArtha:- jema ghI svabhAve zItaLatA utpanna karanAruM hovA chatAM garama ghIthI dajhAya che, tema tra svabhAve mokSa karanAruM hovA chatAM sarAga cAritrathI baMdha thAya che. jema ThaMDuM ghI zItaLatA utpanna kare che, tema vItarAga cAritra sAkSAt mokSanuM kAraNa che. 11. have cAritrapariNAma sAthe saMparka vinAno hovAthI je atyaMta heya che evA azubha pariNAmanuM phaLa vicAre cheH azubhodaye AtmA kulara, tiryaMca ne nArakapaNe nitye sahasra duHkhe pIDita, saMsAramAM ati ati bhame. 12. * dAna, pUjA, paMca-mahAvrata, devagurudharma pratye rAga ityAdirUpa je zubhopayoga che te cAritrano virodhI che. mATe sarAga (arthAt zubhopayogavALuM) cAritra virodhI zakti sahita che ane vItarAga cAritra virodhI zakti rahita che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ca jJAnatattva-prajJApana yadAyamAtmA manAgapi dharmapariNatimanAsAdayannazubhopayogapariNatimAlambate kumanuSyatiryaGnArakabhramaNarUpaM duHkhasahasrabandhamanubhavati / tatazcAritralavasyApyabhAvAdatyantaheya evAyamazubhopayoga iti / / 12 / / evamayamapAstasamastazubhAzubhopayogavRttiH zuddhopayogavRttimAtmasAtkurvANaH shuddhopyogaadhikaarmaarbhte| azubhodayenAtmA kunarastiryagbhUtvA nairyikH| duHkhasahasraiH sadA abhidruto bhramatyatyantam / / 12 / / labhate iti suutraarthH|| 11 / / atha cAritrapariNAmAsaMbhavAdatyantaheyasyAzubhopayogasya phalaM darzayatiasuhodayeNa azubhodayena AdA AtmA kuNaro tiriyo bhavIya Neraiyo kunarastiryaGnArako bhUtvA / kiM kroti| dukkhasahassehiM sadA abhiMdhudo bhamadi accaMtaM duHkhasahasraiH sadA sarvakAlamabhidrutaH kadarthitaH pIDita: san saMsAre atyantaM bhramatIti / tathAhinirvikArazuddhAtmatattvarucirUpanizcayasamyaktvasya tatraiva zuddhAtmanyavikSiptacittavRttirUpanizcaya - cAritrasya vilakSaNena viparItAbhinivezajanakena dRSTazrutAnubhUtapaJcendriyaviSayAbhilASatI - vrasaMklezarUpeNa cAzubhopayogena yadupArjitaM pApakarma tadudayenAyamAtmA sahajazuddhAtmAnandaikalakSaNapAramArthikasukhaviparItena duHkhena duHkhitaH san svasvabhAvabhAvanAcyuto bhUtvA saMsAre'tyantaM bhramatIti taatpryaarthH| evamupayogatrayaphalakathanarUpeNa caturthasthale gAthAdvayaM gatam / / 12 / / atha zubhAzubhopayogadvayaM nizcayanayena heyaM jJAtvA zuddhopayogAdhikAraM prArabhamANaH, zuddhAtmabhAvanAmAtmasAtkurvANaH san jIvasya protsAhanArthaM zuddhopayogaphalaM prakAzayati / dvitIyapAtanikA yadyapi zuddhopayogaphalamagre jJAnaM sukhaM ca saMkSepeNa vistareNa ca kathayati tathApyatrApi pIThikAyAM sUcanAM karoti / athavA tRtIyapAtanikA - pUrvaM zuddhopayogaphalaM nirvANaM bhaNitamidAnIM punarnirvANasya athavA 19 * apAsta 25 anvayArthaH- [ azubhodayena ] azubha adhyathI [ AtmA ] AtmA [ kunara: ] DumanuSya (halo manuSya ), [ tiryag ] tiryaya [ nairayikaH ] ane nA24 [ bhUtvA ] thane [ duHkhasahasraiH ] hamaro du:pothI [ sadA abhidrutaH ] sA pIDita thato [ atyaMtaM bhramati ] ( saMsAramA ) atyaMta lame che. = tadA TIkA:- jyAre A AtmA jarA paNa dharmapariNatine nahi prApta karato thako azubhopayogapariNatine avalaMbe che, tyAre te kumanuSyapaNe, tiryaMcapaNe ane nA2kapaNe paribhramaNarUpa hajAro duHkhonA baMdhane anubhave che; tethI cAritranA lezamAtrano paNa abhAva hovAthI A azubhopayoga atyaMta heya ja che. 12. A rIte A (bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeva ) samasta zubhAzubhopayogavRttine (zubha upayogarUpa ane azubha upayogarUpa pariNatine ) * apAsta karIne (-tiraskA2Ine ) zuddhopa tirasArayuM; tarachouvu; heya gae; dUra haravu; choDI hevu. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra tatra zuddhopayogaphalamAtmanaH protsAhanArthamabhiSTauti [ bhagavAnazrI 66 aisayamAdasamutthaM visayAtIdaM annovmmnnNtN| avyucchiNNaM ca suhaM suddhavaogappasiddhANaM / / 13 / / atizayamAtmasamutthaM vissyaatiitmnaupmymnntm| avyucchinnaM ca sukhaM zuddhopayogaprasiddhAnAm / / 13 / / AsaMsArApUrvaparamAdbhutAhvAdarUpatvAdAtmAnamevAzritya pravRttatvAtparAzrayanirapekSatvAdatyantavilakSaNatvAtsamastAyatinirapAyitvAnnairantaryapravartamAnatvAccAtizayavadAtmasamutthaM viSayAtIta phalamanantasukhaM kathayatIti pAtanikAtrayasyArthaM manasi dhRtvA sUtramidaM pratipAdayati-aisayaM AsaMsArAddevendrAdisukhebhyo'pyapUrvAdbhutaparamAhlAdarUpatvAdatizayasvarUpaM, AdasamutthaM rAgAdivikalparahitasvazuddhAtmasaMvittisamutpannatvAdAtmasamutthaM, visayAtIdaM nirviSayaparamAtmatattvapratipakSabhUtapaJcendriyaviSayAtItatvAdviSayAtItaM, aNovamaM nirupamaparamAnandaikalakSaNatvenopamArahitatvAdanupamaM, anaMtaM anantAgAmikAle vinAzA yogavRttine AtmasAt ( AtmarUpa, potArUpa ) karatA thakA zuddhopayoga-adhikAra zarU kare che. temAM (prathama ) zuddhopayoganA phaLane AtmAnA protsAhana mATe prazaMse cheH atyaMta, Atmotpanna, viSayAtIta, anupa, anaMtane vicchedahIna che sukha aho ! zuddhopayogaprasiddhane. 13. anvayArthaH- [ zuddhopayogaprasiddhAnAM ] zuddhopayogathI * niSyanna thayelA AtmAjanuM ( devaNI bhagavaMtonuM ane siddhabhagavaMtonuM ) [ sukhaM ] suja [ atizayaM ] atizaya, [ AtmasamutthaM ] Atmotpanna, [viSayAtItaM ] viSayAtIta ( atIndriya), [ anaupamyaM ] anupama ( upamA vinAnuM ), [ anaMtaM ] anaMta [ avyucchinnaM ca ] ane avicchinna ( atUTa5) che. TIkAH- (1) anAdi saMsArathI je AhlAda pUrve kadI anubhavAyo nathI evA apUrva, parama adbhuta AhlAdarUpa hovAthI ' atizaya ', (2) AtmAne ja Azraya karIne (svAzrita ) pravartatuM hovAthI 'Atmotpanna', ( 3 ) parAzrayathI nirapekSa hovAthI ( -sparza, rasa, gaMdha, varza ane zabdanA tathA saMkalpa-vikalpanA AzrayanI apekSA vinAnuM hovAthI) 'viSayAtIta ', (4) atyaMta vilakSaNa hovAthI (arthAt bIjAM sukhothI taddana bhinna * niSpanna thavuM = nIpajavuM; phLarUpa thavuM; siddha thavuM. (zuddhopayogathI niSpanna thayelA eTale zuddhopayogarUpa kAraNathI kAryarUpa thayelA.) Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] manaupamyamanantamavyucchinnaM ca zuddhopayoganiSpannAnAM sukhamatastatsarvathA praarthniiym|| 13 / / atha zuddhopayogapariNatAtmasvarUpaM nirUpayati jJAnatattva-prajJApana suvididapayatthasutto saMjamatavasaMjudo vigadarAgo / samaNo samasuhadukkho bhaNido suddhovaogo tti / / 14 / / suviditapadArthasUtraH saMyamatapaHsaMyuto vigatarAgaH / zramaNaH samasukhaduHkho bhaNitaH zuddhopayoga iti / / 14 / / bhAvAdapramitatvAdvA'nantaM, avyucchiNNaM ca asAtodayAbhAvAnnirantaratvAdavicchinnaM ca suhaM evamuktavizeSaNaviziSTaM sukhaM bhavati / keSAm / suddhuvaogappasiddhANaM vItarAgaparamasAmAyikazabdavAcyazuddhopayogena prasiddhA utpannA ye'rhtsiddhaastessaamiti| atredameva sukhamupAdeyatvena nirantaraM bhAvanIyamiti bhaavaarthH|| 13 / / atha yena zuddhopayogena pUrvoktasukhaM bhavati tatpariNatapuruSalakSaNaM prakAzayati--suvididapayatthasutto suSThu saMzayAdirahitatvena viditA jJAtA rocitAzca nijazuddhAtmAdipadArthAstatpratipAdakasUtrANi ca yena sa suviditapadArthasUtro bhaNyate / saMjamatavasaMjudo bAhye dravyendriyavyAvartanena SaDjIvarakSaNena cAbhyantare nijazuddhAtmasaMvittibalena svarUpe saMyamanAt saMyamayuktaH, bAhyAbhyantaratapobalena kAmakrodhAdizatrubhirakhaNDitapratApasya pratapanAdvijayanAttapaHsaMyuktaH / vigadarAgo vItarAga svazuddhAtmani C lakSaNavALuM hovAthI ) * anupama ', (5) samasta AgAmI kALamAM kadI nAza nahi pAmatuM hovAthI ' anaMta ', ane (6) aMtara paDayA vinA pravartatuM hovAthI 'avicchinna '-AvuM zuddhopayogathI niSpanna thayelA AtmAonuM sukha che mATe te (sukha) sarvathA prArthanIya che ( arthAt sarva prakAre icchavAyogya che). 13. have zuddhopayoge pariNamelA AtmAnuM svarUpa nirUpe cheH 1 suviditasUtrapadArtha, saMyamatapa sahita, vItarAga ne sukhadu:khamAM sama zramaNane zuddhopayoga jino kahe. 14. anvayArthaH- [ suviditapadArthasUtraH ] bhae (ni4 zuddha AtmAhi) pArthone ane sUtrone sArI rIte bhaeyAM che, [ saMyamatapaHsaMyutaH ] saMyama ane tapa sahita che, [ vigatarAgaH ] ne vItarAga arthAt rAgarahita che [ samasukhaduHkhaH ] bhane bhane sukha-duHkha samAna che, [ zramaNa: ] sevA zramAne ( munivarane ) [ zuddhopayogaH iti bhaNitaH ] 'zuddhopayogI' hevAmAM AvyA che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda sUtrArthajJAnabalena svprdrvyvibhaagprijnyaanshrddhaanvidhaansmrthtvaatsuviditpdaarthsuutrH| sakalaSaDjIvanikAyanizumbhanavikalpAtpaMcendriyAbhilASavikalpAcca vyAvartyAtmanaH zuddhasvarUpe saMyamanAt, svarUpavizrAntanistaraGgacaitanyapratapanAcca saMyamatapaH sNyutH| sklmohniiyvipaakvivekbhaavnaasausstthvsphuttiikRtnirvikaaraatmsvruuptvaadvigtraagH| paramakalAvalokanAnanubhUyamAna Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates gAthA zuddhAtmabhAvanAbalena samastarAgAdidoSarahitatvAdvigatarAgaH / samasuhadukkho nirvikAranirvikalpa- samAdherudgatA samutpannA tathaiva paramAnandasukharase lInA tallayA nirvikArasvasaMvittirUpA yA tu paramakalA tadavaSTambheneSTAniSTendriyaviSayeSu harSaviSAdarahitatvAtsamasukhaduHkhaH / samaNo evaMguNa - viziSTaH zramaNaH paramamuniH bhaNido suddhovaogo tti zuddhopayogo bhaNita ityabhiprAyaH / / 14 / / evaM zuddhopayogaphalabhUtAnantasukhasya zuddhopayogapariNatapuruSasya ca kathanarUpeNa paJcamasthale gAthAdvayaM gatam|| pravacanasAra iti caturdazagAthAbhiH sthalapaJcakena pIThikAbhidhAnaH prathamo'ntarAdhikAraH samAptaH / / tadanantaraM sAmAnyena sarvajJasiddhirjJAnavicAraH saMkSepeNa zuddhopayogaphalaM ceti kathanarUpeNa 6 TIkA:- sUtronA arthanA jJAnabaLa vaDe svadravya ane paradravyanA vibhAganA parijJAnamAM, zraddhAnamAM ane vidhAnamAM (AcaraNamAM) samartha hovAthI (arthAt svadravya ne paradravyanuM bhinnapaNuM jANyuM hovAthI, zraddhayuM hovAthI ane amalamAM mUkayuM hovAthI ) je (zramaNa ) * padArthone ane (padArthonA pratipAdaka) sUtrone jemaNe sArI rIte jANyAM che evA' che, samasta cha jIvanikAyane haNavAnA vikalpathI ane pAMca iMdriyo saMbaMdhI abhilASAnA vikalpathI AtmAne vyAvRtta karIne AtmAnuM zuddha svarUpamAM saMyamana karyuM hovAthI ane svarUpavizrAMta nistaraMga caitanya pratapatuM hovAthI je 'saMyama ane tapa sahita ' che, sakaLa mohanIyanA vipAkathI bhedanI bhAvanAnA utkRSTapaNA vaDe (arthAt samasta mohanIyakarmanA udayathI bhinnapaNAnI utkRSTa bhAvanA vaDe) nirvikAra AtmasvarUpane pragaTa karyuM hovAthI je 'vItarAga ' che; ane 52ma kaLAnA avalokanane lIdhe zAtAvedanIya tathA azAtAvedanIyanA vipAkathI nIpajatAM je sukha duHkha te sukha-duHkhajanita pariNAmanI viSamatA nahi anubhavAtI hovAthI (arthAt 52ma sukha-rasamAM lIna nirvikAra svasaMvedanarUpa 1. parijJAna = pUruM jJAna; jJAna. 2. vyAvRtta karIne pAcho vALIne; aTakAvIne; alaga karIne. = 3. svarUpavizrAMta = svarUpamAM TharI gayeluM. 4. nistaraMga 5. pratapavuM = pratApavaMta hovuM; jhaLahaLavuM; dedIpyamAna hovuM. = taraMga vinAnuM; caMcaLatA rahita; zAMta; vikalpa vagaranuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 23 sAtAsAtavedanIyavipAkanirvartitasukhaduHkhajanitapariNAmavaiSamyatvAtsamasukhaduHkhaH zramaNaH zuddhopayoga itybhidhiiyte||14|| atha zuddhopayogalAbhAnantarabhAvizuddhAtmasvabhAvalAbhamabhinandati uvaogavisuddho jo vigdaavrnnNtraaymohro| bhUdo sayamevAdA jAdi pAraM NeyabhUdANaM / / 15 / / upayogavizuddho yo vigtaavrnnaantraaymohrjaaH| bhUtaH svayamevAtmA yAti pAraM jnyeybhuutaanaam||15|| sptkm| tatra sthalacatuSTayaM bhavati, tasmin prathamasthale sarvajJasvarUpakathanArthaM prathamagAthA, svayambhUkathanArthaM dvitIyA ceti 'uvaogavisuddho' ityAdi gaathaadvym| atha tasyaiva bhagavata utpAdavyayadhrauvyasthApanArthaM prathamagAthA, punarapi tasyaiva dRDhIkaraNArthaM dvitIyA ceti bhaMgavihINo' ityAdi gaathaadvym| atha sarvajJazraddhAnenAnantasukhaM bhavatIti darzanArthaM 'taM savvaTThavariTuM' ityAdi suutrmekm| athAtIndriyajJAnasaukhyapariNamanakathanamukhyatvena prathamagAthA, kevalibhuktinirAkaraNamukhyatvena dvitIyA ceti 'pakkhINaghAikammo' iti prabhuti gaathaadvym| evaM dvitIyAntarAdhikAre sthalacatuSTayena samudAya parama kaLAnA anubhavane lIdhe iSTAniSTa saMyogomAM harSazokAdi viSaya pariNAmo nahi anubhavAtA hovAthI) 4 " samasupaH5' cha, mevA zrama zuddhopayogI ThevAya che. 14. have zuddhopayoganI prApti pachI turata ja (aMtara paDyA vinA) thatI zuddha AtmasvabhAvanI (DevaNAnanI ) prAsine prazaMse cha: je upayogavizuddha te mohAdighAtirAja thakI svayameva rahita thayo thako zeyAntane pAme sahI. 15. anvayArtha:- [ yaH] 4 [ upayogavizuddhaH] upayogavizuddha (arthAta zuddhopayogI) cha, [AtmA] te mAtmA [vigatAvaraNAntarAyamoharajAH] shaan||129, shn|529, maMtarAya bhane bho635 24thI 2hita [ svayameva bhUtaH ] svayameva thayo yo [ jJeyabhUtAnAM] zeyabhUta parthonA [ pAraM yAti] pArane pAme che. 1. samasuma = supa sane 5 (arthAta 4 tema 4 aniSTa saMyoga) bane bhane samAna cha sevA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 24 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM yo hi nAma caitanyapariNAmalakSaNenopayogena yathAzakti vizuddho bhUtvA vartate sa khalu pratipadamudbhidyamAnaviziSTavizuddhizaktirudgranthitAsaMsArabaddhadRDhataramohagranthitayAtyantanirvikAracaitanyo nirastasamastajJAnadarzanAvaraNAntarAyatayA niHpratighavijRmbhitAtmazaktizca svayameva bhUto jnyeytvmaapnnaanaamntmvaapnoti| iha kilAtmA jJAnasvabhAvo jJAnaM tu jJeyamAtraM; tataH samastajJeyAntarvartijJAnasvabhAvamAtmAnamAtmA shuddhopyogprsaadaadevaasaadyti||15|| paatnikaa| tadyathA--atha zuddhopayogalAbhAnantaraM kevalajJAnaM bhavatIti kthyti| athavA dvitIyapAtanikA--kundakundAcAryadevAH sambodhanaM kurvanti, he zivakumAramahArAja, ko'pyAsannabhavyaH saMkSeparuciH pIThikAvyAkhyAnameva zrutvAtmakAryaM karoti, anyaH ko'pi punarvistararuciH zuddhopayogena saMjAtasarvajJasya jJAnasukhAdikaM vicArya pazcAdAtmakAryaM karotIti vyAkhyAti--uvaogavisuddho jo upayogena zuddhopayogena pariNAmena vizuddho bhUtvA vartate ya: vigadAvaraNaMtarAyamoharao bhUdo vigatAvaraNAntarAyamoharajobhUtaH sn| kthm| sayameva nizcayena svayayeva AdA sa pUrvokta AtmA jAdi yAti gcchti| kiN| pAraM paarmvsaanm| kessaam| NeyabhUdANaM jnyeybhuutpdaarthaanaam| sarvaM jaanaatiityrthH| ato vistara:--yo nirmohazuddhAtma-saMvittilakSaNena zuddhopayogasaMjJenAgamabhASayA pRthaktvavitakarmavIcAraprathamazukladhyAnena pUrvaM niravazeSamohakSapaNaM kRtvA tadanantaraM rAgAdivikalpopAdhirahitasvasaMvittilakSaNenaikatvavitarkA-vIcArasaMjJadvitIyazukladhyAnena kSINakaSAyaguNasthAne'ntarmuhUrtakAlaM sthitvA tasyaivAntyasamaye jJAnadarzanAvaraNavIryAntarAyAbhidhAnaghAtikarmatrayaM yugapadvinAzayati, sa jagattrayakAlatrayavartisamastavastugatAnantadharmANAM yugapatprakAzakaM kevalajJAnaM praapnoti| tataH sthitaM zuddhopayogAtsarvajJo bhvtiiti|| 15 / / TIkAH- je (AtmA) caitanyapariNAmasvarUpa upayoga vaDe yathAzakti vizuddha thaIne varte che te (mAmA), 4ne 5 5 (-5 5, 5yAya paryAya ) * viziSTa vizuddhizati pragaTa thatI ya cha evo hovAne lIdhe, anAdi saMsArathI baMdhAyelI daDhatara mohagraMthi chUTI javAthI atyaMta nirvikAra caitanyavALo ane samasta jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa tathA aMtarAya naSTa thavAthI nirvidhra khIlelI AtmazaktivALo svayameva thayo thako, zeyapaNAne pAmelA (padArtho)nA aMtane pAme che. ahIM (ema kahyuM ke), AtmA jJAnasvabhAva che ane jJAna zeyapramANa che; tethI samasta zeyonI aMdara pesanAruM ( arthAt temane jANanAruM) jJAna jeno svabhAva che evA AtmAne AtmA zuddhopayoganA prasAdathI ja prApta kare che. * viziSTa = padhAre; asAdhA29; pAsa. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zuddhopayogajanyasya atha mAtmAyattatvaM dyotayati jJAnatattva-prajJApana zuddhAtmasvabhAvalAbhasya taha so laddhasahAvo savvaNhU savvalogapadimahido / bhUdo sayamevAdA havadi sayaMbhu ti NiddiTTho / / 16 / / tathA sa labdhasvabhAvaH sarvajJaH sarvalokapatimahitaH / bhUtaH svayamevAtmA bhavati svayambhUriti nirdiSTaH / / 16 / / kArakAntaranirapekSatayA'tyanta ayaM khalvAtmA zuddhopayogabhAvanAnubhAvapratyastamitasamastaghAtikarmatayA samupalabdhazuddhAnantazakticitsvabhAvaH, zuddhAnantazaktijJAyakasvabhAvena svatantratvAdgRhItakartRtvAdhikAraH, atha zuddhopayogajanyasya zuddhAtmasvabhAvalAbhasya bhinnakArakanirapekSatvenAtmAdhInatvaM prakAzayati - taha so laddhasahAvo yathA nizcayaratnatrayalakSaNazuddhopayogaprasAdAtsarvaM jAnAti tathaiva saH pUrvoktalabdhazuddhAtmasvabhAvaH san AdA ayamAtmA havadi sayaMbhu tti NiddiTTho svayambhUrbhavatIti nirdiSTaH kthitH| bhAvArtha:- zuddhopayogI jIva kSaNe kSaNe atyaMta zuddhi prApta karato jAya che; ane e rIte mohano kSaya karI nirvikAra cetanAvALo thaIne, bAramA guNasthAnanA chellA samaye jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyano yugapad kSaya karI sarva zaiyone jANanArA kevaLajJAnane prApta kare che. A rIte zuddhopayogathI ja zuddhAtmasvabhAvano lAbha thAya che. 15. 25 have zuddhopayogathI thatI zuddhAtmasvabhAvanI prApti anya kArakothI nirapekSa ( -svataMtra) hovAthI atyaMta AtmAdhIna che (-lezamAtra parAdhIna nathI) ema prakAze che: sarvajJa, labdhasvabhAva ne trijaveMdrapUjita e rIte svayameva jIva thayo thako tene svayaMbhU jino kahe. 16. 1. sarva lokanA adhipatio = anvayArthaH- [ tathA ] 2 rIte [ saH AtmA ] te AtmA [ labdhasvabhAvaH ] svabhAvane pAmelo, [ sarvajJaH] sarvajJa [ sarvalokapatimahitaH ] bhane 'sarva (e) loDanA adhipatimothI pUti [ svayameva bhUtaH ] svayameva thayo hovAthI [ svayaMbhUH bhavati ] 'svayaMbhU' che [ iti nirdiSTaH ] ma bhinendradveye 'hyuM che. 2:- zuddha upayoganI bhAvanAnA prabhAvathI samasta ghAtikarmo naSTa thayAM hovAthI jeNe zuddha anaMtazaktivALo caitanyasvabhAva prApta karyo che evo A (pUrvokta) traNe lokanA svAmIo-surendro, asurendro ne cakravartIo, Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda zuddhAnantazaktijJAnavipariNamanasvabhAvena prApyatvAt karmatvaM kalayan, zuddhAnantazaktijJAnavipariNamanasvabhAvena sAdhakatamatvAt karaNatvamanuvibhrANaH, zuddhAnantazaktijJAnavipariNamanasvabhAvena karmaNA samAzriyamANatvAt saMpradAnatvaM dadhAnaH, zuddhAnantazaktijJAnavipariNamanasamaye pUrvapravRtta kiMviziSTo bhuutH| savvaNhU savvalogapadimahido bhUdo sarvajJaH sarvalokapatimahitazca bhUta: sNjaatH| kthm| sayameva nizcayena svayameveti tathAhi-abhinnakArakacidAnandaikacaitanyasvabhAvena svatantratvAt kartA bhvti| nityAnandaikasvabhAvena svayaM prApyatvAt karmakArakaM bhvti| zuddhacaitanya AtmA, (1) zuddha anaMtazaktivALA jJAyakasvabhAvane lIdhe svataMtra hovAthI jeNe kartApaNAno adhikAra grahaNa karyo che evo, (2) zuddha anaMtazaktivALA jJAnarUpe pariNamavAnA svabhAvane lIdhe pote ja prApya hovAthI (-pote ja prApta thato hovAthI) karmapaNAne anubhavato, (3) zuddha anaMtazaktivALA jJAnarUpe pariNamavAnA svabhAvane lIdhe pote ja sAdhakatama (-utkRSTa sAdhana) hovAthI karaNapaNAne dharato, (4) zuddha anaMtazaktivALA jJAnarUpe pariNamavAnA svabhAvane lIdhe pote ja karma vaDe samAzrita thato hovAthI (arthAt karma potAne ja devAmAM AvatuM hovAthI) saMpradAnapaNAne dhAraNa karato, (5) zuddha anaMtazaktivALA jJAnarUpe pariNamavAnA samaye pUrve pravartelA 'vikaLajJAnasvabhAvano nAza thavA chatAM sahajajJAnasvabhAva vaDe pote ja dhruvapaNAne avalaMbato hovAthI apAdAnapaNAne dhAraNa karato, ane (6) zuddha anaMtazaktivALA jJAnarUpe pariNamavAnA svabhAvano pote ja AdhAra hovAthI adhikaraNapaNAne AtmasAta karato-(e rIte) svayameva che kArakarUpa thato hovAthI, athavA utpattiapekSAe dravya-bhAvabhede bhinna ghAtikarmone dUra karIne svayameva Avirbhata thayo hovAthI, "svayaMbhU" kahevAya che. AthI ema kahyuM ke-nizcayathI paranI sAthe AtmAne kArakapaNAno saMbaMdha nathI, ke jethI zuddhAtmasvabhAvanI prAptine mATe sAmagrI (-bAhya sAdhano) zodhavAnI vyagratAthI jIvo (nakAmA ) parataMtra thAya che. ka , . bhAvArtha:- kartA, karma, karaNa, saMpradAna, apAdAna ane adhikaraNa-e cha kArakonAM nAma che. je svataMtrapaNe (svAdhInapaNe) kare te kartA; kartA jene pahoMce-prApta kare te karma; sAdhakatama arthAt utkRSTa sAdhana te karaNa; karma jene devAmAM Ave athavA jenA mATe karavAmAM Ave te saMpradAna; jemAMthI karma karavAmAM Ave evI dhruva vastu te apAdAna; jemAM arthAt jenA AdhAre karma karavAmAM Ave te adhikaraNa. A che kArako vyavahAra ane nizcaya ema 1. vikaLa jJAna = apUrNa (mati-zrutAdi ) jJAna 2. dravya-bhAvabhede bhinna ghAtikarmo = dravya ne bhAva-evA be bhedavALAM ghAtikarmo; dravya ghAtikarmo ne bhAva ghAtikarmo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] vikalajJAnasvabhAvApagame'pi sahajajJAnasvabhAvena dhruvatvAlambanAdapAdAnatvamupAdadAnaH, zuddhAnantazaktijJAnavipariNamanasvabhAvasyAdhArabhUtatvAdadhikaraNatvamAtmasAtkurvANaH, svayameva SaTkArakIrUpeNopajAyamAnaH, utpattivyapekSayA dravyabhAvabhedabhinnaghAtikarmANyapAsya svayamevAvirbhUtatvAdvA svayaMbhUriti nirdizyate / ato na nizcayataH pareNa sahAtmanaH kArakatvasambandho'sti yataH zuddhAtmasvabhAvalAbhAya sAmagrImArgaNavyagratayA prNttrairbhuuyte|| 16 / / jJAnatattva-prajJApana sAdhakatamatvAtkaraNakArakaM svabhAvena bhavatiA nirvikAraparamAnandaikapariNatilakSaNena zuddhAtmabhAvarUpakarmaNA samAzriyamANatvAtsaMpradAnaM bhavati / tathaiva puurvmtyaadijnyaanviklpvinaashe'matiA nizcayazuddhacaitanyAdiguNasvabhAvAtmanaH svayamevAdhAratvAdadhikaraNaM bhavatItyabheda pyakhaNDitaikacaitanyaprakAzenAvinazvaratvAdapAdAnaM 27 be prakAranAM che. jyAM 52nA nimittathI kAryanI siddhi kahevAmAM Ave tyAM vyavahAra kArako che ane jyAM potAnA ja upAdAna kAraNathI kAryanI siddhi kahevAmAM Ave tyAM nizcaya kArako che. vyavahA2 kA2konuM dRSTAMta A pramANe cheH kuMbhAra kartA che; ghaDo karma che; daMDa, cakra, dorI vagere kAraNa che; jaLa bharanAra mATe kuMbhAra ghaDo kare che tethI jaLa bharanAra saMpradAna che; TopalAmAMthI mATI laIne ghaDo kare che tethI Topalo apAdAna che; jamInanA AdhAre ghaDo kare che tethI jamIna adhiraNa che. AmAM badhAMya kArako judAM judAM che. anya kartA che, anya karma che, anya karaNa che, anya saMpradAna, anya apAdAna ane anya adhikaraNa che. 52mArthe koI dravya koInuM kartAhartA thaI zakatuM nathI mATe A vyavahA2 cha kArako asatya che. teo mAtra uparita asadbhUta vyavahAranayathI kahevAmAM Ave che. nizcayathI koI dravyane anya dravya sAthe kArakapaNAno saMbaMdha che ja nahi. nizcaya kArakonuM dRSTAMta A pramANe che : mATI svataMtrapaNe ghaDArUpa kAryane pahoMce che-prApta kare che tethI mATI kartA che ane ghaDo karma che; athavA, ghaDo mATIthI abhinna hovAthI mATI pote ja karma che; potAnA pariNamanasvabhAvathI mATIe ghaDo karyo tethI mATI pote ja karaNa che; mATIe ghaDArUpa karma potAne ja ApyuM tethI mATI pote ja saMpradAna che; mATIe potAnAmAMthI piMDarUpa avasthA naSTa karIne ghaDArUpa karma karyuM ane pote to dhruva rahI tethI pote ja apAdAna che; mATIe potAnA ja AdhAre ghaDo karyo tethI pote ja adhikaraNa che. A rIte nizcayathI chaye kArako eka ja dravyamAM che. 5ramArthe eka dravya bIjAne sahAya nahi karI zakyuM hovAthI ane dravya pote ja, potAne, potAnAthI, potAne mATe, potAnAmAMthI, potAnAmAM karatuM hovAthI A nizcaya cha kArako ja parama satya che. uparyukta rIte dravya pote ja potAnI anaMta zaktirUpa saMpadAthI paripUrNa hovAthI pote ja cha kArakarUpa thaIne potAnuM kArya nipajAvavAne samartha che; tene bAhya sAmagrI kAMI madada karI zakatI nathI. mATe kevaLajJAna prApta karavA icchanAra AtmAe bAhya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 28 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda atha svAyambhuvasyAsya zuddhAtmasvabhAvalAbhasyAtyantamanapAyitvaM kathaMcidutpAdavyayadhauvyayuktatvaM cAlocayati bhaMgavihINo ya bhavo saMbhavaparivajjido viNAso hi| vijjadi tasseva puNo tthidisNbhvnnaassmvaayo||17|| SaTkArakIrUpeNa svata eva pariNamamANaH sannayamAtmA paramAtmasvabhAvakevalajJAnotpattiprastAve yato bhinnakArakaM nApekSate tataH svayaMbhUrbhavatIti bhaavaarthH|| 16 / / evaM sarvajJamukhyatvena prthmgaathaa| svayaMbhUmukhyatvena dvitIyA ceti prathamasthale gAthAdvayaM gtm| athAsya bhagavato dravyArthikanayena nityatve'pi paryAyArthikanayenAnityatvamupadizati-bhaMgavihINo ya bhavo bhaGgavihInazca bhavaH jIvitamaraNAdisamatAbhAvalakSaNaparamopekSAsaMyamarUpazuddhopayogenotpanno yo'sau bhavaH kevljnyaano-tpaadH| sa kiNvishissttH| bhaGgavihino vinaashrhitH| saMbhavaparivajjido viNAso tti saMbhavaparivarjito vinAza iti| yo'sau mithyAtvarAgAdisaMsaraNarUpasaMsAraparyAyasya vinaashH| sa kiNvishissttH| saMbhavavihInaH sAmagrInI apekSA rAkhI parataMtra thavuM nirarthaka che. zuddhopayogamAM lIna AtmA pote ja cha kArakarUpa thaIne kevaLajJAna prApta kare che. te AtmA pote anaMta zaktivALA jJAyaka svabhAva vaDe svataMtra hovAthI pote ja kartA che; pote anaMta zaktivALA kevaLajJAnane prApta karato hovAthI kevaLajJAna karma che, athavA kevaLajJAnathI pote abhinna hovAthI AtmA pote ja karma che; potAnA anaMta zaktivALA pariNamanasvabhAvarUpa utkRSTa sAdhana vaDa kevaLajJAna karato hovAthI AtmA pote ja karaNa che; potAne ja kevaLajJAna deto hovAthI AtmA pote ja saMpradAna che; potAnAmAMthI mati-zrutAdi apUrNa jJAna dUra karIne kevaLajJAna karato hovAthI ane pote sahaja jJAnasvabhAva vaDe dhruva raheto hovAthI pote ja apAdAna che; potAnAmAM ja arthAt potAnA ja AdhAre kevaLajJAna karato hovAthI pote ja adhikaraNa che. A rIte svayaM (pote ja) cha kArakarUpa thato hovAthI te "svayaMbhU" kahevAya che. athavA, anAdi kALathI ati daDha baMdhAyelAM ( jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya ane aMtarAyarUpa ) dravya tema ja bhAva ghAtikarmAna naSTa karIne svayameva Avirbhata thayo arthAt koInI sahAya vinA potAnI meLe ja pote pragaTa thayo tethI te "svayaMbhU" kahevAya che. 16. have A svayaMbhUne zuddhAtmasvabhAvanI prAptinuM atyaMta avinAzIpaNuM ane kathaMcit (koI prakAre) utpAda-vyaya-dhrauvyayuktapaNuM vicAre che: vyayahIna che utpAda ne utpAdahIna vinAza che, tene ja vaLI utpAdadhrauvyavinAzano samavAya che. 17. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana bhaGgavihInazca bhava: saMbhavaparivarjito vinAzo hi| vidyate tasyaiva punaH sthitisNbhvnaashsmvaayH||17|| asya khalvAtmana: zuddhopayogaprasAdAt zuddhAtmasvabhAvena yo bhava: sa punastena rUpeNa prlyaabhaavaagnggvihiinH| yastvazuddhAtmasvabhAvena vinAzaH sa punrutpaadaabhaavaatsNbhvprivrjitH| ato'sya siddhtvenaanpaayitvm| evamapi sthitisaMbhavanAzasamavAyo'sya na vipratiSidhyate, bhaGgarahitotpAdena saMbhavavarjitavinAzena tadvayAdhArabhUtadravyeNa ca smvettvaat||17|| nirvikaaraatmtttvvilkssnnraagaadiprinnaamaabhaavaadutpttirhitH| tasmAjjJAyate tasyaiva bhagavataH siddhasvarUpato dravyArthikanayena vinAzo naasti| vijjadi tasseva puNo ThidisaMbhavaNAsasamavAyo vidyate tasyaiva puna: sthitisNbhvnaashsmvaayH| tasyaiva bhagavata: paryAyArthikanayena zuddhavyaanaparyAyApekSayA siddha anvayArthaH- [ bhAvihIna: 2 bhava:] tene (-zuddhAtmasvabhAvane pAmelA AtmAne) vinAza rahita utpAda che ane [ saMmavaparivartitaH vinAza: di] utpAda rahita vinAza che. [ Hca parva puna:] tene ja vaLI [ sthitirasaMbhavanAzanamavAya: vidyate] sthiti, utpAda ane vinAzano samavAya (-meLApa, ekaThApaNuM) che. TIkA:- kharekhara A (zuddhAtmasvabhAvane pAmelA) AtmAne zuddhopayoganA prasAdathI thayelo je zuddhAtmasvabhAve (zuddhAtmasvabhAvarUpe) utpAda te, pharIne te rUpe pralayano abhAva hovAthI, vinAzarahita che; ane (te AtmAne zuddhopayoganA prasAdathI thayelo) je azuddhAtmasvabhAve vinAza te, pharIne utpattino abhAva hovAthI, utpAdarahita che. AthI (ema kahyuM ke, te AtmAne siddhapaNe avinAzIpaNuM che. Ama hovA chatAM te AtmAne dhrauvya, utpAda ane vinAzano samavAya virodha pAmyo nathI, kAraNa ke te vinAzarahita utpAda sAthe, utpAdarahita vinAza sAthe ane te bannenA AdhArabhUta dravya sAthe samaveta (tanmayapaNe joDAyelo-ekameka ) che. bhAvArtha:- svayaMbhU sarvajJabhagavAnane je zuddhAtmasvabhAva utpanna thayo te kadI nAza pAmato nathI tethI temane vinAza vinAno utpAda che; ane anAdi avidyAjanita vibhAvapariNAma eka vAra sarvathA nAza pAmyA pachI pharIne UpajatA nathI tethI temane utpAda vinAno vinAza che. A rIte ahIM ema kahyuM ke siddhapaNe teo avinAzI che. Ama avinAzI hovA chatAM teo utpAda-vyaya-dhrauvya sahita che; kAraNa ke zuddha paryAyanI apekSAe temane utpAda che, azuddha paryAyanI apekSAe vyaya che ane te bannenA AdhArabhUta AtmApaNAnI apekSAe dhrauvya che. 17. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ bhagavAnazrI 66 athotpAdAditrayaM sarvadravyasAdhAraNatvena zuddhAtmano'pyavazyaMbhAvIti vibhAvayatiuppAdo ya viNAso vijjadi savvassa atttthjaadss| pajjAeNa du keNavi aTTho khalu hodi sabbhUdo / / 18 / / utpAdazca vinAzo vidyate sarvasyArthajAtasya / paryAyeNa tu kenApyarthaH khalu bhavati sadbhUtaH / / 18 / / yathAhi jAtyajAmbUnadasyAGgadaparyAyeNotpattirdRSTA, pUrvavyavasthitAGgulIyakAdiparyAyeNa pravacanasAra paryAyeNotpAdaH, saMsAraparyAyeNa vinAzaH, kevalajJAnAdiguNAdhAradravyatvena dhrauvyamiti / tataH sthitaM dravyArthikanayena nityatve'pi paryAyArthikanayenotpAdavyayadhrauvyatrayaM saMbhavatIti / / 17 / / athotpA-dAditrayaM yathA suvarNAdimUrtapadArtheSu dRzyate tathaivAmUrte'pi siddhasvarUpe vijJeyaM padArthatvAditi nirUpayatiuppAdo ya viNAso vijjadi savvassa aTThajAdassa utpAdazca vinAzazca vidyate tAvatsarvasyArthajAtasya padArthasamUhasya / kena kRtvA / pajjAeNa du keNavi paryAyeNa tu kenApi vivakSitenArthavyaJjanarUpeNa svabhAvavibhAvarUpeNa vA / sa cArthaH kiMviziSTaH / aTTho khalu hodi sabbhUdo arthaH khalu sphuTaM sattAbhUtaH sattAyA abhinno bhavatIti / tathAhi - suvarNagorasamRttikApuruSAdimUrtapadArtheSu yathotpAdAditrayaM loke prasiddhaM tathaivAmUrte'pi muktajIve / yadyapi zuddhAtmaruciparicchitti have utpAda Adi traya (utpAda, vyaya ane dhrauvya) sarva dravyone sAdhAraNa hovAthI zuddha AtmAne (kevaLIbhagavAnane ane siddhabhagavAnane ) paNa `avazyabhAvI che ema vyakta kare cheH utpAda tema vinAza che sau koI vastumAtrane, vaLI koI paryayathI dareka padArtha che sadbhUta pare. 18. anvayArthaH- [ utpAda: ] zredha paryAyathI utpA6 [ vinAza: ca ] ne zredha paryAyathI vinAza [ sarvasya ] sarva [ arthajAtasya ] pArthamAtrane [ vidyate ] hoya che; [ kena api paryAyeNa tu ] vaNI zredha paryAyathI [ artha: ] pArtha [ sadbhUtaH khalu bhavati ] parera dhruva che. 1. avazyabhAvI TIkA:- jema uttama suvarNane bAjubaMdharUpa paryAyathI utpatti jovAmAM Ave che, pUrva avasthArUpe vartatA vIMTI vagere paryAyathI vinAza jovAmAM Ave che ane pILAza vagere paryAyathI to bannemAM (bhujaMdhamAM ne vIMTImA ) utpatti - vinAza nahi jarUra honAra; aparihArya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ca vinAzaH, pItatAdiparyAyeNa tUbhayatrApyutpattivinAzAvanAsAdayataH dhruvatvam; evamakhiladravyANAM kenacitparyAyeNotpAdaH kenacidvinAzaH kenaciddhrauvyamityavaboddhavyam / ataH zuddhAtmano'pyutpAdAditrayarUpaM dravyalakSaNabhUtamastitvamavazyaMbhAvi / / 18 / / jJAnatattva-prajJApana nizcalAnubhUtilakSaNasya saMsArAvasAnotpannakAraNasamayasAraparyAyasya vinAzo bhavati tathaiva kevalajJAnAdi vyaktirUpasya kAryasamayasAraparyAyasyotpAdazca bhavati, tathApyubhayaparyAyapariNatAtmadravyatvena dhrauvyatvaM padArthatvAditi / athavA yathA jJeyapadArthAH pratikSaNaM bhaGgatrayeNa pariNamanti tathA jJAnamapi paricchattyapekSayA bhaGgatrayeNa pariNamati / SaTsthAnagatAgurulaghukaguNavRddhihAnyapekSayA vA bhaGgatrayamavaboddhavyamiti suutrtaatprym|| 18 / / evaM siddhajIve dravyArthikanayena nityatve'pi vivakSitaparyAyeNotpAdavyayadhrauvyasthApanarUpeNa dvitIyasthale gAthAdvayaM gatam / atha taM pUrvoktasarvajJaM ye manyante te samyagdRSTayo bhavanti, paramparayA mokSaM ca labhanta iti pratipAdayati---- taM savvaTThavaridvaM idvaM amraasurpphaannehiN| ye saddahaMti jIvA tesiM dukkhANi khIyaMti / / 1 / / 31 taM savvadvavaridvaM taM sarvArthavariSThaM idvaM iSTamabhimataM / kai: / amarAsurappahANehi amraasur-prdhaanaiH| ye saddahaMti ye zraddadhati rocante jIvA bhavyajIvAH / tesiM teSAm / dukkhANi vItarAgapAramArthikasukhavilakSaNAni duHkhAni / khIyaMti vinAzaM gacchanti, iti suutraarthH|| 1 / / evaM pAmatuM hovAthI dhruvapaNuM jovAmAM Ave che, tema sarva dravyone koI paryAyathI utpAda, koI paryAyathI vinAza ane koI paryAyathI dhrauvya hoya che ema jANavuM. AthI (ema kahyuM ke) zuddha AtmAne paNa utpAda-vyaya-dhrauvyarUpa astitva ke je dravyanuM lakSaNa che te avazyabhAvI che. bhAvArtha:- dravyanuM lakSaNa astitva che ane astitva utpAda-vyaya-dhrauvyarUpa che. mATe koI paryAyathI utpAda, koI paryAyathI vinAza ane koI paryAyathI dhruvapaNuM dareka padArthane hoya che. ahIM prazna saMbhave che ke : 'dravyanuM astitva utpAda vagere traNathI kema kahyuM? eka dhrauvyathI ja kahevuM joIe; kAraNa ke je dhruva rahe te sadA hayAta rahI zake che.' A praznanuM samAdhAna A pramANe che : jo padArtha dhruva ja hoya to mATI, sonuM, dUdha vagere samasta padArtho eka ja sAdA AkAre rahevA bheDakhe; ghaDo, DuMDaNa, chahIM vagere * AvI je je gAthAo zrIamRtacaMdrAcAryadevaviracita tattvapradIpikA TIkAmAM nathI paraMtu zrI jayasenAcAryadevaviracita tAtparyavRtti TIkAmAM che, te gAthAone cheDe phUdaDI (* ) pharIne te gAthAone jIdA naMbara ApavAmAM AvyA che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda athAsyAtmana: zuddhopayogAnubhAvAtsvayaMbhuvo bhUtasya kathamindriyairvinA jJAnAnandAviti saMdehamudasyati pakkhINaghAdikammo aNaMtavaravIrio adhiktejo| jAdo adidio so NANaM sokkhaM ca prinnmdi||19|| nirdoSiparamAtmazraddhAnAnmokSo bhavatIti kathanarUpeNa tRtIyasthale gAthA gtaa|| athAsyAtmano nirvikArasvasaMvedanalakSaNazuddhopayogaprabhAvAtsarvajJatve satIndriyairvinA kathaM jJAnAnandAviti pRSTe pratyuttaraM dadAti-pakkhINaghAdikammo jJAnAdyanantacatuSTayasvarUpaparamAtmadravyabhAvanAlakSaNazuddhopa-yogabalena prakSINaghAtikarmA sn| aNaMtavaravIrio anntvrviiryH| punarapi kiNvishissttH| ahiyatejo adhiktejaaH| atra tejaH zabdena kevalajJAnadarzanadvayaM graahym| jAdo so sa pUrvoktalakSaNa AtmA jAta: sNjaatH| kthNbhuutH| aNiMdiyo anindriya indriyvissyvyaapaarrhitH| anindriyaH san kiM kroti| NANaM sokkhaM ca pariNamadi kevalajJAnamanantasaukhyaM ca prinnmtiiti| tathAhi-anena vyAkhyAnena bhedo kadI na thavA joIe. paraMtu ema to banatuM nathI arthAt bhedo to jarUra jovAmAM Ave che. mATe padArtha sarvathA dhruva na rahetAM koI avasthAthI Upaje paNa che ane koI avasthAthI nAza paNa pAme che. jo ema na mAnavAmAM Ave to saMsArano ja lopa thAya. Ama dareka dravya utpAda-vyaya-dhrauvyamaya hovAthI mukta AtmAne paNa utpAda-vyaya-dhrauvya avazya hoya che. sthUlatAthI joIe to, siddhaparyAyano utpAda thayo, saMsAra-paryAyano vyaya thayo ane AtmApaNuM dhruva rahyuM-e apekSAe mukta AtmAne utpAda-vyaya-dhrauvya che. athavA, mukta AtmAnuM jJAna mya padArthonA AkAre thayA kare che tethI sarva jJaya padArthomAM je je prakAre utpAdAdi thAya che te te prakAre jJAnamAM utpAdAdi thayA kare che, mATe mukta AtmAna samaya samaya utpAda-vyaya-dhrauvya hoya che. athavA vadhAre sUkSmatAthI joIe to, agurulaghuguNamAM thatI paguNa hAnivRddhine lIdhe mukta AtmAmAM samaye samaye utpAda-vyaya-dhrauvya varte che. ahIM jema siddhabhagavAnanAM utpAdAdi kahyAM tema kevaLIbhagavAnanAM paNa yathAyogya samajI levAM. 18. have zuddhopayoganA prabhAvathI svayaMbhU thayelA A (pUrvokta) AtmAne Idriyo vinA kaI rIte jJAna ane AnaMda hoya evA saMdehanuM nirAkaraNa kare che: prakSINaghAtikarma, anahadavIrya, adhika prakAza ne iMdriya-atIta thayela AtmA jJAnasaukhya pariName. 19. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 33 prakSINaghAtikarmA anntvrviiryo'dhiktejaaH| jAto'tIndriyaH sa jJAnaM saukhyaM ca prinnmti||19|| ayaM khalvAtmA zuddhopayogasAmarthyAt prakSINaghAtikarmA, kSAyopazamikajJAnadarzanAsaMpRktatvAdatIndriyo bhUtaH sannikhilAntarAyakSayAdanantavaravIryaH, kRtmajJAnadarzanAvaraNapralayAdadhikakevalajJAnadarzanAbhidhAnatejAH, samastamohanIyAbhAvAdatyantanirvikArazuddhacaitanyasvabhAvamAtmAnamAsAdayan svayameva svaparaprakAzakatvalakSaNaM jJAnamanAkulatvalakSaNaM saukhyaM ca bhUtvA prinnmte| evamAtmano jJAnAnandau svabhAva ev| svabhAvasya tu parAnapekSatvAdindriyairvinApyAtmano jJAnAnandau sNbhvtH||19|| kimuktaM bhavati, AtmA tAvannizcayenAnantajJAnasukhasvabhAvo'pi vyavahAreNa saMsArAvasthAyAM karmapracchAditajJAnasukhaH san pazcAdindriyAdhAreNa kimapyalpajJAnaM sukhaM ca prinnmti| yadA punarnirvikalpasvasaMvittibalena kAbhAvo bhavati tadA kSayopazamAbhAvAdindriyANi na santi svakIyAtIndriyajJAnaM sukhaM caanubhvti| tataH sthitaM indriyAbhAve'pi svakIyAnantajJAnaM sukhaM caanubhvti| tadapi ksmaat| svabhAvasya parApekSA naastiitybhipraayH|| 19 / / athAtIndriyatvAdeva kevalina: zarIrAdhArodbhUtaM bhojanAdisukhaM kSudhAdiduHkhaM ca nAstIti vicArayati-sokkhaM vA puNa dukkhaM kevalaNANissa Natthi sukhaM vA punardu:khaM vA anvayArtha:- [prakSINaghAtikarmA] nai patirbhA kSaya pAbhyAM cha, [atIndriyaH jAtaH ] 4 atIndriya thayo cha, [anaMtavaravIrya: ] anaMta 4nu uttama vIrya cha bhane [adhikatejAH] 'aghi 4nu (vaNazAna Ane vaNarzana35) te4 cha [ saH ] meyo te (svayaMbhU AtmA) [ jJAnaM saukhyaM ca ] zAna sane supa35 [ pariNamati ] parime che. TIkA:- zuddhopayoganA sAmarthyathI jenAM ghAtikarmo kSaya pAmyAM che, kSAyopathamika jJAna-darzana sAthe asaM5kta (saMparka vinAno) hovAthI je atIMdriya thayo che, samasta aMtarAyano kSaya thayo hovAthI anaMta jenuM uttama vIrya che, samasta jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNano pralaya thayo hovAthI adhika jenuM kevaLajJAna ane kevaLadarzana nAmanuM teja che-evo A (svayaMbhU) AtmA, samasta mohanIyanA abhAvane lIdhe atyaMta nirvikAra zuddha caitanyasvabhAvavALA AtmAne (-atyaMta nirvikAra zuddha caitanya jeno svabhAva che evA AtmAne) anabhavato thako svayameva (pote ja) svaparaprakAzakatAlakSaNa jJAna ane anAkuLatAlakSaNa sukha thaIne pariName che. A rIte AtmAno, jJAna ane AnaMda svabhAva ja che. ane svabhAva to parathI anapekSa hovAthI indriyo vinA paNa AtmAne jJAna ane AnaMda hoya che. 1. madhi = utkRSTa; masAdhA25; atyaMta 2. anapekSa = svataMtra; sIna; apekSA vinAno. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 4 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM athAtIndriyatvAdeva zuddhAtmanaH zArIraM sukhaduHkhaM nAstIti vibhAvayatisokkhaM vA puNa dukkhaM kevalaNANissa Natthi dehgdN| jamhA adidiyattaM jAdaM tamhA du taM NeyaM / / 20 / / kevalajJAnino naasti| kthNbhuutm| dehagadaM dehagataM dehAdhArajihvendriyAdisamutpannaM kavalAhArAdisukham, asAtodayajanitaM kSudhAdiduHkhaM c| ksmaannaasti| jamhA adidiyattaM jAdaM yasmAnmohAdighAtikAbhAve paJcendriyaviSayavyApArarahitatvaM jaatm| tamhA du taM NeyaM tasmAdatIndriyatvAddhetoratIndriyameva tajjJAnaM sukhaM ca jnyeymiti| tadyathA-lohapiNDasaMsargAbhAvAdagniryathA ghanaghAtapiTTanaM na labhate tathAyamAtmApi lohapiNDasthAnIyendriyagrAmAbhAvAta sAMsArikasukhaduHkhaM naanubhvtiityrthH| kazcidAha-kevalinAM bhuktirasti, audaarikshriirsdbhaavaat| asdvedykrmodysdbhaavaadvaa| asmdaadivt| parihAramAhatadbhagavataH zarIramaudArikaM na bhavati kiMtu prmaudaarikm| tathA coktaM- 'zuddhasphaTikasaMkAzaM tejomUrtimayaM vpuH| jAyate kSINadoSasya sptdhaatuvivrjitm''|| yaJcoktamasadvedyodayasadbhAvAttatra parihAramAha-yathA vrIhyAdibIjaM jalasahakArikAraNasahitamaGkurAdikArya janayati tathaivAsadvedyakarma mohanIyasahakArikAraNasahitaM kssudhaadikaarymutpaadyti| ksmaat| 'mohassa baleNa ghAdade jIvaM' iti vcnaat| yadi punarmohAbhAve'pi kSudhAdiparISahaM janayati tarhi vadharogAdiparISahamapi janayatu, na ca tthaa| tadapi ksmaat| 'bhuktyupasargAbhAvAt' iti vcnaat| anyadapi duussnnmsti| yadi kSudhAbAdhAsti tarhi kSudhAkSINazakteranantavIryaM naasti| tathaiva kSudhAduHkhitasyAnantasukhamapi naasti| jihvendriyaparicchittirUpamatijJAnapariNatasya kevalajJAnamapi na sNbhvti| athavA anyadapi kaarnnmsti| asadvedyodayApekSayA sdvedyodyo'nntgunno'sti| tataH kAraNAt zarkarArAzimadhye nimbakaNikAvadasavedyodayo vidyamAno'pi na jnyaayte| tathaivAnyadapi bAdhakamasti-yathA pramattasaMyatAditapodhanAnAM vedodaye vidyamAne'pi mandamohodayatvAdakhaNDabrahmacAriNAM strIparISaha-bAdhA nAsti, yathaiva ca navagraiveyakAdyahamindradevAnAM vedodaye vidyamAne'pi mandamoho bhAvArtha- AtmAne jJAna ane sukharUpe pariNamavAmAM indriyAdi para nimittonI jarUra nathI; kAraNa ke svaparanuM prakAzakapaNuM jenuM lakSaNa arthAt svarUpa che evuM jJAna ane anAkuLapaNuM jenuM lakSaNa che evuM sukha AtmAno svabhAva ja che. 19. have atIndriyapaNAne lIdhe ja zuddha AtmAne (kevaLIbhagavAnane) zArIrika sukhadu:kha nathI mema vyata 2 cha: kaMI dehagata nathI sukha ke nathI duHkha kevaLajJAnIne, jethI atIndriyatA thaI te kAraNe e jANaje. 20. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna saukhyaM vA punardu:khaM kevalajJAnino nAsti dehgtm| yasmAdatIndriyatvaM jAtaM tasmAttu tjjnyeym||20|| dayena strIviSayabAdhA nAsti, tathA bhagavatyasadvadyodaye vidyamAne'pi niravazeSamohAbhAvAt kSudhAbAdhA naasti| yadi punarucyate bhavadbhiH-mithyAdRSTyAdisayogakevaliparyantAstrayodazaguNa-sthAnavartino jIvA AhArakA bhavantItyAhArakamArgaNAyAmAgame bhaNitamAste, tataH kAraNAt kevlinaamaahaaro'stiiti| tdpyyuktm| "Nokamma-kammahAro kavalAhAro ya leppmaahaaro| ojamaNo vi ya kamaso AhAro chaviho yo''|| iti gAthAkathitakrameNa yadyapi SaTprakAra AhAro bhavati tathApi nokarmAhArApekSayA kevlinaamaahaarktvmvboddhvym| na ca kvlaahaaraapekssyaa| tathAhi-sUkSmAH surasAH sugandhA anyamanujAnAmasaMbhavinaH kavalAhAraM vinApi kiJcidUnapUrvakoTiparyantaM zarIrasthitihetavaH saptadhAturahitaparamaudArikazarIranokarmAhArayogyA lAbhAntarAyakarmaniravazeSakSayAta pratikSaNaM pudgalA AsravantIti navakevalilabdhivyAkhyAnakAle bhaNitaM tisstthti| tato jJAyate nokarmAhArApekSayA kevlinaamaahaarktvm| atha matam-bhavadIyakalpanayA AhArAnAhArakatvaM nokarmAhArApekSayA, na ca kavalAhArApekSayA ceti kathaM jnyaayte| naivm| "ekaM dvau trIn vAnAhAraka:'' iti tattvArthe kthitmaaste| asya sUtrasyArthaH kathyate bhavAntaragamanakAle vigrahagatau zarIrAbhAve sati nUtanazarIradhAraNArthaM trayANAM zarIrANAM SaNNAM paryAptInAM yogyapudgalapiNDagrahaNaM nokarmAhAra ucyte| sa ca vigrahagatau karmAhAre vidyamAne'pyekadvitrisamayaparyantaM naasti| tato nokarmAhArApekSayA''hArAnAhArakatvamAgame jnyaayte| yadi punaH kavalAhArApekSayA tarhi bhojanakAlaM vihAya sarvadaivAnAhAraka eva, samayatrayaniyamo na ghttte| atha matam-kevalinAM kavalAhAro'sti manuSyatvAt vrtmaanmnussyvt| tdpyyuktm| tarhi pUrvakAlapuruSANAM sarvajJatvaM nAsti, rAmarAvaNAdipuruSANAM ca vizeSasAmarthyaM nAsti vrtmaanmnussyvt| na ca tthaa| kiMca chadmasthatapodhanA api saptadhAturahitaparamaudArikazarIrAbhAve 'chaTTo tti paDhamasaNNA' iti vacanAt pramattasaMyataSaSThaguNasthAnavartino yadyapyAhAraM gRhNanti tathApi jJAnasaMyamadhyAnasiddhyarthaM, na ca dehmmtvaarthm| uktaM ca-"kAyasthitvarthamAhAraH kAyo jnyaanaarthmissyte| jJAnaM karmavinAzAya tannAze paramaM sukhm''|| "Na balAusAhaNaTuM Na sarIrassa ya cayaTTha tejttuN| NANaTTha saMjamaDheM jhANaTuM ceva bhuNjNti||'' tasya bhagavato jJAnasaMyamadhyAnA-diguNA: svabhAvenaiva tiSThanti na caahaarblen| yadi punardehamamatvenAhAraM gRhAti tarhi chadmasthebhyo'pyasau hInaH praapnoti| athocyatetasyAtizayavizeSAtprakaTA bhaktirnAsti pracchannA vidyte| tarhi paramaudArikazarIratvAdbhaktireva nAstyayamevAtizayaH kiM na bhvti| tatra tu pracchannabhuktau mAyAsthAnaM anvayArtha:- [ kevalajJAninaH] upazAnIne [ dehagataM] zarIra saMbaMdhI [ saukhyaM ] su5 [vA punaH duHkhaM] du:5 [ nAsti] nathI. [ yasmAt ] // 29 // OM [atIndriyatvaM jAtaM] satIndriya5j thayu cha [ tasmAt tu tat jJeyam ] tethI mema . Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates u6 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMDUM yata eva zuddhAtmano jAtavedasa iva kAlAyasagolotkUlitapudgalAzeSavilAsakalpo nAstIndriyagrAmastata eva ghoraghanaghAtAbhighAtaparamparAsthAnIyaM zarIragataM sukhaduHkhaM na syAt // 20 / / atha jJAnasvarUpaprapaJcaM saukhyasvarUpaprapaJcaM ca krmprvRttprbndhdvyenaabhiddhaati| tatra kevalino'tIndriyajJAnapariNatatvAtsarvaM pratyakSaM bhavatIti vibhAvayati pariNamado khalu NANaM paccakkhA svvdvvpjjaayaa| so va te vijANadi uggahapuvvAhiM kiriyaahiN||21|| dainyavRttiH, anye'pi piNDazuddhikathitA doSA bahavo bhvnti| te cAnyatra tarkazAstre jnyaatvyaaH| atra cAdhyAtmagranthatvAnnocyanta iti| ayamatra bhAvArtha:-idaM vastusvarUpameva jJAtavyamatrAgraho na krtvyH| ksmaat| durAgrahe sati rAgadveSotpattirbhavati tatazca nirvikAracidAnandaikasvabhAva-paramAtmabhAvanAvidhAto bhvtiiti|| 20 / / evamanantajJAnasukhasthApane prathamagAthA kevalibhukti-nirAkaraNe dvitIyA ceti gAthAdvayaM gtm| iti saptagAthAbhiH sthalacatuSTayena sAmAnyena sarvajJasiddhinAmA dvitIyo'ntarAdhikAraH smaaptH|| atha jJAnaprapaJcAbhidhAnAntarAdhikAre trayastriMzadgAthA bhvnti| tatrASTau sthlaani| teSvAdau TIkAH- jema agnine lokhaMDanA goLAnA tapta pudgalono samasta vilAsa nathI (arthAt agni te lokhaMDanA goLAnA pudagalonA vilAsathI-temanI kriyAthI-bhinna che) tema zuddha AtmAne (arthAt kevaLajJAnI bhagavAnane) indriyasamUha nathI; tethI ja jema agnine ghora ghaNanA ghAnA mAranI paraMparA nathI (arthAt lokhaMDanA goLAnA saMsargano abhAva thatAM ghaNAnA bhayaMkara uparAchAparI ghAno mAra agnine paDato nathI, tema zuddha AtmAne zarIrasaMbaMdhI sukhadu:kha nathI. bhAvArtha- kevaLIbhagavAnane zarIrasaMbaMdhI sudhAdidu:kha ke bhojanAdisukha hotuM nathI tethI tamane prasAra hoto nathI. 20. have, jJAnanA svarUpano vistAra ane sukhanA svarUpano vistAra krame pravartatA be adhikAro dvArA kahe che. temAM (prathama), atIMdriya jJAnarUpe pariNamelA hovAthI kevaLIbhagavAnane badhuM pratyakSa che ema pragaTa kare che - pratyakSa che sau dravyaparyaya jJAna-pariNamanArane; jANe nahIM te temane avagraha-ihAdi kriyA vaDe. 21. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana pariNamamAnasya khalu jJAnaM pratyakSA: sarvadravyaparyAyAH / sa naiva tAn vijAnAtyavagrahapUrvAbhiH kriyAbhiH / / 21 / / 39 yato na khalvindriyANyAlambyAvagrahehAvAyapUrvakaprakrameNa kevalI vijAnAti, svayameva samastAvaraNakSayakSaNa evAnAdyanantAhetukAsAdhAraNabhUtajJAnasvabhAvameva kAraNatvenopAdAya tadupari pravikasatkevalajJAnopayogIbhUya vipariNamate, tato'syAkramasamAkrAntasamastadravyakSetrakAlabhAvatayA samakSasaMvedanAlambanabhUtAH sarvadravyaparyAyAH pratyakSA eva bhvnti|| 21 / / kevalajJAnasya sarvaM pratyakSaM bhavatIti kathanamukhyatvena pariNamado khalu' ityAdigAthAdvayam, athAtmajJAnayornizcayenAsaMkhyAtapradezatve'pi vyavahAreNa sarvagatatvaM bhavatItyAdikathanamukhyatvena 'AdA NANapamANaM' ityAdigAthApaJcakam, tataH paraM jJAnajJeyayoH parasparagamananirAkaraNamukhyatayA -- NANI NANasahAvo' ityAdigAthApaJcakam, atha nizcayavyavahArakevalipratipAdanAdimukhyatvena 'jo hi sudeNa' ityAdisUtracatuSTayam, atha vartamAnajJAne kAlatrayaparyAyaparicchittikathanAdirUpeNa 'takkAligeva savve ' ityAdisUtrapaJcakam, atha kevalajJAnaM bandhakAraNaM na bhavati rAgAdivikalpa-rahitaM chadmasthajJAnamapi, kiMtu rAgAdayo bandhakAraNamityAdinirUpaNamukhyatayA pariNamadi NeyaM' ityAdisUtrapaJcakam, atha kevalajJAnaM sarvajJAnaM sarvajJatvena pratipAdayatItyAdivyAkhyAnamukhyatvena 'jaM takkAliyamidaraM ' ityAdigAthApaJcakam, atha jJAnaprapaJcopasaMhAramukhyatvena prathamagAthA, namaskArakathanena dvitIyA ceti Navi pariNamAda' ityAdi gAthAdvayam / evaM jJAnaprapaJcAbhidhAnatRtIyAntarAdhikAre trayastriMzadgAthAbhiH sthalASTakena samudAya anvayArthaH- [ khalu ] 5252 [ jJAnaM pariNamamAnasya ] jJAna3ye (devanajJAna3ye ) parikSAmatA ThevaNIbhagavAnane [ sarvadravyaparyAyAH ] sarva dravya-paryAyo [ pratyakSA: ] pratyakSa che; [ saH ] te [ tAn ] temane [avagrahapUrvAbhiH kriyAbhiH ] avagraha Ahi DiyAgothI [ naiva vijAnAti ] nathI bhaetA. TIkAH- indriyone AlaMbIne avagraha-IhA-avAyapUrvaka kramathI kevaLIbhagavAna jANatA nathI, (paraMtu ) svayameva samasta AvaraNanA kSayanI kSaNe ja, anAdi anaMta, ahetuka ane asAdhAraNa jJAnasvabhAvane ja kAraNapaNe grahavAthI turata ja pragaTatA kevaLajJAnopayogarUpa thaIne pariName che; mATe temane samasta dravya, kSetra, kALa ane bhAvanuM akrame grahaNa hovAthI samakSa saMvedanane (-pratyakSa jJAnane ) AlaMbanabhUta samasta dravya-paryAyo pratyakSa ja che. bhAvArtha:- jenI Adi nathI tema ja aMta nathI, jenuM koI kAraNa nathI ane je anya koI dravyamAM nathI evA jJAnasvabhAvane ja upAdeya karIne, kevaLajJAnanI utpattinA bIjabhUta zukaladhyAna nAmanA svasaMvedanajJAne jyAre AtmA pariName che tyAre tenA nimitte Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ bhagavAnazrI 66 athAsya bhagavato'tIndriyajJAnapariNatatvAdeva na kiMcitparokSaM bhavatItyabhipraiti Natthi parokkhaM kiMci vi samaMta savvakkhaguNasamiddhassa / akkhAtIdassa sadA sayameva hi NANajAdassa / / 22 / / pravacanasAra nAsti parokSaM kiMcidapi samantataH sarvAkSaguNasamRddhasaya / akSAtItasya sadA svayameva hi jJAnajAtasya / / 22 / / paatnikaa| tadyathA--athAtIndriyajJAnapariNatatvAtkevalinaH sarvaM pratyakSaM bhavatIti pratipAdayati-paccakkhA savvadavvapajjAyA sarvadravyaparyAyAH pratyakSA bhavanti / kasya / kevalinaH / kiM kurvata / pariNamado prinnmmaansy| khalu sphuTam / kim / NANaM anantapadArthaparicchittisamarthaM kevala - jJAnam / tarhi kiM krameNa jaanaati| so Neva te vijANadi uggahapuvvAhiM kiriyAhiM sa ca bhagavAnnaiva tAn jAnAtyavagrahapUrvAbhiH kriyAbhiH, kiMtu yugpdityrthH| ito vistara:- anAdya - nantamahetukaM cidAnandaikasvabhAvaM nijazuddhAtmAnamupAdeyaM kRtvA kevalajJAnotpatterbIjabhUte - nAgamabhASayA zukladhyAnasaMjJena rAgAdivikalpajAlarahitasvasaMvedanajJAnena yadAyamAtmA pariNamati, tasminneva svasaMvedanajJAnaphalabhUtakevalajJAnaparicchittyAkArapariNatasya kramapravRttakSAyopazamikajJAnAbhAvAdakramasamAkrAntasamastadravyakSetrakAlabhAvatayA asyAtmanaH pratyakSA bhavantItyabhiprAyaH / / 21 / / atha sarvaM pratyakSaM tadA kSaNe sarva ghAtikarmono kSaya thaI jAya che ane te kSaya thavAnA samaye ja AtmA svayameva kevaLajJAnarUpe pariNamavA lAge che. te kevaLajJAnI bhagavAna kSAyopazamika jJAnavALA jIvonI mAphaka avagraha, IhA, avAya ane dhAraNArUpa kramathI jANatA nathI paraMtu sarva dravya, kSetra, kALa, bhAvane yugapada jANe che; e rIte temane badhuMya pratyakSa varte che. 21. na 52okSa kaMI paNa sarvataH sarvAkSaguNasamRddhane, indriya-atIta sadaiva ne svayameva jJAna thayelane. 22. sarvadravyaguNaparyAyA have, atIMdriya jJAnarUpe pariNamelA hovAthI ja, A bhagavAnane kAMI paNa parokSa nathI evo abhiprAya kahe che: Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com anvayArtha:- [ sadA akSAtItasya ] 4 sahA indriyAtIta che, [ samantataH sarvAkSaguNasamRddhasya ] 4 sarva taraIthI ( - sarva Atmapradeze ) sarva indriyaguo vaDe samRddha che [ svayam eva hi jJAnajAtasya ] ane ThThe svayameva jJAna3pa thayelA che, te devajIbhagavAnane [ kiMcid api ] si pa [ parokSaM nAsti ] parokSa nathI. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAMsArikaparicchittiniSpatti asya khalu bhagavataH samastAvaraNakSayakSaNa eva balAdhAnahetubhUtAni pratiniyataviSayagrAhINyakSANi tairatItasya, sparzarasagandhavarNazabdaparicchedarUpaiH samarasatayA samantataH sarvairevendriyaguNaiH samRddhasya, svayameva sAmastyena svaparaprakAzanakSamamanazvaraM lokottarajJAnajAtasya, akramasamAkrAntasamastadravyakSetrakAlabhAvatayA na kiMcanApi parokSameva syAt / / 22 / / jJAnatattva-prajJApana 38 bhavatItyanvayarUpeNa pUrvasUtre bhaNitamidAnIM tu parokSaM kimapi nAstIti tamevArthaM vyatirekeNa dRDhayatiNatthi parokkhaM kiMci vi asya bhagavataH paroMkSaM kimapi nAsti / kiMviziSTasya / samaMta savvakkhaguNasamiddhassa samantataH sarvAtmapradezaiH sAmastyena vA sparzarasagandhavarNazabdaparicchittirUpasarvendriyaguNasamRddhasya / tarhi kimakSasahitasya / naivm| akkhAtIdassa akSAtItasyendriyavyApArarahitasya, athavA dvitIyavyAkhyAnam - akSNoti jJAnena vyApnotItyakSa AtmA tadguNasamRddhasya / sadA sarvadA sarvakAlam / punarapi kiMrUpasya / sayameva hi NANajAdassa svayameva hi sphuTaM kevalajJAnarUpeNa jAtasya pariNatasyeti / tadyathA - atIndriyasvabhAvaparamAtmano viparItAni kramapravRttihetubhUtAnIndriyANyatikrAntasya patpratyakSapratItisamarthamavinazvaramakhaNDaikapratibhAsamayaM kevalajJAnaM pariNatasyAsya bhagavataH parokSaM kimapi nAstIti bhaavaarthH|| 22 / / evaM kevalinAM samastaM pratyakSaM bhavatIti kathanarUpeNa prathama-sthale gAthAdvayaM gtm| athAtmA jJAnapramANo bhavatIti jJAnaM ca jagattrayakAlatrayavartisamastapadArthayuga TIkA:- samasta AvaraNanA kSayanI kSaNe ja je (bhagavAna) sAMsArika jJAna nipajAvavAnA baLane amalamAM mUkavAmAM hetubhUta evI je potapotAnA nizcita viSayone grahaNa karanArI indriyo temanAthI atIta thayA che, je sparza, rasa, gaMdha, varNa ane zabdanA jJAnarUpa sarva indriyaguNo vaDe sarva taraphathI samarasapaNe samRddha che (arthAt je bhagavAna sparza, rasa, gaMdha, varNa tema ja zabdane sarva AtmapradezathI samAnapaNe jANe che) ane je svayameva samastapaNe svaparane prakAzavAmAM samartha evA avinAzI lokottara jJAnarUpa thayA che evA A (kevaLI) bhagavAnane samasta dravya-kSetra-kALa-bhAvanuM akrame grahaNa hovAthI kAMI paNa parokSa nathI. bhAvArtha:- indriyano guNa to sparzAda eka guNane ja jANavAno che, jema ke cakSuindriyano guNa rUpane ja jANavAno che arthAt rUpane ja jANavAmAM nimitta thavAno che. vaLI indriyajJAna kramika che. kevaLIbhagavAna to indriyonA nimitta vinA samasta AtmapradezathI sparzAdi sarva viSayone jANe che, ane je samastapaNe potAnuM ne 52nuM prakAzaka che evA lokottara jJAnarUpe (-laukikajJAnathI bhinna kevaLajJAnarUpe ) svayameva pariNamyA kare che; mATe samasta dravya, kSetra, kALa ane bhAvane avagrahAdi krama vinA jANatA hovAthI kevaLIbhagavAnane kAMI paNa parokSa nathI. 22. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 40 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdu athAtmano jJAnapramANatvaM jJAnasya sarvagatatvaM codyotayati AdA NANapamANaM NANaM nneyppmaannmudditttth| NeyaM loyAloyaM tamhA NANaM tu savvagayaM / / 23 / / AtmA jJAnapramANaM jJAnaM jnyeyprmaannmuddissttm| jJeyaM lokAlokaM tasmAjjJAnaM tu srvgtm||23|| AtmA hi 'samaguNaparyAyaM dravyam' iti vacanAt jJAnena saha hInAdhikatvarahitatvena pariNatatvAttatparimANaH, jJAnaM tu jJeyaniSThatvAddAhyaniSThadahanavattatparimANaM; jJeyaM tu lokAlokavibhAgavibhaktAnantaparyAyamAlikAlIDhasvarUpasUcitA vicchedopadarzitadhrauvyA SaDdravyI vyavahAreNa sarvagatamityupadizati-AdA NANapamANaM jJAnena saha hInAdhikatvAbhAvAdAtmA jJAnapramANo bhvti| tathAhi-'samaguNaparyAyaM dravyaM bhavati' iti vacanAdvartamAnamanuSyabhave vartamAnamanuSyaparyAyapramANaH, tathaiva manuSyaparyAyapradezavartijJAnaguNapramANazca pratyakSeNa dRzyate yathAyamAtmA, tathA nizcayataH sarvadaivAvyAbAdhAkSayasukhAdyanantaguNAdhArabhUto yo'sau kevljnyaangunnsttprmaanno'ymaatmaa| NANaM NeyappamANamuddiSTaM dAhyaniSThadahanavat jJAnaM jJeyapramANamuddiSThaM kthitm| NeyaM loyAloyaM jJeyaM lokA have AtmAnuM jJAnapramANapaNuM ane jJAnanuM sarvagatapaNuM prakAze che: jIvadravya jJAnapramANa bhAkhyuM, jJAna zeyapramANa che; ne zeya lokAloka, tethI sarvagata e jJAna che. 23. anvayArtha:- [AtmA ] mAtmA [ jJAnapramANaM ] ||nmaa cha; [ jJAnaM ] zAna [ jJeyapramANaM] zeyapramA9[ uddiSTaM ] cha. [ jJeyaM lokAlokaM ] zeya soDato cha, [ tasmAt ] tathA [ jJAnaM tu] na [ sarvagataM] sarvagata. (arthAta sarvavyA56) cha. s:- "samaguNaparyAyaM dravyam ( gu!-5[yo arthAt yu|56 sarva guo mane pAyo te 4 dravya che)" e vacana pramANe AtmA jJAnathI hInAdhikatArahitapaNe pariNamato hovAthI jJAnapramANa che, ane jJAna zaniSTha hovAthI, dAsyaniSTha dahananI jema, pramANa che. jJaya to loka ane alokanA vimAthI vimati, anaMta paryAyamAthI siMgita sva35. sUyita (-pragaTa, 49udo ), nAzavaMta dekhAto chatAM dhruva evo padravya 1. zeyaniSTha = zeyone savasamatuM; zeyomA tat52. 2. huna = pANayuta; mAtra. 3. vimati = vibhAgavANo. (58dryn| samUhama do-do 35 vibhAga cha.) 4. anaMta paryAyo dravyane AliMge che (-dravyamAM thAya che) evA svarUpavALuM dareka dravya jaNAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 41 sarvamiti yaavt| tato niHzeSAvaraNakSayakSaNa eva lokAlokavibhAgavibhaktasamastavastvAkArapAramupagamya tathaivApracyutatvena vyavasthitatvAt jJAnaM srvgtm||23|| athAtmano jJAnapramANatvAnabhyupagame dvau pakSAvupanyasya dUSayatiNANappamANamAdA Na havadi jasseha tassa so aadaa| hINo vA ahio vA NANAdo havadi dhuvmev|| 24 / / hINo jadi so AdA taNNANamacedaNaM Na jaannaadi| ahio vA NANAdo NANeNa viNA kahaM nnaadi|| 25 / / juglN| lokaM bhvti| zuddhabubaikasvabhAvasarvaprakAropAdeyabhUtaparamAtmadravyAdiSaDdravyAtmako lokaH, lokAbahirbhAge zuddhAkAzamalokaH, tacca lokAlokadvayaM svakIyasvakIyAnanta-paryAyapariNatirUpeNAnityamapi dravyArthikanayena nitym| tamhA NANaM tu savvagayaM yasmAnnizcayaratnatrayAtmakazuddhopayogabhAvanAbalenotpannaM yatkevalajJAnaM taTTakotkIrNAkAranyAyena nirantaraM pUrvoktajJeyaM jAnAti, tasmAdvyavahAreNa tu jJAnaM sarvagataM bhnnyte| tataH sthitametadAtmA jJAnapramANaM jJAnaM srvgtmiti|| 23 / / athAtmAnaM jJAnapramANaM ye na manyante tatra hInAdhikatve dUSaNaM dadAti-NANappamANamAdA Na havadi jasseha jJAnapramANamAtmA na bhavati samUThuM che eTale ke badhuMya che. (jJaya to chaye dravyano samUha eTale ke badhuya che.) mATe niHzeSa AvaraNanA kSayanI kSaNe ja loka ane alokanA vibhAgathI vibhakta samasta vastuonA AkAronA pArane pAmIne e rIte ja azrutapaNe rahetuM hovAthI jJAna sarvagata che. bhAvArtha:- guNa-paryAyothI dravya ananya che mATe AtmA jJAnathI hIna-adhika nahi hovAthI jJAna jevaDo ja che; ane jema dAhyane (baLavAyogya padArthane) avalaMbanAra dahana dAhyanI barAbara ja che tema jJayane avalaMbanAra jJAna jJayanI barAbara ja che. jJaya to samasta lokAloka arthAt badhuya che. mATe, sarva AvaraNano kSaya thatAM ja (jJAna) sarvane jANatuM hovAthI ane pachI kadI sarvane jANavAmAMthI zruta nahi thatuM hovAthI jJAna sarvavyApaka che. 23. have AtmAne jJAnapramANa nahi mAnavAmAM be pakSa rajU karIne doSa batAve che - jIvadravya jJAnapramANa nahi-e mAnyatA che jene, tenA mate jIva jJAnathI hIna ke adhika avazya che; 24. jo hIna AtmA hoya, nava jANe acetana jJAna e, ne adhika jJAnathI hoya to paNa jJAna kayama jANe are ? 25. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM jJAnapramANamAtmA na bhavati yasyeha tasya sa aatmaa| hIno vA adhiko vA jJAnAdbhavati dhruvameva / / 24 / / hIno yadi sa AtmA tat jJAnamacetanaM na jaanaati| adhiko vA jJAnAta jJAnena vinA kathaM jaanaati||25|| yuglm| yadi khalvayamAtmA hIno jJAnAdityabhyupagamyate tadAtmano'tiricyamAnaM jJAnaM svAzrayabhUtacetanadravyasamavAyAbhAvAdacetanaM bhavadrUpAdiguNakalpatAmApannaM na jaanaati| yadi punarjJAnAdadhika iti pakSaH kakSIkriyate tadAvazyaM jJAnAdatiriktatvAt pRthagbhUto bhavan ghaTapaTAdisthAnIyatAmApanno jJAnamantareNa na jaanaati| tato jJAnapramANa evaaymaatmaabhyupgntvyH|| 24 / 25 / / yasya vAdino mate'tra jagati tassa so AdA tasya mate sa AtmA hINo vA ahio vA NANAdo havadi dhuvameva hIno vA adhiko vA jJAnAtsakAzAd bhavati nishcitmeveti|| 24 / / hINo jadi so AdA taM NANamacedaNaM Na jANAdi hIno yadi sa AtmA tadAgnerabhAve sati uSNaguNo yathA zItalo bhavati tathA svAzrayabhUtacetanAtmakadravyasamavAyAbhAvAttasyAtmano jJAnamacetanaM bhavatsat kimapi / anvayArtha:- [iha ] // 4||tm [ yasya ] 4 // matamA [AtmA ] mAtmA [ jJAnapramANaM ] shaanbhaae| [na bhavati] nathI, [tasya] ten| matama [ saH AtmA] te mAtmA [dhruvam eva ] avazya [ jJAnAt hInaH vA] nathI hIna [adhikaH vA bhavati ] athavA aghi choyo 'se. [yadi] [ saH AtmA] te sAtmA [hInaH ] zAnathI hIna hoya [ tad ] to [ jJAnaM] zAna [acetanaM] ayetana thapAthI [ na jAnAti] 0 nahi, [jJAnAt adhika: vA] ane ho (AtmA) zAnathI aghi choya to [ jJAnena vinA] (te. mAtmA) na vin|| [kathaM jAnAti] ubha ? TIkA:- jo A AtmA jJAnathI hIna che ema svIkAravAmAM Ave to AtmAthI AgaLa vadhI jatuM jJAna (-AtmAnA kSetrathI AgaLa vadhIne tenI bahAra vyApatuM jJAna) potAnA AzrayabhUta cetanadravyano samavAya (saMbaMdha) nahi rahevAne lIdhe acetana thayuM thayuM rUpAdi guNa jevuM thavAthI na jANe; ane jo A AtmA jJAnathI adhika che evo pakSa svIkAravAmAM Ave to avazya (AtmA) jJAnathI AgaLa vadhI gayo hovAne lIdhe (-jJAnanA kSetrathI bahAra vyApato hovAne lIdhe ) jJAnathI pRthaka thayo thako ghaTapaTAdi jevo thavAthI jJAna sivAya na jANe. mATe AtmA jJAnapramANa ja mAnavAyogya che. bahAra bhASAno bacAva thAya che zanI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates khAna,nazAstramA ] sAtattva-prazAna athAtmano'pi jJAnavat sarvagatatvaM nyAyAyAtamabhinandati savvagado jiNavasaho savve vi ya taggayA jagadi atttthaa| NANamayAdo ya jiNo visayAdo tassa te bhnniyaa||26 / / sarvagato jinavRSabhaH sarve'pi ca tadgatA jgtyrthaaH| jJAnamayatvAca jino viSayatvAttasya te bhnnitaaH|| 26 / / na jAnAti ahio vA NANAdo NANeNa viNA kahaM NAdi adhiko vA jJAnAtsakAzAttarhi yathoSNaguNAbhAve'gniH zItalo bhavansan dahanakriyAM pratyasamartho bhavati tathA jJAnaguNAbhAve satyAtmApyacetano bhavansan kathaM jAnAti, na kthmpiiti| ayamatra bhAvArtha:-ye kecanAtmAnamaGguSThaparvamAtraM, zyAmAkataNDulamAtraM, vaTakakaNikAdimAtraM vA manyante te nissiddhaaH| ye'pi samuddhAtasaptakaM vihAya dehAdadhikaM manyante te'pi nirAkRtA iti|| 25 / / atha yathA jJAnaM pUrva sarvagatamuktaM tathaiva sarvagatajJAnApekSayA bhagavAnapi sarvagato bhavatItyAvedayati-savvagado sarvagato bhvti| sa ka: krtaa| jiNavasaho jinavRSabhaH bhAvArtha:- AtmAnuM kSetra jJAnanA kSetrathI ochuM mAnavAmAM Ave to AtmAnA kSetranI bahAra vartatuM jJAna cetanadravya sAthe saMbaMdha nahi hovAne lIdhe acetana guNa jevuM thavAthI jANavAnuM kAma na karI zake, jema varNa, gaMdha, rasa, sparza vagere acetana guNo jANI zakatA nathI tema. jo AtmAnuM kSetra jJAnanA kSetrathI adhika mAnavAmAM Ave to jJAnanA kSetranI bahAra vartato jJAnazUnya AtmA jJAna vinA jANavAnuM kAma na karI zake, jema jJAnazUnya ghaDo, vastra vagere padArtho jANI zakatA nathI tema. mATe AtmA jJAnathI hIna paNa nathI, adhika paNa nathI, jJAna jevo ja che. 24-25. have jJAnanI jema AtmAnuM paNa sarvagatapaNuM nyAyasiddha che ema kahe che: che sarvagata jinavara ane sau artha jinavaraprAsa che, jina jJAnamaya ne sarva artho viSaya jinanA hoIne. 26, anvayArtha:- [jinavRSabhaH ] ni12. [ sarvagataH ] sarvAta cha [ca] bhane [jagati] 4Atana [ sarve api arthAH ] sarva pArtho [ tadgatAH ] niva2ta (ni52mA prAsa) cha; [jinaH jJAnamayatvAt ] // 29 // 4i namaya cha [ca] bhane [ te] sarva pArtho [ viSayatvAt ] shaann| viSaya hopAthI [ tasya ] nin| viSaya [ bhaNitAH ] hepAmA mAyA cha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 44 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM jJAnaM hi trisamayAvacchinnasarvadravyaparyAyarUpavyavasthitavizvajJeyAkArAnAkrAmat sarvagatamuktaM, tathAbhUtajJAnamayIbhUya vyavasthitatvAdbhagavAnapi sarvagata ev| evaM sarvagatajJAnaviSayatvAtsarve'rthA api sarvagatajJAnAvyatiriktasya bhagavatastasya te viSayA iti bhaNitatvAttadgatA eva bhvnti| tatra nizcayanayenAnAkulatvalakSaNasaukhyasaMvedanatvAdhiSThAnatvAvacchinnAtmapramANajJAnasvatattvAparityAgena vizvajJeyAkArAnanupagamyAvabudhyamAno'pi vyavahAranayena bhagavAn sarvagata iti vypdishyte| tathA naimittikabhUtajJeyAkArAnAtmasthAnavalokya sarve'rthAstadgatA ityupacaryante, na ca teSAM paramArthato'nyonyagamanamasti, sarvadravyANAM svruupnisstthtvaat| ayaM kramo jJAne'pi nizcayaH / / 26 / / srvjnyH| kasmAt sarvagato bhvti| jiNo jinaH NANamayAdo ya jJAnamayatvAddhetoH savve vi ya taggayA jagadi aTThA sarve'pi ca ye jagatyarthAste darpaNe bimbavad vyavahAreNa tatra bhagavati gatA bhvnti| ksmaat| te bhaNiyA te'rthAstatra gatA bhaNitAH visayAdo viSayatvAtparicchedyatvAt jnyeytvaat| ksy| tassa tasya bhagavata iti| tathAhi-yadanantajJAnamanAkulatvalakSaNAnantasukhaM ca tdaadhaarbhuutstaavdaatmaa| itthaMbhUtAtmapramANaM jJAnamAtmanaH svasvarUpaM bhvti| itthaMbhUtaM svasvarUpaM dehagatamaparityajanneva lokAlokaM pricchintti| tataH kAraNAvyavahAreNa sarvagato bhaNyate bhgvaan| yena ca kAraNena nIlapItAdibahiHpadArthA Adarza bimbavat paricchittyAkAreNa jJAne pratiphalanti tataH kAraNA TIkA:- jJAna traNe kALanA sarva dravya-paryAyarUpa vartatA samasta jJayAkArone pahoMcI vaLatuM (jANatuM) hovAthI sarvagata kahevAmAM AvyuM che; ane evA (sarvagata) jJAnamaya thaIne rahelA hovAthI bhagavAna paNa sarvagata ja che. e rIte sarva padArtho paNa sarvagata jJAnanA viSaya hovAne lIdhe, sarvagata jJAnathI bhinna evA te bhagavAnanA te viSaya che ema (zAstramAM ) kahyu che; mATe save padAtho (bhagavAnagata 4 (-(bhagavAnamA prAsa 4) che. tyAM (ema samajavuM ke)-nizcayanaye anAkuLatAlakSaNa sukhanuM je saMvedana te sukhasaMvedananA *adhiSThAnapaNA jevaDo ja AtmA che ane te AtmA jevaDuM ja jJAna svatattva che; te AtmapramANa jJAna ke je nija svarUpa che tene choDyA vinA, samasta jJayAkAronI samIpa gayA vinA, bhagavAna (sarva padArthone) jANe che. nizcayanaye Ama hovA chatAM vyavahAranaye "bhagavAna sarvagata che" ema kahevAya che. vaLI 1. adhiSThAna = AdhAra, raheThANa. (AtmA sukhasaMvedanano AdhAra che. jeTalAmAM sukhanuM vadana thAya che tevaDo 4 mAtmA che.) 2. jJayAkAro = para padArthonAM dravya-guNa-paryAyo ke jeo zeya che. (A jJayAkAro paramArthe AtmAthI taddana bhinna cha.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana athAtmajJAnayorekatvAnyatvaM cintayati NANaM appa tti madaM vaTTadi NANaM viNA Na appaannN| tamhA NANaM appA appA NANaM va aNNaM vaa||27|| jJAnamAtmeti mataM vartate jJAnaM vinA naatmaanm| tasmAt jJAnamAtmA AtmA jJAnaM vA anydvaa|| 27 / / dupacAreNArthakAryabhUtA arthAkAra apyarthA bhnnynte| te ca jJAne tiSThantItyucyamAne doSo naastiitybhipraayH|| 26 / / atha jJAnamAtmA bhavati, AtmA tu jJAnaM sukhAdikaM vA bhavatIti pratipAdayati-NANaM appa tti madaM jJAnamAtmA bhavatIti mataM smmtm| ksmaat| vaTTadi NANaM viNA Na appANaM jJAnaM "naimittikabhUta yAkArone Atmastha (AtmAmAM rahelA) dekhIne "sarva padArtho Atmagata (AtmAmAM) che" ema upacAra karavAmAM Ave che; paraMtu paramArthe temanuM ekabIjAmAM gamana nathI, kAraNa ke sarva dravyo svarUpaniSTha (-potapotAnA svarUpamAM nizcaLa rahelAM) che. A krama jJAnamAM paNa nakkI karavo. (AtmA ane zeyo viSe nizcaya-vyavahArathI kahyuM tema jJAna ane jJayo viSe paNa samajavuM.) 26. have AtmA ane jJAnanuM ekatva-anyatva vicAre che: che jJAna AtmA jinamate; AtmA vinA nahi jJAna che, te kAraNe che jJAna jIva, jIva jJAna che vA anya che. 27. anvayArthaH- [ jJAnaM mAtmA] jJAna AtmA che [ti mataM] ema jinadevano mata che. [ AtmAne vinA ] AtmA vinA (bIjA koI dravyamAM) [ jJAnuM na vartata] jJAna hotuM nathI [ taraHIT ] tethI [ jJAna mAtmA ] jJAna AtmA che; [ sA ] ane AtmA to [ jJAna vA] (jJAnaguNa dvArA) jJAna che [ kanyat vA ] athavA (sukhAdi anya guNa dvArA) anya che. 1. naimittikabhUta jJayAkAro = jJAnamAM thatA ( jJAnanI avasthArUpa) jJayAkAro. (A jJayAkArone jJAnAkAro paNa kahevAmAM Ave che, kAraNa ke jJAna A jJayAkArarUpe pariName che. A jJayAkAro naimittika che ane para padArthonAM dravya-guNa-paryAyo temanAM nimitta che. A yAkArone AtmAmAM dekhIne "samasta para padArtho AtmAmAM che" ema upacAra karavAmAM Ave che. A vAta 31 mI gAthAmAM darpaNanA daSTAMtathI samajAvaze.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 46 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMDu: yataH zeSasamastacetanAcetanavastusamavAyasaMbandhanirutsukatayA'nAdyanantasvabhAvasiddhasamavAyasaMbandhamekamAtmAnamAbhimukhyenAvalambya pravRttatvAt taM vinA AtmAnaM jJAnaM na dhArayati, tato jJAnamAtmaiva syaat| AtmA tvanantadharmAdhiSThAnatvAt jJAnadharmadvAreNa jJAnamanyadharma-dvAreNAnyadapi syaat| kiM cAnekAnto'tra blvaan| ekAntena jJAnamAtmeti jJAnasyAbhAvo-'cetanatvamAtmano vizeSaguNAbhAvAdabhAvo vA syaat| sarvathAtmA jJAnamiti nirAzrayatvAt jJAnasyAbhAva AtmanaH zeSaparyAyAbhAvastadavinAbhAvinastasyApyabhAvaH syaat|| 27 / / kartR vinAtmAnaM jIvamanyatra ghaTapaTAdau na vrtte| tamhA NANaM appA tasmAt jJAyate kathaMcijjJAnamAtmaiva syaat| iti gAthApAdatrayeNa jJAnasya kathaMcidAtmatvaM sthaapitm| appA NANaM ca aNNaM vA AtmA tu jJAnadharmadvAreNa jJAnaM bhavati, sukhavIryAdidharmadvAreNAnyadvA niyamo naastiiti| tadyathA-yadi punarekAntena jJAnamAtmeti bhaNyate tadA jJAnaguNamAtra evAtmA prAptaH sukhAdidharmANAmavakAzo naasti| tathA sukhavIryAdidharmasamUhAbhAvAdAtmAbhAvaH, Atmana AdhArabhUtasyAbhAvAdAdheyabhUtasya jJAnaguNasyApyabhAvaH, ityekAnte sati dvyorpybhaavH| tasmAtkathaMcijjJAnamAtmA na srvtheti| ayamatrAbhiprAyaH-AtmA vyApako jJAnaM vyApyaM tato jJAnamAtmA syAt, AtmA tu jJAnamanyadvA bhvtiiti| tathA coktam TIkA:- zeSa samasta cetana tathA acetana vastuo sAthe *samavAyasaMbaMdha vinAnuM hovAne lIdhe. jenI sAthe anAdi-anaMta svabhAvasiddha samavAyasaMbaMdha che evA eka AtmAne ati (abhinnapradezapaNe ) avalaMbIne pravartatuM hovAthI, AtmA vinA jJAna potAnI hayAtI rAkhI zakatuM nathI; mATe jJAna AtmA ja che. ane AtmA to anaMta dharmonuM adhiSThAna (-AdhAra) hovAthI jJAnadharma dvArA jJAna che ane anya dharma dvArA anya paNa che. vaLI te uparAMta (vizeSa samajavuM ke), ahIM anekAMta baLavAna che. ekAMte jJAna AtmA che ema mAnavAmAM Ave to, ( jJAnaguNa Atmadravya thaI javAthI) jJAnano abhAva thAya, (ane jJAnaguNano abhAva thavAthI) AtmAne acetanapaNuM Ave athavA vizeSa guNano abhAva thavAthI AtmAno abhAva thAya. sarvathA AtmA jJAna che ema mAnavAmAM Ave to, (Atmadravya eka jJAnaguNarUpa thaI jatAM jJAnane koI AdhArabhUta dravya nahi rahevAthI ) nirAzrayapaNAne lIdhe jJAnano abhAva thAya athavA (Atmadravya eka jJAnaguNarUpa thaI javAthI) AtmAnA zeSa paryAyono ( -sukha, vIryAdi guNono). * samavAyasaMbaMdha = guNa hoya tyAM guNI hoya ane guNI hoya tyAM guNa hoya, guNa na hoya tyAM guNI na hoya ane guNI na hoya tyAM guNa na hoya-Avo guNa-guNIno abhinnapradezarUpa saMbaMdha; tAdAbhyasaMbaMdha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 47 atha jJAnajJeyayoH parasparagamanaM pratihanti NANI NANasahAvo aTThA NeyappagA hi nnaanniss| rUvANi va cakkhUNaM NevANNoNNesu vttuNti||28|| jJAnI jJAnasvabhAvo'rthA jJeyAtmakA hi jnyaaninH| rUpANIva cakSuSoH naivAnyonyeSu vrtnte||28|| jJAnI cArthAzca svalakSaNabhUtapRthaktvato na mitho vRttimAsAdayanti kiMtu teSAM jJAnajJeyasvabhAvasaMbandhasAdhitamanyonyavRttimAtramasti ckssuruupvt| yathA hi caDhUMSi tadviSaya 'vyApakaM tadatanniSThaM vyApyaM tanniSThameva c|| 27 / / ityAtmajJAnayorekatvaM, jJAnasya vyavahAreNa sarvagatatvamityAdikathanarUpeNa dvitIyasthale gAthApaJcakaM gtm| atha jJAnaM jJeyasamIpe na gacchatIti nizcinoti-NANI NANasahAvo jJAnI sarvajJaH kevalajJAnasvabhAva ev| aTThA NeyappagA hi NANissa jagattrayakAlatrayavartipadArthA jJeyAtmakA eva bhavanti na ca jnyaanaatmkaaH| ksy| jnyaaninH| rUvANi va cakkhUNaM NevANNoNNesu vaTuMti jJAnI padArthAzcAnyonyaM parasparamekatvena na vrtnte| kAnIva , keSAM abhAva thAya ane temanI sAthe avinAbhAvI saMbaMdhavALA AtmAno paNa abhAva thAya (kAraNa ke sukha, vIrya vagere guNo na hoya tyAM AtmA paNa hoto nathI). 27. have jJAna ane jJayanA paraspara gamanane rada kare che (arthAt jJAna ane zayo ekabIjAmAM pravezatAM nathI ema kahe che): che "jJAnI' jJAnasvabhAva, artho zeyarUpa che "jJAnI 'nA, jyama rUpa che netro taNAM, nahi vartatA anyonyamAM. 28. anvayArtha- [ jJAnI] AtmA [ jJAnasvabhAva:] jJAnasvabhAva che [arthI: di] ane padArtho [ jJAninaH] AtmAnA [ zeyAtma: zeyasvarUpa che, [pALi rUva cakSuSoH ] jema rUpa (-rUpI padArtho ) netronAM jJaya che tema. [ sanyojeSa ] teo ekabIjAmAM [T gva vartanta ] vartatA nathI. TIkAH- AtmA ane padArtho svalakSaNabhUta pRthakapaNAne lIdhe ekabIjAmAM vartatA nathI paraMtu temane mAtra jJAnazeyasvabhAva-saMbaMdhathI sadhAtuM ekabIjAmAM vartavuM che, netra ane rUpanI jema. (anya dravyothI bhinnapaNuM dareka dravyanuM lakSaNa hovAthI AtmA ane padArtho ekabIjAmAM vartatA nathI, paraMtu AtmAno jJAnasvabhAva che ane padArthono zeyasvabhAva che-evA jJAnazeyasvabhAvarUpa saMbaMdhanA kAraNe ja mAtra temanuM ekabIjAmAM vartavuM upacArathI kahI zakAya che; netra ane rUpI padArthonI jema.) jema netro ane Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 4 // pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM6/ bhUtarUpidrAvyANi ca parasparapravezamantareNApi jJeyAkAragrahaNasamarpaNapravaNAnyevamAtmA'rthAzvAnyonyavRttimantareNApi vishvjnyeyaakaargrhnnsmrpnnprvnnaaH|| 28 / / athArtheSvavRttasyApi jJAninastavRttisAdhakaM zaktivaicitryamudyotayati Na paviThTho NAviTTho NANI Neyesu rUvamiva ckkhuu| jANadi passadi NiyadaM akkhAtIdo jagamasesaM / / 29 / / sNbNdhitven| rUpANIva ckssussaamiti| tathAhi-yathA rUpidravyANi cakSuSA saha parasparaM saMbandhAbhAve'pi svAkArasamarpaNe samarthAni, caDhUMSi ca tadAkAragrahaNe samarthAni bhavanti, tathA trailokyodaravivaravartipadArthAH kAlatrayaparyAyapariNatA jJAnena saha parasparapradezasaMsargAbhAve'pi svakIyAkArasamarpaNe samarthA bhavanti, akhaNDaikapratibhAsamayaM kevalajJAnaM tu tadAkAragrahaNe samarthamiti bhaavaarthH|| 28 / / atha jJAnI jJeyapadArtheSu nizcayanayenApraviSTo'pi vyavahAreNa praviSTa iva pratibhAtIti zaktivaicitryaM darzayati- Na paviTTho nizcayanayena na praviSTaH, NAviTTho vyavahAreNa ca nApraviSTa: kiMtu praviSTa ev| sa kaH kartA NANI jnyaanii| keSu mdhye| Neyesu jnyeypdaarthessu| kimiv| rUvamiva cakkhU rUpaviSaye ckssuriv| evaMbhUtassan kiM kroti| jANadi passadi jAnAti pazyati c| NiyadaM nizcitaM sNshyrhitN| kiMviziSTa: sn| akkhAtIdo akssaatiitH| kiM jAnAti pshyti| jagamasesaM temanA viSayabhUta rUpI dravyo paraspara praveza vinA paNa jJayAkArone grahavAnA ane arpavAnA svabhAvavALAM che, tema AtmA ane padArtho ekabIjAmAM varyA vinA paNa samasta jJayAkArone grahavAnA ane arpavAnA svabhAvavALA che. (jevI rIte AMkha rUpI padArthomAM pravezatI nathI ane rUpI padArtho AMkhamAM pravezatA nathI topaNa AMkha rUpI padArthonA jJayAkArone grahaNa karavAnA-jANavAnAsvabhAvavALI che ane rUpI padArtho potAnA jJayAkArone arpavAnA-jaNAvavAnA-svabhAvavALA che, tevI rIte AtmA padArthomAM pravezato nathI ane padArtho AtmAmAM pravezatA nathI topaNa AtmA padArthonA samasta jJayAkArone grahaNa karavAnA-jANavAnA-svabhAvavALo che ane padArtho potAnA samasta zeyArone ayaanaa-4||vaanaa-svbhaavvaach.) 28. have AtmA padArthomAM nahi vartato hovA chatAM jenAthI (je zaktivaicitryathI) tene padArthomAM vartavuM siddha thAya che te zaktivaicitryane prakAze (-darzAve) che: zeye praviSTa na, aNapraviSTa na, jANato jaga sarvane nitye atIndriya AtamA, jyama netra jANe rUpane. 29. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 48 na praviSTo nAviSTo jJAnI jJeyeSu rUpamiva ckssuH| jAnAti pazyati niyatamakSAtIto jgdshessm|| 29 / / yathA hi cakSU rUpidravyANi svapradezairasaMspRzadapraviSTaM paricchedyamAkAramAtmasAtkurvanna cApraviSTaM jAnAti pazyati ca, evamAtmApyakSAtItatvAtprApyakAritAvicAragocaradUratAmavApto jJeyatAmApannAni samastavastUni svapradezairasaMspRzanna praviSTa: zaktivaicitryavazato vastuvartina: samastajJeyAkArAnunmUlya iva kavalayanna cApraviSTo jAnAti pazyati c| evamasya vicitrazaktiyogino jJAnino'rtheSvapraveza iva pravezo'pi siddhimvtrti||29|| jgdshessmiti| tathA hi-yathA locanaM kartR rUpidravyANi yadyapi nizcayena na spRzati tathApi vyavahAreNa spRzatIti pratibhAti loke| tathAyamAtmA mithyAtvarAgAdyAsravANAmAtmanazca saMbandhi yatkevalajJAnAtpUrvaM viziSTabhedajJAnaM tenotpannaM yatkevalajJAnadarzanadvayaM tena jagattrayakAlatrayavartipadArthAnnizcayenAspRzannapi vyavahAreNa spRzati, tathA spRzanniva jJAnena jAnAti darzanena pazyati c| kthNbhuutssn| atIndriyasukhAsvAdapariNataH sannakSAtIta iti| tato jJAyate nizcayenApraveza iva vyavahAreNa anvayArtha:- [cakSuH rUpaM iva] 4vI zata. ya 35ne (zeyomA pravezej 2hIne tama. 4 mapraveze nahi 24Ine -hethe che) tevI rIta [jJAnI] mAtmA [akSAtIta:] chandriyAtIta thayo yo [azeSaM jagat ] azeSa 4tane (-samasta soDato'ne) [ jJeyeSu ] zeyomA [na praviSTa:] apraviSTa 24Ine [na aviSTa:] tema 4 apraviSTa nahi 2DhIne [ niyataM niraMtara [jAnAti pazyati] -heme TIkAH- jevI rIte cakSu rUpI dravyone svapradezo vaDe aNasparzatuM hovAthI apraviSTa rahIne (jANe-dekhe che) tema ja zeya AkArone AtmasAt (-potArUpa) karatuM hovAthI apraviSTa nahi rahIne jANe-dekhe che; tevI rIte AtmA paNa, indriyAtItapaNAne lIdhe * prApyakAritAnA vicAragocarapaNAthI (paNa) dUra thayo thako zeyabhUta samasta vastuone svapradezothI aNasparzato hovAthI apraviNa rahIne (jANe-dekhe che) tema ja zaktivaicitryane lIdhe vastumAM vartatA samasta jJayAkArone jANe ke mULamAMthI ukheDIne koLiyo karI jato hovAthI apraviSTa nahi rahIne jANe-dekhe che. A rIte A vicitra zaktivALA AtmAne padArthomAM apravezanI jema praveza paNa siddha thAya che. bhAvArtha- joke AMkha potAnA pradezo vaDe rUpI padArthone sparzatI nahi hovAthI nizcayathI to te zayomAM apraviSTa che topaNa te rUpI padArthone jANatI-dekhatI * prApyakAritA = jJaya viSayone sparzIne ja kArya karI zakavuM-jANI zakavuM te. (indriyAtIta thayelA AtmAmAM prApyakAritAnA vicArano paNa avakAza nathI.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates uo pravacanasAra [ bhagavAnazrI.puM athaivaM jJAnamartheSu vartata iti saMbhAvayati rayaNamiha iMdaNIlaM duddhajjhasiyaM jahA sbhaasaae| abhibhUya taM pi duddhaM vaTTadi taha nnaannmtthesu||30|| ratnamihendranIlaM dugdhAdhyuSitaM yathA svbhaasaa| abhibhUya tadapi dugdhaM vartate tathA jJAnamartheSu / / 30 / / yathA kilendranIlaratnaM dugdhamadhivasatsvaprabhAbhAreNa tadabhibhUya vartamAnaM dRSTaM, jJeyapadArtheSa pravezo'pi ghaTata iti|| 29 / / atha tamevArthaM dRSTAntadvAreNa dRDhayati-rayaNaM ratnaM iha jgti| kiNnaam| iMdaNIlaM indrniilsNjnym| kiNvishissttm| duddhajjhasiyaM dugdhe nikSiptaM jahA yathA sabhAsAe svakIyaprabhayA abhibhUya tirskRty| kim| taM pi duddhaM tatpUrvoktaM dugdhamapi vaTTadi vrtte| iti dRSTAnto gtH| taha NANamatthesu tathA jJAnamartheSu vartata iti| tadyathA-yathendranIlaratnaM kartR svakIyanIlaprabhayA karaNabhUtayA dugdhaM nIlaM kRtvA vartate, tathA nizcayaratnatrayAtmakaparamasAmAyikasaMyamena yadutpannaM kevalajJAnaM tat svaparaparicchittisAmarthyana samastAjJAnAndhakAraM hovAthI vyavahArathI "mArI AMkha ghaNA padArthomAM pharI vaLe che" ema kahevAya che. evI rIte joke kevaLajJAnaprAsa AtmA potAnA pradezo vaDe jJaya padArthone sparzato nahi hovAthI nizcayathI to te zayomAM apraviSTa che topaNa jJAyakadarzaka zaktinI koI parama adbhuta vicitratAne lIdhe (nizcayathI dUra rahyA rahyA paNa) te samasta jJayAkArone jANato-dekhato hovAthI vyavahArathI "AtmA sarva dravya-paryAyomAM pesI jAya che" ema kahevAya che. A rIte vyavahArathI zaiya padArthomAM AtmAno praveza siddha thAya che. 28. have, A rIte (nIce pramANe jJAna padArthomAM varte che ema (daSTAMta dvArA) spaSTa kare cheH jyama dUdhamAM sthita indranIlamaNi svakIya prabhA vaDe dUdhane viSe vyApI 29, tyabhAna 55 artho viSe. 30. anvayArtha :- [ yathA] 45 [iha ] // 4||tne viSe [ dugdhAdhyuSitaM] dUdhamA 22j [ iMdranIlaM ratnaM] chandranIla ratna [svabhAsA] potAnI pratmA 43 [tad api dugdhaM ] te dUdhamA [abhibhUya] vyApIne [ vartate] varte cha, [ tathA] tema [ jJAnaM] na (arthAta zatadravya) [artheSu ] padArthomAM vyApIne varte che. TIkAH- jema dUdhamAM raheluM indranIla ratna potAnI prabhAnA samUha vaDe dUdhamAM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 51 tathA saMvedanamapyAtmano'bhinnatvAt kartrazenAtmatAmApannaM karaNAMzena jJAnatAmApannena kAraNabhUtAnAmarthAnAM kAryabhUtAn samastajJeyAkArAnabhivyApya vartamAnaM kAryakAraNatvenopacarya jJAnamarthAnabhibhUya vartata ityucyamAnaM na viprtissidhyte||30|| athaivamarthA jJAne vartanta iti saMbhAvayatijadi te Na saMti aTThA NANe NANaM Na hodi svvgyN| savvagayaM vA NANaM kahaM Na NANaTThiyA atttthaa||31|| tiraskRtya yugapadeva sarvapadArtheSu paricchittyAkAreNa vrtte| ayamatra bhAvArtha:-kAraNabhUtAnAM sarvapadArthAnAM kAryabhUtAH paricchittyAkArA upacAreNArthA bhaNyante, teSu ca jJAnaM vartata iti bhaNyamAne'pi vyavahAreNa doSo naastiiti|| 30 / / atha pUrvasUtreNa bhaNitaM jJAnamartheSu vartate vyavahAreNAtra punararthA jJAne vartanta ityupadizati-jai yadi cet te aTThA Na saMti te padArthA: svakIyaparicchittyAkArasamarpaNadvAreNAdarza bimbavanna snti| kv| NANe kevljnyaane| NANaM Na hodi savvagayaM tadA jJAnaM vyApIne vartatuM dekhAya che, tema saMvedana (jJAna) paNa, AtmAthI abhinna hovAthI kartA-aMza vaDe AtmApaNAne pAmatuM thayuM jJAnarUpa karaNa-aMza vaDe kAraNabhUta padArthonA kAryabhUta samasta jJayAkAromAM vyApIne varte che, tethI kAryamAM kAraNano ( jJayAkAromAM padArthono) upacAra karIne ' jJAna padArthomAM vyApIne varte che' ema kahevuM virodha pAmatuM nathI. bhAvArtha:- jema dUdhathI bharelA vAsaNamAM raheluM indranIla ratna (nIlama) saghaLA dUdhane potAnI prabhA vaDe nIlavarNa kare che tethI vyavahAra ratnanI prabhA ane ratna samasta dUdhamAM vyApelAM kahevAya che, tema yothI bharelA vizvamAM rahelo AtmA samasta zeyone (lokAlokane) potAnI jJAnaprabhA vaDe prakAzita kare che arthAta jANe che tethI vyavahAre AtmAnuM jJAna ane AtmA sarvavyApI kahevAya che (joke nizcayathI to teo potAnA asaMkhya pradezomAM ja rahelAM che, joyomAM peThAM nathI). ). have, A rIte padArtho jJAnamAM varte che ema vyakta kare che: nava hoya artho jJAnamAM, to jJAna sau-gata paNa nahIM, ne sarvagata che jJAna to kayama jJAnasthita artho nahIM? 31. 1. pramANadaSTithI saMvedana arthAt jJAna kahetAM anaMta guNaparyAyono piMDa samajAya che. temAM jo kartA, karaNa Adi aMzo pADavAmAM Ave to kartA-aMza te akhaMDa Atmadravya che ane karaNa-aMza te jJAnaguNa che. 2. padArtho kAraNa che ane temanA jJayAkAro (dravya-guNa-paryAya) kArya che. 3. A gAthAmAM paNa "jJAna" zabdathI anaMta guNa paryAyonA piMDarUpa jJAtRdravya khyAlamAM levuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates para pravacanasAra [ bhagavAna zrI yadi te na santyarthA jJAne jJAnaM na bhavati srvgtm| sarvagataM vA jJAnaM kathaM na jJAnasthitA arthaaH|| 31 / / yadi khalu nikhilAtmIyajJeyAkArasamarpaNadvAreNAvatIrNAH sarve'rthA na pratibhAnti jJAne tadA tanna srvgtmbhyupgbhyet| abhyupagamyeta vA sarvagataM, tarhi sAkSAt saMvedanamukurundabhUmikAvatIrNapratibimbasthAnIyasvIyasvIyasaMvedyAkArakAraNAni paramparayA pratibimbasthAnIyasaMvedyAkArakAraNAnIti kathaM na jJAnasthAyino'rthA nishciiynte||31|| sarvagataM na bhvti| savvagayaM vA NANaM vyavahAreNa sarvagataM jJAnaM sammataM cedbhavatAM kahaM Na NANaTThiyA aTThA tarhi vyavahAranayena svakIyajJeyAkAraparicchittisamarpaNadvAreNa jJAnasthitA arthAH kathaM na bhavanti kiMtu bhvntyeveti| atrAyamabhiprAya:-yata eva vyavahAreNa jJeyaparicchittyAkAragrahaNadvAreNa jJAnaM sarvagataM bhaNyate, tasmAdeva jJeyaparicchittyAkArasamarpaNadvAreNa padArthA api vyavahAreNa jJAnagatA bhaNyanta iti|| 31 / / atha jJAninaH padAthaiH saha yadyapi vyavahAreNa grAhyagrAhakasambandho'sti tathApi saMzleSAdisambandho nAsti, tena kAraNena jJeyapadArthaiH saha bhinnatvameveti pratipAdayati anvayArtha:- [ yadi ] >>d [ te arthAH ] te 5oN [ jJAne na santi ] namana choya to [jJAnaM ] zAna [ sarvagataM] sarvagata [na bhavati] na ho| 3. [ vA] sanelo [ jJAnaM sarvagataM] na sarvagata cha to [arthAH ] 5hAthoM [ jJAnasthitAH ] zAnasthita [kathaM na ] nathI ? (arthAta cha TIkA:- jo samasta sva-yAkAronA samarpaNa dvArA (jJAnamAM) UtaryA thakA sarva padArtho jJAnamAM na pratibhAse to te jJAna sarvagata na mAnI zakAya. ane jo te (jJAna) sarvagata mAnavAmAM Ave, to pachI (padArtho) sAkSAt jJAnadarpaNabhUmikAmAM UtarelA *biMba-samAna potapotAnA jJayAkAronAM kAraNo (hovAthI) ane paraMparAe pratibiMba samAna jJayAkAronAM kAraNo hovAthI padArtho kaI rIte jJAnasthita nathI nakkI thatA? (avazya jJAnasthita nakkI thAya che.) mAvArtha:- hama mayU2, mahira, sUrya, vRkSa porena pratiliMga 53 cha. tyA nizcayathA to pratibiMbo darpaNanI ja avasthA che; chatAM darpaNamAM pratibiMbo dekhIne, * biMba = darpaNamAM jenuM pratibiMba paDayuM hoya te. (jJAnane darpaNanI upamA ApIe to, padArthonA jJayAkAro biMba samAna che ane jJAnamAM thatA jJAnanI avasthArUpa jJayAkAro pratibiMba jevAM che) 1. padArtho sAkSAt svayAkAronAM kAraNa che (arthAta padArtho potapotAnA dravya-guNa-paryAyonAM sAkSAta kAraNa cha) bhane 525rAye zAnanI avasthA35 zeyArona (-zAnADArona) 125 cha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 53 athaivaM jJAnIno'thaiH sahAnyonyavRttimattve'pi paragrahaNamokSaNapariNamanAbhAvena sarva pazyato'dhyavasyatazcAtyantaviviktatvaM bhAvayati geNhadi Neva Na muMcadi Na paraM pariNamadi kevalI bhgvN| pecchadi samaMtado so jANadi savvaM nnirvsesN|| 32 / / gRhNAti naiva na muJcati na paraM pariNamati kevalI bhgvaan| pazyati samantataH sa jAnAti sarvaM nirvshessm||32|| geNhadi Neva Na muMcadi gRhAti naiva muJcati naiva Na paraM pariNamadi paraM paradravyaM jJeyapadArthaM naiva prinnmti| sa kaH krtaa| kevalI bhagavaM kevalI bhagavAn sarvajJaH tato jJAyate paradravyeNa * kAryamAM kAraNano upacAra karIne mayUrAdi darpaNamAM che' ema vyavahArathI kahevAya che. evI rIte jJAnadarpaNamAM paNa sarva padArthonA samasta jJayAkAronAM pratibiMba paDe che arthAt padArthonA zeyAkAronA nimitte jJAnamAM jJAnanI avasthArUpa jJayAkAro thAya che (kAraNa ke jo ema na thAya to jJAna sarva padArthone jANI zake ja nahi). tyAM nizcayathI to jJAnamAM thatA jJayAkAro jJAnanI ja avasthA che, padArthonA jJayAkAro kAMI jJAnamAM peThA nathI. nizcayathI Ama hovA chatAM vyavahArathI joIe to, jJAnamAM thatA jJayAkAronAM kAraNa padArthonA jJayAkAro che ane temanAM kAraNa padArtho che-e rIte paraMparAe jJAnamAM thatA jJayAkAronAM kAraNa padArtho che; mATe te (jJAnanI avasthArUpa) jJayAkArone jJAnamAM dekhIne, kAryamAM kAraNano upacAra karIne "padArtho jJAnamAM che' ema vyavahArathI kahI zakAya che. 31. have, e rIte vyavahAre) AtmAne padArtho sAthe ekabIjAmAM vartavApaNuM hovA chatAM, (nizcayathI) te parane grahyA-mUkayA vinA tathA pararUpe pariNamyA vinA sarvane dekhato-jANato hovAthI tene (padArtho sAthe) atyaMta bhinnapaNuM che ema darzAve cheH prabhukevaLI na grahe, na choDe, pararUpe nava pariName; dekhe ane jANe ni:zeSe sarvataH te sarvane. 32. anvayArtha- [vanI bhAvIna] kevaLIbhagavAna [52] parane [parva gRAti] grahatA nathI, [na murati] choDatA nathI, [ na pariNamati] pararUpe pariNamatA nathI; [ sA ] teo [ niravazeSa sarva] niravazeSapaNe sarvane (AkhA AtmAne, sarva jJayone) [ samanvata:] sarva taraphathI (sarva AtmapradezathI ) [ puNyati nAnAti] dekhuM-jANe che. * pratibiMbo naimittika kArya che ane mayUrAdi nimitta-kAraNa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 54 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda ayaM khalvAtmA svabhAvata eva paradravyagrahaNamokSaNapariNamanAbhAvAtsvatattvabhUtakevalajJAnasvarUpeNa vipariNamya niSkamponmajjajjyotirjAtyamaNikalpo bhUtvA'vatiSThamAnaH samantataH sphuritadarzanajJAnazaktiH, samastameva niHzeSatayAtmAnamAtmanAtmani sNcetyte| athavA yugapadeva sarvArthasArthasAkSAtkaraNena jJaptiparivartanAbhAvAt saMbhAvitagrahaNamokSaNalakSaNakriyAvirAma: prathamameva samastaparicchedyAkArapariNatatvAt puna: paramAkArAntaramapariNamamAnaH samantato'pi vizvamazeSa pazyati jAnAti c| evamasyAtyantaviviktatvameva / / 32 / / saha bhinntvmev| tarhi kiM paradravyaM na jaanaati| pecchadi samaMtado so jANadi savvaM NiravasesaM tathApi vyavahAranayena pazyati samantataH sarvadravyakSetrakAlabhAvairjAnAti ca sarvaM nirvshessm| athavA dvitIyavyAkhyAnam-abhyantare kAmakrodhAdi bahirviSaye paJcendriyaviSayAdikaM bahirdravyaM na gRhAti, svakIyAnantajJAnAdicatuSTayaM ca na muJcati yatastata: kAraNAdayaM jIvaH kevalajJAnotpattikSaNa eva yugapatsarvaM jAnansan paraM vikalpAntaraM na prinnmti| tathAbhUtaH san kiM kroti| svatattvabhUtakevalajJAnajyotiSA jAtyamaNikalpo niHkampacaitanyaprakAzo bhUtvA svAtmAnaM svAtmanA svAtmani jaanaatynubhvti| tenApi kAraNena paradravyaiH saha bhinntvmevetybhipraayH|| 32 / / evaM jJAnaM jJeyarUpeNa TIkAH- A AtmA, svabhAvathI ja paradravyane grahavA-mUkavAno tathA paradravyarUpe pariNamavAno (tene) abhAva hovAthI, svatantabhUta kevaLajJAnarUpe pariNamIne niSkapanIkaLatI jyotivALA uttama maNi jevo thaIne rahyo thako, (1) jene sarva taraphathI (sarva AtmapradezathI) darzanajJAnazakti skurita che evo thayo thako, 'niHzeSapaNe AkhAya (paripUrNa) AtmAne AtmAthI AtmAmAM saMcete-jANe-anubhave che, athavA (2) ekIsAthe ja sarva padArthonA samUhano sAkSAtkAra karavAne lIdhe zasiparivartanano abhAva thavAthI jene grahaNatyAga svarUpa kriyA virAma pAmI che evo thayo thako, prathamathI ja samasta zeyAkArorUpe pariNamyo hovAthI pachI pararUpe-AkArAntararUpe nahi pariNamato thako, sarva prakAre azeSa vizvane, (mAtra) dekhuM-jANe che. A rIte (pUrvokta banne rIte) tenuM (AtmAnuM padArthothI) atyaMta bhinnapaNuM ja che. bhAvArtha- kevaLIbhagavAna sarva AtmapradezathI potAne ja anubhavyA kare che; e rIte teo paradravyathI taddana bhinna che. athavA, kevaLIbhagavAnane sarva padArthonuM 1. niHzeSapaNe = kAMI jarAya bAkI na rahe e rIte 2. sAkSAtkAra karavo = pratyakSa jANavuM 3. jJatikriyAnuM palaTAyA karavuM arthAt jJAnamAM eka zeya grahavuM ne bIjuM choDavuM te grahaNatyAga che; AvAM grahaNatyAga te kriyA che; evI kriyAno kevaLIbhagavAnane abhAva thayo che. 4. AkArAntara = anya AkAra. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates jJAnatattva-prajJApana kAnajainazAstramALA ] . papa atha kevalajJAnizrutajJAninoravizeSadarzanena vizeSAkAMkSAkSobhaM kSapayati jo hi sadeNa vijANadi appANaM jANagaM shaavenn| taM sudakevalimisiNo bhaNaMti logppdiivyraa||33|| yo hi zrutena vijAnAtyAtmAnaM jJAyakaM svbhaaven| taM zrutakevalinamRSayo bhaNanti lokapradIpakarAH / / 33 / / na pariNamatItyAdivyAkhyAnarUpeNa tRtIyasthale gAthApaJcakaM gtm| atha yathA nirAvaraNasakalavyaktilakSaNena kevalajJAnenAtmaparijJAnaM bhavati tathA sAvaraNaikadezavyaktilakSaNena kevalajJAnotpattibIjabhUtena svasaMvedanajJAnarUpabhAvazrutenApyAtmaparijJAnaM bhavatIti nishcinoti| athavA dvitIyapAtanikA-yathA kevalajJAnaM pramANaM bhavati tathA kevalajJAnapraNItapadArthaprakAzakaM zrutajJAnamapi parokSapramANaM bhavatIti pAtanikAdvayaM manasi dhRtvA sUtramidaM pratipAdayati-jo yaH kartA hi sphuTaM sudeNa nirvikAra yugapada jJAna hovAthI temanuM jJAna eka zeyamAMthI bIjAmAM ne bIjAmAMthI trIjAmAM palaTAtuM nathI tema ja temane kAMI jANavAnuM bAkI nahi hovAthI koI vizeSa jJayAkArane jANavA pratye paNa temanuM jJAna vaLatuM nathI; e rIte paNa teo parathI taddana bhinna che. (jo jIvanI jANa nakriyA palaTo khAtI hoya to ja tene vikalpa-paranimittaka rAgadveSa hoI zake ane to ja eTalo paradravya sAtheno saMbaMdha kahevAya. paraMtu kevaLIbhagavAnanI jJatine to parivartana-palaTo nathI tethI teo parathI atyaMta bhinna che.) A rIte kevaLajJAna prApta AtmA parathI atyaMta bhinna hovAthI ane dareka AtmA svabhAve kevaLIbhagavAna jevo ja hovAthI, nizcayathI dareka AtmA parathI bhinna che ema siddha thayuM. 3ra. have kevaLajJAnIne ane zrutajJAnIne avizeSapaNe darzAvIne vizeSa AkAMkSAnA kSobhane kSaya kare che (arthAta kevaLajJAnImAM ane zrutajJAnImAM taphAvata nathI ema darzAvIne vadhAre jANavAnI icchAnA kSobhane naSTa kare che ): zrutajJAnathI jANe khare jJAyakasvabhAvI Atmane, RSio prakAzaka lokanA zrutakevaLI tene kahe. 33. anvayArtha- [: di] je kharekhara [mRtena] zrutajJAna vaDe [ svamAna jJAya] svabhAvathI jJAyaka (arthAt jJAyakasvabhAva) [ mAtmAnaM] AtmAne [ vinAnAti] jANe che, [i] tene [no pravaparA:] lokanA prakAzaka [ 8=:] RSIzvaro [mRtavatine maLatti] zrutakevaLI kahe che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pa6 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMchu: yathA bhagavAn yugapatpariNatasamastacaitanyavizeSazAlinA kevalajJAnenAnAdinidhananiSkAraNAsAdhAraNasvasaMcetyamAnacaitanyasAmAnyamahimnazcetakasvabhAvenaikatvAt kevalasyAtmana AtmanAtmani saMcetanAt kevalI, tathAyaM jano'pi kramapariNamamANakatipayacaitanyavizeSazAlinA zrutajJAnenAnAdinidhananiSkAraNAsAdhAraNasvasaMcetyamAnacaitanyasAmAnyamahimnazcetakasvabhAvenaikatvAt kevalasyAtmana AtmanAtmani saMcetanAt shrutkevlii| alaM vizeSAkAMkSAkSobheNa, svruupnishclairevaavsthiiyte||33|| svasaMvittirUpabhAvazrutapariNAmena vijANadi vijAnAti vizeSeNa jAnAti vissysukhaanndvilkssnnnijshuddhaatmbhaavnotthprmaanndaiklkssnnsukhrsaasvaadenaanubhvti| km| appANaM nijaatmdrvym| jANagaM jJAyakaM kevljnyaansvruupm| kena kRtvaa| sahAveNa samastavibhAvarahitasvasvabhAvena taM suyakevaliM taM mahAyogIndraM zrutakevalinaM bhaNaMti kthynti| ke krtaarH| isiNo RssyH| kiNvishissttaaH| loyappadIvayarA lokapradIpakarA lokaprakAzakA iti| ato vistara:yugapatpariNatasamastacaitanyazAlinA kevalajJAnena anAdyanantaniSkAraNAnyadravyAsAdhAraNasvasaMvedyamAnaparamacaitanyasAmAnyalakSaNasya paradravyarahitatvena kevalasyAtmana Atmani svAnubhavanAdyathA bhagavAn kevalI bhavati, tathAyaM gaNadharadevAdinizcayaratnatrayA TIkA:- jema bhagavAna, yugapad pariNamatA samasta caitanyavizeSovALA kevaLajJAna vaDe, anAdinidhana-niSkAraNa- asAdhAraNa-*svasaMvedhamAna caitanyasAmAnya jeno mahimA yetasyAmA5 5 5j jhopAthI 4 uvaNa (-melo, nirmeNa, zuddha, 5) cha sevA mAtmAne AtmAthI AtmAmAM anubhavavAne lIdhe kevaLI che; tema ame paNa, krame pariNamatA keTalAka caitanyavizeSovALA zrutajJAna vaDa, anAdinidhana-niSkAraNa-asAdhAraNa-svasaMvedyamAna caitanyasAmAnya jeno mahimA che tathA cetakasvabhAva vaDe ekapaNuM hovAthI je kevaLa (-nirbheLa) che evA AtmAne AtmAthI AtmAmAM anubhavavAne lIdhe zrutakevaLI chIe. (mATe ) vizeSa AkAMkSAnA kSobhathI basa thAo; svarUpanizcaLa ja rahIe chIe. 1. manAdinidhana = manAhi-anaMta. (yaitanyasAmAnya mAhitema 4 aMta 2hita che.) 2. ni||29|| = 29 nathI yu; svayaMsiddha; sa64. 3. asAdhAraNa = je bIjA koI dravyamAM nathI evuM 4. svasaMdhamAna = potAthI ja vedAtuM-anubhavAtuM 5. yeta = yetanAra; zAyas. 6. AtmA nizcayathI paradravyanA tema ja rAgadveSAdinA saMyoga vinAno tathA guNaparyAyanA bhedo vinAno, mAtra yeta svamA535 4 cha; tethI 52mArtha te 350 (arthAt meso, nirbhega, zuddha, aNDa) cha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana pa7 atha jJAnasya zrutopAdhibhedamudasyati suttaM jiNovadiTuM poggaladavvappagehiM vynnehiN| taM jANaNA hi NANaM suttassa ya jANaNA bhnniyaa||34|| sUtraM jinopadiSTaM pudgldrvyaatmkairvcnaiH| tajjJaptirhi jJAnaM sUtrasya ca jnyptirbhnnitaa|| 34 / / rAdhakajano'pi pUrvoktalakSaNasyAtmano bhAvazrutajJAnena svasaMvedanAnnizcayazrutakevalI bhvtiiti| kiMca-yathA ko'pi devadatta Adityodayena divase pazyati, rAtrau kimapi prdiipeneti| tathAdityodayasthAnIyena kevalajJAnena divasasthAnIyamokSaparyAye bhagavAnAtmAnaM pazyati, saMsArI vivekijana: punarnizAsthAnIyasaMsAra bhAvArtha - bhagavAna samasta padArthone jANe che tethI kAMI teo "kevaLI' kahevAtA nathI, paraMtu kevaLa arthAta zuddha AtmAne jANatA-anubhavatA hovAthI teo "kevaLI' kahevAya che. kevaLa (- zuddha) AtmAne jANanAra-anubhavanAra zrutajJAnI paNa "zrutakevaLI" kahevAya che. kevaLI ane zrutakevaLImAM taphAvata eTalo che ke-kevaLI jemAM caitanyanA samasta vizeSo ekIsAthe pariName che evA kevaLajJAna vaDa kevaLa AtmAne anubhave che ane zrutakevaLI jemAM caitanyanA keTalAka vizeSo krame pariName che evA zrutajJAna vaDe kevaLa AtmAne anubhave che; arthAta, kevaLI sUryasamAna kevaLajJAna vaDe AtmAne dekhe-anubhave che ane zrutakevaLI dIvA samAna zrutajJAna vaDe AtmAne dekhe-anubhave che. A rIte kevaLImAM ne zrutakevaLImAM svarUpasthiratAnI taratamatArUpa bheda ja mukhya che, vatteochuM (vadhAreochA padArtho) jANavArUpa bheda atyaMta gauNa che. mATe ghaNuM jANavAnI icchArUpa kSobha choDI svarUpamAM ja nizcaLa rahevuM yogya che. e ja kevaLajJAna prAptino upAya che. 33. have, jJAnanA zrata-upAdhikRta bhedane dUra kare che (arthAt zrutajJAna paNa jJAna ja che, zratarUpa upAdhine kAraNe jJAnamAM kAMI bheda paDato nathI ema darzAve che): pugalasvarUpa vacanothI jina-upadiSTa je te sUtra che; che jJapti tenI jJAna, tene sUtranI jJapti kahe. 34. anvayArtha- [ sUtra] sUtra eTale [pudranaMdravyAtma: va: ] pudgala dravyAtmaka vacano vaDe [fnanopa4i] jinabhagavaMte upadezeluM te. [tajJapti: di] tenI jJapti te [ jJAnaM] jJAna che [2] ane tene [sUtrasya jJApta ] sUtranI jJati (zrutajJAna ) [ maLatA ] kahI che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 58 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM zrutaM hi taavtsuutrm| tacca bhagavadarhatsarvajJopajJaM syAtkAraketanaM paudgalikaM shbdbrhm| tajjJaptirhi jnyaanm| zrutaM tu tatkAraNatvAt jJAnatvenopacaryata ev| evaM sati sUtrasya jJaptiH shrtjnyaanmityaayaati| atha satramapAdhitvAnnAdriyate jnyptirevaavshissyte| sA ca kevalina: zrutakevalinazcAtmasaMcetane tulyaiveti nAsti jJAnasya shrutopaadhibhedH||34|| paryAye pradIpasthAnIyena rAgAdivikalparahitaparamasamAdhinA nijAtmAnaM pshytiiti| ayamatrAbhiprAya:AtmA parokSaH, kathaM dhyAnaM kriyate iti sandehaM kRtvA paramAtmabhAvanA na tyaajyeti|| 33 / / atha zabdarUpaM dravyazrutaM vyavahAreNa jJAnaM nizcayenArthaparicchittirUpaM bhAvazrutameva jJAnamiti kthyti| athavAtmabhAvanArato nizcayazrutakevalI bhavatIti pUrvasUtre bhnnitm| ayaM tu vyavahArazrutakevalIti kathyate-suttaM dravyazrutam kthmbhuutm| jiNovadi8 jinopdissttm| kaiH kRtvaa| poggaladavvappagehiM vayaNehiM pudgldrvyaatmkairdivydhvnivcnaiH| taM jANaNA hi NANaM tena pUrvoktazabdazrutAdhAraNa jJaptirarthaparicchittirjJAnaM bhaNyate hi sphuttm| suttasya ya jANaNA bhaNiyA pUrvoktadravyazrutasyApi vyavahAreNa jJAnavyapadezo bhavati na tu nishcyeneti| tathA hi-yathA nizcayena zuddhabuddhakasvabhAvo jIva: pazcAdvyavahAreNa naranArakAdirUpo'pi jIvo bhaNyate; tathA nizcayenAkhaNDaikapratibhAsarUpaM samastavastuprakAzakaM jJAnaM bhaNyate, pazcAdvyavahAreNa meghapaTalAvRtAdityasyAvasthAvizeSavatkarmapaTalAvRtAkhaNDaikajJAnarUpajIvasya matijJAnazrutajJAnAdivyapadezo bhavatIti bhaavaarthH|| 34 / / atha bhinnajJAnenAtmA jJAnI na bhavatItyupadizati TIkA:- prathama to zrata eTale sUtra; ane sUtra eTale bhagavAna arhat sarvajJa svayaM jANIne upadezeluM, 'cAtkAra jenuM cihna che evuM, paudgalika zabdabrahma tenI zakti (-zabdabrahmane jANanArI enaDiyA) te cha; zruta (-sUtra) to tanu (-zAnanu) 129 // chopAthI zAna tarI3 35||2thii 4 kahevAya che (jema annane prANa kahevAya che tema ). Ama hovAthI ema phalita thAya che ke "sUtranI jJayi" te zrutajJAna che. have jo sUtra to upAdhi hovAthI teno Adara na karavAmAM Ave to "jJayi" ja bAkI rahe che; ('sUtranI jJati' kahIe chIe tyAM nizcayathI jJati kAMI paudgalika sUtranI nathI, AtmAnI che; sUtra jJatinA svarUpabhUta nathI, vadhArAnI vastu arthAta upAdhi che; kAraNa ke sUtra na hoya tya 59 zasi to choya che. bhATe ko sUtrane na gI to 'zati' 4 pATI 29 cha;) bhane ta ( - jJati ) kevaLIne ane zrutakevaLIne AtmaanubhavanamAM tulya ja che. mATe jJAnamAM zruta-upAdhikRta bheda nathI. 34 1. syaat|2. = 'syAt' za06. (syAt = athaMthita; omapekSAthI.) 2. zati = Qta; 31vAnI jiyA; 18nayA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna pa9 athAtmajJAnayoH kartRkaraNatAkRtaM bhedamapanudati jo jANadi so NANaM Na havadi NANeNa jANago aadaa| NANaM pariNamadi sayaM aTThA NANaTThiyA savve / / 35 / / yo jAnAti sa jJAnaM na bhavati jJAnena jJAyaka aatmaa| jJAnaM pariNamate svayamA jJAnasthitAH srve|| 35 / / apRthagbhUtakartRkaraNatvazaktipAramaizvaryayogitvAdAtmano ya eva svayameva jAnAti sa eva jJAnamantInasAdhakatamoSNatvazakte: svataMtrasya jAtavedaso dahanakriyAprasiddharuSNa jo jANadi so NANaM yaH kartA jAnAti sa jJAnaM bhvtiiti| tathA hi-yathA saMjJAlakSaNaprayojanAdibhede'pi sati pazcAdabhedanayena dahanakriyAsamarthoSNaguNena pariNato'gnirapyuSNo bhaNyate, tathArthakriyAparicchittisamarthajJAnaguNena pariNata AtmApi jJAnaM bhnnyte| tathA coktam'jAnAtIti jnyaanmaatmaa'| Na havadi NANeNa jANago AdA sarvathaiva bhinnajJAnenAtmA jJAyako na bhvtiiti| atha matam-yathA bhinna have AtmA ane jJAnano kartutva-karaNatvakRta bheda dUra kare che (arthAta paramArthe abheda AtmAmAM, "AtmA jANanakriyAno kartA che ane jJAna karaNa che" ema vyavahAre bheda pADavAmAM Ave che, topaNa AtmA ne jJAna judAM nahi hovAthI abhedanayathI "AtmA ja jJAna che' ema samajAve je jANato te jJAna, nahi jIva jJAnathI jJAyaka bane; pote praNamato jJAnarUpa, ne jJAnasthita sau artha che. 35. sanvayArtha:- [yaH jAnAti ] 4 [ saH jJAnaM] te zAna cha (arthAta 4 // 45 te 4Ana cha), [ jJAnena ] ||n 43 [AtmA] AtmA [ jJAyakaH bhavati ] // cha [na] oma nathI. [ svayaM] pote 4 [jJAnaM pariNamate] zAna35 parime cha [ sarve arthAH] bhane sarva pArtho [jJAnasthitAH ] zAnasthita che. TIkAH- AtmA amRthabhUta kartRtva ane karaNatvanI zaktirUpa pAraaizvaryavALo hovAthI, je svayameva jANe che (arthAt je jJAyaka che) te ja jJAna che; jema 'sAdhakatama uSNatvazakti jenAmAM aMtarlIna che evA svataMtra agnine, 'dahanakriyAnI prasiddhi 1. pArabhaizvarya = 52ma sAmathrya; paramezvaratA. 2. sAdhakatama arthAt utkRSTa sAdhana te karaNa. 3. je svataMtrapaNe kare te kartA 4. agni bALavAnI kriyA karato hovAthI agnine uSNatA arthAt garamI kahevAmAM Ave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 60 pravacanasAra [ bhagavAnazrI.kuMTuM vypdeshvt| na tu yathA pRthagvartinA dAtreNa lAvako bhavati devadattastathA jJAnena jJAyako bhvtyaatmaa| tathA satyubhayoracetanatvamacetanayoH saMyoge'pi na pricchittinisspttiH| pRthaktvavartinorapi paricchedAbhyupagame paraparicchedena parasya paricchitti tiprabhutInAM ca paricchittiprasUtiranaDazA syaat| kiMca-svato'vyatiriktasamastaparicchedyAkArapariNataM jJAnaM svayaM pariNamamAnasya kAryabhUtasamastajJeyAkArakAraNIbhUtAH sarve'rthA jJAnavartina eva kathaMcidbhavanti; kiM jnyaatRjnyaanvibhaagkleshklpnyaa|| 35 / / atha kiM jJAnaM kiM jJeyamiti vyanakti tamhA NANaM jIvo NeyaM davvaM tihA smkkhaadN| davvaM ti puNo AdA paraM ca pariNAmasaMbaddhaM / / 36 / / dAtreNa lAvako bhavati devadattastathA bhinnajJAnena jJAyako bhavatu ko doSa iti| naivm| chedanakriyAviSaye dAtraM bahiraGgopakaraNaM tadinnaM bhavatu, abhyantaropakaraNaM tu devadattasya chedanakriyAviSaye zaktivizeSastaccAbhinnameva bhavati; tathArthaparicchittiviSaye jJAnamevAbhyanta-ropakaraNaM tathAbhinnameva bhavati, upAdhyAyaprakAzAdibahiraGgopakaraNaM tadinnamapi bhavatu doSo naasti| yadi ca bhinnajJAnena jJAnI bhavati tarhi parakIyajJAnena sarve'pi kumbhastambhAdijaDapadArthA jJAnino bhavanta, na ca tthaa| NANaM pariNamadi sayaM yata eva bhinnajJAnena hovAthI uSNatA kahevAya che tema. paraMtu ema nathI ke jema pRthagvartI dAtaraDA vaDe devadatta kApanAra che tema (pathagvartI) jJAna vaDe AtmA jANanAra (-jJAyaka) che. jo ema hoya to bannene acetana5 Ave ane be acetanano saMyoga thatAM paNa jJati nIpaje nahi. AtmA ne jJAna pRthavurtI hovA chatAM AtmAne jJapti thatI mAnavAmAM Ave to to para jJAna vaDe parane jJapti thaI zake ane rAkha vagerene paNa jJatino uddabhava niraMkuza thAya. ("AtmA ne jJAna pRthaka che paNa jJAna AtmA sAthe joDAvAthI AtmA jANavAnuM kArya kare che" ema mAnavAmAM Ave to to jJAna jema AtmA sAthe joDAya tema rAkha, ghaDo, thAbhalo vagere sarva padAtho sAthe joDAya ane tethI te padArtho paNa jANavAnuM kArya kare. paraMtu Ama to banatuM nathI. tethI AtmA ne jJAna prathaka nathI.) vaLI. potAthI abhinna evA samasta yAkArorUpe pariNameluM je jJAna te-rUpe svayaM pariNamanArane, kAryabhUta samasta jJayAkAronA kAraNabhUta sarva padArtho jJAnavartI ja kathaMcita che. (mATe) jJAtA ne jJAnanA vibhAganI kilaSTa kalpanAthI zuM prayolana cha? u4. have zuM jJAna che ane zuM ya che te vyakta kare che: che jJAna tethI jIva, zeya tridhA kaheluM dravya che; e dravya para ne AtamA, pariNAmasaMyuta jevuM che. 36. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana tasmAt jJAnaM jIvo jJeyaM dravyaM tridhA samAkhyAtam / dravyamiti punarAtmA parazca pariNAmasaMbaddhaH / / 36 / / 61 yataH paricchedarUpeNa svayaM vipariNamya svataMtra eva paricchinatti tato jIva eva jJAnamanyadravyANAM tathA pariNantuM paricchettuM cAzakteH / jJeyaM tu vRttavartamAnavartiSyamANavicitraparyAyaparamparAprakAreNa tridhAkAlakoTisparzitvAdanAdyanantaM dravyaM, tattu jJeyatAmApadyamAnaM dvedhaatmprviklpaat| iSyate hi svaparaparicchedakatvAdavabodhasya bodhyasyaivaMvidhaM dvaividhym| nanu svAtmani kriyAvirodhAt kathaM nAmAtmaparicchedakatvam / kA hi nAma kriyA kIdRzazca virodhH| kriyA hyatra virodhinI samutpattirUpA vA jJaptirUpA vA / utpattirUpA hi tAvannaikaM svasmAtprajAyata ityaagmaadviruddhaiv| jJaptirUpAyAstu prakAzanakriyayeva pratya jJAnI na bhavati tata eva ghaTotpattau mRtpiNDa iva svayamevopAdAnarUpeNAtmA jJAnaM pariNamati / aTThA NANaTThiyA savve vyavahAreNa jJeyapadArthA Adarze bimbamiva paricchittyAkAreNa jJAne tisstthntiitybhipraayH|| 35 / / athAtmA jJAnaM bhavati zeSaM tu jJeyamityAvedayati-tamhA NANaM jIvo yasmAdAtmaivopAdAnarUpeNa jJAnaM pariNamati tathaiva padArthAn paricchinatti, iti bhaNitaM pUrvasUtre, tasmAdAtmaiva jJAnaM / NeyaM davvaM tasya jJAnarUpasyAtmano jJeyaM bhavati / kim / dravyam / tihA samakkhAdaM tacca dravyaM kAlatraya - T anvayArthaH- [ tasmAt ] tethI [ jIvaH jJAnaM ] va jJAna che [ jJeyaM ] ane jJeya [ tridhA samAkhyAtaM ] tridhA varzavavAmAM AveluM (triNasparzI ) [ dravyaM ] dravya che. [ punaH dravyaM iti ] (ii zeyabhUta) dravya kheTale [ AtmA ] AtmA (svAtmA ) [ paraH ca ] ane 52 [ pariNAmasaMbaddhaH ] } Thekho pariNAmavALAM che. TIkA:- ( pUrvokta rIte ) jJAnarUpe svayaM pariNamIne svataMtrapaNe ja jANato hovAthI jIva ja jJAna che, kAraNa ke anya dravyo e rIte (jJAnarUpe) pariNamavAne tathA jANavAne asamartha che. ane zeya, vartI cUkelA, vartatA ane vartaze evA vicitra paryAyonI paraMparAnA prakAra vaDe trividha kALakoTine sparzatuM hovAthI anAdi-anaMta evuM dravya che. (AtmA ja jJAna che ane jJeya samasta dravyo che.) te jJeyabhUta dravya AtmA ne 52 (-sva ne 52) evA be bhedane lIdhe be prakAranuM che. jJAna svaparajJAyaka hovAthI zeyanuM evuM dvividhapaNuM mAnavAmAM Ave che. (prazna-) potAmAM kriyA thaI zakavAno virodha hovAthI AtmAne svajJAyakapaNuM kaI rIte ghaTe che? (uttara-) 'rdha DiyA ane yA prahArano virodha ? DiyA, De ke sahI ( prazramAM) virodhI hevAmAM AvI che te, kAM to utpattirUpa hoya, kAM to jJatirUpa hoya, prathama, utpattirUpa kriyA to 'koI pote potAmAMthI utpanna thaI zake nahi' evA AgamakathanathI viruddha ja che. paraMtu zatirUpa kriyAmAM virodha Avato Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda vasthitatvAnna tatra viprtissedhsyaavtaarH| yathA hi prakAzakasya pradIpasya paraM prakAzyatAmApannaM prakAzayataH svasmin prakAzye na prakAzakAntaraM mRgyaM, svayameva prakAzanakriyAyAH samupalambhAta; tathA paricchedakasyAtmanaH paraM paricchedyatAmApannaM paricchindataH svasmin paricchedye na paricchedakAntaraM mRgyaM , svayameva paricchedanakriyAyAH smuplmbhaat|| nanu kuta Atmano dravyajJAnarUpatvaM dravyANAM ca AtmajJeyarUpatvaM c| prinnaamsNbndhtvaat| yataH khalu AtmA dravyANi ca pariNAmaiH saha saMbadhyante. tata Atmano dravyAlambanajJAnena dravyANAM ta jJAnamAlambya jJeyAkAreNa pariNatirabAdhitA prtpti||36|| paryAyapariNatirUpeNa dravyaguNaparyAyarUpeNa vA tathaivotpAdavyayadhrauvyarUpeNa ca tridhA smaakhyaatm| davvaM ti puNo AdA paraM ca tacca jJeyabhUtaM dravyamAtmA bhavati paraM c| ksmaat| yato jJAnaM svaM jAnAti paraM ceti prdiipvt| tacca svaparadravyaM kthNbhuutm| pariNAmasaMbaddhaM kathaMcitpariNAmIrtha: naiyAyika nathI, kAraNa ke te, prakAzanakriyAnI mAphaka, utpattikriyAthI viruddha rIte (judI rIte) varte che. jema je prakAzyabhUta parane prakAze che evA prakAzaka dIvAne sva prakAzyane prakAzavAnI bAbatamAM anya prakAzakanI jarUra paDatI nathI, kAraNa ke svayameva prakAzanakriyAnI prApti che; tema je yabhUta parane jANe che evA jJAyaka AtmAne sva zeyane jANavAnI bAbatamAM anya jJAyakanI jarUra paDatI nathI, kAraNa ke svayameva jJAnakriyAnI prApti che.* (A rIte siddha thayuM ke jJAna svane paNa jANI zake che.) (prazna-) AtmAne dravyonA jJAnarUpapaNuM ane dravyone AtmAnA zayarUpapaNuM zAthI (-kaI rIte ghaTe) che? (uttara-) teo pariNAmavALAM hovAthI. AtmA ane dravyo pariNAmayukta che, tethI AtmAne, dravyo jenuM AlaMbana che evA jJAnarUpe (pariNati), ane dravyone, jJAnane avalaMbIne myAkArarUpe pariNati abAdhitapaNe tape che-pratApavaMta varte che. (AtmA ane dravyo samaye samaye pariNAma karyA kare che, kUTastha * koI paryAya pote potAmAMthI utpanna thaI zake nahi paNa te dravyanA AdhAre-dravyamAMthI-utpanna thAya; kAraNa ke jo ema na hoya to to dravyarUpa AdhAra vinA paryAyo utpanna thAya, jaLa vinA taraMgo thAya. e to pratyakSa viruddha che; tethI paryAyane utpanna thavA mATe dravyarUpa AdhAra joIe A rIte jJAnaparyAya paNa pote potAmAMthI utpanna thaI zake nahi, AtmadravyamAMthI utpanna thAya-e vAta to barAbara che. paraMtu jJAnaparyAya pote potAthI jaNAI zake nahi e vAta yathArtha nathI. AtmadravyamAMthI utpanna thato jJAnaparyAya pote potAthI ja jaNAya che. jema dIvArUpa AdhAramAMthI utpanna thato prakAza paryAya svaparane prakAze che tema AtmArUpa AdhAramAMthI utpanna thato jJAnaparyAya svaparane jANe che. vaLI jJAna pote potAne jANe che e anubhavasiddha paNa che. 1. jJAnane zeyabhUta dravyo AlaMbana arthAta nimitta che. jJAna jJayane na jANe to jJAnanuM jJAnatva zuM ? 2. zeyane jJAna AlaMbana arthAt nimitta che. zeya jJAnamAM na jaNAya to zeyanuM zayatva zuM? Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates khAna,nazAstramA ] sAtattva-prazAna 63 athAtivAhitAnAgatAnAmapi dravyaparyAyANAM tAdAtvikavat pRthaktvena jJAne vRttimudyotayati takkAligeva savve sadasabbhUdA hi pajjayA taasiN| vaTuMte te NANe visesado davvajAdINaM / / 37 / / tAtkAlikA iva sarve sadasadbhUtA hi pryaayaastaasaam| vartante te jJAne vizeSato drvyjaatiinaam|| 37 / / sarvAsAmeva hi dravyajAtInAM trisamayAvacchinnAtmalAbhabhUmikatvena kramapratapatsvarUpasaMpadaH matAnusArI kazcidAha-jJAnaM jJAnAntaravedyaM prameyatvAt ghttaadivt| parihAramAha-pradIpena vyabhicAraH, pradIpastAvatprameyaH paricchedyo jJeyo bhavati na ca pradIpAntareNa prakAzyate, tathA jJAnamapi svayamevAtmAnaM prakAzayati na ca jJAnAntareNa prkaashyte| yadi punarjJAnAntareNa prakAzyate tarhi gaganAvalambinI mahatI durnivArAnavasthA prApnotIti suutraarthH|| 36 / / evaM nizcayazrutakevali-vyavahArazrutakevalikathanamukhyatvena bhinnajJAnanirAkaraNena jJAnajJeyasvarUpakathanena ca caturthasthale gAthAcatuSTayaM gtm| athAtItAnAgataparyAyA vartamAnajJAne sAMpratA iva dRzyanta iti nirUpayati-savve sadasabbhUdA hi pajjayA nathI; tethI AtmA jJAnasvabhAve pariName che ane dravyo zeyasvabhAve pariName che. e rIte jJAnasvabhAve pariNamato AtmA jJAnanA AlaMbanabhUta dravyone jANe che ane jJayasvabhAve pariNamatAM dravyo jJayanA saavnbhuutaanmaa-maamaamaa-4||y cha.) 36. have dravyonA atIta ane anAgata paryAyo paNa, tAtkALika paryAyonI mAphaka, pRthakSaNe jJAnamAM varte che ema samajAve che: te dravyanA sabhUta-asabhUta paryAyo sau vartatA, tatkALanA paryAya jema, vizeSapUrvaka jJAnamAM. 37. anvayArtha:- [ tAsAm dravyajAtInAm ] te (pAha) drvytimon| [ te sarve ] samasta [sadasadbhUtAH hi] vidyamAna bhane vidyamAna [paryAyAH] 5yAyo, [ tAtkAlikAH iva] gi (vartamAna) paryAyonI bhAIz, [vizeSataH] viziSTatApUrva (potapotAnA bhinna bhinna sva35) [ jJAne vartante ] zAnamA patacha. TIkAH- (jIvAdi) samasta dravyajAtionA paryAyonI utpattinI maryAdA traNe kALanI maryAdA jeTalI hovAthI (arthAt teo traNe kALe utpanna thayA karatA hovAthI), temanA (te samasta dravyatimonA), bhapUrva tapatI s135saMha140 (-meDa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 64 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda sadbhUtAsadbhUtatAmAyAnto ye yAvantaH paryAyAste tAvantastAtkAlikA ivAtyantasaMkareNApyavadhAritavizeSalakSaNA ekakSaNa evAvabodhasaudhasthitimavataranti / na khlvetdyuktN-dRssttaavirodhaat| dRzyate hi chadmasthasyApi vartamAnamiva vyatItamanAgataM vA vastu cintayataH saMvidAlambitastadAkAraH / kiMca citrapaTIsthAnIyatvAt saMvidaH / yathA hi citrapaTyAmativAhitAnAmanupasthitAnAM vartamAnAnAM ca vastUnAmAlekhyAkArAH sAkSAdekakSaNa evAvabhAsante, tathA sNvidbhittaavpi| kiMca sarvajJeyAkArANAM taadaatviktvaavirodhaat| yathA hi pradhvasthAnAmanuditAnAM ca vastUnAmAlekhyAkArA vartamAnA eva, tathAtItAnAmanAgatAnAM ca paryAyANAM jJeyAkArA vartamAnA eva bhavanti|| rU|| pravacanasAra sarve sadbhUtA asadbhUtA api paryAyAH ye hi sphuTaM vaTTaMte te te pUrvoktAH paryAyA vartante pratibhAsante prtisphurnti| kv| NANe kevalajJAne / kathaMbhUtA iva / takkAligeva tAtkAlikA iva vartamAnA iva / kAsAM smbndhinH| tAsi davvajAdINaM tAsAM prasiddhAnAM zuddhajIvadravyAdidravyajAtInAmiti / vyavahita pachI eka pragaTatA ), vidhamAnapaNAne ane avidhamAnapaNAne pAmatA, je koI jeTalA paryAyo che, te badhAya, tAtkALika (vartamAnakAlIna ) paryAyonI mAphaka, atyaMta mizrita hovA chatAM sau paryAyonAM viziSTa lakSaNa spaSTa jaNAya e rIte, eka kSaNe ja, jJAnamahelamAM sthiti pAme che. A (traNe kALanA paryAyonuM vartamAna paryAyonI mAphaka jJAnamAM jaNAvuM) ayukta nathI; kAraNa ke (1) teno daSTanI sAthe (jagatamAM je jovAmAM Ave che-anubhavAya che tenI sAthe ) avirodha che. ( jagatamAM ) dekhAya che ke chadmasthane paNa, jema vartamAna vastu citavatAM tenA AkArane jJAna avalaMbe che tema, vyatIta ane anAgata vastu ciMtavatAM (paNa ) tenA AkArane jJAna avalaMbe che. (2) vaLI jJAna citrapaTa samAna che. jema citrapaTamAM atIta, anAgata ane vartamAna vastuonA AlekhyAkAro (-Alekhya AkAro) sAkSAt eka kSaNe ja bhAse che, tema jJAnarUpI bhIMtamAM (-jJAnabhUmimAM, jJAnapaTamAM) paNa atIta, anAgata ane vartamAna paryAyonA zeyAkA2o sAkSAt eka kSaNe ja bhAse che. (3) vaLI sarva zaiyAkAronuM tAtkALikapaNuM (vartamAnapaNuM, sAMpratikapaNuM) aviruddha che. jema naSTa ane anutpanna vastuonA AlekhyAkAro vartamAna ja che, tema atIta ane anAgata paryAyonA zeyAkA2o vartamAna ja che. 1. jJAnamAM sau dravyonA traNe kALanA paryAyo ekI sAthe jaNAvA chatAM dareka paryAyanuM viziSTa svarUpa -pradeza, kALa, AkAra vagere vizeSatAo-spaSTa jaNAya che; saMkara-vyatikara thatA nathI. 2. Alekhya ALekhAvAyogya; cItarAvAyogya. = Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 65 athAsadbhUtaparyAyANAM kathaMcitsadbhUtatvaM vidadhAti je Neva hi saMjAyA je khalu NaTThA bhavIya pjjaayaa| te hoMti asabbhUdA pajjAyA nnaannpcckkhaa||38 / / ye naiva hi saMjAtA ye khalu naSTA bhUtvA pryaayaaH| te bhavanti asadbhUtAH paryAyA jnyaanprtykssaaH|| 38 / / sNbndhH| ksmaat| visesado svakIyasvakIyapradezakAlAkAravizeSaiH sNkrvytikr-prihaarennetyrthH| kiMca-yathA chadmasthapuruSasyAtItAnAgataparyAyA manasi cintayata: pratisphuranti, yathA ca citrabhitau bAhubalibharatAdivyatikrAntarUpANi zreNikatIrthakarAdibhAvirUpANi ca vartamAnAnIva pratyakSeNa dRzyante tathA citrabhittisthAnIyakevalajJAne bhUtabhAvinazca paryAyA yugapatpratyakSeNa dRzyante, nAsti virodhH| yathAyaM kevalI bhagavAn paradravyaparyAyAn paricchittimAtreNa jAnAti, na ca tanmayatvena, nizcayena tuM bhAvArtha:- kevaLajJAna samasta dravyonA traNe kALanA paryAyone yugapadda jANe che. ahIM prazna thavAyogya che ke naSTa ane anutpanna paryAyone jJAna vartamAna kALa kema jANI zake ? tenuM samAdhAnaHjagatamAM paNa dekhAya che ke alpajJa jIvanuM jJAna paNa naSTa ane anutpanna vastuone ciMtavI zake che, anumAna dvArA jANI zake che, tadAkAra thaI zake che, to pachI pUrNa jJAna naSTa ane anutpanna paryAyone kema na jANI zake ? citrapaTanI mAphaka jJAnazakti ja evI che ke te atIta ane anAgata paryAyone paNa jANI zake che. vaLI, AlekhyatvazaktinI mAphaka, dravyonI zayatvazakti evI che ke temanA atIta ane anAgata paryAyo paNa jJAnamAM zeyarUpa thAya-jaNAya. A rIte AtmAnI asadabhuta jJAnazakti ane dravyonI adabhuta jJayatvazaktine lIdhe kevaLajJAnamAM samasta dravyonA traNe kALanA paryAyonuM eka ja samaye bhAsavuM aviruddha che. 37. have avidyamAna paryAyonuM (paNa) kathaMcit (-koI prakAre, koI apekSAe) vidhamAnapaNuM kahe che: je paryayo aNajAta che, vaLI janmIne pravinaSTa je, te sau asabhUta paryayo paNa jJAnamAM pratyakSa che. 38. anvayArthaH- [ re paryAyA: ] je paryAyo [ di] kharekhara [gva saMgAtA:] utpanna thayA nathI, tathA [2] je paryAyo [r] kharekhara [ bhUtvA naET:] utpanna thaIne nAza pAmI gayA che, [te] te [ samUtA: paryAyA:] avidyamAna paryAyo [ jJAnapratyakSaT: bhavanti] jJAnapratyakSa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMda ye khalu nAdyApi saMbhUtimanubhavanti, ye cAtmalAbhamanubhUya vilayamupagatAste kilAsadbhUtA api paricchedaM prati niyatatvAt jJAnapratyakSatAmanubhavantaH zilAstambhotkIrNabhUtabhAvidevavadaprakampArpitasvarUpAH sadbhUtA eva bhvnti||38 / / athaitadevAsadbhUtAnAM jJAnapratyakSatvaM dRDhayati jadi paccakkhamajAyaM pajjAyaM palayidaM ca nnaannss| Na havadi vA taM NANaM divvaM ti hi ke pruuveNti||39 / / kevalajJAnAdiguNAdhArabhUtaM svakIyasiddhaparyAyameva svasaMvittyAkAreNa tanmayo bhUtvA paricchinatti jAnAti, tathAsannabhavyajIvenApi nijazuddhAtmasamyakazraddhAnajJAnAnuSThAnarUpanizcayaratnatrayaparyAya eva sarvatAtparyeNa jJAtavya iti taatprym|| 37 / / athAtItAnAgataparyAyANAmasadbhUtasaMjJA bhavatIti pratipAdayati-je Neva hi saMjAyA je khalu NaTThA bhavIya pajjAyA ye naiva saMjAtA nAdyApi bhavanti, bhAvina ityrthH| hi sphuTaM ye ca khalu naSTA vinaSTAH pryaayaaH| kiM kRtvaa| bhuutvaa| te hoMti asabbhUdA pajjAyA te pUrvoktA bhUtA bhAvinazca paryAyA avidyamAnatvAdasadbhUtA bhnnynte| NANapaccakkhA te cAvidyamAnatvAdasadbhUtA api vartamAnajJAnaviSayatvAvyavahAreNa bhUtArthA bhaNyante, tathaiva jnyaanprtykssaashceti| yathAyaM bhagavAnnizcayena paramAnandaikalakSaNasukhasvabhAvaM mokSaparyAyameva tanmayatvena paricchinatti, paradravyaparyAyaM tu vyavahAreNeti; tathA bhAvitAtmanA puruSeNa rAgAdivikalpopAdhirahitasvasaMvedanaparyAya eva tAtparyeNa jJAtavyaH, bahirdravya TIkAH- je (paryAyo ) adyApi utpanna thayA nathI tathA je utpanna thaIne vilaya pAmI gayA cha, te (paryAyo ), 5252 mavidyamAna hovA chatai, zAna prati niyata hovAthI (nimA nishcitsthira-coMTelA hovAthI, jJAnamAM sIdhA jaNAtA hovAthI) *jJAnapratyakSa vartatA thakA, paththaranA staMbhamAM kotarAyelA bhUta ane bhAvI devonI (tIrthaMkaradevonI) mAphaka potAnuM svarUpa akaMpapaNe ( jJAnane ) at| mevA (te pAyo ), vidhamAna 4 cha. 38. have A ja avidhamAna paryAyonuM jJAna pratyakSapaNuM daDha kare che: jJAne ajAta-vinaSTa paryAyo taNI pratyakSatA navaDoya, to zAnane 'hivya' he nA ? 36. * pratyakSa = akSa prati-akSanI sAma-akSanI nikaTamAM-akSanA saMbaMdhamAM hoya evuM. [makSa = (1) zAna; (2) mAtmA.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna yadi pratyakSo'jAtaH paryAyaH pralayitazca jnyaansy| na bhavati vA tat jJAnaM divyamiti hi ke prruupynti|| 39 / / yadi khalvasaMbhAvitabhAvaM saMbhAvitabhAvaM ca paryAyajAtamapratighavijRmbhitAkhaNDitapratApaprabhuzaktitayA prasabhenaiva nitAntamAkramyAkramasamarpitasvarUpasarvasvamAtmAnaM pratiniyataM jJAnaM na karoti, tadA tasya kutastanI divyatA syaat| ataH kASThAprAptasya paricchedasya srvmetduppnnm|| 39 / / paryAyAzca gauNavRttyeti bhaavaarthH|| 38 / / athAsadbhUtaparyAyANAM vartamAnajJAnapratyakSatvaM dRDhayati-jai paccakkhamajAyaM pajjAyaM palaiyaM ca NANassa Na havadi vA yadi pratyakSo na bhvti| sa kH| ajAtaparyAyo bhaavipryaayH| na kevalaM bhAviparyAyaH pralayitazca vaa| ksy| jnyaansy| taM NANaM divvaM ti hi ke parUveMti tadjJAnaM divyamiti ke prarUpayanti, na ke'piiti| tathA hi-yadi vartamAnaparyAyavadatItAnAgataparyAyaM jJAnaM kartR kramakaraNavyavadhAnarahitatvena sAkSAtpratyakSaM na karoti, tarhi tat jJAnaM divyaM na bhvti| vastutastu jJAnameva na bhvtiiti| yathAyaM kevalI parakIyadravyaparyAyAn yadyapi paricchittimAtreNa jAnAti, tathApi nizcayanayena sahajAnandaikasvabhAve svazuddhAtmani tanmayatvena paricchittiM karoti, tathA nirmalavivekijano'pi yadyapi vyavahAreNa parakIyadravyaguNaparyAyaparijJAnaM karoti, tathApi nizcayena nirvikArasvasaMvedanaparyAye viSayatvAtparyAyeNa parijJAnaM karotIti suutrtaatprym|| 39 / / athAtItAnAgata sanvayArtha:- [ yadi vA ] . [ajAtaH paryAyaH ] anutpanna paryAya [ca] tathA [pralayitaH] naSTa paryAya [ jJAnasya ] jAnane (paNAnane ) [ pratyakSaH na bhavati ] pratyakSa na hoya, [ tat jJAnaM ] to tAnane [ divyaM iti hi] 'divya' [ ke prarUpayanti] oe| 53pe ? TIkA:- jemaNe kyAtI anubhavI nathI tathA jemaNe kyAtI anubhavI lIdhI che evA (anutpanna ane naSTa) paryAyamAtrane jo jJAna potAnI nirvidhra khIlelI, akhaMDita pratApavALI, prabhu zAta (-mahA sAmathya) 1 2thA satyata sAmAna (-54AyA jAna), ta pAyA potAnA svarUpasarvasvane akrame arpe (-ekI sAthe jJAnamAM jaNAve) e rIte temane potAnA prati niyata nA ure (-potAmA nizcita na re, pratyakSa nage), to te AnanI hivyatA zI? mAthI (sama dhuMDe) parAkASThAne pahoMcelA jJAnane A badhuM upapanna (yogya ) che. bhAvArtha- anaMta mahimAvaMta kevaLajJAnanI e divyatA che ke te anaMta dravyonA samasta paryAyone (atIta ne anAgata paryAyone paNa) saMpUrNapaNe eka ja samaye pratyakSa jANe che. 39. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 68 pravacanasAra [ bhagavAnazrIduMdu athendriyajJAnasyaiva pralInamanutpannaM ca jJAtumazakyamiti vitarkayati atthaM akkhaNivadidaM IhApuvvehiM je vijaannNti| tesiM parokkhabhUdaM NAdumasakaM ti paNNattaM / / 40 / / arthamakSanipatitamIhApUrvairye vijaannti| teSAM parokSabhUtaM jJAtumazakyamiti prjnyptm|| 40 / / ye khalu viSayaviSayisannipAtalakSaNamindriyArthasannikarSamadhigamya kramopajAyamAnenehAdikaprakrameNa paricchindanti, te kilAtivAhitasvAstitvakAlamanupasthitasvAstitvakAlaM sUkSmAdipadArthAnindriyajJAnaM na jAnAtIti vicArayati-atthaM ghttpttaadijnyeypdaarthN| kthNbhuutN| akkhaNivadidaM akSanipatitaM indriyaprAptaM indriysNbddhN| itthaMbhUtamarthaM IhApuvvehiM je vijANaMti avagrahehAvAyAdikrameNa ye puruSA vijAnanti hi sphuttN| tesiM parokkhabhUdaM teSAM sambandhi jJAnaM parokSabhUtaM sata NAdamasakkaM ti paNNattaM sUkSmAdipadArthAna jJAtumazakyamiti prajJaptaM kthitm| kaiH| jnyaanibhiriti| tadyathA-cakSurAdIndriyaM ghaTapaTAdipadArthapArzve gatvA pazcAdarthaM jAnAtIti sannikarSalakSaNaM naiyaayikmte| athavA saMkSepeNendriyArthayoH saMbandhaH sannikarSaH sa eva prmaannm| sa ca sannikarSa have indriyajJAnane mATe ja naSTa ane anutpanna jANavAnuM azakaya che (arthAt indriyajJAna ja naSTa ane anutpanna padArthone-paryAyone jANI zakatuM nathI) ema nyAyathI nakkI kare che - ihAdipUrvaka jANatA je alapatita padArthane, tene parokSa padArtha jANavuM zakaya nA-jinajI kahe. 40. anvayArtha:- [ ye] 4o [akSanipatitaM ] sakSapatita. arthAta chandriyagoya. [arthaM ] parthana [IhApUrvaiH ] 76 43 [vijAnanti] , [ teSAM] tamane bhATe [parokSabhUtaM] *5rokSAbhUta pArthane [ jJAtuM] pArnu [azakyaM] azaya cha [iti prajJaptam ] oma sarvazaSe 'yuM che. TIkA - viSaya ane viSayIno sannipAta jenuM lakSaNa (-svarUpa) che evo je indriya ane padArthano sannikarSa tene pAmIne, anukrame upajatA IhAdika kamathI jeo jANe che, teo jeno svaastitvakALa vItI gayo che tene tathA jeno sva-astitkALa * parokSa = akSathI 52. arthAta akSathI 62. hoya meg; chandriya-agoya2. 1. sannipAta = meNA; saMbaMdha thavo ta. 2. sannirSa = saMbaMdha; sabhIyatA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 68 vA yathoditalakSaNasya grAhyagrAhakasaMbandhasyAsaMbhavataH paricchettuM na shknuvnti||40|| athAtIndriyajJAnasya tu yadyaducyate tattatsaMbhavatIti saMbhAvayati apadesaM sapadesa muttamamuttaM ca pjjymjaadN| palayaM gadaM ca jANadi taM NANamadidiyaM bhaNiyaM / / 41 / / apradezaM sapradezaM mUrtamamUrtaM ca pryymjaatm| pralayaM gataM ca jAnAti tajjJAnamatIndriyaM bhnnitm|| 41 / / AkAzAdyamUrtapadArtheSu dezAntaritamedipadArtheSu kAlAntaritarAmarAvaNAdiSu svabhAvAntaritabhUtA-diSu tathaivAtisUkSmeSa paracetovRttipudgalaparamANvAdiSu ca na prvrtte| kasmAditi cet| indriyANAM sthUlaviSayatvAt , tathaiva muurtvissytvaac| tataH kAraNAdindriyajJAnena sarvajJo na bhvti| tata eva cAtIndriyajJAnotpattikAraNaM rAgAdivikalparahitaM svasaMvedanajJAnaM vihAya paJcendriyasukhasAdhanabhUtendriyajJAne nAnAmanorathavikalpajAlarUpe mAnasajJAne ca ye ratiM kurvanti te sarvajJapadaM na labhante iti suutraabhipraayH|| 40 / / upasthita thayo nathI tene (-atIta tathA anAgata padArthane) jANI zakatA nathI kAraNa ke (atItaanAgata padArthane ane indriyane) yathoktalakSaNa (-yathoktasvarUpa, upara kahyo tevA) 'grAhyagrAhakasaMbaMdhano asaMbhava che. bhAvArtha- indriyajJAna, indriya sAthe padArthano (arthAt viSayo sAthe viSayano) sannikarSasNbNdh thAya to4, (sane ta 59 apgrh-76-bhvaay-dhaar5||35 bhathI) pArthane 80 za che. naSTa ane anutpanna padArthonI sAthe indriyano sannikarSa nahi hovAthI indriyajJAna temane jANI zakatuM nathI. mATe chandriyAna hIna cha, heya che. 40. have, atIndriya jJAna mATe je je kahevAmAM Ave te te (badhuM) saMbhave che ema spaSTa kare che: se tuM prazane, saheza, bhUta, bhabhUtane, paryAya naSTa-ajAtane, bhAkhyuM atadriya jJAna che. 41 sanvayArtha :- [apradezaM] 4 na pradezane, [sapradezaM ] sa.prazane, [ mUrtaM ] bhUtane, [ amUrtI ca] bhane amUrtana, [ajAtaM] tathA anutpanna [ca] tama 4 [pralayaM gataM] naSTa [paryAyaM] paryAyane [ jAnAti ] % cha, [ tat jJAnaM] te zAna [atIndriyaM ] matAndriya [bhaNitam ] ThevAmAM AvyuM . 1. indriyagocara padArtha grAhya che ane indriya grAhaka che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrI indriyajJAnaM nAma upadezAntaHkaraNendriyAdIni virUpakAraNatvenopalabdhisaMskArAdIn antaraGgasvarUpakAraNatvenopAdAya prvrtte| pravartamAnaM ca sapradezamevAdhyavasyati sthuuloplmbhktvaannaaprdeshm| mUrtamevAvagacchati tthaavidhvissynibndhnsdbhaavaannaamuurtm| vartamAnameva paricchinatti viSayaviSayisannipAtasadbhAvAnna tu vRttaM vy'c| yattu punaranAvaraNamatindriyaM jJAnaM tasya samiddhadhUmadhvajasyevAnekaprakAratAliGgitaM dAhyaM dAhyatAnatikramAddAhyameva yathA tathAtmanaH apradezaM sapradezaM mUrtamamUrtamajAtamativAhitaM ca paryAyajAtaM jJeyatAnatikramAtparicchedyameva bhvtiiti|| 41 / / athAtIndriyajJAnamatItAnAgatasUkSmAdipadArthAn jAnAtItyupadizati-apadesaM apradezaM kAlANuparamANvAdi sapadesaM zuddhajIvAstikAyAdipaJcAstikAyasvarUpaM muttaM mUrtaM pudgaladravyaM amuttaM ca amUrtaM ca zuddhajIvadravyAdi pajjayamajAdaM palayaM gayaM ca paryAyamajAtaM bhAvinaM pralayaM gataM cAtItametatsarvaM pUrvoktaM jJeyaM vastu jANadi jAnAti yadjJAnaM kartR taM NANamadidiyaM bhaNiyaM tadjJAnamatIndriyaM bhaNitaM, tenaiva sarvajJo bhvti| tata eva ca pUrvagAthoditamindriyajJAnaM mAnasajJAnaM ca tyaktvA ye nirvikalpasamAdhirUpasvasaMvedanajJAne samastavibhAvapariNAmatyAgena ratiM kurvanti ta eva paramAhAdaikalakSaNasukhasvabhAvaM sarvajJapadaM labhante itybhipraayH|| 41 / / evamatItA-nAgataparyAyA vartamAnajJAne pratyakSA na bhavantIti st:- chandriyazana 75:21, aMta:5251, chandriya parene *vi35-421159(ahIne ) bhane upalabdhi (kSayopazama), saMskAra vagerene aMtaraMga svarUpa-kAraNapaNe grahIne pravarte che; ane pravartatuM thakuM (te), sapradezane ja jANe che kAraNa ke skUlanuM jANanAra che, apradezane nathI jANatuM (kAraNa ke sUkSmanuM jANanAra nathI), mUrtane ja jANe che kAraNa ke tevA (mUrtika ) viSaya sAthe tene saMbaMdha che, amUrtane nathI jANatuM (kAraNa ke amUrtika viSaya sAthe IndriyajJAnane saMbaMdha nathI), vartamAnane ja jANe che kAraNa ke viSaya-viSayInA sannipAtano sadbhAva che, vartI cUkelAne ane bhaviSyamAM vartanArane nathI jANatu (kAraNa ke indriya ane padArthanA sannikarSano abhAva che). paraMtu je anAvaraNa anindriya jJAna che tene to potAne apradeza, sapradeza, mUrta ne amUrta (padArthamAtra) tathA anutpanna tema ja vyatIta paryAyamAtra, jJayapaNAne nahi atikramatA hovAthI jJaya ja che-jema prajvalita agnine aneka prakAranuM iMdhana, dAhyapaNAne nahi atikramatuM hovAthI, dAhya ja che. (jema pradIpta agni dAhyamAtrane-baMdhanamAtrane bALe che, tema nirAvaraNa jJAna jJayamAtranedrvypryaaymaatrne-880 cha). 41. * virUpa = jJAnanA svarUpathI bhinna svarUpavALAM. (upadeza, mana ane indriyo paugalika hovAthI temanuM rUpa jJAnanA svarUpathI bhinna che. teo indriyajJAnamAM bahiraMga kAraNo che. ) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates chAnanatramANa ] sAtattva-prazAna 11 atha jJeyArthapariNamanalakSaNA kriyA jJAnAnna bhavatIti zraddadhAti pariNamadi NeyamaDheM NAdA jadi Neva khAigaM tss| NANaM ti taM jiNiMdA khavayaMtaM kmmmevuttaa|| 42 / / pariNamati jJeyamarthaM jJAtA yadi naiva kSAyikaM tsy| jJAnamiti taM jinendrAH kSapayantaM krmaivoktvntH|| 42 / / paricchettA hi yatparicchedyamarthaM pariNamati tanna tasya sakalakarmakakSakSayapravRttasvAbhAvikaparicchedanidAnamathavA jJAnameva nAsti tsy| yata: pratyarthapariNatidvAreNa mRgatRSNAmbhobhArasaMbhAvanAkaraNamAnasaH suduHsahaM karmabhAramevopabhuJjAnaH sa jinendrrudgiitH|| 42 / / bauddhamatanirAkaraNamukhyatvena gAthAtrayaM, tadanantaramindriyajJAnena sarvajJo na bhavatyatIndriyajJAnena bhavatIti naiyAyikamatAnusAriziSyasaMbodhanArthaM ca gAthAdvayamiti samudAyena paJcamasthale gAthApaJcakaM gtm|| atha rAgadveSamohAH bandhakAraNaM, na ca jJAnamityAdikathanarUpeNa gAthApaJcakaparyantaM vyAkhyAnaM kroti| tadyathA-yasyeSTAniSTavikalparUpeNa karmabandhakAraNabhUtena jJeyaviSaye pariNamanamasti tasya kSAyikajJAnaM nAstItyAvedayati-pariNamadi NeyamaTuM NAdA jadi nIlamidaM pItamidamityAdivikalparUpeNa yadi jJeyArthaM pariNamati jJAtAtmA va khAigaM tassa NANaM ti tasyAtmanaH kSAyikajJAnaM naivaasti| athavA jJAnameva naasti| ksmaannaasti| taM jiNiMdA khavayaMtaM kammamevuttA taM puruSaM karmatApannaM jinendrAH have zeya padArtharUpe pariNamana jenuM lakSaNa che evI (yArthapariNamanasvarUpa) kriyA jJAnamAMthI uddabhavatI nathI ema zraddhA che (arthAta evI zraddhA vyakta kare che): jo zeya arthe pariName jJAtA, na kSAyika jJAna che; te karmane ja anubhave che ema jinadevo kahe. 42. sanvayArtha:- [jJAtA] Audu [ yadi] o [jJeyaM arthaM ] zeya. pArtha35 [pariNamati] parimato hoya [ tasya ] to tene [kSAyikaM jJAnaM] yi - [na eva iti] nathI 4. [ jinendrAH ] [nendro [ taM] tene [ karma eva] bhane 4 [kSapayantaM] anubhavanAra [ uktavantaH ] ityo TIkAH- jJAtA jo zeya padArtharUpe pariNamato hoya, to tene sakaLa karmavananA kSaye pravartatA svAbhAvika jANapaNAnuM kAraNa (-kSAyikajJAna) nathI; athavA tene jJAna ja nathI; kAraNa ke dareka padArtharUpe pariNati dvArA mRgatRSNAmAM jaLasamUhanI kalpanA karavAnA mAnasavALo te (AtmA) du:sahu karmabhArane ja bhogave che ema jinendroe kahyuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ bhagavAnazrI 66 atha kutastarhi jJeyArthapariNamanalakSaNA kriyA tatphalaM ca bhavatIti vivecayatiudayagadA kammaMsA jiNavaravasahehiM NiyadiNA bhaNiyA / tesu vimUDho ratto duTTho vA baMdhamaNubhavadi / / 43 / / pravacanasAra udayagatAH karmAzA jinavaravRSabhaiH niyatyA bhaNitAH / teSu vimUDho rakto duSTo vA bandhamanubhavati / / 43 / / saMsAriNo hi niyamena tAvadudayagatAH pudgalakarmAMzAH santyeva / atha sa satsu teSu kimeva / kartAraH uktvntH| kiM kurvntm| ksspyntmnubhvntm| karmaiva / nirvikArasahajAnandaikasukhasvabhAvAnubhavanazUnyaH sannudayAgataM svakIyakarmaiva sa anubhavannAste na ca jnyaanmityrthH| athavA dvitIyavyAkhyAnam - yadi jJAtA pratyarthaM pariNamya pazcAdarthaM jAnAti tadA arthAnAmAnantyAtsarvapadArthaparijJAnaM nAsti / athavA tRtIyavyAkhyAnam-bahiraGgajJeyapadArthAn yadA chadmasthAvasthAyAM cintayati tadA rAgAdivikalparahitaM svasaMvedanajJAnaM nAsti, tadabhAve kSAyikajJAnameva notpadyate itybhipraayH|| 42 / / athAnantapadArthaparicchittipariNamane'pi jJAnaM bandhakAraNaM na bhavati, na ca rAgAdirahitakarmodayo'pIti nizcinoti - udayagadA kammaMsA jiNavaravasahehiM NiyadiNA bhaNiyA udayagatA udayaM prAptAH bhAvArtha:- jJeya padArthorUpe pariNamavuM arthAt A lIluM che, A pILuM che ' ityAdi vikalparUpe zeya padArthomAM pariNamavuM te karmano bhogavaTo che, jJAnano bhogavaTo nathI. nirvikAra sahaja AnaMdamAM lIna rahI sahajapaNe jANyA karavuM te ja jJAnanuM svarUpa che; jJeya padArthomAM aTakavuM-temanA sanmukha vRtti thavI, te jJAnanuM svarUpa nathI. 42. ( jo ema che) to pachI jJeya padArtharUpa pariNamana jenuM lakSaNa che evI (jJeyArthapariNamanasvarUpa ) kriyA ane tenuM phaLa zAmAMthI utpanna thAya che (arthAt kayA kAraNathI thAya che ) sema have viveye cheH bhAkhyAM jine karmo udayagata niyamathI saMsArIne, te 'rbha hotAM bhoDI-rANI-dveSI baMdha anulave. 43. anvayArthaH- [ udayagatAH karmAzAH ] ( saMsArI bhavane ) udhyaprApta rmAMzo ( jJAnAvaraNIyAhi puchgala'rbhanA bheho ) [ niyatyA ] niyamathI [ jinavaravRSabhaiH ] nivavRSabho [ bhaNitAH ] hyA che. [ teSu ] va te 'rmAMzo hotAM [ vimUDhaH raktaH duSTaH vA ] bhohI, rAgI athavA dveSI thayo thI [ bandhaM anubhavati ] baMdhane anubhave che. TIkA:- prathama to, saMsArIne niyamathI udayagata puddagalakarmAMzo hoya ja che. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates chAnanatramA ] sAtattva-prazAna 73 saMcetayamAno moharAgadveSapariNatatvAt jJeyArthapariNamanalakSaNayA kriyayA yujyte| tata eva ca kriyAphalabhUtaM bndhmnubhvti| ato mohodayAt kriyAkriyAphale, na tu jnyaanaat|| 43 / / atha kevalinAM kriyApi kriyAphalaM na sAdhayatItyanuzAstiThANaNisejjavihArA dhammuvadeso ya Niyadayo tesiN| arahaMtANaM kAle mAyAcAro vva itthINaM / / 44 / / karmAMzA jJAnAvaraNAdimUlottarakarmaprakRtibhedAH jinavaravRSabhairniyatyA svabhAvena bhaNitAH, kiMtu svakIyazubhAzubhaphalaM datvA gacchanti, na ca rAgAdipariNAmarahitAH santo bandhaM kurvnti| tarhi kathaM bandhaM karoti jIvaH iti cet| tesu vimUDho ratto duTTho vA bandhamaNubhavadi teSu udayAgateSu satsu karmAMzeSu moharAgadveSavilakSaNanijazuddhAtmatattvabhAvanArahitaH san yo vizeSeNa mUDho rakto duSTo vA bhavati saH kevalajJAnAdyanantaguNavyaktilakSaNamokSAdvilakSaNaM prakRtisthityanubhAgapradezabhedabhinnaM bndhmnbhvti| tataH sthitametata jJAnaM bandhakAraNaM na bhavati karmodayo'pi, kiMtu rAgAdayo bndhkaarnnmiti|| 43 / / atha kevalinAM rAgAdyabhAvAddharmo-padezAdayo'pi bandhakAraNaM na bhavantIti kathayati-ThANaNisejjavihArA dhammuvadeso ya sthAnamUrdhvasthitirniSadyA cAsanaM zrIvihAro dharmopadezazca Niyadayo have, te saMsArI, te udayagata karbhAzonI hayAtImAM, cetatAM-jANatAM-anubhavatAM, moha-rAga-dveSamAM pariNata thavAthI ya padArthomAM pariNamana jenuM lakSaNa che evI (zayArtha pariNamanasvarUpa) kriyA sAthe joDAya che; ane tethI ja kriyAphaLabhUta baMdhane anubhave che. AthI (ema kahyuM ke, mohanA udayathI ja (arthAta mohanA udayamAM joDAvAnA kAraNe ja) kriyA ne kriyAphaLa thAya che, jJAnathI nahi. bhAvArtha- saMsArI sarva jIvone karmano udaya che, paraMtu te udaya baMdhanuM kAraNa nathI. jo karmanimittaka iSTa-aniSTa bhAvomAM jIva rAgI-dveSI-mohI thaI pariName to baMdha thAya che. AthI e vAta siddha thaI ke jJAna, udayaprAta paulika karmo ke karmanA udayathI utpanna dehAdinI kriyAo baMdhanuM kAraNa nathI, baMdhanAM kAraNa kevaLa rAga-dveSa-moha-bhAvo che. mATe te bhAvo sarva prakAre tyAgavAyogya cha. 43. have kevaLIbhagavaMtone kriyA paNa kriyAphaLa (-baMdha) utpanna karatI nathI ema upadeza cheH gha paheza, vihAra, Asana, sthAna zrImatane, parte sa% te mai, maayaay24|| yama nArIne. 44. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra sthAnaniSadyAvihArA dharmopadezazca niyatayasteSAm / arhatAM kAle mAyAcAra iva strINAm / / 44 / / [ bhagavAnazrIkuMdakuMda vyavahAraH pravartate, tathA hi kevalinAM prayatnnamantareNApi yathA hi mahilAnAM prayannamantareNApi tathAvidhayogyatAsadbhAvAt svabhAvabhUta eva mAyopaguNThanAguNThito tathAvidhayogyatAsadbhAvAt sthAnamAsanaM viharaNaM dharmadezanA ca svabhAvabhUtA eva prvrtnte| api cAviruddhametadambhodharadRSTAntAt / yathA khalvambhodharAkArapariNatAnAM pudgalAnAM gamanamavasthAnaM garjanamambuvarSaM ca puruSaprayatnamantareNApi dRzyante, tathA kevalinAM sthAnAdayo'buddhipUrvakA eva dRshynte| ato'mI sthAnAdayo mohodayapUrvakatvAbhAvAt kriyAvizeSA api kevalinAM kriyAphalabhUtabandhasAdhanAni na bhavanti / / 44 / / ete vyApArA niyatayaH svabhAvA anIhitAH / keSAm / tesiM arahaMtANaM teSAmarhatAM nirdossiprmaatmnaam| kv| kAle arhadavasthAyAm / ka iva / mAyAcAro vva itthINaM mAyAcAra iva striinnaamiti| tathA hi-yathA strINAM strIvedodayasadbhAvAtprayatnAbhAve'pi mAyAcAraH pravartate, tathA bhagavatAM anvayArtha: [ teSAm arhatAM] te adbhutabhagavaMtone [ rAte ] te kALe [ sthAnaniSadyAvihArA: ] UbhA rahevuM, besavuM, vihA2 [dharmopaveza: 6] ane dharmopadeza, [ strInAM mAyAvAra: va ] strIone mAyAcAranI mAphaka, [niyataya: ] svAbhAvika ja-prayatna vinA ja-hoya che. TIkA:- jema strIone, prayatna vinA paNa, tevA prakAranI yogyatAnA sadbhAvathI svabhAvabhUta ja mAyAnA DhAMkaNathI DhaMkAyelo vyavahAra pravarte che, tema kevaLIbhagavaMtone, prayatna vinA paNa (-prayatna na hovA chatAM paNa), tevA prakAranI yogyatAnA sadbhAvathI sthAna (-UbhA rahevuM), Asana (besavuM), vihAra ane dharmadezanA svabhAvabhUta ja pravarte che. vaLI A (prayatna vinA vihAra thavo vagere ), vAdaLAnA daSTAMtathI aviruddha che. jema vAdaLA-AkAre pariNamelAM puddagalonuM gamana, avasthAna ( sthira rahevuM ), garjana ane jaLa-varSaNa puruSa-prayatna vinA paNa jovAmAM Ave che, tema kevaLIbhagavaMtone sthAnAdika (-UbhA rahevuM, besavuM vagere vyApAro) abuddhipUrvaka ja (arthAt icchA vinA ja ) jovAmAM Ave che. AthI A sthAnAdika (-UbhA rahevuM vagere vyApAro), mohodayapUrvaka nahi hovAne lIdhe, kriyAvizeSo (kriyAnA prakAro) hovA chatAM kevaLIbhagavaMtone kriyAphaLabhUta baMdhanAM sAdhana thatAM nathI. bhAvArtha:- kevaLIbhagavaMtone sthAna, Asana ane vihAra e kAyayogasaMbaMdhI kriyAo tathA divya dhvanithI nizcayavyavahArasvarUpa dharmano upadeza e vacanayogasaMbaMdhI kriyA aghAtI karmanA nimitte sahaja ja thAya che. temAM kevaLIbhagavaMtanI icchA lezamAtra Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana athaivaM sati tIrthakRtAM puNyavipAko'kiMcitkara evetyavadhArayati puNNaphalA arahaMtA tesiM kiriyA puNo hi odaiyA / mohAdIhiM virahiyA tamhA sA khAiga tti madA / / 45 / / puNyaphalA arhantasteSAM kriyA punarhi audayikI / mohAdibhiH virahitA tasmAt sA kSAyikIti matA / / 45 / / arhantaH khalu sakalasamyakparipakvapuNyakalpapAdapaphalA eva bhavanti / kriyA tu teSAM yA kAcana sA sarvApi tadudayAnubhAvasaMbhAvitAtmasaMbhUtitayA kilaudayikyeva / athaivaMbhUtApi 75 zuddhAtmatattvapratipakSabhUtamohodayakAryehApUrvaprayatnAbhAve'pi zrIvihArAdayaH prvrtnte| meghAnAM sthAnagamanagarjanajalavarSaNAdivadvA / tataH sthitametat mohAdyabhAvAt kriyAvizeSA api bandhakAraNaM na bhvntiiti|| 44 / / atha pUrvaM yaduktaM rAgAdirahitakarmodayo bandhakAraNaM na bhavati vihArAdi- kriyA ca, tamevArthaM prakArAntareNa dRDhayati - puNNaphalA arahaMtA paJcamahAkalyANapUjAjanakaM trailokyavijayakaraM yattIrthakaranAma puNyakarma tatphalabhUtA arhanto bhavanti / tesiM kiriyA puNo hi odaiyA teSAM yA divyadhvani nathI, kAraNa ke mohanIyakarmano jyAM sarvathA kSaya thayo che tyAM tenA kAryabhUta icchA kayAMthI hoya ? A rIte icchA vinA ja-moharAgadveSa vinA ja-thatI hovAthI kevaLIbhagavaMtone te kriyAo baMdhanuM kAraNa thatI nathI. 44. e pramANe hovAthI tIrthaMkarone puNyano vipAka akiMcitkara ja che (-kAMI karato nathI, svabhAvano kiMcit ghAta karato nathI) ema have nakkI kare cheH che puNyaphaLa arhata, ne advaitakiriyA udayikI; mohAdithI virahita tethI te kriyA kSAyika gaNI. 45. anvayArthaH- [ arhantaH ] arhatabhagavaMtI [ puNyaphalAH ] puNyanA inavAnA che [ punaH hi ] ne [teSAM kriyA ] temanI DiyA [ audayikI ] sauhayiDI che; [ mohAdibhiH virahitA ] mohAsthiI 2hita che [ tasmAt ] tethI [ sA ] te [ kSAyikI ] kSAyiDI [ iti matA ] mAnavAmAM AvI che. TIkA:- advaitabhagavaMto kharekhara jemane puNyarUpI kalpavRkSanAM samasta phaLo barAbara paripakava thayAM che evA ja che, ane temane je kAMI kriyA che te badhIye tenA (-puNyanA ) udayanA prabhAvathI utpanna thaI hovAthI audiyakI ja che. paraMtu AvI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 76 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda sA samastamahAmohamUrdhAbhiSiktaskandhAvArasyAtyantakSaye saMbhUtatvAnmoharAgadveSarUpANAmuparaMjakAnAmabhAvAccaitanyavikArakAraNatAmanAsAdayantI nityamaudayikI kAryabhUtasya bandhasyAkAraNabhUtatayA kAryabhUtasya mokSasya kAraNabhUtatayA ca kSAyikyeva kathaM hi nAma naanumnyet| athAnumanyeta cettarhi karmavipAko'pi na teSAM svabhAvavighAtAya / / 45 / / pravacanasAra rUpavacanavyApArAdikriyA sA niH kriyazuddhAtmatattvaviparItakarmodayajanitatvAtsarvApyaudayikI bhava sphuTam / mohAdIhiM virahiyA nirmohazuddhAtmatattvapracchAdakamamakArAhaGkArotpAdanasamarthamohAdivirahitatvAdyataH tamhA sA khAyaga tti madA tasmAt sA yadyapyaudayikI tathApi nirvikArazuddhAtmatattvasya vikriyAmakurvatI satI kSAyikIti matA / atrAha ziSyaH - ' audayikA bhAvA: bandhakAraNam' ityAgamavacanaM tarhi vRthA bhavati / parihAramAha - audayikA bhAvA bandhakAraNaM bhavanti, paraM kiMtu mohodyshitaaH| dravyamohodaye'pi sati yadi zuddhAtmabhAvanAbalena bhAvamohena na pariNamati tadA baMdho na bhvti| yadi punaH karmodayamAtreNa bandho bhavati tarhi saMsAriNAM sarvadaiva karmodayasya vidyamAnatvAt sarvadaiva bandha eva na mokSa ityabhiprAyaH / / 45 / / atha yathArhatAM zubhAzubhapariNAmavikAro nAsti ( (puNyanA udayathI thayelI) hovA chatAM te sAda audayikI kriyA mahA moharAjAnI samasta senAnA atyaMta kSaye utpanna thaI hovAthI moharAgadveSarUpa *uparaMjakonA abhAvane lIdhe caitanyanA vikAranuM kAraNa nahi thatI hovAthI, kAryabhUta baMdhanA akAraNabhUtapaNA vaDe ane kAryabhUta mokSanA kAraNabhUtapaNA vaDe kSAyikI ja kema na mAnavI joIe? (jarUra mAnavI joIe.) ane jo kSAyikI ja mAnavI joIe to karmavipAka (-karmano udaya) paNa temane (advaitabhagavaMtone ) svabhAvavighAtanuM kAraNa thato nathI (ema nakkI thAya che). bhAvArtha:- advaitabhagavAnane je divya dhvani, vihAra Adi kriyAo che te niSkriya zuddha Atmatattvane pradezapariskaMdamAM nimittabhUta pUrvabaddha karmanA udayathI utpanna thaI che tethI auyikI che. te kriyAo advaitabhagavAnane caitanyavikArarUpa bhAvakarma utpanna karatI nathI, kAraNa ke nirmoha zuddha Atmatattvane rAgadveSamoharUpa vikAramAM nimittabhUta mohanIyakarmano (temane) kSaya thayo che. vaLI te kriyAo temane rAgadveSamohanA abhAvane lIdhe navIna baMdhamAM kAraNarUpa nathI, paraMtu pUrvakarmanA kSayamAM kAraNarUpa che kema ke je karmanA udayathI te kriyAo thAya che te karma potAno rasa daI kharI jAya che. A rIte mohanIyakarmanA kSaye utpanna thaI hovAthI ane karmanA kSayamAM kAraNabhUta hovAthI advaitabhagavAnanI te audayikI kriyA kSAyikI kahevAmAM AvI che. 45. * uparaMjako = uparAga-malinatA karanArA (vikArI bhAvo ) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates sAtattva-prazAna khAna chainanamA ] atha kevalinAmiva sarveSAmapi svabhAvavighAtAbhAvaM niSedhayatijadi so suho va asuho Na havadi AdA sayaM shaavenn| saMsAro vi Na vijjadi savvesiM jIvakAyANaM / / 46 / / yadi sa zubho vA azubho na bhavati AtmA svayaM svbhaaven| saMsAro'pi na vidyate sarveSAM jiivkaayaanaam||46 / / yadi khalvekAntena zubhAzubhabhAvasvabhAvena svayamAtmA na pariNamate tadA sarvadaiva sarvathA nirvighAtena shuddhsvbhaavenaivaavtisstthte| tathA ca sarva eva bhUtagrAmAH samastabandhasAdhanazUnyatvAdAjavaMjavAbhAvasvabhAvato nityamuktatAM prtipdyern| tacca naabhyupgmyte| AtmanaH tathaikAntena saMsAriNAmapi nAstIti sAMkhyamatAnusAriziSyeNa pUrvapakSe kRte sati dUSaNadvAreNa parihAraM dadAti-jadi so suho va asuho Na havadi AdA sayaM sahAveNa yathaiva zuddhanayenAtmA zubhAzubhAbhyAM na pariNamati tathaivAzuddhanayenApi svayaM svakIyopAdAnakAraNena svabhAvenAzuddhanizcayarUpeNApi yadi na pariNamati tdaa| kiM dUSaNaM bhvti| saMsAro vi Na vijjadi nissaMsArazuddhAtmasvarUpAtpratipakSabhUto vyavahAranayenApi saMsAro na vidyte| kessaam| savvesiM jIvakAyANaM sarveSAM jiivsNghaataanaamiti| tathA hi-AtmA tAvatpariNAmI, sa ca karmopAdhinimitte sati sphaTikamaNirivopAdhi have kevaLIbhagavaMtonI mAphaka badhAya jIvone svabhAvavighAtano abhAva hovAnuM niSedhe che: AtmA svayaM nija bhAvathI jo zubha-azubha bane nahIM, to sarva jIvanikAyane saMsAra paNa varte nahIM! 46. anvayArtha:- [ yadi] ho. mema. mAnavama mAve [ saH AtmA] AtmA [ svayaM ] svayaM [svabhAvena] svabhAvathI (-potAnA mAthI) [zubhaH vA azubha:] zubha azubha [ na bhavati] thato nathI (arthAta zubhAzubha bhAve parimato 4 nathI) [ sarveSAM jIvakAyAnAM] to sarva niyone [ saMsAra: api saMsAra 59 [ na vidyate ] vidyamAna nathI mema 42 ! TIkA:- jo ekAMte ema mAnavAmAM Ave ke zubhAzubhabhAvarUpa svabhAve (-potAnA bhAve ). svayaM AtmA pariNamato nathI, to sadAya sarvathA nirvighAta zuddhasvabhAve ja avasthita che ema Thare; ane e rIte badhAya jIvasamUho, samasta baMdhakAraNothI rahita TharavAthI saMsAra-abhAvarUpa svabhAvane lIdhe nityamuktapaNAne pAme arthAt nityamukta Thare ! paraMtu te to svIkArI zakAtuM nathI; kAraNa ke AtmA pariNAmadharmavALo hovAthI, jema sphaTikane Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 28 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMdaprinnaamdhrmtven sphaTikasya japAtApiccharAgasvabhAvatvavat shubhaashubhsvbhaavtvdyotnaat||46 / / atha punarapi prakRtamanusRtyAtIndriyajJAnaM sarvajJatvenAbhinandati jaM takkAliyamidaraM jANadi jugavaM samaMtado savvaM / atthaM vicittavisamaM taM NANaM khAiyaM bhaNiyaM / / 47 / / yattAtkAlikamitaraM jAnAti yugapatsamantataH srvm| arthaM vicitraviSamaM tat jJAnaM kSAyikaM bhnnitm|| 47 / / gRhNAti, tataH kAraNAtsaMsArAbhAvo na bhvti| atha matama-saMsArAbhAvaH sAMkhyAnAM dUSaNaM na bhavati, bhuussnnmev| naivm| saMsArAbhAvo hi mokSo bhaNyate, sa ca saMsArijIvAnAM na dRzyate, pratyakSavirodhAditi bhaavaarthH|| 46 / / evaM rAgAdayo bandhakAraNaM, na ca jJAnamityAdivyAkhyAna-mukhyatvena SaSThasthale gAthA jAsudapuSpanA ane tamAlapuSpanA raMgarUpa svabhAvavALApaNuM prakAze che tema, tene (AtmAne) zubhAzubhasvabhAvavALApaNuM prakAze che (arthAt jema sphaTikamaNi lAla ane kALA phUlanA nimitte lAla ane kALA svabhAve pariNamato jovAmAM Ave che tema AtmA karmopAdhinA nimitte zubhAzubha svabhAve pariNamato jovAmAM Ave che ). bhAvArtha- jema zuddhanayathI koI jIva zubhAzubha bhAve pariNamato nathI tema jo azuddhanayathI paNa na pariNamato hoya to vyavahAranaye paNa samasta jIvone saMsArano abhAva thAya ane sau jIvo ya mukta ja Thare ! paraMtu te to pratyakSa viruddha che. mATe jema kevaLIbhagavAnane zubhAzubha pariNAmono abhAva che tema sarva jIvone sarvathA zubhAzubha pariNAmono abhAva na samajavo. 46. have pharIne pAchA prakRtine (-cAlu viSayane) anusarIne atIndriya jJAnane sarvazapaNe abhinaMde che (arthAt atIndriya jJAna sarvanuM jANanAra che ema tenI prazaMsA kare che): sau vartamAna-avartamAna, vicitra, viSama padArthane yugapada saravataH jANatuM, te jJAna kSAyika jina kahe. 47. anvayArthaH- [vata] je jJAna [ yupa] yuga56 [ samanvata:] sarvataH (sarva AtmapradezathI) [ tAnjhAtivaruM] tAtkAlika [ rUtaraM] ke atAtkAlika, [ vivitraviSama ] vicitra (-aneka prakAranA) ane viSama (mUrta, amUrta Adi asamAna jAtinA) [sarva 31rtha] sarva padArthone [nAnAti] jANe che, [ tad jJAna] te jJAnane [kSAviSTha bhaNata ] kSAyika kahyuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 79 tatkAlakalitavRttikamatItodarkakAlakalitavRttikaM cApyekapada eva samantato'pi sakalamapyarthajAtaM, pRthaktvavRttasvalakSaNalakSmIkaTAkSitAnekaprakAravyaJjitavaicitryamitaretaravirodhadhApitAsamAnajAtIyatvoddAmitavaiSamyaM kSAyikaM jJAnaM kila jaaniiyaat| tasya hi kramapravRttihetubhUtAnAM kSayopazamAvasthAvasthitajJAnAvaraNIyakarmapudgalAnAmatyantAbhAvAttAtkAlikamatAtkAlikaM vApyarthajAtaM tulyakAlameva prkaashet| sarvato vizuddhasya pratiniyatadezavizuddherantaHplavanAt samantato'pi prkaashet| sarvAvaraNakSayAddezAvaraNakSayopazamasyAnavasthAnAtsarvamapi prkaashet| sarvaprakArajJAnAvaraNIyakSayAdasarvaprakArajJAnAvaraNIyakSayopazamasya vilayanAdvicitramapi prkaashet| asamAnajAtIyajJAnAvaraNakSayAtsamAnajAtIyajJAnAvaraNIyakSayopazamasya vinAzanA paJcakaM gtm| atha prathamaM tAvat kevalajJAnameva sarvajJasvarUpaM, tadanantaraM sarvaparijJAne sati ekaparijJAnaM, ekaparijJAne sati sarvaparijJAnamityAdikathanarUpeNa gAthApaJcakaparyantaM vyAkhyAnaM kroti| tadyathA-atra jJAnaprapaJcavyAkhyAnaM prakRtaM tAvattatprastutamanusRtya punarapi kevalajJAnaM sarvajJatvena nirUpayati TIkA:- kSAyika jJAna kharekhara ekI vakhate ja sarvataH (sarva AtmapradezathI), tatkALa vartatA ke atIta-anAgata kALe vartatA samasta padArthone-ke jemanAmAM pRthakapaNe vartatAM lakSaNorUpa lakSmIthI Alokita aneka prakArone lIdhe vaiciya pragaTa thayuM che ane jemanAmAM paraspara virodhathI utpanna thatA asamAnajAtIyapaNAne lIdhe vaiSamya pragaTa thayuM che temane-jANe che. (A ja vAtane yuktipUrvaka samajAve cheH) kramapravRttinA hetubhUta, kSayopazama-avasthAmAM rahelAM jJAnAvaraNIya karmapudagalono tene (kSAyika jJAnane) atyaMta abhAva hovAthI te tAtkAlika ke atAtkAlika padArthamAtrane samakALe ja prakAze che; (kSAyika jJAna) sarvataH vizuddha hovAne lIdhe pratinizcita dezonI (-amuka niyata pradezonI) vizuddhi (sarvataH vizuddhinI) aMdara DUbI jatI hovAthI te sarvataH paNa (sarva AtmapradezathI paNa) prakAze che; sarva AvaraNanA kSayane lIdhe deza-AvaraNano kSayopazama nahi rahyo hovAthI te sarvane paNa prakAze che; sarvaprakArajJAnAvaraNanA kSayane lIdhe (-sarva prakAranA padArthone jANanArA jJAnane AvaraNamAM nimittabhUta karmanA kSayane lIdhe ) asarvaprakArajJAnAvaraNano kSayopazama (-amuka ja prakAranA padArthone jANanArA jJAnane AvaraNamAM nimittabhUta karmono kSayopazama) vilaya pAmyo hovAthI te vicitrane paNa (-aneka prakAranA padArthone paNa ) prakAze che; asamAnajAtIyajJAnAvaraNanA kSayane lIdhe (-asamAna jAtinA padArthone jANanArA jJAnane AvaraNamAM nimittabhUta karmanA kSayane lIdhe) samAnajAtIyajJAnAvaraNano kSayopazama (-samAna jAtinA ja padArthone jANanArA jJAnane AvaraNamAM nimittabhUta karmono 1 dravyonA bhinna bhinna vartatAM evAM nija nija lakSaNo te dravyonI lakSmI-saMpatti-zobhA che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda dviSamamapi prkaashet| alamathavAtivistareNa, anivAritaprasaraprakAzazAlitayA kSAyikajJAnamavazyameva sarvadA sarvatra sarvathA sarvameva jaaniiyaat||47|| atha sarvamajAnannekamapi na jAnAtIti nizcinoti jo Na vijANadi jugavaM atthe tikkAlige tihuvnntthe| NAeM tassa Na sakkaM sapajjayaM davvamegaM vaa|| 48 / / yo na vijAnAti yugapadarthAna traikAlikAna tribhuvnsthaan| jJAtuM tasya na zakyaM saparyayaM dravyamekaM vaa|| 48 / / jaM yajjJAnaM kartR jANadi jaanaati| km| atthaM arthaM padArthamiti vishessypdm| kiNvishissttm| takkAliyamidaraM tAtkAlikaM vartamAnamitaraM caatiitaanaagtm| kathaM jaanaati| jugavaM yugapadekasamaye samaMtado samantataH sarvAtmapradezaiH sarvaprakAreNa vaa| ktisNkhyopetm| savvaM smstm| punarapi kiNvishissttm| vicittaM naanaabhedbhinnm| punarapi kiNruupm| visamaM mUrtAmUrtacetanAcetanAdijAtyantara kSayopazama ) nAza pAmyo hovAthI te viSamane paNa (-asamAna jAtinA padArthone paNa ) prakAze che. athavA, ati vistArathI basa thAo; anivArita (-rokI na zakAya evo, amaryAdita) jeno phelAva che evA prakAzavALuM hovAthI kSAyika jJAna avazyameva sarvadA sarvatra sarvathA sarvane jANe che. bhAvArtha- kramapUrvaka jANavuM, niyata AtmapradezathI ja jANavuM, amukane ja jANavuM-ityAdi maryAdAo mati-smRtAdi kSAyopathamika jJAnamAM ja saMbhave che. kSAyika jJAna to amaryAdita hovAthI yugapa sarva AtmapradezathI traNe kALanA paryAyo sahita sarva padArthone-te padArtho aneka prakAranA ane viruddha jAtinA hovA chatAM paNa-jANe che arthAta kevaLajJAna eka ja samaye sarva AtmapradezathI sarva dravya-kSetra-kALa-bhAvane jANe che. 47. have sarvane nahi jANanAra ekane paNa jANato nathI ema nakkI kare che - jANe nahi yuga5da trikALika tribhuvanastha padArthane, tene saparyaya eka paNa nahi dravya jANavuM zakaya che. 48. anvayArthaH- [:] je [35] ekIsAthe [ raivAtivAna tribhuvanasthAna] saikAlika tribhuvanastha (-traNe kALanA ane traNe lokanA) [ marthAna] padArthone [ na vinAnAti] jANato nathI, [taca] tene [ saMparya] paryAya sahita [v$ dravya vA] eka dravya paNa [ jJAtuM na zakya ] jANavuM zakaya nathI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] iha kilaikamAkAzadravyamekaM dharmadravyamekamadharmadravyamasaMkhyeyAni kAladravyANyanantAni jiivdrvyaanni| tato'pyanantaguNAni pudgaladravyANi / tathaiSAmeva pratyekamatItAnAgatAnubhUyamAnabhedabhinnaniravadhivRttipravAhaparipAtino'nantAH paryAyAH / evametatsamastamapi samuditaM jJeyaM, ihaivaikaM kiMcijjIvadravyaM jJAtR / atha yathA samastaM dAhyaM dahan dahana: samastadAhyahetukasamastadAhyAkAraparyAyapariNatasakalaikadahanAkAramAtmAnaM pariNamati, tathA samastaM jJeyaM jAnan jJAtA samastajJeyahetukasamastajJeyAkAraparyAyapariNatasakalaikajJAnAkAraM cetanatvAt svAnubhavapratyakSamAtmAnaM prinnmti| evaM kila dravyasvabhAvaH / yastu samastaM jJeyaM na jAnAti sa samastaM dAhyama jJAnatattva-prajJApana vishessairvisdRshN| taM NANaM khAiyaM bhaNiyaM yadevaMguNaviziSTaM jJAnaM tatkSAyikaM bhaNitam / abhedanayena tadeva sarvajJasvarUpaM tadevopAdeyabhUtAnantasukhAdyanantaguNAnAmAdhArabhUtaM sarvaprakAropAdeyarUpeNa bhaavniiym| iti taatprym|| 47 / / atha yaH sarvaM na jAnAti sa ekamapi na jAnAtIti vicArayati - jo Na vijANadi yaH kartA naiva jAnAti / katham / jugavaM yugapadekakSaNe / kAn / atthe arthaan| kathaMbhUtAn / tikkAlige trikaalpryaayprinntaan| punarapi kathaMbhUtAn / tihuvaNatthe tribhuvanasthAn / NAduM tassa Na sakkaM tasya puruSasya sambandhi jJAnaM jJAtuM samarthaM na bhavati / kim / davvaM jnyeydrvym| / TIkAH- A vizvamAM eka AkAzadravya che, eka dharmadravya che, eka adharmadravya che, asaMkhya kALadravyo che, anaMta jIvadravyo che ane tenAthI paNa anaMtagaNA pudgaladravyo che; vaLI temane ja pratyekane atIta, anAgata ane vartamAna evA ( traNa ) bhedothI bhedavALA niravadhi vRttipravAhanI aMdara paDatA ( -samAI jatA) anaMta paryAyo che. e rIte A badhoya (dravyo ne paryAyono) samudAya zeya che. temAM ja eka koI paNa (game te) jIvadravya jJAtA che. have ahIM, jema samasta dAhyane dahato agni samastadAhyahetuka (-samasta dAhya jenuM nimitta che evA ) samastadAhyAkA2paryAye pariNameluM sakaLa eka dahana jeno AkAra che evA potArUpe ( -agnirUpe ) pariName che, tema samasta jJeyane jANato jJAtA ( -AtmA) samastajJeyahetuka samastajJeyAkA2paryAye pariNameluM sakaLa eka jJAna jeno *AkAra che evA potArUpe-je cetanapaNAne lIdhe svAnubhavapratyakSa che te-rUpe-pariName che. A pramANe kharekhara dravyano svabhAva che. paraMtu je samasta jJeyane nathI jANato te (AtmA), jema samasta dAhyane nahi dahato agni 1. niravadhi avadhi-da-maryAdA-aMta vagaranuM 2. vRtti = vartavuM te; utpAda-vyaya-dhrauvya; astitva; pariNati. 3. dahana = dahavuM-bALavuM te 4. AkAra = svarUpa 5. sakaLa = AkhuM; paripUrNa. 6. potArUpe = nijarUpe; AtmArUpe. = 81 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAnazrIpuM dahan samastadAhyahetukasamastadAhyAkAraparyAyapariNatasakalaikadahanAkAramAtmAnaM dahana iva samastajJeyahetukasamastajJeyAkAraparyAyapariNatasakalaikajJAnAkAramAtmAnaM cetanatvAt svAnubhavapratyakSatve'pi na prinnmti| evametadAyAti yaH sarvaM na jAnAti sa AtmAnaM na jaanaati|| 48 / / kiNvishissttm| sapajjayaM anntpryaayshitm| ktisNkhyopetm| egaM vA ekmpiiti| tathA hiAkAzadravyaM tAvadekaM, dharmadravyamekaM, tathaivAdharmadravyaM ca lokAkAzapramitAsaMkhyeyakAladravyANi, tato'nantaguNAni jIvadravyANi, tebhyo'pyanantaguNAni pudgldrvyaanni| tathaiva sarveSAM pratyekamanantaparyAyAH, etatsarvaM jJeyaM tAvattatraikaM vivakSitaM jIvadravyaM jJAtR bhvti| evaM taavdvstusvbhaavH| tatra yathA dahanaH samastaM dAhyaM dahan sana samastadAAhetakasamastadAhyAkAraparyAyapariNatasakalaikadahanasvarUpamaSNapariNatataNaparNAdyAkAramA tmAnaM ( svakIyasvabhAvaM) pariNamati, tathAyamAtmA samastaM jJeyaM jAnan san samastajJeyahetukasamastajJeyAkAraparyAyapariNatasakalaikAkhaNDajJAnarUpaM svakIyamAtmAnaM pariNamati jAnAti pricchintti| yathaiva ca sa eva dahanaH pUrvoktalakSaNaM dAhyamadahan san tadAkAreNa na pariNamati, tathA''tmApi pUrvoktalakSaNaM samastaM jJeyamajAnan pUrvoktalakSaNameva sakalaikAkhaNDajJAnAkAraM svakIyamAtmAnaM na pariNamati na jAnAti na pricchintti| aparamapyudAharaNaM dIyate-yathA ko'pyandhaka AdityaprakAzyAn padArthAnapazyannAdityamiva, pradIpaprakAzyAn padArthAnapazyan pradIpamiva , darpaNasthabimbAnyapazyan darpaNamiva, svakIyadRSTiprakAzyAn padArthAnapazyan hastapAdAdyavayavapariNataM svakIyadehAkAramAtmAnaM svakIyadRSTyA na pazyati, tathAyaM vivakSitAtmApi kevalajJAnaprakAzyAna padArthAnajAnan sakalAkhaNDaikakevalajJAnarUpamAtmAnamapi samastadAhyahetuka samastadAhyAkAraparyAya pariNameluM sakaLa eka dahana jeno AkAra che evA potArUpe pariNamato nathI tema, samastayahetuka samastayAkAraparyAya pariNameluM sakaLa eka jJAna jeno AkAra potArUpe-pote cetanapaNAne lIdhe svAnubhavapratyakSa hovA chatAM paNa-pariNamato nathI (arthAta potAne paripUrNapaNe anubhavato nathI jANato nathI). A rIte ema phalita thAya che ke je sarvane to nathI te potAne ( -AtmAne) to nathI. bhAvArtha:- 4 bhaA SuSTa, tR9l, vagere. samasta ne 66to ( -paNato) nathI, tano dahanasvabhAva (kASTAdi samasta dAhya jenuM nimitta che evA) samastadAhyAkAraparyAye nahi pariNamato hovAthI adhUrArUpe pariName che-paripUrNarUpe pariNamato nathI, tethI paripUrNa eka dahana jenuM svarUpa che evo te agni potApaNe ja pUrNa rIte pariNamato nathI; tevI ja rIte je AtmA samasta dravyaparyAyarUpa samastakSNayane jANato nathI, tenuM jJAna (samasta jJaya jenuM nimitta che evA) samastajJayAkAraparyAye nahi pariNamatuM hovAthI adhUrArUpe pariName che-paripUrNarUpe pariNamatuM nathI, tethI paripUrNa eka jJAna jenuM svarUpa che evo te AtmA potApaNe ja pUrNa rIte pariNamato Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA ] zAnatatva-prAyana athaikamajAnan sarvaM na jAnAtIti nizcinoti davvaM aNaMtapajjayamegamaNaMtANi dvvjaadaanni| Na vijANadi jadi jugavaM kidha so savvANi jaannaadi|| 49 / / dravyamanantaparyAyamekamanantAni drvyjaataani| na vijAnAti yadi yugapat kathaM sa sarvANi jaanaati|| 49 / / AtmA hi tAvatsvayaM jJAnamayatve sati jJAtRtvAt jnyaanmev| jJAnaM tu pratyAtmavarti pratibhAsamayaM mhaasaamaanym| tattu prtibhaasmyaanntvishessvyaapi| te ca sarvadravyaparyAya na jaanaati| tata etatsthitaM yaH sarvaM na jAnAti sa AtmAnamapi na jaanaatiiti|| 48 / / athaikamajAnan sarvaM na jAnAtIti nizcanoti-davvaM dravyaM aNaMtapajjayaM anantaparyAyaM egaM eka aNaMtANi davvajAdINi anantAni dravyajAtIni jo Na vijANadi yo na vijAnAti anantadravyasamUhAn kidha nathI arthAt potAne ja pUrNa rIte anubhavato-jANato nathI. A rIte siddha thayuM ke je sarvane jANato nathI te mene-potAne-(pUrNa rIta) to nathI. 48. have ekane nahi jANanAra sarvane jANato nathI ema nakkI kare che: jo eka dravya anaMtaparyaya tema dravya anaMtane yuga5da na jANe jIva, to te kema jANe sarvane ? 49. *anvayArtha:- [ yadi ] . [ anantaparyAyaM ] anaMta 5yi [ ekaM dravyaM ] me dravyane ( - mAtmadravyane) [anantAni dravyajAtAni] tathA anaMta dravyasamUhune [yugapad ] yuga56 [na vijAnAti] to nathI [ saH] to te (525) [ sarvANi ] sarvane (-anaMta dravyasamUhane ) [ kathaM jAnAti] cha rIte jANI zake ? (arthAta je Atmadravyane na jANato hoya te samasta dravyasamUhane na jANI zake.) TIkA:- prathama to AtmA kharekhara svayaM jJAnamaya hovAthI jJAtApaNAne lIdhe jJAna ja che; ane jJAna dareka AtmAmAM vartatuM (-raheluM) pratibhAsamaya mahAsAmAnya che. te (pratibhAsamaya mAsAmAnya) pratibhAsamaya anaMta vizeSomAM vyApanAruM che; ane te * sAno zata anvayArtha:- [yadi] 8o [anantaparyAyaM ] anaMta paryAyavANA [ eka dravyaM] me dravyane ( -Atmadravyane) [na vijAnAti ] to nathI [ saH] to te (525) [yugapad ] yuga56 [ sarvANi anantAni dravyajAtAni] sarva anaMta dravyasamUhane [kathaM jAnAti] 5 te 10 za? Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda nibndhnaaH| atha ya: sarvadravyaparyAyanibandhanAnantavizeSavyApipratibhAsamayamahAsAmAnyarUpamAtmAnaM svAnubhavapratyakSaM na karoti sa kathaM pratibhAsamayamahAsAmAnyavyApyapratibhAsamayAnantavizeSanibandhanabhUtasarvadravyaparyAyAn prtykssiikuryaat| evametadAyAti ya AtmAnaM na jAnAti sa sarvaM na jaanaati| atha srvjnyaanaadaatmjnyaanmaatmjnyaanaatsrvjnyaanmityvtisstthte| evaM ca sati jJAnamayatvena svasaMcetakatvAdAtmano jJAtRjJeyayorvastutvenAnyatve satyapi pratibhAsapratibhAsyamAnayoH svasyAmavasthAyAmanyonyasaMvalanenAtyantamazakyavivecanatvAtsarvamAtmani nikhAtamiva prtibhaati| yadyevaM na syAt tadA jJAnasya paripUrNAtmasaMcetanAbhAvAt paripUrNasyaikasyAtmano'pi jJAnaM na siddhya netA 41 so savvANi jANAdi kathaM sa sarvAn jAnAti jugavaM yugapadekasamaye, na kthmpiiti| tathA hiAtmalakSaNaM tAvajjJAnaM taccAkhaNDapratibhAsamayaM sarvajIvasAdhAraNaM mhaasaamaanym| tacca mahAsAmAnya jnyaanmyaanntvishessvyaapi| te ca jJAnavizeSA anantadravyaparyAyANAM viSayabhUtAnAM jJeyabhUtAnAM paricchedakA graahkaaH| vizeSonAM (-bhedonAM) nimitta sarva dravyaparyAyo che. have je puruSa sarva dravyaparyAyo jemanAM nimitta che evA anaMta vizeSomAM vyApanArA pratibhAsamaya mahAsAmAnyarUpa AtmAne svAnubhavapratyakSa karato nathI, te (puruSa) pratibhAsamaya mahAsAmAnyavarDa vyApya (-vyapAvAyogya) je pratibhAsamaya anaMta vizeSo temanAM nimittabhUta sarva dravyaparyAyone kaI rIte pratyakSa karI ( _jANI) zake ? ( na ja karI zake.) A rIte ema phalita thAya che ke je AtmAne jANato nathI te sarvane jANato nathI. - have tyAre ema nakkI thAya che ke sarvanA jJAnathI AtmAnuM jJAna ane AtmAnA jJAnathI sarvanuM jJAna ane Ama hotAM, AtmA jJAnamayapaNAne lIdhe svasaMcetaka hovAthI, jJAtA ane zayanuM vastupaNe anyatva hovA chatAM pratibhAsa ane pratibhAsyamAnanuM potAnI avasthAmAM anyonya milana hovAne lIdhe (arthAt jJAna ane zeya, AtmAnI-jJAnanI avasthAmAM paraspara mizrita-ekamekarUpa hovAne lIdhe) temane bhinna karavA atyaMta azakaya hovAthI, badhuMya jANe ke AtmAmAM nikhAta (pesI gayuM) hoya e rIte pratibhAse che-jaNAya che. (AtmA jJAnamaya hovAthI potAne saMcete che-anubhave che-jANe che; ane potAne jANatAM sarva zayo jANe ke teo jJAnamAM sthita hoya e rIte jaNAya che, kAraNa ke jJAnanI avasthAmAMthI jJayAkArone bhinna karavA azakaya che.) jo Ama na hoya to (arthAta jo AtmA sarvane na jANe to) jJAnane paripUrNa AtmasaMcetanano abhAva thavAthI paripUrNa eka AtmAnuM paNa jJAna siddha na thAya. 1. jJAna sAmAnya vyApaka che ane jJAnanA vizeSo-bhedo vyApya che. te jJAnavizeSonAM nimitta zeyabhUta sarva dravyo ane paryAyo che. 2. nikhAta = khodIne aMdara UMDe UtarI gayeluM; aMdara pesI gayeluM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 85 atha kramakRtapravRttyA jJAnasya sarvagatatvaM na siddhyatIti nizcinoti upajjadi jadi NANaM kamaso aDhe paDucca nnaanniss| taM Neva havadi NiccaM Na khAigaM Neva svvgdN|| 50 / / utpadyate yadi jJAnaM kramazo'rthAn pratItya jnyaaninH| tannaiva bhavati nityaM na kSAyikaM naiva srvgtm||5|| akhaNDaikapratibhAsamayaM yanmahAsAmAnyaM tatsvabhAvamAtmAnaM yo'sau pratyakSaM na jAnAti sa puraSaH pratibhAsamayena mahAsAmAnyena ye vyAptA anantajJAnavizeSAsteSAM viSayabhUtAH ye'nantadravyaparyAyAstAn kathaM jAnAti, na kthmpi| atha etadAyAtam-yaH AtmAnaM na jAnAti sa sarvaM na jaanaatiiti| tathA coktama-"eko bhAvaH sarvabhAvasvabhAvaH sarve bhAvA ekbhaavsvbhaavaaH| eko bhAvastattvato yena buddhaH sarve bhAvAstattvatastena buddhaaH||'' atrAha ziSya:-AtmaparijJAne sati sarvaparijJAnaM bhavatItyatra vyAkhyAtaM, tatra tu pUrvasUtre bhaNitaM sarvaparijJAne satyAtmaparijJAnaM bhvtiiti| yadyevaM tarhi chadmasthAnAM sarvaparijJAnaM nAstyAtmaparijJAnaM kathaM bhaviSyati, AtmaparijJAnAbhAve cAtmabhAvanA kathaM, tadabhAve kevljnyaanotpttirnaastiiti| parihAramAha-parokSapramANabhUtazrutajJAnena sarvapadArthA jnyaaynte| kathamiti cetlokAlokAdiparijJAnaM vyAptijJAnarUpeNa chadmasthAnAmapi vidyate, tacca vyAptijJAnaM parokSAkAreNa kevalajJAnaviSayagrAhakaM kathaMcidAtmaiva bhnnyte| athavA svasaMvedanajJAnenAtmA jJAyate, tatazca bhAvanA bhAvArtha- 48 ne 49 mI gAthAmAM ema darzAvyuM ke je sarvane jANato nathI te potAne jANato nathI, ane je potAne jANato nathI te sarvane jANato nathI. potAnuM jJAna ane sarvanuM jJAna ekIsAthe ja hoya che. pote ane sarva-e bemAMthI ekanuM jJAna hoya ane bIjAnuM na hoya e asaMbhavita che. A kathana ekadeza jJAnanI apekSAthI nathI paraMtu pUrNa jJAnanI (kevaLajJAnanI) apekSAthI che. 48. have krame pravartatA jJAnanuM sarvagatapaNuM siddha thatuM nathI ema nakkI kare che: jo jJAna "jJAnI 'nuM Upaje kramaza: aratha avalaMbIne, to nitya nahi, kSAyika nahi ne sarvagata nahi jJAna e. 50. anvayArtha:- [ yadi ] 1 [jJAninaH jJAnaM] mAtmAnuM na [ kramazaH] maza: [arthAn pratItya] 5oMne apanIne [ utpadyate] utpanna yatuM hoya [tad ] to te (na) [na eva nityaM bhavati] nitya nathI, [na kSAyikaM] yi nathI, [na eva sarvagatam ] sarvagata nathI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM yatkila krameNaikaikamarthamAlambya pravartate jJAnaM tadekArthAlambanAdutpannamanyArthAlambanAt pralIyamAnaM nityamasattathA karmodayAdekA vyaktiM pratipannaM punarvyaktyantaraM pratipadyamAnaM kSAyikamapyasadanantadravyakSetrakAlabhAvAnAkrAntumazaktatvAt sarvagataM na syaat||50|| atha yaugapadyapravRttyaiva jJAnasya sarvagatatvaM siddhyatIti vyavatiSThate tikAlaNiccavisamaM sayalaM savvattha saMbhavaM cittN| jugavaM jANadi joNhaM aho hi NANassa mAhappaM / / 51 / / traikAlyanityaviSamaM sakalaM sarvatra saMbhavaM citrm| yugapajjAnAti jainamaho hi jJAnasya maahaatmym|| 51 / / kriyate, tayA rAgAdivikalparahitasvasaMvedanajJAnabhAvanayA kevalajJAnaM ca jaayte| iti nAsti dossH|| 49 / / atha kramapravRttajJAnena sarvajJo na bhavatIti vyavasthApayati-uppajjadi jadi NANaM utpadyate jJAnaM yadi cet| kamaso kramazaH skaashaat| kiM kRtvaa| aDhe paDucca jnyeyaarthaanaashrity| TIkAH- je jJAna kramaza: eka eka padArthane avalaMbIne pravarte che te (jJAna) eka padArthanA avalaMbana dvArA utpanna thaIne bIjA padArthanA avalaMbana dvArA naSTa thatuM hovAthI nitya nahi hotuM tathA karmodayane lIdhe eka * vyaktine pAmI pachI anya vyaktine pAmatuM hovAthI kSAyika paNa nahi hotuM, anaMta dravya-kSetra--bhAvane pAyI vaNavAne (- vAne) asamartha hovAne sIdhe sarvagata nathI.. bhAvArtha- krame pravartatuM jJAna anitya che, kSAyopathamika che; evA kramika jJAnavALo puruSa sarvajJa hoI zake nahi. 50. have yuga56 pravRtti vaDe ja jJAnanuM sarvagatatva siddha thAya che ( arthAta akrame pravartatuM jJAna ja sarvagata hoI zake ) ema nakkI thAya che: nitya viSama, vidhavidha, sakaLa padArthagaNa sarvatrano, jinAjJAna jANe yugapade, mahimA aho e jJAnano ! 51. anvayArtha:- [ traikAlyanityaviSamaM] trANe sahAya viSama (asamAna tina), [ sarvatra saMbhavaM ] sarva kSetranA [ citraM ] bhane anepr.2|| [ sakalaM] samasta pAne [ jainaM] niyana zAna [yugapad jAnAti] yuga56 % cha. [aho hi] maho! [ jJAnasya mAhAtmyam ] zAnamAhAtmya ! * vyaDita = pragaTatA; vizeSa; meha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] nitatva-prajJApana 87 kSAyikaM hi jnyaanmtishyaaspdiibhuutprmmaahaatmym| yattu yugapadeva sarvArthAnAlambya pravartate jJAnaM taTTakotkIrNanyAyAvasthitasamastavastujJeyAkAratayAdhiropitanityatvaM pratipannasamastavyaktitvenAbhivyaktasvabhAvabhAsikSAyikabhAvaM traikAlyena nityameva viSamIkatAM sakalAmapi sarvArthasaMbhUtimanantajAtiprApitavaicitryAM paricchindadakramasamAkrAntAnantadravyakSetrakAlabhAvatayA prakaTIkRtAdbhutamAhAtmyaM sarvagatameva syaat|| 51 / / ksy| NANissa jJAninaH AtmanaH taM va havadi NicaM utpattinimittabhUtapadArthavinAze tasyApi vinAza iti nityaM na bhvti| Na khAigaM jJAnAvaraNIyakarmakSayopazamAdhInatvAt kSAyikamapi na bhvti| Neva savvagadaM yata eva pUrvoktaprakAreNa parAdhInatvena nityaM na bhavati, kSayopazamAdhInatvena kSAyikaM ca na bhavati, tata eva yugapatsamastadravyakSetrakAlabhAvAnAM parijJAnasAmarthyAbhAvAtsarvagataM na bhvti| ata etasthitaM yadajJAnaM krameNArthAna pratItya jAyate tena sarvajJo na bhavati iti / / 50 / / atha yugapatparicchittirUpajJAnenaiva sarvajJo bhavatItyAvedayati-jANadi jaanaati| kiM krtR| joNhaM jainjnyaanm| kthm| jagavaM yugapadekasamaye aho hi NANassa mAhappaM aho hi sphUTa jainajJAnasya mAhAtmyaM pshytaam| kiM jaanaati| arthamityadhyAhAraH kthNbhuutm| tikkAlaNicavisayaM trikAlaviSayaM trikAlagataM nityaM srvkaalm| punarapi kiNvishissttm| sayalaM smstm| punarapi kthNbhuutm| savvattha saMbhavaM sarvatra loke saMbhavaM samutpannaM sthitm| punazca kiNruupm| cittaM nAnAjAtibhedena vicitrmiti| tathA hi-yugapatsakalagrAhakajJAnena sarvajJo bhavatIti jJAtvA kiM krtvym| jyotiSka TIkA:- kharekhara kSAyika jJAnanuM, sarvotkRSTatAnA sthAnabhUta parama mAhAbhya che; ane je jJAna ekIsAthe ja sarva padArthone avalaMbIne pravarte che te jJAna-potAmAM samasta vastuonA jJayAkAro *kotkIrNanyAye sthita hovAthI jeNe nityatva prApta karyuM che ane samasta vyaktio prApta karI hovAthI jeNe svabhAvaprakAzaka kSAyikabhAva pragaTa karyo che evuM-traNe kALe sadAya viSaya rahetA (asamAnajAtipaNe pariNamatA) ane anaMta prakArone lIdhe vicitratAne pAmelA evA AkhAya sarva padArthonA samUhane jANatuM thayuM, akrame anaMta dravya-kSetra-kALa-bhAvane pahoMcI vaLatuM hovAthI jeNe addabhuta mAhabhya pragaTa karyuM che evuM sarvagata ja che. bhAvArtha- akrame pravartatuM jJAna eka zeyathI bIjA zaya pratye palaTAtuM nahi hovAthI nitya che, potAnI samasta zaktio khulI gaI hovAthI kSAyika che; AvA akramika jJAnavALo puruSa ja sarvajJa hoI zake. sarvajJanA e jJAnanuM koI parama abhuta mAhAbhya che. 51. * DoTInyAye = paththaramaizisuthI auresI mAiti bhAI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMha atha jJAnino jJaptikriyAsadbhAve'pi kriyAphalabhUtaM bandhaM pratiSedhayannupasaMharatiNa vi pariNamadi Na geNhadi uppajjadi Neva tesu addhesu| jANaNNavi te AdA abaMdhago teNa pnnnntto|| 52 / / nApi pariNamati na gRhNAti utpadyate naiva teSvartheSu / jAnannapi tAnAtmA abandhakastena prjnyptH|| 52 / / iha khalu ' udayagadA kammaMsA jiNavaravasahehiM NiyadiNA bhnniyaa| tesu vimUDho ratto duTTho vA bndhmnnubhvdi||' ityatra sUtre udayagateSu pudgalakarmAMzeSu satsu saMcetayamAno mantravAdarasasiddhyAdIni yAni khaNDavijJAnAni mUDhajIvAnAM cittacamatkArakAraNAni paramAtmabhAvanAvinAzakAni ca tatrAgrahaM tyaktvA jagattrayakAlatrayasakalavastuyugapatprakAzakamavinazvaramakhaNDaikapratibhAsarUpaM sarvajJazabdavAcyaM yatkevalajJAnaM tasyaivotpattikAraNabhUtaM yatsamastarAgAdivikalpajAlena rahitaM sahajazuddhAtmano'bhedajJAnaM tatra bhAvanA kartavyA, iti taatprym|| 51 / / evaM kevalajJAnameva sarvajJa iti kathanarUpeNa gAthaikA, tadanantaraM sarvapadArthaparijJAnAtparamAtmajJAnamiti prathamagAthA paramAtmajJAnAca sarvapadArthaparijJAnamiti dvitIyA ceti| tatazca kramapravRttajJAnena sarvajJo na bhavatIti prathamagAthA, yugapadgrAhakeNa sa bhavatIti dvitIyA ceti samudAyena saptamasthale gAthApaJcakaM gtm| atha pUrvaM / have jJAnIne (-kevaLajJAnI AtmAne) jJatikriyAno sadbhAva hovA chatAM paNa tene kriyAnA phaLarUpa baMdhano niSedha karatAM upasaMhAra kare che (arthAta kevaLajJAnI AtmAne jANanakriyA hovA chatAM baMdha thato nathI ema kahI jJAna adhikAra pUrNa kare che): te artharUpa na pariName jIva, nava grahe, nava Upaje, sau arthane jANe chatAM, tethI abaMdhaka jina kahe. pa2. anvayArtha:- [AtmA] (uvaNazAnI ) mAtmA [tAn jAnan api] pArthAne to hovA chati [na api pariNamati] te-35 parimato nathI, [na gRhNAti ] temane to nathI [ te artheSu na eva utpadyate] bhane te pArtho35 utpanna thato nathI [ tena] tethI [abaMdhaka: prajJaptaH ] tene madha hyo 7. s:- maha. 'udayagadA kammaMsA jiNavaravasahehiM NiyadiNA bhnniyaa| tesu vimUDho ratto duTTho vA bNdhmnnubhvdi||' se thAsUtramai, "yagata pusazAnI hayAtImai 1. jAo jJAnatattva-prajJApananI 43 mI gAthA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 88 moharAgadveSapariNatatvAt jJeyArthapariNamanalakSaNayA kriyayA yujyamAnaH kriyAphalabhUtaM bandhamanubhavati, na tu jJAnAditi prathamamevArthapariNamanakriyAphalatvena bandhasya smrthittvaat| tathA 'geNhadi Neva Na muMcadi Na paraM pariNamadi kevalI bhgvN| pecchadi samaMtado so jANadi savvaM nnirvsesN||' ityarthapariNamanAdikriyANAmabhAvasya zuddhAtmano nirUpitatvAccArthAnapariNamato'gRhatasteSvanutpadyamAnasya cAtmano jJaptikriyAsadbhAve'pi na khalu kriyAphalabhUto bandhaH siddhya 't|| 52 / / yaduktaM padArthaparicchittisadbhAve'pi rAgadveSamohAbhAvAt kevalinAM bandho nAstIti tamevArthaM prakArAntareNa dRDhIkurvan jJAnaprapaJcAdhikAramupasaMharati-Na vi pariNamadi yathA svakIyAtmapradezaiH samarasIbhAvena saha pariNamati tathA jJeyarUpeNa na prinnmti| Na geNhadi yathaiva cAnantajJAnAdicatuSTayarUpamAtmarUpamAtmarUpatayA gRhAti tathA jJeyarUpaM na gRhnnaati| uppajjadi Neva tesu aDhesu yathA ca nirvikAraparamAnandaikasukharUpeNa svakIyasiddhaparyAyeNotpadyate tathaiva ca jJeyapadArtheSu notpdyte| kiM kurvnnpi| jANaNNavi te tAna jJeyapadArthAna svasmAta pRthagrapeNa jaannnpi| sa kaH krtaa| AdA muktaatmaa| abaMdhago teNa paNNatto tataH kAraNAtkarmaNAmabandhakaH prajJapta iti| tadyathArAgAdirahitajJAnaM bandhakAraNaM na bhavatIti jJAtvA zuddhAtmopalambha-lakSaNamokSaviparItasya nArakAdiduHkhakAraNakarmabandhasya kAraNAnIndriyamanoja-nitAnyekadeza cetatAM-jANatAM-anubhavatAM moha-rAga-dveSamAM pariNata thavAthI zaiyArthapariNamanasvarUpa kriyA sAthe joDAto thako AtmA kiyAphaLabhUta baMdhane anubhave che, paNa jJAnathI nahi" ema prathama ja apariNamanakriyAnA phaLapaNe baMdhanuM samarthana karavAmAM AvyuM che (arthAt baMdha to padArthorUpe parimavA35 DiyAnuM iNa cha Ama najhI 24AmA mAyuM cha) tathA "geNhadi Neva Na muMcadi Na paraM pariNamadi kevalI bhgvN| pecchadi samaMtado so jANadi savvaM nnirvsesN||' yo thAsUtramA zuddhAtmAne arthapariNamanAdi kriyAono abhAva nirUpita karavAmAM Avyo che tethI je (AtmA) padArthorUpe pariNamato nathI, temane grahato nathI ane te-rUpe utpanna thato nathI te AtmAne jJaptikriyAno sadubhAva hovA chatAM paNa kharekhara kriyAphaLabhUta baMdha siddha thato nathI. bhAvArtha- karmanA traNa bheda pADavAmAM Ave che. prApya, vikArya ane nirvatyuM. kevaLIbhagavAnanuM prApya karma, vikArya karma ane nirvattha karma jJAna ja che, kAraNa ke teo jJAnane ja graha che, jJAnarUpe ja pariName che ane jJAnarUpe ja Upaje che. A rIte jJAna ja temanuM karma che ane jJapti ja temanI kriyA che. Ama hovAthI kevaLIbhagavAnane baMdha thato nathI, kAraNa ke jJatikriyA baMdhanuM kAraNa nathI paraMtu jJayArthapariNamana 1. mo. natatva-prapananI 32 bhI thA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda (2tharA ) jAnannapyeSa vizvaM yugapadapi bhavadbhAvibhUtaM samastaM mohAbhAvAdyadAtmA pariNamati paraM naiva nirlnkrmaa| tenAste mukta eva prasabhavikasitajJaptivistArapItajJeyAkArAM trilokIM pRthagapRthagatha dyotayan jnyaanmuurtiH||4|| -ti jJAnAthivAra: atha jJAnAdabhinnasya saukhyasya svarUpaM prapaJcayana jJAnasaukhyayoH heyopAdeyatvaM cintayati atthi amuttaM muttaM adidiyaM iMdiyaM ca atthesu| NANaM ca tahA sokkhaM jaM tesu paraM ca taM NeyaM / / 53 / / vijJAnAni tyaktvA sakalavimalakevalajJAnasya karmabandhAkAraNabhUtasya yadvIjabhUtaM nirvikArasvasaMvedanajJAnaM tatraiva bhAvanA krtvyetybhipraayH|| 52 / / evaM rAgadveSamoharahitatvA-tkevalinAM bandho nAstIti kathanarUpeNa jJAnaprapaJcasamAptimukhyatvena caikasUtreNASTamasthalaM gtm| kriyA arthAt ya padArtho sanmukha vRtti thavI (-zeya padArtho prati pariNamavuM) te baMdhanuM kAraNa che. para. (have pUrvokta Azayane kAvyadvArA kahI, kevaLajJAnI AtmAno mahimA karI, A jJAna-adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. ) artha:- jeNe karmone chedI nAkhyAM che evo A AtmA bhUta, vartamAna ane bhAvi samasta vizvane (arthAt traNe kALanA paryAyo sahita samasta padArthone) yugapad jANato hovA chatAM mohanA abhAvane lIdhe pararUpe pariNamato nathI, tethI have jenA samasta jJayAkArone atyaMta vikasita jJaptinA vistAra vaDe pote pI gayo che evA traNe lokanA padArthone pRthaka ane apRthaka prakAzato te jJAnamUrti mukta ja rahe che. A rIte jJAna-adhikAra pUrNa thayo. have jJAnathI abhinna evA sukhanuM svarUpa vistArathI varNavatAM jJAna ane sukhanuM heyaupAdeyapaNuM ( arthAt kayuM jJAna tema ja sukha hoya che ane kayuM upAdeya che te ) vicAre cheH arthonuM jJAna amUrta, mUrta, atIdri ne eNndriya che, che sukha paNa evuM ja, tyAM paradhAna je te grAhya che. 53. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna astyamUrtaM mUrtamatIndriyamaindriyaM caarthessu| jJAnaM ca tathA saukhyaM yatteSu paraM ca tat jnyeym|| 53 / / atra jJAnaM saukhyaM ca mUrtamindriyajaM caikmsti| itaradamUrtamatIndriyaM caasti| tatra yadamUrtamatIndriyaM ca tatpradhAnatvAdupAdeyatvena jnyaatvym| tatrAdyaM mUrtAbhiH kSAyopazamikIbhirupayogazaktibhistathAvidhebhya indriyebhyaH samutpadyamAnaM parAyattatvAt kAdAcitkaM atha jJAnaprapaJcavyAkhyAnAnantaraM jJAnAdhArasarvajJaM namaskaroti tassa NamAiM logo devaasurmnnuaraaysNbNdho| bhatto karedi NicaM uvajutto taM tahA vi ahN||2|| karedi kroti| sa kH| logo lokH| kthNbhuutH| devAsuramaNuarAyasaMbaMdho devaasurmnussyraajsNbndhH| punarapi kthNbhuutH| bhatto bhktH| NicaM nityaM srvkaalm| punarapi kiNvishissttH| uvajutto upayukta udytH| itthaMbhUto lokaH kAM kroti| NamAiM namasyAM nmskriyaam| ksy| tassa tasya puurvoktsrvjnysy| taM tahA vi ahaM taM sarvajJa tathA tenaiva prakAreNAhamapi granthakartA nmskromiiti| ayamatrArtha:-yathA devendracakravartyAdayo'nantA-kSayasukhAdiguNAspadaM sarvajJasvarUpaM namaskurvanti, tathaivAhamapi tatpadAbhilASI paramabhaktyA prnnmaami|| *2 / / evamaSTAbhiH sthalaiAtriMzadgAthAstadanantaraM namaskAragAthA ceti samudAyena trayastriMzatsUtrairjJAnaprapaJcanAmA tRtIyo'ntarAdhikAraH smaaptH| atha sukhaprapaJcAbhidhAnAntarAdhikAre-'STAdaza gAthA bhvnti| atra paJcasthalAni, teSu prathamasthale 'atthi amuttaM' anvayArtha:- [artheSu jJAnaM ] 5oN saMbaMdhI zAna [amUrtaM mUrtaM ] amUrta bhUrta, [atIndriyaM aindriyaM ca asti] satIdriya : adriya choya cha; [ca tathA saukhyaM] bhane se 4 prabhA (amUrta : bhUrta, matAdriya : adriya) supa choya che. [ teSu ca yat paraM] tama pradhAna-utkRSTa cha [ tat jJeyam ] te upAdeyapaNe jANavuM. TIkA- ahIM, (jJAna tema ja sukha be prakAranuM che- ) eka jJAna tema ja sukha mUrta ane "indriyaja che; ane bIjAM (jJAna tema ja sukha) amUrta ane atIndriya che. temAM je amUrta ane atIndriya che te pradhAna hovAthI upAdeyapaNe jANavuM. tyAM, paheluM jJAna tema ja sukha mUrta evI kSAyopathamika upayogazaktio vaDe tathAvidha (te te prakAranI) indriyo dvArA UpajatuM thayuM parAdhIna hovAthI 'kAdAcitya, 1. indriyaja = indriyo dvArA utpanna thatuM; eMdriya 2. SEyit = zayita-ovA2. hoya me; anitya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 82 pravacanasAra [ bhagavAnazrI.: kramakRtapravRtti sapratipakSaM sahAnivRddhi ca gauNamiti kRtvA jJAnaM ca saukhyaM ca heym| itaratpunaramUrtAbhizcaitanyAnuvidhAyinIbhirekAkinIbhirevAtmapariNAmazaktibhistathAvidhebhyo'tIndriye yaH svAbhAvikacidAkArapariNAmebhya: samutpadyamAnamatyantamAtmAyattatvAnnityaM yugapatkRtapravRtti niHpratipakSamahAnivRddhi ca mukhyamiti kRtvA jJAnaM saukhyaM copaadeym||53|| ityAdyadhikAragAthAsUtramekaM, tadanantaramatIndriyajJAnamukhyatvena 'jaM pecchado' ityAdi sUtramekaM, athendriyajJAnamukhyatvena 'jIvo sayaM amutto' ityAdi gAthAcatuSTayaM, tadanantaramatIndriya-sukhamukhyatayA 'jAdaM sayaM' ityAdi gAthAcatuSTayaM, athAnantaramindriyasukhapratipAdanarUpeNa gAthASTakam, tatrApyaSTakamadhye prathamata indriyasukhasya duHkhatvasthApanArthaM 'maNuA surA' ityAdi gAthAdvayaM, atha muktAtmanAM dehAbhAve'pi sukhamastIti jJApanArthaM dehaH sukhakAraNaM na bhavatIti kathanarUpeNa 'pappA iDhe visaye' ityAdi sUtradvayaM , tadanantaramindriyaviSayA api sukhakAraNaM na bhavantIti kathanena 'timiraharA' ityAdi gAthAdvayam , ato'pi sarvajJanamaskAramukhyatvena 'tejodiTThi' ityAdi gaathaadvym| evaM paJcamasthale antarasthalacatuSTayaM bhavatIti sukhaprapaJcAdhikAre smudaaypaatnikaa|| athAtIndriyasukhasyopAdeyabhUtasya svarUpaM prapaJcaya-nnatIndriyajJAnamatIndriyasukhaM copAdeyamiti, yatpunarindriyajaM jJAnaM sukhaM ca taddheyamiti pratipAdanarUpeNa prathamatastAvadadhikArasthalagAthayA sthalacatuSTayaM sUtrayati-atthi asti vidyte| kiM krtR| NANaM jJAnamiti bhinnaprakramo vyvhitsmbndhH| kiMviziSTam amuttaM muttaM amUrtaM mUrtaM c| punarapi kiNvishissttm| adidiyaM iMdiyaM ca yadamUrtaM tadatIndriyaM mUrtaM punrindriyjm| itthaMbhUtaM jnyaanmsti| keSu vissyessu| atthesu jJeyapadArtheSu, tahA sokkhaM ca tathaiva jJAnavadamUrtamatIndriyaM mUrtamindriyajaM ca sukhmiti| jaM tesu paraM ca taM NeyaM yatteSu pUrvoktajJAnasukheSu 'kame pravartatuM, sapratipakSa ane sahanivRddhi che tethI gauNa che ema samajIne te heya arthAt choDavAyogya che; ane bIjAM jJAna tema ja sukha amUrta evI caitanyAnuvidhAyI ekalI ja AtmapariNAmazaktio vaDe tathAvidha artIdriya svAbhAvika-cidAkArapariNAmo dvArA UpajatuM thayuM atyaMta AtmAdhIna hovAthI nitya, yugapad pravartatuM, niHpratipakSa ane ahanivRddhi che tethI mukhya che ema samajIne upAdeya arthAta grahaNa karavA yogya che. pa3. 1. mUrtika idriyajaM jJAna krame pravarte che, yugapad thatuM nathI; tema mUrtika idriyaja sukha paNa krame thAya che, ekIsAthe sarva indriyo dvArA ke sarva prakAre thatuM nathI. 2. sapratipakSa = pratipakSa arthAt virodhI sahita. (mUrta indriyaja jJAna tenA pratipakSa-ajJAna-sahita ja hoya che ane mUrta indriyaja sukha tenA pratipakSabhUta du:kha sahita ja hoya che.). 3. sahanivRddhi = nivRddhisahita; ghaTavAj. 4. caitanyAnuvidhAyI = caitanya-anuvidhAyI; caitanyane anusarIne vartanArI; caitanyane anukULapaNe viruddhapaNe nahi-vartanArI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates chAnanAstramA ] sAtattva-prazAna athAtIndriyasaukhyasAdhanIbhUtamatIndriyajJAnamupAdeyamabhiSTauti jaM pecchado amuttaM muttesu adidiyaM ca pcchnnnnN| sayalaM sagaM ca idaraM taM NANaM havadi paccakkhaM / / 54 / / yatprekSamANasyAmUrtaM mUrteSvatIndriyaM ca prcchnnm| sakalaM svakaM ca itarat tadjJAnaM bhavati prtykssm||54|| atIndriyaM hi jJAnaM yadamUrtaM yanmUrteSvapyatIndriyaM yatpracchannaM ca tatsakalaM svapara madhye paramutkRSTamatIndriyaM tadupAdeyamiti jnyaatvym| tadeva vivriyate-amUrtAbhiH kSAyikIbhiratIndriyAbhizcidAnandaikalakSaNAbhiH zuddhAtmazaktibhirutpannatvAdatIndriyajJAnaM sukhaM cAtmAdhInatvenAvinazvaratvAdupAdeyamiti, pUrvoktAmUrtazuddhAtmazaktibhyo vilakSaNAbhiH kSAyopazamikendriyazaktibhirutpannatvAdindriyajaM jJAnaM sukhaM ca parAyattatvena vinazvaratvAddheyamiti tAtparyam / 53 / / evamadhikAragAthayA prathamasthalaM gtm| atha pUrvoktamupAdeyabhUtamatIndriyajJAnaM vizeSaNa vyaktIkaroti-jaM yadatIndriyaM jJAnaM krtR| pecchado prekSamANapuruSasya jaanaati| kiM kim| amuttaM amUrtamatIndriyaniruparAgasadAnandaikasukhasvabhAvaM yatparamAtmadravyaM tatprabhRti samastAmUrtadravyasamUhaM muttesu adidiyaM ca mUrteSu pudgaladravyeSu yadatIndriyaM prmaannvaadi| pacchaNNaM kAlANuprabhRtidravyarUpeNa pracchannaM vyavahitamantaritaM, alokAkAzapradezaprabhRti kSetrapracchannaM, nirvikAraparamAnandaikasukhAsvAdapariNatirUpaparamAtmano vartamAnasamayagatapariNAmAstatprabhRtayo ye samastadravyANAM vartamAnasamayagatapariNAmAste kAlapracchannAH, tasyaiva paramAtmaH siddharUpazuddhavyaJjanaparyAyaH have atIndriya sukhanA sAdhanabhUta (-kAraNarUpa) atIndriya jJAna upAdeya che-ema tene prazaMse cha: dekhe amUrtika, mUrtamAMya atIdrine, pracchannane, te sarvane-52 3 spIyane, zAna te pratyakSa cha. 54. anvayArtha:- [ prekSamANasya yat ] hemanA2nu 4 zAna [amUrta ] amUrtana, [ mUrteSu ] bhUrta 5obhA 59 // [atIndriyaM] atIndriyane, [ca pracchannaM ] bhane 587-nane [ sakalaM] se mAyane[svakaM ca itarat ] sva tema 4 52ne- he cha, [ tad jJAnaM] te na [pratyakSaM bhavati] pratyakSa che. TIkAH- je amUrta che, je mUrti padArthomAM paNa atikriya che, ane je pracchanna 1. 527nna = gupta; DhaMye; saMtarita. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 94 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda vikalpAntaHpAti prekSata eva / tasya khalvamUrteSu dharmAdharmAdiSu, mUrteSvapyatIndriyeSu paramANvAdiSu, dravyapracchanneSu kAlAdiSu, kSetrapracchanneSvalokAkAzapradezAdiSu, kAlapracchanneSvasAMpratikaparyAyeSu, bhAvapracchanneSu sthUlaparyAyAntarlInasUkSmaparyAyeSu sarveSvapi svaparavyavasthAvyavasthiteSvasti draSTRtvaM, prtyksstvaat| pratyakSaM hi jJAnamudbhinnAnantazuddhisannidhAnamanAdisiddhacaitanyasAmAnyasaMbandhamekamevAkSanAmAnamAtmAnaM prati niyatamitarAM sAmagrImamRgayamANamanantazaktisadbhAvato'nantatAmupagataM dahanasyeva dAhyAkArANAM jJAnasya jJeyAkArANAmana pravacanasAra zeSadravyANAM ca ye yathAsaMbhavaM vyaJjanaparyAyAsteSvantarbhUtAH pratisamayapravartamAnaSaTprakAra - pravRddhihAnirUpA arthaparyAyA bhAvapracchannA bhaNyante / sayalaM tatpUrvoktaM samastaM jJeyaM dvidhA bhavati / kathamiti cet / sagaM ca idaraM kimapi yathAsaMbhavaM svadravyagataM itaratparadravyagataM ca / tadubhayaM yataH kAraNAjjAnAti tena kAraNena taM NANaM tatpUrvoktajJAnaM havadi bhavati / kathaMbhUtam / paccakkhaM pratyakSamiti / atrAha ziSyaHjJAnaprapaJcAdhikAraH pUrvameva gataH, asmin sukhaprapaJcAdhikAre sukhameva kathanIyamiti / parihAramAhayadatIndriyaM jJAnaM pUrvaM bhaNitaM tadevAbhedanayena sukhaM bhavatIti jJApanArthaM, athavA jJAnasya mukhyavRttyA tatra heyopAdeyacintA nAstIti jJApanArthaM vA / evamatIndriyajJAnamupAdeyamiti kathanamukhya che, te badhAMyane-ke je sva ane 52 e be bhedomAM samAya che temane-atIndriya jJAna avazya dekhe che. amUrta evAM je dharmAstikAya adharmAstikAya vagere, mUrta padArthomAM paNa artIdriya evA je paramANu vagere, tathA dravye pracchanna evAM je kALa vagere (-dravya apekSAe gupta evAM je kALa, dharmAstikAya vagere ), kSetre pracchanna evA je alokAkAzanA pradeza vagere, kALe pracchanna evA je asAMpratika paryAyo tathA bhAve pracchanna evA je sthUla paryAyomAM aMtarlIna sUkSma paryAyo, te badhAMyanuM-ke je sva ane 52 e bhedothI vibhakta che temanuM-kharekhara te artIdriya jJAnane draSTApaNuM che (arthAt te badhAMyane te artIdriya jJAna dekhe che) kAraNa ke te ( artIdriya jJAna ) pratyakSa che. jene anaMta zuddhino saddabhAva pragaTa thayo che evA, caitanya-sAmAnya sAthe anAdisiddha saMbaMdhavALA eka ja akSa' nAmanA AtmA prati je niyata che (arthAt je jJAna AtmAne ja vaLageluM che-AtmA dvArA sIdhuM pravarte che), je ( indriyAdi ) anya sAmagrI zodhatuM nathI ane je anaMta zaktinA sadbhAvane lIdhe anaMtatAne (- behadapaNAne) pAmyuM evA te pratyakSa jJAnane-jema dAhyAkAro dahanane atikramatA nathI tema zeyAkAro jJAnane 1. asAMpratika = atAtkAlika; vartamAnakAlIna nahi evA; atIta-anAgata. 2. aMtarlIna = aMdara lIna thayelA; aMtarmagna. 3. AtmAnuM nAma 'akSa ' paNa che. ( indriyajJAna akSa eTale indriya dvArA jANe che; artIdriya pratyakSa jJAna akSa eTale AtmA dvArA ja jANe che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 95 tikramAdyathoditAnubhAvamanubhavattat kena nAma nivaaryet| atstdupaadeym||4|| athendriyasaukhyasAdhanIbhUtamindriyajJAnaM heyaM praNindati jIvo sayaM amutto muttigado teNa muttiNA muttN| ogeNhittA joggaM jANadi vA taM Na jaannaadi||55|| jIvaH svayamamUrto mUrtigatastena mUrtena muurtm| avagRhya yogyaM jAnAti vA tanna jaanaati|| 55 / / indriyajJAnaM hi mUrtopalambhakaM mUrtopalabhyaM c| tadvAn jIvaH svayamamUrto'pi tvenaikagAthayA dvitIyasthalaM gtm|| 54 / / atha heyabhUtasyendriyasukhasya kAraNatvAdalpaviSayatvAcendriyajJAnaM heyamityupadizati-jIvo sayaM amutto jIvastAvacchaktirUpeNa zuddhadravyArthikanayenAmUrtAtIndriya nahi atikramatA hovAthI yathokta prabhAvane anubhavatuM (-uparyukta padArthone jANatuM) koNa rokI zake ? (arthAta koI na rokI zake.) AthI te (adriya jJAna) upAdeya che. 54. have indriyasukhanA sAdhanabhUta (-kAraNarUpa ) iMdriyajJAna heya che-ema tene niMde che: pote amUrtika jIva mUrtazarIragata e mUrtathI kadI yogya mUrti avagrahI jANe, kadIka jANe nahIM. 55. anvayArtha:- [ svayaM amUrtaH ] svayaM amUrta evo [ nIva: ] jIva [mUrtiAta: ] mUrta zarIrane prApta thayo thako [ tena mUrvena] te mUrta zarIra vaDa [ yogye mUrta ] yogya mUrti padArthane [pavagRhya] avagrahIne (-iMdriyagrahaNayogya mUrta padArthano avagraha karIne) [ tad] tene [ nI nAti] jANe che [vA na nAnAti] athavA nathI jANato (-koI vAra jANe che ane koI vAra nathI jANato). TIkAH- iMdriyajJAnane upalaMbhaka paNa mUrti che ane upalabhya paNa mUrti che. 1. jJayAkAro jJAnane oLaMgI zakatA nathI-jJAnanI hada bahAra jaI zakatA nathI, jJAnamAM jaNAI ja jAya che. 2. matijJAnathI koI padArthane jANavAnI zarUAta thatAM prathama ja avagraha thAya che kAraNa ke matijJAna avagraha, hA, avAya ane dhAraNA-e kramathI jANe che. 3. upalaMbhaka = jaNAvanAra; jANavAmAM nimittabhUta. (iMdriyajJAnane padArtho jANavAmAM nimittabhUta mUrti paMcendriyAtmaka zarIra che.). 4. upalabhya = jaNAvAyogya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 96 pravacanasAra | [ bhagavAnazrIkuMdakuMda paJcendriyAtmakaM zarIraM mUrtamupAgatastena jJaptiniSpatau balAdhAnanimittatayopalambhakena mUrtena mUrta sparzAdipradhAnaM vastUpalabhyatAmupAgataM yogyamavagRhya kadAcittaduparyupari zuddhisaMbhavAdavagacchati, kadAcittadasaMbhavAnnAvagacchati, proksstvaat| parokSaM hi jJAnamatidRDhatarAjJAnatamogranthigaNThanAnimIlitasyAnAdisiddhacaitanyasAmAnyasaMbandhasyApyAtmanaH svayaM paricchettumarthamasamarthasyopAttAnupAttaparapratyayasAmagrImArgaNavyagratayAtyantavisaMSThulatvamavalambamAnamanantAyAH zakteH pariskhalanAnnitAntaviklavIbhUtaM mahAmohamallasya jIvadavasthatvAt parapariNatipravartitAbhiprAyamapi pade pade prAptavipralambhamanupalambhasaMbhAvanAmeva prmaarthto'rhti| atstddheym|| 55 / / jJAnasukhasvabhAvaH, pazcAdanAdibandhavazAt vyavahAranayena muttigado mUrtazarIragato mUrtazarIrapariNato bhvti| teNa muttiNA tena mUrtazarIreNa mUrtazarIrAdhArotpannamUrtadravyendriyabhAvendriyAdhAreNa muttaM mUrtaM vastu ogeNhittA avagrahAdikena kramakaraNavyavadhAnarUpaM kRtvA joggaM tatsparzAdimUrtaM vstu| kthNbhuutm| e iMdriyajJAnavALo jIva pote amUrta hovA chatAM mUrta evA paMcendriyAtmaka zarIrane prApta thayo thako, jJapti nIpajavAmAM baLa-dhAraNanuM nimitta thatuM hovAthI je upalaMbhaka che evA te mUrta (zarIra) vaDe mUrta evI spardhAdipradhAna vastune-ke je yogya hoya arthAt je (iMdriyo dvArA) upalabhya hoya teneavagrahIne, kadAcit tenAthI upara uparanI (-avagrahathI AgaLa AgaLanI) zuddhinA sadbhAvane lIdhe tene jANe che ane kadAcit avagrahathI upara uparanI zuddhinA abhAvane lIdhe nathI jANatuM, kAraNa ke te (iMdriyajJAna) parokSa che. parokSa jJAna, caitanyasAmAnya sAthe (AtmAne) anAdisiddha saMbaMdha hovA chatAM je ati daDhatara ajJAnarUpa tamograMthi vaDe avarAI javAthI biDAI gayo che evo AtmA padArthane svayaM jANavAne asamartha hovAthI upAtta ane anupAtta para-padArthorUpa sAmagrIne zodhavAnI vyagratAthI atyaMta caMcaLa-tarala-asthira vartatuM thayuM, anaMta zaktithI cuta thayuM hovAthI atyaMta vartata thaka, mahA mohamala jIvato hovAthI parapariNatino (-parane pariNAvavAno ) abhiprAya karatuM hovA chatAM pade pade (-Dagale Dagale) chetarAtuM thayuM. paramArthe ajJAna gaNAvAne ja yogya che, AthI te ya che. bhAvArtha:- indriyajJAna indriyonA nimittathI mUrta sthUla indriyagocara padArthone ja jJAnanA kSAyopathamika ughADa anusAra jANI zake che. parokSa evuM te iMdriyajJAna idriya, prakAza 1. sparzAdipradhAna = sparza, rasa, gaMdha vagere guNo jemAM mukhya che evI. 2. tamograMthi = aMdhakArano gaThTho; aMdhakArano samUha. 3. upAtta = meLavelA. (iMdriya, mana vagere upAtta para padArtho che. ) 4. anupAtta = aNameLavelA. (prakAza vagere anupAtta para padArtha che.) 5. vikalava = khinna; duHkhI; gabharAyeluM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zAnatatva-prazAna athendriyANAM svaviSayamAtre'pi yugapatpravRttyasaMbhavAddheyamevendriyajJAnamityavadhArayati phAso raso ya gaMdho vaNNo saho ya poggalA hoti| akkhANaM ve akkhA jugavaM te Neva gennhNti||56 / / sparzo rasazca gandho varNaH zabdazca pudgalA bhvnti| akSANAM tAnyakSaNi yugapattAnnaiva gRhnnnti|| 56 / / indriyANAM hi sparzarasagandhavarNapradhAnAH zabdazca grahaNayogyAH pudglaaH| athendriyai indriyagrahaNayogyaM jANadi vA taNNa jANAdi svAvaraNakSayopazamayogyaM kimapi sthUlaM jAnAti, vizeSakSayopazamAbhAvAt sUkSma na jaanaatiiti| ayamatra bhAvArtha:-indriyajJAnaM yadyapi vyavahAreNa pratyakSa bhaNyate, tathApi nizcayena kevalajJAnApekSayA prokssmev| parokSaM tu yAvatAMzena sUkSmArthaM na jAnAti tAvatAMzena cittakhedakAraNaM bhvti| khedazca duHkhaM, tato duHkhajanakatvAdindriyajJAnaM heymiti|| 55 / / atha cakSurAdIndriyajJAnaM rUpAdisvaviSayamapi yugapanna jAnAti tena kAraNena heyamiti nizcinoti Adi bAhya sAmagrIne zodhavArUpa vyagratAne (-asthiratAne) lIdhe atizaya caMcaLa-kSubdha che, alpa zaktivALuM hovAthI khedakhinna che, para padArthone pariNamAvavAno abhiprAya karatuM hovA chatAM pagale pagale ThagAya che (kAraNa ke para padArtho AtmAne AdhIna pariNamatA nathI); tethI paramArthe to te jJAna 'sAna' nAmane 4 yogya cha. mATeta iya che. 55. have, iMdriyo mAtra potAnA viSayomAM paNa yugapa nahi pravartatI hovAthI iMdriyajJAna hoya ja che ema nakkI kare che - rasa, gaMdha, sparza vaLI varaNa ne zabda je paulika te che idriviSayo, temaneya na iMdriyo yugapada grahe. pa6. anvayArtha:- [ sparzaH] sparza, [ rasaH ca ] 21., [ gandhaH ] bip, [ varNa: ] [ [zabdaH ca] bhane 20-[pudgalA:] 4o Y60 cha teso-[akSANAM bhavanti] chdriyon| viSayo cha. [ tAni akSANi ] (paraMtu ) te driyo [tAn ] tamane (59) [yugapad ] yuga56 [na eva gRhanti ] atI ( tI) nathI. TIs:- *bhujya meva sparza-24-3-1 tathA 506-4o pula cha * sparza, 2sa, gaMdha mane - Y6vn| bhudhya . Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda yugapatte'pi na gRhyante, tthaavidhkssyopshmnshktersNbhvaat| indriyANAM hi kSayopazamasaMjJikAyAH paricchetryAH zakterantaraGgAyAH kAkAkSitArakavat kramapravRttivazAdanekataH prakAzayitumasamarthatvAtsatsvapi dravyendriyadvAreSu na yaugapadyena nikhilendriyArthAvabodhaH siddhyet, parolInA phaddA phAso raso ya gaMdho vaNNo so ya poggalA hoMti sparzarasagandhavarNazabdAH pudgalA mUrtA bhvnti| te ca vissyaaH| kessaam| akkhANaM sprshnaadiindriyaannaaN| te akkhA tAnyakSANIndriyANi kartRNi jugavaM te Neva geNhaMti yugapattAn svakIyaviSayAnapi na gRhanti na jaanntiiti| ayamatrAbhiprAya:-yathA sarvaprakAropAdeyabhUtasyAnantasukhasyopAdAnakAraNabhUtaM kevalajJAnaM yugapatsamastaM vastu jAnatsat jIvasya sukhakAraNaM bhavati, tathedamindriyajJAnaM svakIyaviSaye'pi yugapatparijJAnAbhAvAtsukhakAraNaM na bhvti|| teo-iMdriyo vaDe grAvAyogya (-jaNAvAyogya) che. (paraMtu) Idriyo vaDe teo paNa yugapa6 grahotA (-jaNAtA) nathI, kAraNa ke kSayopazamanI te prakAranI zakti nathI. iMdriyone je kSayopazama nAmanI aMtaraMga (-aMdaranI ) jANanArI zakti te kAgaDAnI AMkhanA DoLAnI jema krame pravartatI hovAne lIdhe anekataH prakAzavAne (-ekIsAthe aneka viSayone jANavAne) asamartha che tethI dravyandriya-dvAro vidhamAna hovA chatAM samasta iMdriyonA viSayonuM (-viSayabhUta padArthonuM) jJAna ekIsAthe thatuM nathI, kAraNa ke idriyajJAna parokSa che. bhAvArtha- kAgaDAne AMkha be hoya che paNa pUtaLI (kIkI) eka ja hoya che. je AMkhathI kAgaDAne jovuM hoya che te AMkhamAM pUtaLI AvI jAya che, te vakhate te bIjI AMkhathI joI zakato nathI. Ama hovA chatAM pUtaLI eTalI jhaDapathI be AMkhomAM phare che ke banne AMkhomAM jAdI judI pUtaLI hoya ema lokone lAge che. vAstavika rIte pUtaLI eka ja hoya che. AvI ja dazA kSAyopathamika jJAnanI che. dravya-iMdriyarUpI dvAro to pAMca che paNa kSAyopathamika jJAna eka vakhate eka iMdriya dvArA ja jANI zake che; te vakhate bIjI indriyo dvArA kArya thatuM nathI. kSAyopathamika jJAna jyAre netra dvArA varNane jANavAnuM (-jovAnuM) kArya karatuM hoya che tyAre te zabda, gaMdha, rasa ke sparzane jANI zakatuM nathI arthAta jyAre te jJAnano upayoga netra dvArA varNa jovAmAM rokAyo hoya che tyAre kAna para zA zabdo paDe che, nAkamAM kevI gaMdha Ave che vagere khyAla raheto nathI. joke jJAnano upayoga eka viSayamAMthI bIjA viSayamAM jhaDapathI palaTAto hovAthI jANe ke badhA viSayo ekIsAthe jaNAtA hoya ema sthala daSTie jotAM lAge che topaNa sUkSma dRSTithI jotAM kSAyopathamika jJAna eka vakhate eka ja iMdriya dvArA pravartatuM spaSTa rIte bhAse che. A rIte indriyo potAnA viSayomAM paNa kame pravartatI hovAthI parokSa evuM idriyajJAna hoya che. pa6. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] Anatatva-prAyana athendriyajJAnaM na pratyakSaM bhavatIti nizcinoti paradavvaM te akkhA Neva sahAvo tti appaNo bhnnidaa| uvaladdhaM tehi kadhaM paccakkhaM appaNo hodi|| 57 / / paradravyaM tAnyakSANi naiva svabhAva ityAtmano bhnnitaani| upalabdhaM taiH kathaM pratyakSamAtmano bhvti|| 57 / / AtmAnameva kevalaM prati niyataM kila prtykssm| idaM tu vyatiriktAstitvayogitayA paradravyatAmupagatairAtmanaH svabhAvatAM manAgapyasaMspRzadbhirindriyairupalabhyopajanyamAnaM na nAmAtmanaH pratyakSaM bhvitumrhti|| 57 / / athendriyajJAnaM pratyakSaM na bhavatIti vyavasthApayati-paradavvaM te akkhA tAni prasiddhAnyakSANIndriyANi paradravyaM bhvti| ksy| aatmnH| Neva sahAvo tti appaNo bhaNidA yo'sau vizuddhajJAnadarzanasvabhAva AtmanaH saMbandhI tatsvabhAvAni nizcayena na bhnnitaaniindriyaanni| ksmaat| bhinnaastitvnisspnntvaat| uvaladdhaM tehi upalabdhaM jJAtaM yatpaJcendriyaviSayabhUtaM vastu tairindriyaiH kadhaM paccakkhaM appaNo hodi tadvastu kathaM pratyakSaM bhavatyAtmano, na kthmpiiti| tathaiva ca nAnAmanorathavyAptiviSaye pratipAdyapratipAdakAdivikalpajAlarUpaM yanmanastadapIndriya-jJAnavannizcayena parokSaM bhavatIti jJAtvA kiM have idriyajJAna pratyakSa nathI ema nakkI kare che: te indriyo pa2dravya, jIvasvabhAva bhAkhI ne temane, tenAthI je upalabdha te pratyakSa kaI rIte jIvane ? 17. anvayArtha:- [ tAni akSANi ] te 7ndriyo [ paradravyaM ] 52draya cha, [ AtmanaH svabhAvaH iti ] tamane saamaan| svA135 [na eva bhaNitAni] hI nathI; [ taiH ] tmn| 43 [ upalabdhaM ] 49||yej [AtmanaH ] mAmAne [ pratyakSaM ] pratyakSa [ kathaM bhavati ] / rIta choya ? TIkAH- je kevaLa AtmA prati ja niyata hoya te (jJAna) kharekhara pratyakSa che. A (indriyajJAna) to, je bhinna astitvavALI hovAthI paradravyapaNAne pAmI che (arthAt paradravyarUpa che) ane AtmasvabhAvapaNAne jarA paNa sparzatI nathI (arthAt AtmAnA svabhAvarUpa lezamAtra paNa nathI) evI indriyo vaDa upalabdhi karIne (-evI indriyonA nimittathI padArthone jANIne) Upaje che tethI te (indriyajJAna) AtmAne pratyakSa hoI zake nahi. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 1OO pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda atha parokSapratyakSalakSaNamupalakSayati jaM parado viNNANaM taM tu parokkhaM tti bhnnidmddhesu| jadi kevaleNa NAdaM havadi hi jIveNa paccakkhaM / / 58 / / yatparato vijJAnaM tattu parokSamiti bhaNitamartheSu / yadi kevalena jJAtaM bhavati hi jIvena prtykssm|| 58 / / yattu khalu paradravyabhUtAdantaHkaraNAdindriyAtparopadezAdupalabdheH saMskArAdAlokAdervA krtvym| sakalaikAkhaNDapratyakSapratibhAsamayaparamajyotiHkAraNabhUte svazuddhAtmasvarUpabhAvanAsamutpannaparamAhAdaikalakSaNasukhasaMvittyAkArapariNatirUpe rAgAdivikalpopAdhirahite svasaMvedanajJAne bhAvanA kartavyA itybhipraayH|| 57 / / atha punarapi prakArAntareNa pratyakSaparokSalakSaNaM kathayati-jaM parado viNNANaM taM tu parokkhaM tti bhaNidaM yatparataH sakAzAdvijJAnaM parijJAnaM bhavati tatpUnaH parokSamiti bhnnitm| keSu bhAvArtha:- je sIdhuM AtmA dvArA ja jANe che te jJAna pratyakSa che. indriyajJAna to paradravyarUpa indriyo dvArA jANe che tethI te pratyakSa nathI. 57. have parokSa ane pratyakSanAM lakSaNa darzAve che: artho taNuM je jJAna parataH thAya te parokSa che; jIvamAtrathI ja jaNAya jo, to jJAna te pratyakSa che. 58. avayArthaH- [parata: ] para dvArA thatuM [] je [5rtheg vijJAna] padArtho saMbaMdhI vijJAna [ tat tu] te to [parokSa kRti maLatuM] parokSa kahevAmAM AvyuM che; [ ] jo [vartana nIvena] kevaLa jIva vaDe ja [ jJAnaM bhavati di] jANavAmAM Ave [pratyakSa ] to te jJAna pratyakSa che. TIkA:- nimittapaNAne pAmelAM (arthAta nimittarUpa banelAM) evAM je paradravyabhUta "aMta:karaNa, indriya, paropadeza, upalabdhi, saMskAra ke prakAzAdika, temanA 1. aMta:karaNa = mana 2. paropadeza = anyano upadeza 3. upalabdhi = jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamanA nimitte UpajelI padArthone jANavAnI zakti (A "labdha " zakti jyAre "upayukta' thAya tyAre ja padArtha jaNAya) 4. saMskAra = pUrve jANelA padArthanI dhAraNA 5. cakSubeMdriya dvArA rUpI padArthane jovAmAM prakAza paNa nimittarUpa thAya che Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ina nazAstramANA] sAtattva-prazAna 101 nimittatAmupagatAt svaviSayamupagatasyArthasya paricchedanaM tat parataH praadurbhvtprokssmityaalkssyte| yatpunarantaHkaraNamindriyaM paropadezamupalabdhi saMskAramAlokAdikaM vA samastamapi paradravyamanapekSyAtmasvabhAvamevaikaM kAraNatvenopAdAya sarvadravyaparyAyajAtamekapada evAbhivyApya pravartamAnaM paricchedanaM tat kevalAdevAtmanaH saMbhUtatvAt prtykssmityaalkssyte| iha hi sahajasaukhyasAdhanIbhUtamidameva mhaaprtykssmbhipretmiti||58 / / athaitadeva pratyakSaM pAramArthikasaukhyatvenopakSipati jAdaM sayaM samaMtaM NANamaNaMtatthavitthaDaM vimlN| rahidaM tu oggahAdihiM suhaM ti egatiyaM bhaNidaM / / 59 / / vissyessu| aDhesu jnyeypdaarthessu| jadi kevaleNa NAdaM havadi hi yadi kevalenAsahAyena jJAtaM bhavati hi sphuttm| kena krtRbhuuten| jIveNa jiiven| tarhi paccakkhaM pratyakSaM bhvtiiti| ato vistara:indriyamanaHparopadezAlokAdibahiraGganimittabhUtAttathaiva ca jJAnAvaraNIyakSayopazamajanitArthagrahaNazaktirUpAyA upalabdherAvadhAraNarUpasaMskArAcAntaraGgakAraNabhUtAtsakAzAdutpadyate yadvijJAnaM ttpraadhiintvaatprokssmityucyte| yadi punaH pUrvoktasamastaparadravyamanapekSya kevalAcchuddhabuddhakasvabhAvAtparamAtmanaH sakAzAtsamutpadyate tato'kSanAmAnamAtmAnaM pratItyotpadyamAnatvAtpratyakSaM bhavatIti suutraabhipraayH|| 58 / / evaM heyabhUtendriyajJAnakathanamukhyatayA gAthAcatuSTayena tRtIyasthalaM gtm| athAbhedanayena paJcavizeSaNaviziSTaM kevalajJAnameva sukhamiti dvArA thatuM je svaviSayabhUta padArthanuM jJAna, te paradvArA *prAdurbhAva pAmatuM hovAthI "parokSa' tarIke oLakhAya che; ane aMta:karaNa, iMdriya, paropadeza, upalabdhi, saMskAra ke prakAzAdika-e badhAMya paradravyanI apekSA rAkhyA vinA eka AtmasvabhAvane ja kAraNapaNe grahIne sarva dravya-paryAyonA samUhamAM ekIvakhate ja vyApIne pravartatuM je jJAna, te kevaLa AtmA dvArA ja utpanna thatuM hovAthI "pratyakSa" tarIke oLakhAya che. ahIM (A gAthAmAM) sahaja sukhanA sAdhanabhUta evuM A ja mahApratyakSa jJAna icchavAmAM sAvyu cha-upAdhya mAnavAmAM Avyu cha (sama mAzaya sama4yo). 58. have A ja pratyakSa jJAnane pAramArthika sukhapaNe darzAve che: svayameva jAta, samaMta, artha anaMtamAM vistRta ne avagraha-IhAdi rahita, nirmaLa jJAna sukha ekAMta che. 59. * prAdurbhAva pAmatuM = pragaTa thatu; utpanna thatuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda jAtaM svayaM samaMtaM jJAnamanantArthavistRtaM vimalam / rahitaM tvavagrahAdibhiH sukhamiti aikAntikaM bhaNitam / / 59 / / svayaM jAtatvAt, samantatvAt, anantArthavistRtatvAt vimalatvAt, avagrahAdirahitatvAcca pratyakSaM jJAnaM sukhamaikAntikamiti nizcIyate, anaakultvaiklkssnntvaatsaukhysy| yato hi parato jAyamAnaM parAdhInatayA, asamaMtamitaradvArAvaraNena, katipayArthapravRttamitarArthabubhutsayA, samalamasamyagavabodhena, avagrahAdisahitaM kramakRtArthagrahaNakhedena parokSaM jJAnamatyantamAkulaM . pratipAdayati-jAdaM jAtaM utpannam / kiM kartR / NANaM kevalajJAnam / kathaM jAtam / sayaM svayameva / punarapi kiNvishissttm| samattaM paripUrNam / punarapi kiMrUpam / aNaMtatthavitthaDaM anantArthavistIrNam / anvayArtha:- [ svayaM nAtaM] svayaM (-potAthI ja) UpajatuM, [ samaMta] samaMta (arthAt sarva pradezathI jANatuM), [anantArthavistRta] anaMta padArthomAM vistRta, [vimar] vimaLa [g] ane [avagrahAvimi: rahitA] avagrahAdithI rahita-[ jJAna] evuM jJAna [pentio suvuM] ekAMtika sukha [ kRti maNitam ] ema (sarvajJadeve ) kahyuM che. TIkAH- (1) 'svayaM upajatuM' hovAthI, (2) ''samaMta ' hovAthI, (3) 'anaMta padArthomAM vistRta ' hovAthI, (4) 'vimaLa' hovAthI ane (5) 'avagrahAdi rahita ' hovAthI, pratyakSa jJAna ekAMtika sukha che ema nakkI thAya che, kAraNa ke sukhanuM anAkuLatA ja eka lakSaNa che. (A vAta vistArathI samajAvavAmAM Ave cheH- ) (1) '52 dvArA UpajatuM' thayuM parAdhInatAne lIdhe, (2) asamaMta ' hovAthI itara dvA2onA AvaraNane lIdhe, (3) '(mAtra) keTalAka padArthomAM pravartatuM' thakuM 'itara padArthone jANavAnI icchAne lIdhe, (4) 'samaLa ' hovAthI asamyak avabodhane lIdhe ( -karmamaLavALuM hovAthI saMzaya-vimoha- vibhrama sahita jANavAne lIdhe), ane (5) ' avagrahAdi sahita ' hovAthI krame thatA padArthagrahaNanA khedane lIdhe (-A kAraNone lIdhe), parokSa jJAna atyaMta AkuLa che; tethI te 52mArthe sukha nathI. 1. samaMta cAre tarapha-sarva bhAgamAM vartatuM; sarva AtmapradezethI jANatuM; samasta; AkhuM; akhaMDa. 2. ekAMtika = paripUrNa; chevaTanuM; ekaluM; sarvathA. 3. parokSa jJAna khaMDita che arthAt amuka pradezo dvArA ja jANe che, jema ke-varNa AMkha jeTalA pradezo dvArA ja (iMdriyajJAnathI ) jaNAya che; anya dvAro baMdha che. 4. itara = anya; bIjA; te sivAyanA. 5. padArthagrahaNa arthAt padArthano bodha ekIsAthe na thatAM avagraha, IA vagere kramapUrvaka thato hovAthI kheda thAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 103 bhvti| tato na tat paramArthataH saukhym| idaM tu punaranAdijJAnasAmAnyasvabhAvasyopari mahAvikAzenAbhivyApya svata eva vyavasthitatvAtsvayaM jAyamAnamAtmAdhInatayA, samantAtmapradezAn paramasamakSajJAnopayogIbhUyAbhivyApya vyavasthitatvAtsamantam azeSadvArApAvaraNena, prasabhaM nipItasamastavastujJeyAkAraM paramaM vaizvarUpyamabhivyApya vyavasthitatvAdanantArthavistRtam samastArthAbubhutsayA, sakalazaktipratibandhakakarmasAmAnyaniHkrAntatayA parispaSTaprakAzabhAsvaraM svabhAvamabhivyApya vyavasthitatvAdvimalam samyagavabodhena, yugapatsamarpitatraisamayikAtmasvarUpaM lokAlokamabhivyApya vyavasthitatvAdavagrahAdirahitam kramakRtArthagrahaNakhedAbhAvena pratyakSaM jJAnamanAkulaM bhvti| tatastatpAramArthikaM khalu saukhym|| 59 / / punaH kiidRshm| vimalaM sNshyaadimlrhitm| punarapi kIdRk / rahidaM tu oggahAdihiM avagrahAdirahitaM ceti| evaM paJcavizeSaNaviziSTaM yatkevalajJAnaM suhaM ti egaMtiyaM bhaNiyaM tatsukhaM bhnnitm| kthNbhuutm| aikAntikaM niymeneti| tathA hi-paranirapekSatvena cidAnandaikasvabhAvaM nijazuddhAtmAnamupA ane A pratyakSa jJAna to anAkuLa che, kAraNa ke-(1) anAdi jJAnasAmAnyarUpa svabhAva upara mahA vikAsathI vyApIne svataH (-potAthI) ja rahyuM hovAthI "svayaM Upaje che" tethI AtmAdhIna che (ane AtmAdhIna hovAthI AkuLatAthI thatI nathI); (2) samasta AtmapradezomA, parama samakSa jJAnopayogarUpa thaI, vyApI raheluM hovAthI "samaMta che" tethI azeSa dvArA khullAM thayAM che (ane e rIte koI dvAra baMdha nahi hovAthI AkuLatA thatI nathI); (3) samasta vastuonA jJayAkArone atyaMta pI gayuM hovAne lIdhe parama vividhatAmAM vyApIne raheluM hovAthI "anaMta padArthomAM vistRta che" tethI sarva padArthone jANavAnI icchAno abhAva che (ane e rIte koI padArthane jANavAnI icchA nahi hovAthI AkuLatA thatI nathI); (4) ( jJAnamAMthI) sakaLa zaktine rokanAruM karmasAmAnya nIkaLI gayuM hovAne lIdhe (jJAna) parispaSTa prakAza vaDe prakAzamAna (-tejasvI) svabhAvamAM vyApIne rahyuM hovAthI 'vimaLa che" tethI samyakapaNe (-barAbara) jANe che (ane e rIte saMzayAdirahitapaNe jANavAne lIdhe AkuLatA thatI nathI), tathA (5) jemaNe traNe kALanuM potAnuM svarUpa yugapaTTe samarpita karyuM che (ekasamaye jaNAvyuM che) evA lokAlokamAM vyApIne rahyuM hovAthI "avagrahAdi rahita che' tethI krame thatA padArthagrahaNanA khedano abhAva che. -A pramANe (uparyukta pAMca kAraNe) pratyakSa jJAna anAkuLa che. tethI kharekhara te pAramArthika sukha che. 1. samakSa = pratyakSa 2. parama vividhatA = samastapadArthasamUha ke je anaMta vividhatAmaya che. 3. parispaSTa = sarva prakAre spaSTa; atyaMta spaSTa. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 104 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMatha kevalasyApi pariNAmadvAreNa khedasya saMbhavAdaikAntikasukhatvaM nAstIti pratyAcaSTe jaM kevalaM ti NANaM taM sokkhaM pariNamaM ca so cev| khedo tassa Na bhaNido jamhA ghAdI khayaM jaadaa||60|| yatkevalamiti jJAnaM tatsaukhyaM pariNAmazca sa caiv| khedastasya na bhaNito yasmAt ghAtIni kSayaM jaataani||60|| atra ko hi nAma khedaH kazca pariNAmaH kazca kevalasukhayorvyatirekaH, yataH kevalasyaikAntikasukhatvaM na syaat| khedasyAyatanAni ghAtikarmANi, na nAma kevalaM pariNAma dAnakAraNaM kRtvA samutpadyamAnatvAtsvayaM jAyamAnaM sat , sarvazuddhAtmapradezAdhAratveno-tpannatvAtsamastaM sarvajJAnAvibhAgaparicchedaparipUrNa sata, samastAvaraNakSayenotpannatvAtsamastajJeya-padArthagrAhakatvena vistIrNaM sat, saMzayavimohavibhramarahitatvena sUkSmAdipadArthaparicchi-ttiviSaye'tyantavizadatvAdvimalaM sat, kramakaraNavyavadhAnajanitakhedAbhAvAdavagrahAdirahitaM ca sat, yadevaM paJcavizeSaNaviziSTaM kSAyikajJAnaM tadanAkulatvalakSaNaparamAnandaikarUpapAramArthikasakhA-tsaMjJAlakSaNaprayojanAdibhede'pi nizcayenAbhinnatvAtpAramArthikasukhaM bhaNyate itybhipraayH|| athAnantapadArthaparicchedanAtkevalajJAne'pi khedo'stIti pUrvapakSe sati parihAramAha bhAvArtha- kSAyikajJAna-kevaLajJAna ekAMta sukhasvarUpa che. 59. have "kevaLajJAnane paNa pariNAma dvArA *khedano saMbhava hovAthI kevaLajJAna ekAMtika sukha nathI" evA abhiprAyanuM khaMDana kare che - je jJAna "kevaLa" te ja sukha, pariNAma paNa vaLI te ja che; bhAkhyo ne temAM kheda jethI ghAtikarma vinaSTa che. 60. anvayArtha:- [ yat ] [ kevalam iti jJAnaM ] 'uvaNa' nAmarnu na cha [ tat saukhyaM] te supa cha. [ pariNAmaH ca ] 529 // 59 // [ saH ca eva] te 4 cha. [ tasya khedaH na bhaNita:] tane 6 iyo nathI (arthAta vAnamA sarvazave 56 iyo nathI) [ yasmAta] 24 // // 29 // [ghAtIni] [ ghA paatibho [kSayaM jAtAni] 15 5|bhyaaN che. Tast:- mahI ( nanI patamai), (1) 6 zo, (2) 529 // 2 // tathA (3) kevaLajJAna ane sukhano vyatireka (-bheda) zo, ke jethI kevaLajJAnane ekAMtika sukhapaNuM na hoya? * M6 = thA; saMtApa; 6:5. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates muhAna nazAstrAmA ] jJAnatattva-prajJApana 105 maatrm| ghAtikarmANi hi mahAmohotpAdakatvAdunmattakavadatasmiMstabuddhimAdhAya paricchedyamarthaM pratyAtmAnaM yataH pariNAmayati, tatastAni tasya pratyarthaM pariNamya pariNamya zrAmyataH khedanidAnatAM prtipdynte| tadabhAvAtkRto hi nAma kevale khedsyodredH| yatazca trisamayAvacchinnasakalapadArthaparicchedyAkAravaizvarUpyaprakAzanAspadIbhUtaM citrabhittisthAnIyamanantasvarUpaM svayameva pariNamatkevalameva prinnaamH| tataH kuto'nyaH pariNAmo yadvAreNa khedsyaatmlaabhH| yatazca samastasvabhAvapratighAtAbhAvAtsamullasitaniraGkuzAnantazaktitayA sakalaM traikAlikaM lokAlokAkAramabhivyApya kUTasthatvenAtyantani:prakampaM vyavasthitatvAdanAkulatAM saukhyalakSaNabhUtA jaM kevalaM ti NANaM taM sokkhaM yatkevalamiti jJAnaM tatsaukhyaM bhavati, tasmAt khedo tassa Na bhaNido tasya kevalajJAnasya khedo duHkhaM na bhnnitm| tadapi ksmaat| jamhA ghAdI khayaM jAdA yasmAnmohAdighAtikarmANi kSayaM gtaani| tarhi tasyAnantapadArthaparicchittipariNAmo duHkhakAraNaM bhvissyti| naivm| pariNamaM ca so ceva tasya kevalajJAnasya saMbandhI pariNAmazca sa eva sukharUpa eveti| idAnIM vistara:-jJAnadarzanAvaraNodaye sati yugapadarthAna jJAtumazakyatvAta kramakaraNavyavadhAnagrahaNe khedo bhavati, AvaraNadvayAbhAve sati yugapadgrahaNe kevalajJAnasya khedo nAstIti sukhmev| tathaiva tasya bhagavato jagattrayakAlatrayavartisamastapadArthayugapatparicchitti (1) pena Ayatano (-sthAno) dhAtirthI cha, uvaNa 529||mmaatr nahi. patirbho malA mohanAM utpAdaka hovAthI dhatUrAnI mAphaka atamAM tabuddhi dhAraNa karAvI AtmAne zeya padArtha prati pariNAve che, tethI te ghAtikarmo, dareka padArtha prati pariNamI pariNamIne thAkatA te AtmAne khedanA kAraNa thAya che. temano (ghAtikarmono) abhAva hovAthI kevaLajJAnamAM khedanuM pragaTavuM kayAMthI thAya? (2) vaLI traNa kALarUpa traNa bhedo jemAM pADavAmAM Ave che evA samasta padArthonA jJayAkArorUpa vividhatAne prakAzavAnA sthAnabhUta kevaLajJAna, cItarelI bhIMtanI mAphaka, anaMtasvarUpe pote ja pariNamatuM hovAthI kevaLajJAna ja pariNAma che. mATe anya pariNAma kayAM che ke je dvArA khedanI utpatti thAya? (3) vaLI kevaLajJAna samasta 'svabhAvapratighAtanA abhAvane lIdhe niraMkuza anaMta zakti ullasI hovAthI sakaLa trikALika lokAloka-AkAramAM vyApIne phUTasthapaNe atyaMta 1. atamAM tabuddhi = vastu je-svarUpe na hoya te-svarUpe hovAnI mAnyatA; jema ke-jaDamAM cetanabuddhi (arthAta 47ma yetananI mAnyatA), du:5mA supaddhi yore. 2. pratighAta = vidha; 2142; 6ujte; ghAta. 3. phUTastha = sarvakALe eka rUpe rahenAruM; acaLa. (kevaLajJAna sarvathA apariNAmI nathI; paraMtu te eka jJayathI anya ya prati palaTAtuM nathI-sarvadA traNe kALanA samasta jJayakArone jANyA kare che, tethI tene kUTastha kahyuM cha.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 106 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda mAtmano'vyatiriktAM bibhrANaM kevalameva saukhym| tataH kutaH kevlsukhyorvytirekH| ataH sarvathA kevalaM sukhmaikaantikmnumodniiym||60|| samarthamakhaNDaikarUpaM pratyakSaparicchittimayaM svarUpaM pariNamatsat kevalajJAnameva pariNAmo, na ca kevalajJAnAdinnapariNAmo'sti yena khedo bhvissyti| athavA pariNAmaviSaye dvitIyavyAkhyAnaM kriyateyugapadanantapadArthaparicchittipariNAme'pi vIryAntarAyaniravazeSakSayAdanantavIryatvAta khedakAraNaM nAsti, tathaiva ca zuddhAtmasarvapradezeSu samarasIbhAvena pariNamamAnAnAM sahajazuddhAnandaikalakSaNasukharasAsvAdapariNatirUpAmAtmanaH sakAzAdabhinnAmanAkulatAM prati khedo naasti| saMjJAlakSaNaprayojanAdibhede'pi nizcayenAbhedarUpeNa pariNamamAnaM kevalajJAnameva sukhaM bhnnyte| tata: sthitametatkevalajJAnAdinnaM sukhaM naasti| tata eva kevalajJAne khedo na sNbhvtiiti|| 60 / / atha punarapi kevalajJAnasya sukhasvarUpatAM niSkapa rahyuM che tethI AtmAthI abhinna evI, sukhanA lakSaNabhUta anAkuLatA dharatuM thayuM kevaLajJAna ja sukha che. mATe kevaLajJAna ane sukhano vyatireka kayA che ? AthI "kevaLajJAna ekAMtika sukha che' ema sarvathA anumodavAyogya che (-AnaMdathI saMmata karavAyogya che). bhAvArtha:- "kevaLajJAnamAM paNa pariNAma thayA karatA hovAthI thAka lAge ane tethI duHkha thAya; mATe kevaLajJAna ekAMtika sukha kaI rIte hoI zake ?" evI zaMkAnuM ahIM samAdhAna karavAmAM AvyuM che: (1) pariNAmamAtra thAkanuM ke du:khanuM kAraNa nathI, paNa ghAtikarmonA nimitte thatA para-sanmukha pariNAma thAkanA ke du:khanAM kAraNa che. kevaLajJAnamAM ghAtikarmo avidhamAna hovAthI tyAM thAka ke duHkha nathI. (2) vaLI kevaLajJAna pote ja pariNAmazIla che; pariNamana kevaLajJAnanuM svarUpa ja che, upAdhi nathI. pariNAmano nAza thAya to kevaLajJAnano ja nAza thAya. A rIte pariNAma kevaLajJAnanuM sahaja svarUpa hovAthI kevaLajJAnane pariNAma dvArA kheda hoI zake nahihoto nathI. (3) vaLI kevaLajJAna AkhA trikALika lokAlokanA AkArane (-samasta padArthonA trikALika jJayAkArasamUhane) sarvadA aDolapaNe jANatuM thaku atyata niSkapa-sthira-akSubdha-anAkuLa che; ane anAkuLa hovAthI sukhI chesukhasvarUpa che, kAraNa ke anAkuLatA sukhanuM ja lakSaNa che. Ama kevaLajJAna ane akSubdhatA-anAkuLatA bhinna nahi hovAthI kevaLajJAna ane sukha bhinna nathI. A rIte (1) ghAtikarmonA abhAvane lIdhe, (2) pariNAma koI upAdhi nahi hovAne lIdhe, ane (3) kevaLajJAna niSkapa-sthira-anAkuLa hovAne lIdhe, kevaLajJAna sukhasvarUpa ja che. 6O. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 107 atha punarapi kevalasya sukhasvarUpatAM nirUpayannupasaMharati NANaM atyaMtagayaM loyAloesu vitthaDA ditttthii| NaTThamaNiTuM savvaM i8 puNa jaM tu taM laddhaM / / 61 / / jJAnamarthAntagataM lokAlokeSa vistRtA dRssttiH| naSTamaniSTaM sarvamiSTaM punaryattu tllbdhm||61|| svabhAvapratighAtAbhAvahetukaM hi saukhym| Atmano hi dRzijJaptI svabhAvaH, tayorlokAlokavistRtatvenArthAntagatatvena ca svacchandavijRmbhitatvAdbhavati prtighaataabhaavH| tatastaddhetukaM saukhyamabhedavivakSAyAM kevalasya svruupm| kiMca kevalaM saukhyameva; sarvAniSTaprahANAt, prakArAntareNa dRDhayati-NANaM atyaMtagayaM jJAnaM kevalajJAnamarthAntagataM jJeyAntaprAptaM loyA vitthaDA diTThI lokAlokayorvistRtA dRSTi: kevldrshnm| NaTThamaNiTuM savvaM aniSTaM duHkhamajJAnaM ca tatsarvaM naSTaM i8 puNa jaM hi taM laddhaM iSTaM punaryad jJAnaM sukhaM ca hi sphuTaM tatsarvaM lbdhmiti| tadyathAsvabhAvapratighAtAbhAvahetukaM sukhaM bhvti| svabhAvo hi kevalajJAnadarzanadvayaM, tayoH pratighAta AvaraNadvayaM, tasyAbhAvaH kevalinA, tata: kAraNAtsvabhAvapratighAtAbhAva-hetukamakSayAnantasukhaM bhvti| have pharIne paNa "kevaLa (arthAt kevaLajJAna) sukhasvarUpa che' ema nirUpaNa karatAM upasaMhAra 2. cha: arthAntagata che jJAna, lokAlokavistRta dRSTi che; che naSTa sarva aniSTa ne je iSTa te sau prApta che. 61. anvayArtha:- [ jJAnaM] zAna [arthAntagataM] parthonapArane pAmelu [ dRSTi: ] ane zana [ lokAlokeSu vistRtA] austraswi vistRta cha; [ sarvaM aniSTaM ] sarva maniSTa [ naSTaM ] n|| 5bhyuM [punaH] bhane [ yat tu] 4 [ iSTaM] 4STa cha [ tat] te sarva [ labdhaM ] prAsa. thayuM che. (tethI uvaNa arthAt kevaLajJAna sukhasvarUpa che. ) TIkA:- sukhanuM kAraNa svabhAvapratighAtano abhAva che. AtmAno svabhAva darzanazAna che; (kavaLadazAmAM) temanA (-darzanazAnanA) pratighAtano abhAva che, kAraNa ke darzana lokAlokamAM vistRta hovAthI ane jJAna padArthonA pArane pAmeluM hovAthI teo (darzana-jJAna) svacchaMdapaNe (-svataMtratAthI, aMkuza vagara, koIthI dabAyA vinA) khIlelAM che. (Ama darzanajJAnarUpa svabhAvanA pratighAtano abhAva che) tethI svabhAvanA pratighAtano abhAva jenuM kAraNa che evuM sukha abhedavivakSAmAM kevaLanuM svarUpa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra yatazca [ bhagavAna zrI 66 srvessttoplmbhaacc| yato hi kevalAvasthAyAM sukhapratipattivipakSabhUtasya duHkhasya sAdhanatAmupagatamajJAnamakhilameva praNazyati, sukhasya sAdhanIbhUtaM tu paripUrNaM jJAnamupajAyate, tataH kevalameva saukhyamityalaM prpnycen|| 61 / atha kevalinAmeva pAramArthikasukhamiti zraddhApayati No saddahaMti sokkhaM suhesu paramaM ti vigadaghAdINaM / suNidUNa te abhavvA bhavvA vA taM paDicchaMti / / 62 / / na zraddadhati saukhyaM sukheSu paramamiti vigataghAtinAm / zrutvA te abhavyA bhavyA vA tatpratIcchanti / / 62 / / paramAnandaikalakSaNasukhapratipakSabhUtamAkulatvotpAdakamaniSTaM duHkhamajJAnaM ca naSTaM, yatazca pUrvoktalakSaNasukhAvinAbhUtaM trailokyodaravivaravartisamastapadArthayugapatprakAzakamiSTaM jJAnaM ca labdhaM, tato jJAyate kevalinAM jJAnameva sukhamityabhiprAyaH / / 61 / / atha pAramArthikasukhaM kevalinAmeva, saMsAriNAM ye manyante te'bhavyA iti nirUpayati - No saddahaMti naiva zraddadhati na manyante / kim / sokkhaM nirvikaarprmaahlaadaiksukhm| kathaMbhUtaM na manyante / suhesu paramaM ti sukheSu madhye tadeva prmsukhm| keSAM saMbandhi yatsukham / vigadaghAdINaM vigataghAtikarmaNAM kevalinAm / kiM kRtvApi na manyante / suNidUNa jAdaM sayaM samattaM ' ityAdipUrvoktagAthAtrayakathitaprakAreNa zrutvApi / te abhavyA (bIjI rIte kevaLanuM sukhasvarUpapaNuM samajAvavAmAM Ave cheH) vaLI, kevaLa arthAt kevaLajJAna sukha ja che, kAraNa ke sarva aniSTano nAza thayo che ane sarva iSTanI prApti thaI che. kevaLa-avasthAmAM, sukhopalabdhinA vipakSabhUta je du:kha tenA sAdhanabhUta ajJAna AkhuMya nAza pAme che ane sukhanA sAdhanabhUta paripUrNa jJAna Upaje che, tethI kevaLa ja sukha che. vizeSa vistArathI basa thAo. 61. have, kevaLIone ja pAramArthika sukha hoya che ema zraddhA karAve cheH sUNI ' ghAtikarmavihInanuM sukha sau sukhe utkRSTa che', zraddhe na teha abhavya che, ne bhavya te saMmata kare. 62. anvayArthaH- '[ vigataghAtinAM] manAM dhAtirbho nAza pAbhyAM che temanuM [ saukhyaM ] su [ sukheSu paramaM ] (sarva) suSomAM parama arthAt utdRSTa che' [ iti zrutvA ] khevaM vayana sAMbhaNIne [ [ na zraddadhati ] dekho tene zraddhatA nathI [ te abhavyAH ] teso bhavya che; [ bhavyAH vA ] ane bhavyo [ tat ] teno [ pratIcchanti ] svIjhara ( - Ahara, zraddhA ) 9re che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates inanazAstramANA] jJAnatattva-prajJApana 1/9 iha khalu svabhAvapratighAtAdAkulatvAcca mohanIyAdikarmajAlazAlinAM sukhAbhAse'pyapAramArthikI sukhamiti ruuddhiH| kevalinAM tu bhagavatAM prakSINaghAtikarmaNAM svabhAvapratighAtAbhAvAdanAkalatvAcca yathoditasya hetorlakSaNasya ca sadbhAvAtpAramArthikaM sakhamiti shrddheym| na kilaivaM yeSAM zraddhAnamasti te khalu mokSasukhasudhApAnadUravartino mRgatRSNAmbhobhAramevAbhavyAH pshynti| ye punaridamidAnImeva vacaH pratIcchanti te zivazriyo bhAjanaM samAsannabhavyAH bhvnti| ye tu purA pratIcchanti te tu dUrabhavyA iti||62|| te abhvyaaH| te hi jIvA vartamAnakAle samyaktvarUpabhavyatvavyaktyabhAvAdabhavyA bhaNyante, na punaH srvthaa| bhavvA vA taM paDicchaMti ye vartamAnakAle samyaktvarUpabhavyatvavyaktipariNatAstiSThanti te tadanantasukhamidAnIM mnynte| ye ca samyaktvarUpabhavyatvavyaktyA bhAvikAle pariNamiSyanti te ca dUrabhavyA agre zraddhAnaM kuryuriti| ayamatrArtha:-mAraNArthaM talavaragRhItataskarasya maraNamiva yadyapIndriya sukhamiSTaM na bhavati, tathApi talavarasthAnIyacAritramohodayena mohita: sanniruparAgasvAtmotthasukhamalabhamAnaH san sarAgasamyagdRSTirAtmanindAdipariNato heyarUpeNa tdnubhvti| ye punarvItarAgasamyagdRSTayaH zuddhopayoginasteSAM, matsyAnAM sthalagamanamivAgnipraveza iva vA, nirvikArazuddhAtmasukhAccyavanamapi duHkhaM prtibhaati| tathA coktam- "samasukhazIlitamanasAM cyavanamapi dveSameti kimu kaamaaH| sthalamapi TIkA:- A lokamAM mohanIyAdikarmacALavALAone svabhAva pratighAtane lIdhe ane AkuLapaNAne lIdhe sukhAbhAsa hovA chatAM te sukhAbhAsane "sukha" kahevAnI apAramArthika rUDhi che, ane jemanAM ghAtikarmo kSaya pAmyAM che evA kevaLIbhagavaMtone, svabhAvapratighAtanA abhAvane lIdhe ane anAkuLapaNAne lIdhe sukhanA yathokta kAraNano ane lakSaNano sadbhAva hovAthI, pAramArthika sukha cheema zraddhavAyogya che. jemane AvuM zraddhAna nathI, teo-mokSasukharUpI sudhApAnathI dUravartI abhavyobhugtaan| 4samUhane 4 heNe (-anubhava) cha; ane 4o te vayanano hama 4 sviidd|2. ( - zraddhA) kare che teo-zivazrInAM (-mokSalakSmInAM) bhAjana-Asannubhavyo che, tathA jeo AgaLa upara svIkAra karaze teo dUrabhavyo che. bhAvArtha:- "kevaLIbhagavaMtone ja pAramArthika sukha che" evuM vacana sAMbhaLIne jeo kadI teno svIkAra-Adara-zraddhA karatA nathI teo kadI mokSa pAmatA nathI; jeo te vacana sAMbhaLIne aMtarathI teno svIkAra-Adara-zraddhA kare che teo ja mokSa pAme che, -hamaNAM kare che te Asanabhavya che ane AgaLa upara karaze te dUrabhavya che. 6ra. 1. sukhanuM kAraNa svabhAvapratighAtano abhAva che. 2. sukhanuM lakSaNa anAkuLapaNuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 110 pravacanasAra [ bhagavAna zrI atha parokSajJAninAmapAramArthikamindriyasukhaM vicArayati maNuAsurAmariMdA ahiddudA iMdiehiM shjehiN| asahaMtA taM dukkhaM ramaMti visaesu rmmesu|| 63 / / manujAsurAmarendrAH abhidrutA indriyaiH shjaiH| asahamAnAstaduHkhaM ramante viSayeSu ramyeSu / / 63 / / amISAM prANinAM hi pratyakSajJAnAbhAvAtparokSajJAnamupasarpatAM tatsAmagrIbhUteSu svarasata evendriyeSu maitrI prvrtte| atha teSAM teSu maitrImupagatAnAmudIrNamahAmohakAlAnalakavalitAnAM dahati jhaSANAM kimnggpunrnggmnggaaraaH''|| 62 / / evamabhedanayena kevalajJAnameva sukhaM bhaNyate iti kathanamukhyatayA gAthAcatuSTayena caturthasthalaM gtm| atha saMsAriNAmindriyajJAnasAdhakamindriyasukhaM vicArayati-maNuAsurAmariMdA mnujaasuraamrendraaH| kthNbhuutaaH| ahidudA iMdiehiM sahajehiM abhidrutAH kadarthitAH dukhitaaH| kaiH| indriyaiH shjaiH| asahaMtA taM dukkhaM tahuHkhodrekamasahamAnAH sntH| ramaMti visaesu rammesu ramanti viSayeSu ramyAbhAseSu iti| atha vistara:-manujAdayo jIvA amUrtAtIndriyajJAnasukhAsvAdamalabhamAnAH santa: mUrtendriyajJAnasukhanimittaM tannimittapaJcendriyeSu maitrI kurvnti| tatazca taptalohagolakAnAmudakAkarSaNamiva viSayeSu tIvratRSNA jaayte| tAM tRSNAmasahamAnA viSayAnanubhavanti iti| tato jJAyate paJcendriyANi vyAdhisthAnIyAni, viSayazca tatpratIkArau have parokSajJAnavALAonA apAramArthika indriyasukhano vicAra kare che: sura-asura-narapati pIDita varte sahaja iMdriyo vaDe, nava sahI zake te duHkha tethI ramya viSayomAM rame. 63. sanvayArtha:- [ manujAsurAmarendrAH] manuSyadro, masuredro bhane sureMdro [indriyaiH sahajaiH] svAbhAvi (arthAta parokSazAnavAjAmIne 4 svAbhAvi cha sevI) driyo 5 [abhidrutAH] pIDita partatA thA [tad duHkhaM] te 5 [asahamAnAH] nahi sahI zayAthI [ ramyeSu viSayeSu ] 2bhya viSayomA / ramante ] 2. cha. TIkA:- pratyakSa jJAnanA abhAvane lIdhe parokSa jJAnano Azraya karatA A prANIone tenI (-parokSa zAnanI) sAmagrI35 chandriyo pratye ni4 2sathI 4 (-svabhAvathI 4) maitrI pravarte cha. have, indriyo pratye maitrI pAmelA te prANIone, udayamAM Avela mahAmoharUpI kAlAgni (temane) koLiyo karI gayo hovAthI, tapta thayelA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 111 taptAyogolAnAmivAtyantamupAttatRSNAnAM taduHkhavegamasahamAnAnAM vyAdhisAtmyatAmupagateSu ramyeSu viSayeSu rtirupjaayte| tato vyAdhisthAnIyatvAdindriyANAM vyAdhisAtmyasamatvAdviSayANAM ca na chadmasthAnAM pAramArthikaM saukhym|| 63 // atha yAvadindriyANi tAvatsvabhAvAdeva duHkhamevaM vitarkayati jesiM visaesa radI tesiM dukkhaM viyANa sbbhaavN| jai taM Na hi sabbhAvaM vAvAro Natthi visayatthaM / / 64 / / yeSAM viSayeSu ratisteSAM duHkhaM vijAnIhi svaabhaavm| yadi tanna hi svabhAvo vyApAro nAsti vissyaarthm||64|| SadhasthAnIyA iti saMsAriNAM vAstavaM sukhaM naasti|| 63 / / atha yAvadindriyavyApArastAvad-duHkhameveti kathayati-jesiM visaesu radI yeSAM nirviSayAtIndriyaparamAtmasvarUpaviparIteSu viSayeSu ratiH tesiM dukkhaM viyANa sabbhAvaM teSAM bahirmukhajIvAnAM nijazuddhAtmadravyasaMvittisamutpannanirupAdhipAramArthikasukhaviparItaM svabhAvenaiva duHkhamastIti vijaaniihi| kasmAditi cet| paJcendriyaviSayeSu rtervloknaat| jai taM lokhaMDanA goLAnI mAphaka ( -jema tapelA lokhaMDanA goLAne pANInI atyaMta tRSA pedA thaI che arthAta te tvarAthI pANIne zoSI le che tema) atyaMta tRSNA utpanna thaI che; te du:khanA vegane nahi sahI zakavAthI temane vyAdhinA pratikAra samAna (-rogamAM ghaDIbhara alpa rAhata ApanArA lAge che evA ilAja samAna) ramya viSayomAM rati Upaje che. mATe indriyo vyAdhi samAna hovAthI ane viSayo vyAdhinA pratikAra samAna hovAthI chadmasthone pAramArthika sukha nathI. 63. have jyAM sudhI indriyo che tyAM sudhI svabhAvathI ja duHkha che ema nyAyathI nakkI kare che: viSayo viSe rati jemane, dukha che svabhAvika temane; jo te na hoya svabhAva to vyApAra nahi viSayo viSe. 64. anvayArtha:- [ yeSAM] 4bhane [ viSayeSu ratiH] viSayomA 2ti cha, [ teSAM] tamane [ duHkhaM ] hu:5 [ svAbhAvaM] svAbhAvidha [vijAnIhi] 10; [ hi] 129 // [ yadi] zrI [ tad ] du:5 [svabhAvaM na] (tamano) svabhAva na choya [ viSayArthaM ] to viSayArthe [ vyApAra: ] vyApAra [ na asti] na choya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 11ra pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda __ yeSAM jIvadavasthAni hatakAnIndriyANi, na nAma teSAmupAdhipratyayaM duHkham; kiMtu svAbhAvikameva , viSayeSu rtervloknaat| avalokyate hi teSAM stamberamasya kareNukuTTanIgAtra-sparza iva, sapharasya baDizAmiSasvAda iva, indirasya saMkocasaMmukhAravindAmoha iva, pataGgasya pradIpA/rUpa iva, kuraGgasya mRgayugeyasvara iva, durnivArendriyavedanAvazIkRtAnAmAsannanipAteSvapi vissyessvbhipaatH| yadi punarna teSAM du:khaM svAbhAvikamabhyupagamyeta tadopazAntazItajvarasya saMsvedanamiva , prahINadAhajvarasyAranAlapariSeka iva, nivRttanetrasaMrambhasya ca vaTAcUrNAvacUrNanamiva, vinaSTakarNazUlasya bastamUtrapUraNamiva , rUDhavraNasyAlepanadAnamiva , viSayavyApAro na dRshyet| dRzyate caasau| tataH svabhAvabhUtaduHkhayogina eva jIvadindriyAH prokssjnyaaninH|| 64 / / Na hi sabbhAvaM yadi taduHkhaM svabhAvena nAsti hi sphuTaM vAvAro patthi visayatthaM tarhi viSayArthaM vyApAro nAsti na ghttte| vyAdhisthAnAmauSadheSviva viSayArthaM vyApAro dRzyate cettata eva jJAyate TIkAH- jemane 'hata iMdriyo jIvatI (-kyAta) che, temane duHkha upAdhinA kAraNe ( bAhya saMyogone lIdhe. pAdhika) nathI paNa svAbhAvika ja che, kAraNa ke temane viSayomAM rati jovAmAM Ave che. teo kharekhara -jema hAthI hAthaNIrUpI kUTaNInA gAtranA sparza tarapha, maccha (mAchalAne pakaDavA mATe rAkhelA lokhaMDanA) kAMTAmAMnA AmiSanA svAda tarapha, bhramara saMkocasaMmukha araviMdanI (-biDAI javAnI taiyArIvALA kamaLanI) gaMdha tarapha, pataMga (-pataMgiyuM) dIvAnI jyotanA rUpa tarapha ane kuraMga (TUhuraNa) zikArInA saMgItanA svara tarapha dhasatA jovAmAM Ave che temadurnivAra idriyavedanAne vazIbhUta thayA thakA, joke viSayono nAza ati nikaTa che (arthAt viSayo kSaNika che) topaNa, viSayo tarapha dhasatA jovAmAM Ave che. ane jo temane duHkha svAbhAvika che." ema na svIkAravAmAM Ave to-jema jene zItajvara (TADhiyo tAva) upazAMta thaI gayo hoya te parasevo vaLe evo upacAra karato jovAmAM Avato nathI, jene dAktara UtarI gayo hoya te kAMjIthI zarIra jhArato jovAmAM Avato nathI, jene AMkhano dukhAvo nivRtta thayo hoya te vaTAcUrNa (-zaMkha vagerenuM cUrNa) AMjato jovAmAM Avato nathI, jene karNazULa naSTa thayuM hoya te kAnamAM bakarAnuM mUtra nAkhato jovAmAM Avato nathI ane jene vraNa (ghA) rujhAI gayo hoya te lepa karato jovAmAM Avato nathI tema-temane viSayavyApAra na jovAmAM Avavo joIe. paraMtu te to (viSayomAM pravRtti to) jovAmAM Ave che. mATe (siddha thAya che ke ) jemane iMdriyo jIvatI che evA parokSajJAnavALAone duHkha svAbhAvika ja che. bhAvArtha- parokSajJAnavALAone svabhAvathI ja duHkha che, kAraNa ke temane viSayomAM rati varte che; keTalIka vAra to teo, asahya tRSNArUpI dAhane lIdhe (-tIvra icchArUpI 1. huta = niMdha; nikRSTa. 2. AmiSa = lalacAvavA mATe rAkhelI khAvAnI vastu mAMsa. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 113 atha muktAtmasukhaprasiddhaye zarIrasya sukhasAdhanatAM pratihanti pappA iDhe visaye phAsehiM samasside shaavenn| pariNamamANo appA sayameva suhaM Na havadi deho|| 65 / / prApyeSTAn viSayAn sparzaH samAzritAn svbhaaven| pariNamamAna AtmA svayameva sukhaM na bhavati dehaH / / 65 / / asya khalvAtmanaH sazarIrAvasthAyAmapi na zarIraM sukhasAdhanatAmApadyamAnaM pazyAmaH, yatastadApi pItonmattakarasairiva prakRSTamohavazavartibhirindriyairime'smAkamiSTA iti krameNa duHkhmstiitybhipraayH|| 64 / / evaM paramArthenendriyasukhasya duHkhasthApanArthaM gAthAdvayaM gtm| atha muktAtmanAM zarIrAbhAve'pi sukhamastIti jJApanArthaM zarIraM sukhakAraNaM na syAditi vyaktIkaroti-pappA praapy| kaan| iDhe visaye issttpnycendriyvissyaan| kthNbhuutaan| phAsehiM samasside sparzanAdIndriya du:khane lIdhe), maraNa sudhInuM jokhama vahorIne paNa kSaNika idriyaviSayomAM jhaMpalAve che. jo temane svabhAvathI ja duHkha na hoya to viSayomAM rati ja na hovI joIe. jene zarIramAM garamInI baLatarAnuM duHkha naSTa thayuM hoya tene ThaMDakanA bAhya upacAramAM rati kema hoya ? mATe parokSajJAnavALA jIvone duHkha svAbhAvika ja che ema nakkI thAya che. 64. have, mukta AtmAnA sukhanI prasiddhi mATe, zarIra sukhanuM sAdhana hovAnI vAtanuM khaMDana kare che (arthAta siddhabhagavAnane zarIra vinA paNa sukha hoya che e vAta spaSTa samajAvavA mATe, saMsArAvasthAmAM paNa zarIra sukhanuM iMdriyasukhanuM sAdhana nathI ema nakkI kare che): indriyasamAzrita iSTa viSayo pAmIne, nija bhAvathI jIva praNamato svayameva sukharUpa thAya, deha thato nathI. 65. anvayArthaH- [ sparze. samazritAna] sparzanAdika iMdriyo jemano Azraya kare che evA [ juna viSayAna ] iSTa viSayone [prANa ] pAmIne [ svabhAvena] (potAnA azuddha) svabhAve [pariNamemAna:] pariNamato thako [mAtmA ] AtmA [svayameva ] svayameva [ suravuM] sukharUpa (idriyasukharUpa) thAya che, [vedI na bhavati] deha sukharUpa thato nathI. TIkA:- kharekhara A AtmAne sazarIra avasthAmAM paNa zarIra sukhanuM sAdhana thatuM ame dekhatA-anubhavatA nathI, kAraNa ke tyAre paNa, jANe ke unmAdajanaka madirA pIdhela hoya evI, prakRSTa mohana vaza vartanArI, 'A (viSaya) amana iSTa che" 1. prakRSTa = prabaLa; atizaya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 114 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda viSayAnabhipatadbhirasamIcInavRttitAmanubhavannuparuddhazaktisAreNApi jJAnadarzanavIryAtmakena nizcayakAraNatAmupAgatena svabhAvena pariNamamAnaH svayamevAyamAtmA sukhtaamaapdyte| zarIraM tvacetanatvAdeva sukhatvapariNaternizcayakAraNatAmanupagacchanna jAtu sukhatAmupaDhaukata iti||65|| athaitadeva dRDhayati egateNa hi deho suhaM Na dehissa kuNadi sagge vaa| visayavaseNa du sokkhaM dukkhaM vA havadi symaadaa||66|| rahitazuddhAtmatattvavilakSaNaiH sparzanAdibhirindriyaiH samAzritAn samyak prApyAn grAhyAn, itthaMbhUtAn viSayAn praapy| sa kH| appA AtmA krtaa| kiNvishissttH| sahAveNa pariNamamANo anantasukhopAdAnabhUtazuddhAtmasvabhAvaviparItenAzuddhasukhopAdAnabhUtenAzuddhAtmasvabhAvenaH prinnm-maanH| itthaMbhUtaH san sayameva suhaM svayamevendriyasukhaM bhavati prinnmti| Na havadi deho dehaH punaracetanatvAtsukhaM na bhvtiiti|| ema karIne viSayo tarapha dhasatI indriyo vaDe asamIcIna-pariNatipaNuM anubhavato hovAthI, jenI zaktinI utkRSTatA (-parama zuddhatA) rokAI gaI che evA paNa (potAnA) jJAnadarzanavIryAtmaka svabhAve-ke je (sukhanA ) nizcaya-kAraNarUpa che-pariNamato thako svayameva A AtmA sukhapaNAne pAme che (-sukharUpa thAya che ); ane zarIra to acetana ja hovAthI sukhatvapariNatinuM nizcaya-kAraNa nahi thatuM thayuM jarAya sukhapaNAne pAmatuM nathI. bhAvArtha:- sazarIra avasthAmAM paNa AtmA ja sukharUpa (-idriyasukharUpa) pariNatie pariName che, dehu nahi; tethI tyAre paNa (-sazarIra avasthAmAM paNa ) sukhanuM nizcaya kAraNa AtmA ja che arthAt idriyasukhanuM paNa vAstavika kAraNa AtmAno ja azuddha svabhAva che. azuddha svabhAve pariNamato AtmA ja svayameva iMdriyasukharUpa thAya che. temAM deha kAraNa nathI; kAraNa ke sukharUpa pariNati ane deha taddana bhinna hovAne lIdhe sukhane ane dehane nizcayathI kAryakAraNapaNuM bilakula nathI. 65. have A ja vAtane daDha kare che: ekAMtathI svargIya deha kare nahIM sukha dehIne, paNa viSayavaza svayameva AtmA sukha nA duHkha thAya che. 66. 1. asamIcIna = asamyaka, aThIka; ayogya. 2. indriyasukharUpe pariNamanAra AtmAne jJAnadarzanavIryAtmaka svabhAvanI utkRSTa zakti rokAI gaI che arthAta svabhAva azuddha thayo che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 115 ekAntena hi dehaH sukhaM na dehinaH karoti svarge vaa| viSayavazena tu saukhyaM duHkhaM vA bhavati svymaatmaa|| 66 / / ayamatra siddhAnto yadivyavaikriyikatve'pi zarIraM na khalu sukhAya kalpyetetISTAnAmaniSTAnAM vA viSayANAM vazena sukhaM vA duHkhaM vA svayamevAtmA syaat||66|| athAtmanaH svayameva sukhapariNAmazaktiyogitvAdviSayANAmakiMcitkaratvaM dyotayatitimiraharA jai diTThI jaNassa dIveNa Natthi kAyavvaM / taha sokkhaM sayamAdA visayA kiM tattha kuvvNti||67|| ayamatrArtha:-karmAvRtasaMsArijIvAnAM yadindriyasukhaM tatrApi jIva upAdAnakAraNaM, na ca dehH| dehakarmarahitamuktAtmanAM punaryadanantAtIndriyasukhaM tatra vizeSeNAtmaiva kaarnnmiti|| 65 / / atha manuSyazarIraM mA bhavatu, devazarIraM divyaM tatkila sukhakAraNaM bhaviSyatItyAzaGkAM nirAkaroti-egaMteNa hi deho suhaM Na dehissa kuNadi ekAntena hi sphuTaM dehaH kartA sukhaM na kroti| ksy| dehinaH sNsaarijiivsy| kv| sagge vA AstAM tAvanmanuSyANAM manuSyadehaH sukhaM na karoti, svarge vA yo'sau anvayArtha:- [ ekAntena hi ] mete. arthAt niyamathI [svarge vA] svargamA 59. [ dehaH] he [ dehinaH ] hehIne (-mAtmAne ) [ sukhaM na karoti ] supa 72to nathI; [ viSayavazena tu] paraMtu vissyon| paze [ saukhyaM duHkhaM vA] su5 athavA du:535 [ svayaM AtmA bhavati ] svayaM mAtmA thAya che. TIkA- A ahIM siddhAMta che ke-"zarIra, bhale tene divya vaidiyikapaNuM hoya topaNa, sukha karI zakatuM nathI;" mATe, iSTa athavA aniSTa viSayonA vaze sukha athavA du:kharUpa svayameva AtmA thAya bhAvArtha:- zarIra sukhaduHkha karatuM nathI. devanuM uttama vaikiyika zarIra sukhanuM kAraNa nathI ke nArakanuM zarIra du:khanuM kAraNa nathI. AtmA pote ja iSTa-aniSTa viSayone vaza thaI sukha-du:khanI pn||35 52me . 66. have, AtmA svayameva sukhapariNAmanI zaktivALo hovAthI viSayonuM akiMcitkarapaNuM prakAze cha: jo daSTi prANInI timiraha2, to kArya che nahi dIpathI; jyAM jIva svayaM sukha pariName, viSayo kare che zuM tahIM? 67. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 116 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM timiraharA yadi dRSTirjanasya dIpena nAsti krtvym| tathA saukhyaM svayamAtmA viSayAH kiM tatra kurvnti||67|| yathA hi keSAMcinnaktaMcarANAM cakSuSaH svayameva timiravikaraNazaktiyogitvAnna tadapAkaraNapravaNena pradIpaprakAzAdinA kArya, evamasyAtmanaH saMsAre muktau vA svayameva sukhatayA pariNamamAnasya sukhasAdhanadhiyA abudhairmudhAdhyAsyamAnA api viSayAH kiM hi nAma kuryuH|| 67 / / divyo devadehaH so'pyupacAraM vihAya sukhaM na kroti| visayavaseNa du sokkhaM dukkhaM vA havadi sayamAdA kiMtu nizcayena nirviSayAmUrtasvAbhAvikasadAnandaikasukhasvabhAvo'pi vyavahAreNAnAdikarmabandhavazAdviSayAdhInatvena pariNamya sAMsArikasukhaM duHkhaM vA svayamAtmaiva bhavati, na ca deha itybhipraayH|| 66 / / evaM muktAtmanAM dehAbhAve'pi sukhamastIti parijJAnArthaM saMsAriNAmapi dehaH sukhakAraNaM na bhavatItikathanarUpeNa gAthAdvayaM gtm| athAtmanaH svayameva sukhasvabhAvatvAnnizcayena yathA dehaH sukhakAraNaM na bhavati tathA viSayA apIti pratipAdayati-jai yadi diTThI naktaMcarajanasya dRSTi: timiraharA andhakAraharA bhavati jaNassa janasya dIveNa Natthi kAyavvaM dIpena nAsti krtvyN| tasya pradIpAdInAM yathA prayojanaM nAsti taha sokkhaM sayamAdA visayA kiM tattha kuvvaMti tathA nirviSayAmUrtasarvapradezAhAdakasahajAnandaikalakSaNasukhasvabhAvo nizcaye-nAtmaiva , tatra muktau saMsAre vA viSayAH kiM kurvanti, anvayArtha:- [ yadi] at [janasya dRSTi:] enI dRSTi [ timiraharA ] timir-|| choya to [ dIpena nAsti kartavyaM ] hAthI is prayona nathI arthAta yo sis:2to nathI, [ tathA ] tama bhyAM [AtmA ] mAtmA [ svayaM ] svayaM [ saukhyaM ] supa35 parime cha [ tatra] tyAM [ viSayA] viSayo [kiM kurvaMti] | 42. cha? TIkAH- jema koI *nizAcaronAM netro svayameva aMdhakArane naSTa karavAnI zaktivALAM hovAthI, aMdhakArane dUra karavAnA svabhAvavALA dIpaka-prakAzAdikathI kAMI prayojana nathI (arthAt dIvA vagereno prakAza kAMI karato nathI), tema-joke ajJAnIo "viSayo sukhanAM sAdhana che" evI buddhi vaDe viSayono phogaTa adhyAsa (-Azraya) kare che topaNa -saMsAramAM ke muktimAM svayameva sukhapaNe pariNamatA A AtmAne viSayo zuM kare che? bhAvArtha:- saMsAramAM ke mokSamAM AtmA potAnI meLe ja sukharUpa pariName che; temAM viSayo akiMcitthara che arthAta kAMI karatA nathI. ajJAnIo viSayone sukhanAM kAraNa mAnIne nakAmAM temane avalale cha! 67. * nizAya) = 2 // 32 // 2 // -45, sarpa, bhUta vagere. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 117 athAtmanaH sukhasvabhAvatvaM dRSTAntena dRDhayati sayameva jahAdicco tejo uNho ya devadA nnbhsi| siddho vi tahA NANaM suhaM ca loge tahA devo||68|| svayameva yathAdityastejaH uSNazca devatA nbhsi| siddho'pi tathA jJAnaM sukhaM ca loke tathA devH|| 68 / / yathA khalu nabhasi kAraNAntaramanapekSyaiva svayameva prabhAkaraH prabhUtaprabhAbhArabhAsvarasvarUpavikasvaraprakAzazAlitayA tejaH, yathA ca kAdAcitkauSNyapariNatAyaHpiNDavannityamevauSNyapariNAmApannatvAduSNaH, yathA ca devagatinAmakarmodayAnuvRttivazavartisvabhAvatayA devH| na kimapIti bhaavH|| 67 / / athAtmana: sukhasvabhAvatvaM jJAnasvabhAvatvaM ca punarapi dRSTAntena dRDhayatisayameva jahAdico tejo uNho ya devadA Nabhasi kAraNAntaraM nirapekSya svayameva yathAdityaH svaparaprakAzarUpaM tejo bhavati, tathaiva ca svayamevoSNo bhavati, tathA cAjJAnijanAnAM devatA bhvti| kva sthitH| nabhasi aakaashe| siddho vi tahA NANaM suhaM ca siddho'pi bhagavAMstathaiva kAraNAntaraM nirapekSya svabhAvenaiva svaparaprakAzakaM kevalajJAnaM, tathaiva paramatRptirUpamanAkulatvalakSaNaM sukhm| kv| have AtmAnuM sukhasvabhAvapaNuM daSTAMta vaDe daDha kare che: jyama AbhamAM svayameva bhAskara uSNa, deva, prakAza che, svayameva loke siddha paNa tyama jJAna, sukha ne deva che. 68. anvayArtha:- [ yathA] 4. [ nabhasi ] zamA [AdityaH] sUrya [svayameva ] svayameva [ tejaH ] te4, [ uSNa: ] 6] [ca ] bhane [ devatA] 35 cha, [ tathA] tama [ loke] sobhai [ siddhaH api] siddhabhagavAna 59(svayameva) [ jJAnaM] na, [ sukhaM ca ] supa [tathA devaH ] bhane he che. TIkAH- jevI rIte AkAzamAM, kAraNotaranI (anya kAraNanI) apekSA rAkhyA vinA ja svayameva sUrya (1) puSkaLa prabhAsamUhathI bhAskara evA svarUpa vaDe vikasita prakAzavALo hovAthI teja che, (2) koIka vAra uSNatArUpe pariNamatA lokhaMDanA goLAnI mAphaka sadAya uSNatA-pariNAmane pAmelo hovAthI 75 cha, bhane (3) avagati 1. bhAsva2 = tasvI; atu. 2. jema lokhaMDano goLo koIka vAra uSNatApariNAme pariName che tema surya sadAya uSNatA-pariNAme pariNamelo che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 118 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda tathaiva loke kAraNAntaramanapekSyaiva svayameva bhagavAnAtmApi svaparaprakAzanasamarthanirvitathAnantazaktisahajasaMvedanatAdAtmyAt jJAnaM, tathaiva cAtmatRptisamupajAtaparinirvRttipravartitAnAkulatvasusthitatvAt saukhyaM, tathaiva caasnnaatmtttvoplmbhlbdhvrnnjnmaansshilaastmbhotkiirnnsmudiirnndhutistutiyogidivyaatmsvruuptvaaddevH| ato'syAtmanaH sukhasAdhanAbhAsaiviSayaiH pryaaptm||68|| iti aanndprpnycH| loge jgti| tahA devo nijazuddhAtmasamyakzraddhAnajJAnAnuSThAnarUpAbhedaratnatrayAtmakanirvikalpasamAdhisamutpannasundarAnandasyandisukhAmRtapAnapipAsitAnAM gaNadharadevAdiparamayoginAM devendrAdInAM cAsannabhavyAnAM manasi nirantaraM paramArAdhyaM, tathaivAnantajJAnAdiguNastavanena stutyaM ca yaddivyamAtmasvarUpaM tatsvabhAvatvAttathaiva devshceti| tato jJAyate muktAtmanAM viSayairapi prayojanaM naastiiti|| 68 / / evaM svabhAvenaiva sukhasvabhAvatvAdviSayA api muktAtmanAM sukhakAraNaM na bhavantItikathanarUpeNa gAthAdvayaM gtm| athedAnIM zrIkundakundAcAryadevAH pUrvoktalakSaNA-nantasukhAdhArabhUtaM sarvajJaM vastustavena namaskurvanti nAmakarmanA dhArAvAhI udayane vazavartI svabhAva vaDe deva che, tevI ja rIte lokamAM, kAraNataranI apekSA rAkhyA vinA ja svayameva bhagavAna AtmA paNa (1) svaparane prakAzavAmAM samartha evI nirvitatha (- sAcI) anaMta zaktivALA sahaja saMvedana sAthe tAdAbhyane lIdhe jJAna che, (2) AtmatRtithI UpajatI je parinivRtti tenAthI pravartatI anAkuLatAmAM susthitapaNAne lIdhe saukhya che, ane (3) jemane AtmatatvanI upalabdhi nikaTa che evA budha janonA manarUpI zilAkhaMbhamAM jenI atizaya dhutinI stuti kotarAyelI che evA divya AtmasvarUpavALo hovAne lIdhe deva che. mATe A AtmAne sukhasAdhanAbhAsa (-jeo sukhanAM sAdhana nathI paNa sukhanAM sAdhana hovAno AbhAsamAtra jemAM thAya che evA) viSayothI basa thAo. bhAvArtha:- siddhabhagavAna koI bAhya kAraNanI apekSA vinA potAnI meLe ja svaparaprakAzaka jJAnarUpa che, anaMta Amika AnaMdarUpa che ane aciMtya divyatA rUpa che. siddhabhagavAna jevo ja sarva jIvono svabhAva che. tethI sukhArthI jIvo viSayAlaMbI bhAva choDI nirAlaMbI paramAnaMdasvabhAve pariNamo. 68. A rIte AnaMda-adhikAra pUrNa thayo. 1. parinivRtti = mokSa paripUrNatA chevaTanuM saMpUrNa sukha. (parinivRtti AtmatRtithI thAya che arthAt AtmatRtinI parAkASThA te ja parinivRtti.) 2. zilAkhaMbha = paththarano thAMbhalo 3. yuti = divyatA; bhavyatA; mahimA (gaNadharadevAdi budha puruSonA manamAM zuddhAtmasvarUpanI divyatAnA stutigAna kotarAI gayAM che) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 119 atha shubhprinnaamaadhikaarpraarmbhH| athendriyasukhasvarUpavicAramupakramamANastatsAdhanasvarUpamupanyasyati devadajadigurupUjAsu ceva dANammi vA susiilesu| uvavAsAdisu ratto suhovaogappago appaa||69|| devatAyatigurupUjAsu caiva dAne vA sushiilessu| upavAsAdiSu raktaH zubhopayogAtmaka aatmaa||69|| tejo diTThI NANaM iDDhI sokkhaM taheva iisriyN| tihuvaNapahANadaiyaM mAhappaM jassa so ariho||3|| tejo diTThI NANaM iDDhI sokkhaM taheva IsariyaM tihuvaNapahANadaiyaM tejaH prabhAmaNDalaM, jagattrayakAlatrayavastagatayagapatsAmAnyAstitvagrAhakaM kevaladarzanaM, tathaiva samastavizeSAstitva-grAhaka kevalajJAnaM, Rddhizabdena samavasaraNAdilakSaNA vibhUtiH, sukhazabdenAvyAbAdhAnantasukhaM, tatpadAbhilASeNa indrAdayo'pi bhRtyatvaM kurvantItyevaMlakSaNamaizvaryaM, tribhuvanAdhIzAnAmapi vallabhatvaM daivaM bhnnyte| mAhappaM jassa so ariho itthaMbhUtaM mAhAtmyaM yasya so'rhan bhnnyte| iti vastustavanarUpeNa namaskAraM kRtvntH|| * 3 / / atha tasyaiva bhagavataH siddhAvasthAyAM guNastavana-rUpeNa namaskAraM kurvanti taM guNado adhigadaraM avicchidaM mnnvdevpdibhaavN| apuNabbhAvaNibaddhaM paNamAmi puNo puNo siddhaM / / *4 / / paNamAmi namaskaromi puNo puNo punaH punH| km| taM siddhaM paramAgamaprasiddha siddhm| kthNbhuutm| guNado adhigadaraM avyAbAdhAnantasukhAdiguNairadhikataraM smdhiktrgunnm| punarapi kathaM ahIM zubha pariNAmano adhikAra zarU thAya che. have indriyasukhanA svarUpa saMbaMdhI vicAra upADatAM AraMbhatAM, tenA (indriyasukhanA) sAdhananuM (-zubhopayoganu) sva35 he cha: guru-deva-yatipUjA viSe, vaLI dAna ne suzIlo viSe, jIva rakta upavAsAdike zubha-upayogasvarUpa che. 69. sanyayArtha:- [ devatAyatigurupUjAsu ] , guru ne yatinI pUmai, [ dAne ca eva ] namai [suzIleSu vA] suzAlomA [upavAsAdiSu ] tathA upavAsAbhii [ rakta: AtmA ] 2'ta. AtmA [zubhopayogAtmakaH ] zubhopayogamacha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 120 [ bhagavAnazrI 66 yadAyamAtmA sAdhIbhUtAM dveSarUpAmindriyArthAnurAgarUpAM cAzubhopayogabhUmikAmatikramya devaguruyatipUjAdAnazIlopavAsaprItilakSaNaM dharmAnurAgamaGgIkaroti tadendriyasukhasya sAdhanIbhUtAM shubhopyogbhuumikaamdhiruuddho'bhilpyet||69|| duHkhasya pravacanasAra bhuutm| avicchidaM maNuvadevapadibhAvaM yathA pUrvamarhadavasthAyAM manujadevendrAdayaH samavazaraNe samAgatya namaskurvanti tena prabhutvaM bhavati, tadatikrAntatvAdatikrAntamanujadevapatibhAvam / punazca kiNvishissttm| apuNabbhAvaNibaddhaM dravyakSetrAdipaJcaprakArabhavAdvilakSaNaH zuddhabuddhaikasvabhAvanijAtmo - palambhalakSaNo yo'sau mokSastasyAdhInatvAdapunarbhAvanibaddhamiti bhaavH|| * 4 / / evaM namaskAra - mukhyatvena gAthAdvayaM gatam / iti gAthASTakena paJcamasthalaM jJAtavyam / evamaSTAdazagAthAbhiH sthalapaJcakena sukhaprapaJcanAmAntarAdhikAro gataH / iti pUrvoktaprakAreNa 'esa surAsura' ityAdi caturdazagAthAbhiH pIThikA gatA, tadanantaraM saptagAthAbhiH sAmAnyasarvajJasiddhiH, tadanantaraM trayastriMzadgAthAbhiH jJAnaprapaJcaH tadanantaramaSTAdazagAthAbhiH sukhaprapaJca iti samudAyena dvAsaptatigAthAbhirantarAdhikAracatuSTayena zuddhopayogAdhikAraH samAptaH / / ita Urddha paJcaviMzati-gAthAparyantaM jJAnakaNDikAcatuSTayAbhidhAno'dhikAraH prArabhyate / tatra paJcaviMzatigAthAmadhye prathamaM tAvacchubhAzubhaviSaye mUDhatvanirAkaraNArthaM 'devadajadiguru' ityAdi dazagAthAparyantaM prathamajJAnakaNDikA kthyte| tadanantaramAptAtmasvarUpaparijJAnaviSaye mUDhatvanirAkaraNArthaM ' cattA pAvAraMbha' ityAdi saptagAthAparyantaM dvitIyajJAnakaNDikA, athAnantaraM dravyaguNaparyAyaparijJAnaviSaye mUDhatvanirAkaraNArthaM 'davvAdIesu' ityAdi gAthASaTkaparyantaM tRtiiyjnyaanknnddikaa| tadanantaraM svaparatattvaparijJAnaviSaye mUDhatvanirAkaraNArthaM ' NANappagaM' ityAdi gAthAdvayena caturthajJAna- kaNDikA / iti jJAnakaNDikAcatuSTayAbhidhAnAdhikAre smudaaypaatnikaa| athedAnIM prathamajJAnakaNDikAyAM svatantravyAkhyAnena gAthAcatuSTayaM, tadanantaraM puNyaM jIvasya viSayatRSNAmutpAdayatIti kathanarUpeNa gAthAcatuSTayaM, tadanantaramupasaMhArarUpeNa gAthAdvayaM iti sthalatrayaparyantaM krameNa vyAkhyAnaM kriyate / tadyathA-atha yadyapi pUrvaM gAthASaTkenendriyasukhasvarUpaM bhaNitaM tathApi punarapi tadeva vistareNa kathayan san tatsAdhakaM zubhopayogaM pratipAdayati, athavA dvitIyapAtanikA - pIThikAyAM yacchubhopayogasvarUpaM sUcitaM tasyedAnImindriyasukhavizeSa - vicAraprastAve tatsAdhakatvena vizeSavivaraNaM karotidevadajadigurupUjAsu ceva dANammi vA susIlesu devatAyatigurupUjAsu caiva dAne vA suzIleSu uvavAsAdisu ratto tathaivopavAsAdiSu ca rakta AsaktaH appA jIvaH suhovaogappago zubhayogAtmaka bhaNyate iti / tathA hi-devatA nirdoSiparamAtmA, indriyajayena zuddhAtmasvarUpaprayanaparo yatiH, TIkA:- jyAre A AtmA duHkhanA sAdhanabhUta evI dveSarUpa tathA indriyaviSayanA anurAgarUpa azubhopayogabhUmikAne oLaMgI jaIne, deva-guru-yatinI pUjA, dAna, zIla ane upavAsAdikanI prItisvarUpa dharmAnurAgane aMgIkRta kare che, tyAre te indriyasukhanA sAdhanabhUta zubhopayogabhUmikAmAM ArUDha kahevAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 121 atha zubhopayogasAdhyatvenendriyasukhamAkhyAti jutto suheNa AdA tiriyo vA mANuso va devo vaa| bhUdo tAvadi kAlaM lahadi suhaM iMdiyaM vivihN|| 70 / / yuktaH zubhena AtmA tiryagvA mAnuSo vA devo vaa| bhUtastAvatkAlaM labhate sukhamaindriyaM vividhm|| 70 / / ayamAtmendriyasukhasAdhanIbhUtasya zubhopayogasya sAmarthyAttadadhiSThAnabhUtAnAM tiryagmAnuSa svayaM bhedAbhedaratnatrayArAdhakastadarthinAM bhavyAnAM jinadIkSAdAyako guruH, pUrvoktadevatAyatigurUNAM tatpratibimbAdInAM ca yathAsaMbhavaM dravyabhAvarUpA pUjA, AhArAdicaturvidhadAnaM ca AcArAdikathitazIlavratAni tthaivopvaasaadijingunnsNpttyaadividhishessaashc| eteSu zubhAnuSThAneSu yo'sau rataH dveSarUpe viSayAnurAgarUpe cAzubhAnuSThAne virataH, sa jIvaH zubhopayogI bhavatIti suutraarthH|| 69 / / atha pUrvoktazubho bhAvArtha- sarva doSa rahita paramAtmA te deva; bhedAbheda ratnatrayanA pote ArAdhaka, tathA te ArAdhanAnA arthI anya bhavya jIvone jinadIkSAnA denAra, te guru; iMdriyajaya karIne zuddhAtmasvarUpamAM prayatnaparAyaNa te yati, AvA deva-guru-yatinI ke temanI pratimAnI pUjAmAM, AhArAdi caturvidha dAnamAM, AcArAMgAdi zAstromAM kahelAM zIlavratomAM tathA upavAsAdika tapamAM prIti te dharmAnurAga che. je AtmA dveSarUpa ane viSayAnurAgarUpa azubhopayogane oLaMgI jaIne dharmAnurAgane aMgIkAra kare che, te zubhopayogI che. 69. have idriyasukhane zubhopayoganA sAdhya tarIke ( arthAta zubhopayoga sAdhana che ane tenuM sAdhya iMdriyasukha che ema) kahe che: zubhayukta AtmA deva nA tiryaMca vA mAnava bane; te paryaye tAvatsamaya iMdriyasukha vidhavidha lahe. 70. avayArtha- [ jumena yup:] zubhapayogayukta [ mAtmA] AtmA [tirtha vA] tiryaMca, [mAnuSa: vA] manuSya [pheva: vA] athavA deva [ bhUta:] thaIne, [ tAvInaM] teTalo kALa [ vividhuM ] vividha [ndriya surva ] iMdriyasukha [ namate ] pAme che. TIkAH- A AtmA iMdriyasukhanA sAdhanabhUta zubhopayoganA sAmarthyathI tenA adhiSThAnabhUta (-iMdriyasukhanA sthAnabhUta-AdhArabhUta evI), tiryacapaNAnI, manuSyapaNAnI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 122 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM devatvabhUmikAnAmanyatamAM bhUmikAmavApya yAvatkAlamavatiSThate, tAvatkAlamanekaprakAramindriyasukhaM smaasaadytiiti||70|| athaivamindriyasukhamutkSipya du:khatve prakSipati sokkhaM sahAvasiddhaM Natthi surANaM pi siddhmuvdese| te dehavedaNaTTA ramaMti visaesu rmmesu|| 71 / / saukhyaM svabhAvasiddhaM nAsti surANAmapi siddhmupdeshe| te dehavedanArtA ramante viSayeSu rmyessu|| 71 / / payogena sAdhyamindriyasukhaM kathayati-suheNa jutto AdA yathA nizcayaratnatrayAtmakazuddhopayogena yukto mukto bhUtvA'yaM jIvo'nantakAlamatIndriyasukhaM labhate, tathA pUrvasUtroktalakSaNazubhopayogena yuktaH pariNato'yamAtmA tiriyo vA mANuso va devo vA bhUdo tiryagmanuSyadevarUpo bhUtvA tAvadi kAlaM tAvatkAlaM svakIyAyuHparyantaM lahadi suhaM iMdiyaM vivihaM indriyajaM vividhaM sukhaM labhate, iti suutraabhipraayH|| 70 / / atha pUrvoktamindriyasukhaM nizcayanayena duHkhamevetyupadizati-sokkhaM sahAvasiddhaM rAgAdyupAdhirahitaM cidAnandaikasvabhAvenopAdAnakAraNabhUtena siddhamutpannaM yatsvAbhAvikasukhaM tatsvabhAvasiddhaM bhnnyte| taca Natthi surANaM pi AstAM manuSyAdInAM sukhaM devendrAdInAmapi nAsti siddhamuvadese iti siddhamupadiSTamupadeze prmaagme| te dehavedaNaTTA ramaMti visaesu rammesu tathAbhUtasukhAbhAvAtte devAdayo dehavedanArtAH pIDitAH kadarthitAH santo ramante viSayeSu rmyaabhaasessviti| atha vistara:-adhobhAge saptanarakasthAnIyamahA'jagaraprasAritamukhe, koNacatuSke tu krodhamAnamAyAlobhasthAnIyasarpacatuSkaprasAritavadane ane devapaNAnI bhUmikAomAMthI koI eka bhUmikAne pAmIne jeTalo kALa (temAM) rahe che, teTalo kALa aneka prakAranuM iMdriyasukha pAme che. 7). e rIte iMdriyasukhanI vAta upADIne have iMdriyasukhane duHkhapaNAmAM nAkhe che: suraneya saukhya svabhAvasiddha narasiddha che Agama viSe; te devedanathI pIDita ramaNIya viSayomAM rame. 71. anvayArtha:- [ upadeze siddhaM ] (navanA) 5zamA siddha cha - [surANAm api] heyone 59 // [ svabhAvasiddhaM ] svabhAvaniSpanna [ saukhyaM] supa [nAsti] nathI; [te] teso [ dehavedanArtA] (payendriyamaya) hehunI penAthI pIDita chopAthI [ ramyeSu viSayeSu ] 2bhya viSayomA [ ramante] 2me che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ina nazAstramANA] sAtattva-prazAna 123 indriyasukhabhAjaneSu hi pradhAnA divauksH| teSAmapi svAbhAvikaM na khalu sukhamasti, pratyuta teSAM svAbhAvikaM du:khamevAvalokyate; yataste paJcendriyAtmakazarIrapizAcapIDayA paravazA bhRguprpaatsthaaniiyaanmnojnyvissyaanbhiptnti|| 71 / / athaivamindriyasukhasya duHkhatAyAM yuktyAvatAritAyAmindriyasukhasAdhanIbhUtapuNyanirvartakazubhopayogasya duHkhasAdhanIbhUtapApanirvartakAzubhopayogavizeSAdavizeSatvamavatArayati NaraNArayatiriyasurA bhajati jadi dehasaMbhavaM dukkhN| kiha so suho va asuho uvaogo havadi jIvANaM / / 72 / / naranArakatiryakasurA bhajanti yadi dehasaMbhavaM duHkhm| kathaM sa zubho vA'zubha upayogo bhavati jiivaanaam||72|| dehasthAnIyamahAndhakUpe patitaH san kazcit puruSavizeSaH, saMsArasthAnIyamahAraNye mithyAtvAdikumArge naSTa: san mRtyusthAnIyahastibhayenAyuSkarmasthAnIye sATikavizeSe zuklakRSNapakSasthAnIyazuklakRSNamUSakadvayachedyamAnamUle vyAdhisthAnIyamadhumakSikAveSTite lagnastenaiva hastinA hanyamAne sati viSayasukhasthAnIya TIkAH- iMdriyasukhanAM bhAjanomAM pradhAna devo che; temane paNa kharekhara svAbhAvika sukha nathI; UlaTuM temane svAbhAvika duHkha ja jovAmAM Ave che; kAraNa ke teo ciMdriyAtmaka zarIrarUpa pizAcanI pIDA vaDe paravaza hovAthI *bhRguprapAta samA manojJa viSayo tarapha dhase che. 71. e rIte Idriyasukhane du:khapaNe yuktithI pragaTa karIne, have iMdriyasukhanA sAdhanabhUta puNyane utpanna karanAra zubhopayoganuM, du:khanA sAdhanabhUta pApane utpanna karanAra azubhopayogathI avizeSapaNuM pragaTa 32 cha: tiryaMca-nAraka-sura-naro jo dehagata du:kha anubhave, to jIvano upayoga e zubha ke azubha kaI rIte che? 72. anvayArtha:- [naranArakatiryakasurAH ] manuSyo, 2), tiryayo bhane yo (-15in) [ yadi] o [ dehasaMbhavaM ] helotpanna [ duHkhaM] 6:5ne [bhajanti ] anubhava cha, [jIvAnAM] to pono [ saH upayogaH] te zuddhopayogathI vilakSa!-azuddha) 75yo| [zubhaH vA azubhaH] zuma bhane azubhaprA2na) [kathaM bhavati] cha rIta cha ? (arthAta nathI.) / * bhRguprapAta = ati duHkhathI kaMTALIne ApaghAta karavA mATe parvatanA nirAdhAra UMcA sthAna parathI khAvAmAM mAvatI 57Ta. (bhU = parvatarnu nirAdhAra lAyuM sthAna-zi52. prapAta = 57.5; bhUsI.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 124 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda yadi zubhopayogajanyasamudIrNapuNyasaMpadastridazAdayo'zubhopayogajanyaparyAgatapAtakApado vA nArakAdayazca , ubhaye'pi svAbhAvikasukhAbhAvAdavizeSeNa paJcendriyAtmakazarIrapratyayaM duHkhmevaanubhvnti| tataH paramArthataH zubhAzubhopayogayoH pRthaktvavyavasthA naavtisstthte|| 72 / / atha zubhopayogajanyaM phalavatpuNyaM vizeSeNa dUSaNArthamabhyupagamyotthApayati kulisAuhacakkadharA suhovaogappagehiM bhogehiN| dehAdINaM viddhiM kareMti sUhidA ivaabhirdaa||73|| madhubindususvAdena yathA sukhaM manyate, tathA sNsaarsukhm| pUrvoktamokSasukhaM tu tadviparItamiti taatprym|| 71 / / atha pUrvoktaprakAreNa zubhopayogasAdhyasyendriyasukhasya nizcayena duHkhatvaM jJAtvA tatsAdhakazubhopayogasyApyazubhopayogena saha samAnatvaM vyavasthApayati-NaraNArayatiriyasurA bhajaMti jadi dehasaMbhavaM dukkhaM sahajAtIndriyAmUrtasadAnandaikalakSaNaM vAstavasukhamalabhamAnAH santo naranArakatiryaksurA yadi cedavizeSeNa pUrvoktaparamArthasukhAdvilakSaNaM paJcendriyAtmakazarIrotpannaM nizcayanayena duHkhameva bhajante sevante, kiha so suho va asuho uvaogo havadi jIvANaM vyavahAreNa vizeSe'pi nizcayena saH prasiddhaH TIkA:- jo zubhopayogajanya udayagata puNyanI saMpadAvALA devAdika (arthAta zubhapayogajanya puNyanA udayathI prApta thatI RddhivALA devo vagere) ane azubhopayogajanya udayagata pApanI ApadAvALA nArakAdika-e banneya svAbhAvika sukhanA abhAvane lIdhe avizeSapaNe (-taphAvata vinA) paMcendriyAtmaka zarIra saMbaMdhI du:khane ja anubhave che, to pachI paramArthe zubha-azubha upayoganI pRthakatvavyavasthA TakatI nathI. bhAvArtha- zubhopayogajanya puNyanA phaLarUpe devAdikanI saMpadAo maLe che ane azubhopayogajanya pApanA phaLarUpe nArakAdikanI ApadAo maLe che. paraMtu te devAdika tathA nArakAdi banne paramArthe duHkhI ja che. e rIte bannenuM phaLa samAna hovAthI zubhopayoga ane azubhopayoga banne paramArthe samAna ja che arthAt upayogamAM-azuddhopayogamAM-zubha ane azubha evA bheda paramArthe ghaTatA nathI. 72. (jema iMdriyasukhane duHkharUpa ane zubhopayogane azubhopayoga samAna darzAvyo tema) have zubhopayogajanya evuM je phaLavALuM puNya tene vizeSataH dUSaNa devA mATe (arthAt temAM doSa darzAvavA arthe) te puNyane (tenI hayAtIne) svIkArIne te ( puNyanI) vAtanuM utthAna kare che: cakrI ane deveMdra zubha-upayogamUlaka bhogathI puSTi kare dehAdinI, sukhI sama dIse abhirata rahI. 73. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 125 kulizAyudhacakradharAH zubhopayogAtmakaiH bhogaiH| dehAdInAM vRddhiM kurvanti sukhitA ivaabhirtaaH|| 73 / / yato hi zakrAzcakriNazca svecchopagatairbhogaiH zarIrAdIn puSNantasteSu duSTazoNita iva jalaukaso'tyantamAsaktAH sukhitA iva pratibhAsante, tataH zubhopayogajanyAni phalavanti punnyaanyvlokyte||73|| zuddhopayogAdvilakSaNa: zubhAzubhopayogaH kathaM bhinnatvaM labhate, na kathamapIti bhaavH|| 72 / / evaM svatantragAthAcatuSTayena prathamasthalaM gtm| atha puNyAni devendracakravartyAdipadaM prayacchanti iti pUrva prazaMsAM kroti| kimrthm| tatphalAdhAreNAgre tRssnnotpttiruupduHkhdrshnaarthN| kulisAuhacakkadharA devendrAzcakravartinazca krtaarH| suhovaogappagehiM bhogehiM zubhopayogajanyabhogaiH kRtvA dehAdINaM viddhiM kareMti vikurvaNArUpeNa dehaparivArAdInAM vRddhiM kurvnti| kathaMbhUtAH sntH| suhidA ivAbhiradA sukhitA ivAbhiratA AsaktA iti| ayamatrArtha:-yatparamAtizayatRptisamutpAdakaM viSayatRSNAvicchittikArakaM ca svAbhAvikasukhaM tadalabhamAnA duSTazoNite jalayUkA ivAsaktAH sukhAbhAsena dehAdInAM vRddhiM kurvnti| tato jJAyate teSAM svAbhAvikaM sukhaM naastiiti|| 73 / / atha puNyAni jIvasya viSayatRSNAmutpAda sanvayArtha:- [ kulizAyudhacakradharAH ] 4%paro bhane 26520 (-dro bhane yavatAgo) [zabhopayogAtmakaiH bhogai: zamopayogamA (5shyon| 335) (bhAga 3 | dehAdInAM hAhanA [vRddhiM kurvaMti] puSTi 42. cha bhane [ abhiratAH] (o zata) mogamA 21 prtt| [ sukhitAH iva] supI 45mAse che ( bhATe puthyo vidyamAna cha 52i). TIkA:- zakeMdro ane cakravartIo potAnI icchA pramANe maLelA bhogo vaDe zarIrAdine poSatA thakA-jema jaLo dUSita lohImAM atyaMta Asakta vartatI thakI sukhI jevI bhAse che tema-te bhogomAM atyaMta Asakta vartatA thakA sukhI jevA bhAse che; mATe zubhopayogajanya phaLavALAM puNyo jovAmAM Ave che (arthAt zubhopayogajanya evAM je phaLavALA puNyo temanI hayAtI jovAmAM Ave che ). bhAvArtha:- je bhogomAM Asakta vartatA thakA idro vagere jaLonI mAphaka sukhI jevA bhAse che, te bhogo puNyanA phaLa che; mATe puNyanI hayAtI che kharI. (A pramANe A gAthAmAM puNyanuM vidyamAnapaNuM svIkArIne havenI gAthAomAM puNane duHkhanA kAraNarUpa darzAvaze.) 73. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 126 pravacanasAra [ (bhagavAna zrIkuMkuM athaivamabhyupagatAnAM puNyAnAM duHkhabIjahetutvamudbhAvayatijadi saMti hi puNNANi ya pariNAmasamubhavANi vivihaanni| jaNayaMti visayataNhaM jIvANaM devadaMtANaM / / 74 / / yadi santi hi puNyAni ca pariNAmasamudbhavAni vividhaani| janayanti viSayatRSNAM jIvAnAM devtaantaanaam||74 / / yadi nAmaivaM zubhopayogapariNAmakRtasamutpattInyanekaprakArANi puNyAni vidyanta ityabhyupagamyate, tadA tAni sudhAzanAnapyavadhiM kRtvA samastasaMsAriNAM viSayatRSNAmavazyameva smutpaadynti| na khalu tRSNAmantareNa duSTazoNita iva jalUkAnAM samastasaMsAriNAM viSayeSu prvRttirvlokyte| avalokyate ca saa| tato'stu puNyAnAM tRssnnaaytntvmbaadhitmev|| 74 / / yantIti pratipAdayati-jadi saMti hi puNNANi ya yadi cennizcayena puNyapAparahitaparamAtmano viparItAni snti| punarapi kiNvishissttaani| pariNAmasamubhavANi nirvikArasvasaMvittivilakSaNazubhapariNAmasamudbhavAni vivihANi svakIyAnantabhedena bhuvidhaani| tadA tAni kiM kurvnti| puNyAni have, e rIte svIkAravAmAM AvelAM puNo duHkhanA bIjanA hetu che (arthAta tRSNAnAM kAraNa cha) oma nyAyathI pragaTa 2 cha: pariNAmajanya anekavidha jo puNyanuM astitva che, to puNya e devAnta jIvane viSayatRSNodbhava kare. 74. anvayArtha:- [ yadi hi] (pUrvo'ta. ) [ pariNAmasamudbhavAni] (zumopayoga35) parimayI 54di [vividhAni puNyAni ca ] vividha puSya [ santi] vidyamAna cha, [ devatAntAnAM jIvAnAM] to tamo vo sudhIna pone [ viSayatRSNAM] vissytRss|| [janayanti ] utpanna 42. che. TIkAH- jo e rIte zubhopayogapariNAmathI jemanI utpatti thAya che evA aneka prakAranAM puNo vidyamAna che ema svIkAravAmAM Ave che, to teo (-te puNyo) devo sudhInA samasta saMsArIone viSayatRSNA avazyameva utpanna kare che (ema paNa svIkAravuM paDe che). kharekhara tRSNA vinA, jema jaLone dUSita lohImAM tema, samasta saMsArIone viSayomAM pravRtti na jovAmAM Ave. paraMtu te to jovAmAM Ave che. mATe puNonuM tRSNAyatanapaNuM abAdhita ja ho (arthAta puNyo tRSNAnAM 12-264|5|-chom mavirodha5) siddha thAya cha). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 127 atha puNyasya duHkhabIjavijayamAghoSayatite puNa udiNNataNhA duhidA taNhAhiM visysokkhaanni| icchaMti aNubhavaMti ya AmaraNaM dukkhsNtttaa|| 75 / / te punarudIrNatRSNAH duHkhitaastRssnnaabhirvissysaukhyaani| icchantyanubhavanti ca AmaraNaM duHkhsNtptaaH|| 75 / / atha te punastridazAvasAnAH kRtsnasaMsAriNaH samudIrNatRSNAH puNyanirvartitAbhirapi jaNayaMti visayataNhaM jnynti| kaam| vissytRssnnaam| kessaam| jIvANaM devadaMtANaM dRSTazrutAnubhUtabhogAkAGkSArUpanidAnabandhaprabhRtinAnAmanorathahayarUpavikalpajAlarahitaparamasamAdhisamutpanna sukhAmRtarUpAM sarvAtmapradezeSu paramAhAdotpattibhUtAmekAkAraparamasamarasIbhAvarUpAM viSayAkAGkSAgnijanitaparamadAhavinAzikAM svarUpatRptimalabhamAnAnAM devendrprbhRtibhirmukhsNsaarijiivaanaamiti| idamatra tAtparyam-yadi tathAvidhA viSayatRSNA nAsti tarhi duSTazoNite jalayUkA iva kathaM te viSayeSu pravRttiM kurvnti| kurvanti cet puNyAni tRSNotpAdakatvena duHkhakAraNAni iti jnyaaynte|| 74 / / atha puNyAni duHkhakAraNAnIti pUrvoktamevArthaM vizeSeNa samarthayati-te puNa udiNNataNhA sahajazuddhAtmatRpterabhAvAtte nikhilasaMsArijIvAH punarudIrNatRSNAH santaH duhidA taNhAhiM svasaMvittisamutpannapAramArthikasukhAbhAvAtpUrvoktatRSNAbhirdu:khitAH sntH| kiM kurvnti| visayasokkhANi icchaMti nirviSayaparamAtmasukhAdvilakSaNAni viSayasukhAni bhAvArtha- 73 mI gAthAmAM kahyuM tema aneka prakAranAM puNo vidyamAna che, to bhale ho. teo sukhanAM sAdhana nathI paNa duHkhanA bIjarUpa tRSNAnAM ja sAdhana che. 74. have, puSyamAM duHkhanA bIjano vijaya jAhera kare che (arthAt puNyamAM tRSNAbIja duHkhavRkSarUpe vRddhi pAme che-phAle che ema jAhera kare che): te uditatRSNa jIvo, duHkhita tRSNAthI, viSayika sukhane icche ane AmaraNa du:khasaMtapta tene bhogave. 75. anvayArtha:- [ punaH ] 4jI, [ udIrNatRSNAH te] bhane tR|| hita cha mevA te yo [tRSNAbhi: duHkhitAH] tR||o 5 du:SI partata thI, [AmaraNaM] bha295ryaMta [ viSayasaukhyAni icchanti ] viSayasupIne 42che che [cabhane [ duHkhasaMtaptAH] du:4thI saMtata thayA thA ( -du:mahAhane nahi sahI 0.5tA thA) [anubhavanti ] tebhane bhogave che. TIkAH- vaLI, jemane tRSNA udita che evA te devaparyata samasta saMsArIo, Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 128 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda tRSNAbhirdu:khabIjatayA'tyantaduHkhitAH santo mRgatRSNAbhya ivAmbhAMsi viSayebhyaH saukhyaanybhilssnti| taduHkhasaMtApavegamasahamAnA anubhavanti ca viSayAn, jalAyukA iva, tAvadyAvat kSayaM yaanti| yathA hi jalAyukAstRSNAbIjena vijayamAnena duHkhAGkureNa kramataH samAkramyamANA duSTakIlAlamabhilaSantyastadevAnubhavantyazcApralayAt klizyante, evamamI api puNyazAlinaH pApazAlina iva tRSNAbIjena vijayamAnena duHkhAGkureNa kramataH samAkramyamANA viSayAnabhilaSantastAnevAnubhavantazcApralayAt klishynte| ataH puNyAni sukhAbhAsasya duHkhasyaiva sAdhanAni cuDA 7phA icchnti| na kevalamicchanti, aNubhavaMti ya anubhavanti c| kiNpryntm| AmaraNaM mrnnpryntm| kthNbhuutaaH| dukkhasaMtattA duHkhasaMtaptA iti| ayamatrArtha:-yathA tRSNodrekeNa preritAH jalaukasaH kIlAlamabhilaSantyastadevAnubhavantyazcAmaraNaM duHkhitA bhavanti, tathA nijazuddhAtmasaMvittiparAGmukhA tRSNA duHkhanuM bIja hovAne lIdhe puNyajanita tRSNAo vaDe paNa atyaMta duHkhI vartatA thakA, 'mRgatRSNAmAMthI jaLanI mAphaka viSayomAMthI sukhone icche che ane te du:khasaMtApanA vegane nahi sahI zakavAthI viSayone bhogave che. kayAM sudhI ? vinAza (-maraNa) pAme tyAM sudhI. konI jema ? jaLonI jema. jema jaLo, tRSNA jenuM bIja che evA vijaya pAmatA duHkhAMkura vaDe kramazaH AkrAMta thatI hovAthI, kharAba lohIne icchatI ane tene ja bhogavatI thakI vinAzaparyata phleza pAme che, tema A puNyazALIo paNa, pApazALIonI mAphaka, tRSNA jenuM bIja che evA vijaya pAmatA duHkhAMkura vaDe kramaza: AkrAMta thatA hovAthI, viSayone icchatA ane temane ja bhogavatA thakA vinAzaparyata (-maraNa pAmatAM sudhI) kaleza pAme che. AthI puNyo sukhAbhAsa evA duHkhanAM ja sAdhana che. bhAvArtha:- jemane samastavikalpajALa rahita paramasamAdhithI utpanna sukhAmRtarUpa, sarva Atmapradeze parama-AphlAdabhUta svarUpatRpti vartatI nathI evA samasta saMsArI jIvone niraMtara viSayatRSNA vyakta ke avyaktapaNe varte ja che. te tRSNArUpI bIja kramaza: aMkurarUpa thaI duHkhavRkSarUpe vRddhi pAmatAM, e rIte du:khadAhano vega asahya thatAM, te jIvo viSayomAM pravRtta thAya che. mATe jemane viSayomAM pravRtti jovAmAM Ave che evA devo sudhInA samasta saMsArIo duHkhI ja che. A rIte du:khabhAva ja puNone-puNajanita sAmagrIne avalaMbato hovAthI, puNo sukhAbhAsa evA du:khanAM ja AlaMbana-sAdhana che. 75. 1. jema jhAMjhavAMmAMthI jaLa prApta thatuM nathI tema iMdriyaviSayomAMthI sukha prApta thatuM nathI. 2. duHkhasaMtApa = duHkhadAha; duHkhanI baLatarA-pIDA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana atha punarapi puNyajanyasyendriyasukhasya bahudhA duHkhatvamudyotayati saparaM bAdhAsahidaM vicchiNNaM baMdhakAraNaM visamaM / jaM iMdiehiM laddhaM taM sokkhaM dukkhameva tahA / / 76 / / saparaM bAdhAsahitaM vicchinnaM bandhakAraNaM viSamam / yadindriyairlabdhaM tatsaukhyaM duHkhameva tathA / / 76 / / saparatvAt bAdhAsahitatvAt vicchinnatvAt bandhakAraNatvAt viSamatvAcca puNyajanyamapIndriyasukhaM duHkhameva syaat| saparaM hi sat parapratyayatvAt parAdhInatayA, bAdhAsahitaM 129 jIvA api mRgatRSNAbhyo'mbhAMsIva viSayAnabhilaSantastathaivAnubhavantazcAmaraNaM duHkhitA bhavanti / tata etadAyAtaM tRSNAtaGkotpAdakatvena puNyAni vastuto duHkhakAraNAni iti / / 75 / / atha punarapi puNyotpannasyendriyasukhasya bahudhA duHkhatvaM prakAzayati - saparaM saha paradravyApekSayA vartate saparaM bhavatIndriyasukhaM, pAramArthikasukhaM tu paradravyanirapekSatvAdAtmAdhInaM bhavati / bAdhAsahiyaM tIvrakSudhAtRSNAdyanekabAdhAsahitatvAdvAdhAsahitamindriyasukhaM nijAtmasukhaM tu puurvoktsmstbaadhaarhittvaadvyaabaadhm| vicchiNNaM pratipakSabhUtAsAtodayena sahitatvAdvicchinnaM sAntaritaM bhavatIndriyasukhaM, atIndriyasukhaM tu prtipkssbhuutaasaatodyaabhaavaannirntrm| baMdhakAraNaM dRSTazrutAnubhUtabhogAkAGkSAprabhRtyanekApadhyAnavazena bhAvinarakAdi have pharIne paNa puNyajanya iMdriyasukhanuM ghaNA prakAre du:khapaNuM prakAze cheH parayukta, bAdhAsahita, maMDita, baMdhArA, viSama che; je iMdriyothI labdha te sukha e rIte duHkha ja khare. 76. anvayArthaH- [ yad ] 4 [ indriyaiH labdhaM ] iMdriyothI prApta thAya che, [ tad saukhyaM ] te suja [ saparaM ] paranA saMbaMdhavANuM, [ bAdhAsahitaM ] AdhAsahita, [ vicchinnaM ] vicchinna, [ bandhakAraNaM ] baMdhanuM jh2e| [ viSamaM ] bhane viSama che; [ tathA ] me rIte [ duHkham eva ] te 6:54 che. TIDA:- paranA saMbaMdhavANu hovAthI, AdhAsahita hovAthI, vicchinna (tU25 ) hovAthI, baMdhanaM kAraNa hovAthI ane viSama hovAthI, iMdriyasukha-puNyajanya hovA chatAM paNa-du:kha ja che. indriyasukha (1) 'pa2nA saMbaMdhavALuM' hotuM thakuM parAzrayapaNAne lIdhe parAdhIna Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 13) pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda hi sadazanAyodanyAvRSasyAdibhistRSNAvyaktibhirupetatvAt atyantAkulatayA, vicchinnaM hi sadasavedyodayapracyAvitasadvedyodayapravRttatayA'nubhavatvAdudbhUtavipakSatayA, bandhakAraNaM hi sadviSayopabhogamArgAnulagnarAgAdidoSasenAnusArasaMgacchamAnaghanakarmapAMsupaTalatvAdudarkaduHsahatayA, viSamaM hi sadabhivRddhiparihANipariNatatvAdatyantavisaMSThulatayA ca duHkhameva bhvti| athaivaM puNyamapi paapvduHkhsaadhnmaayaatm|| 76 / / duHkhotpAdakakarmabandhotpAdakatvAdvandhakAraNamindriyasukhaM, atIndriyasukhaM tu srvaapdhyaanrhittvaadbndhkaarnnm| visamaM vigata: zama: paramopazamo yatra tadviSamamatRptikaraM hAnivRddhisahitatvAdvA viSamaM, atIndriyasukhaM tu paramatRptikaraM haanivRddhirhitm| jaM iMdiyehiM laddhaM taM sokkhaM dukkhameva tahA yadindriyairlabdhaM saMsArasukhaM tatsukhaM yathA pUrvoktapaJcavizeSaNaviziSTaM bhavati tathaiva duHkhamevetyabhiprAyaH / / 76 / / evaM puNyAni jIvasya tRSNotpAdakatvena duHkhakAraNAni bhavantIti kathanarUpeNa dvitIyasthale gAthAcatuSTayaM gtm| atha nizcayena puNyapApayorvizeSo nAstIti kathayan puNyapApayorvyAkhyAnamupasaMharati-Na hi che, (2) "bAdhAsahita' hotuM thayuM khAvAnI icchA, pANI pIvAnI icchA, maithunanI icchA ityAdi tRSNAvyaktio (-tRSNAnI pragaTatAo) sahita hovAne lIdhe atyaMta AkuLa che, (3) "vicchinna" hotuM thayuM azAtAvedanIyano udaya jene Tyuta kare che evA zAtAvedanIyanA udaya vaDe pravartatuM anubhavamAM AvatuM hovAne lIdhe vipakSanI utpattivALuM che, (4) "baMdhanuM kAraNa hotuM thayuM viSayopabhoganA mArgane lAgelI (-vaLagelI) rAgAdi doSonI senA anusAra karmarajanAM ghana paTalano saMbaMdha thato hovAne lIdhe pariNAme duHsaha che, ane (5) viSama" hotuM thayuM hAnivRddhimAM pariNamatuM hovAne lIdhe atyaMta asthira che, mATe te (idriyasukha, duHkha ja che. jo Ama che (arthAta jo iMdriyasukha duHkha ja che ) to puNya paNa, pApanI jema, duHkhanuM sAdhana che ema phalita thayuM. bhAvArtha:- iMdriyasukha duHkha ja che, kAraNa ke te parAdhIna che, atyaMta AkuLa che, vipakSanI (virodhInI) utpattivALuM che, pariNAme duHsahu che ane atyaMta asthira che. AmAMthI ema phalita thayuM ke puNya paNa duHkhanuM ja sAdhana che. 76. 1. zruta karavuM = khaseDavuM; padabhraSTa karavuM. (zAtA vedanIyano udaya tenI sthiti anusAra rahIne khasI jAya che ane azAtA vedanIyano udaya Ave che) 2. ghana paTala = ghaTTa (ghATAM) thara; ghaNo jaththo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ina nazAstramANA] sAtattva-prazAna 131 atha puNyapApayoravizeSatvaM nizcinvannupasaMharati Na hi maNNadi jo evaM Natthi viseso tti punnnnpaavaannN| hiMDadi ghoramapAraM saMsAraM mohsNchnnnno|| 77 / / na hi manyate ya evaM nAsti vizeSa iti punnypaapyoH| hiNDati ghoramapAraM saMsAraM mohsNchnnH|| 77 / / evamuktakrameNa zubhAzubhopayogadvaitamiva sukhaduHkhadvaitamiva ca na khalu paramArthataH puNyapApadvaitamavatiSThate, ubhytraapynaatmdhrmtvaavishesstvaat| yastu punaranayoH kalyANakAlAyasa maNNadi jo evaM na hi manyate ya evm| kim| Natthi viseso tti puNNapAvANaM puNyapApayonizcayena vizeSo naasti| sa kiM kroti| hiMDadi ghoramapAraM saMsAraM hiNDati bhrmti| km| sNsaarm| kthNbhuutm| ghoram apAraM caabhvyaapekssyaa| kthNbhuutH| mohasaMchaNNo mohapracchAdita iti| tathA hidravyapuNyapApayorvyavahAreNa bhedaH, bhAvapuNyapApayostatphalabhUtasukhaduHkhayozcA have puNya ane pApanuM avizeSapaNuM nizcita karatA thakA (A viSayano) upasaMhAra kare che nahi mAnato-e rIta puNya pApamAM na vizeSa che, te mothI Acchanna ghora apAra saMsAre bhame. 77. anvayArtha:- [ evaM ] merIta [ puNyapApayoH ] Ythya bhane 55ma [ vizeSaH nAsti ] tAyata. nathI [iti ] ama [ yaH] 4 [na hi manyate ] nathI mAnato, [ mohasaMchannaH ] te bho27hita patato tho [ghoraM apAraM saMsAraM] gho2. m||2. saMsAramA [hiNDati] pribhrm| 43. che. TIkAH- ema pUrvokta rIte, zubhAzubha upayoganA daitanI mAphaka ane sukha-duHkhanA dvatanI mAphaka, paramArtha puNya pApanuM vaita TakatuM rahetuM nathI; kAraNa ke bannemAM anAtmadharmapaNuM avizeSa arthAta samAna che. (paramArtha jema zubhopayoga ane azubhopayogarUpa dvaita hayAta nathI, jema 'sukha ane duHkharUpa vaita hayAta nathI, tema puNa ane pAparUpa baita paNa hayAta nathI; kAraNa ke puNya ane pApa banne AtmAnA dharma nahi hovAthI nizcayathI samAna ja che.) Ama hovA chatAM, je jIva te bemAMsuvarNanI 1. supa = chadriyasupa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 13ra pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda nigaDayorivAhaGkArikaM vizeSamabhimanyamAno'hamindrapadAdisaMpadA nidAnamiti nirbharataraM dharmAnurAgamavalambate sa khalUparaktacittabhittitayA tiraskRtazuddhopayogazaktirAsaMsAraM zArIraM tuvamevAnumatA 77nA athaivamavadhAritazubhAzubhopayogAvizeSa: samastamapi rAgadveSadvaitamapahAsayannazeSaduHkhakSayAya sunizcitamanAH zuddhopayogamadhivasati evaM vididattho jo davvesu Na rAgamedi dosaM vaa| uvaogavisuddho so khavedi dehubbhavaM dukkhaM / / 78 / / zuddhanizcayena bhedaH, zuddhanizcayena tu zuddhAtmano bhinnatvAdbhedo naasti| evaM zuddhanayena puNyapApayorabhedaM yo'sau na manyate sa devendracakravartibaladevavAsudevakAmadevAdipadanimittaM nidAnabandhena puNyamicchannirmohazuddhAtmatattvaviparItadarzanacAritramohapracchAditaH suvarNanodanikAhaduysmaanpunnypaapdvybddhH san saMsArarahitazuddhAtmano viparItaM saMsAraM bhrmtiityrthH|| 77 / / athaivaM zubhAzubhayoH samAnatvaparijJAnena ane lokhaMDanI beDInI mAphaka-*ahaMkArika taphAvata mAnato thako, ahamiMdrapadAdi saMpadAonA kAraNabhUta dharmAnurAgane ati nirbharapaNe (-gADhapaNe) avalaMbe che, te jIva kharekhara, jenI cittabhUmi uparakta hovAne lIdhe (-cittarUpI bhUmi athavA bhIMta karmopAdhinA nimitte raMgAyelI-malina-vikRta hovAne lIdhe) jeNe zuddhopayogazaktino tiraskAra karyo che evo vartato thako, saMsAraparyata (-jyAMsudhI A saMsAranuM astitva che tyAMsudhI arthAt sadAne mATe ) zArIrika du:khane ja anubhave che. bhAvArtha:- jema suvarNanI beDI ane lokhaMDanI beDI banne avizeSapaNe bAMdhavAnuM ja kAma kare che, tema puNya ane pApa bane avizeSapaNe baMdhana ja che. je jIva puNya ane pApanuM avizeSapaNe kadI mAnato nathI, tene A bhayaMkara saMsAramAM rajhaLavAno kadI aMta Avato nathI. 77. have, e rIte zubha ane azubha upayoganuM avizeSapaNuM avadhArIne, samasta rAgadveSanA dvatane dUra karatA thakA, azeSa duHkhano kSaya karavAno manamAM daDha nizcaya karI zuddhopayogamAM vase che (-tene aMgIkAra kare che): viditArtha e rIta, rAgadveSa lahe na je dravyo viSe, zuddhopayogI jIva te kSaya dehagata duHkhano kare. 78. * puNya ane pApamAM taphAvata hovAno mata ahaMkArajanya (avidhAjanya, ajJAnajanya) che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 133 evaM viditArtho yo dravyeSu na rAgameti dveSaM vaa| upayogavizuddhaH saH kSapayati dehodbhavaM duHkhm||78|| yo hi nAma zubhAnAmazubhAnAM ca bhAvAnAmavizeSadarzanena samyakparicchinnavastusvarUpa: svaparavibhAgAvasthiteSu samagreSu sasamagraparyAyeSu dravyeSu rAga dveSaM cAzeSameva parivarjayati sa kilaikAntenopayogavizuddhatayA parityaktaparadravyAlambano'gnirivAyaHpiNDAdananuSThitAyaHsAra:pracaNDaghanaghAtasthAnIyaM zArIraM duHkhaM ksspyti| tato mamAyamevaikaH zaraNaM shuddhopyogH|| 78 / / nizcitazuddhAtmatattvaH san duHkhakSayAya zuddhopayogAnuSThAnaM svIkaroti-evaM vididattho jo evaM cidAnandaikasvabhAvaM paramAtmatattvamevopAdeyamanyadazeSa heyamiti heyopAdeyaparijJAnena viditArthatattvo bhUtvA yaH davvesu Na rAgamedi dosaM vA nijazuddhAtmadravyAdanyeSu zubhAzubha-sarvadravyeSu rAga dveSaM vA na gacchati uvaogavisuddho so rAgAdirahitazuddhAtmAnubhUtilakSaNena zuddhopayogena vizuddhaH san sa: khavedi dehabbhavaM dakkhaM taptalohapiNDasthAnIyadehAgavaM anAkulatvalakSaNapAramArthikasukhAdvilakSaNaM paramAkulatvotpAdakaM lohapiNDarahito'gniriva ghanaghAtaparaMparAsthAnIyadeharahito bhUtvA zArIraM duHkhaM ksspytiitybhipraayH|| 78 / / evamupasaMhAra-rUpeNa tRtIyasthale gAthAdvayaM gtm| iti zubhAzubhamUDhatvanirAsArthaM anvayArtha:- [ evaM ] me zata [viditArthaH] vastus535 pAne [ yaH] 4 [dravyeSu ] dravyo pratye [ rAgaM dveSaM vA] 2 // dvaSane [na eti] mato nathI, [ saH] te [upayogavizuddhaH ] upayogavizuddha vartato yo [ dehodbhavaM duHkhaM ] hehotya du:5no [kSapayati] kSaya 72. che. TIkAH- je jIva zubha ane azubha bhAvonA avizeSadarzanathI ( samAnapaNAnI zraddhAthI) vastusvarUpane samyaka prakAre jANIne sva ane para evA be vibhAgamAM rahelAM je samasta paryAyo sahita samagra dravyo temanA pratye rAga ane dveSane niravazeSapaNe choDe che, te jIva, ekAMte upayogavizuddha (sarvathA zuddhopayogI) hovAne lIdhe jeNe paradravyanuM AlaMbana choDayuM che evo vartato thako-lokhaMDanA goLAmAMthI lokhaMDanA * sArane nahi anusaratA agninI mAphaka-pracaMDa ghaNanA ghA samAna zArIrika du:khano kSaya kare che. (jema agni lokhaMDanA uSNa goLAmAMthI lokhaMDanA sattvane dhAraNa karato nathI tethI agnine pracaMDa ghaNanA ghA paDatA nathI, tema paradravyane nahi avalaMbatA AtmAne zArIrika du:khanuM vedana hotuM nathI.) mATe A ja eka zuddhopayoga mAruM zaraNa che. 78. * sA2. = satya; dhanatA; hinatA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 134 [ bhagavAnazrI 66 atha yadi sarvasAvadyayogamatItya caritramupasthito'pi zubhopayogAnuvRttivazatayA mohAdInnonmUlayAmi, tataH kuto me zuddhAtmalAbha iti sarvArambheNottiSThate cattA pAvAraMbhaM samuTThido vA suhammi cariyammi / Na jahadi jadi mohAdI Na lahadi so appagaM suddhaM / / 79 / / pravacanasAra gAthAdazakaparyantaM yaH khalu samastasAvadyayogapratyAkhyAnalakSaNaM paramasAmAyikaM nAma cAritraM pratijJAyApi zubhopayogavRttyA bakAbhisArikayevAbhisAryamANo na mohavAhinIvidheyatAmavakirati sa kila tyaktvA pApArambhaM samutthito vA zubhe caritre / na jahAti yadi mohAdInna labhate sa AtmakaM zuddham / / 79 / / sthalatrayasamudAyena zubhAzubhopayoganivRttilakSaNazuddhopayogena dvitIyajJAnakaNDikAprArambhe zuddhopayogAbhAve prathamajJAnakaNDikA samAptA / atha mokSo bhavatIti pUrvasUtre bhnnitm| atra tu have, sarva sAvadhayogane choDIne cAritra aMgIkAra karyuM hovA chatAM jo huM zubhopayoga pariNatine vazapaNe mohAdikanuM unmUlana na karuM, to mane zuddha AtmAnI prApti kayAMthI thAya--ema vicArI mohAdikanA unmUlana pratye sarva AraMbhathI (-udyamathI ) kaTibaddha thAya cheH jIva choDI pApAraMbhane zubha caritamAM udyata bhale, jo nava taje mohAdine to nava lahe zuddhAtmane. 79. anvayArthaH- [ pApArambhaM ] pAyAraMbha [ tyaktvA ] choDIne [ zubhe caritre] zubha yAritramAM [ samutthitaH vA ] udyata hovA chatAM [ yadi ] bhe 1 [ mohAdIn ] mohAhine [ na jahAti ] choDato nathI, to [ saH ] te [ zuddhaM AtmakaM ] zuddha AtmAne [ na labhate ] pAmato nathI. TIkA:- je (jIva ) samasta sAvadhayoganA pratyAkhyAnasvarUpa paramasAmAyika nAmanA cAritranI pratijJA karIne paNa dhUrta abhisArikA samAna zubhopayogapariNatithI abhisAra (-milana) pAmato thako (arthAt zubhopayogapariNatinA premamAM phasAto thako) mohanI senAne vaza vartavApaNuM khaMkherI nAmato nathI, te (4 ), bhene = 1. unmUlana = 49bhUjathI aDhI nAmavaM te; nidhana. 2. abhisArikA 3. alisAra = saMketa pramANe premIne maLavA janArI strI. premIne maLavA javuM te. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 135 samAsannamahAduHkhasaGkaTa: kathamAtmAnamaviplutaM lbhte| ato mayA mohavAhinIvijayAya baddhA kksseym|| 79 / / atha kathaM mayA vijetavyA mohavAdinItyupAyamAlocayati jo jANadi arahaMtaM dvvttgunnttpjjyttehiN| so jANadi appANaM moho khalu jAdi tassa layaM / / 80 / / yo jAnAtyarhantaM drvytvgunntvpryytvaiH| sa jAnAtyAtmAnaM mohaH khalu yAti tasya lym|| 80 / / yo hi nAmArhantaM dravyatvaguNatvaparyayatvaiH paricchinatti sa khalvAtmAnaM paricchinatti, zuddhAtmAnaM na labhate iti tamevArthaM vyatirekarUpeNa dRDhayati-cattA pAvAraMbhaM pUrva gRhavAsAdirUpaM pApArambhaM tyaktvA samuTThido vA suhammi cariyamhi samyagupasthito vA punH| kv| shubhcritre| Na jahadi jadi mohAdI na tyajati yadi cenmoharAgadveSAn Na lahadi so appagaM suddhaM na labhate sa AtmAnaM shuddhmiti| ito vistara:-ko'pi mokSArthI paramopekSAlakSaNaM paramasAmAyika pUrvaM pratijJAya pazcAdviSayasukhasAdhakazubhopayogapariNatyA mohitAntaraGgaH sana nirvikalpasamAdhilakSaNapUrvoktasAmAyikacAritrAbhAve sati nirmohazuddhAtmatattvapratipakSabhUtAn mohAdInna tyajati yadi cettarhi jinasiddhasadRzaM nijazuddhAtmAnaM na labhata iti suutraarthH|| 79 / / atha zuddhopayogAbhAve yAdRzaM jina mahA du:5sa.2 niTa 7 sevA, zuddha (-vi||2. 2hita, nirma) mAmAne ubha pAme ? (na 4 pAme.) tethI mohanI senA upara vijaya meLavavA mATe meM kamara kasI che. 79. pe, 'mAre mohanI senAne te tavI'-sema (tene tavAno) 75||y viyAre cha: 8 to maItane gusa, dravya ne paryayo , te jIva jANe Atmane, tasu moha pAme laya khare 80. anvayArtha:- [ yaH ] 4 [ arhantaM ] maItane [ dravyatvaguNatvaparyayatvaiH ] dravyapa, gue|59) sane 5ryAya5) [ jAnAti] cha, [ saH] te [ AtmAnaM ] (potAna) sAmAna [ jAnAti] 10 cha bhane [ tasya mohaH ] teno bhoI [ khalu ] avazya [ layaM yAti] saya 5 / che. TIkAH- je kharekhara ahaMtane dravyapaNe, guNapaNe ane paryAyapaNe jANe che te Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 136 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuMda ubhayorapi nishcyenaavishessaat| arhato'pi pAkakASThAgatakArtasvarasyeva parispaSTamAtmarUpaM tatastatparicchede srvaatmpricchedH| tatrAnvayo dravyaM, anvayavizeSaNaM guNaH, anvayavyatirekAH pryaayaaH| tatra bhagavatyarhati sarvato vizuddhe tribhUmikamapi svamanasA smymutpshyti| siddhasvarUpaM na labhate tameva kathayati tavasaMjamappasiddho suddho sggaapvggmggkro| amarAsuriMdamahido devo so loysihrttho||5|| tavasaMjamappasiddho samastarAgAdiparabhAvecchAtyAgena svasvarUpe pratapanaM vijayanaM tapa, bahiraGgendriyaprANasaMyamabalena svazuddhAtmani saMyamanAtsamarasIbhAvena pariNamanaM saMyamaH, tAbhyAM prasiddho jAta utpannastapaHsaMyamaprasiddhaH, suddho kSudhAdyaSTAdazadoSarahitaH, saggApavaggamaggakaro svargaH prasiddhaH kevalajJAnAdyanantacatuSTayalakSaNo'pavargo mokSastayormArgaM karotyupadizati svargApavargamArgakaraH, amarAsuriMdamahido tatpadAbhilASibhiramarAsurendrairmahitaH pUjito'marA-surendramahitaH, devo so sa evaMguNaviziSTo'rhan devo bhvti| loyasiharattho sa eva bhagavAn lokAgrazikharastha: san siddho bhavatIti jinasiddhasvarUpaM jnyaatvym|| *5 / / atha tamitthaMbhUtaM nirdoSiparamAtmAnaM ye zraddadhati manyante te'kSayasukhaM labhanta iti prajJApayati taM devadevadevaM jadivaravasahaM guruM tiloyss| paNamaMti je maNussA te sokkhaM akkhayaM jNti||6|| taM devadevadevaM devadevAH saudharmendraprabhRtayasteSAM deva ArAdhyo devadevadevastaM devadevadevaM, jadivaravasahaM jitendriyatvena nijazuddhAtmani yatnaparAste yatayasteSAM varA gaNadharadevAdayastebhyo'pi vRSabhaH pradhAno yativaravRSabhastaM yativaravRSabhaM, guruM tiloyassa anantajJAnAdiguruNaistrailokyasyApi gurustaM trilokaguruM, paNamaMti je maNussA tamitthaMbhUtaM bhagavantaM ye manuSyAdayo dravyabhAvanamaskArAbhyAM praNamantyArAdhayanti te sokkhaM akkhayaM jaMti te tadArAdhanAphalena paraMparayA'kSayAnantasaukhyaM yAnti labhanta iti suutraarthH|| *6 / / atha 'cattA pAvAraMbhaM' ityAdisUtreNa yaduktaM zuddhopayogAbhAve mohAdivinAzo na bhavati, kharekhara AtmAne jANe che, kAraNa ke bannemAM nizcayathI taphAvata nathI; vaLI ahaMtanuM svarUpa, chellA tApane pAmelA suvarNanA svarUpanI mAphaka, parispaSTa (-sarva prakAre spaSTa) che; tethI tenuM jJAna thatAM sarva AtmAnuM jJAna thAya che. tyAM anvaya te dravya che, anvayanuM vizeSaNa te guNa che, anvayanA vyatireko (-bhedo) te paryAyo che. sarvataH vizuddha evA te bhagavAna ahaMtamAM (-arvatanA svarUpano khyAla karatAM) jIva traNe prakAramaya samayane (-dravyaguNaparyAyamaya nija AtmAne) potAnA mana vaDe kaLI le Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 137 yazcetano'yamityanvayastadravyaM, yaccAnvayAzritaM caitanyamiti vizeSaNaM sa guNaH, ye caikasamayamAtrAvadhRtakAlaparimANatayA parasparaparAvRttA anvayavyatirekAste paryAyAzcidvivartanagranthaya iti yaavt| athaivamasya trikAlamapyekakAlamAkalayato muktAphalAnIva pralambe prAlambe cidvivartAzcetana eva saMkSipya vizeSaNavizeSyatvavAsanAntardhAnAddhavalimAnamiva prAlambe cetana eva caitanyamantarhitaM vidhAya kevalaM prAlambamiva kevalamAtmAnaM paricchindatastaduttarottarakSaNakSIyamAnakartRkarma mohAdivinAzAbhAve zuddhAtmalAbho na bhavati, tadarthamevedAnImupAyaM samAlocayati-jo jANadi arahataM yaH kartA jaanaati| km| arhntm| kaiH kRtvaa| davvattaguNattapajjayattehiM drvytvgunntvpryaaytvaiH| so jANadi appANaM sa puruSo'rhatparijJAnAtpazcAdAtmAnaM jAnAti, moho khalu jAdi tassa layaM tata AtmaparijJAnAttasya moho darzanamoho layaM vinAzaM kSayaM yaatiiti| tadyathA-kevalajJAnAdayo vizeSaguNA, astitvAdayaH sAmAnyaguNAH, paramaudArikazarIrAkAreNa yadAtmapradezAnAmavasthAnaM sa vyaJcanaparyAyaH, agurulaghukaguNaSaDvRddhihAnirUpeNa pratikSaNaM pravartamAnA arthaparyAyAH, evaM che-samajI le che-jANI le che. te A pramANeH "A cetana che' evo je anvaya te dravya che, anvayane Azrita raheluM "caitanya" evuM je vizeSaNa te guNa che ane eka samayamAtranI maryAdAvALuM jenuM kALaparimANa hovAthI paraspara apravRtta evA je anvayavyatireko (-eka bIjAmAM nahi pravartatA evA je anvayanA vyatireko) te paryAyo che-ke jeo civivartananI (-AtmAnA pariNamananI) graMthio have e rIte trikALikane paNa (-trikALika AtmAne paNa) eka kALe kaLI leto te jIva, jema motIone jhUlatA hAramAM saMkSepavAmAM Ave che tema cidvivartone cetanamAM ja saMkSepIne (-aMtargata karIne) tathA vizeSaNavizeSyapaNAnI vAsanAnuM 'aMtardhAna thavAthI -jema dhoLAzane hAramAM aMtarvita karavAmAM Ave che tema-caitanyane cetanamAM ja aMtarhita karIne, jema 7kevaLa hArane jANavAmAM Ave che. tema kevaLa AtmAne jANatAM, tenI 1. cetana = AtmA 2. graMthi = gAMTha 3. vizeSaNa te guNa che ane vizeSya te dravya che. 4. vAsanA = valaNa; kalpanA; abhiprAya. 5. aMtardhAna = tirodhAna; adazya thavuM-alopa thaI javuM te. 6. aMtarvita = gupta; adezya; alopa; aMtargarbhita. 7. hAra kharIdanAra mANasa kharIda karatI vakhate to hAra, tenI dhoLAza ane tenAM motI-e badhAMyanI parIkSA kare che paraMtu pachI dhoLAza ane motIone hAramAM ja samAvI daIne-temanA paranuM lakSa choDI daIne kevaLa hArane ja jANe che. jo ema na kare to hAra paryAnI sthitimAM paNa dhoLAza vagerenA vikalpo rahevAthI hAra paheryAnuM sukha vedI zake nahi. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda kriyAvibhAgatayA niHkriyaM cinmAtraM bhAvamadhigatasya jAtasya maNerivAkampapravRttanirmalAlokasyAvazyameva nirAzrayatayA mohatamaH pralIyate / yadyevaM labdho mayA mohavAhinIvijayopAyaH / / 80 / / lakSaNaguNaparyAyAdhArabhUtamamUrtamasaMkhyAtapradezaM zuddhacaitanyAnvayarUpaM dravyaM vetiA itthaMbhUtaM dravyaguNaparyAyasvarUpaM pUrvamarhadabhidhAne paramAtmani pazcAnnizcayanayena tadevAgamasArapadabhUtayA'dhyAtmabhA savikalpasvasaMvedanajJAnena jJAtvA nijazuddhAtmabhAvanAbhimukharUpeNa 80. tathaivAgamabhASayAdhaHpravRttikaraNApUrvakaraNAnivRttikaraNasaMjJadarzanamohakSapaNasamarthapariNAmavizeSabalena pazcAdAtmani yojyti| tadanantaramavikalpasvarUpe prApte, yathA paryAyasthAnIyamuktAphalAni guNasthAnIyaM dhavalatvaM cAbhedanayena hAra va, tathA pUrvoktadravyaguNaparyAyA abhedanayenAtmaiveti bhAvayato darzanamohAndhakAraH pralIyate / iti bhAvArtha: / / 80 / / atha pramAdotpAdakacAritra - mohasaMjJazcauro'stIti matvA''ptaparijJAnAdupalabdhasya zuddhAtmacintAmaNeH rakSaNArthaM jAgartIti katha uttarottara kSaNe kartA-karma-kriyAno vibhAga kSaya pAmato jato hovAthI, niSkriya cinmAtra bhAvane pAme che; ane e rIte maNinI jema jeno nirmaLa prakAza akaMpapaNe pravarte che evA te (cinmAtra bhAvane pAmelA ) jIvane mohAMdhakAra nirAzrayapaNAne lIdhe avazyameva pralaya pAme che. jo Ama che to mohanI senAne jItavAno upAya meM meLavyo che. bhAvArtha:- advaitabhagavAna ane potAno AtmA nizcayathI samAna che; vaLI advaitabhagavAna moharAgadveSa rahita hovAne lIdhe temanuM svarUpa atyaMta spaSTa che, tethI jo jIva dravya-guNa-paryAyapaNe te (arhatabhagavAnanA ) svarUpane mana vaDe prathama samajI le to " A je ' AtmA, AtmA' evo ekarUpa ( -kathaMcit sadaza ) trikALika pravAha te dravya che, tenuM je ekarUpa rahetuM caitanyarUpa vizeSaNa te guNa che ane te pravAhamAM je kSaNavartI vyatireko te paryAyo che'' ema potAno AtmA paNa dravya-guNaparyAyapaNe tene mana vaDe khyAlamAM Ave che. e rIte trikALika nija AtmAne mana vaDe khyAlamAM laIne pachI-jema motIone ane dhoLAzane hAramAM ja aMtargata karIne kevaLa hArane jANavAmAM Ave che tema-AtmaparyAyone ane caitanyaguNane AtmAmAM ja aMtargarbhita karIne kevaLa AtmAne jANatAM pariNAmI-pariNAma-pariNatinA bhedano vikalpa nAza pAmato jato hovAthI jIva niSkriya cinmAtra bhAvane pAme che ane tethI moha ( -darzanamoha) nirAzraya thayo thako vinAza pAme che. jo Ama che, to mohanI senA upara vijaya meLavavAno upAya meM prApta karyo che-ema kahyuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates sAtattva-prazAna 139 kAnajainazAstramALA ] athaivaM prAptacintAmaNerapi me pramAdo dasyuriti jAgarti jIvo vavagadamoho uvaladdho tacamappaNo smm| jahadi jadi rAgadose so appANaM lahadi suddhaM / / 81 / / jIvo vyapagatamoha upalabdhavAMstattvamAtmanaH samyak / jahAti yadi rAgadveSau sa AtmAnaM labhate shuddhm|| 81 / / evamupavarNitasvarUpeNopAyena mohamapasAryApi samyagAtmatattvamupalabhyApi yadi nAma rAgadveSau nirmUlayati tadA shuddhmaatmaanmnubhvti| yadi puna: punarapi tAvanuvartate tadA pramAdatantratayA lunntthitshuddhaatmtttvoplmbhcintaartno'ntstaamyti| ato mayA rAgadveSaniSedhAyAtyantaM jaagritvym|| 81 / / yati-jIvo jIvaH krtaa| kiNvishissttH| vavagadamoho shuddhaatmtttvruciprtibndhkvinaashit-drshnmohH| punarapi kiNvishissttH| uvaladdho upalabdhavAn jnyaatvaan| kim| taccaM prmaanndaiksvbhaavaatmtttvm| kasya sNbndhi| appaNo nijshuddhaatmnH| kthm| sammaM samyak saMzayAdirahitatvena jahadi jadi rAgadose zuddhAtmAnubhUtilakSaNavItarAgacAritrapratibandhako cAritramohasaMjJau rAgadveSau yadi tyajati so appANaM lahadi suddhaM sa evamabhedarannatrayapariNato jIvaH zuddhabuddhakasvabhAvamAtmAnaM labhate have, e rIte meM ciMtAmaNi prApta karyo hovA chatAM pramAda cora che ema vicArI jAgRta rahe jIva mohane karI dUra, AtmasvarUpa samyak pAmIne, jo rAgadveSa parihare to pAmato zuddhAtmane. 81. anvayArtha:- [vyapagatamohaH] 49 bhohane 62. yo cha bhane [ samyak AtmanaH tattvaM] maatmaan| sabhya tattpane (-sAyasva35ne ) [ upalabdhavAn ] prApta thu cha mevo [jIva:] 75 [ yadi ] . [ rAgadveSau ] 2Sane [jahAti] cho3 cha, [ saH ] to te [zuddham AtmAnaM ] zuddha mAmAne [ labhate ] pAme che. TIkAH- e rIte je upAyanuM svarUpa varNavavAmAM AvyuM te upAya vaDe mohane dUra karIne paNa, samyaka Atmatattvane pAmIne paNa, jo jIva rAgadveSane nirmULa kare che, to zuddha AtmAne anubhave che. (paraMtu ) jo pharI pharIne temane anusare che-rAgadveSarUpe pariName che, to pramAda-AdhInapaNAne lIdhe zuddhAtmatatvanA anubhavarUpa ciMtAmaNi corAI javAthI aMtaramAM kheda pAme che. AthI mAre rAgadveSane TALavA mATe atyaMta jAgRta rahevuM yogya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 14) pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda ____ athAyamevaiko bhagavadbhiH svayamanubhUyopadarzito niHzreyasasya pAramArthikaH panthA iti matiM vyavasthApayati savve vi ya arahaMtA teNa vidhANeNa khvidkmmNsaa| kiccA tadhovadesaM NivvAdA te Namo tesiN|| 82 / / sarve'pi cAhantastena vidhAnena ksspitkrmaaNshaaH| kRtvA tathopadezaM nirvRtAste nmstebhyH|| 82 / / mukto bhvtiiti| kiMca pUrvaM jJAnakaNDikAyAM 'uvaogavisuddho so khavedi dehubbhavaM dukkhaM' ityuktaM, atra tu 'jahadi jadi rAgadose so appANaM lahadi suddha' iti bhaNitama, ubhayatra moksso'sti| ko vishessH| pratyuttaramAha-tatra zubhAzubhayornizcayena samAnatvaM jJAtvA pazcAcchuddhe zubharahite nijasvarUpe sthitvA mokSaM labhate, tena kAraNena zubhAzubhamUDhatvanirAsArthaM jJAnakaNDikA bhnnyte| atra tu dravyaguNaparyAyairAptasvarUpaM jJAtvA pazcAttadrUpe svazuddhAtmani sthitvA mokSaM prApnoti, tataH kAraNA bhAvArtha- 80 mI gAthAmAM darzAvelA upAyathI darzanamohane dUra karIne arthAt samyagdarzana prApta karIne je jIva zuddhAtmAnubhUtisvarUpa vItarAgacAritranA pratibaMdhaka rAgadveSane choDa che. pharIpharIne rAgadveSabhAve pariNamato nathI, te ja abhedaratnatrayapariNata jIva zuddha-buddha-ekasvabhAva AtmAne prApta kare che-mukta thAya che. tethI jIve samyagdarzana prApta karIne paNa, sarAgacAritra pAmIne paNa, rAgadveSanA nivAraNa mATe atyaMta sAvadhAna rahevuM yogya che. 81. have, A ja eka (-pUrvokta gAthAomAM varNavyo te ja eka), bhagavaMtoe pote anubhavIne darzAvelo niHzreyasano pAramArthika paMtha che-ema matine vyavasthita kare che - ahaMta sau karmo taNo karI nAza e ja vidhi vaDe, upadeza paNa ema ja karI, nivRta thayA; namuM temane. 82. anvayArtha- [ sarve kapi ] badhAya [ gardanta:] ahaMtabhagavaMto [ tena vidhAna] te ja vidhithI [ pitaIza:] karmAzonA (-jJAnAvaraNIyAdi karmabhedono) kSaya karIne tathA [ tathA] (anyane paNa ) e ja prakAre [35za vA] upadeza karIne [nivRtA: te] mokSa pAmyA che. [ nama: tebhya:] temane namaskAra ho. 1. niHzreyasa = mokSa 2. vyavasthita = nizcita; sthira. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates inanazAstramANA] jJAnatattva-prajJApana 141 yataH khalvatItakAlAnubhUtakramapravRttayaH samastA api bhagavantastIrthakarAH, prakArAntarasyAsaMbhavAdasaMbhAvitadvaitenAmunaivaikena prakAreNa kSapaNaM karmAMzAnAM svayamanubhUya , paramAptatayA pareSAmapyAyatyAmidAnItve vA mumukSUNAM tathaiva tadupadizya, niHshreysmdhyaashritaaH| tato nAnyadvartma nirvaannsyetyvdhaaryte| alamathavA prlpiten| vyavasthitA mtirmm| namo bhgvdbhyH|| 82 / / diyamAptAtmamUDhatvanirAsArthaM jJAnakaNDikA ityetAvAn vishessH|| 81 / / atha pUrvaM dravyaguNaparyAyairAptasvarUpaM vijJAya pazcAttathAbhUte svAtmani sthitvA sarve'pyarhanto mokSaM gatA iti svamanasi nizcayaM karoti-savve vi ya arahaMtA sarve'pi cArhantaH teNa vidhANeNa dravyaguNaparyAyaiH parvamahatparijJAnAtpazcAttathAbhatasvAtmAvasthAnarUpeNa tena parvoktaprakAreNa khavidakammaMsA kSA vinAzitakarmabhedA bhUtvA, kiccA tadhovadesaM aho bhavyA ayameva nizcayaratnatrayAtmakazuddhAtmopalambhalakSaNo mokSamArgo nAnya ityupadezaM kRtvA NivvAdA nirvRtA akSayAnantasukhena tRptA jAtAH, te te bhgvntH| Namo tesiM evaM mokSamArganizcayaM kRtvA zrIkundakundAcAryadevAstasmai nijazuddhAtmAnubhUtisvarUpamokSamArgAya tadupadezakebhyo'rhadyazca tadubhayasvarUpAbhilASiNaH santo 'namostu tebhya' ityanena padena namaskAraM kurvntiitybhipraayH|| 82 / / atha ratnatrayArAdhakA eva puruSA dAnapUjAguNaprazaMsAnamaskArArhA bhavanti nAnyA iti kathayati TIkA- atIta kALamAM kramazaH thaI gayelA samasta tIrthaMkarabhagavaMto, prakArotarano asaMbhava hovAne lIdhe jemAM daita saMbhavatuM nathI evA A ja eka prakArathI karmAzono kSaya pote anubhavIne, (tathA) paramAptapaNAne lIdhe bhaviSyakALe ke A (vartamAna) kALe anya mumukSuone paNa e ja are teno (-bhakSayano) 75heza purIne, ni:zreyasane prApta thy| cha; mATe nino anya (o) mArga nathI ema nakkI thAya che. athavA, pralApathI basa thAo; mArI mati vyavasthita thaI che. bhagavaMtone namaskAra ho. bhAvArtha:- 80 ane 81 mI gAthAmAM kahyA pramANe samyagdarzana prApta karIne vItarAgacAritranA virodhI rAgadveSane TALavA arthAta nizcayaratnatrayAtmaka zuddhAtmAnubhUtimAM lIna thavuM te ja eka mokSamArga che; traNe kALe bIjo koI mokSano mArga nathI. samasta ahaMtabhagavaMto e ja mArge mokSa pAmyA che ane anya mumukSuone paNa e ja mArga upadezyo che. te bhagavaMtone namaskAra ho. 82. 1. prakArotara = anya prakAra. (karmakSaya eka ja prakArathI thAya che, anya prakAre thato nathI; tethI te karmakSayanA prArabha dvaita arthAta -5 nathI.) 2. paramApta = parama AptaH parama vizvAsapAtra. (tIrthakara bhagavaMto sarvajJa ane vItarAga hovAthI parama mApta cha, yathArtha 56STa cha.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 142 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM atha zuddhAtmalAbhaparipanthino mohasya svabhAvaM bhUmikAzca vibhAvayati davvAdiesu mUDho bhAvo jIvassa havadi moho tti| khubbhadi teNucchaNNo pappA rAgaM va dosaM vaa|| 83 / / dravyAdikeSu mUDho bhAvo jIvasya bhavati moha iti| kSubhyati tenAvacchannaH prApya rAgaM vA dveSaM vaa|| 83 / / yo hi dravyaguNaparyAyeSu pUrvamupavarNiteSu pItonmattakasyeva jIvasya tattvApratipattilakSaNo dasaNasuddhA purisA NANapahANA smggcriytthaa| pUjAsakkArarihA dANassa ya hi te Namo tesiN||17|| daMsaNasuddhA nijazuddhAtmarucirUpanizcayasamyaktvasAdhakena mUDhatrayAdipaJcaviMzatimalarahitena tattvArthazraddhAnalakSaNena darzanena zaddhA drshnshddhaaH| parisA puruSA jiivaaH| panarapi kthNbhtaaH| NANapahANA niruparAgasvasaMvedanajJAnasAdhakena vItarAgasarvajJapraNItaparamAgamAbhyAsalakSaNajJAnena pradhAnAH samarthAH prauDhA jnyaanprdhaanaaH| punazca kthNbhuutaaH| samaggacariyatthA nirvikAranizcalAtmAnubhUtilakSaNanizcayacAritrasAdhakenAcArAdizAstrakathitamUlottaraguNAnuSThAnAdirUpeNa cAritreNa samagrAH paripUrNAH samagracAritrasthAH pUjAsakkArarihA dravyabhAvalakSaNapUjA guNaprazaMsA satkArastayorarhA yogyA bhvnti| dANassa ya have zuddhAtmalAbhano paripaMthI je moha teno svabhAva ane prakAro (-bhedo) vyakta kare che - dravyAdike mUDha bhAva varte jIvane, te moha che; te mohathI Acchanna rAgI-dveSI thaI kSobhita bane. 83. sanvayArtha:- [ jIvasya ] pane [dravyAdikeSu mUDhaH bhAvaH ] dravyAhi viSe 4 bhUDha bhApa ( - dravyaguparyAya viSe 4 bhuuddht||35 529||m) [ mohaH iti bhavati] te moha cha; [ tena avacchannaH ] tenAthA ||27hit patato yo 5 [ rAgaM vA dveSaM vA prApya ] 2 // 2 // athavA dvaSane pAbhIne [kSubhyati] kSubdha thAya che. TIkAH- dhatUro pIdhelA mANasanI mAphaka, jIvane je pUrve varNavelAM dravyaguNaparyAyo viSe tattvaapratipattilakSaNa mUDha bhAva te kharekhara moha che. te mohathI nija 1. paripaMthI = zatru; 412; suTAro. 2. tattva pratipattilakSa = tatpanI apratipatti (-aprApti, mAna, asama41, manieyi) 4nuskss| che evo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates chAna nAstramANA] jJAnatattva-prajJApana 143 mUDho bhAvaH sa khalu mohH| tenAvacchannAtmarUpaH sannayamAtmA paradravyamAtmadravyatvena paraguNamAtmaguNatayA paraparyAyAnAtmaparyAyabhAvena pratipadyamAnaH, prarUDhadRDhatarasaMskAratayA paradravyamevAharaharupAdadAno, dagdhendriyANAM rucivazenAdvaite'pi pravartitadvaito, rucitAruciteSu viSayeSu rAgadveSAvupazliSya, pracuratarAmbhobhArasyAhata: setubandha iva dvedhA vidAryamANo nitarAM kssobhmupaiti| ato moharAgadveSabhedAttribhUmiko mohH|| 83 / / hi dAnasya ca hi sphuTaM te te puurvoktrtntryaadhaaraaH| Namo tesiM namastebhya iti namaskArasyApi ta eva yogyaaH|| 7 / / evamAptAtmasvarUpaviSaye mUDhatvanirAsArthaM gAthAsaptakena dvitIyajJAna-kaNDikA gtaa| atha zuddhAtmopalambhapratipakSabhUtamohasya svarUpaM bhedAMzca pratipAdayati-davvAdiesu zuddhAtmAdidravyeSu , teSAM dravyANAmanantajJAnAdyastitvAdivizeSasAmAnyalakSaNaguNeSu, zuddhAtmapariNatilakSaNasiddhatvAdiparyAyeSu ca yathAsaMbhavaM pUrvApavarNiteSu vakSyamANeSu ca mUDho bhAvo eteSu pUrvoktadravyaguNaparyAyeSu viparItAbhinivezarUpeNa tattvasaMzayajanako mUDho bhAvaH jIvasya havadi moho tti itthaMbhUto bhAvo jIvasya darzanamoha iti bhvti| khubbhadi teNucchaNNo tena darzanamohenAvacchanno jhampita: sannakSubhitAtmatattvaviparItena kSobheNa kSobhaM svarUpacalanaM viparyayaM gcchti| kiM kRtvaa| pappA rAgaM va dosaM vA nirvikArazuddhAtmano viparItamiSTAniSTendriyaviSayeSu harSaviSAdarUpaM cAritramohasaMjJaM rAgadveSaM vA prApya ceti| anena kimuktaM bhvti| moho darzanamoho rAgadveSadvayaM cAritramohazceti tribhUmiko moha iti|| 83 / / atha duHkhahetubhUtabandhasya kAraNabhUtA rAgadveSamohA nirmUlanIyA ityAghoSayati rUpa AcchAdita hovAthI A AtmA paradravyane svadravyapaNe, paraguNane svaguNapaNe ane paraparyAyone svaparyAyapaNe samajIne-aMgIkAra karIne, ati rUDha thayelA daDhatara saMskArane lIdhe paradravyane ja pratidina (-hameza) a99|| 12to, 625 (-4jI) chadriyonI 2yi 52 tama 59 // dvaita pravatAvato, 'cita-arucita viSayomAM rAgadveSane pAmIne, atipracura jaLasamUhunA vegathI prahAra pAmatA setubaMdhanI mAphaka 'dvidhA vidArita thato atyaMta kSobha pAme che. AthI moha, rAga ne dveSa-e bhedone sIdhe bho ! prA2no cha. 83. 1. 6Dhata2 = da 2. 65 = jaNI; 6DI; zApita. (' ' meti222vAya za6 cha.) 3. iMdriyaviSayomAM padArthomAM "A sArA ne A narasA" evuM daita nathI; chatAM tyAM paNa mohAcchAdita jIva sArA-narasArUpa dvata UbhuM kare che. 4. ruyita-saruyita = gamatA-mAgamatA 5. setubaMdha = pusa 6. dvidhA viTArita = be bhAgamAM khaMDita Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 144 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdaathAniSTakAryakAraNatvamabhidhAya tribhUmikasyApi mohasya kSayamAsUtrayati moheNa va rAgeNa va doseNa va pariNadassa jiivss| jAyadi viviho baMdho tamhA te sNkhvidvvaa|| 84 / / mohena vA rAgeNa vA dveSeNa vA pariNatasya jiivsy| jAyate vividho bandhastasmAtteH sNksspyitvyaaH|| 84 / / evamasya tattvApratipattinimIlitasya, mohena vA rAgeNa vA dveSeNa vA pariNatasya, tRNapaTalAvacchannagartasaMgatasya kareNukuTTanIgAtrAsaktasya pratidviradadarzanoddhatapravidhAvitasya ca sindhurasyeva, bhavati nAma nAnAvidho bndhH| tato'mI aniSTakAryakAriNo mumukSuNA moharAgadveSAH samyagnirmUlakASaM kaSitvA ksspnnoyaaH|| 84 / / moheNa va rAgeNa va doseNa va pariNadassa jIvassa moharAgadveSapariNatasya mohAdirahitaparamAtmasvarUpapariNaticyutasya bahirmukhajIvasya jAyadi viviho baMdho zuddhopayogalakSaNo bhAvamokSastadvalena jIvapradezakarmapradezAnAmatyantavizleSo dravyamokSaH, itthaMbhUtadravyabhAvamokSA-dvilakSaNa: sarvaprakAropAdeyabhUtasvAbhAvikasukhaviparItasya nArakAdiduHkhasya kAraNabhUto vividhabandho jaayte| tamhA te saMkhavaidavvA have, traNa prakAranA mohane aniSTa kAryanuM kAraNa kahIne teno (-traNa prakAranA mohano) kSaya karavAnuM sUtradvArA kahe che: re! moharUpa vA rAgarUpa vA SapariNata jIvane vidhavidha thAye baMdha, tethI sarva te kSayayogya che. 84. anvayArtha:- [ mohena vA] bho635, [ rAgeNa vA] 2 // 2 // 35. [ dveSeNa vA] athavA dva535 [pariNatasya jIvasya] primt| apane [vividhaH bandhaH] vividha [jAyate] thAya cha; [ tasmAt ] tethI [ te] tamane ( moha-2-dvaSane) [ saMkSapayitavyAH ] saMpUrNa kSaya 72vAyogya che. TIkAH- e rIte tattva-apratipattithI (-vastusvarUpanA ajJAnathI) biDAI gayelA, moharUpe vA rAgarUpe vA draSarUpe pariNamatA A jIvane-ghAsanA tharathI DhaMkAyelA khADAno saMga karatA hAthInI mAphaka, hAthaNIrUpI kUTaNInA gAtramAM Asakta hAthInI mAphaka ane virodhI hastIne dekhatAM uzkerAIne (tenA tarapha) doDatA hAthInI mAphaka-nAnAvidha baMdha thAya che, mATe mumukSue aniSTa kArya karanArA A moha, rAga ane dveSane barAbara nirmaLa nAza thAya e rIte kSapAvavAyogya (-kSaya karavA yogya ) che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates jJAnatattva-prajJApana 145 kahAnajainazAstramALA ] athAmI amIbhirliGgairupalabhyodbhavanta eva nizumbhanIyA iti vibhAvayati adve ajadhAgahaNaM karuNAbhAvo ya tiriymnnuesu| visaesu ya ppasaMgo mohassedANi liNgaanni|| 85 / / arthe ayathAgrahaNaM karuNAbhAvazca tiryngmnujessu| viSayeSu ca prasaGgo mohasyaitAni linggaani|| 85 / / yato rAgadveSamohapariNatasya jIvasyetthaMbhUto bandho bhavati tato rAgAdirahitazuddhAtmadhyAnena te rAgadveSamohA samyak kSapayitavyA iti taatprym|| 84 / / atha svakIyasvakIyaliGgai rAgadveSa-mohAn jJAtvA bhAvArtha- (1) hAthIne pakaDavA mATe ghAsathI DhAMkelo khADo banAvavAmAM Ave che; hAthI tyAM khADo hovAnA ajJAnane lIdhe te khADA upara jatAM temAM paDe che ane e rIte pakaDAI jAya che. (2) vaLI hAthIne pakaDavA mATe, zIkhavelI hAthaNI mokalavAmAM Ave che; tenA deha pratyenA rAgamAM phasAtAM hAthI pakaDAI jAya che. (3) hAthIne pakaDavAnI trIjI rIta e che ke te hAthI sAme pALelo bIjA hastI mokalavAmAM Ave che ane pelo hAthI A zIkhavI mokalelA hastI sAme laDavA tenI pAchaLa doDatAM pakaDanArAonI jALamAM phasAI jAya che-pakaDAI jAya che. uparyukta rIte je hAthI (1) ajJAnathI, (2) rAgathI ke (3) dveSathI aneka prakAranA baMdhanane pAme che. tema jIva (1) mohathI, (2) rAgathI ke (3) dveSathI aneka prakAranA baMdhanane pAme che. mATe mokSArthIe moha-rAga-dveSano pUrepUrI rIte mULamAMthI kSaya karavo joIe. 84. have, A rAgadveSamohane A liMgo vaDe (havenI gAthAmAM kahevAmAM AvatAM cihno-lakSaNo vaDe) oLakhIne udabhavatAM veMta ja mArI nAkhavAyogya che ema vyakta kare che: artho taNuM ayathAgrahaNa, karuNA manuja-tiryaMcamAM, viSayo taNo vaLI saMga, liMgo jANavAM A mohanAM. 85. anvayArthaH- [arthe gayathApraphaLa] padArthanuM ayathAgrahaNa (arthAt padArthone jema che tema satya svarUpe na mAnatAM temanA vize anyathA samajaNa) [2] ane [ tiryamanuneSu rumAva: ] tiryaMca-manuSyo pratye karuNAbhAva, [ viSayeSu karI: 2] tathA viSayono saMga (arthAt iSTa viSayo pratye prIti ane aniSTa viSayo pratye aprIti)-[ ytAna] A [ modakSya siMni] mohanAM liMgo Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 146 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda arthAnAmayAthAtathyapratipattyA tiryagmanuSyeSu prekSAheSvapi kAruNyabuddhyA ca mohamabhISTaviSayaprasaGgena rAgamanabhISTaviSayAprItyA dveSamiti tribhirliGgairadhigamya jhagiti saMbhavannapi tribhUmiko'pi moho nihntvyH|| 85 / / atha mohakSapaNopAyAntaramAlocayatijiNasatthAdo aDhe paccakkhAdIhiM bujjhado nniymaa| khIyadi mohovacayo tamhA satthaM samadhidavvaM / / 86 / / yathAsaMbhavaM ta eva vinAzayitavyA ityupadizati-aDhe ajadhAgahaNaM zuddhAtmAdipadArthe yathAsvarUpasthite'pi viparItAbhinivezarUpeNAyathAgrahaNaM karuNAbhAvo ya zuddhAtmopalabdhilakSaNaparamopekSAsaMyamAdviparItaH karuNAbhAvo dayApariNAmazca athavA vyavahAreNa karuNAyA abhaavH| keSu vissyessu| maNuvatiriesu manuSyatiryagjIveSu iti drshnmohcihnm| visaesu ya ppasaMgo nirviSayasukhAsvAdarahitabahirAtmajIvAnAM manojJAmanojJaviSayeSu ca yo'sau prakarSeNa saGgaH saMsargastaM dRSTavA prItyaprItiliGgAbhyAM cAritramohasaMjJo TIkA:- padArthonI ayathAtathapaNe pratipatti vaDe ane tiryaca-manuSyo prekSAyogya hovA chatAM paNa temanA pratye kAruNyabuddhi vaDe mohane (oLakhIne), iSTa viSayonI Asakti vaDa rAgane (oLakhIne) ane aniSTa viSayonI aprIti vaDe dveSane (oLakhIne)-ema traNa liMgo vaDe ( traNa prakAranA mohane) oLakhIne ekadama UpajatAM veMta ja traNe prakArano moha haNI nAkhavAyogya che (naSTa karavAyogya ) che. bhAvArtha- mohanA traNa bheda che-darzanamoha, rAga ane dveSa. padArthonA yathArtha svarUpathI viparIta mAnyatA tathA tiryaMco ne manuSyo pratye tanmayapaNe karuNAbhAva te darzanamohanAM cihna che, iSTa viSayomAM prIti te rAganuM cihna che ane aniSTa viSayomAM aprIti te dveSanuM cihna che. A cihnothI traNe prakAranA mohane oLakhIne mumukSue teno tatkALa nAza karavo yogya che. 85. have mohakSaya karavAno upAyAntara (-anya upAya) vicAre cheH zAstro vaDe pratyakSaAdithI jANato je arthane, tasu moha pAme nAza nizcaya; zAstra samadhyayanIya che. 86. 1. padArthonI ayathAtathapaNe pratipatti = padArtho jevA nathI tevA temane samajavA arthAta anyathA svarUpe temane aMgIkAra karavA te 2. prekSAyogya = mAtra prekSakabhAvedaTAjJAtApaNe-madhyasthabhAve dekhavAyogya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 147 jinazAstrAdarthAn pratyakSAdibhirbudhyamAnasya niymaat| kSIyate mohopacayaH tasmAt zAstraM smdhyetvym||86 / / yatkila dravyaguNaparyAyasvabhAvenAhato jJAnAdAtmanastathAjJAnaM mohakSapaNopAyatvena prAk pratipannaM, tat khluupaayaantrmidmpeksste| idaM hi vihitaprathamabhUmikAsaMkramaNasya sarvajJopajJatayA sarvato'pyabAdhitaM zAbdaM pramANamAkramya krIDatastatsaMskArasphuTIkRtaviziSTasaMvedanazaktisaMpadaH sahRdayahRdayAnaMdo dadAyinA pratyakSeNAnyena vA tadavirodhinA pramANajAtena rAgadveSau ca jJAyete vivekibhiH, tatastatparijJAnAnantarameva nirvikArasvazuddhAtmabhAvanayA rAgadveSamohA nihantavyA iti suutraarthH|| 85 / / atha dravyaguNaparyAyaparijJAnAbhAve moho bhavatIti yaduktaM pUrvaM tadarthamAgamAbhyAsaM kaaryti| athavA dravyaguNaparyAyatvairarhatparijJAnAdAtmaparijJAnaM bhavatIti yaduktaM tadAtmaparijJAnamimamAgamAbhyAsamapekSata iti pAtanikAdvayaM manasi dhRtvA sUtramidaM pratipAdayatijiNasatthAdo aDhe pacakkhAdIhiM bujjhado NiyamA jinazAstrAtsakAzAcchuddhAtmA-dipadArthAn pratyakSAdi anvayArthaH- [fnanazAstrAr] jinazAstra dvArA [pratyakSAvimiDa] pratyakSAdi pramANothI [ garthIna] padArthone [ vadhyamAnaca] jANanArane [niyama] niyamathI [ moropavA:] mohopacaya [ kSIyate] kSaya pAme che, [ taramAt] tethI [zAstra ] zAstra [samadhyetavyam ] samyaka prakAre abhyAsavAyogya che. TIkAH- dravya-guNa-paryAyasvabhAve ahaMtanA jJAna dvArA AtmAnuM te prakAranuM jJAna mokSayanA upAya tarIke je prathama (80 mI gAthAmAM) pratipAdita karavAmAM AvyuM hatuM, te kharekhara A (nIce kahelA ) upAyAntaranI apekSA rAkhe che. (te upAyAntara zo che te kahevAmAM Ave che. ) jeNe prathama bhUmikAmAM gamana karyuM che evA jIvane, je sarvajJopajJa hovAthI sarva prakAre abAdhita che evA zAbda pramANane (-dravyazrutapramANane) prApta karIne krIDA karatAM, tenA saMskArathI viziSTa saMvedanazaktirUpa saMpadA pragaTa karatAM, 'sahRdaya janonA hRdayane AnaMdanA "udabheda denArA pratyakSa pramANa vaDe athavA tenAthI aviruddha anya 1. mohopacaya = mohano upacaya. (upacaya-saMcaya; Dhagalo.). 2. sarvajJopajJa = sarvajJa svaye jANeluM (ane kaheluM ) 3. saMvedana = jJAna 4. sahRdaya = bhAvuka; sAmAnA bhAvone ke lAgaNIne samajI zakanAra; zAstramAM je vakhate je bhAvano prasaMga hoya te bhAvane hRdayamAM grahanAra; budha: paMDita. 5. ubheda = phuraNa; pragaTatA; phaNagA jharA phuvArA. 6. tenAthI = pratyakSa pramANathI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 148 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdu: tattvataH samastamapi vastujAtaM paricchindataH kSIyata evAtattvAbhinivezasaMskArakArI mohopcyH| ato hi mohakSapaNe paramaM zabdabrahmopAsanaM bhAvajJAnAvaSTambhadRDhIkRtapariNAmena smygdhiiymaanmupaayaantrm|| 86 / / atha kathaM jainendre zabdabrahmaNi kilArthAnAM vyavasthitiriti vitarkayati davvANi guNA tesiM pajjAyA aTThasaNNayA bhnniyaa| tesu guNapajjayANaM appA davva tti uvdeso|| 87 / / dravyANi guNAsteSAM paryAyA arthasaMjJayA bhnnitaaH|| teSu guNaparyAyANAmAtmA drvymityupdeshH|| 87 / / pramANairbudhyamAnasya jAnato jIvasya niymaannishcyaat| kiM phalaM bhvti| khIyadi mohovacayo durabhinivezasaMskArakArI mohopacayaH kSIyate pralIyate kSayaM yaati| tamhA satthaM samadhidavvaM tasmAcchAstraM samyagadhyetavyaM ptthniiymiti| tadyathA-vItarAgasarvajJapraNItazAstrAt 'ego me sassado appA' ityAdi paramAtmopadezakazrutajJAnena tAvadAtmAnaM jAnIte kazcidbhavyaH, tadanantaraM viziSTAbhyAsavazena paramasamAdhikAle rAgAdivikalparahitamAnasapratyakSeNa ca tamevAtmAnaM paricchinatti, tathaivAnumAnena vaa| pramANasamUha vaDe tattvataH samasta vastumAtrane jANatAM, atattvaabhinivezanA saMskAra karanAro mohopacaya kSaya pAme ja che. mATe mohano kSaya karavAmAM, parama zabdabrahmanI upAsanAno bhAvajJAnanA avalaMbana vaDe daDha karelA pariNAmathI samyaka prakAre abhyAsa karavo te upAyAntara che. (je pariNAma bhAvajJAnanA avalaMbana vaDe daDhIkRta hoya evA pariNAmathI dravyazrutano abhyAsa karavo te mokSaya 62vAmA upAyAntara cha.) 86. have jinaMdranA zabdabrahmamAM arthonI vyavasthA (padArthonI sthiti) kaI rIte che te vicAre cheH dravyo, aone paryayo sau 'artha 'saMzAthI sai; guNa-paryayono AtamA che dravya jina-upadezamAM. 87. sanyayArtha:- [ dravyANi ] dravyo, [guNAH ] Bo [ teSAM paryAyAH] bhane tmn| pAyo [arthasaMjJayA ] 'artha' nAmathI [bhaNitAH ] cha [ teSu ] tamai, [ guNaparyAyANAm AtmA dravyam ] guNa-paryAyono AtmA dravya che (arthAta guNo ane paryAyonuM svarUpa-sattva dravya ja che, teo bhinna vastu nathI) [iti upadezaH ] oma (niMdrano) 75heza . 1. tatvata: = yathArtha s535 2. atattva-abhiniveza = yathArtha vastasvarUpathI viparIta abhiprAya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 149 dravyANi ca guNAzca paryAyAzca abhidheyabhede'pyabhidhAnAbhedena arthaaH| tatra guNaparyAyAniyati guNaparyAyairaryanta iti vA arthA dravyANi, dravyANyAzrayatveneti dravyairAzrayabhUtairaryanta iti vA arthA guNAH, dravyANi kramapariNAmeneti dravyaiH kramapariNAmenAryanta iti vA arthAH pryaayaaH| yathA hi suvarNaM pItatAdIna guNAn kuNDalAdIMzca paryAyAniyati tairaryamANaM vA artho dravyasthAnIyaM, yathA ca suvarNamAzrayatveneyati tenAzrayabhUtenAryamANA vA arthAH tathA hi-atraiva dehe nizcayanayena zuddhabuddhakasvabhAvaH prmaatmaasti| ksmaaddhetoH| nirvikArasvasaMvedanapratyakSatvAt sukhAdivat iti, tathaivAnye'pi padArthA yathAsaMbhavamAgamAbhyAsabalotpannapratyakSeNAnumAnena vA jnyaaynte| tato mokSArthinA bhavyenAgamAbhyAsaH kartavya iti tAtparyam / / 86 / / atha dravyaguNaparyAyANAmarthasaMjJAM kathayati-davvANi guNA tesiM pajjAyA aTThasaNNayA bhaNiyA dravyANi guNAsteSAM dravyANAM paryAyAzca trayo'pyarthasaMjJayA bhaNitAH kathitA arthasaMjJA bhvntiityrthH| tesu teSu triSu dravyaguNaparyAyeSu madhye guNapajjayANaM appA guNaparyAyANAM saMbaMdhI AtmA svbhaavH| ka: iti pRsstte| davva tti uvadeso dravyameva svabhAva ityupadezaH, athavA dravyasya kaH svabhAva iti pRSTe guNaparyAyANAmAtmA TIkA:- dravyo, guNo ane paryAyomAM abhidheyabheda hovA chatAM abhidhAnanA abheda vaDe teo "artha" che [ arthAt dravyo, guNo ane paryAyomAM vAcyano bheda hovA chatAM vAcakamAM bheda na rAkhIe to "artha' evA eka ja vAcaka (-zabda) thI e traNe oLakhAya che]. temAM (e dravyo, guNo ne paryAyo madhya), jeo guNone ane paryAyone pAme-prApta kare-pahoMce che athavA jeo guNo ane paryAyo vaDe pamAya-prApta karAya-pahoMcAya che evA * "artho' te dravyo che, jeo dravyone Azraya tarIke pAme-prApta kare-pahoMce che athavA jeo AzrayabhUta dravyo vaDa pamAya-prApta karAya-pahoMcAya che evA "artho' te guNo che, jeo dravyone kramapariNAmathI pAme-prApta kare-pahoMce che athavA jeo dravyo vaDe kamapariNAmathI ( krame thatA pariNAmane lIdhe) pamAya-prApta karAya-pahoMcAya che evA "artho" te paryAyo che. jema dravyasthAnIya (-dravya samAna, dravyanA daSTAMtarUpa) suvarNa pILAza vagere guNone ane kuMDaLa vagere paryAyone pAme-prApta kare-pahoMce che athavA (suvarNa) temanA vaDe (-pILAza vagere guNo ane kuMDaLa vagere paryAyo vaDe ) pamAya-prApta karAya-pahoMcAya che tethI dravyasthAnIya suvarNa artha ' che, jema pILAza vagere guNo suvarNane Azraya tarIke pAme-prApta kare-pahoMce che athavA (teo) AzrayabhUta suvarNa vaDa pamAya-prApta karAyA * "da" dhAtumAMthI "artha" zabda banyo che. '%' eTale pAmavuM, prApta karavuM, pahoMcavuM, javuM. 'artha' eTale (1) je pAme-prApta kare-pahoMce che, athavA (2) jene pamAya-prApta karAya-pahoMcAya te. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 150 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMdapiittaadyo guNAH, yathA ca suvarNaM kramapariNAmeneti tena kramapariNAmenAryamANA vA arthAH kuNDalAdayaH pryaayaaH| evmnytraapi| yathA caiteSu suvarNapItatAdiguNakuNDalAdiparyAyeSu pItatAdiguNakuNDalAdiparyAyANAM suvarNAdapRthagbhAvAtsuvarNamevAtmA tathA ca teSu dravyaguNaparyAyeSu guNaparyAyANAM drvyaadpRthgbhaavaadrvymevaatmaa|| 87 / / eva svabhAva iti| atha vistara:-anantajJAnasukhAdiguNAn tathaivAmUrtatvAtIndriyatva-siddhatvAdiparyAyAMzca iyarti gacchati pariNamatyAzrayati yena kAraNena tasmAdartho bhnnyte| kim| shuddhaatmdrvym| tacchuddhAtmadravyamAdhArabhUtamiti gacchanti pariNamantyAzrayanti yena kAraNena tato'rthA bhnnynte| ke te| jnyaantvsiddhtvaadigunnpryaayaaH| jJAnatvasiddhatvAdiguNaparyAyANAmAtmA svabhAvaH ka iti pRSTe zuddhAtmadravyameva svabhAvaH, -pahoMcAya che tethI pILAza vagere guNo "artho che, ane jema kuMDaLa vagere paryAyo suvarNane krama pariNAmathI pAme-prApta kare-pahoMce che athavA (teo) suvarNa vaDe kamapariNAmathI pamAya-prApta karAya-pahoMcAya che tethI kuMDaLa vagere paryAyo "artho " che, tema anyatra paNa che (arthAt A daSTAMtanI mAphaka sarva dravya-guNa-paryAyomAM paNa samajavuM). vaLI jema A suvarNa, pILAza vagere guNo ane kuMDaLa vagere paryAyomAM (-A traNamAM), pILAza vagere guNonuM ane kuMDaLa vagere paryAyonuM suvarNathI apRthapaNuM hovAthI temano (pILAza vagere guNono ane kuMDaLa vagere paryAyono) suvarNa ja AtmA che, tema te dravya-guNa-paryAyomAM guNa-paryAyonuM dravyathI apRthakapaNuM hovAthI temano dravya ja AtmA che (arthAt dravya ja guNo ane paryAyono AtmA-svarUpa-sarvasva-sattva che ). bhAvArtha - 86 mI gAthAmAM kahyuM hatuM ke jinazAstrono samyaka abhyAsa mohakSayano upAya che. ahIM te jinazAstromAM padArthonI zI rIte vyavasthA kahI che te saMkSepamAM darzAvyuM che. jinaMdradeve kahyuM che ke-artho (padArtho) eTale dravyo, guNo ane paryAyo. e sivAya vizvamAM bIjAM kAMI nathI. vaLI e traNamAM, guNo ane paryAyono AtmA (-temanuM sarvasva ) dravya ja che. Ama hovAthI koI dravyanA guNo ane paryAyo anya dravyanA guNo ane paryAyorUpe aMze paNa thatA nathI, sarva dravyo potapotAnA guNaparyAyomAM rahe che.-AvI padArthonI sthiti mohakSayanA nimittabhUta pavitra jinazAstromAM kahI che. 87. 1. jema suvarNa pILAza vagerene ane kuMDaLa vagerene pAme che athavA pILAza vagere ane kuMDaLa vagere vaDa pamAya che (arthAta pILAza vagere ane kuMDaLa vagere suvarNane pAme che, tethI suvarNa artha" che. tema dravya artha" che; jema pILAza vagere AdhArabhUta suvarNane pAme che athavA AdhArabhUta suvarNa vaDe pamAya che (arthAta AdhArabhUta suvarNa pILAza vagerene pAme che, tethI pILAza vagere "artho" che, tema guNo "artho " che; jema kuMDaLa vagere suvarNane krama pariNAmathI pAme che athavA suvarNa vaDe kamapariNAmathI pamAya che ( arthAta suvarNa kuMDaLa vagerene kamapariNAmathI pAme che) tethI kuMDaLa vagere "artho " che, tema paryAyo "artho' che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 151 athaivaM mohakSapaNopAyabhUtajinezvaropadezalAbhe'pi puruSakAro'rthakriyAkArIti pauruSaM vyApArayati jo moharAgadose NihaNadi uvalabbha jonnhmuvdesN| so savvadukkhamokkhaM pAvadi acireNa kaalenn|| 88 / / yo moharAgadveSAnnihanti upalabhya jainmupdeshm| sa sarvaduHkhamokSaM prApnotyacireNa kaalen|| 88 / / iha hi drAghIyasi sadAjavaMjavapathe kathamapyamuM samupalabhyApi jainezvaraM nizitataravAridhArApathasthAnIyamupadezaM ya eva moharAgadveSANAmupari dRDhataraM nipAtayati sa eva nikhiladuHkhaparimokSaM athavA zuddhAtmadravyasya ka: svabhAva iti pRSTe pUrvoktaguNaparyAyA ev| evaM zeSadravyaguNaparyAyANAmapyarthasaMjJA boddhvyetyrthH|| 87 / / atha durlabhajainopadezaM labdhvApi ya eva moharAgadveSAnnihanti sa evAzeSaduHkhakSayaM prApnotItyAvedayati-jo moharAgadose NihaNadi ya eva mohraagdvessaannihnti| kiM kRtvaa| uvalabbha upalabhya praapy| km| joNhamuvadesaM jainopdeshm| so savvadukkhamokkhaM pAvadi sa sarvaduHkhamokSaM praapnoti| ken| acireNa kAleNa stokkaaleneti| tadyathAekendriyavikalendriyapaJcendriyAdidurlabhaparaMparayA jainopadezaM prApya moharAgadveSavilakSaNaM nijazuddhAtmanizcalAnubhUtilakSaNaM nizcayasamyaktva have, e rIte mokSayanA upAyabhUta jinezvaranA upadezanI prApti thavA chatAM paNa puruSArtha "arthakriyAkArI che tethI puruSArtha kare che: je pAmI jina-upadeza haNato rAga-dveSa-vimohane, te 4 pAme sapaNe sarva vibhokSane. 88. anvayArtha:- [ya:] - [jainam upadezam ] [4 // upadezane [upalabhya] 5bhIne [ moharAgadveSAn ] bhoI-2-dvaSane [ nihanti ] 6 cha, [sa:] te [acireNa kAlena] a5 mA [ sarvaduHkhamokSaM prApnoti ] sarva du:5thI bhu'ta. thAya che. TIkAH- A ati dIrgha, sadA utpAtamaya saMsAramArgamAM koI paNa prakAre jinezvaradevanA A tIkSNa asidhArA samAna upadezane pAmIne paNa je moha rAga-dveSa upara ati daDhapaNe teno prahAra kare che te ja kSiprameva samasta duHkhathI parimukta thAya che, anya (koI ). 1. adhyAtarI = prayonabhUta hiyAno (sarva:paparimokSano) 42nAra 2. kSiprameva = sahI; tarata 4; zIghrameya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 152 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM kSipramevApnoti, nAparo vyApAra: krvaalpaanniriv| ata eva sarvArambheNa mohakSapaNAya puruSakAre nissiidaami||88|| atha svaparavivekasiddhereva mohakSapaNaM bhavatIti svaparavibhAgasiddhaye prayatateNANappagamappANaM paraM ca davvattaNAhisaMbaddhaM / jANadi jadi Nicchayado jo so mohakkhayaM kunndi|| 89 / / jJAnAtmakamAtmAnaM paraM ca drvytvenaabhisNbddhm| jAnAti yadi nizcayato yaH sa mohakSayaM kroti|| 89 / / jJAnadvayAvinAbhUtaM vItarAgacAritrasaMjJaM nizitakhaGgaM ya eva moharAgadveSazatrUNAmupari dRDhataraM pAtayati sa eva pAramArthikAnAkulatvalakSaNasukhavilakSaNAnAM duHkhAnAM kSayaM krotiityrthH|| 88 / / evaM dravyaguNaparyAyaviSaye mUDhatvanirAkaraNArthaM gAthASaTkena tRtIyajJAnakaNDikA gtaa| atha svaparAtmano dajJAnAta mohakSayo bhavatIti prajJApayati-NANappagamappANaM paraM ca davvattaNAhisaMbaddhaM jANadi jadi jJAnAtmaka *vyApAra samasta duHkhathI parimukta karato nathI:-hAthamAM taravAravALA manuSyanI mAphaka. (jema manuSyanA hAthamAM tIkSNa taravAra hovA chatAM paNa jo te manuSya zatruo para ati jorathI teno prahAra kare che to ja te zatrusaMbaMdhI du:khathI mukta thAya che, anyathA nahi, tema A anAdi saMsAramAM mahAbhAgyathI jinezvaradevanA upadezarUpa tIkSNa taravAra pAmavA chatAM paNa jo jIva moha-rAga dveSarUpa zatruo para ati daDhatAthI teno prahAra kare che to ja te sarva duHkhathI mukta thAya che, anyathA nahi. ) mATe ja sarva AraMbhathI (yatnathI) mohano kSaya karavA mATe huM puruSArthano Azraya karuM chuM. 88. ye, sv-52n| vive'nI (-mezAnanI) siddhithI 4 mohano kSaya thacha za cha tethI svparanA vibhAganI siddhi mATe prayatna kare che: je jJAnarUpa nija Atmane, parane vaLI nizcaya vaDe dravyatvathI saMbaddha jANe, mohano kSaya te kare. 89. anvayArtha:- [ yaH] 4 [ nizcayataH] nizcayathA [jJAnAtmakam AtmAnaM] zAnAtma sevA potAne [ca ] bhane [ paraM] 52ne [dravyatvena abhisaMbaddham ] ni4 ni4 dravyatyathI saMbaddha (-saMyuta) [ yadi jAnAti] 10 cha, [ saH] te [ mohakSayaM karoti ] bhoIno kSaya 72. che. * vyApA2 = udhoga; hiyA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 153 ya eva svakIyena caitanyAtmakena dravyatvenAbhisaMbaddhamAtmAnaM paraM ca parakIyena yathocitena dravyatvenAbhisaMbaddhameva nizcayataH paricchinatti, sa eva samyagavAptasvaparaviveka: sakalaM mohaM ksspyti| ataH svaparavivekAya pryto'smi|| 89 / / atha sarvathA svaparavivekasiddhirAgamato vidhAtavyetyupasaMharati tamhA jiNamaggAdo guNehiM AdaM paraM ca dvvesu| abhigacchadu NimmohaM icchadi jadi appaNo appaa|| 90 / / tasmAjjinamArgAdguNairAtmAnaM paraM ca drvyessu| abhigacchatu nirmohamicchati yadyAtmana aatmaa|| 90 / / mAtmAnaM jAnAti ydi| kthNbhuutm| svakIyazuddhacaitanyadravyatvenAbhisaMbaddhaM , na kevalamAtmAnam , paraM ca ythocitcetnaacetnprkiiydrvytvenaabhisNbddhm| ksmaat| Nicchayado nizcayataH nizcayanayAnukUlaM TIkAH- je nizcayathI potAne svakIya cetanyAtmaka dravyatvathI saMbaddha (-saMyukta) ane parane parakIya yathocita dravyatvathI saMbaddha ja jANe che, te ja (jIva), samyapaNe sva-paranA vivekane jeNe prApta karyo che evo, sakaLa mohano kSaya kare che. mATe sva-paranA vivekane mATe huM prayatnazIla chuM. 89. have, sarva prakAre sva-paranA vivekanI siddhi AgamathI karavAyogya che ema upasaMhAra kare che: tethI yadi jIva icchato nirmohatA nija Atmane, jinamArgathI dravyo mahIM jANo sva-parane guNa vaDe. 90. anvayArtha:- [ tamAta] mATe (sva-paranA vivekathI mohano kSaya karI zakAto hovAthI) [ya]i jo [mAtmA] AtmA [ gAtmanaH] potAne [ nirmohaM] nirmohapaNuM [ rUchati] icchato hoya, to [ fnanaHI ] jinamArga dvArA [: ] guNo vaDe [Ay] dravyomAM [ mAtmAne para ] sva ane parane [ ma Rtu] jANo (arthAt jinAgama dvArA vizeSa guNo vaDe anaMta dravyomAMthI "A sva che ne A para che" ema viveka karo). 1. svakIya = potAnuM 2. parakIya = pArakuM 3. yathocita = yathAyogya-cetana ke acetana. (pudagalAdi dravyo parakIya acetana dravyatvathI saMyukta che ane anya AtmAo parakIya cetana dravyatvathI saMyukta che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 154 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda iha khalvAgamanigaditeSvananteSu guNeSu kaizcidguNairanyayogavyavacchedakatayAsAdhAraNatAmupAdAya vizeSaNatAmupagatairanantAyAM dravyasaMtatau svaparavivekamupagacchantu mohaprahANapravaNabuddhayo lbdhvrnnaaH| tathA hi-yadidaM sadakAraNatayA svataHsiddhamantarbahirmukhaprakAzazAlitayA svaparaparicchedakaM madIyaM mama nAma caitanyamahamanena tena samAnajAtIyamasamAnajAtIyaM vA dravyamanyadapahAya mamAtmanyeva vartamAnenAtmIyamAtmAnaM sakalatrikAlakalitadhrauvyaM dravyaM jAnAmi / evaM pravacanasAra bhedjnyaanmaashrity| jo yaH kartA so sa mohakkhayaM kuNadi nirmohaparamAnandaikasvabhAvazuddhAtmano viparItasya mohasya kSayaM karotIti sUtrArtha: / / 89 / / atha pUrvasUtre yaduktaM svaparabhedavijJAnaM tadAgamataH siddhyatIti pratipAdayati - tamhA jiNamaggAdo yasmAdevaM bhaNitaM pUrvaM svaparabhedavijJAnAd mohakSayo bhavati, tasmAtkAraNAjjinamArgAjjinAgamAt guNehiM guNaiH AdaM AtmAnaM, na kevalamAtmAnaM paraM ca paradravyaM c| keSu mdhye| davvesu zuddhAtmAdiSadravyeSu abhigacchadu abhigacchatu jAnAtu / yadi kim / NimmohaM icchadi jadi nirmohabhAvamicchati yadi cet / sa kaH / appA AtmA / kasya TIkA:- mohano kSaya karavA pratye pravaNa buddhivALA budhajano A jagatamAM Agamane viSe kahelA anaMta guNomAMthI koIka guNo vaDe-ke je guNo anya sAthe yoga rahita hovAthI asAdhAraNapaNuM dhAraNa karIne vizeSaNapaNAne pAmyA che temanA vaDe-anaMta aidravyasaMtatimAM sva-paranA vivekane pAmo. (arthAt mohano kSaya karavA icchatA paMDita jano AgamamAM kahelA anaMta guNomAMthI asAdhAraNa ane bhinnalakSaNabhUta guNo vaDe anaMta dravyaparaMparAmAM 'A svadravya che ane A paradravyo che' evo viveka karo ). te A pramANe: *sat ane akAraNa hovAthI svataHsiddha, aMtarmukha ane bahirmukha prakAzavALuM hovAthI svaparanuM jJAyaka-evuM je A, mArI sAthe saMbaMdhavALuM, mAruM caitanya tenA vaDe-ke je (caitanya) samAnajAtIya athavA asamAnajAtIya anyadravyane choDIne mArA AtmAmAM ja varte che tenA vaDe-huM potAnA AtmAne *sakaLa trikALe dhruvatva dharatuM dravya jANuM chuM. e 1. pravaNa = DhaLatI; abhimukha; rata. 2. keTalAka guNo anya dravyo sAthe saMbaMdha rahita hovAne lIdhe arthAt anya dravyomAM nahi hovAne lIdhe asAdhAraNa ane tethI vizeSaNabhUta-bhinnalakSaNabhUta che; temanA vaDe dravyonuM bhinnapaNuM nakkI karI zakAya che. 3. dravyasaMtati dravyaparaMparA; dravyasamUha. 4. sat = hayAtIvALuM; sattAvALuM; astitvavALuM; sarUpa. 5. akAraNa = jenuM koI kAraNa na hoya evuM; ahetuka. (caitanya sat ane ahetuka hovAne lIdhe potAthI ja siddha che. ) 6. sakaLa = AkhuM; samasta; ni2vazeSa. (AtmA koI kALane bAkI rAkhyA vinA AkhAya traNe kALe dhruva rahetuM evuM dravya che. ) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 155 pRthaktvavRttasvalakSaNairdravyamanyadapahAya tasminneva ca vartamAnaiH sakalatrikAlakalitadhrauvyaM dravyamAkAzaM dharmamadharmaM kAlaM pudgalamAtmAntaraM ca nishcinomi| tato nAhamAkAzaM na dharmo nAdharmo na ca kAlo na pudgalo nAtmAntaraM ca bhavAmi; yato'mISvekApavarakaprabodhitAnekadIpaprakAzeSviva saMbhUyAvasthiteSvapi macaitanyaM svarUpAdapracyutameva mAM pRthgvgmyti| evamasya nizcitasvaparavivekasyAtmano na khalu vikArakAriNo mohAGkurasya prAdurbhUtiH syaat|| 90 / / sNbndhitven| appaNo Atmana iti| tathA hi-yadidaM mama caitanyaM svaparaprakAzakaM tenAhaM kartA vizuddhajJAnadarzanasvabhAvaM svakIyamAtmAnaM jAnAmi, paraM ca pudgalAdipaJcadravyarUpaM zeSajIvAntaraM ca pararUpeNa jAnAmi, tataH kAraNAdekApavarakaprabodhitAnekapradIpaprakAzeSviva saMbhUyAvasthiteSvapi sarvadravyeSu mama sahajazuddhacidAnandaikasvabhAvasya kenApi saha moho naastiitybhipraayH|| 90 / / evaM svaparaparijJAnaviSaye mUDhatvanirAsArthaM gAthAdvayena caturthajJAnakaNDikA gtaa| iti paJcaviMzatigAthAbhirjJAnakaNDikAcatuSTayAbhidhAno dvitIyo'dhikAraH samApta:/ atha nirdoSiparamAtmapraNItapadArthazraddhAnamantareNa zramaNo na bhavati, tasmAcchuddho rIte pRthapaNe vartatAM lakSaNo vaDe-ke je (svalakSaNo) anya dravyane choDIne te ja dravyamAM varte che temanA vaDe-AkAzane, dharma, adharmane, kALane, pudgalane ane AtmAMtarane (-anya AtmAne) sakaLa trikALe dhRvatva dharatAM dravyo tarIke nakkI karuM chuM (arthAt jema caitanyalakSaNa vaDe AtmAne dhruva dravya tarIke jANyo, tema avagAhuhetutva, gatihetutva vagere lakSaNo ke jeo svalakSyabhUta dravya sivAya anya dravyomAM vartatAM nathI temanA vaDe AkAza, dharmAstikAya vagerene bhinna bhinna dhruva dravyo tarIke jANuM chuM). mATe huM AkAza nathI, dharma nathI, adharma nathI, kALa nathI, pudgala nathI ane AtmAMtara nathI; kAraNa ke eka oraDAmAM pragaTAvelA aneka dIvAnA prakAzanI mAphaka A dravyo ekaThAM thaIne rahelAM hovA chatAM mAruM caitanya (nija ) svarUpathI azruta ja rahyuM thayuM mane pRthaka jaNAve che. A pramANe jeNe sva-parano viveka nizcita (nakkI) karyo che evA A AtmAne vikArakArI mohAMkurano prAdurbhAva thato nathI (-vikAra karanAro mohAMkura pragaTa thato nathI). bhAvArtha- sva-paranA vivekathI mohano nAza karI zakAya che. te sva-parano viveka, jinAgamadvArA sva-paranAM lakSaNo yathArthapaNe oLakhavAthI karI zakAya che. 90. 1. jema ghaNA dIvAnA prakAzo eka ja oraDAmAM bhegA rahyA hoya to sthUla daSTithI jotAM teo eka-bIjAmAM maLI gayelA bhAse che, topaNa sUkSma dRSTithI vicArapUrvaka jotAM to te prakAzo bhinna bhinna ja che (kAraNa ke eka dIvo bujhAI jatAM te ja dIvAno prakAza naSTa thAya che, anya dIvAnA prakAzo naSTa thatA nathI); tema jIvAdi aneka dravyo eka ja kSetramAM rahyAM che topaNa sUkSma dRSTithI jotAM teo bhinna bhinna ja che, ekameka thayAM nathI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 156 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda atha jinoditArthazraddhAnamantareNa dharmalAbho na bhavatIti pratarkayati sattAsaMbaddhede savisese jo hi va saamnnnne| saddahadi Na so samaNo tatto dhammo Na sNbhvdi|| 91 / / sattAsaMbaddhAnetAn savizeSAn yo hi naiva shraamnnye| zraddadhAti na sa zramaNaH tato dharmo na sNbhvti|| 91 / / yo hi nAmaitAni sAdRzyAstitvena sAmAnyamanavajantyapi svarUpAstitvenAzliSTavizeSANi dravyANi svaparAvacchedenAparicchindannazraddadhAno vA evameva zrAmaNyenAtmAnaM damayati payogalakSaNadharmo'pi na saMbhavatIti nizcinoti-sattAsaMbaddhe mahAsattAsaMbandhena sahitAn ede etAn puurvoktshuddhjiivaadipdaarthaan| punarapi kiNvishissttaan| savisese vizeSasattAvAntarasattA svakIyasvakIyasvarUpasattA tayA sahitAn jo hi va sAmaNNe saddahadi yaH kartA dravyazrAmaNye sthito'pi na zraddhatte have, jinodita arthonA zraddhAna vinA dharmalAbha thato nathI (arthAt jinadeve kahelA padArthonI zraddhA karyA vinA zuddhAtma-anubhavarUpa dharmaprApti thatI nathI) ema nyAyapUrvaka vicAre cheH zrAmaNyamAM sattAmayI savizeSa A dravyo taNI zraddhA nahi, te zramaNa nA; temAMthI dharmodbhava nahIM. 91. anvayArthaH- [ : di] je (jIva) [ zAmaLe] zramaNapaNAmAM [ytAna sattAsaMvallIna savizeSAna] A sattAsaMyukta savizeSa padArthone [ na va zraddhAti] zraddhato nathI, [ sa: ] te [zramana: na] zramaNa nathI; [ tata: dharma: na mavati] tenAmAMthI dharma udbhavato nathI (arthAt te zramaNAbhAsane dharma thato nathI). TIkAH- je (jIva) A dravyone- ke je (dravyo) sAdRzya-astitva vaDe samAnapaNuM dharatAM chatAM svarUpa-astitva vaDe vizeSa sahita che temane-"sva-paranA avacchedapUrvaka nahi jANato ane nahi zraddhato thako, ema ne ema ja ( jJAna-zraddhA vinA) zrApya vaDe (dravyamunipaNA 1. sattAsaMyukta = astitvavALA 2. savizeSa = vizeSa sahita; taphAvatavALA; bhedavALA; bhinnabhinna. 3. astitva be prakAre che : sAdezya-astitva ane svarUpa-astitva. sAdRzya-astitvanI apekSAe sarva dravyomAM samAnapaNuM che ane svarUpa-astitvanI apekSAe sarva dravyomAM vizeSapaNuM che. 4. sva-paranA avacchedapUrvaka = sva-paranA vibhAgapUrvaka-vivekapUrvaka; sva-parane judA pADIne. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 157 sa khalu na nAma shrmnnH| yatastato'paricchinnareNukanakakaNikAvizeSAddhUlidhAvakAtkanakalAbha iva niruparAgAtmatattvopalambhalakSaNo dharmopalambho na sNbhuutimnubhvti||91|| atha 'uvasaMpayAmi sammaM jatto NivvANasaMpattI' iti pratijJAya 'cArittaM khalu dhammo dhammo jo so samo tti NiddiTTho' iti sAmyasya dharmatvaM nizcitya 'pariNamadi jeNa davvaM tatkAlaM tammaya tti paNNattaM tamhA dhammapariNado AdA dhammo muNeyavvo' iti yadAtmano hi sphuTaM Na so samaNo nijazuddhAtmarucirUpanizcayasamyaktvapUrvakaparamasAmAyikasaMyamalakSaNazrAmaNyAbhAvAtsa zramaNo na bhvti| itthaMbhUtabhAvazrAmaNyAbhAvAta tatto dhammo Na saMbhavadi tasmAtpUrvoktadravyazramaNAtsakAzAnniruparAgazuddhAtmAnubhUtilakSaNadharmo'pi na saMbhavatIti sUtrArthaH / / 91 / / atha 'uvasaMpayAmi samma' ityAdi namaskAragAthAyAM yatpratijJAtaM, tadanantaraM 'cArittaM khalu dhammo' ityAdisUtreNa cAritrasya dharmatvaM vyvsthaapitm| atha 'pariNamadi jeNa davvaM' ityAdisUtreNAtmano dharmatvaM bhnnitmityaadi| vaDe) AtmAne dame che, te kharekhara zramaNa nathI; jethI, jema dhULa ane suvarNakaNikAno taphAvata jeNe jANyo nathI evA dhULadhoyAmAMthI suvarNalAbha uddabhavato nathI tema tenAmAMthI (-zramaNA-bhAsamAMthI), "niruparAga AtmatattvanI upalabdhi jenuM lakSaNa che evo dharma-lAbha udbhavato nathI. - bhAvArtha:- je jIva dravyamunipaNuM pALato hovA chatAM sva-paranA bheda sahita padArthone zraddhAMto nathI, te jIva nizcaya-samyakatvapUrvaka paramasAmAyikasaMyamarUpa munipaNAnA abhAvane lIdhe muni nathI; tethI, jema jene dhULa ane suvarNanA kaNano viveka nathI evA dhULadhoyAne, game teTalI mahenata karavA chatAM, suvarNanI prApti thatI nathI, tema jene sva ane parano viveka nathI evA te dravyamunine, game teTaluM dravyamunitvanI kriyAonuM kaSTa uThAvavA chatAM, dharmanI prApti thatI nathI. 91. 13vasaMpayAmi sanma natto zidhdhALasaMpattI' ema (pAMcamI gAthAmAM) pratijJA karIne, "vAritta vastu ghammo ghammo no so samo tti di' ema (7 mI gAthAmAM) sAmyanuM dharmapaNuM nakkI karIne, pariNamadi jeNa davvaM takkAlaM tammaya tti paNNattaM tamhA dhammapariNado AdA dhammo muNeyavvo' 1. niruparAga = uparAga (-malinatA, vikAra) rahita 2. upalabdhi = anubhava; prAti. 3. artha:- huM sAmyane prApta karuM chuM ke jenAthI nirvANanI prApti thAya che. 4. artha:- cAritra kharekhara dharma che. je dharma che te sAmya che ema (zAstramAM) kahyuM che. 5. sAmyanuM dharmapaNuM nakkI karIne = sAmya e dharma che ema nakkI karIne. 6. artha:- dravya je kALe je bhAvarUpe pariName che te kALe tema che ema (jinendradeve) kahyuM che; tethI dharmapariNata AtmA dharma jANavo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 158 pravacanasAra [ bhagavAna zrI dharmatvamAsUtrayitumupakrAntaM, yatprasiddhaye ca 'dhammeNa pariNadappA appA jadi suddhasaMpaogajudo pAvadi NivvANasuhaM' iti nirvANasukhasAdhanazuddhopayogo'dhikartumArabdhaH, zubhAzubhopayogau ca virodhinau nirdhvastau. zaddhopayogasvarUpaM copavarNitaM. tatprasAdajau cAtmano jJAnAnandau sahajau / madyotayatA saMvedanasvarUpaM sukhasvarUpaM ca prpnycitm| tadadhunA kathaM kathamapi zuddhopayogaprasAdena prasAdhya paramanispRhAmAtmatRptAM pAramezvarIpravRttimabhyupagataH kRtakRtyatAmavApya nitAntamanAkulo bhUtvA pralInabhedavAsanonmeSaH svayaM sAkSAddharma evAsmItyavatiSThate tatsarvaM zuddhopayogaprasAdAtprasAdhyedAnIM nizcayaratnatrayapariNata Atmaiva dharma ityvtisstthte| athavA dvitIyapAtanikA-samyaktvAbhAve zramaNo na bhavati, tasmAt zramaNAddharmo'pi na bhvti| tarhi kathaM zramaNo bhavati, iti pRSTe pratyuttaraM prayacchan jJAnAdhikAramupasaMharati-jo NihadamohadiTThI tattvArthazraddhAnalakSaNavyavahArasamyaktvotpannena nijazuddhAtmarucirUpeNa nizcayasamyaktvena pariNatatvAnnihatamohadRSTirvidhvaMsitadarzanamoho yH| punazca kiNruupH| Agamakusalo nirdoSiparamAtmapraNItaparamAgamAbhyAsena nirupAdhisvasaMvedanajJAnakuzalatvAdAgamakuzala aagm-prviinnH| punazca kiNruupH| virAgacariyamhi abbhuTTido vratasamitiguptyAdibahiraGgacAritrA-nuSThAnavazena svazaddhAtmanizcalapariNatirUpavItarAgacAritra mema (8 bhI thAmai) 4 mAtmAnuM dharma5j ThevAnuM za3 thu, bhane 4nI siddhi mATe dhammeNa pariNadappA appA jadi suddhasaMpaogajudo pAvadi NivvANasuhaM' mema ( 11 bhI uthAmA) nirdhaasumn| sAdhanabhUta zuddhopayogano adhikAra AraMbhyo, virodhI zubhAzubha upayogane naSTa karyA (nya batAvyA), zuddhopayoganuM svarUpa varNavyuM, zuddhopayoganA prasAdathI UpajatAM evAM AtmAnAM sahaja jJAna ne AnaMdane samajAvatAM jJAnanA svarUpano ne sukhanA svarUpano vistAra karyo, te (-AtmAnuM dharmata) have game tema karIne paNa zuddhopayoganA prasAda vaDe siddha karIne, parama nispRha, AtmatRpta (evI) *pAramezvarI pravRttine pAmyA thakA, kRtakRtyatAne pAmI atyaMta anAkuLa thaIne, jemane "bhedavAsanAnI pragaTatAno pralaya thayo che evA thayA thakA, (AcAryabhagavAna) huM svayaM sAkSAt dharma ja chuM' ema 2hecha ( -sevAbhAvamA nizcaNache): 1. jenI siddhi mATe = AtmAne dharmarUpa banAvavAnuM je kArya sAdhavA mATe 2. artha:- dharma pariNamelA svarUpavALo AtmA jo zuddha upayogamAM joDAyelo hoya to mokSanA sukhane pAme che. 3. siddha karIne = sAdhIne. (AtmAne dharmarUpa banAvavAnuM je kArya sAdhavAnuM hatuM te kAryane, mahA puruSArtha karIne zuddhopayoga vaDe AcAryabhagavAne sAdhyuM.). 4. paranI spRhA rahita ane AtmAmAM ja tuma evI nizcayaratnatrayamAM lInatArUpa pravRtti. 5. mehavAsanA = me35 59; vise5-5rie|m. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJAnatattva-prajJApana 159 jo NihadamohadiTThI Agamakusalo viraagcriymhi| abbhuTThido mahappA dhammo tti visesido smnno|| 92 / / yo nihatamohadRSTirAgamakuzalo viraagcrite| abhyutthito mahAtmA dharma iti vizeSitaH shrmnnH|| 92 / / yadayaM svayamAtmA dharmo bhavati sa khalu manoratha ev| tasya tvekA bahirmohadRSTireva vihntrii| sA cAgamakauzalenAtmajJAnena ca nihatA, nAtra mama punrbhaavmaaptsyte| tato vItarAgacAritrasUtritAvatAro mamAyamAtmA svayaM dharmo bhUtvA nirastasamastapratyUhatayA nityameva pariNatatvAt paramavItarAgacAritre samyagabhyutthitaH udytH| punarapi kthNbhuutH| mahappA mokSalakSaNamahArthasAdhakatvena mahAtmA dhammo tti visesido samaNo jIvitamaraNalAbhAlAbhAdisamatAbhAvanApariNatAtmA sa zramaNa evAbhedanayena dharma iti vizeSito mohakSobhavihInAtmapariNAmarUpo nizcayadharmo bhaNita ityrthH|| 92 / / athaivaMbhUtanizcayaratnatrayapariNatamahAtapodhanasya yo'sau bhaktiM karoti tasya phalaM darzayati jo taM diTThA tuTTho abbhuTTittA karedi skkaarN| vaMdaNaNamaMsaNAdihiM tatto so dhmmmaadiydi||8|| jo taM diTThA tuTTho yo bhavyavarapuNDarIko niruparAgazuddhAtmopalambhalakSaNanizcayadharmapariNataM Agama viSe kauzalya che ne mohadaSTi vinaSTa che, vItarAga-yaritA30 cha, te bhuni-mahAtmA 'dharma'cha.82. anvayArtha:- [ yaH Agamakuzala: ] 4 mama zuzaNa cha, [ nihatamohadRSTi:] nI bhoSTi 6 // 4 cha bhane [virAgacarite abhyutthitaH] 4 pAtayaritramA 3Dha cha, [ mahAtmA zramaNaH ] te mahAtmA zramAne [dharmaH iti vizeSitaH ] (2||2traamaa) 'dharma' he che. TIkAH- A AtmA svayaM (pote) dharma thAya te kharekhara manoratha che. tene vidhra karanArI to eka bahirmohadaSTi ja che. ane te (bahirmohadaSTi) to Agamakauzalya tathA AtmajJAna vaDe haNAI gaI hovAthI have mane pharIne utpanna thavAnI nathI. mATe vItarAga-cAritrarUpe pragaTatA pAmelo (- vItarAgacAritrarUpa paryAya pariNamelo) mAro A AtmA svayaM 1. bahirmohadaSTi = bahirmukha evI mohadaSTi. (AtmAne dharmapaNe thavAmAM vidda karanArI eka bahirmohadaSTi ja cha.) 2. bhAgamauzalya = mAgamamA zata-pravItA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 160 pravacanasAra [ bhagavAna zrI niSkampa evaavtisstthte| almtivistrenn| svasti syAdvAdamudritAya jainendrAya shbdbrhmnne| svasti tanmUlAyAtmatattvopalambhAya ca, yatprasAdAdudgranthito jhagityevAsaMsArabaddho mohgrnthiH| svasti ca paramavItarAgacAritrAtmane zuddhopayogAya, yatprasAdAdayamAtmA svayameva dharmo bhUtaH / / 92 / / __(mandAkrAntA) AtmA dharmaH svayamiti bhavana prApya zuddhopayogaM nityAnandaprasarasarase jJAnatattve niliiy| prApsyatyuccairavicalatayA niHprakampaprakAzAM sphUrjajjyotiHsahajavilasadratnadIpasya lkssmiim||5|| pUrvasUtroktaM munIzvaraM dRSTvA tuSTo nirbharaguNAnurAgeNa saMtuSTaH sn| kiM kroti| abbhuTTittA karedi sakkAraM abhyutthAnaM kRtvA mokSasAdhakasamyaktvAdiguNAnAM satkAraM prazaMsAM karoti vaMdaNaNamaMsaNAdihiM tatto so dhammamAdiyadi 'tavasiddha Nayasiddhe' ityAdi vandanA bhaNyate, namo'stviti namaskAro bhaNyate, tatprabhRtibhaktivizeSaiH tasmAdyativarAtsa bhavya: puNyamAdatte puNyaM gRhNAti ityrthH|| *8 / / atha tena puNyena bhavAntare kiM phalaM bhavatIti pratipAdayati teNa NarA va tiricchA deviM vA mANusiM gadiM pppaa| vihavissariyehiM sayA saMpuNNamaNorahA hoti||9|| dharma thaIne, samasta vidyuno nAza thayo hovAthI sadAya niSkapa ja rahe che. ati vistArathI basa thAo. jayavaMta vartI syAdvAdamudrita jaineMdra zabdabrahma; jayavaMta varte te zabdabrahmamUlaka Atmatattva-upalabdhi-ke jenA prasAdane lIdhe, anAdi saMsArathI baMdhAyelI mohagraMthi turata ja chUTI gaI; ane jayavaMta vartA parama vItarAgacAritrasvarUpa zuddhopayoga ke jenA prasAdathI A AtmA svayameva (pote ja ) dharma thayo. 82. [have zlokadvArA jJAnatattva-prajJApana adhikAranI pUrNAhuti karavAmAM Ave che. ] [ artha-] e rIte zuddhopayogane prApta karIne AtmA svayaM dharma thato arthAt pote dharmapaNe pariNamato thako nitya AnaMdanA phelAvathI sarasa (arthAt je zAzvata AnaMdanA phelAvathI rasayukta che) evA jJAnatatvamAM lIna thaIna, atyata avicaLapaNAne lIdha, dedIpyamAna jyotivALA ane sahejapaNe vilasatA (-svabhAvathI ja prakAzatA ) ratnadIpakanI niSkapa-prakAzavALI zobhAne pAme che (arthAta ratnadIpakanI mAphaka svabhAvathI ja niSkapapaNe atyaMta prakAzyA-jANyA kare che). 1. syAdvAdamudrita jainaMdra zabdabrahma = syAdvAdanI chApavALuM jinaMdranuM dravyazruta 2. zabdabrahmamUlaka = zabdabrahma jenuM mULa che evI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAtattva-prazAna 161 (mandAkrAntA) nizcityAtmanyadhikRtamiti jJAnatattvaM yathAvat tatsiddhyarthaM prazamaviSayaM jJeyatattvaM bbhtsH| sarvAnarthAn kalayati guNadravyaparyAyayuktyA prAdurbhUtirna bhavati yathA jAtu mohaangkursy||6|| iti pravacanasAravRttau tattvadIpikAyAM zrImadamRtacandrasUriviracitAyAM jJAnatattvaprajJApano nAma prathamaH zrutaskandhaH smaaptH|| teNa NarA va tiricchA tena pUrvoktapuNyenAtra vartamAnabhave narA vA tiryaJco vA deviM vA mANusiM gadiM pappA bhavAntare daivIM vA mAnuSI vA gatiM prApya vihavissariyehiM sayA saMpuNNamaNorahA hoMti rAjAdhirAjarUpalAvaNyasaubhAgyaputrakalatrAdiparipUrNavibhUtirvibhavo bhaNyate, AjJAphalamaizvaryaM bhaNyate, tAbhyAM vibhavaizvaryAbhyAM saMpUrNamanorathA bhvntiiti| tadeva puNyaM bhogAdinidAnarahitatvena yadi samyaktvapUrvakaM bhavati tarhi tena paraMparayA mokSaM ca labhante iti bhaavaarthH|| * 9 / / iti zrIjayasenAcAryakRtAyAM tAtparyavRttau pUrvoktaprakAreNa 'esa surAsuramaNusiMdavaMdiyaM' itImAM gAthAmAdiM kRtvA dvAsaptatigAthAbhiH zuddhopayogAdhikAraH, tadanantaraM 'devadajadigurupUjAsu' ityAdi paJcaviMzatigAthAbhirjJAnakaNDikAcatuSTayAbhidhAno dvitIyo'dhikAraH, tatazca 'sattAsaMbaddhede' ityAdi samyaktvakathanarUpeNa prathamA gAthA, ratnatrayAdhArapuruSasya dharma: saMbhavatIti 'jo NihadamohadiTThI' ityAdi dvitIyA ceti svatantragAthAdvayam, tasya nizcayadharmasaMjJatapodhanasya yo'so bhaktiM karoti tatphalakathanena 'jo taM diTThA' ityAdi gaathaadvym| ityadhikAradvayena pRthagbhUtagAthAcatuSTayasahitenaikottarazatagAthAbhiH jJAnatattva-pratipAdakanAmA prathamo mahAdhikAra: smaaptH|| 1 / / [ have zloka dvArA jJAnatattva-prajJApana nAmanA prathama adhikAranI ane jJayatattvaprajJApana nAmanA dvitIya adhikAranI saMdhi darzAvavAmAM Ave che: ] [artha:- ] AtmA3pI aghi 29mA 29 // ( arthAt maatmaan| mAzraye 29) natatpano e rIte yathArthapaNe nizcaya karIne, tenI siddhina artha yathArthapaNe nizcaya karIne, tenI siddhine arthe (-kevaLajJAna pragaTAvavA arthe) prazamanA lakSa (-upazama prApta karavAnA hetuthI) jJayatattva jANavAno icchaka (jIva) sarva padArthone dravya-guNa-paryAya sahita jANe che ke jethI mohAMkuranI bilakula utpatti na thAya. Ama (zrImadabhagavakuMdakuMdAcAryadavapraNIta ) zrIpravacanasAra zAstranI zrImad amRtacaMdrAcAryadavaviracita tattvadIpikA nAmanI TIkAmAM jJAnatattva-prajJApana nAmano prathama zrutaskaMdha samApta thayo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates OMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOM -2zeyatattva-prajJApana Bu Bu Bu atha jnyeytttvprjnyaapnm| tatra padArthasya samyagdravyaguNaparyAyasvarUpamupavarNayati attho khalu davvamao davvANi guNappagANi bhnnidaanni| tehiM puNo pajjAyA pajjayamUDhA hi prsmyaa|| 93 / / arthaH khalu dravyamayo dravyANi guNAtmakAni bhnnitaani| taistu puna: paryAyAH paryayamUDhA hi prsmyaaH|| 93 / / iha kila yaH kazcana paricchidyamAnaH padArthaH sa sarva eva vistArAyatasAmAnya itaH Urddha 'sattAsaMbaddhede' ityAdigAthAsUtreNa pUrvaM saMkSepeNa yadvyAkhyAtaM samyagdarzanaM tasyedAnIM viSayabhUtapadArthavyAkhyAnadvAreNa trayodazAdhikazatapramitagAthAparyantaM vistaravyAkhyAnaM kroti| athavA dvitIyapAtanikA-pUrvaM yadvyAkhyAtaM jJAnaM tasya jJeyabhUtapadArthAn kthyti| tatra trayodazAdhikazatagAthAsu madhye prathamatastAvat 'tamhA tassa NamAiM' imAM gAthAmAdiM kRtvA pAThakrameNa paJcatriMzadgAthAparyantaM sAmAnyajJeyavyAkhyAnaM, tadanantaraM 'davvaM jIvamajIvaM' ityAdyekonaviMzatigAthAparyantaM vizeSajJeyavyAkhyAnaM, athAnantaraM 'sapadesehiM samaggo logo' ityAdigAthASTakaparyantaM sAmAnyabhedabhAvanA, tatazca 'atthitta have zeyatattvanuM prajJApana kare che arthAt jJayatattva jaNAve che. temAM (prathama) padArthanuM samyaka (-sAyu) dravyagu5ryAyaspa35 pavi cha: che artha dravyasvarUpa, guNa-Atmaka kahyAM che dravyane, paNI dravya-guthI paryayo; paryAyabhUDha 52samaya che. 83. anvayArtha:- [arthaH khalu] [ dravyamayaH ] dravyas535 cha; [dravyANi] dravyo [ guNAtmakAni] gue|tm [bhaNitAni] vAma mAvyAM cha; [ taiH tu punaH ] ane jI dravya tathA guthI [paryAyAH ] paryAyo thAya che. [paryayamUDhAH hi] paryAyabhUDha po [parasamayAH] 52samaya ( arthAt mithyASTi) che. TIkAH- A vizvamAM je koI jANavAmAM Avato padArtha che te Akhoya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yatattva-prajJApana 163 samudAyAtmanA drvyennaabhinivRtttvaadrvymyH| dravyANi tu punrekaashryvistaarvishessaatmkairgunnairbhinivRtttvaadgunnaatmkaani| paryAyAstu punarAyatavizeSAtmakA uktalakSaNaivyairapi gaNairapyabhinirvattatvAdadravyAtmakA api guNAtmakA api| tatrAnekadravyAtmakaikyapratipattinibandhano drvypryaayH| sa dvividhaH, smaanjaatiiyo'smaanjaatiiyshc| tatra samAnajAtIyo nAma yathA anekapudgalAtmako vyaNukastryaNuka ityAdi; asamAnajAtIyo nAma yathA jIvapudgalAtmako devo Nicchidassa hi' ityAdyekapaJcAzadgAthAparyantaM vizeSabhedabhAvanA ceti dvitIyamahAdhikAre smudaaypaatnikaa| athedAnIM sAmAnyajJeyavyAkhyAnamadhye prathamA namaskAragAthA, dvitIyA dravyaguNaparyAyavyAkhyAnagAthA, tRtIyA svasamayaparasamayanirUpaNagAthA, caturthI dravyasya sattAdilakSaNatrayasUcanagAthA ceti pIThikAbhidhAne prathamasthale svtntrgaathaactussttym| tadanantaraM 'sabbhAvo hi sahAvo' ityAdigAthAcatuSTayaparyantaM sattAlakSaNavyAkhyAnamukhyatvaM, tadanantaraM 'Na bhavo bhaMgavihINo' ityAdigAthAtrayaparyantamutpAdavyayadhrauvyalakSaNakathanamukhyatA, tatazca 'pADubbhavadi ya aNNo' ityAdigAthAdvayena drvypryaaygunnpryaayniruupnnmukhytaa| athAnantaraM 'vistArasAmAnyasamudAyAtmaka ane Ayata sAmAnyasamudAyAtmaka dravyathI racAyelo hovAthI dravyamaya (- dravyasvarUpa) che. vaLI dravyo 'eka jemano Azraya che evA vistAravizeSosvarUpa guNothI racAyelAM (guNonAM banelAM) hovAthI guNAtmaka che. vaLI paryAyo-ke jeo Ayata-vizeSosvarUpa che teo-jemanAM lakSaNa (upara) kahevAmAM AvyAM evA dravyothI tema ja guNothI racAyela hovAthI dravyAtmaka paNa che, guNAtmaka paNa che. temAM, anekadravyAtmaka ekatAnI pratipattinA kAraNabhUta dravyaparyAya che. te dvividha che: (1) samAnajAtIya ane (2) asamAnajAtIya. tyAM, (1) samAnajAtIya te-jevA ke anekapudgalAtmaka dvi-aNuka, tri-aNuka 1. vistArasAmAnyasamudAya = vistArasAmAnyarUpa samudAya. vistAra eTale pahoLAI. dravyanA pahoLAI - apekSAnA (-eka sAthe rahenArA, sahabhAvI) bhedone (-vistAravizeSone) guNo kahevAmAM Ave che; jema ke jJAna, darzana, cAritra vagere jevadravyanA vistAra-vizeSa arthAt guNo che. te vistAra-vizeSomAM rahelA vizeSapaNAne gauNa karIe to e badhAmAM eka AtmApaNArUpa sAmAnyapaNuM bhAse che. A vistArasAmAnya (athavA vistArasAmAnyasamudAya) te dravya che. 2. AyatasAmAnyasamudAya = Ayata sAmAnyarUpa samudAya. Ayata eTale laMbAI arthAt kALa-apekSita pravAha. dravyanA laMbAI-apekSAnA (-eka pachI eka pravartatA, kramabhAvI, kALa-apekSita) bhedone (AyatavizeSone) paryAyo kahevAmAM Ave che. te kramabhAvI paryAyomAM pravartatA vizeSapaNAne gauNa karIe to eka dravyapaNArUpa sAmAnyapaNe ja bhAse che. A Ayata sAmAnya (athavA Ayata-sAmAnyasamudAya) te dravya che. 3. anaMta guNono Azraya eka dravya che. 4. pratipatti = prApti; jJAna; svIkAra. 5. dvi-aNuka = be aNuno banelo skaMdha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 164 pravacanasAra [ bhagavAna zrI manuSya ityaadi| guNadvAreNAyatAnaikyapratipattinibandhano gunnpryaayH| so'pi dvividhaH, svabhAvaparyAyo vibhaavpryaayshc| tatra svabhAvaparyAyo nAma samastadravyANAmAtmIyAtmIyAguru-laghuguNadvAreNa pratisamayasamudIyamAnaSaTsthAnapatitavRddhihAninAnAtvAnubhUtiH, vibhAvaparyAyo nAma rUpAdInAM jJAnAdInAM vA svprprtyyprvrtmaanpuurvottraavsthaavtiirnntaartmyopdrshitsvbhaavvishessaanektvaapttiH| athedaM dRSTAntena draDhayati-yathaiva hi sarva eva paTo'vasthAyinA vistArasAmAnyasamudAyenAbhidhAvatA''yatasAmAnyasamudAyena cAbhinirvaya'mAnastanmaya eva, tathaiva hi sarva eva padArtho'vasthAyinA vistArasAmAnyasamudAyenAbhidhAvatA''yatasAmAnyasamudAyena ca 'Na havadi jadi saddavvaM' ityAdigAthAcatuSTayena sattAdravyayorabhedaviSaye yuktiM kathayati, tadanantaraM 'jo khalu davvasahAvo' ityAdi sattAdravyayorguNaguNikathanena prathamagAthA, dravyeNa saha guNaparyAyayorabhedamukhyatvena 'Natthi guNo tti va koI' ityAdi dvitIyA ceti svatantragAthAdvayaM, tadanantaraM dravyasya dravyArthikanayena sadutpAdo bhavati, paryAyArthikanayenAsadityAdikathanarUpeNa 'evaMvihaM' itiprabhRti gAthAcatuSTayaM, tatazca 'atthi tti ya' ityAdyekasUtreNa nayasaptabhaGgIvyAkhyAnamiti samudAyena caturviMzatigAthAbhiraSTabhiH sthalaivyanirNayaM kroti| tadyathA-atha samyaktvaM kathayati vagere; (2) asamAnajAtIya te-jevA ke jIvapudagalAtmaka deva, manuSya vagere. guNa dvArA AyatanI anekatAnI pratipattinA kAraNabhUta guNaparyAya che. te paNa dvividha che: (1) svabhAva5ryAya ane (2) vibhAvaparyAya. temAM, samasta dravyone potapotAnA agurulaghuguNa dvArA pratisamaya pragaTatI pasthAnapatita hAnivRddhirUpa anekapaNAnI anubhUti te svabhAvaparyAya; (2) rUpAdikane ke jJAnAdikane 'sva-paranA kAraNe pravartatI pUrvottara avasthAmAM thatuM je tAratamya tene lIdhe jovAmAM AvatA svabhAvavizeSarUpa anekapaNAnI Apatti te vibhAvaparyAya. ithe / (pUrvo'ta thana) dRSTAMtathA 6 42vAmAM Ave che: jema AkhuMya paTa avasthAyI (-sthira rahetA) evA vistArasAmAnyasamudAya vaDe ane doDatA (-vahetA, pravAharUpa) evA Ayata sAmAnyasamudAya vaDe racAtuM thayuM te-maya ja che, tema Akhoya padArtha 'dravya nAmanA avasthAyI vistArasAmAnyasamudAya vaDe ane doDatA 1. sva te upAdAna ane para te nimitta. 2. pUrvottara = pahelAMnI ane pachInI 3. Apatti = bhAvI 57j te 4. 52 = vastra Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates DAnanazAstramA ] zeyatatva-prazAna 165 dravyanAmnAbhinirvaya'mAno dravyamaya ev| yathaiva ca paTe'vasthAyI vistArasAmAnyasamudAyo'bhidhAvannAyatasAmAnyasamudAyo vA guNairabhinirvaya'mAno guNebhyaH pRthaganupalambhAdguNAtmaka eva, tathaiva ca padArtheSvavasthAyI vistArasAmAnyasamudAyo'bhidhAvannAyatasAmAnyasamudAyo vA dravyanAmA guNairabhinirvaya'mAno guNebhyaH pRthaganupalambhAdguNAtmaka ev| yathaiva cAnekapaTAtmako dvipaTikA tripaTiketi samAnajAtIyo dravyaparyAyaH, tathaiva cAnekapudgalAtmako vyaNukastryaNuka iti samAnajAtIyo drvypryaayH| yathaiva cAnekakauzeyakakArpAsamayapaTAtmako dvipaTikA tripaTiketyasamAnajAtIyo dravyaparyAyaH, tathaiva cAnekajIvapudgalAtmako devo manuSya ityasamAnajAtIyo drvypryaayH| yathaiva ca kvacitpaTe sthUlAtmIyAgurulaghuguNadvAreNa kAlakramapravRttena nAnAvidhena pariNamanAnnAnAtvapratipattirgaNAtmaka: svabhAvaparyAyaH, tathaiva ca samasteSvapi dravyeSa sUkSmAtmIyAtmIyAgurulaghuguNadvAreNa pratisamayasamudIyamAnaSaTsthAna-patitavRddhihAninAnA tamhA tassa NamAiM kiccA NicaM pi tammaNo hojj| vocchAmi saMgahAdo prmvinnicchyaadhigm|| *10 / / tamhA tassa NamAI kiccA yasmAtsamyaktvaM vinA zramaNo na bhavati tasmAtkAraNAttasya samyak cAritrayuktasya pUrvoktatapodhanasya namasyAM namaskriyAM namaskAraM kRtvA NicaM pi tammaNo hojja nityamapi tadgatamanA bhUtvA vocchAmi vakSyAmyahaM kartA saMgahAdo saMgrahAtsaMkSepAt skaashaat| kim| paramaTTha AyatasAmAnyasamudAya vaDe racAto thako dravyamaya ja che. vaLI jema paTamAM, avasthAyI vistArasAmAnyasamudAya ke doDato AyatasAmAnyasamudAya guNothI racAto thako guNothI jAdo aprAma hovAthI guNAtmaka ja che, tema padArthomAM, avasthAyI vistArasAmAnyasamudAya ke doDato Ayata sAmAnya samudAya-jenuM nAma "dravya" che te-guNothI racAto thako guNothI jAdo aprAsa hovAthI rAtma: 4 . vaNI 4bha ane35TAtma (-yo'thI padhAre pstriin| bne|) *vipaTiDa, tripaTi evA samAnajAtIya dravyaparyAya che, tema anekapudgalAtmaka dvi-aNuka, tri-aNuka evA samAnajAtIya dravyaparyAya che; ane jema aneka rezamI ane sutarAu paTonA banelA *ddhipaTika, tripaTika evA asamAnajAtIya dravyaparyAya che, tema anekajIvapudgalAtmaka deva, manuSya evA asamAnajAtIya dravyaparyAya che. vaLI jema kayAreka paTamAM potAnA sthUla agurulaghuguNa dvArA kALakrame pravartatA aneka prakArorUpe pariNamavAne lIdhe anekapaNAnI pratipatti te guNAtmaka svabhAvaparyAya che, tema samasta dravyomAM potapotAnA sUkSma agurulaghuguNa dvArA pratisamaya pragaTatI pasthAnapatita hanivRddhirUpa anekapaNAnI anubhUti te guNAtmaka * ddhipaTika = be tAkA sAMdhIne banAveluM eka vastra [ bane tAkA eka ja jAtanA hoya to samAna-jAtIya dravyaparyAya kahevAya ane jo be tAkA bhinna jAtinA (-jema ke eka rezamI ne bIjo sutarAu) hoya to asamAnajAtIya dravyaparyAya kahevAya.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 166 [ bhagavAnazrI 66 tvAnubhUtiH guNAtmakaH svabhAvaparyAyaH / yathaiva ca paTe rUpAdInAM svaparapratyayapravartamAnapUrvottarAvasthAvatIrNatAratamyopadarzitasvabhAvavizeSAnekatvApattirguNAtmako vibhAvaparyAya:, tathaiva ca samasteSvapi dravyeSu rUpAdInAM jJAnAdInAM vA svaparapratyayapravartamAnapUrvottarAvasthAvatIrNatAratamyopadarzitasvabhAvavizeSAnekatvApattirguNAtmako vibhAvaparyAya: / iyaM hi sarvapadArthAnAM dravyaguNaparyAyasvabhAvaprakAzikA pAramezvarI vyavasthA sAdhIyasI, na punritraa| yato hi bahavo'pi pravacanasAra viNicchayAdhigamaM paramArthavinizcayAdhigamaM samyaktvamiti / paramArthavinizcayAdhigamazabdena samyaktvaM kathaM bhaNyata iti cet-paramo'rthaH paramArthaH zuddhabuddhaikasvabhAvaH paramAtmA, paramArthasya vizeSeNa saMzayAdirahitatvena nizcayaH paramArthavinizcayarUpo'dhigamaH zaGkAdyaSTadoSarahitazca yaH paramArthato'rthAvabodho yasmAtsamyaktvAttat prmaarthvinishcyaadhigmm| athavA paramArthavinizcayo'nekAntAtmakapadArthasamUhastasyAdhigamo yasmAditi / / * 10 / / atha padArthasya dravyaguNaparyAyasvarUpaM nirUpayatiattho khalu davvamao artho jJAnaviSayabhUtaH padArthaH khalu sphuTaM dravyamayo bhavati / ksmaat| tiryaksAmAnyorddhatAsAmAnyalakSaNena dravyeNa nisspnntvaat| tiryaksAmAnyorddhatA - sAmAnyalakSaNaM kathyateekakAle nAnAvyaktigato'nvayastiryaksAmAnyaM bhaNyate / tatra dRSTAnto yathA - nAnAsiddhajIveSu siddho'yaM siddho'yamityanugatAkAraH siddhajAtipratyayaH / nAnAkAleSveka - vyaktigatonvaya UrdhvatAsAmAnyaM bhnnyte| tatra dRSTAntaH yathA--ya eva kevalajJAnotpattikSaNe muktAtmA dvitIyAdikSaNeSvapi sa eveti pratItiH / athavA nAnAgozarIreSu gaurayaM gaurayamiti gojAtipratItistiryaksAmAnyam / yathaiva caikasmin puruSe bAlakumArAdyavasthAsu sa evAyaM devadatta iti pratyaya UrdhvatAsAmAnyam / davvANi guNappagANi bhaNidANi dravyANi guNAtmakAni bhaNitAni / anvayino guNA athavA sahabhUvo guNA iti gunnlkssnnm| yathA anantajJAnasukhAdi - vizeSaguNebhyastathaivAgurulaghukAdisAmAnyaguNebhyazcAbhinnatvAdguNAtmakaM bhavati siddhajIvadravyaM, tathaiva svakIyasvakIyavizeSasAmAnyaguNebhyaH sakAzAdabhinnatvAt sarvadravyANi guNAtmakAni bhvnti| tehiM puNo pajjAyA taiH pUrvoktalakSaNairdravyairguNaizca paryAyA bhavanti / vyatirekiNaH paryAyA athavA kramabhuvaH paryAyA iti pryaaylkssnnm| yathaikasmin muktAtmadravye kiMcidUnacaramazarIrAkAra-gatimArgaNAvilakSaNaH svabhAvaparyAya che; ane jema paTamAM, rUpAdikane sva-52nA kAraNe pravartatI pUrvottara avasthAmAM thatA tAratamyane lIdhe jovAmAM AvatA svabhAvavizeSorUpa anekapaNAnI Apatti te guNAtmaka vibhAvaparyAya che, tema samasta dravyomAM, rUpAdikane ke jJAnAdikane sva-52nA kA2Ne pravartatI pUrvottara avasthAmAM thatA tAratamyane lIdhe jovAmAM AvatA svabhAvavizeSorUpa anekapaNAnI Apatti te guNAtmaka vibhAvaparyAya che. kharekhara A, sarva padArthonA dravyaguNaparyAyasvabhAvanI prakAzaka pAramezvarI (-52mezvare kahelI ) vyavasthA bhalI-uttama-pUrNa-yogya che, bIjI koI nahi; kAraNa ke ghaNAya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zayatattva-prajJApana 167 paryAyamAtramevAvalambya tattvApratipattilakSaNaM mohamupagacchantaH parasamayA bhvnti|| 93 / / athAnuSaGgikImimAmeva svasamayaparasamayavyavasthAM pratiSThApyopasaMharati je pajjayesu NiradA jIvA parasamayiga tti nnidditttthaa| AdasahAvammi ThidA te sagasamayA munnedvvaa|| 94 / / ye paryAyeSu niratA jIvAH parasamayikA iti nirdissttaaH|| AtmasvabhAve sthitAste svakasamayA jnyaatvyaaH|| 94 / / siddhagatiparyAya: tathA'gurulaghukaguNaSaDvRddhihAnirUpAH sAdhAraNasvabhAvaguNaparyAyAzca, tathA sarvadravyeSu svabhAvadravyaparyAyAH svajAtIyavijAtIyavibhAvadravyaparyAyAzca, tathaiva svabhAvavibhAvaguNaparyAyAzca 'jesiM atthi sahAo' ityAdigAthAyAM, tathaiva 'bhAvA jIvAdIyA' ityAdigAthAyAM ca paJcAstikAye pUrva kathitakrameNa yathAsaMbhavaM jnyaatvyaaH| pajjayamUDhA hi parasamayA yasmAditthaMbhUtadravyaguNaparyAyaparijJAnamUDhA athavA nArakAdi (jIvo) paryAyamAtrane ja avalaMbIne tattvanI apratipatti jenuM lakSaNa che evA mohane pAmatA thakA parasamaya thAya che. bhAvArtha- padArtha dravyasvarUpa che. dravya anaMtaguNamaya che. dravyo ane guNothI paryAyo thAya che. paryAyo be prakAranA che: (1) dravyaparyAya; (2) guNaparyAya. temAM dravyaparyAyo be prakAranA che: (1) samAnajAtIya-jema ke dvi-aNuka, tri-aNuka vagere skaMdha, (2) asamAnajAtIya-jema ke manuSya, deva vagere. guNaparyAyo paNa be prakAranA che: (1) svabhAvaparyAya-jema ke siddhanA guNaparyAyo; (2) vibhAvaparyAya-jema ke svaparahetuka matijJAnaparyAya. AvuM jinaMdrabhagavAnanI vANIe darzAveluM sarva padArthonuM dravya-guNa-paryAyasvarUpa ja yathArtha che. je jIvo dravya-guNane nahi jANatA thakA kevaLa paryAyane ja avalaMbe che teo nija svabhAvane nahi jANatA thakA parasamaya che. 93. have * AnuSaMgika evI A ja svasamaya-parasamayanI vyavasthA ( arthAt svasamaya ane parasamayano bheda) nakkI karIne (te vAtano) upasaMhAra kare che: paryAyamAM rata jIva je te "parasamaya ' nirdiSTa che; AtmasvabhAve sthita je te "svakasamaya ' jJAtavya che. 94. avayArthaH- [2 nIvA: ] je jIvo [ paryApu nirata: ] paryAyomAM lIna che [parasamayiT: rUti nirveiza: ] temane parasamaya kahevAmAM AvyA che; [ AtmasvabhAve sthitI: ] je jIvo AtmasvabhAvamAM sthita che [te] te [va samayA: jJAtavyA:] svasamaya jANavA. * AnuSaMgika = pUrva gAthAnA kathana sAthe saMbaMdhavALI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda ye khalu jIvapudgalAtmakamasamAnajAtIyadravyaparyAyaM sakalAvidyAnAmekamUlamupagatA yathoditAtmasvabhAvasaMbhAvanaklIbAstasminnevAzaktimupavrajanti, te khalUcchalitanirargalaikAntadRSTayo manuSya evAhameSa mamaivaitanmanuSyazarIramityahaGkAramamakArAbhyAM vipralabhyamAnA avicalitacetanAvilAsamAtrAdAtmavyavahArAt pracyutya kroDIkRtasamastakriyAkuTumbakaM manuSyavyavahAramAzritya rajyanto dviSantazca paradravyeNa karmaNA saMgatatvAtparasamayA jaaynte| ye punarasaMkIrNadravyaguNaparyAyasusthitaM bhagavantamAtmanaH svabhAvaM sakalavidyAnAmekamUlamupagamya yathoditAtmasvabhAva tu Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates tti paryAyarUpo na bhavAmyahamiti bhedavijJAnamUDhAzca parasamayA mithyAdRSTayo bhavantIti / tasmAdiyaM pAramezvarI dravyaguNaparyAyavyAkhyA samIcInA bhadrA bhavatItyabhiprAyaH / / 23|| atha prasaMgAyAtAM parasamayasvasamayavyavasthAM kathayati - je pajjayesu NiradA jIvA ye paryAyeSu niratAH jIvAH parasamayiga pravacanasAra TIkA:- jeo jIvapuddagalAtmaka asamAnajAtIya dravyaparyAyano-ke je sakaLa avidhAonuM eka mULa che teno-Azraya karatA thakA yathokta AtmasvabhAvanI saMbhAvanA karavAne napuMsaka hovAthI temAM ja baLa dhAraNa kare che (arthAt te asamAnajAtIya dravyaparyAya pratye ja joravALA che), teo-jemane nirargaLa ekAMtadaSTi UchaLe che evA-A huM manuSya ja chuM, mAruM ja A manuSyazarIra che' ema ahaMkAra-mamakAra vaDe ThagAtA thakA, avicalita-cetanAvilAsamAtra AtmavyavahArathI vyuta thaIne, jemAM samasta kriyAkalApane chAtI-saraso bheTavAmAM Ave che evA manuSyavyavahArano Azraya karIne rAgI ane dveSI thatA thakA paradravyarUpa karma sAthe saMgatapaNAne lIdhe (-52dravyarUpa karma sAthe joDAtA hovAne lIdhe ) kharekhara pa2samaya thAya che arthAt 52samayarUpe pariName che. ane jeo, asaMkIrNa dravya-guNa-paryAyo vaDe susthita evA bhagavAna AtmAnA svabhAvanoke je sakaLa vidyAonuM eka mULa che teo-Azraya karIne yathokta AtmasvabhAvanI 1. yathokta = ( pUrva gAthAmAM) jevo kahyo tevo 2. saMbhAvanA = saMcetana; anubhava; mAnyatA; Adara. 3. nirargaLa che. ) 4. ahaMkAra = ' huM 'paNuM 5. mamakAra = 'mArA 'paNuM = aMkuza vinAnI; beda. (jeo manuSyAdi paryAyamAM lIna che, temane beAE ekAMtaSTi UchaLe 6. AtmavyavahAra = AtmArUpa vartana; AtmArUpa kArya; AtmArUpa vyApAra. 7. manuSyavyavahAra = manuSyarUpa vartana (arthAt 'huM manuSya ja chuM' evI mAnyatApUrvakanuM vartana ) 8. je jIva 52 sAthe ekapaNAnI mAnyatApUrvaka joDAya tene 52samaya kahevAmAM Ave che 9. asaMkIrNa = bheLaseLa nahi evA; spaSTapaNe bhinna. [bhagavAna AtmasvabhAva spaSTa-bhinna (-52 sAthe bheLaseLa nahi evAM ) dravya-guNa-paryAyo vaDe susthita che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 169 saMbhAvanasamarthatayA paryAyamAtrAzaktimatyasyAtmana: svabhAva eva sthitimAsUtrayanti, te khalu sahajavijRmbhitAnekAntadRSTiprakSapitasamastaikAntadRSTiparigrahagrahA manuSyAdigatiSu tadvigraheSu cAvihitAhatAramamakArA anekApavarakasaMcAritaratnapradIpamivaikarUpamevAtmAnamapalabhamAnA avicalitacetanAvilAsamAtramAtmavyavahAramurarIkRtya kroDIkRtasamastakriyAkuTumbakaM manuSyavyavahAramanAzrayanto vizrAntarAgadveSonmeSatayA paramamaudAsInyamavalaMbamAnA nirastasamastaparadravyasaMgatitayA svadravyeNaiva kevalena saMgatatvAtsvasamayA jaaynte| ataH svasamaya evaatmnstttvm|| 94 / / NiddiTThA te parasamayA iti nirdiSTAH kthitaaH| tathA hi-manuSyAdiparyAyarUpo'hamityahaGkAro bhaNyate, manuSyAdizarIraM taccharIrAdhArotpannapaJcendriyaviSayasukhasvarUpaM ca mameti mamakAro bhaNyate, tAbhyAM pariNatAH mamakArAhaGkArarahitaparamacaitanyacamatkArapariNatezcayutA che te karmodayajanitaparaparyAyaniratatvAtparasamayA mithyAdRSTayo bhnnynte| AdasahAvammi ThiA ye punarAtmasvarUpe sthitAste sagasamayA muNedavvA svasamayA mantavyA jJAtavyA iti| tadyathAanekApavarakasaMcAritaikaratnapradIpa ivAnekazarIreSvapyeko'hamiti dRDhasaMskAreNa nijazuddhAtmani sthitA ye te karmodayajanitaparyAyapariNatirahitatvAtsvasamayA bhvntiityrthH|| 94 / / saMbhAvanAmAM samartha hovAne lIdhe paryAyamAtra pratyenuM baLa ( jora) dUra karIne AtmAnA svabhAvamAM ja sthiti kare che (-lIna thAya che), teo-jemaNe sahaja-khIlelI anekAntadaSTi vaDe samasta ekAMtadaSTinA parigrahanA Agraho (-pakaDo) prakSINa karyA che evA-manuSyAdi gatiomAM ane te gationAM zarIromAM ahaMkAra-mamakAra nahi karatAM aneka oraDAomAM saMcArita ratnadIpakanI mAphaka ekarUpa ja AtmAne upalabdha karatA thakA (-anubhavatA thakA), avicalitacetanAvilAsamAtra AtmavyavahArane aMgIkAra karIne, jemAM samasta kriyAkalApane bheTavAmAM Ave che evA manuSyavyavahArano Azraya nahi karatA thakA, rAgadveSanA unmeSa aTakI gayA hovAne lIdhe parama udAsInatAne avalaMbatA thakA, samasta paradravyanI saMgati dUra karI hovAne lIdhe kevaLa svadravya sAthe saMgatapaNuM hovAthI kharekhara 'svasamaya thAya che arthAta svasamayarUpe pariName che. mATe svasamaya ja AtmAnuM tattva che. 1. parigraha = svIkAra; aMgIkAra. 2. saMcArita = laI javAmAM AvatA. (jema judA judA oraDAmAM laI javAmAM Avato ratnadIpaka ekarUpa ja che, te bilakula oraDArUpa thato nathI ane oraDAnI kriyA karato nathI, tema judAM judAM zarIromAM pravezato AtmA ekarUpa ja che, te bilakula zarIrarUpa nathI ane zarIranI kriyA karato nathI-Ama jJAnI jANe che.) 3. unmeSa = pragaTa thavuM te; prAkaTaya skuraNa. 4. je jIva sva sAthe ekapaNAnI mAnyatApUrvaka (sva sAthe) joDAya tene svasamaya kahevAmAM Ave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 17) pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda atha dravyalakSaNamupalakSayati apariccattasahAveNuppAdavvayadhuvattasaMbaddhaM / guNavaM ca sapajjAyaM jaM taM davvaM ti vuccNti||95|| aprityktsvbhaavenotpaadvyydhuvtvsNbddhm| guNavacca saparyAyaM yattadravyamiti bruvnti|| 95 / / atha dravyasya sattAdilakSaNatrayaM sUcayati-aparicattasahAveNa aparityaktasvabhAvamastitvena sahAbhinnaM uppAdavvayadhuvattasaMjuttaM utpAdavyayadhrauvyaiH saha saMyuktaM guNavaM ca sapajjAyaM guNavatparyAyasahitaM ca jaM yaditthaMbhUtaM sattAdilakSaNatrayasaMyuktaM taM davvaM ti vucaMti tadravyamiti bruvanti srvjnyaaH| idaM dravyamutpAdavyayadhrauvyairguNaparyAyaizca saha lakSyalakSaNabhede api sati sattAbhedaM na gcchti| tarhi kiM kroti| svarUpatayaiva tthaavidhtvmvlmbte| tathAvidhatvamavalambate ko'rthH| utpAdavyayadhrauvyasvarUpaM bhAvArtha:- "huM manuSya chuM, zarIrAdinI samasta kriyAo huM karuM chuM, strI-putra-dhanAdikanA grahaNatyAgano huM svAmI chuM" vagere mAnavuM te manuSyavyavahAra (manuSyarUpa vartana) che; "mAtra acalita cetanA te ja huM chuM" ema mAnavuM-pariNamavuM te AtmavyavahAra (AtmArUpa vartana) che. jeo manuSyAdiparyAyamAM lIna che, te ekAMtadaSTivALA loko manuSyavyavahArano Azraya karatA hovAthI rAgINI thAya che ane e rIte paradravyarUpa karma sAthe saMbaMdha karatA hovAthI teo parasamaya che; ane jeo bhagavAna AtmasvabhAvamAM ja sthita che, te anekAMtadaSTivALA loko manuSyavyavahArano Azraya nahi karatAM AtmavyavahArano Azraya karatA hovAthI rAgI-dveSI thatA nathI arthAt parama udAsIna rahe che ane e rIte paradravyarUpa karma sAthe saMbaMdha nahi karatAM kevaLa svadravya sAthe ja saMbaMdha karatA hovAthI teo svasamaya che. 94. have dravyanuM lakSaNa darzAve che: choDayA vinA ja svabhAvane utpAda-vyaya-dhruvayukta che, vaLI guNa ne paryaya sahita je, "dravya " bhAkhyuM tehane. 95. anvayArthaH- [ parityapvamAna] svabhAvane choDyA vinA [ vata] je [utpAdravyadhRvatvasaMvar] utpAda-vyaya-dhrauvyasaMyukta che [2] tathA [ guNavat saparyAya] guNavALuM ne paryAyasahita che, [tat] tene [dravyam ti] "dravya' [vRtti ] kahe che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 171 iha khalu yadanArabdhasvabhAvabhedamutpAdavyayadhrauvyatrayeNa guNaparyAyadvayena ca yallakSyate tdrvym| tatra hi dravyasya svbhaavo'stitvsaamaanyaanvyH| astitvaM hi vakSyati dvividhaM, svarUpAstitvaM sAdRzyAstitvaM ceti| tatrotpAdaH prAdurbhAvaH, vyayaH pracyavanaM, dhrauvymvsthitiH| gaNA vistaarvishessaaH| te dvividhA: saamaanyvishessaatmktvaat| tatrAstitvaM nAstitvamekatvamanyatvaM dravyatvaM paryAyatvaM sarvagatatvamasarvagatatvaM sapradezatvamapradezatvaM mUrtatvama-mUrtatvaM sakriyatvamakriyatvaM cetanatvamacetanatvaM kartRtvamakartRtvaM bhoktRtvamabhoktRtvamagurulaghutvaM cetyAdaya: saamaanygunnaaH| avagAhahetutvaM gatinimittatA sthitikAraNatvaM vartanAyatanatvaM rUpAdimattA cetanatvamityAdayo vishessgunnaaH| paryAyA aaytvishessaaH| te puurvmevoktaashcturvidhaaH| na ca guNaparyAyasvarUpaM ca pariNamati shuddhaatmvdev| tathA hi-kevalajJAnotpattiprastAve zuddhAtmaruciparicchittinizcalAnubhUtirUpakAraNasamayasAraparyAyasya vinAze sati zuddhAtmopalambhavyaktirUpakAryasamayasArasyotpAda: kAraNasamayasArasya vyayastadubhayAdhArabhUtaparamAtmadravyatvena dhrauvyaM c| tathAnantajJAnAdiguNAH, gatimArgaNAvipakSabhUtasiddhagatiH, indriyamArgaNAvipakSabhUtAtIndriyatvA-dilakSaNAH zuddhaparyAyAzca bhvntiiti| yathA zuddhasattayA sahAbhinnaM paramAtmadravyaM pUrvoktotpAdavyayadhrauvyairguNaparyAyaizca saha saMjJAlakSaNaprayojanAdibhede'pi Tast:- mahI (2 // vizvamA ) 4, svabhAvabheda yA vinA, 'ut56-yaya-prauvya-trayathI. bhane zu-paryAyadvayathA sakSita thAya cha, te dravya che. tamai ( -svamAya, utpAda, vyaya, dhaulya, gue ne paryAya e che zabdo kahyA temAM), dravyano svabhAva te astitvasAmAnyarUpa anvaya. astitva be prakAranuM ze: (1) s535-astitva bhane (2) sAdRzya-astitva. utpA6 te prAdurbhAva (arthAta pragaTa thag, ut5 thaQ); vyaya te prayuti (arthAt bhraSTa thag, naSTa thaj); prauvya ta avasthiti (arthAta 2g). guNo te vistAravizeSo. teo sAmAnya-vizeSAtmaka hovAthI be prakAranA che. temAM, astitva, nAstitva, satya, anyatva, dravyatya, paryAyatya, sarvagatatya, asarvagatatpa, sapradezatva, mahezatya, bhUrtatva, abhUtatva, sayitva, mayitva, yetanatya, ayetanatya, dhartRtva, bhartRtva, motRtva, amo'tRtva, agurulaghutra ityAdika sAmAnyaguNo che; avagAhuhetutva, gatinimittatA, sthitikAraNatva, vartanAyatanatva, rUpAdimattva; cetanatva ityAdika vizeSaguNo che. paryAyo te AyatavizeSo. teo pUrve ja (83 bhI ||thaanii TIma) he| yA2 5 / 2 / . 1. ut56-yaya-prauvyatraya = ut56, vyaya ne dhauvya- tripuTI ( no samUha) 2. guparyAyadvaya = guerA ne paryAya- yugala (meno samUha) 3. kSita thAya cha = 1kSya35 thAya cha; mogAya che. [(1) 646-yaya-prauvya tathA (2) lakSaNo che ane dravya te lakSya che. ] 4. 'cha, cha,cha' mevo me735 bhAva dravyano svabhAva cha. (anyaya = 735tA; sahazamApa.) paryAya te Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 172 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda tairutpAdAdibhirguNaparyAyairvA saha dravyaM lakSyalakSaNabhede'pi svarUpabhedamupavrajati, svarUpata eva dravyasya tthaavidhtvaaduttriiyvt| yathA khaluttarIyamupAttamalinAvasthaM prakSAlitamamalAvastha-yotpadyamAnaM tenotpAdena lakSyate, na ca tena saha svarUpabhedamupavrajati, svarUpata eva tathAvidhatvamavalambate; tathA dravyamapi samupAttaprAktanAvasthaM samucitabahiraGgasAdhanasannidhisadbhAve vicitrabahutarAvasthAnaM svarUpakartRkaraNasAmarthya svabhAvenAntaraGgasAdhanatAmupAgatenAnugrahItamuttarAva-sthayotpadyamAnaM tenotpAdena lakSyate, na ca tena saha svarUpabhedamupavrajati, svarUpata eva tthaavidhtvmvlmbte| yathA ca tadevottarIyamamalAvasthayotpadyamAnaM malinAvasthayA vyayamAnaM tena vyayena lakSyate, na ca tena saha svarUpabhedamupavrajati, svarUpata eva tathAvidhatvamavalambate; tathA tadeva dravyamapyuttarAvasthayotpadyamAnaM prAktanAvasthayA vyayamAnaM tena vyayena sati taiH saha sattAbhedaM na karoti, svarUpata eva tthaavidhtvmvlmbte| tathAvidhatvaM ko'rthH| utpAdavyayadhrauvyagaNaparyAyasvarUpeNa pariNamati. tathA sarvadravyANi svakIyasvakIyayathocitotpAdavyayadhrauvyaistathaiva guNaparyAyaizca saha yadyapi saMjJAlakSaNaprayojanAdibhibhadaM kurvanti tathApi sattAsvarUpeNa bhedaM na kurvanti, svabhAvata eva tthaavidhtvmvlmbnte| tathAvidhatvaM ko'rthH| utpAdavyayAdisvarUpeNa prinnmnti| athavA dravyane te utpAdAdika sAthe athavA guNaparyAyo sAthe lakSya-lakSaNabheda hovA chatAM svarUpabheda nathI, svarUpathI ja dravya tevuM (utpAdAdivALuM athavA guNaparyAyavALuM) che-vastranI jema. jevI rIte jeNe malina avasthA prApta karelI che evuM vastra, dhovAmAM AvatAM, nirmaLa avasthAthI (-nirmaLa avasthArUpe, nirmaLa avasthAnI apekSAe) UpajatuM thayuM te utpAda vaDa lakSita thAya che; paraMtu tene te utpAda sAthe svarUpabheda nathI, svarUpathI ja tevuM che (arthAt utpAdasvarUpe ja pote pariNata che); tevI rIte jeNe pUrva avasthA prApta karelI che evuM dravya paNa-ke je ucita bahiraMga sAdhanonI saMnidhinA saddabhAvamAM aneka prakAranI ghaNI avasthAo kare che te aMtaraMgasAdhanabhUta svarUpakartAnA ane svarUpakaraNanA sAmarthyarUpa svabhAva vaDa anugrahIta thatAM, uttara avasthAe UpajatuM thayuM te utpAda vaDe lakSita thAya che; paraMtu tene te utpAdanI sAthe svarUpabheda nathI, svarUpathI ja tevuM che. vaLI jevI rIte te ja vastra nirmaLa avasthAthI UpajatuM ane malina avasthAthI vyaya pAmatuM thayuM te vyaya vaDe lakSita thAya cheparaMtu tene te vyayanI sAthe svarUpabheda nathI, svarUpathI ja tevuM che; tevI rIte te ja dravya paNa uttara avasthAthI UpajatuM ane 1. saMnidhi = hAjarI; nikaTatA. 2. dravyamAM potAnAmAM ja svarUpakartA ane svarUpakaraNa thavAnuM sAmarthya che. A sAmarthyarUpa svabhAva ja potAnA pariNamanamAM (avasthAMtara karavAmAM) aMtaraMga sAdhana che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 173 lakSyate, na ca tena saha svarUpabhedamupavrajati, svarUpata eva tthaavidhtvmvlmbte| yathaiva ca tadevottarIyamekakAlamamalAvasthayotpadyamAnaM malinAvasthayA vyayamAnamavasthAyinyottarIyatvAvasthayA dhrauvyamAlambamAnaM dhrauvyeNa lakSyate, na ca tena saha svarUpabhedamupavrajati, svarUpata eva tathAvidhatvamavalambate; tathaiva tadeva dravyamapyekakAlamuttarAvasthayotpadyamAnaM prAktanAvasthayA vyayamAnamavasthAyinyA dravyatvAvasthayA dhrauvyamAlambamAnaM dhrauvyeNa lakSyate, na ca tena saha svarUpabhedamupavrajati, svarUpata eva tthaavidhtvmvlmbte| yathaiva ca tadevottarIyaM vistAravizeSAtmakairguNairlakSyate, na ca taiH saha svarUpabhedamupavrajati, svarUpata eva tathAvidhatvamavalambate; tathaiva tadeva dravyamapi vistAravizeSAtmakairguNairlakSyate, na ca taiH saha svarUpabhedamupavrajati, svarUpata eva tthaavidhtvmvlmbte| yathaiva ca tadevottarIyamAyatavizeSAtmakaiH paryAyavartibhistantubhirlakSyate, na ca taiH saha svarUpabhedamupavrajati, svarUpata eva tathAvidhatvamavalambate; tathaiva tadeva dravyamapyAyatavizeSAtmakaiH paryAyairlakSyate, na ca taiH saha svarUpabhedamupavrajati , svarUpata eva tthaavidhtvmvlmbte||95|| yathA vastraM nirmalaparyAyeNotpannaM malinaparyAyeNa vinaSTaM tadubhayAdhArabhUtavastrarUpeNa dhruvamavinazvaraM, tathaiva zuklavarNAdiguNanavajIrNAdiparyAyasahitaM ca sat tairutpAdavyayadhrauvyaistathaiva ca svakIyaguNaparyAyaiH saha saMjJAdibhede'pi sati sattArUpeNa bhedaM na kroti| tarhi kiM kroti| svarUpata evotpAdAdirUpeNa pariNamati, tathA pUrva avasthAthI vyaya pAmatuM thayuM te vyaya vaDe lakSita thAya che; paraMtu tene te vyayanI sAthe svarUpabheda nathI, svarUpathI ja tevuM che. vaLI jevI rIte te ja vastra ekIvakhate nirmaLa avasthAthI UpajatuM, malina avasthAthI bhaya pAmatuM ane TakatI evI vatratva-avasthAthI dhruva rahetuM thayuM dhrauvya vaDe lakSita thAya che; paraMtu tene te dhrauvyanI sAthe svarUpabheda nathI, svarUpathI ja tevuM che; tevI ja rIte te ja dravya paNa ekIvakhate uttara avasthAthI UpajatuM, pUrva avasthAthI vyaya pAmatuM ane TakatI evI dravyatvaavasthAthI dhruva rahetuM thayuM dhrauvya vaDe lakSita thAya che; paraMtu tene te dhrauvyanI sAthe svarUpabheda nathI, svarUpathI ja tevuM che. vaLI jevI rIte te ja vastra vistAravizeSosvarUpa (zukalatvAdi) guNo vaDe lakSita thAya che; paraMtu tene te guNonI sAthe svarUpabheda nathI, svarUpathI ja tevuM che, tevI ja rIte te vistAravizeSosvarUpa guNo vaDe lakSita thAya che; paraMtu tene te guNonI sAthe svarUpabheda nathI, svarUpathI ja tevuM che. vaLI jevI rIte te ja vastra AyatavizeSosvarUpa paryAyavartI (-paryAya tarIke vartatA, paryAyasthAnIya) taMtuo vaDe lakSita thAya che; paraMtu tene te taMtuonI sAthe svarUpabheda nathI, svarUpathI ja tevuM che, tevI ja rIte te ja dravya paNa AyatavizeSosvarUpa paryAyo vaDe lakSita thAya che, paraMtu tene te paryAyonI sAthe svarUpabheda nathI, svarUpathI ja tevuM che. 95. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 174 [ bhagavAnazrI 66 atha krameNAstitvaM dvividhamabhidadhAti; svarUpAstitvaM sAdRzyAstitvaM ceti / tatredaM svarUpAstitvAbhidhAnam pravacanasAra sabbhAvo hi sahAvo guNehiM sagapajjaehiM cittehi / davvassa savvakAlaM uppAdavvayadhuvattehiM / / 96 / / sadbhAvo hi svabhAvo guNaiH svakaparyayaizcitraiH / dravyasya sarvakAlamutpAdavyayadhruvatvaiH / / 96 / / astitvaM hi kila dravyasya svabhAvaH, tayAhetukayaikarUpayA vRttyA nityapravRttatvAdvibhAvadharmavailakSaNyAcca bhAvabhAvavadbhAvAnnAnAtve'pi tatpunaranyasAdhananirapekSatvAdanAdyananta sarvadravyANItyabhiprAyaH / / 95 / / evaM namaskAragAthA dravyaguNaparyAyakathanagAthA svasamayaparasamayanirUpaNagAthA sattAdilakSaNatrayasUcanagAthA ceti svatantragAthAcatuSTayena pIThikAbhidhAnaM prathamasthalaM gtm| atha prathamaM tAvatsvarUpAstitvaM pratipAdayati-sahAvo hi svabhAva: svarUpaM bhavati hi sphuTam / kaH krtaa| sabbhAvo sadbhAvaH zuddhasattA zuddhAstitvam / kasya svabhAvo bhavati / davvassa muktaatmdrvysy| tacca have anukrame astitva be prakAranuM kahe cheH svarUpa-astitva ane sAdazya-astitva. temAM A sva35 - astitvanuM prathana che: = utpAda-dhrauvya-vinAzathI, guNa ne vividha paryAyathI astitva dravyanuM sarvadA je, teha dravyasvabhAva che. 96. anvayArthaH- [ sarvakAlaM ] sarva aNe [ guNaiH ] guzo tathA [ citraiH svakaparyayaiH] ane' prAranA potAnA paryAyo vaDe [ utpAdavyayadhruvatvaiH ] tema 4 utpAda-vyaya-dhaupya vaDe [ dravyasya sadbhAvaH ] dravyanuM The astitva, [hi ] te parera [ svabhAvaH ] svabhAva che. TIkA:- astitva kharekhara dravyano svabhAva che. ane te ( astitva ) anya sAdhanathI nirapekSa hovAne lIdhe anAdi-anaMta hovAthI tathA ahetuka ekarUpa vRttie sadAya pravartatuM hovAne lIdhe vibhAvadharmathI vilakSaNa hovAthI, bhAva ane bhAvavApaNAne 1. astitva anya sAdhananI apekSA vinAnuM-svayaMsiddha che tethI anAdi-anaMta che. akAraNa; jenuM koI kAraNa nathI evI. 2. ahetuka 3. vRtti = vartana; vartavuM te; pariNita. (akAraNika ekarUpa pariNatie sadAkALa pariNamatuM hovAthI astitva vibhAvadharmathI jAdA lakSaNavALuM che.) 4. astitva te (dravyano ) bhAva che ane dravya te bhAvavAn (bhAvavANuM ) che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] pradezabhedAbhAvAdddravyeNa sahaikatvamavalambamAnaM dravyasya svabhAva eva kathaM na bhavet / tattu dravyAntarANAmiva dravyaguNaparyAyANAM na pratyekaM parisamApyate / yato hi parasparasAdhitasiddhiyuktatvAtteSAmastitvamekameva kaartsvrvt| yathA hi dravyeNa vA kSetreNa vA kAlena vA bhAvena vA kArtasvarAt pRthaganupalabhyamAnaiH kartRkaraNAdhikaraNarUpeNa pItatAdiguNAnAM kuNDalAdiparyAyANAM ca svarUpamupAdAya pravartamAnapravRttiyuktasya kArtasvarAstitvena niSpAditaniSpattiyuktaiH pItatAdiguNaiH kuNDalAdiparyAyaizca yadastitvaM kArtasvarasya sa svabhAva:, tathA hi dravyeNa vA kSetreNa vA kAlena vA bhAvena vA dravyAtpRthaganupalabhyamAnaiH kartRkaraNAdhi jJayatattva-prajJApana 175 saha / svarUpAstitvaM yathA muktAtmanaH sakAzAtpRthagbhUtAnAM pudgalAdipaJcadravyANAM zeSajIvAnAM ca bhinnaM bhavati na ca tathA / kai: saha / guNehiM sagapajjaehiM kevalajJAnAdiguNaiH kiJcidUnacaramazarIrA- kArAdisvakaparyAyaizca kthNbhuutaiH| cittehiM siddhagatitvamatIndriyatvamakAyatvamayogatvama- vedatvamityAdibahubhedabhinnaiH / na kevalaM guNaparyAyaiH saha bhinnaM na bhavati / uppAdavvayadhuvattehiM zuddhAtmaprAptirUpamokSaparyAyasyotpAdo rAgAdivikalparahitaparamasamAdhirUpamokSamArgaparyAyasya vyayastathA mokSamokSamArgAdhArabhUtAnvayadravyatvalakSaNaM dhrauvyaM cetyuktalakSaNotpAdavyayadhrauvyaizca saha bhinnaM na bhvti| kthm| savvakAlaM sarvakAlaparyantaM yathA bhavati / kasmAttaiH saha bhinnaM na bhavatIti cet / yataH kAraNAdguNaparyAyAstitvenotpAdavyayadhrauvyAsti- lIdhe anekapaNuM hovA chatAM pradezabheda nahi hovAne kAraNe dravyanI sAthe ekapaNuM dharatuM, dravyano svabhAva ja kema na hoya ? (jarUra hoya.) te astitva-jema bhinna bhinna dravyone viSe pratyekamAM samApta thaI jAya che tema-dravya-guNa-paryAyane viSe pratyekamAM samAta thaI jatuM nathI, kAraNa ke temanI siddhi 52spa2 thatI hovAthI (arthAt dravya, guNa ane paryAya ekabIjAthI paraspara siddha thatAM hovAthI-eka na hoya to bIjAM be paNa siddha nahi thatAM hovAthI) temanuM astitva eka ja che;-suvarNanI jema. jema dravya, kSetre, kALe ke bhAve suvarNathI `jeo pRthak jovAmAM AvatA nathI, kartA-karaNaadhikaraNarUpe pILAzaAdiguNonA ane kuMDaLAdiparyAyonA svarUpane dhAraNa karIne pravartatA suvarNanA astitva vaDe jemanI niSpatti thAya che, -evA pILAzaAdiguNo ane kuMDaLAdiparyAyo vaDe je suvarNanuM astitva che, te (suvarNano ) svabhAva che; tema dravye, kSetre, kALe ke bhAve dravyathI jeo pRthak jovAmAM AvatA nathI, kartA-karaNa-adhikaraNarUpe guNonA 1. jeo = je pILAza Adi guNo ane kuMDaLAdi paryAyo. 2. niSpatti = nIpate; te; siddhi. 3. dravya 4 gu-paryAyonuM rtA ( DaranAra, temanuM 2 ( sAdhana ) ane temanuM adhi2 (AdhAra) che; tethI dravya ja guNaparyAyanuM svarUpa dhAraNa kare che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 176 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda karaNarUpeNa guNAnAM paryAyANAM ca svarUpamupAdAya pravartamAnapravRttiyuktasya dravyAstitvena niSpAditaniSpattiyuktairguNai: paryAyaizca yadastitvaM dravyasya sa svbhaavH| yathA vA dravyeNa vA kSetreNa vA kAlena vA bhAvena vA pItatAdiguNebhyaH kuNDalAdiparyAyebhyazca pRthaganupalabhyamAnasya kartRkaraNAdhikaraNarUpeNa kArtasvarasvarUpamupAdAya pravartamAnapravRttiyuktaH pItatAdiguNaiH kuNDalAdiparyAyaizca niSpAditaniSpattiyuktasya kArtasvarasya mUlasAdhanatA tairniSpAditaM yadastitvaM sa svabhAvaH, tathA dravyeNa vA kSetreNa vA kAlena vA bhAvena vA guNebhyaH paryAyebhyazca tvena ca kartRbhUtena zuddhAtmadravyAstitvaM sAdhyate, zuddhAtmadravyAstitvena ca guNaparyAyotpAdavyayadhrauvyAstitvaM sAdhyata iti| tadyathA-yathA svakIyadravyakSetrakAlabhAvaiH suvarNAdabhinnAnAM pItatvAdiguNakuNDalAdiparyAyANAM saMbandhi yadastitvaM sa eva suvarNasya sadbhAvaH, tathA svakIyadravyakSetrakAlabhAvaiH paramAtmadravyAdabhinnAnAM kevalajJAnAdiguNakiMcidUnacaramazarIrAkArAdiparyAyANAM saMbandhi yadastitvaM sa eva muktAtmadravyasya sdbhaavH| yathA svakIyadravyakSetrakAlabhAvaiH pItatvAdiguNakuNDalAdiparyAyebhyaH sakAzAdabhinnasya suvarNasya ane paryAyonA svarUpane dhAraNa karIne pravartatA dravyanA astitva vaDa jemanI niSpatti thAya che, evA guNo ane paryAyo vaDe je dravyanuM astitva che, te svabhAva che. (dravya, kSetre, kALe ke bhAve suvarNathI judAM nahi jovAmAM AvatAM pILAzAdika ane kuMDaLAdikanuM astitva te suvarNanuM ja astitva che, kAraNa ke pILAzAdikanA ane kuMDaLAdikanA svarUpane suvarNa ja dhAraNa karatuM hovAthI suvarNanA astitvathI ja pILAzAdikanI ane kuMDaLAdikanI niSpatti-siddhi-thAya che, suvarNa na hoya to pILAzAdika ane kuMDaLAdika paNa na hoya; tevI rIte dravya, kSetra, kALe ke bhAve dravyathI judA nahi jovAmAM AvatA guNo ane paryAyonuM astitva te dravyanuM ja astitva che, kAraNa ke guNo ane paryAyonA svarUpane dravya ja dhAraNa karatuM hovAthI dravyanA astitvathI ja guNonI ane paryAyonI niSpatti thAya che, dravya na hoya to guNo ane paryAyo paNa na hoya. AvuM astitva te dravyano svabhAva che.) athavA, jema dravya, kSetre, kALe ke bhAve pILAzaAdiguNothI ane kuMDaLAdiparyAyothI je pRthaka jovAmAM AvatuM nathI, kartA-karaNa-adhikaraNarUpe suvarNanA svarUpane dhAraNa karIne pravartatA pILAzaAdiguNo ane kuMDaLAdiparyAyo vaDe jenI niSpatti thAya che, -evA suvarNanuM, mULasAdhanapaNe temanAthI niSpanna thatuM, je astitva che, te svabhAva che; tema dravya, kSetre, kALe ke bhAve guNothI ane paryAyothI je pRthaka jovAmAM AvatuM nathI, 1. je = je suvarNa 2. temanAthI = pILAzaAdiguNo ane kuMDaLAdiparyAyothI. (suvarNanuM astitva niSpanna thavAmAM siddha thavAmAM nIpajavAmAM mULa sAdhana pILAzaAdiguNo ane kuMDaLAdiparyAyo ja che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana 177 pRthaganupalabhyamAnasya kartRkaraNAdhikaraNarUpeNa dravyasvarUpamupAdAya pravartamAnapravRttiyuktairguNaiH paryAyaizca niSpAditaniSpattiyuktasya dravyasya mUlasAdhanatayA tairniSpAditaM yadastitvaM sa svbhaavH| kiMca-yathA hi dravyeNa vA kSetreNa vA kAlena vA bhAvena vA kArtasvarAtpRthaganupalabhyamAnaiH kartRkaraNAdhikaraNarUpeNa kuNDalAGgadapItatAdhutpAdavyayadhrauvyANAM svarUpamupAdAya sambandhi yadastitvaM sa eva vItatvAdiguNakuNDalAdiparyAyANAM svabhAvo bhavati, tathA svakIyadravyakSetrakAlabhAvaiH kevalajJAnAdiguNakiMcidUnacaramazarIrAkAraparyAyebhyaH sakAzAdabhinnasya muktAtmadravyasya saMbandhi yadastitvaM sa eva kevalajJAnAdiguNakiMcidUnacaramazarIrAkAraparyAyANAM svabhAvo jnyaatvyH| athedAnImutpAdavyayadhrauvyANAmapi dravyeNa sahAbhinnAstitvaM kthyte| yathA svakIyadravyAdicatuSTayena suvarNAdabhinnAnAM kaTakaparyAyotpAdakaGkaNaparyAyavinAzasuvarNatvalakSaNa-dhrauvyANAM saMbandhi yadastitvaM sa eva suvarNasadbhAvaH, 'kartA-karaNa-adhikaraNarUpe dravyanA svarUpane dhAraNa karIne pravartatA guNo ane paryAyo vaDe jenI niSpatti thAya che, -evA dravyanuM, mULasAdhanapaNe temanAthI niSpanna thatuM, je astitva che, te svabhAva che. (pILAzAdikathI ane kuMDaLAdikathI bhinna nahi jovAmAM AvatA suvarNanuM astitva te pILAzAdika ane kuMDaLAdikanuM ja astitva che, kAraNa ke suvarNanA svarUpane pILAzAdika ane kuMDaLAdika ja dhAraNa karatA hovAthI pILAzAdikanA ane kuMDaLAdikanA astitvathI ja suvarNanI niSpatti thAya che, pILAzAdika ane kuMDaLAdika na hoya to suvarNa paNa na hoya tevI rIte guNothI ane paryAyothI bhinna nahi jovAmAM AvatA dravyanuM astitva te guNo ane paryAyonuM ja astitva che, kAraNa ke dravyanA svarUpane guNo ane paryAyo ja dhAraNa karatA hovAthI guNo ane paryAyonA astitvathI ja dravyanI niSpatti thAya che, guNo ane paryAyo na hoya to dravya paNa na hoya. AvuM astitva te dravyano svabhAva che.) (jevI rIte dravyanuM ane guNa-paryAyanuM eka ja astitva che ema suvarNanA daSTAMtapUrvaka samajAvyuM, tevI rIte have dravyanuM ane utpAda-vyaya-dhrauvyanuM paNa eka ja astitva che ema suvarNanA daSTAMtapUrvaka samajAvavAmAM Ave che.) jema dravya, kSetre, kALe ke bhAve suvarNathI jeo pRthaka jovAmAM AvatAM nathI, kartA-karaNaadhikaraNarUpe kuMDaLAdi-utpAdonA, bAjubaMdhaAdivyayonA ane pILAzaAdi 1. guNa-paryAyo ja dravyanA kartA (karanAra), karaNa (sAdhana) ane adhikaraNa (AdhAra) che; tethI guNa paryAyo ja dravyanuM svarUpa dhAraNa kare che. 2. jeo = je kuMDaLa Adi utpAdo, bAjubaMdha Adi thayo ane pILAza Adi dhrauvyo 3. suvarNa ja kuMDaLAdi-utpAdo, bAjubaMdhAdivyayo ane pILAzaAdidhrauvyonuM kartA, karaNa tathA adhikaraNa che; tethI suvarNa ja temanuM svarUpa dhAraNa kare che (suvarNa ja kuMDaLAdirUpe Upaje che, bAjubaMdha'dirUpe naSTa thAya che ane pILAzaAdirUpe TakI rahe che). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 178 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM pravartamAnapravRttiyuktasya kArtasvarAstitvena niSpAditaniSpattiyuktaiH kuNDalAGgadapItatAdyutpAdavyayadhrauvyairyadastitvaM kArtasvarasya sa svabhAvaH, tathA hi dravyeNa vA kSetreNa vA kAlena vA bhAvena vA dravyAtpRthaganupalabhyamAnaiH kartRkaraNAdhikaraNarUpeNotpAdavyayadhrauvyANAM svarUpamupAdAya pravartamAnapravRttiyuktasya dravyAstitvena niSpAditaniSpattiyuktairutpAdavyayadhrauvyairyadastitvaM dravyasya sa svbhaavH| yathA vA dravyeNa vA kSetreNa vA kAlena vA bhAvena vA kuNDalAGgadapItatA-dyutpAdavyayadhrauvyebhyaH pRthaganupalabhyamAnasya kartRkaraNAdhikaraNarUpeNa kArtasvarasvarUpamupAdAya pravartamAnapravRttiyuktaiH kuNDalAGgadapItatAdyutpAdavyayadhrauvyairniSpAditaniSpattiyuktasya kArtasvarasya mUlasAdhanatayA tairniSpAditaM yadastitvaM sa svabhAvaH, tathA dravyeNa vA kSetreNa vA tathA svadravyAdicatuSTayena paramAtmadravyAdabhinnAnAM mokSaparyAyotpAdamokSamArgaparyAyavyayatadubhayAdhArabhUtaparamAtmadravyatvalakSaNadhrauvyANAM saMbandhi yadastitvaM sa eva muktaatmdrvysdbhaavH| yathA svadravyAdicatuSTayena kaTakaparyAyotpAdakaGkaNaparyAyavyayasuvarNatvalakSaNadhrauvyebhyaH sakAzAdabhinnasya suvarNasya saMbandhi yadastitvaM sa eva kaTakaparyAyotpAdakaGkaNaparyAyavyayatadubhayAdhArabhUtasuvarNatvalakSaNadhrauvyANAM svabhAvaH, tathA svadravyAdicatuSTayena mokSaparyAyotpAdamokSamArgaparyAyavyayatadubhayAdhArabhUtamuktAtmadravyatvalakSaNadhrauvyebhyaH sakAzAdabhinnasya paramAtmadravyasya saMbandhi yadastitvaM sa eva mokSaparyAyotpAdamokSamArgaparyAyavyayatadubhayAdhArabhUta dhrauvyonA svarUpane dhAraNa karIne pravartatA suvarNanA astitva vaDe jemanI niSpatti thAya che, evAM kuMDaLAdi-utpAdo, bAjAbaMdhaAdivyayo ane pILAzaAdidhrauvyo vaDe je suvarNanuM astitva che, te (suvarNano) svabhAva che; tema dravya, kSetre, kALe ke bhAve dravyathI jeo pRthaka jovAmAM AvatA nathI, kartA-karaNa-adhikaraNarUpe utpAda-vyaya-dhrauvyonA svarUpane dhAraNa karIne pravartatA dravyanA astitva vaDa jemanI niSpatti thAya che, evA utpAda-vyaya-dhrauvyo vaDe je dravyanuM astitva che, te svabhAva che. (dravya, kSetre, kALe ke bhAve dravyathI judAM nahi jovAmAM AvatAM utpAdo, thayo ane dhrauvyonuM astitva te dravyanuM ja astitva che; kAraNa ke utpAdo, thayo ane dhrauvyonA svarUpane dravya ja dhAraNa karatuM hovAthI dravyanA astitvathI ja utpAdo, thayo ane dhrauvyonI niSpatti thAya che, dravya na hoya to utpAdo, thayo ane dhrauvyo paNa na hoya. AvuM astitva te dravyano svabhAva che.). athavA, jema dravya, kSetra, kALe ke bhAve kuMDaLAdi-utpAdothI, bAjubaMdhaAdivyayothI ane pILAza AdidhrauvyothI je pRthaka jovAmAM AvatuM nathI, kartA-karaNa-adhikaraNarUpe suvarNanA svarUpane dhAraNa karIne pravartatAM kuMDaLAdi-utpAdo, bAjAbaMdha Adithayo ane pILAzaAdidhrauvyo vaDe jenI niSpatti thAya che, evA suvarNanuM, mULasAdhanapaNe temanAthI niSpanna thatuM, je astitva che, te svabhAva che; tema dravya, kSetre, kALe ke bhAve Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yatattva-prajJApana 179 kAlena vA bhAvena votpAdavyayadhrauvyebhyaH pRthaganupalabhyamAnasya kartRkaraNAdhikaraNarUpeNa dravyasvarUpamupAdAya pravartamAnapravRttiyuktarutpAdavyayadhrauvyairniSpAditaniSpattiyuktasya dravyasya mUlasAdhanatayA tairniSpAditaM yadastitvaM sa svbhaavH|| 96 / / idaM tu sAdRzyAstitvAbhidhAnamastIti kathayati iha vivihalakkhaNANaM lakkhaNamegaM saditi svvgyN| uvadisadA khalu dhammaM jiNavaravasaheNa pnnnnttN|| 97 / / muktAtmadravyatvalakSaNadhrauvyANAM svabhAva iti| evaM yathA muktAtmadravyasya svakIyaguNaparyAyotpAdavyayadhrauvyaiH saha svarUpAstitvAbhidhAnamavAntarAstitvamabhinnaM vyavasthApitaM tathaiva samastazeSadravyANAmapi vyvsthaapniiymityrthH|| 96 / / atha sAdRzyAstitvazabdAbhidheyAM mahAsattAM prajJApayati-iha vivihalakkhaNANaM utpAda-vyaya-dhrauvyothI je pRthaka jovAmAM AvatuM nathI, *kartA-karaNa-adhikaraNarUpe dravyanA svarUpane dhAraNa karIne pravartatAM utpAda vyaya-dhrauvyo vaDe jenI niSpatti thAya che, evA dravyanuM, mULasAdhanapaNe temanAthI niSpanna thatuM, je astitva che, te svabhAva che. (utpAdothI, vyayothI ane dhrauvyothI bhinna nahi jovAmAM AvatA dravyanuM astitva te utpAdo, thayo ane dhrauvyonuM ja astitva che; kAraNa ke dravyanA svarUpane utpAdo, thayo ane dhrauvyo ja dhAraNa karatAM hovAthI utpAdo, thayo ane dhrauvyonA astitvathI ja dravyanI niSpatti thAya che, utpAdo, thayo ane dhrauvyo na hoya to dravya paNa na hoya. AvuM astitva te dravyano svabhAva che. ) bhAvArtha:- astitvane ane dravyane pradezabheda nathI; vaLI te astitva anAdianaMta che tathA ahetuka ekarUpa pariNatie sadAya pariNamatuM hovAne lIdhe vibhAvadharmathI paNa bhinna prakAranuM che; Ama hovAthI astitva dravyano svabhAva ja che. guNa-paryAyonuM ane dravyanuM astitva bhinna nathI, eka ja che; kAraNa ke guNa-paryAyo dravyathI ja niSpanna thAya che, ane dravya guNa-paryAyothI ja niSpanna thAya che. vaLI evI ja rIte utpAdavyaya-dhrauvyonuM ane dravyanuM astitva paNa eka ja che; kAraNa ke utpAda-vyaya-dhrauvyo dravyathI ja nIpaje che, ane dravya utpAda-vyaya-dhrauvyothI ja nIpaje che. A pramANe svarUpa-astitvanuM nirUpaNa thayuM. 96. have A (nIce pramANe) sAdRzya-astitvanuM kathana che: vidhavidhalakSaNInuM sarava-gata "satva" lakSaNa eka che, -e dharmane upadezatA jinavaravRSabha nirdiSTa che. 97. * utpAda-vyaya-dhrauvyo ja dravyanAM kartA, karaNa ane adhikaraNa che; tethI utpAda-vyaya-dhrauvyo ja dravyanA svarUpane dhAraNa kare che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates iha kila prapaJcitavaicitryeNa dravyAntarebhyo vyAvRtya vRttena pratidravyaM sImAnamAsUtrayatA vizeSalakSaNabhUtena ca svarUpAstitvena lakSyamANAnAmapi sarvadravyANAmastamitavaicitryaprapaJcaM pravRtya vRttaM pratidravyamAsUtritaM sImAnaM bhindatsaditi sarvagataM sAmAnyalakSaNabhUtaM sAdRzyAstitvamekaM khlvvbodhvym| evaM sadityabhidhAnaM saditi paricchedanaM ca sarvArthaparAmarzi syAt / yadi punaridamevaM na syAttadA kiMcitsaditi kiMcidasaditi kiMcitsaccAsacceti kiMcidavAcyamiti ca syaat| tattu viprtissiddhmev| prasAdhyaM caitdnokhvt| pravacanasAra iha loke pratyekasattAbhidhAnena svarUpAstitvena vividhalakSaNAnAM bhinnalakSaNAnAM cetanAcetanamUrtAmUrtapadArthAnAM lakkhaNamegaM tu ekamakhaNDalakSaNaM bhavati / kiM krtR| saditi sarvaM saditi mhaasttaaruupm| kiMviziSTam / savvagayaM saMkaravyatikaraparihArarUpasvajAtyavirodhena zuddhasaMgrahanayena sarvagataM sarvapadArtha anvayArtha:- [dharma] dharmane [tu] kharekhare [pavizatA] upadezatA [ binavaravRtrameLa] jinavaravRSabhe [pha6 ] A vizvamAM [vividhanakSaLAnAM] vividha lakSaNavALAM (bhinna bhinna svarUpaastitvavALAM sarva ) dravyonuM, [sat ti] 'sat' evuM [ sarvAtaM] 'sarvagata [kSaLa] lakSaNa ( sAdazya-astitva ) [yo ] eka [prajJaptam ] kahyuM che. 3. vyAvRtta 4. parAmarza iha vividhalakSaNAnAM lakSaNamekaM saditi sarvagatam / upadizatA khalu dharmaM jinavaravRSabheNa prajJaptam / / 97 / / TIkA:- A vizvamAM, vicitratAne vistAratA (vividhapaNuM-anekapaNuM darzAvatA ), anya dravyothI vyAvRtta rahIne vartatA ane pratyeka dravyanI sImA bAMdhatA evA vizeSa-lakSaNabhUta svarUpaastitva vaDe (sarva dravyo ) lakSita thatAM hovA chatAM, sarva dravyonuM, vicitratAnA vistArane asta karatuM, sarva dravyomAM pravartIne vartatuM ane pratyeka dravyanI baMdhAyelI sImAne avagaNatuM, 'sat' evuM je sarvagata sAmAnyalakSaNabhUta sAdazya astitva te kharekhara eka ja jANavuM. e rIte 'sat' evuM kathana ane 'sat ' evuM jJAna sarva padArthono parAmarza karanAruM che. jo te ema na hoya (arthAt jo te sarvapadArthaparAmarzI na hoya) to koIka padArtha sat (hayAtIvALo) hovo joIe, koIka asat (hayAtI vinAno) hovo joIe, koIka sat tathA asat hovo joIe, ane koIka avAcya hovo joIe; paraMtu te to viruddha ja che. ane A ('sat' evuM kathana ane jJAna sarvapadArtha-parAmarzI hovAnI vAta) to siddha thaI zake che, vRkSanI jema. 1. jinavaravRSabha = jinavaromAM zreSTha; tIrthaMkara. 2. sarvagata sarvamAM vyApanAruM = [ bhagavAnazrIkuMdakuMda = - jAduM; chUTuM; bhinna. sparza; khyAla; vicAra; lakSa; smaraNa. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yatattva-prajJApana 181 yathA hi bahUnAM bahuvidhAnAmanokahAnAmAtmIyAtmIyasya vizeSalakSaNabhUtasya svarUpAstitvasyAvaSTambhenottiSThannAnAtvaM, sAmAnyalakSaNabhUtena sAdRzyodbhAsinAnokahatvenotthApitamekatvaM tiriyati, tathA bahanAM bahavidhAnAM dravyANAmAtmIyAtmIyasya vizeSalakSaNabhUtasya svarUpAstitvasyAvaSTambhenottiSThannAnAtvaM, sAmAnyalakSaNabhUtena sAdRzyodbhAsinA sadityasya bhAvenotthApitamekatvaM tiriyti| yathA ca teSAmanokahAnAM sAmAnyalakSaNabhUtena sAdRzyodbhAsinAnokahatvenotthApitenaikatvena tirohitamapi vizeSalakSaNabhUtasya svarUpAstitvasyAvaSTambhenottiSThannAnAtvamuccakAsti, tathA sarvadravyANAmapi sAmAnyalakSaNabhUtena sAdRzyodbhAsinA sadityasya bhAvenotthApitenaikatvena tirohitamapi vizeSalakSaNabhUtasya svruupaastitvsyaavssttmbhenottisstthnnaanaatvmucckaasti|| 97 / / vyaapkm| idaM kenoktm| uvadisadA khalu dhammaM jiNavaravasaheNa paNNattaM dharma vastusvabhAvasaMgrahamupadizatA khalu sphuTaM jinavaravRSabheNa prjnyptmiti| tadyathA-yathA sarve muktAtmanaH santItyukte jema ghaNAM bahuvidha vRkSone potapotAnA vizeSalakSaNabhUta svarUpa astitvanA avalaMbanathI UbhuM thatuM je anekatva tene, sAmAnyalakSaNabhUta sAdhezyadarzaka vRkSapaNA vaDa UbhuM thatuM ekatva tirohita kare che, tema ghaNAM bahuvidha dravyone potapotAnA vizeSalakSaNabhUta svarUpa-astitvanA avalaMbanathI UbhuM thatuM je anekatva tene, sAmAnya lakSaNabhUta sAdhezyadarzaka "sa"paNA vaDa ( -"sa" evA bhAva vaDa, hovApaNA vaDe, "che 'paNA vaDa) UbhuM thatuM ekatva tirohita kare che. vaLI jema te vRkSonI bAbatamAM, sAmAnyalakSaNabhUta sAdRzyadarzaka vRkSapaNAthI UbhA thatA ekatra vaDe tirohita thatuM hovA chatAM (potapotAnA) vizeSalakSaNabhUta svarUpa astitvanA avalaMbanathI UbhuM thatuM anekatva spaSTapaNe prakAzamAna rahe che (-AbAda rahe che, naSTa thatuM nathI), tema sarva dravyonI bAbatamAM paNa, sAmAnyalakSaNabhUta sAdRzyadarzaka "sat paNAthI UbhA thatA ekatva vaDe tirohita thatuM hovA chatAM ( potapotAno ) vizeSalakSaNabhUta svarUpa-astitvanA avalabanathI Ubhu thatu anekatva spaSTapaNe prakAzamAna rahe che. [ ghaNAM ( arthAt saMkhyAthI aneka ) ane bahuvidha (arthAt AmravRkSa, azokavRkSa ityAdi aneka prakAranAM) vRkSonuM potapotAnuM svarUpa-astitva bhinna bhinna hovAthI svarUpa-astitvanI apekSAe temanAmAM anekapaNuM che, paraMtu vRkSapaNuM ke je sarva vRkSonuM sAmAnya lakSaNa che ane je sarva vRkSomAM sAdezya (samAnapaNuM ) batAve che tenI apekSAe sarva vRkSomAM ekapaNuM che; A ekapaNAne mukhya karIe tyAre anekapaNuM gauNa thAya che, tevI rIte ghaNA ( arthAt anaMta) ane bahuvidha (arthAta che prakAranA ) dravyonuM potapotAnuM svarUpa-astitva bhinna bhinna hovAthI svarUpa-astitvanI apekSAe temanAmAM anekapaNuM che, 1. sAdRzya = samAnapaNuM sarakhApaNuM. 2. tirohita = tirobhUta; AcchAdita; adezya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 182 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda atha dravyairdravyAntarasyArambhaM dravyAdarthAntaratvaM ca sattAyAH pratihanti davvaM sahAvasiddhaM saditi jiNA taccado smkkhaadaa| siddhaM tadha Agamado Necchadi jo so hi prsmo|| 98 / / dravyaM svabhAvasiddhaM saditi jinAstattvataH smaakhyaatvntH| siddhaM tathA Agamato necchati yaH sa hi: prsmyH|| 98 / / sati paramAnandaikalakSaNasukhAmRtarasAsvAdabharitAvasthalokAkAzapramitazuddhAsaMkhyeyAtmapradezaistathA kiMcidUnacaramazarIrAkArAdiparyAyaizca saMkaravyatikaraparihArarUpajAtibhedena bhinnAnAmapi sarveSAM siddhajIvAnAM grahaNaM bhavati, tathA 'sarvaM sat' ityukte saMgrahanayena sarvapadArthAnAM grahaNaM bhvti| athavA seneyaM vanamidamityukte azvahastyAdipadArthAnAM nimbAmrAdivRkSANAM svakIyasvakIyajAtibhedabhinnAnAM yugapadagrahaNaM bhavati, tathA sarvaM sadityukte sati sAdRzyasattAbhidhAnena mahAsattArUpeNa zuddhasaMgrahanayena sarvapadArthAnAM svajAtyavirodhena paraMtu satpaNuM (-hovApaNuM, "che' evo bhAva) ke je sarva dravyonuM sAmAnya lakSaNa che ane je sarva dravyomAM sAdezya batAve che tenI apekSAe sarva dravyomAM ekapaNuM che; A ekapaNAne mukhya karIe tyAre anekapaNuM gauNa thAya che. vaLI A pramANe jyAre sAmAnya satpaNAne mukhyapaNe lakSamAM letAM sarva dravyonA etvanI mukhyatA thavAthI anekatva gauNa thAya che, tyAre paNa te (samasta dravyonuM svarUpaastitvasaMbaMdhI) anekatva spaSTapaNe prakAzamAna ja rahe che. ] ( A pramANe sAdRzya-astitvanuM nirUpaNa thayuM.) 97. have dravyothI dravyAMtaranI utpatti hovAnuM ane dravyathI sattAnuM * arthAtarapaNuM hovAnuM khaMDana kare che (arthAta koI dravyathI anya dravyanI utpatti thatI nathI ane dravyathI astitva koI jAdo padArtha nathI ema nakkI kare che): dravyo svabhAve siddha ne "sat '-tattvataH zrI jino kahe; e siddha che Agama thakI, mAne na te pa2samaya che. 98. anvayArthaH- [dravya] dravya [ svabhAvasiddha ] svabhAvathI siddha ane [ santu ti ] ( svabhAvathI ja) "sa" che ema [ fnanA: ] jinoe [ tattvata: ] tattvataH [samAdhyAtavanta:] kahyuM che; [ tathA] e pramANe [ sAmata:] Agama dvArA [ siddha] siddha che; [:] je [na DraRti] na mAne [ :] te [ di] kharekhara [parasamaya:] parasamaya che. * arthAtara = anya padArtha; judo padArtha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 183 na khalu dravyairdravyAntarANAmArambhaH, sarvadravyANAM svbhaavsiddhtvaat| svabhAvasiddhatvaM tu tessaamnaadinidhntvaat| anAdinidhanaM hi na saadhnaantrmpeksste| guNaparyAyAtmAnamAtmanaH svabhAvameva malasAdhanamapAdAya svayameva siddhasiddhimadabhataM vrtte| yatta dravyairArabhyate na tadadravyAntaraM, kAdAcitkatvAt sa paryAyaH, vynnukaadivnmnussyaadivcc| dravyaM punaranavadhi trisamayAvasthAyi na tathA syaat| athaivaM yathA siddhaM svabhAvata eva dravyaM, tathA sadityapi tatsvabhAvata eva siddhamityavadhAryatAm, sattAtmanAtmanaH svabhAvena nisspnnnisspttimdbhaavyukttvaat| na ca dravyAdarthAntarabhUtA sattopapattimabhiprapadyate yatastatsamavAyA grahaNaM bhvtiityrthH|| 97 / / atha yathA dravyaM svabhAvasiddha tathA tatsadapi svabhAvata evetyA-khyAtidavvaM sahAvasiddha dravyaM paramAtmadravyaM svabhAvasiddhaM bhvti| ksmaat| anAdyanantena parahetunirapekSeNa svata: siddhena kevalajJAnAdiguNAdhArabhUtena sadAnandaikarUpasukhasudhArasaparamasamarasIbhAvapariNatasarvazuddhAtmapradezabharitAvasthena zuddhopAdAnabhUtena svakIyasvabhAvena nisspnntvaat| yacca svabhAvasiddhaM na bhavati tadravyamapi na bhvti| TyaNukAdipudgalaskandhaparyAyavat mnussyaadijiivpryaayvnyc| saditi TIkAH- kharekhara dravyothI dravyAMtaronI utpatti thatI nathI, kAraNa ke sarva dravyo svabhAvasiddha che. (temanuM) svabhAvasiddhapaNuM to temanA anAdinidhanapaNAne lIdhe che; kAraNa ke anAdinidhana sAdhanAMtaranI apekSA rAkhatuM nathI, guNaparyAyAtmaka evA potAnA svabhAvane ja-ke je mULa sAdhana che tene dhAraNa karIne svayameva siddha thayeluM varte che. je dravyothI utpanna thAya che te to dravyAMtara nathI, kadAcitkapaNAne lIdhe paryAya che; jema ke dvi-16 vagere tathA manuSya vagere. dravya to anadhi ( mAha vinAna), trisamaya-avasthAyI (tra kALa rahenAruM) hovAthI utpanna na thAya. have e rIte jema dravya svabhAvathI ja siddha che, tema "(te) sat che evuM paNa tenA svabhAvathI ja siddha che ema nirNaya ho, kAraNa ke sattAtmaka evA potAnA svabhAvathI niSpanna thayelA bhAvavALu che (-dravyano 'sat che' evo bhAva dravyanA sattAsvarUpa svabhAvano ja banelo-racAyelo cha). dravyathI arthAtarabhUta sattA upapanna nathI (-banI zakatI nathI, ghaTatI nathI, yogya nathI) ke 4n| samavAyathI te (-dravya) 'sat' hoya. (ApAta spaSTa samayAma mAye cha:) 1. anAdinidhana = Adi ane aMta rahita. (je anAdi-anaMta hoya tenI siddhi mATe anya sAdhananI jarUra nathI.) 2. yi = hayita-ovA2. hoya me; manitya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 184 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMdattsditi syaat| sataH sattAyAzca na tAvadyutasiddhatvenArthAntaratvaM, tyordnndddnnddivdyutsiddhsyaadrshnaat| ayutasiddhatvenApi na tduppdyte| ihedamiti pratIterupapadyata iti cet kiMnibandhanA hIhedamiti prtiitiH| bhedanibandhaneti ceta ko nAma bhedH| prAdezika atAdabhAviko vaa| na tAvatprAdezikaH, pUrvameva yutsiddhtvsyaapsaarnnaat| atAbhAvikazcet upapanna eva, yadravyaM tanna guNa iti vcnaat| ayaM tu na khalvekAntenehedamiti pratIte yathA svabhAvataH siddhaM tadadravyaM tathA saditi sattAlakSaNamapi svabhAvata eva bhavati, na ca bhinnsttaasmvaayaat| athavA yathA dravyaM svabhAvataH siddhaM tathA tasya yo'sau sattAgaNa: so'pi svabhAvasiddha ev| kasmAditi cet| sattAdravyayoH saMjJAlakSaNaprayojanAdibhede'pi dnndddnnddivdbhinnprdeshaabhaavaat| idaM ke kthitvntH| jiNA taccado samakkhAdA jinAH kartAraH tattvataH samyagAkhyAtavantaH kathitavantaH siddhaM taha Agamado santAnApekSayA dravyArthikanayenAnAdinidhanAgamAdapi tathA siddhaM Necchadi jo so hi prathama to "sathI sattAnuM yutasiddhapaNA vaDe arthAtarapaNuM nathI, kAraNa ke daMDa ane daMDInI mAphaka temanI bAbatamAM yutasiddhapaNuM jovAmAM AvatuM nathI. (bIja,) ayutasiddhapaNA vaDe paNa te (arthAtarapaNuM) banatuM nathI. "AmAM A che (arthAt dravyamAM sattA che)" evI pratIti thatI hovAthI te banI zake che ema kahevAmAM Ave to (pUchIe chIe ke, "AmAM A che" evI pratIti zAnA Azraye (-zA kAraNe) thAya che? bhedanA Azraye thAya che (arthAt dravya ane sattAmAM bheda hovAnA kAraNe thAya che ) ema kahevAmAM Ave to (pUchIe chIe ke), kayo bheda? prAdezika ke atAdbhAvika? *prAdezika to nathI, kAraNa ke yutasiddhapaNuM pUrve ja rada karyuM che. "atAbhAvika kahevAmAM Ave to te upapanna ja (-ucita ja) che, kAraNa ke je dravya che te guNa nathI" evuM (zAstranuM) vacana che. paraMtu (ahIM paNa e dhyAnamAM rAkhavuM ke) A atAbhAvika bheda "ekAMte AmAM A che' evI 1. sat = hotuM-yAta-yAtIvALuM arthAt dravya. 2. sattA = hovApaNuM; hayAtI. 3. yutasiddha = joDAIne siddha thayeluM; samavAyathI-saMyogathI siddha thayeluM. [ jema lAkaDI ane mANasa judAM hovA chatAM lAkaDInA yogathI mANasa "lAkaDIvALo" thAya che tema sattA ane dravya jAdAM hovA chatAM sattA sAthe joDAIne dravya "sattAvALuM" (-sat ) thayuM che ema nathI. lAkaDI ane mANasanI jema sattA ane dravya judAM jovAmAM ja AvatA nathI. A rIte "lAkaDI " ane "lAkaDIvALA'nI mAphaka "sattA" ane "sat "nI bAbatamAM yutasiddhapaNuM nathI.] 4. dravya ane sattAmAM pradezabheda nathI, kAraNa ke pradezabheda hoya to yutasiddhapaNuM Ave-je prathama ja rada karI batAvyuM che. 5. dravya te guNa nathI ane guNa te dravya nathI-AvA dravya-guNanA bhedane (guNa-guNIbhedane) atAbhAvika bheda (te-paNe nahi hovArUpa bheda) kahe che. dravya ane sattAmAM Avo bheda kahevAmAM Ave to te yogya ja Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 185 rnibandhanaM, svymevonmgnnimgntvaat| tathA hi-yadeva paryAyeNArphAte dravyaM tadeva guNavadidaM dravyamayamasya guNaH, zubhramidamuttarIyamayamasya zubhro guNa ityAdivadatAbhAviko bheda unmjjti| yadA tu dravyeNAryate dravyaM tadAstamitasamastaguNavAsanonmeSasya tathAvidhaM dravyameva zubhramuttarIyamityAdivatprapazyataH samUla evAtAbhAviko bhedo nimjjti| evaM hi bhede nimajjati tatpratyayA prtiitirnimjjti| tasyAM nimajjatyAmayutasiddhatvotthamarthAntaratvaM nimjjti| tataH samastamapi dravyamevaikaM bhuutvaavtisstthte| yadA tu bheda unmajjati, tasminnunmajjati tatpratyayA pratItirunmajjati, tasyAmunmajjatyAmayutasiddhatvotthamarthAntaratvamunmajjati, tadApi tatparyAyatvenonmajjajjalarAzerjalakallola iva dravyAnna vyatiriktaM syaat| evaM sati svayameva sadravyaM parasamao necchati na manyate ya idaM vastusvarUpaM sa hi sphuTaM parasamayo mithyaadRssttirbhvti| evaM yathA paramAtmadravyaM svabhAvata: siddhamavaboddhavyaM tathA srvdrvyaanniiti| atra dravyaM kenApi puruSeNa na pratItino Azraya (-kAraNa ) nathI, kAraNa ke te (atAbhAvika bheda) svayameva (pote ja) unmagra ane 'nimagna thAya che. te A pramANe jyAre dravyane paryAya prApta karAvavAmAM Ave (arthAt jyAre dravyane paryAya prApta kare che-pahoMce che ema paryAyArthika nayathI jovAmAM Ave che, tyAre ja-"zukla A vatra che, A Ano zuklatvaguNa che" ityAdinI mAphaka-' guNavALu A dravya che, A Ano guNa che" tAbhAvika bheda unmagna thAya che. paraMtu jyAre dravyane dravya prApta karAvavAmAM Ave (arthAta dravyane dravya prApta kare che- pahoMce che ema dravyArthika nayathI jovAmAM Ave), tyAre samasta sanAnA unmeSa jene asta thaI gayA che evA te jIvane-"zukla vastra ja che' ityAdinI mAphaka-"AvuM dravya ja che" ema jotAM samULo ja atAbhAvika bheda nimagna thAya che. e rIte bheda nimagna thatAM tenA Azraye (-kAraNe) thatI pratIti nimagna thAya che. te ( pratIti) nimagna thatAM ayutasiddhatvajanita arthAtarapaNuM nimagna thAya che. tethI badhuMya (AkhuMya), eka dravya ja thaIne rahe che. ane jyAre bheda unmagna thAya che, te unmagna thatAM tenA Azraye (-kAraNe ) thatI pratIti unmagna thAya che, te (pratIti ) utpanna thatAM ayutasiddhatvajanita arthAtarapaNuM utpanna thAya che, tyAre paNa (te) dravyanA paryAyapaNe unmagna thatuM hovAthI, -jema jaLarAzithI jaLakallola vyatirikta nathI (arthAt samudrathI taraMga juduM nathI) tema-dravyathI vyatirikta hotuM nathI. 1. unmagna thavuM = upara AvavuM, tarI AvavuM, pragaTa thavuM. (mukhya thavuM.) 2. nimagna thavuM = DUbI javuM. (gauNa thavuM.). 3. guNavAsanAnA unmeSa = dravyamAM aneka guNo hovAnA valaNanuM (abhiprAyanuM) prAkaTaya; guNabheda hovArUpa manovalaNanA (abhiprAyanA) phaNagA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 186 pravacanasAra [ bhagavAna zrI.iMdu: bhvti| yastvevaM necchati sa khalu parasamaya eva drssttvyH|| 98 / / athotpAdavyayadhrauvyAtmakatve'pi sadravyaM bhavatIti vibhAvayati sadavaTThidaM sahAve davvaM davvassa jo hi prinnaamo| atthesu so sahAvo tthidisNbhvnnaassNbddho|| 99 / / sadavasthitaM svabhAve dravyaM dravyasya yo hi prinnaamH| artheSu sa svabhAvaH sthitisNbhvnaashsNbddhH|| 99 / / iha hi svabhAve nityamavatiSThamAnatvAtsaditi drvym| svabhAvastu dravyasya dhrauvyotpaadocchedaikyaatmkprinnaamH| yathaiva hi dravyavAstunaH sAmastyenaikasyApi viSkambhakrama kriyte| sattAguNo'pi dravyAdinno nAstItyabhiprAyaH / / 98 / / athotpAdavyayadhrauvyatve sati sattaiva dravyaM bhavatIti prajJApayati-sadavaTThidaM sahAve davvaM dravyaM muktAtmadravyaM bhvti| kiM krtR| saditi shuddhcetnaanvyruupmstitvm| kiNvishissttm| avsthitm| kv| svbhaave| svabhAvaM kathayati-davvassa A pramANe hovAthI (ema nakkI thayuM ke) dravya svayameva sat che. Ama je mAnato nathI te kharekhara parasamaya ja mAnavo. 98. have utpAdavyayadhrauvyAtmaka hovA chatAM dravya "sa" che ema darzAve che: dravyo svabhAva viSe avasthita, tethI "sa" sau dravya che; utpAda-dhrauvya-vinAzayuta pariNAma dravyasvabhAva che. 99. sanvayArtha:- [ svabhAve ] svabhAvamA [avasthitaM] avasthita (ovAthI) [ dravyaM ] dravya [ sat ] 'sat' cha; [ dravyasya ] dravyano [ yaH hi] 4 [ sthitisaMbhavanAzasaMbaddhaH] utpA6vyayaprauvya sahita [pariNAmaH ] 525||m [ saH] te [artheSu svabhAvaH ] parthono svaramA che. TIkA- ahIM ( vizvane viSe) svabhAvamAM nitya avasthita hovAthI dravya "sata che. svabhAva dravyano dhrauvya-utpAda-vinAzanI ekatAsvarUpa pariNAma che. jema dravyanuM vAstu samagrapaNA vaDe (akhaMDapaNA vaDe) eka hovA chatAM, vistAra 1. avasthita = 2hetu; Taj. 2. dravyana vAstu = dravyano sva-vistAra; dravyarnu svakSetra; dravyarnu sva-56; dravyanu sva-6 (vAstu = 52; 2649 nivAsasthAna; Azraya; (bhUmi.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates hAnanazAstrAmA ] zeyatattva-prajJApana 187 pravRttivartinaH sUkSmAMzAH pradezAH, tathaiva hi dravyavRtteH sAmastyenaikasyApi pravAhakramapravRttivartinaH sUkSmAMzAH prinnaamaaH| yathA ca pradezAnAM parasparavyatirekanibandhano viSkambhakramaH, tathA pariNAmAnAM parasparavyatirekanibandhana: prvaahkrmH| yathaiva ca te pradezAH svasthAne svarUpapUrvarUpAbhyAmutpannocchannatvAtsarvatra parasparAnusyUtisUtritaikavAstutayAnutpannapralInatvAcca saMbhUtisaMhAradhrauvyAtmakamAtmAnaM dhArayanti, tathaiva te pariNAmAH svAvasare svarUpapUrvarUpAbhyAmutpannocchannatvAtsarvatra parasparAnusyUtisUtritaikapravAhatayAnutpannapralInatvAcca saMbhUtisaMhAradhrauvyAtmaka. mAtmAnaM dhaarynti| yathaiva ca ya eva hi pUrvapradezocchedanAtmako vAstusImAntaH sa eva hi taduttarotpAdAtmakaH, sa eva ca parasparAnusyUtisUtritaikavAstutayAtadubhayAtmaka iti; jo hi pariNAmo tasya paramAtmadravyasya saMbandhI hi sphuTaM yaH prinnaamH| keSu vissyessu| atthesu paramAtmapadArthasya dharmatvAdabhedanayenArthA bhnnynte| ke te| kevalajJAnAdigaNAH siddhatvAdiparyAyAzca, teSvartheSu viSayeSu yo'sau prinnaamH| so sahAvo kevalajJAnAdiguNasiddhatvAdiparyAyarUpastasya paramAtmadravyasya svabhAvo bhvti| sa ca kthNbhuutH| ThidisaMbhavaNAsasaMbaddho svAtmaprAptirUpamokSaparyAyasya saMbhavastasminneva kSaNe paramAgamabhASayaikatvavitarkAvIcAradvitIyazukladhyAnasaMjJasya zuddhopAdAnabhUtasya samasta kramamAM pravartanArA tenA je sUkSma aMzo te pradezo che, tema dravyanI vRtti samagrapaNA vaDe eka hovA chatAM, pravAhakramamAM pravartanArA tenA je sUkSma aMzo te pariNAmo che. jema vistArakamanuM kAraNa pradezono paraspara vyatireka che, tema pravAhakramanuM kAraNa pariNAmono paraspara vyatireka che. jema te pradezo potAnA sthAnamAM sva-rUpathI utpanna ne pUrvarUpathI vinaSTa hovAthI tathA sarvatra (badheya) paraspara anusUtithI racAyelA ekavAstupaNA vaDa anutpanna-avinaSTa hovAthI utpattisaMhAra-dhrauvyAtmaka che, tema te pariNAmo potAnA avasaramAM sva-rUpathI utpannane pUrvarUpathI vinaSTa hovAthI tathA sarvatra paraspara anusmRtithI racAyelA eka pravAhapaNA vaDa anutpanna-avinara hovAthI utpatti-sahAra-dhrauvyAtmaka che. vaLI jema vAstuno je nAnAmAM nAno (chevaTano) aMza pUrvapradezanA vinAzasvarUpa che te ja (aMza) tyArapachInA pradezanA utpAdasvarUpa che tathA te ja paraspara anusmRtithI racAyelA ekavAstupaNA vaDe anubhayasvarUpa 1. vRtti = partata; hote; hovA5; hayAtI. 2. vyatireka = bheda; (ekano bIjAmAM) abhAva. (eka pariNAma te bIjA pariNAmarUpa nathI tethI dravyanA pravAhamA che.) 3. manusyUti = anvayapUrva 5. [ sarva pri9||bho 52252. anvayapUrva (-sAdRzyasahita) thaaye| (joDAyelA) hovAthI te badhA pariNAmo ekapravAhapaNe che tethI teo utpanna ke vinaSTa nathI.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 188 pravacanasAra | [ bhagavAnazrIkuMdakuMda tathaiva ya eva hi pUrvapariNAmocchedAtmaka: pravAhasImAntaH sa eva hi taduttarotpAdAtmakaH, sa eva ca parasparAnusyUtisUtritaikapravAhatayAtadubhayAtmaka iti| evamasya svabhAvata eva trilakSaNAyAM pariNAmapaddhatau durlalitasya svabhAvAnatikramAttrilakSaNameva sattvamanumodanIyam muktaaphldaamvt| yathaiva hi parigRhItadrAghimni pralambamAne muktAphaladAmani samasteSvapi svadhAmasUcakAsatsu muktAphaleSUttarottareSu dhAmasUttarottaramuktAphalAnAmudayanAtpUrvapUrvamuktAphalAnAmanudayanAt sarvatrApi parasparAnusyUtisUtrakasya sUtrakasyAvasthAnAttrailakSaNyaM prasiddhimavatarati, tathaiva hi parigRhItanityavRttinivartamAne dravye samasteSvapi svAvasareSUcakAsatsu pariNAmeSUttarottareSvavasareSUttarottarapariNAmAnAmudayanAtpUrvapUrvapariNAmAnAmanudayanAt sarvatrApi parasparAnusyUtisUtrakasya pravAhasyAvasthAnAttrailakSaNyaM prsiddhimvtrti|| 99 / / rAgAdivikalpopAdhirahitasvasaMvedanajJAnaparyAyasya nAzastasminneva samaye tadubhayAdhArabhUtaparamAtmadravyasya sthitirityuktalakSaNotpAdavyayadhrauvyatrayeNa saMbandho bhvtiiti| evamutpAdavyayadhrauvyatrayeNaikasamaye yadyapi che (arthAt bemAMthI eke svarUpe nathI), tema pravAhano je nAnAmAM nAno aMza pUrvapariNAmanA vinAzasvarUpa che te ja tyArapachInA pariNAmanA utpAdasvarUpa che tathA te ja paraspara anusmRtithI racAyelA ekapravAhapaNA vaDe anubhayasvarUpa che. A pramANe svabhAvathI ja trilakSaNa pariNAma paddhatimAM (pariNAmonI paraMparAmAM) vartatuM dravya svabhAvane nahi atikramatuM hovAthI sarvane trilakSaNa ja `anumodavuM-motInA hAranI mAphaka. (te A rIte ) jema jeNe (amuka ) laMbAI grahaNa karelI che evA laTakatA motInA hArane viSe, potapotAnA sthAnomAM prakAzatAM samasta motIomAM, pachI pachInAM sthAnoe pachI pachInAM motIo pragaTa thatAM hovAthI ane pahelA pahelAMnAM motIo nahi pragaTa thatAM hovAthI tathA badheya paraspara anusmRti racanAro doro avasthita hovAthI trilakSaNapaNe prasiddhi pAme che; tema jeNe "nityavRtti grahaNa karelI che evA racAtA (pariNamatA) dravyane viSe, potapotAnA avasaromAM prakAzatA (pragaTatA) samasta pariNAmomAM, pachI pachInA avasaroe pachI pachInA pariNAmo pragaTa thatA hovAthI ane pahelAMpahelAnA pariNAmo nahi pragaTa thatA hovAthI tathA badheya paraspara anusmRti racanAro pravAha avasthita (- Takato) hovAthI trilakSaNapaNe prasiddhi pAme che. 1. atikramatuM = ogatuM; choDatuM. 2. sattva = satpaNuM; (abhedanaye ) dravya. 3. trilakSaNa = utpAda, vyaya ne dhrauvya e traNa lakSaNavALuM; trisvarUpa; trayAtmaka. 4. anumodavuM = AnaMdathI saMmata karavuM. 5. nityavRtti = nitya TakavApaNuM; nitya hayAtI; sadA vartavuM te. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zayatattva-prajJApana 189 athotpAdavyayadhrauvyANAM parasparAvinAbhAvaM dRDhayati Na bhavo bhaMgavihINo bhaMgo vA Natthi sNbhvvihiinno| uppAdo vi ya bhaMgo Na viNA dhovveNa atthenn||100|| na bhavo bhaGgavihIno bhaGgo vA nAsti sNbhvvihiinH| utpAdo'pi ca bhaGgo na vinA dhrauvyennaarthen|| 100 / / paryAyArthikanayena paramAtmadravyaM pariNataM, tathApi dravyArthikanayena sattAlakSaNameva bhvti| trilakSaNamapi satsattAlakSaNaM kathaM bhaNyata iti cet "utpAdavyayadhrauvyayuktaM sat' iti vcnaat| yathedaM paramAtmadravyamekasamayenotpAdavyayadhrauvyaiH pariNatameva sattAlakSaNaM bhaNyate tathA sarvadravyANItyarthaH / / 99 / / evaM svarUpasattArUpeNa prathamagAthA, mahAsattArUpeNa dvitIyA, yathA dravyaM svataHsiddhaM tathA sattAguNo'pIti kathanena tRtIyA, utpAdavyayadhrauvyatve'pi sattva dravyaM bhaNyata iti kathanena caturthIti gAthAcatuSTayena sattAlakSaNa bhAvArtha:- dareka dravya sadAya svabhAvamAM rahe che tethI "sa" che. te svabhAva utpAdavyayadhrauvyasvarUpa pariNAma che. jema dravyanA vistArano nAnAmAM nAno aMza te pra dravyanA pravAhano nAnAmAM nAno aMza te pariNAma che. dareka pariNAma sva-kALamAM potAnA rUpe Upaje che, pUrva rUpathI nAza pAme che ane sarva pariNAmomAM ekapravAhapaNuM hovAthI dareka pariNAma utpAdavinAza vinAno ekarUpa-dhruva rahe che. vaLI utpAda-vyaya-dhrauvyamAM samayabheda nathI, traNeya eka ja samaye che. AvA utpAda-vyaya-dhrauvyAtmaka pariNAmonI paraMparAmAM dravya svabhAvathI ja sadAya rahetuM hovAthI dravya pote paNa, motInA hAranI mAphaka, utpAdavyayadhrauvyAtmaka che. 99. have utpAda, vyaya ane dhrauvyano paraspara avinAbhAva daDha kare che: utpAda bhaMga vinA nahIM, saMhAra sarga vinA nahIM; utpAda tema ja bhaMga, dhrauvya-padArtha viNa varte nahIM 100. anvayArtha:- [ bhava: ] utpAda [bhajIviddIna: ] 'bhaMga vinAno [7] hoto nathI [ vA ] ane [ ma ] bhaMga [ saMmavavidIna:] utpAda vinAno [ nAsti] hoto nathI; [ utpAda] utpAda [ ga 2] tema ja [ bhaS:] bhaMga [ dhrauvyA marthana vinA] dhrauvya padArtha vinA [] hotA nathI. 1. avinAbhAva = eka vinA bIjAnuM nahIM hovuM te; ekabIjA vinA hoI ja na zake evo bhAva. 2. bhaMga = vyaya; nAza. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 190 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMDu na khalu sargaH saMhAramantareNa , na saMhAro vA sargamantareNa , na sRSTisaMhArau sthitimantareNa, na sthiti: srgsNhaarmntrenn| ya eva hi sargaH sa eva saMhAraH, ya eva saMhAraH sa eva sargaH, yAveva sargasaMhArau saiva sthitiH, yaiva sthitistAveva srgsNhaaraaviti| tathA hi-ya eva kumbhasya sargaH sa eva mRtpiNDasya saMhAraH, bhAvasya bhaavaantraabhaavsvbhaavenaavbhaasnaat| ya eva ca mRtpiNDasya saMhAra: sa eva kumbhasya sargaH, abhAvasya bhaavaantrbhaavsvbhaavenaavbhaasnaat| yau ca kumbhapiNDayoH sargasaMhArau saiva mRttikAyAH sthitiH, vyatirekamukhe vivaraNamukhyatayA dvitIyasthalaM gtm| athotpAdavyayadhrauvyANAM parasparasApekSatvaM darzayati- Na bhavo bhaMgavihINo nirdoSaparamAtmarucirUpasamyaktvaparyAyasya bhava utpAdaH tadviparItamithyAtva-paryAyasya bhaGgaM vinA na bhvti| ksmaat| upAdAnakAraNAbhAvAt , mRtpiNDabhaGgAbhAve ghaTotpAda iv| dvitIyaM ca kAraNaM mithyAtvaparyAyabhaGgasya samyaktvaparyAyarUpeNa prtibhaasnaat| tadapi ksmaat| "bhAvAntarasvabhAvarUpo bhavatyabhAva'' iti vcnaat| ghaTotpAdarUpeNa mRtpiNDabhaGga iv| yadi punarmithyAtvaparyAyabhaGgasya samyaktvopAdAnakAraNabhUtasyAbhAve'pi zuddhAtmAnubhUtirucirUpa-samyaktvasyotpAdo bhavati, taryupAdAnakAraNarahitAnAM khapuSpAdInA TIkAH- kharekhara sarga saMhAra vinA hoto nathI ane saMhAra sarga vinA hoto nathI; sRSTi ane saMhAra sthiti vinA hotAM nathI, sthiti sarga ane saMhAra vinA hotI nathI. je sarga che te ja saMhAra che, je saMhAra che te ja sarga che; je sarga ne saMhAra che te ja sthiti che, je sthiti che te ja sarga ne saMhAra che. te A pramANeH je kuMbhano sarga che te ja mRttikApiMDano saMhAra che, kAraNa ke bhAvanuM bhAvAntaranA abhAvasvabhAve avabhAsana che (arthAt bhAva anyabhAvanA abhAvarUpa svabhAve prakAze che-dekhAya che). vaLI je kRttikApiMDano saMhAra che te ja kuMbhano sarga che, kAraNa ke abhAvanuM bhAvAttaranA bhAvasvabhAve avabhAsana che (arthAt nAza anyabhAvanA utpAdarUpa svabhAve prakAze che). vaLI je kuMbhano sarga ane piMDano saMhAra che te ja mRttikAnI sthiti che, kAraNa ke vyatireko anvayane * vytirekmukhen.......ntikrmnnaat| se prabhArI ne pahale nIye prabhArI 16 se mema kA cha: vytirekaannaamnvyaantikrmnnaat| yaiva ca mRttikAyA: sthitistAveva kumbhapiNDayoH sargasaMhArau, vyatirekamukhenaivAnvayasya prkaashaanaat|gutii manuvA6 mA sudhAresA 46 prabhArI chi. 1. saga = 340; utpatti. 2. saMhAra = vyaya; nAza. 3. sRSTi = utpatti. 4. sthiti = 2 yuta; dhruva 24 ta; dhauvya. 5. mRttipiMDa = bhATIno piM; bhATIno piMDI. 6. vyatire = me; menuMbI35 nahi hote; 'mAte nathI' sevA dhananA nimittabhUta bhinna3559i. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 191 naivAnvayasya prkaashnaat| yaiva ca mRttikAyAH sthitistAveva kumbhapiNDayoH sargasaMhArau, vytirekaannaamnvyaantikrmnnaat| yadi punarnedamevamiSyeta tadAnyaH sargo'nyaH saMhAra: anyA sthitirityaayaati| tathA sati hi kevalaM sarga magayamANasya kambhasyotpAdanakAraNA-bhAvAdabhavanireva bhavet , asadutpAda eva vaa| tatra kumbhasyAbhavanau sarveSAmeva bhAvAnAmabhavanireva bhaveta; asadutpAde vA vyomaprasavAdInAmapyutpAdaH syaat| tathA kevalaM saMhAramArabhamANasya mRtpiNDasya saMhArakAraNAbhAvAdasaMharaNireva bhavet , saduccheda eva vaa| tatra mRtpiNDasyAsaMharaNau sarveSAmeva mapyutpAdo bhvtu| na ca tthaa| bhaMgo vA Natthi saMbhavavihINo paradravyopAdeyarucirUpamithyAtvasya bhaGgo naasti| kthNbhtH| prvoktsmyktvpryaaysNbhvrhitH| kasmAditi cet| bhaGgakAraNAbhAvAta ghaTotpAdAbhAve mRtpinnddsyev| dvitIyaM ca kAraNaM samyaktvaparyAyotpAdasya mithyAtvaparyAyAbhAva-rUpeNa drshnaat| tadapi ksmaat| paryAyasya paryAyAntarAbhAvarUpatvAt, ghaTaparyAyasya mRtpinnddaabhaavruupennev| yadi punaH samyaktvotpAdanirapekSo bhavati mithyAtvaparyAyAbhAvastIbhAva eva na syaat| ksmaat| atikramatA (oLaMgatA, choDatA) nathI. vaLI je mRttikAnI sthiti che te ja kuMbhano sarga ane piMDano saMhAra che, kAraNa ke vyatireko dvArA ja anvaya prakAze che. ane jo Ama ja (-upara samajAvyuM tema ja) na mAnavAmAM Ave to "anya sarga che, anya saMhAra che, anya sthiti che' evuM Ave che (arthAt traNe judAM che evuM mAnavAno prasaMga Ave che ). ema thatAM (zA doSo Ave te samajAvavAmAM Ave che ): kevaLa sarga zodhanAra kuMbhanI (-vyaya ane dhrauvyathI judo ekalo utpAda karavA janAra ghaDAnI), 'utpAdanakAraNanA abhAvane lIdhe, utpatti ja na thAya; athavA to asano ja utpAda thAya. tyAM, (1) jo kuMbhanI utpatti na thAya to badhAya bhAvonI utpatti ja na thAya (arthAt jema kuMbhanI utpatti na thAya tema vizvanA koI paNa dravyamAM koI paNa bhAvano utpAda ja na thAya e doSa Ave); athavA (2) jo asatano utpAda thAya to vyomapuSpa vagereno paNa utpAda thAya (arthAta zUnyamAMthI paNa padArtho utpanna thavA mAMDe e doSa Ave ). vaLI kevaLa saMhAra AraMbhanAra mRttikApiMDano (-utpAda ane dhrauvya rahita ekalo vyaya karavA janAra mRttikApiMDano), 'saMhArakAraNanA abhAvane lIdhe, saMhAra ja na thAya; athavA to satano ja ucchada thAya. tyAM, (1) jo mRttikApiMDano saMhAra na thAya to badhAya 1. anvaya = ekarUpatA; sadezatA: 'A te ja che" evA jJAnanA kAraNabhUta ekarUpapaNuM. 2. utpAdanakAraNa = utpattinuM kAraNa 3. vyomapuSpa = AkAzanAM phUla 4. saMhArakAraNa = saMhAranuM kAraNa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda bhAvAnAmasaMharaNireva bhavet saducchede vA saMvidAdInAmapyucchedaH syAt / tathA kevalAM sthitimupagacchantyA mRttikAyA vyatirekAkrAntasthityanvayAbhAvAdasthAnireva bhavet, kSaNikanityatvameva vaa| tatra mRttikAyA asthAnau sarveSAmeva bhAvAnAmasthAnireva bhavet; kSaNikanityatve vA citta-kSaNAnAmapi nityatvaM syAt / tata uttarottaravyatirekANAM sargeNa pUrvapUrvavyatirekANAM saMhAreNAnvayasyAvasthAnenAvinAbhUtamudyotamAnanirvighnatrailakSaNyalAJchanaM drvymvshymnumntvym|| 100 / / Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates darzitaM abhAvakAraNAbhAvAditi, ghaTotpAdAbhAve mRtpiNDAbhAvasya iva / uppAdo vi ya bhaMgo Na viNA davveNa attheNa paramAtmarucirUpasamyaktvasyotpAdastadviparItamithyAtvasya bhaGgo vA nAsti / kaM vinA / tadubhayAdhArabhUtaparamAtmarUpadravyapadArthaM vinA / kasmAt / dravyAbhAve vyayotpAdAbhAvAnmRtti - kAdravyAbhAve ghaTotpAdamRtpiNDabhaGgAbhAvavaditi / yathA samyaktvamithyAtvaparyAyadvaye parasparasApekSa -mutpAdAditrayaM pravacanasAra bhAvono saMhAra ja na thAya (arthAt jema mRttikApiMDano vyaya na thAya tema vizvanA koI paNa dravyamAM koI paNa bhAvano vyaya ja na thAya e doSa Ave ); athavA (2) jo satno uccheda thAya to caitanya vagereno paNa uccheda thAya (arthAt sarva dravyono samULago vinAza thAya e doSa Ave ). vaLI kevaLa sthiti prApta karavA janArI mRttikAnI, vyatireko sahita sthitino -anvayano tene abhAva thavAne lIdhe, sthiti ja na thAya; athavA to kSaNikanuM ja nityapaNuM thAya. tyAM, (1) jo kRttikAnI sthiti na thAya to badhAya bhAvonI sthiti ja na thAya (arthAt jo mATI dhruva na rahe-na Take, to mATInI jema vizvanuM koI paNa dravya dhruva ja na rahe-Take ja nahi e doSa Ave ); athavA (2) jo kSaNikanuM nityapaNuM thAya to cittanA kSaNika bhAvonuM paNa nityapaNuM thAya (arthAt manano dareka vikalpa paNa trikALika dhruva bane e doSa Ave ). mATe dravyane `uttara uttara vyatirekonA sarga sAthe, pUrva pUrva vyatirekonA saMhAra sAthe ane anvayanA avasthAna sAthe avinAbhAvavALuM, jene nirvighna (abAdhita ) trilakSaNapaNArUpa lAMchana prakAzamAna che evuM, avazya saMmata karavuM. 100. = 1. kevaLa sthiti ( utpAda ane bhaya vinAnuM) ekaluM dhruvapaNuM; ekaluM TakavApaNuM; ekaluM avasthAna. [anvaya vyatireko sahita ja hoya che tethI dhrauvya utpAdavyayasahita ja hoya, ekaluM hoI zake nahi, jema utpAda ( athavA vyaya ) dravyano aMza che-samagra dravya nathI, tema dhrauvya paNa dravyano aMza che-samagra dravya nathI.] 2. uttara uttara pachI pachInA 3. avasthAna = TakavuM te; dhruva rahevuM te. 4. lAMchana = cihna. = Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana athotpAdAdInAM dravyAdarthAntaratvaM saMharati uppAdaTThidibhaMgA vijjaMte pajjaesu pjjaayaa| davve hi saMti NiyadaM tamhA davvaM havadi savvaM / / 101 / / utpAdasthitibhaGgA vidyante paryAyeSu paryAyAH / dravye hi santi niyataM tasmAddravyaM bhavati sarvam / / 101 / / utpAdavyayadhrauvyANi hi paryAyAnAlambante, te puna: paryAyA drvymaalmbnte| tataH samastamapyetadekameva dravyaM, na punrdrvyaantrm| dravyaM hi tAvatparyAyairAlambyate, samudAyinaH samudAyAtmakatvAt; pAdapavat / yathA hi samudAyI pAdapaH skandhamUlazAkhAsamudAyAtmakaH tathA sarvadravyaparyAyeSu draSTavyamityarthaH / / 100 / / athotpAdavyayadhrauvyANi dravyeNa saha parasparAdhArAdheyabhAvatvAdanvayadravyArthikanayena dravyameva bhavatItyupadizati-uppAdaTThidibhaMgA vizuddhajJAnadarzanasvabhAvAtmatattvanirvikArasvasaMvedanajJAnarUpeNotpAdastasminneva kSaNe svasaMvedanajJAnavilakSaNAjJAnaparyAyarUpeNa bhaGgaH, tadubhayAdhArAtmadravyatvAvasthArUpeNa sthitirityuktalakSaNAstrayo bhaGgA kartAraH / vijjaMte vidyante 193 have utpAdAdikanuM dravyathI arthAta25NuM naSTa kare che (arthAt utpAda-vyaya-dhrauvya dravyathI jAdA padArtho nathI ema siddha kare che): utpAda tema ja dhrauvya ne saMhAra varte paryaye, ne paryAyo dravye niyamathI, sarva tethI dravya che 101. anvayArthaH- [ utpAdasthitibhaGgAH ] utpA6, sthiti ane laMga [ paryAyeSu] paryAyomAM [ vidyante ] varte che; [ paryAyAH ] paryAyo [ niyataM ] niyamathI [ dravye hi santi ] dravyomAM hoya che, [ tasmAt ] tethI [ sarvaM ] (te) adhuMya [ dravyaM bhavati ] dravya che. = TIkA:- utpAda, vyaya ane dhrauvya kharekhara paryAyone AlaMbe che ane te paryAyo dravyane AlaMbe che (arthAt utpAda-vyaya-dhrauvya paryAyonA Azraye che ane paryAyo dravyanA Azraye che); tethI A badhuMya eka ja dravya che, dravyAMtara nathI. prathama to dravya paryAyo vaDe AlaMbAya che (arthAt paryAyo dravyane Azrita che) kAraNa ke * samudAyI samudAyasvarUpa hoya che; vRkSanI mAphaka. jema samudAyI vRkSa skaMdha, mULa * samuddAyI samudAyavALuM, samudAyanuM jaththAnuM ) baneluM. (dravya samudAyI che kAraNa ke paryAyonA samudAyasvarUpa che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 194 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda skandhamUlazAkhAbhirAlambita eva pratibhAti, tathA samudAyi dravyaM paryAyasamudAyAtmakaM paryAyairAlambitameva prtibhaati| paryAyAstUtpAdavyayadhrauvyairAlambyante, utpAdavyayadhrauvyANAmazadharmatvAt; biijaanggurpaadptvvt| yathA kilAzinaH pAdapasya bIjAGkurapAdapatvalakSaNAstrayoM'zA bhaGgotpAdadhrauvyalakSaNairAtmadharmairAlambitAH samameva pratibhAnti, tathAMzino dravyasyocchidyamAnotpadyamAnAvatiSThamAnabhAvalakSaNAstrayoM'zA bhagotpAdadhrauvyalakSaNairAtmadhamarAlambitAH samameva prtibhaanti| yadi punarbhaGgotpAdadhrauvyANi dravyasyaiveSyante tadA samagrameva viplvte| tathA hi- bhaGge tAvat kSaNabhaGgakaTAkSitAnAmekakSaNa eva sarvadravyANAM saMharaNAdravyazUnyatAvatAraH saducchedo vaa| utpAde tu pratisamayotpAdamudritAnAM pratyekaM dravyANAmAnantyamasadutpAdo vaa| tisstthnti| kessu| pajjaesu samyaktvapUrvakanirvikArasvasaMvedanajJAnaparyAye tAvadutpAdastiSThati svasaMvedanajJAnavilakSaNAjJAnaparyAyarUpeNa bhaGgastadubhayAdhArAtmadravyatvAvasthArUpaparyAyeNa dhrauvyaM cetyuktlkssnnsvkiiysvkiiypryaayessu| pajjAyA davvaM hi saMti te coktalakSaNajJAnAjJAnatadubhayAdhArAtmadravyatvAvasthArUpaparyAyA hi ane zAkhAonA samudAya svarUpa hovAthI skaMdha, mULa ane zAkhAothI AlaMbita ja bhAse che ( jovAmAM Ave che), tema samudAyI dravya paryAyonA samudAyasvarUpa hovAthI paryAyo vaDa AlaMbita ja bhAse che (arthAt jema thaDa, mULa ane DALIo vRkSanA Azraye ja che-vRkSathI bhinnapadArtharUpa nathI, tema paryAyo dravyanA Azraye ja che-dravyathI bhinna padArtharUpa nathI). ane paryAyo utpAda-vyaya-dhrauvya vaDe AlaMbAya che (arthAta utpAda-vyaya-dhrauvya paryAyone Azrita che, kAraNa ke utpAda-vyaya-dhrauvya aMzonA dharmo che ( - aMzInA dharmo nathI); bIja, aMkura ane vRkSatvanI mAphaka. jema aMzI evA vRkSanA bIja-aMkura-vRkSa-svarUpa traNa aMzo bhaMga-utpAdadhrauvyasvarUpa nija dharmo vaDe AlaMbita ekIsAthe ja bhAse che, tema aMzI evA dravyanA, naSTa thato bhAva, Upajato bhAva ane avasthita raheto bhAva e traNa aMzo bhaMga-utpAda-dhrauvyasvarUpa nija dharmo vaDe AlaMbita ekIsAthe ja bhAse che. paraMtu jo (bhaMga-utpAda-dhrauvya aMzonAM nahi mAnatAM) (1) bhaMga, (2) utpAda ane (3) dhrauvya dravyanAM ja mAnavAmAM Ave, to badhuMya viplava pAme. te A pramANeH (1) prathama, jo dravyano ja bhaMga mAnavAmAM Ave to kSaNabhaMgathI lakSita sarva dravyono eka kSaNamAM ja saMhAra thavAthI dravyazUnyatA Ave athavA sano uccheda thAya. (2) jo dravyano ja utpAda mAnavAmAM Ave to samaye samaye thatA utpAda vaDa cilita evAM dravyone pratyekane anaMtapaNuM 1. aMzI = aMzovALuM: aMzonuM baneluM. (dravya aMzI che.) 2. viplava = aMdhAdhUMdhI; UthalapAthala; goTALo; virodha. 3. kSaNabhaMgathI lakSita = kSaNavinAza jemanuM lakSaNa hoya evAM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana 195 dhrauvye tu kramabhuvAM bhAvAnAmabhAvAdravyasyAbhAvaH kSaNikatvaM vaa| ata utpAdavyayadhrauvyairAlambyantAM paryAyAH paryAyaizca dravyamAlambyatAM, yena samastamapyetadekameva dravyaM bhvti|| 101 / / athotpAdAdInAM kSaNabhedamudasya dravyatvaM dyotayati samavedaM khalu davvaM sNbhvtthidinnaassnnnnidtuhiN| ekkammi ceva samaye tamhA davvaM khu tattidayaM / / 102 / / sphuTaM dravyaM snti| NiyadaM nizcitaM pradezAbhede'pi svkiiysvkiiysNjnyaalkssnnpryojnaadibheden| tamhA davvaM havadi savvaM yato nizcayAdhArAdheyabhAvena tiSThantyutpAdAdayastasmAtkAraNAdutpAdAditrayaM svasaMvedana Ave (arthAt samaye samaye thato utpAda jenuM cihna hoya evuM dareka dravya anaMtadravyapaNuM pAme) athavA asano utpAda thAya. (3) jo dravyanuM ja dhrauvya mAnavAmAM Ave to krame thatA bhAvonA abhAvane lIdhe dravyano abhAva Ave athavA kSaNikapaNuM thAya. mATe utpAda-vyaya-dhrauvya vaDa paryAyo AlaMbita ho ane paryAyo vaDe dravya AlaMbita ho ke jethI A badhuya eka ja dravya hoya. bhAvArtha:- bIja, aMkura ane vRkSatva e vRkSanA aMzo che. bIjano nAza, aMkurano utpAda ane vRkSatvanuM dhravya (dhruvapaNuM ) traNe ekIsAthe che. A rIte nAza bIjane Azrita che, utpAda aMkurane Azrita che ane dhrauvya vRkSane Azrita che; nAza-utpAda-dhrauvya bIja aMkura-vRkSatvathI bhinna padArtharUpa nathI. vaLI bIja-aMkura-vRkSatva paNa vRkSathI bhinna padArtharUpa nathI. mATe A badhAMya, eka vRkSa ja che. e ja pramANe naSTa thato bhAva, Upajato bhAva ane Takato bhAva e dravyanA aMzo che. naSTa thatA bhAvano nAza, UpajatA bhAvano utpAda ane TakatA bhAvanuM dhrauvya ekIsAthe che. A rIte nAza naSTa thatA bhAvane Azrita che, utpAda UpajatA bhAvane Azrita che ane dhrauvya TakatA bhAvane Azrita che; nAza-utpAda-dhrauvya te bhAvothI bhinna padArtharUpa nathI. vaLI te bhAvo paNa dravyathI bhinna padArtharUpa nathI. mATe A badhAMya, eka dravya ja che. 101. have utpAdAdikano kSaNabheda 'nirasta karIne teo dravya che ema samajAve che: utpAda-dhrauvya-vinAzasaMzita artha saha samaveta che eka ja samayamAM dravya nizcaya, tethI e trika dravya che. 102. 1. nirasta karIne = dUra karIne naSTa karIne; khaMDita karIne; nirAkRta karIne. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 196 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM: samavetaM khalu dravyaM saMbhavasthitinAzasaMjJitAthaiH / ekasmin caiva samaye tasmAdravyaM khalu tttritym||102|| iha hi yo nAma vastuno janmakSaNa: sa janmanaiva vyAptatvAt sthitikSaNo nAzakSaNazca na bhvti| yazca sthitikSaNaH sa khalubhayorantarAladurlalitatvAjjanmakSaNo nAzakSaNazca na bhvti| yazca nAzakSaNa: sa tUtpadyAvasthAya ca nazyato janmakSaNa: sthitikSaNazca na bhvti| ityutpAdAdInAM vitaryamANaH kSaNabhedo hRdybhuumimvtrti| avataratyevaM yadi jJAnAdiparyAyatrayaM cAnvayadravyArthikanayena sarvaM dravyaM bhvti| pUrvoktotpAdAditrayasya tathaiva svasaMvedanajJAnAdiparyAyatrayasya cAnugatAkAreNAnvayarUpeNa yadAdhArabhUtaM tadanvadravyaM bhaNyate, tadviSayo yasya sa bhvtynvydrvyaarthiknyH| yathedaM jJAnAjJAnaparyAyadvaye bhaGgatrayaM vyAkhyAtaM tathApi sarvadravyaparyAyeSu yathAsaMbhavaM jnyaatvymitybhipraayH|| 101 / / athotpAdAdInAM punarapi prakArAntareNa dravyeNa sahAbhedaM samarthayati samayabhedaM ca nirAkaroti-samavedaM khalu davvaM samavetamekIbhUtamabhinnaM bhavati khalu sphuttm| kim| aatmdrvym| kaiH sh| saMbhavaThidiNAsasaNNidaDhehiM samyaktvajJAnapUrvakanizcalanirvikAranijAtmAnubhUtilakSaNavItarAga-cAritraparyAyeNotpAda: tathaiva rAgAdiparadravyaikatvapariNatirUpacAritraparyAyeNa nAzastadubhayA anvayArtha:- [dravyaM] dravya [ekasmin ca eva samaye] me 4 samayamA [saMbhavasthitinAzasaMjJitaiH arthaH] utpAda, sthiti bhane nAza nmn| ma sAthe [khalu] 5252 [samavetaM] samaveta (me'bhe) cha; [ tasmAt ] tethI [tat tritayaM] se tri. [ khalu ] 52552. [ dravyaM] dravya che. 21st:- ( prathama 51 upasthita 42vAma pAye cha: ) 18 (vizvamai), vastunI 4 4-makSa hoya te, janmathI ja vyAsa hovAthI, sthitikSaNa ane nAzakSaNa na hoya (-judI hoya ); je sthitikSaNa bannenA aMtarALamAM (arthAta utpAdakSaNa ane nAzakSaNanI vacce) daDhapaNe rahetI hovAthI, janmakSaNa ane nAzakSaNa na hoya; ane je nAzakSaNa hoya te, vastu UpajIne ane TakIne pachI nAza pAmatI hovAthI, janmakSaNa ane sthitikSaNa na hoya.-Ama dalIlathI vicAratAM utpAdAdikano kSaNabheda hRdayabhUmimAM Utare che (arthAta utpAdano samaya, sthitino samaya ane nAzano samaya bhinnabhinna hoya, mena hoya-gema pAta hayama se cha). - 1. artho = 5hArtho. (87 bhI uthAmA samavyA prabhArI paryAya 59 artha cha.) 2. samaveta = sabhavAyavANu; tatbhya pUrva ye; ameTha. 3. tri = trAno samudAya (346, vyaya bhane dhauvya satrAno samudAya 5252. dravya 4 cha.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA 1 zeyatattva-prajJApana 197 dravyamAtmanaivotpadyate AtmanaivAvatiSThate Atmanaiva nshytiitybhyupgmyte| tattu naabhyupgtm| paryAyANAmevotpAdAdayaH, kutaH kssnnbhedH| tathA hi-yathA kulAladaNDacakracIvarAropyamANasaMskArasannidhau ya eva vardhamAnasya janmakSaNa: sa eva mRtpiNDasya nAzakSaNa: sa eva ca koTidvayAdhirUDhasya mRttikAtvasya sthitikSaNaH, tathA antaraGgabahiraGgasAdhanAropyamANasaMskArasannidhau ya evottaraparyAyasya janmakSaNa: sa eva prAktanaparyAyasya nAzakSaNaH sa eva ca koTidvayAdhirUDhasya dravyatvasya sthitikssnnH| yathA ca vardhamAnamRtpiNDamRttikAtveSu pratyekavartInyapyutpAdavyayadhrauvyANi trisvabhAvasparzinyAM mRttikAyAM sAmastyenaikasamaya evAvalokyante, tathA uttaraprAktana dhArAtmadravyatvAvasthArUpaparyAyeNa sthitirityuktalakSaNasaMjJitvotpAdavyayadhrauvyaiH sh| tarhi kiM bauddhamatavadbhinnabhinnasamaye trayaM bhvissyti| naivm| ekkammi ceva samaye aGgalidravyasya vakraparyAyavatsaMsArijIvasya maraNakAle Rjugativat kSINakaSAyacaramasamaye kevalajJAnotpattivadayogicaramasamaye mokSavacaityekasminsamaya ev| tamhA davvaM khu tattidayaM yasmAtpUrvoktaprakAraiNaikasamaye bhaGgatrayeNa pariNamati tasmAtsaMjJAlakSaNaprayojanAdibhede'pi pradezAnAmabhedAttrayamapi kha sphuTaM dravyaM bhvti| yathedaM cAritrA (have uparanI zaMkAnuM samAdhAna karavAmAM Ave che) e pramANe utpAdAdikano kSaNabheda hRdayabhUmimAM to ja Utare, "jo dravya pote ja Upaje che, pote ja avasthita rahe che (-Take che) ane pote ja nAza pAme che" ema svIkAravAmAM AvatuM hoya. paraMtu te to svIkAravAmAM AvyuM nathI. paryAyonAM ja utpAdAdika che ( ema svIkAravAmAM ane siddha karavAmAM AvyuM che); tyAM kSaNabheda kayAMthI hoya ? (na ja hoya.) te samajAvavAmAM Ave che: jema kuMbhAra, daMDa, cakra (cAkaDo) ane dorI vaDe karavAmAM AvatA saMskAranI hAjarImAM, je rAmapAtranI janmakSaNa hoya che, te ja mRttikApiMDanI nAzakSaNa hoya che ane te ja bane koTimAM rahelA mATIpaNAnI sthitikSaNa hoya che, tema aMtaraMga ane bahiraMga sAdhano vaDe karavAmAM AvatA saMskAranI hAjarImAM, je uttara paryAyanI janmakSaNa hoya che, te ja pUrva paryAyanI nAzakSaNa hoya che ane te ja banne koTimAM rahelA dravyapaNAnI sthitikSaNa hoya che. vaLI jema rAmapAtramAM, mRttikApiMDamAM ane mATIpaNAmAM utpAda, vyaya ane dhrauvya pratyekapaNe (ekeka chUTAMchUTAM) vartatAM hovA chatAM trisvabhAvasparzI mATImAM teo samastapaNe (badhAMya bhegAM) eka samayamAM ja jovAmAM Ave che, tema uttara paryAyamAM, pUrva paryAyamAM 1. koTi = prakAra. (mATIpaNuM to piMDarUpa prakAramAM tema ja rAmapAtrarUpa prakAramAM banne prakAramAM raheluM che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 198 pravacanasAra [ bhagavAna zrI paryAyadravyatveSu pratyekavartInyapyutpAdavyayadhrauvyANi trisvabhAvasparzini dravye sAmastyenaikasamaya evaavlokynte| yathaiva ca vardhamAnapiNDamRttikAtvavartInyutpAdavyayadhrauvyANi mRttikaiva, na vastvantaraM; tathaivottaraprAktanaparyAyadravyatvavartInyapyutpAdavyayadhrauvyANi dravyameva , na khlvrthaa-ntrm|| 102 / / atha dravyasyotpAdavyayadhrauvyANyanekadravyaparyAyadvAreNa cintayatipADubbhavadi ya aNNo pajjAo pajjao vayadi annnno| davvassa taM pi davvaM Neva paNaTuM Na uppaNNaM / / 103 / / prAdurbhavati cAnyaH paryAyaH paryAyo vyeti anyH| dravyasya tadapi dravyaM naiva praNaSTaM notpnnm|| 103 / / cAritraparyAyadvaye bhaGgatrayamabhedena darzitaM tathA srvdrvypryaayessvvboddhvymityrth|| 102 / / evamutpAdavyayadhrauvyarUpalakSaNavyAkhyAnamukhyatayA gAthAtrayeNa tRtIyasthalaM gtm| atha dravyaparyAyeNotpAdavyayadhrauvyANi darzayati-pADubbhavadi ya prAdurbhavati ca jaayte| aNNo anyaH kazcidapUrvAnantajJAna ane dravyapaNAmAM utpAda, vyaya ane dhrauvya pratyekapaNe (ekeka) vartatAM hovA chatAM "trisvabhAvasparzI dravyamAM teo samastapaNe (traNe bhegAM ) eka samayamAM ja jovAmAM Ave che. vaLI jevI rIte rAmapAtra, mRttikApiMDa ane mATIpaNAmAM vartanArAM utpAda, vyaya ane dhrauvya mATI ja che, anya vastu nathI; tevI ja rIte uttara paryAya, pUrva paryAya ane dravyapaNAmAM vartanArAM utpAda, vyaya ane dhrauvya dravya ja che, anya padArtha nathI. 102. have dravyanAM utpAda-vyaya-dhrauvya anekadravyaparyAya dvArA vicAre che: Upaje daravano anya paryaya, anya ko viNase vaLI, paNa dravya to nathI naSTa ke utpanna dravya nathI tahIM. 103. anvayArtha:- [ dravyasya ] dravyano [anyaH paryAyaH] anya paryAya [ prAdurbhavati] utpanna thAya cha [ca ] bhane [anyaH paryAyaH ] ts anya paryAya [ vyeti ] naSTa thAya cha; [ tad api ] paraMtu [ dravyaM ] dravya to [praNaSTaM na eva ] naSTa 59 nathI, [ utpannaM na ] utpanna 59 nathI (-dhrupa che). 1. trisvabhAvasparzI = traNe svabhAvane sparzanAra. (dravya utpAda, vyaya ane dhrauvya e traNe svabhAvane dhAre cha.) 2. anekadravyaparyAya = ekathI vadhAre dravyonA saMyogathI thato paryAya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] iha hi yathAkilaikastryaNukaH samAnajAtIyo'nekadravyaparyAyo vinazyatyanyazcaturaNuka: prajAyate, te tu trayazcatvAro vA pudgalA avinaSTAnutpannA evAvatiSThante; tathA sarve'pi samAna-jAtIyA dravyaparyAyA vinazyanti prajAyante ca, samAnajAtIni dravyANi tvvinssttaanutpnnaanye-vaavtisstthnte| yathA caiko manuSyatvalakSaNo'samAnajAtIyo dravyaparyAyo vinazyatyanyastridazatvalakSaNaH prajAyate, tau ca jIvapudgalau avinaSTAnutpannAvevAvatiSThete; tathA sarve'pyasamAnajAtIyA dravyaparyAyA vinazyanti prajAyante ca, asamAnajAtIni dravyANi tvavinaSTAnutpannAnyevAvatiSThante / evamAtmanA dhruvANi dravyaparyAyadvAreNotpAdavyayIbhUtAnyutpAdavyayadhauvyANi dravyANi bhavanti / / 103 / / jJayatattva-prajJApana 199 sukhAdiguNAspadabhUtaH zAzvatikaH / sa kaH / pajjAo paramAtmAvAptirUpaH svbhaavdrvypryaayH| pajjao vayadi aNNo paryAyo vyeti vinazyati / kathaMbhUtaH / anyaH pUrvoktamokSaparyAyAdbhinno nizcayaratnatrayAtmakanirvikalpasamAdhirUpasyaiva mokSaparyAyasyopAdAnakAraNabhUtaH / kasya saMbandhI pryaayH| davvassa paramAtmadravyasya / taM pi davvaM tadapi paramAtmadravyaM Neva paNadvaM Na uppaNNaM zuddhadravyArthikanayena naiva naSTaM na cotpnnm| athavA saMsArijIvApekSayA devAdirUpo vibhAvadravyaparyAyo jAyate manuSyAdirUpo vinazyati tadeva jIvadravyaM nizcayena na cotpannaM na ca vinaSTaM, pudgaladravyaM vA dvaya NukAdiskandharUpasvajAtIyavibhAvadravyaparyAyANAM vinAzotpAde'pi nizcayena na cotpannaM na ca vinaSTamiti / tataH sthitaM yataH kAraNAdutpAdavyayadhrauvyarUpeNa dravyaparyAyANAM vinAzotpAde'pi dravyasya vinAzo TIkA:- ahIM (vizvamAM) jema eka tri-aNuka samAnajAtIya anekadravyaparyAya vinaSTa thAya che ane bIjo * caturaNuka (samAnajAtIya anekadravyaparyAya ) utpanna thAya che paraMtu te traNa ke cAra puddagalo ( 52mANuo ) to avinaSTa ane anutpanna ja rahe che (dhruva che), tema badhAya samAnajAtIya dravyaparyAyo vinaSTa thAya che ane utpanna thAya che paraMtu samAnajAti dravyo to avinaSTa khane anutpanna 4 rahe che (-dhruva che ). vaLI jema eka manuSyatvasvarUpa asamAnajAtIya dravyaparyAya vinaSTa thAya che ane bIjo devatvasvarUpa ( asamAnajAtIya dravyaparyAya ) utpanna thAya che paraMtu te jIva ne puddagala to avinaSTa ane anutpanna ja rahe che, tema badhAya asamAnajAtIya dravyaparyAyo vinaSTa thAya che ane utpanna thAya che paraMtu asamAnajAti dravyo to avinaSTa ane anutpanna ja rahe che. A pramANe potAthI ( arthAt dravyapaNe ) dhruva ane dravyaparyAyo dvArA utpAdavyayarUpa evAM dravyo utpAda - vyaya - dhrauvya che. 103. * yaturagu = yAra azukhono ( paramAzukhanI) janelo sTuMdha 1. 'dravya ' zabda mukhyapaNe be arthamAM vaparAya cheH (1) eka to, sAmAnyavizeSanA piMDane arthAt vastune dravya kahevAmAM Ave che; jema ke-'dravya utpAdavyayauvyasvarUpa che.' (2) bIjuM, vastunA sAmAnya aMzane paNa dravya kahevAmAM Ave che; jema ke-'dravyArthika naya ' arthAt sAmAnyaaMzagrAhI naya. jyAM je artha ghaTato hoya tyAM te artha samajavo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra atha dravyasyotpAdavyayadhrauvyANyekadravyaparyAyadvAreNa cintayati pariNamadi sayaM davvaM guNado ya guNaMtaraM sadavisidvaM / tamhA guNapajjAyA bhaNiyA puNa davvameva tti / / 104 / / ekadravyaparyAyA hi guNaparyAyAH, guNaparyAyANAmekadravyatvAt / ekadravyatvaM hi teSAM shkaarphlvt| yathA kila sahakAraphalaM svayameva haritabhAvAt pANDubhAvaM pariNamatpUrvottarapravRttaharitapANDubhAvAbhyAmanubhUtAtmasattAkaM haritapANDubhAvAbhyAM samamaviziSTasattAka [ bhagavAnazrI 66 pariNamati svayaM dravyaM guNatazca guNAntaraM sadaviziSTam / tasmAdguNaparyAyA bhaNitAH punaH drvymeveti|| 104 / / nAsti, tataH kAraNAddravyaparyAyA api dravyalakSaNaM bhavantItyabhiprAyaH / / 103 / / atha dravyasyotpAda- vyayadhrauvyANi guNaparyAyamukhyatvena pratipAdayati-pariNamadi sayaM davvaM pariNamati svayaM svayamevopAdAnakAraNabhUtaM jIvadravyaM kartR / kaM pariNamati / guNado ya guNaMtaraM niruparAgasvasaMvedanajJAnaguNAt have dravyanAM utpAda-vyaya-dhrauvya ekadravyaparyAyadvArA vicAre cheH 1. haritabhAva 2. pItalAva = che.) = anvayArthaH- [ sadaviziSTaM ] sattA-apekSA aviziSTapaNe, [ dravyaM svayaM ] dravya pote 4 [ guNataH ca guNAntaraM ] guNamAMthI guNAMtare [ pariNamati ] parime che ( arthAt dravya pote 4 kheDa guNaparyAyamAMthI anya guNaparyAye pariName che ane tenI sattA guNaparyAyonI sattA sAthe aviziSTaabhinn-khe' 4 2he che ), [ tasmAt punaH ] tethI vaNI [ guNaparyAyAH ] gueAparyAyo [ dravyam eva iti bhaNitAH ] dravya 4 hevAmAM AvyA che. TIkA:- guNaparyAyo ekadravyaparyAyo guNaparyAyo eka dravyanA paryAyo che kAraNa eka dravyapaNuM AmraphaLanI mAphaka che. (te pItabhAve pariNamatuM thakuM, pahelAM ane pachI sattA anubhavatuM hovAne lIdhe, tibhAva aviziSTasattva svayaM da2va guNathI guNAMtara pariName, tethI vaLI dravya ja kahyA che sarvaguNaparyAyane. 104. che, kAraNa ke guNaparyAyone ekadravyapaNuM che arthAt teo eka ja dravya che-bhinna bhinna dravyo nathI ). temanuM A pramANeH ) jema AmraphaLa pote ja ritabhAvamAMthI pravartatA evA haritabhAva ane pItabhAva vaDe potAnI lIlo bhAva; lIlI avasthA; lIlApaNuM. pILo bhAva; pILI dazA; pILApaNuM. (pahelAM kerInI lIlI avasthA hoya che, pachI pILI thAya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] tayaikameva vastu, na vastvantaraM; tathA dravyaM svayameva pUrvAvasthAvasthitaguNAduttarAvasthAvasthitaguNaM pariNamatpUrvottarAvasthAvasthitaguNAbhyAM tAbhyAmanubhUtAtmasattAkaM pUrvottarAvasthAvasthitaguNAbhyAM samamaviziSTasattAkatayaikameva dravyaM, na dravyAntaram / yathaiva cotpadyamAnaM pANDubhAvena vyayamAnaM haritabhAvenAvatiSThamAnaM sahakAraphalatvenotpAdavyayadhauvyANyekavastuparyAyadvAreNa sahakAraphalaM, tathaivotpadyamAnamuttarAvasthAvasthitaguNena vyayamAnaM pUrvAvasthAvasthitaguNenAvatiSThamAnaM dravyatvaguNenotpAdavyayadhrauvyANyekadravyaparyAyadvAreNa dravyaM bhavati / / 104 / / jJayatattva-prajJApana kevljnyaanotpttibiijbhuutaatskaashaatsklvimlkevljnyaangunnaantrm|| kathaMbhUtaM satpariNamati / sadavisidvaM svkiiysvruuptvaashcidruupaastitvaadvishissttmbhinnm| tamhA guNapajjAyA bhaNiyA puNa davvameva tti tasmAt kAraNAnna kevalaM pUrvasUtroditAH dravyaparyAyAH dravyaM bhavanti, guNarUpaparyAyA guNaparyAyA bhaNyante te'pi dravyameva bhavanti / athavA saMsArijIvadravyaM matismRtyAdivibhAvaguNaM tyaktvA zrutajJAnAdi 201 ane pItabhAvanI sAthe aviziSTasattAvALuM hovAthI eka ja vastu che, anya vastu nathI; tema dravya pote ja pUrva avasthAe avasthita guNamAMthI uttara avasthAe avasthita guNe pariNamatuM thayuM, pUrva ane uttara avasthAe avasthita te guNo vaDe potAnI sattA anubhavatuM hovAne lIdhe, pUrva ane uttara avasthAe avasthita guNo sAthe aviziSTasattAvALuM hovAthI eka ja dravya che, dravyAMtara nathI. (kerInA dRSTAMtanI jema, dravya pote ja guNanA pUrva paryAyamAMthI uttara paryAye pariNamatuM tha, pUrva ane uttara guNaparyAyo vaDe potAnI hayAtI anubhavatuM hovAne lIdhe, pUrva ane uttara guNaparyAyo sAthe abhinna hayAtI hovAthI eka ja dravya che, dravyAMtara nathI; arthAt te te guNaparyAyo ane dravya eka ja dravyarUpa che, bhinnabhinna dravyo nathI.) vaLI jema pItabhAve UpajatuM, haritabhAvathI naSTa thatuM ane AmraphaLapaNe TakatuM hovAthI, AmraphaLa eka vastunA paryAya dvArA utpAda-vyaya dhrauvya che, tema uttara avasthAe avasthita guNe UpajatuM, pUrva avasthAe avasthita guNathI naSTa thatuM ane dravyatvaguNe TakatuM hovAthI, dravya ekadravyaparyAyadvArA utpAda-vyaya-dhrauvya che. bhAvArtha:- AnA pahelAMnI gAthAmAM dravyaparyAyadvArA (anekadravyaparyAyadvArA ) dravyanAM utpAdabhaya-dhrauvya batAvavAmAM AvyAM hatAM. A gAthAmAM guNaparyAyArA (ekadravya-paryAyadvArA ) dravyanAM utpAda-vyaya-dhrauvya batAvyAM che. 104. = 1. aviziSTasattAvALu abhinna sattAvALuM; eka ja sattAvALuM. (kerInI sattA lIlA tathA pILA bhAvanI sattAthI abhinna che, tethI kerI ane lIlo bhAva tathA pILo bhAva eka ja vastuo che, bhinna vastuo nathI. 2. pUrva avasthAe avasthita guNa pahelAMnI avasthAmAM rahelo guNa; guNano pUrva paryAya; pUrva guNaparyAya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra 202 [ bhagavAna zrIatha sattAdravyayoranarthAntaratve yuktimupanyasyati Na havadi jadi saddavvaM asaddhuvvaM havadi taM kahaM davvaM / havadi puNo aNNaM vA tamhA davvaM sayaM sttaa|| 105 / / na bhavati yadi sadravyamasaddhRvaM bhavati tatkathaM drvym| bhavati punaranyadvA tasmAdravyaM svayaM sttaa|| 105 / / yadi hi dravyaM svarUpata eva sanna syAttadA dvitayI gatiH asatA bhavati , sattAtaH pRthagvA bhvti| tatrAsadbhavaddhauvyasyAsaMbhavAdAtmAnamadhArayavyamevAstaM gaccheta; vibhAvaguNAntaraM pariNamati, pudgaladravyaM vA pUrvoktazuklavarNAdiguNaM tyaktvA raktAdiguNAntaraM pariNamati, haritaguNaM tyaktvA pANDuraguNAntaramAmraphalamiveti bhaavaarthH|| 104 / / evaM svabhAva-vibhAvarUpA dravyaparyAyA guNaparyAyAzca nayavibhAgena dravyalakSaNaM bhavanti iti kathanamukhyatayA gAthAdvayena caturthasthalaM gtm| have sattA ane dravya arthAtaro (bhinna padArtho, anya padArtho) nahi hovA viSe yukti rajA 2cha: jo dravya hoya na sat, Thare ja asat, bane kayama dravya e ? vA bhinna TharatuM satvathI! tethI svayaM te sattva che. 105 anvayArtha:- [ yadi ] at. [ dravyaM ] dravya [ sat na bhavati ] (sva35thI 4 ) sata na hoya to(1) [dhruvaM asat bhavati] nI ta asata. hoya; [ tat kathaM dravyaM] 4 asata. hoya te dravya ubha ho za? [ punaH vA] athavA (o asata na hoya) to (2) [anyat bhavati] te sattAthI anya (49) hoya ! (te. 59ma bane ? ) [tasmAt ] bhATe [ dravyaM svayaM ] drabya pote. 4 [ sattA] sattA cha. TIkAH- jo dravya svarUpathI ja sata na hoya, to bIjI gati e thAya ke-(1) te asata hoya, athavA (2) sAthI pRtha6 choya. tyAM, (1)o asata choya to, praupyana asaMbhavane sIdhe pote nahi 25tuM thaI, dravya 4 asta thAya; mane (2) 1. sat = yAta 2. masata = nahi yAta me 3. asta = naSTa [ je asat hoya tenuM TakavuM-yAta rahevuM kevuM? mATe dravyane asat mAnatAM, dravyanA abhAvano prasaMga Ave arthAt dravya ja siddha na thAya.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zayatattva-prajJApana 203 sattAtaH pRthagbhavat sattAmantareNAtmAnaM dhArayattAvanmAtraprayojanAM sattAmevAstaM gmyet| svarUpatastu sadbhavaddhauvyasya saMbhavAdAtmAnaM dhArayadravyamudgaccheta; sattAto'pRthagbhUtvA cAtmAnaM dhArayattAvanmAtraprayojanAM sttaamudgmyet| tataH svayameva dravyaM sattvenAbhyupagantavyaM, bhaavbhaavvtorpRthktvenaannytvaat|| 105 / / atha sattAdravyayorabhedaviSaye punarapi prakArAntareNa yuktiM darzayati-Na havadi jadi saddavvaM paramacaitanyaprakAzarUpeNa svarUpeNa svarUpasattAstitvaguNena yadi cet sanna bhvti| kiM krtR| prmaatmdrvyN| tadA asaddhavaM hodi asadavidyamAnaM bhavati dhruvaM nishcitm| avidyamAnaM sat taM kahaM davvaM tatparamAtmadravyaM kathaM bhavati, kiMtu naiv| sa ca prtykssvirodhH| ksmaat| svasaMvedanajJAnena gmymaantvaat| athAvicAritaramaNIyanyAyena sattAguNAbhAve'pyastIti cet, tatra vicAryate-yadi kevalajJAnadarzanaguNAvinAbhUtasvakIyasvarUpAstitvAtpRthagbhUtA tiSThati tadA svarUpAstitvaM nAsti, svarUpAstitvAbhAve dravyamapi naasti| athavA svakIyasvarUpAstitvAtsaMjJAlakSaNaprayojanAdibhede'pi pradezarUpeNAbhinnaM tiSThati tadA sNmtmev| atrAvasare saugatamatAnusArI kazcidAha-siddhaparyAyasattArUpeNa zuddhAtmadravyamupacAreNAsti, na ca mukhyvRttyeti| parihAramAhasiddhaparyAyopAdAnakAraNabhUtaparamAtmadravyAbhAve siddhaparyAyasattaiva na saMbhavati, vRkSAbhAve phlmiv| atra prastAve naiyAyikamatAnusArI kazcidAha-havadi puNo aNNaM vA tatparamAtmadravyaM bhavati puna: kiMtu sattAyAH sakAzAdanyadinnaM bhavati pshcaatsttaasmvaayaatsdbhvti| AcAryAH parihAramAha:sattAsamavAyAtpUrvaM dravyaM sadasadvA, yadi sattadA sattAsamavAyo vRthA, pUrva sattAthI pRthaka hoya to sattA sivAya paNa pote TakatuM (-yAta rahetuM) thayuM, eTaluM ja mAtra jenuM prayojana che evI sattAne ja asta kare. paraMtu jo dravya svarUpathI ja sat hoya to-(1) dhrauvyanA sabhAvane lIdhe pote TakatuM thayuM, dravya udita thAya che (arthAta siddha thAya che); ane (2) sattAthI apRthaka rahIne pote TakatuM (hayAta rahetuM) thayuM, eTaluM ja mAtra jenuM prayojana che evI sattAne udita kare che (arthAt siddha kare che). mATe dravya pote ja sattva (sattA) che ema svIkAravuM, kAraNa ke bhAva ane bhAvavAnanuM apRthapaNA vaDe ananyapaNuM che. 105. 1. sattAnuM kArya eTaluM ja che ke te dravyane hayAta rAkhe. jo dravya sattAthI bhinna rahIne paNa hayAta rahe-Take, to pachI sattAnuM prayojana ja rahetuM nathI arthAt sattAnA abhAvano prasaMga Ave che. 2. bhAvavAna = bhAvavAj. [ dravya bhAvavANu cha bhane sattA tano bhAva cha. teso atha6 cha (-pRtha6 nathI) te apekSAe ananya che (-anya nathI). pRthakatva ane anyatvano bheda je apekSAe che te apekSA laIne temanA khAsa (jAdA) artho havenI gAthAmAM kaheze te artho ahIM lAgu na pADavA. ahIM to ananyapaNAne apRthakapaNAnA arthamAM ja samajavuM.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra atha pRthaktvAnyatvalakSaNamunmudrayati [ bhagavAna zrI 66 pavibhattapadesattaM pudhattamidi sAsaNaM hi vIrassa / aNNattamatabbhAvo Na tabbhavaM hodi kadhamegaM / / 106 / / pravibhaktapradezatvaM pRthaktvamiti zAsanaM hi vIrasya / anyatvamatadbhAvo na tadbhavat bhavati kathamekam / / 106 / / pravibhaktapradezatvaM hi pRthaktvasya lakSaNam / tattu sattAdravyayorna saMbhAvyate, guNa-guNinoH pravibhaktapradezatvAbhAvAt, zuklottarIyavat / tathA hi-yathA ya eva zuklasya guNasya mevAstitvaM tiSThati; athAsattarhi khapuSpavadavidyamAnadravyeNa saha kathaM sattA samavAyaM karoti, karotIti cettarhi khapuSpeNApi saha sattA kartR samavAyaM karotu, na ca tathA / tamhA davvaM sayaM sattA tasmAdabhedanayena zuddhacaitanyasvarUpasattaiva paramAtmadravyaM bhavatIti / yathedaM paramAtmadravyeNa saha zuddhacetanAsattAyA abhedavyAkhyAnaM kRtaM tathA sarveSAM cetanAcetanadravyANAM svakIyasvakIyasattA sahAbhedavyAkhyAnaM kartavyamityabhiprAyaH / / 105 / / 1 atha pRthaktvalakSaNaM kimanyatvalakSaNaM ca kimiti pRSTe pratyuttaraM dadAti - pavibhattapadesattaM pudhattaM pRthaktvaM bhavati pRthaktvAbhidhAno bhedo bhavati / kiMviziSTam / prakarSeNa vibhaktapradezatvaM bhinnprdeshtvm| kiNvt| daNDadaNDivat / itthaMbhUtaM pRthaktvaM zuddhAtmadravyazuddhasattAguNayorna ghttte| have pRthanuM ane anyatvanuM lakSaNa khulluM kare cheH jina vI2no upadeza ema-pRthakksa bhinnapradezatA, anyatva bhe| atatya; nahi te po te kheDayAM ? 106. anvayArthaH- [ pravibhaktapradezatvaM ] vibha'tapradezatva te [ pRthaktvaM ] pRthaitva che [ iti hi ] iibha [ vIrasya zAsanaM ] vIrano upadeza che. [ atadbhAvaH ] ata6bhAva (atatyazu arthAt te pAye nahi hopuM) te [ anyatvaM ] anyatva che. [ na tat bhavat ] te po na hoya [ kathaM ekam bhavati ] te khe' kema hoya ? ( kathaMcit sattA dravyapaNe nathI ane dravya sattApaNe nathI mATe teo eka nathI.) TIkA:- vibhaktapradezatva (bhinnapradezatva ) pRthatvanuM lakSaNa che. te to sattA ane dravyane saMbhavatuM nathI, kAraNa ke guNa ane guNIne vibhaktapradezatvano abhAva hoya che-zuklatva ane vastranI mAphaka. te A pramANe : jema je zuklatvanA-guNanA-pradezo che te ja Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 205 pradezAsta evottarIyasya guNina iti tayorna pradezavibhAgaH, tathA ya eva sattAyA guNasya pradezAsta eva dravyasya guNina iti tayorna prdeshvibhaagH| evamapi tayoranyatvamasti tllkssnnsdbhaavaat| atadbhAvo hyanyatvasya lakSaNaM, tattu sattAdravyayorvidyata eva, guNaguNino-stadbhAvasyAbhAvAt, shuklottriiyvdev| tathA hi-yathA yaH kilaikacakSurindriyaviSayamApadyamAnaH samastetarendriyagrAmagocaramatikrAntaH zuklo guNo bhavati, na khalu tadakhilendriyagrAmagocarIbhUtamuttarIyaM bhavati, yacca kilAkhilendriyagrAmagocarIbhUtamuttarIyaM bhavati, na khalu sa ekacakSurindriyaviSayamApadyamAnaH samastetarendriyagrAmagocaramatikrAntaH zuklo guNo bhavatIti tyostbhaavsyaabhaavH| tathA yA kilAzritya vartinI nirguNaikaguNasamuditA vizeSaNaM ksmaaddhetoH| bhinnprdeshaabhaavaat| kyoriv| shuklvstrshuklgunnyoriv| idi sAsaNaM hi vIrassa iti zAsanamupadeza aajnyeti| ksy| vIrasya viiraabhidhaanaantimtiirthkrprmdevsy| aNNattaM tathApi pradezAbhede'pi muktAtmadravyazuddhasattAguNayoranyatvaM bhinnatvaM bhvti| kthNbhuutm| atabbhAvo atadbhAvarUpaM sNjnyaalkssnnpryojnaadibhedsvbhaavm| yathA pradezarUpeNAbhedastathA saMjJAdilakSaNa-rUpeNApyabhedo bhavat, ko doSa iti cet| naivm| Na tabbhavaM hodi tanmuktAtmadravyaM zuddhAtmasattAguNena saha pradezAbhede'pi vastranA-guNInA che tethI temane pradezavibhAga (pradezabheda) nathI, tema je sattAnA-guNanA pradezo che te ja dravyanA-guNInA che tethI temane pradezavibhAga nathI. Ama hovA chatAM temane (-sattA ane dravyane) anyatva che, kAraNa ke (temane) anyatvanA lakSaNano sadabhAva che. 'atabhAva anyatvanuM lakSaNa che. te to sattA ane dravyane che ja, kAraNa ke guNa ane guNIne 'tabhAvano abhAva hoya che-zukalatva ane vastranI mAphaka. te A pramANe : jevI rIte eka cakSu-iMdriyanA viSayamAM Avato, bIjI badhI indriyonA samUhane gocara nahi thato evo je zukalatvaguNa che te samastaidriyasamUhane gocara thatuM evuM vastra nathI, tathA je samastaidriyasamUhune gocara thatuM evuM vastra che te eka cakSu-iMdriyanA viSayamAM Avato, bIjI badhI iMdriyonA samUhane gocara nahi thato evo zukalatvaguNa nathI, tethI temane taddabhAvano abhAva che; tevI rIte koInA Azraye rahetI, 1. atabhAva = (kathaMcit ) "te" nahi hovuM te; (kathaMcit ) te-paNe nahi hovuM te, (kathaMcit ) atatpaNuM. [dravya (kathaMcit ) sattApaNe nathI ane sattA (kathaMcit ) dravyapaNe nathI mATe temane atabhAva che.] 2. taddabhava = 'te' hovuM te; te paNa hovuM te; te-paNuM tatpaNuM. 3. sattA dravyanA Azraye rahe che. dravyane koIno Azraya nathI. [ jema vAsaNamAM ghI rahe che tema dravyamAM sattA rahetI nathI kAraNa ke vAsaNane ane ghIne to pradezabheda che); paraMtu jema kerImAM varNa, gaMdha vagere che tema dravyamAM sattA che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 206 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda vidhAyikA vRttisvarUpA ca sattA bhavati, na khalu tadanAzritya varti guNavadanekaguNasamuditaM vizeSyaM vidhIyamAnaM vRttimatsvarUpaM ca dravyaM bhavati; yattu kilAnAzritya varti guNavadane-kaguNasamuditaM vizeSyaM vidhIyamAnaM vattimatsvarUpaM ca dravyaM bhavati, na khala sAzritya vartinI nirgaNaikagaNasamaditA vizeSaNaM vidhAyikA vRttisvarUpA ca sattA bhavatIti tyostdbhaav-syaabhaavH| ata eva ca sattAdravyayoH kathaMcidanantaratve'pi sarvathaikatvaM na zaGkanIyaM; saMjJAdirUpeNa tanmayaM na bhvti| kadhamegaM tanmayatvaM hi kilaiktvlkssnnN| saMjJAdirUpeNa tanmayatvAbhAve kathamekatvaM, kiMtu naanaatvmev| yathedaM muktAtmadravye pradezAbhede'pi saMjJAdirUpeNa nAnAtvaM kathitaM "nirguNa, eka guNanI banelI, vizeSaNa, vidhAyaka (-racanArI) ane vRttisvarUpa evI je sattA che te koInA Azraya vinA rahetuM, guNavALuM, aneka guNonuM baneluM, "vizeSya, vidhIyamAna (-racAnAruM ) ane vRttimAnasvarUpa evuM dravya nathI, tathA je koInA Azraya vinA rahetuM, guNavALuM, aneka guNonuM baneluM, vizeSya, vidhIyamAna ane vRttimAnasvarUpa evuM dravya che te koInA Azraye rahetI, nirguNa eka guNanI banelI, vizeSaNa, vidhAyaka ane vRttisvarUpa evI sattA nathI, tethI temane tadbhAvano abhAva che. Ama hovAthI ja, joke sattA ane dravyane kathaMcit anarthAtarapaNuM (-abhinnapadArthapaNuM, ananyapadArthapaNuM ) che topaNa, temane sarvathA ekatva 1. nirguNa = guNa vinAnI. [ sattA nirguNa che, dravya guNavALuM che. jema kerI varNaguNavALI, gaMdhaguNavALI, sparzaguNavALI vagere che, paraMtu varNaguNa kAMI gaMdhaguNavALo, sparzaguNavALoke anya koI guNavALo nathI (kAraNa ke varNa kAMI suMghAto ke sparzato nathI); vaLI jema AtmA jJAnaguNavALo, vIryaguNavALo vagere che, paraMtu jJAnaguNa kAMI vIryaguNavALo ke anya koI guNavALo nathI; tema dravya anaMta guNovALuM che, paraMtu sattA guNavALI nathI. (ahIM, jema daMDI daMDavALo che, tema dravyane guNavALuM na samajavuM; kAraNa ke daMDI ane daMDane to pradezabheda che, dravya ne guNa to abhinnapradezI che)] 2. vizeSaNa = khAsiyata; lakSaNa; bhedaka dharma. 3. vidhAyaka = vidhAna karanAra; racanAra. 4. vRtti = vartavuM te; hovuM te; DhAtI; utpAdatrayadhrauvya. 5. vizeSya = khAsiyatono dharanAra padArtha; lakSya; bhedya padArtha-dharmI. [ jema gaLapaNa, saphedapaNuM, suMvALapa vagere sAkaranAM vizeSaNo che ane sAkara te vizeSaNothI vizeSita thato (-te te khAsiyatothI oLakhAto, te te bhedothI bhedAto) padArtha che, vaLI jema jJAna, darzana, cAritra, vIrya vagere AtmAnAM vizeSaNo che ane AtmA te vizeSaNothI vizeSita thato (oLakhAto, lakSita thato, bhedAto) padArtha che, tema sattA vizeSaNa che ane dravya vizeSya che. (vizeSya ane vizeSaNone pradezabheda nathI e khyAla na cUkavo.)] 6. vidhIyamAna = racAnAruM; je racAtuM hoya te. (sattA vagere guNo dravyanA racanArA che ane dravya temanAthI racAto padArtha che.) 7. vRttimAna = vRttivALuM; yAtavALuM; hayAta rahenAra. (sattA vRttisvarUpa arthAt hyAtIsvarUpa che ane dravya thata rahenArasvarUpa che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] tadbhAvo hyekatvasya lakSaNam / yattu na tadbhavadvibhAvyate tatkathamekaM syAt / api tu gunngunniruupennaanekmevetyrthH|| 106 / / athAtadbhAvamudAhRtya prathayati jJayatattva-prajJApana saddavvaM sacca guNo sacceva ya pajjao tti vitthAro / jo khalu tassa abhAvo so tadabhAvo atabbhAvo / / 107 / / 207 tathaiva sarvadravyANAM svakIyasvakIyasvarUpAstitvaguNena saha jJAtavyamityarthaH / / 106 / / athAtadbhAvaM vizeSeNa vistArya kathayati - saddavvaM sacca guNo sacceva ya pajjao tti vitthAro saddravya saMzca guNaH saMzcaiva paryAya iti sattAguNasya dravyaguNaparyAyeSu vistAraH / tathA hi-yathA muktAphalahAre sattAguNa haze ema zaMkA na karavI; kAraNa ke tadbhAva ekatvanuM lakSaNa che. je ' te '-paNe jaNAtuM nathI te (sarvathA ) eka kema hoya ? nathI ja; paraMtu guNa-guNIrUpe aneka ja che ema artha che. bhAvArtha:- bhinnapradezatva te pRthakpaNAnuM lakSaNa che ane atadbhAva te anyapaNAnuM lakSaNa che. dravyane ane guNane pRthapaNuM nathI chatAM anyapaNuM che. prazna:- jeo apRthak hoya temanAmAM anyapaNuM kema hoI zake? utta2:- vastra ane saphedapaNAnI mAphaka temanAmAM anyapaNuM hoI zake che. vastranA ane tenA saphedapaNAnA pradezo jIdA nathI tethI temane pRthakpaNuM to nathI. Ama hovA chatAM saphedapaNuM to mAtra AMkhathI ja jaNAya che, jIbha, nAka vagere bAkInI cAra indriyothI jaNAtuM nathI, ane vastra to pAMce indriyothI jaNAya che. mATe (kathaMcit ) vastra te saphedapaNuM nathI ane saphedapaNuM te vastra nathI. jo ema na hoya to vastranI mAphaka saphedapaNuM paNa jIbha, nAka vagere sarva indriyothI jaNAvuM joIe; paNa ema to banatuM nathI. mATe vastra ane saphedapaNAne apRthakpaNuM hovA chatAM anyapaNuM che ema siddha thAya che. e ja pramANe dravyane ane sattAdiguNone apRthakksa hovA chatAM anyatva che; kAraNa ke dravyanA ane guNanA pradezo abhinna hovA chatAM dravyamAM ane guNamAM saMjJA-saMkhyA-lakSaNAdi bheda hovAthI ( kathaMcit ) dravya te guNapaNe nathI ane guNa te dravyapaNe nathI. 106. have atabhAvane udAharaNa vaDe spaSTa rIte darzAve cheH ' sat dravya, ' ' sat paryAya, ' ' sat guNa '-sattvano vistAra che; nathI te-paNe anyonya teha atatpaNuM jJAtavya che. 107. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 208 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM sadravyaM sacca guNaH sacaiva ca paryAya iti vistaarH| yaH khalu tasyAbhAvaH sa tdbhaavo'tdbhaavH|| 107 / / yathA khalvekaM muktAphalasragdAma hAra iti sUtramiti muktAphalamiti tredhA vistAryate, tathaikaM dravyaM dravyamiti guNa iti paryAya iti tredhA vistaaryte| yathA caikasya muktAphalasragdAmnaH zuklo guNa: zuklo hAraH zuklaM sUtraM zuklaM muktAphalamiti tredhA vistAryate, tathaikasya dravyasya sattAguNaH sadvyaM sadguNaH satparyAya iti tredhA vistaaryte| yathA caikasmin muktAphalamragdAmni yaH zuklo guNaH sa na hAro na sUtraM na muktAphalaM yazca hAraH sUtraM muktAphalaM vA sa na zuklo guNa itItaretarasya yastasyAbhAva: sa tadabhAvalakSaNo'tadbhAvo'nyatvanibandhabhUtaH, tathaikasmin dravye yaH sattAguNastanna dravyaM nAnyo guNo sthAnIyo yo'sau zuklaguNaH sa pradezAbhedena kiM kiM bhnnyte| zuklo hAra iti zuklaM sUtramiti zuklaM muktAphalamiti bhaNyate, yazca hAra: sUtraM muktAphalaM vA taitribhiH pradezAbhedena zuklo guNo bhaNyata iti tadbhAvasya lkssnnmidm| tadbhAvasyeti ko'rthH| hArasUtramuktAphalAnAM zuklaguNena saha tanmayatvaM prdeshaabhinntvmiti| tathA muktAtmapadArthe yo'sau zuddhasattAgaNaH sa pradezAbhedena kiM kiM bhnnyte| sattAlakSaNaH paramAtmapadArtha iti sattAlakSaNaH kevalajJAnAdiguNa iti sattAlakSaNaH siddhaparyAya anvayArtha:- [ sat dravyaM ] 'sat dravya ' [ sat ca guNaH ] 'sata gu' [ca ] bhane [ sat ca eva paryAyaH ] 'sata paryAya'-[iti] mema [ vistAraH] ( sattA enI) vistA2. cha. [ yaH khalu ] (tamane 52-52) 4 [ tasya abhAvaH ] 'teno samAya' arthAt 'te-57 chopAno mAmA' cha [ saH ] te [tadabhAvaH ] '16-amA' [atadbhAvaH ] meTa matabhA'cha. TIst:-4 me *bhauDita , '62' tarI, 'ho.' tarI ane 'motI' tarI:-ma tridhA (tra prakAre) vistAravAmAM Ave cha, tama me dravya, dravya' tarI, ' ' tarI ane 'paryAya' tarI -oma tridhA vistAravAmAM Ave che. paNI 45. me bhautibhApAnI zu'satya, 'zu. 62.', 'zu' ho' bhane, 'zuru motI'-ama. tridhA vistAravAmAM Ave cha, tama me dravyAno sattA, 'sata. dravya', 'sat gu' bhane 'sata paryAya' ma tridhA vistAravAmAM Ave che. vaLI jevI rIte eka mauktikamALAmAM je zukalatvaguNa che te hAra nathI, doro nathI ke motI nathI, ane je hAra, doro ke motI che te zukalatvaguNa nathI-ema ekabIjAne je "teno abhAva" arthAt 'te-5 hovAno samApa' cha / 'ta-matmA' kSa] 'satamA' cha 34 (satamA) anyatvanuM kAraNa che; tevI rIte eka dravyamAM je sattAguNa che te dravya nathI, * bhautibhaag| = bhotInI bhAgA; bhotIno 12. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 209 na paryAyo yacca dravyamanyo guNa: paryAyo vA sa na sattAguNa itItaretarasya yastasyAbhAva: sa tdbhaavlkssnno'tdbhaavo'nytvnibndhnbhuutH|| 107 / / iti bhnnyte| yazca paramAtmapadArthaH kevalajJAnAdiguNaH siddhatvaparyAya iti taizca tribhiH (pradezAbhedena ?) zuddhasattAguNo bhaNyata iti tadbhAvasya lkssnnmidm| tadbhAvasyeti ko'rthH| paramAtmapadArthakevalajJAnAdiguNasiddhatvaparyAyANAM zuddhasattAguNena saha saMjJAdibhede'pi prdeshstnmytvmiti| jo khalu tassa abhAvo yastasya pUrvoktalakSaNatadbhAvasya khalu sphuTaM saMjJAdibhedavivakSAyAmabhAva: so tadabhAvo sa pUrvoktalakSaNastadabhAvo bhnnyte| sa ca tadabhAvaH kiM bhnnyte| atabbhAvo na tadbhAvastanmayatvam kiMca atadbhAvaH saMjJAlakSaNaprayojanAdibhedaH ityrthH| tadyathAyathA muktAphalahAre yoDasau zuklaguNastadvAcakena zuklamityakSaradvayena hAro vAcyo na bhavati sUtraM vA muktAphalaM vA, hArasUtramuktAphalazabdaizca zuklaguNo vAcyo na bhvti| evaM parasparaM pradezAbhede'pi yo'sau saMjJAdibhedaH sa tasya pUrvoktalakSaNatAvasyAbhAvastadabhAvo bhnnyte| sa ca tadabhAvaH punarapi kiM bhnnyte| atadbhAvaH saMjJAlakSaNaprayojanAdibheda iti| tathA muktajIve yo'sau zuddhasattAguNastadvAcakena sattAzabdena muktajIvo vAcyo anya guNa nathI ke paryAya nathI, ane je dravya, anya guNa ke paryAya che te sattAguNa nathI-ema ekabIjAne je "teno abhAva' arthAt "te-paNe hovAno abhAva che te "tadabhAva 'lakSaNa "atadubhAva" che ke je anyatvanuM kAraNa che. bhAvArtha:- eka AtmAne vistArakathanamAM "Atmadravya' tarIke, "jJAnAdiguNa' tarIke ane siddhatvAdiparyAya' tarIke ema traNa prakAre varNavavAmAM Ave che. e ja pramANe sarva dravyo viSe samajavuM. vaLI eka AtmAnA zyAtIguNane "dyAta Atmadravya ', "hyAta jJAnAdiguNa" ane "kyAta siddhatvAdiparyAya'-ema traNa prakAre vistAravAmAM Ave che. e ja pramANe sarva dravyo viSe samajavuM. vaLI eka AtmAno je hyAtIguNa che te Atmadravya nathI, (@AtIguNa sivAyano) jJAnAdiguNa nathI ke siddhatvAdiparyAya nathI, ane je Atmadravya che, (hayAtI sivAyano) jJAnAdiguNa che ke siddhatvAdiparyAya che te huyAtIguNa nathI-ema paraspara temane atabhAva che ke je atabhAvane lIdhe temane anyatva che. A ja pramANe sarva dravyo viSe samajavuM. 1. anya guNa = sattA sivAyano bIjo koI paNa guNa 2. ta6-abhAva = tano abhAva. [ tad-abhAvaH = tasya abhaavH|] [-amApa satahamAyatuM sakSa (athavA s535) che. matadabhAva anyatpanu DA29 cha.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAnazrI 66 atha sarvathA'bhAvalakSaNatvamatadbhAvasya niSedhayati jaM davvaM taNa guNo jo vi guNo so Na tccmtthaado| eso hi atabbhAvo Neva abhAvo tti NiddiTTho / / 108 / / yaddravyaM tanna guNo yo'pi guNaH sa na tattvamarthAt / eSa hyatadbhAvo naiva abhAva iti nirdiSTa: / / 108 / / atadbhAvaH na bhavati kevalajJAnAdiguNo vA siddhaparyAyo vA muktajIvakevalajJAnAdiguNasiddhaparyAyazabdaizca zuddhasattAguNo vAcyo na bhavati / ityevaM parasparaM pradezAbhede'pi yo'sau saMjJAdibhedaH sa tasya pUrvoktalakSaNatadbhAvasyAbhAvastadabhAvo bhaNyate / sa ca tadabhAvaH punarapi kiM bhaNyate / saMjJAlakSaNaprayojanAdibheda ityrthH| yathAtra zuddhAtmani zuddhasattAguNena sahAbheda: sthApitastathA yathAsaMbhavaM sarvadravyeSu jJAtavya ityabhiprAyaH / / 107 / / atha guNaguNinoH pradezabhedaniSedhena tameva saMjJAdibhedarUpamatadbhAvaM dRDhayati - jaM davvaM taNNa guNo yaddravyaM sa na guNaH, yanmuktajIvadravyaM sa zuddhaH san guNo na bhvti| muktajIvadravyazabdena zuddhasattAguNo vAcyo na bhvtiityrthH| jo vi guNo so Na taccamatthAdo yo'pi A rIte A gAthAmAM sattAnuM udAharaNa laIne ataddabhAvane spaSTa rIte samajAvyo. (ahIM eTaluM vizeSa che ke je sattAguNa viSe kahyuM te anya guNo viSe paNa yogya rIte samajavuM. jema ke:-sattAguNanI mAphaka, eka AtmAnA puruSArthaguNane 'puruSArthI Atmadravya ', 'puruSArthI jJAnAdiguNa ' ane ' puruSArthI siddhatvAdiparyAya'-ema vistArI zakAya che. abhinna pradezo hovAne lIdhe Ama vistAra karavAmAM Ave che, chatAM saMjJA-lakSaNa-prayojanAdi bheda hovAne lIdhe puruSArthaguNane tathA Atmadravyane, jJAnAdi anyaguNane ke siddhatvAdiparyAyane atadbhAva che ke je atadbhAva temanAmAM anyatvanuM dvArA che.) 107. have sarvathA abhAva te atabhAvanuM lakSaNa hovAno niSedha kare cheH svarUpe nathI je dravya te guNa, guNa te nahi dravya che, -khAne atatyazuM bhAvaM, na jalAvane; lApyaM vine. 108. anvayArthaH- [ arthAt ] sva35 apekSAo [ yad dravyaM ] 4 dravya che [ tat na guNaH ] te gue| nathI [ya: api guNa: ] ane gue| che [ saH na tattvaM ] te dravya nathI; - [ eSa: hi atadbhAvaH ] ata6bhAva che; [na eva abhAvaH ] sarvathA abhAva te atadabhAva nathI; [ iti nirdiSTaH ] Ama (4neMdradvArA ) darzAvavAmAM AvyuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana 211 ekasmindravye yadravyaM guNo na tadbhavati, yo guNaH sa dravyaM na bhavatItyevaM yadravyasya guNarUpeNa guNasya vA dravyarUpeNa tenAbhavanaM so'tadbhAvaH, etaavtaivaanytvvyvhaarsiddheH| na punardravyasyAbhAvo guNo guNasyAbhAvo drvymityevNlkssnno'bhaavo'tdbhaavH| evaM satyekadravyasyAnekatvamubhayazUnyatvamapoharUpatvaM vA syaat| tathA hi-yathA khalu cetanadravyasyAbhAvo'cetanadravyamacetanadravyasyAbhAvazcetanadravyamiti tayoranekatvaM, tathA dravyasyAbhAvo guNo guNasyAbhAvo dravyamityekasyApi dravyasyAnekatvaM syaat| yathA suvarNasyAbhAve suvarNatvasyAbhAvaH suvarNatvasyAbhAve suvarNasyAbhAva ityubhayazUnyatvaM, tathA dravyasyAbhAve guNasyAbhAvo guNaH sa na tattvaM dravyamarthataH paramArthataH, yaH zuddhasattAguNaH sa muktAtmadravyaM na bhvti| zuddhasattAzabdena muktAtmadravyaM vAcyaM na bhvtiityrthH| eso hi atabbhAvo eSa uktalakSaNo hi sphuttmtbhaavH| uktalakSaNa iti ko'rthH| guNaguNinoH saMjJAdibhede'pi prdeshbhedaabhaavH| Neva abhAvo tti NiddiTTho naivAbhAva iti nirdissttH| naiva abhAva iti ko'rthH| yathA sattAvAcakazabdena muktAtmadravyaM vAcyaM na bhavati tathA yadi sattApradezairapi sattAguNAtsakAzAdinnaM bhavati tadA yathA TIkAH- eka dravyamAM, je dravya che te guNa nathI, je guNa che te dravya nathI-e rIte je dravyanuM guNarUpe abhavana (-nahi hovuM) athavA guNanuM dravyarUpe abhavana te atadbhAva che; kAraNa ke ATalAthI ja anyatvavyavahAra (-anyatvarUpa vyavahAra) siddha thAya che. paraMtu dravyano abhAva te guNa, guNano abhAva te dravya-evA lakSaNavALo abhAva te atabhAva nathI. jo ema hoya to (1) eka dravyane anekapaNuM Ave, (2) ubhayazUnyatA thAya (arthAt banneno abhAva thAya), athavA (3) apaharUpatA thAya. te samajAvavAmAM Ave che: (dravyano abhAva te guNa ane guNano abhAva te dravya ema mAnatAM prathama doSa A pramANe Ave) (1) jema cetanadravyano abhAva te acetanadravya che, acetanadravyano abhAva te cetanadravya chee rIte temane anekapaNuM (be-paNuM ) che, tema dravyano abhAva te guNa, guNano abhAva te dravya-e rIte eka dravyane paNa anekapaNuM Ave (arthAt dravya eka hovA chatAM tene anekapaNAno prasaMga Ave ). (athavA ubhayazUnyatvarUpa bIjo doSa A pramANe Ave.) (2) jema suvarNano abhAva thatAM suvarNapaNAno abhAva thAya, suvarNapaNAno abhAva thatAM suvarNano abhAva thAya-e rIte ubhayazUnyatva (banneno abhAva) thAya, tema dravyano abhAva thatAM guNano abhAva thAya, guNano abhAva thatAM dravyano abhAva thAya-e Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 212 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda guNasyAbhAve dravyasyAbhAva ityubhayazUnyatvaM syaat| yathA paTAbhAvamAtra eva ghaTo ghaTAbhAvamAtra eva paTa ityubhayorapoharUpatvaM, tathA dravyAbhAvamAtra eva guNo guNAbhAvamAtra eva dravyamityatrApyapoharUpatvaM syaat| tato dravyaguNayorekatvamazUnyatvamanapohatvaM cecchatA yathodita evaatdbhaavo'bhyupgntvyH|| 208nA atha sattAdravyayorguNaguNibhAvaM sAdhayati jo khalu davvasahAvo pariNAmo so guNo sdvisittttho| sadavaTThidaM sahAve davvaM tti jiNovadesoyaM / / 109 / / jIvapradezebhyaH pudgaladravyaM bhinnaM sadravyAntaraM bhavati tathA sattAguNapradezebhyo muktajIvadravyaM sattAguNAdinnaM satpRthagdravyAntaraM praapnoti| evaM kiM siddhm| sattAguNarUpaM pRthagdravyaM muktAtmadravyaM ca pRthagiti dravyadvayaM jAtaM, na ca tthaa| dvitIyaM ca dUSaNaM prApnoti-yathA suvarNatvaguNapradezebhyo bhinnasya rIte ubhayazUnyatA thAya ( arthAta dravya tema ja guNa bannenA abhAvano prasaMga Ave ). (athavA apaharUpatA nAmano trIjo doSa A pramANe Ave ) (3) jema paTa-abhAvamAtra ja ghaTa che, ghaTa-abhAvamAtra ja paTa che (arthAt vastranA kevaLa abhAva jeTalo ja ghaDo che ane ghaDAnA kevaLa abhAva jeTaluM ja vastra che)-e rIte bannene apoharUpatA che, tema dravya-abhAvamAtra ja guNa thAya, guNa-abhAvamAtra ja dravya thAya-e rIte AmAM paNa (dravya-guNamAM paNa ) *apaharUpatA thAya (arthAt kevaLa nakArarUpatAno prasaMga Ave ). mATe dravya ane guNanuM ekatva, azUnyatva ne anapohatva icchanAre yathokta ja (jevo kahyo tevo ja ) atabhAva mAnavAyogya che. 108. have sattA ne dravyanuM guNa-guNIpaNuM siddha kare cheH pariNAma dravyasvabhAva che, te guNa "sat "-aviziSTa che; dravyo svabhAve sthita sat che"-e ja A upadeza che. 109. 1. apaharUpatA = sarvathA nakArAtmakapaNuM; sarvathA bhinnatA. (dravya ane guNamAM ekabIjAno kevaLa nakAra ja hoya to 'dravya guNavALuM che,' "A guNa A dravyano che"--vagere kathanathI sUcavAto koI prakArano saMbaMdha ja dravyane ane guNane na bane.) 2. anapohatva = apaharUpapaNuM na hovuM te; kevaLa nakArAtmakapaNuM na hovuM te Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates inanazAstramANA] zeyatattva-prajJApana 213 yaH khalu dravyasvabhAvaH pariNAmaH sa guNa: sdvishissttH| sadavasthitaM svabhAve dravyamiti jinopdesho'ym||109|| dravyaM hi svabhAve nityamavatiSThamAnatvAtsaditi prAk prtipaaditm| svabhAvastu dravyasya prinnaamo'bhihitH| ya eva dravyasya svabhAvabhUtaH pariNAmaH, sa eva sadaviziSTo guNa itIha saadhyte| yadeva hi dravyasvarUpavRttibhUtamastitvaM dravyapradhAnanirdezAtsaditi saMzabdyate tadaviziSTaguNabhUta eva dravyasya svabhAvabhUtaH pariNAmaH, dravyavRtterhi trikoTisamaya suvarNasyAbhAvastathaiva suvarNapradezebhyo bhinnasya suvarNatvaguNasyApyabhAvaH, tathA sattAguNapradezebhyo bhinnasya muktajIvadravyasyAbhAvastathaiva muktajIvadravyapradezebhyo bhinnasya sattAguNasyApyabhAvaH ityubhayazUnyatvaM praapnoti| yathedaM muktajIvadravye saMjJAdibhedabhinnasyAtadbhAvastasya sattAguNena saha pradezAbhedavyAkhyAnaM kRtaM tathA sarvadravyeSu yathAsaMbhavaM jnyaatvymityrthH|| 108 / / evaM dravyasyAsti-tvakathanarUpeNa prathamagAthA, pRthaktvalakSaNAtadbhAvAbhidhAnAnyatvalakSaNayoH kathanena dvitIyA, saMjJAlakSaNaprayojanAdibhedarUpasyAtadvAvasya vivaraNarUpeNa tRtIyA, tasyaiva dRDhIkaraNArthaM ca caturthIti dravyaguNayorabhedaviSaye yuktikathanamukhyatayA gAthAcatuSTayena paJcamasthalaM gtm| atha sattA guNo bhavati, dravyaM ca guNI bhavatIti pratipAdayati anvayArtha:- [yaH khalu] 4, [dravyasvabhAvaH pariNAmaH ] drvyn| svamAyabhUta (ut56vyayauvyAtma) 529||m cha [ saH] te (parima) [ sadaviziSTa: guNa:] 'sat'thI maviziSTa ( - sAthI o ho nahi meyo) gu9|| . [ svabhAve avasthitaM] svabhAvamA avasthita (hovAthI) [dravyaM] dravya [ sat ] sata cha-[iti jinopadezaH ] seyo 4 (88 bhI thAma heto) nopadeza [ayam ] te 4 // cha (arthAta 88 bhI thaa| thanamAthI 2 // ||thaamaa do bhApa sahe4 nANe TIkA:- dravya svabhAvamAM nitya avasthita hovAthI sat che-ema pUrve (99 mI gAthAmAM) pratipAdita karavAmAM AvyuM che; ane (tyAM) dravyano svabhAva pariNAma kahevAmAM Avyo che. ahIM ema siddha karavAmAM Ave che ke-je dravyanA svabhAvabhUta pariNAma che, te ja "sata thI aviziSTa - astitvathI abhinna evo, astitvathI koI bIjo nahi evo ) guNa che. dravyanA svarUpanI vRttibhUta evuM je astitva dravyapradhAna kathana dvArA "sa" zabdathI kahevAmAM Ave che, tenAthI aviziSTa (-te astitvathI ananya) guNabhUta ja dravyasvabhAvabhUta pariNAma che; kAraNa ke dravyanI vRtti traNa prakAranA samayane (bhUta, vartamAna 1. vRtti = vartata; yAta 29gta; 23_ta. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 214 [ bhagavAna zrI 66 sparzinyAH pratikSaNaM tena tena svabhAvena pariNamanAt / dravyasvabhAvabhUta eva tAvatpariNAmaH / sa tvastitvabhUtadravyavRttyAtmakatvAtsadaviziSTo dravyavidhAyako guNa eveti sattAdravyayorguNaguNibhAvaH siddhyti|| 109 / / pravacanasAra atha guNaguNinornAnAtvamupahanti Natthi guNo tti va koI pajjAo ttIha vA viNA davvaM / davvattaM puNa bhAvo tamhA davvaM sayaM sattA / / 110 / / pariNAmaH bhavati / jo khalu davvasahAvo pariNAmo yaH khalu sphuTaM dravyasya svabhAvabhUtaH paJcendriyaviSayAnubhavarUpamanovyApArotpannasamastamanoratharUpavikalpajAlAbhAve sati yazcidAnandai- kAnubhUtirUpaH svasthabhAvastasyotpAdaH, pUrvoktavikalpajAlavinAzo vyayaH, tadubhayAdhArabhUtajIvatvaM dhrauvyamityuktalakSaNotpAdavyayadhrauvyAtmakajIvadravyasya svabhAvabhUto yo'sau pariNAmaH so guNo sa guNo pariNAmaH kathaMbhUtaH sanguNo bhavati / sadavisiddho sato'stitvAdaviziSTo'bhinnastadutpAdAditrayaM tiSThatyastitvaM caikaM tiSThatyastitvena saha kathamabhinno bhavatIti cet| ''utpAdavyayadhrauvyayuktaM sat' iti vacanAt / evaM sati sattaiva guNo bhavatItyarthaH / iti guNavyAkhyAnaM gatam / sadavadvidaM sahAve davvaM tti sadavasthitaM svabhAve dravyamiti / dravyaM paramAtmadravyaM bhavati / kiM kartR / saditi / kena / abhednyen| kathaMbhUtam / sat avasthitam / kka / utpAdavyayadhrauvyAtmakasvabhAve / jiNovadesoyaM ayaM jinopadeza iti 'sadavaTThidaM sahAve davvaM davvassa jo hu pariNAmo' ityAdipUrvasUtre yaduktaM tadevedaM vyAkhyAnam, guNakathanaM punaradhikamiti taatprym| yathedaM jIvadravye guNaguNinorvyAkhyAnaM kRtaM tathA sa ne bhaviSya evA traNe kALane) sparzatI hovAthI (te vRtti arthAt astitva) pratikSaNe te te svabhAve parieAme che. ( A pramANe ) tyAre prathama to, dravyanA svabhAvabhUta ja pariNAma che; ane te ( utpAdavyayauvyAtmaka pariNAma ), astitvabhUta evI dravyanI vRttisvarUpa hovAne lIdhe, 'sat 'thI aviziSTa evo, dravyavidhAyaka (-dravyane racanAro) guNa ja che.-A rIte sattA ne dravyanuM guNagunnii siddha thAya che. 108. have guNa ne guNInA anekapaNAnuM khaMDana kare cheH paryAya ke guNa evuM koI na dravya viNa vizve dIse; dravyatva che vaLI bhAva; tethI dravya pote sattva che. 110. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ina nazAstramANA] zeyatattva-prajJApana 215 nAsti guNa iti vA kazcit paryAya itIha vA vinA drvym| dravyatvaM punarbhAvastasmAdravyaM svayaM sttaa|| 110 / / na khalu dravyAtpRthagbhUto guNa iti vA paryAya iti vA kazcidapi syAtaH yathA suvarNAtpRthagbhUtaM tatpItatvAdikamiti vA tatkuNDalatvAdikamiti vaa| atha tasya tu dravyasya svarUpavRttibhUtamastitvAkhyaM yadravyatvaM sa khalu tadbhAvAkhyo guNa eva bhavan kiM hi dravyAtpRthagbhUtatvena vrtte| na vartata ev| tarhi dravyaM sattA'stu svayameva / / 110 / / atha dravyasya sadutpAdAsadutpAdayoravirodhaM sAdhayati evaMvihaM sahAve davvaM dvvtthpjjytthehiN| sadasabbhAvaNibaddhaM pAdubbhAvaM sadA lbhdi||111|| sarvadravyeSu jnyaatvymiti|| 109 / / atha guNaparyAyAbhyAM saha dravyasyAbhedaM darzayati-patthi nAsti na vidyte| sa kH| guNo tti va koI guNa iti kshcit| na kevalaM guNaH pajjAo tIha vA paryAyo vetiih| kthm| viNA vinaa| kiM vinaa| davvaM drvym| idAnIM dravyaM kthyte| davvattaM puNa bhAvo drvytvmstitvm| tatpuna: kiM bhnnyte| bhaavH| bhAvaH ko'rthH| utpaadvyy-dhrauvyaatmksdbhaavH| tamhA davvaM sayaM sattA tasmAdabhedanayena sattA svayameva dravyaM bhvtiiti| anvayArtha:- [iha ] / vizvamA [guNaH iti vA kazcit ] guerA me ocha [ paryAyaH iti vA] 3 paryAya me o , [ dravyaM vinA na asti] dravya vin| (-dravyathI hu~) hotuM nathI; [dravyatvaM punaH bhAvaH ] bhane dravyatva te mA che (arthAta astitva te gu che); [ tasmAt ] tethI [ dravyaM svayaM sattA] dravya pote. sattA (arthAta astitva) che. TIkA:- kharekhara dravyathI pRthabhUta (jAdu) guNa evuM koI ke paryAya evuM koI paNa na hoya - jema suvarNathI pRthabhUta tenI pILAza Adi ke tenuM kuMDaLapaNuM Adi hotAM nathI tema. have, te dravyanA svarUpanI vRttibhUta "astitva' nAmathI kahevAtuM je dravyatva te teno "bhAva"nAmathI kahevAto guNa ja hovAthI, zuM te dravyathI pRthakapaNe varte che? nathI ja vartatuM. to pachI dravya svayameva (pote ja) sattA ho. 110. have dravyane sat-utpAda ane asat-utpAda hovAmAM avirodha siddha kare che: AvuM darava dravyArtha-paryAyArthathI nijabhAvamAM sadbhAva-aNasadbhAvayuta utpAdane pAme sadA. 111. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 216 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM evaMvidhaM svabhAve dravyaM drvyaarthpryaayaarthaabhyaam| sadasadbhAvanibaddhaM prAdurbhAvaM sadA lbhte|| 111 / / evametadyathoditaprakArasAkalyAkalaGkalAJchanamanAdinidhanaM satsvabhAve prAdurbhAvamAskandati drvym| sa tu prAdurbhAvo dravyasya dravyAbhidheyatAyAM sadbhAvanibaddha eva syAta; paryAyAbhidheyatAyAM tvasadbhAvanibaddha ev| tathA hi-yadA dravyamevAbhidhIyate na paryAyAstadA prabhavAvasAnavarjitAbhiaugapadyapravRttAbhirdravyaniSpAdikAbhiranvayazaktibhiH prabhavAvasAna tadyathA-muktAtmadravye paramAvAptirUpo mokSaparyAyaH kevalajJAnAdirUpo guNasamUhazca yena kAraNena tadadvayamapi paramAtmadravyaM vinA nAsti na vidyte| kasmAt prdeshaabhedaaditi| utpAdavyayadhrauvyAtmakazuddhasattArUpaM muktAtmadravyaM bhvti| tasmAdabhedena sattaiva drvymityrthH| yathA muktAtmadravye guNapoyAbhyAM sahAbhedavyAkhyAnaM kRtaM tathA yathAsaMbhavaM sarvadravyeSu jJAtavyamiti / / 110 / / evaM guNaguNivyAkhyAnarUpeNa prathamagAthA, dravyasya guNaparyAyAbhyAM saha bhedo nAstIti kathanarUpeNa dvitIyA ceti svatantragAthAdvayena SaSThasthalaM gtm|| atha dravyasya dravyArthikaparyAyArthikanayAbhyAM sadutpAdAsatpAdau darzayati-evaMvihasabbhAve evaMvidhasadbhAve sattAlakSaNamutpAdavyayadhrauvyalakSaNaM guNaparyAyalakSaNaM dravyaM cetyevaMvidhapUrvoktasadbhAve sthitaM, athavA evaMvihaM sahAve iti paatthaantrm| tatraivaMvidhaM pUrvoktalakSaNaM anvayArtha:- [evaMvidhaM dravyaM] Ayu (pUrvo'ta) dravya [svabhAve] svabhAvamai [dravyArthaparyAyArthAbhyAM] dravyArthi bhane 5yAyArthiz nayo 43 [sadasadbhAvanibaddhaM prAdurbhAvaM] samAvasaMbaddha bhane asamAvasaMbaddha utpAdane [ sadA labhate ] sa Ame . TIkAH- A pramANe yathodita sarva prakAre akalaMka lakSaNavALuM, anAdinidhana A dravya satsvabhAvamAM (astitvasvabhAvamAM) utpAda pAme che. dravyano te utpAda, dravyanI abhidheyatA vakhate sadbhAvasaMbaddha ja che ane paryAyonI abhidheyatA vakhate asadubhAvasaMbaddha ja che. te spaSTa samajAvavAmAM Ave che - jyAre dravya ja kahevAmAM Ave che-paryAyo nahi, tyAre utpattivinAza rahita, yugapad pravartatI, dravyanI nipajAvanArI anvayazaktio vaDe, utpattivinAzalakSaNavALI, 1 akalaMka = nirdoSa (A dravya pUrve kahelA sarva prakAre nirdoSa lakSaNavALuM che) 2. mabhidheyatA = hevAyogya5; vivakSA; 'thanI. 3. anvayazaktio = anvayarUpa zaktio. (anvayazaktio utpatti ane nAza vinAnI che, ekasAthe pravarte che ane dravyane nipajAve che. jJAna, darzana, cAritra vagere AtmadravyanI anvayazaktio che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates muhAna nAstramANA] jJayatattva-prajJApana 217 lAJchanAH kramapravRttAH paryAyaniSpAdikA vyatirekavyaktIstAstAH saMkrAmato dravyasya sadbhAvanibaddha eva prAdurbhAva:, hemvt| tathA hi-yadA hemaivAbhidhIyate nAGgadAdayaH paryAyAstadA hemasamAnajIvitAbhiaugapadyapravRttAbhirhemaniSpAdikAbhiranvayazaktibhiraGgadAdiparyAyasamAnajIvitAH kramapravRttA aGgadAdiparyAyaniSpAdikA vyatirekavyaktIstAstAH saMkrAmato hemna: sadbhAvanibaddha eva praadurbhaavH| yadA tu paryAyA evAbhidhIyante na dravyaM, tadA prabhavAvasAnalAJchanAbhiH kramapravRttAbhiH paryAyaniSpAdikAbhirvyatirekavyaktibhistAbhistAbhiH prabhavAvasAnavarjitA svakIyasadbhAve sthitm| kim| davvaM dravyaM krtR| kiM kroti| sadA labhadi sadA sarvakAlaM lbhte| kiM krmtaapnnm| pAdubbhAvaM praadurbhaavmutpaadm| kthNbhuutm| sadasabbhAvaNibaddhaM sadbhAvanibaddhamasadbhAvanibaddhaM c| kAbhyAM kRtvaa| davvatthapajjayatthehiM drvyaarthikpryaayaarthik-nyaabhyaamiti| tathA hi-yathA yadA kAle dravyArthikanayena vivakSA kriyate yadeva kaTakaparyAye suvarNaM tadeva kaGkaNaparyAye nAnyaditi, tadA kAle sadbhAvanibaddha evotpaadH| kasmAditi cet| dravyasya drvyruupennaavinsstttvaat| yadA puna: paryAyavivakSA kriyate kaTakaparyAyAt sakAzAdanyo yaH kaGkaNaparyAyaH suvarNasambandhI sa eva na bhavati tadA punrsdutpaadH| kasmAditi cet| pUrvaparyAyasya vinsstttvaat| tathA yadA dravyArthikanayavivakSA kriyate ya eva pUrvaM gRhasthAvasthAyAmevamevaM gRhavyApAraM kRtavAn pazcAjjinadIkSAM gRhItvA sa evedAnIM rAmAdikevalipuruSo nizcayaratnatrayAtmakaparamAtmadhyAnenAnantasukhA krame pravartatI, paryAyonI nipajAvanArI te te vyatireka vyaktione pAmatA dravyane sadbhAvasaMbaddha ja utpAda che; suvarNanI jema. te A pramANe jyAre suvarNa ja kahevAmAM Ave che-bAjubaMdha vagere paryAyo nahi, tyAre suvarNa jeTaluM TakanArI, yugapa pravartatI, suvarNanI nipajAvanArI anvayazaktio vaDe, bAjubaMdha vagere paryAyo jeTaluM TakanArI, krame pravartatI, bAjubaMdha vagere paryAyonI nipajAvanArI te te vyatirekavyaktione pAmatA suvarNane sadbhAvasaMbaddha ja utpAda che. ane jyAre paryAyo ja kahevAmAM Ave che-dravya nahi, tyAre utpattivinAza jemanuM lakSaNa che evI, krame pravartatI, paryAyonI nipajAvanArI te te vyatirekavyaktio vaDe, 1. vyatirekavyaktio = bhedarUpa pragaTatAo. [ vyatirekavyaktio utpattivinAza pAme che, krame pravarte che ane paryAyone nipajAve che. zrutajJAna, kevaLajJAna vagere tathA svarUpAcaraNacAritra, yathAkhyAtacAritra vagere AtmadravyanI vyatirekavyaktio che. vyatireka tathA anvayanA artho mATe 190 tathA 191 mAM pAnAnuM 5659 (jhUTanoTa) mo.] 2. saddabhAvasaMbaddha = hayAtI sAthe saMbaMdhavALo-saMkaLAyelo. [ dravyanI vivakSA vakhate, anvayazaktione mukhya ane vyatirekavyaktione gauNa karAtI hovAthI dravyane sadbhAvasaMbaddha utpAda (sat-utpAda, yAtano utpA ) cha.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 218 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda yaugapadyapravRttA dravyaniSpAdikA anvayazaktI: saMkrAmato dravyasyAsadbhAvanibaddha eva prAdurbhAvaH, hemvdev| tathA hi-yadAGgadAdiparyAyA evAbhidhIyante na hema, tadAGgadAdiparyAyasamAnajIvitAbhiH kramapravRttAbhiraGgadAdiparyAyaniSpAdikAbhirvyatirekavyaktibhistAbhistAbhirhemasamAnajIvitA yaugapadyapravRttA hemaniSpAdikA anvayazakti: saMkrAmato heno'sadbhAvanibaddha eva praadurbhaavH| atha paryAyAbhidheyatAyAmapyasadutpattau paryAyaniSpAdikAratAstA vyatirekavyaktayo yaugapadyapravRttimAsAdyAnvayazaktitvamApannAH paryAyAn dravIkuryuH, tathAGgadAdiparyAyaniSpAdikAbhistAbhistAbhirvyatirekavyaktibhiryogapadyapravRttimAsAdyAnvayazaktitvamApannAbhiraGgadAdiparyAyA api hemiikriyern| dravyAbhidheyatAyAmapi sadutpattau dravyaniSpAdikA anvayazaktayaH kramapravRttimAsAdya tattavyatirekavyaktitvamApannA dravyaM paryAyIkuryuH, tathA hemaniSpAdikAbhiranvaya mRtatRpto jAta: na cAnya iti, tadA sadbhAvanibaddha evotpaadH| kasmAditi cet| purusstvenaavinsstttvaat| yadA ta paryAyanayavivakSA kriyate parvaM sarAgAvasthAyAH sakAzAdanyo'yaM bharatasagararAmapANDavAdikevalipuruSANAM saMbandhI niruparAgaparamAtmaparyAyaH sa eva na bhavati, tadA punarasadAvanibaddha utpattivinAza rahita, yugapad pravartatI, dravyanI nipajAvanArI anvayazaktione pAmatA dravyane *asadbhAvasaMbaddha ja utpAda che; suvarNanI jema ja. te A pramANe jyAre bAjubaMdha vagere paryAyo ja kahevAmAM Ave che-suvarNa nahi, tyAre bAjAbaMdha vagere paryAyo jeTaluM TakanArI, krame pravartatI, bAjubaMdha vagere paryAyonI nipajAvanArI te te vyatirekavyaktio vaDa, suvarNa jeTaluM TakanArI, yugapa pravartatI, savarNanI nipajAvanArI anvayazaktione pAmatA suvarNane asadabhAvayukta ja utpAda che. have, paryAyonI abhidheyatA vakhate paNa, asat-utpAdamAM paryAyonI nipajAvanArI te te vyatirekavyaktio yugapapravRtti pAmIne anvayazaktipaNAne pAmatI thatI paryAyone dravya kare che (paryAyonI virakSA vakhate paNa, vyatirekavyaktio anvayazaktirUpa banatI thakI paryAyone dravyarUpa kare che); jema bAjAbaMdha vagere paryAyonI nipajAvanArI te te vyatireka-vyaktio yugapapravRtti pAmI anvayazaktipaNAne pAmatI thakI bAjAbaMdha vagere paryAyone suvarNa kare che tema, dravyanI abhidheyatA vakhate paNa, sat-utpAdamAM dravyanI nipajAvanArI anvayazaktio kramapravRtti pAmIne te te vyatirekavyaktipaNAne pAmatI thakI dravyane paryAyo (-paryAyorUpa) kare che, jema suvarNanI nipajAvanArI anvayazaktio kramapravRtti pAmIne * asadabhAvasaMbaddha = adyAtI sAthe saMbaMdhavALo-saMkaLAyelo. [ paryAyonI virakSA vakhate, vyatireka vyaktione mukhya ane anvayazaktione gauNa karAtI hovAthI, dravyane asaddabhAvasaMbaddha utpAda (asatutpAda, avidhamAnano utpAda) che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 219 zaktibhiH kramapravRttimAsAdya tttvytirekmaapnnaabhirhemaanggdaadipryaaymaatriikriyet| tato dravyArthAdezAtsadutpAdaH, paryAyArthAdezAdasat itynvdym|| 111 / / atha sadutpAdamananyatvena nizcinotijIvo bhavaM bhavissadi Naro'maro vA paro bhavIya punno| kiM davvattaM pajahadi Na jahaM aNNo kahaM hodi|| 112 / / evotpaadH| kasmAditi cet| puurvpryaayaadnytvaaditi| yathedaM jIvadravye sadutpAdA-sadutpAdavyAkhyAnaM kRtaM tathA sarvadravyeSu yathAsaMbhavaM jnyaatvymiti|| 111 / / atha pUrvoktameva sadutpAdaM dravyAdabhinnatvena vivRNoti-jIvo jIvaH kartA bhavaM bhavan pariNaman san bhavissadi bhaviSyati taavt| kiM kiM bhvissyti| te te vyatirekavyaktipaNAne pAmatI thakI suvarNane bAjAbaMdhaAdi paryAyamAtra (-paryAyamAtrarUpa) kare che tema. mATe dravyArthika kathanathI sat-utpAda che, paryAyArthika kathanathI asat-utpAda che-te vAta anavadya (nirdoSa, abAdhya) che. bhAvArtha- je pahelAM hayAta hoya tenI ja utpattine sat-utpAda kahe che ane je pahelAM yAta na hoya tenI utpattine asat-utpAda kahe che. jyAre paryAyone gauNa karIne dravyanuM mukhyapaNe kathana karavAmAM Ave che, tyAre to je kyAta hatuM te ja utpanna thAya che (kAraNa ke dravya to traNe kALe yAta che); tethI dravyArthika nayathI to dravyane sat-utpAda che. ane jyAre dravyane gauNa karIne paryAyonuM mukhyapaNe kathana karavAmAM Ave che, tyAre je sthAna nahotuM te utpanna thAya che (kAraNa ke vartamAna paryAya bhUtakALe zyAta nahoto), tethI paryAyArthika nayathI dravyane asata-utpAda che. ahIM e lakSamAM rAkhavuM ke dravya ane paryAyo judI judI vastuo nathI; tethI paryAyonI vivakSA vakhate paNa, asata-utpAdamAM, je paryAyo che te dravya ja che, ane dravyanI vivakSA vakhate paNa, sat-utpAdamAM, je dravya che te paryAyo ja che. 111 have (sarva paryAyomAM dravya ananya che arthAt tenuM te ja che mATe tene sat-utpAda che-ema) sata-utpAdane ananyapaNA vaDa nakkI kare che - jIva pariName tethI narAdika e thaze; paNa te-rUpe zuM choDato dravyatvane ? nahi choDato kayama anya e ? 112. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 220 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM jIvo bhavana bhaviSyati naro'maro vA paro bhUtvA punH| kiM dravyatvaM prajahAti na jahadanyaH kathaM bhvti|| 112 / / dravyaM hi tAvadravyatvabhUtAmanvayazaktiM nityamapyaparityajadbhavati sdev| yastu dravyasya paryAyabhUtAyA vyatirekavyakteH prAdurbhAvaH tasminnapi dravyatvabhUtAyA anvayazakterapracyavanAt drvymnnydev| tato'nanyatvena nizcIyate dravyasya sdutpaadH| tathA hi-jIvo dravyaM bhavannArakatiryagmanuSyadevasiddhatvAnAmanyatamena paryAyeNa dravyasya paryAyadurlalitavRttitvAdavazyameva bhvissyti| sa hi bhUtvA ca tena kiM dravyatvabhUtAmanvayazaktimujjhati, nojjhti| nirvikArazuddhopayogavilakSaNAbhyAM zubhAzubhopayogAbhyAM pariNamya Naro'maro vA paro naro devaH parastiryaGnArakarUpo vA nirvikArazuddhopayogena siddho vA bhvissyti| bhavIya puNo evaM pUrvoktaprakAreNa punrbhuutvaapi| athavA dvitiiyvyaakhyaanm| bhavanaM vartamAnakAlApekSayA bhaviSyati bhAvikAlApekSayA bhUtvA bhUtakAlApekSayA ceti kAlatraye caivaM bhUtvApi kiM davvattaM pajahadi kiM dravyatvaM prityjti| Na cayadi dravyArthikanayena dravyatvaM na tyajati, dravyAdbhinno na bhvti| aNNo kahaM havadi anyo bhinnaH anvayArtha:- [jIvaH ] 75 [bhavan ] parimato hopAthI [ naraH] manuSya, [amaraH] 35 [ vA ] athavA [ para:] pIj sis (-tiryaya, n||26 : siddha ) [ bhaviSyati] thaze.. [punaH ] paraMtu [bhUtvA ] manuSyavAhi 27ne [kiM] zuta [dravyatvaM prajahAti] drvy59||ne cho cha ? [na jahat ] nahi choDato thota [anyaH kathaM bhavati ] anya ubha hoya ? (arthAta te anya nathI, tanota 4 cha.) TIkA:- prathama to dravya dravyatvabhUta anvayazaktine sadAya nahi choDatuM thayuM sat ja (hayAta ja) che. ane dravyane je paryAyabhUta vyatirekavyaktino utpAda thAya che temAM paNa dravyatvabhUta anvayazaktinuM accatapaNuM hovAthI dravya ananya ja che (arthAta te utpAdamAM paNa anvayazakti to apatita-avinaSTa-nizcaLa hovAthI dravya tenuM te ja che, anya nathI). mATe ananyapaNA vaDa dravyano sat-utpAda nakkI thAya che (arthAt upara kahyuM tema dravyanuM dravya-apekSAe ananyapaNuM hovAthI, tene sata-utpAda cha-mama anny59|| dvaa2| siddha thAya cha). A vAtane (udAharaNathI) spaSTa karavAmAM Ave che: jIva dravya hovAthI ane dravya paryAyomAM vartatuM hovAthI jIva nArakatva, tiryaMcatva, manuSyatva, devatva ane siddhatvamAMnA koI eka paryAye avazyameva thaze-pariNamaze. paraMtu te jIva te paryAyarUpe thaIne zuM dravyatvabhUta anvayazaktine choDa che? nathI choDato. jo nathI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates DAnanazAstramA ] jJayatattva-prajJApana 221 yadi nojjhati kathamanyo nAma syAt, yena prakaTitatrikoTisattAkaH sa eva na syaat||112|| athAsadutpAdamanyatvena nizcinoti maNuvo Na hodi devo devo vA mANuso va siddho vaa| evaM ahojjamANo aNaNNabhAvaM kadhaM lhdi|| 113 / / manujo na bhavati devo devo vA mAnuSo vA siddho vaa| evamabhavannananyabhAvaM kathaM lbhte||113|| kathaM bhvti| kiMtu dravyAnvayazaktirUpeNa sadbhAvanibaddhotpAdaH sa eveti dravyAdabhinna iti bhAvArthaH / / 112 / / atha dravyasyAsadutpAdaM pUrvaparyAyAdanyatvena nizcinoti-maNuvo Na havadi devo AkulatvotpAdakamanujadevAdivibhAvaparyAyavilakSaNamanAkulatvarUpasvabhAvapariNatilakSaNaM paramAtma-dravyaM yadyapi nizcayena manuSyaparyAye devaparyAye ca samAnaM tathApi manujo devo na bhvti| ksmaat| devaparyAyakAle choDato to te anya kaI rIte hoya ke jethI trikoTi sattA (-traNa prakAranI sattA, trikALika hayAtI) jene pragaTa che evo te (jIva), te ja na hoya? (arthAt traNe kALe hayAta evo jIva anya nathI, teno te 4 cha.) bhAvArtha- jIva manuSya-devAdika paryAye pariNamatAM chatAM anya thaI jato nathI, ananya rahe che, teno te ja rahe che; kAraNa ke "te ja A devano jIva che, je pUrva bhave manuSya hato ane amuka bhave tiryaMca hato" ema jJAna thaI zake che. A rIte, jIvanI mAphaka, dareka dravya potAnA sarva paryAyomAM tenuM te ja rahe che, anya thaI jatuM nathI-ananya rahe che. Ama dravyanuM ananyapaNuM hovAthI dravyano sata-utpA. nIthAya che. 112. have asat-utpAdane anyapaNA vaDa (anyapaNA dvArA) nakkI kare che - mAnava nathI su2, sura paNa nahi manuja ke nahi siddha che; e rIta nahi hoto thako kayama te ananyapaNuM dhare? 113. anvayArtha:- [ manajaH] manuSya te [devaH na bhavati] heva nathI. [vA] athavA [deva:] he te [ mAnuSaH vA siddhaH vA] manuSya he siddha nathI; [ evam abhavan ] mema nahi hoto yo [ananyabhAvaM kathaM labhate ] ananya ubha hoya? Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 222 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda paryAyA hi paryAyabhUtAyA AtmavyatirekavyakteH kAla eva sattvAttato'nyakAleSu bhavantyasanta ev| yazca paryAyANAM dravyatvabhUtayAnvayazaktyAnusyUtaH kramAnupAtI svakAle prAdurbhAva: tasminparyAyabhUtAyA AtmavyatirekavyakteH pUrvamasattvAtparyAyA anya ev| tataH paryAyANAmanyatvena nizcIyate paryAyasvarUpakartRkaraNAdhikaraNabhUtatvena paryAyebhyo'pRthagbhUtasya drvysyaasdutpaadH| tathA hi-na hi manujastridazo vA siddho vA syAt, na hi tridazo manujo vA siddho vA syaat| evamasan kathamananyo nAma syAt, yenAnya eva na syAta; yena ca niSpadyamAnamanujAdiparyAyaM jAyamAnavalayAdivikAraM kAJcanamiva jIvadravyamapi pratipadamanyanna syaat|| 113 / / mnussypryaaysyaanuplmbhaat| devo vA mANuso va siddho vA devo vA manuSyo na bhavati svAtmopalabdhirUpasiddhaparyAyo vA na bhvti| ksmaat| paryAyANAM parasparaM bhinnakAlatvAt , suvarNadravye kunnddlaadipryaayaannaamiv| evaM ahojjamANo evamabhavansan aNaNNabhAvaM kadhaM lahadi ananyabhAva TIkA:- paryAyo paryAyabhUta svavyatirekavyaktinA kALe ja sat (-kyAta) hovAne lIdhe tenAthI anya kALomAM asatuM ja (-adhyAta ja) che. ane paryAyono dravyatvabhUta anvayazakti sAthe gUMthAyelo (-ekarUpapaNe joDAyelo ) je kramAnupAtI (kramAnusAra) akALe utpAda thAya che temAM paryAyabhUta svavyatirekavyaktinuM pUrve asatpaNuM hovAthI, paryAyo anya ja che. mATe paryAyonA anyapaNA vaDe dravyano-ke je paryAyonA svarUpanuM kartA, karaNa ane adhikaraNa hovAne lIdhe paryAyothI apRthaka che tenoasata-utpAda nakkI thAya che. A vAtane ( udAharaNa vaDe ) spaSTa karavAmAM Ave che: manuSya te deva ke siddha nathI, deva te manuSya ke siddha nathI; e rIte nahi hoto thako ananya (-teno te ja) kema hoya, ke jethI anya ja na hoya ane jethI manuSyAdi paryAyo jene nIpaje che evuM jIvadravya paNa-valayAdi vikAro (kaMkaNa vagere paryAyo) jene Upaje che evA suvarNanI jema-pade pade (pagale pagale, paryAye paryAya) anya na hoya? [ jema kaMkaNa, kuMDaLa vagere paryAyo anya che (- bhinnabhinna che, tenA te ja nathI, tethI te paryAyo karanAruM suvarNa paNa anya che, tema manuSya, deva vagere paryAyo anya che tethI te paryAyo karanAruM jIvadravya paNa paryAya-apekSAe anya che. ] bhAvArtha:- jIva anAdi-anaMta hovA chatAM, manuSyaparyAyakALe devaparyAyanI ke svAsmopalabdhirUpa siddhaparyAyanI aprAti che arthAt manuSya te deva ke siddha nathI mATe te paryAyo anya-anya che. A rIte paryAyo anya hovAthI, te paryAyono karanAra, sAdhana ane AdhAra evo jIva paNa paryAya-apekSAe anyapaNAne pAme che. A rIte, jIvanI mAphaka, Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana athaikadravyasyAnyatvAnanyatvavipratiSedhamudbunoti davvaTThieNa savvaM davvaM taM pajjayaTThieNa puNo / havadi ya aNNamaNaNNaM takkAle tmmyttaado|| 114 / / dravyArthikena sarva dravyaM tatparyAyArthikena punaH / bhavati cAnyadananyattatkAle tnmytvaat|| 114 / / sarvasya hi vastunaH sAmAnyavizeSAtmakatvAttatsvarUpamutpazyatAM yathAkramaM sAmAnyavizeSau paricchindatI dve kila cakSuSI, dravyArthikaM paryAyArthikaM ceti| tatra paryAyArthikamekAnta 223 mekatvaM kathaM labhate, na kathamapi / tata etAvadAyAti asadbhAvanibaddhotpAdaH pUrvaparyAyAdvinno bhavatIti / / 193 / / athaikadravyasya paryAyaissahAnanyatvAbhidhAnamekatvamanyatvAbhidhAnamanekatvaM ca nayavibhAgena darzayati, athavA pUrvoktasadbhAvanibaddhAsadbhAvanibaddhamutpAdadvayaM prakArAntareNa samarthayati - havadi bhavati / kiM kartR savvaM davvaM sarvaM vivakSitAvivakSitajIvadravyam / kiMviziSTaM bhavati / aNaNNaM ananyamabhinnamekaM tanmayamiti / kena tena nArakatiryaG-manuSyadevarUpavibhAvaparyAyasamUhena saha / kevalajJAnAdyanantacatuSTayazaktirUpasiddhaparyAyeNa ca / kena kRtvA / davvaTThieNa shuddhaanvydrvyaarthiknyen| ksmaat| kuNDalAdiparyAyeSu dareka dravyane paryAya-apekSAe anyapaNuM che. Ama dravyane anyapaNuM hovAthI dravyane asat-utpAda che khema nizcita thAya che. 113. have eka dravyane anyatva ane ananyatva hovAmAM je virodha tene dUra kare che (arthAt temAM virodha nathI Avato ema darzAve che ): dravyArthika badhuM dravya che, ne te ja paryAyArthike che anya, jethI te samaya ta rUpa hoI ananya che. 114. anvayArthaH- [ dravyArthikena ] dravyArthi ( naya ) vaDe [ sarvaM ] saghaNuM [ dravyaM ] dravya che; [ punaH ca] ane vaNI [ paryAyArthikena ] paryAyArthi ( naya ) vaDe [ tat ] te (dravya ) [ anyat ] anya-anya che, [ tatkAle tanmayatvAt ] arae De te aNe tanmaya hovAne sIdhe [ ananyat ] ( dravya paryAyothI ) ananya che. TIkA:- kharekhara sarva vastu sAmAnya-vizeSAtmaka hovAthI vastunuM svarUpa jonArAone anukrame (1) sAmAnya ane (2) vizeSane bhaganAroM je yakSukho che - ( 1 ) dravyArthi ane (2) paryAyArthis. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 224 pravacanasAra [ bhagavAna zrInimIlitaM vidhAya kevalonmIlitena dravyArthikena yadAvalokyate tadA nArakatiyaGmanuSyadevasiddhatvaparyAyAtmakeSu vizeSeSu vyavasthitaM jIvasAmAnyamekamavalokayatAmanavalokitavizeSANAM tatsarvaM jIvadravyamiti prtibhaati| yadA tu dravyArthikamekAntanimIlitaM kevalonmIlitena paryAyArthikenAvalokyate tadA jIvadravye vyavasthitAnnArakatiryaGmanuSyadevasiddhatvaparyAyAtmakAn vizeSAnanekAnavalokayatAmanavalokitasAmAnyAnAmanyadanyatpratibhAti, dravyasya tattadvizeSakAle tattadvizeSebhyastanmayatvenAnanyatvAt, gnntRnnprnndaarumyhvyvaahvt| yadA tu te ubhe api dravyArthikaparyAyArthike tulyakAlonmIlite vidhAya tata itazcAvalokyate tadA nArakatiryaGmanuSyadevasiddhatvaparyAyeSu vyavasthitaM jIvasAmAnya jIvasAmAnye ca vyavasthitA nArakatiryaGmanuSyadevasiddhatvaparyAyAtmakA vizeSAzca tulykaalmevaavlokynte| tatraikacakSurava suvarNasyeva bhedaabhaavaat| taM pajjayaTThieNa puNo tavyaM paryAyArthikanayena punaH aNNaM anyadinnamaneka paryAyaiH saha pRthgbhvti| kasmAditi cet| takkAle tammayattAdo tRNAgnikASThAgnipatrAgnivat svakIyaparyAyaiH saha tatkAle tnmytvaaditi| etAvatA kimuktaM bhavati dravyArthikanayena yadA vastuparIkSA kriyate tadA paryAyasantAnarUpeNa sarvaM paryAyakadambakaM dravyameva prtibhaati| yadA tu paryAyanayavivakSA kriyate tadA dravyamapi paryAyarUpeNa bhinna bhinnaM prtibhaati| yadA ca parasparasApekSanaya gapatsamI temAM, paryAyArthika cakSune sarvathA baMdha karIne ekalA ughADelA dravyArthika cakSu vaDe jyAre avalokavAmAM Ave che, tyAre nArakapaNuM, tiryacapaNuM, manuSyapaNuM, devapaNuM ane siddhapaNuM e paryAyosvarUpa vizeSomAM rahelA eka jIvasAmAnyane avalokanArA ane vizeSone nahi avalokanArA e jIvone "te badhuMya jIvadravya che' ema bhAse che. ane jyAre dravyArthika cakSune sarvathA baMdha karIne ekalA ughADelA paryAyArthika cakSu vaDa avalokavAmAM Ave che, tyAre jIvadravyamAM rahelA nArakapaNuM, tiryacapaNuM, manuSyapaNuM, devapaNuM ane siddhapaNuM-e paryAyosvarUpa aneka vizeSone avalokanArA ane sAmAnyane nahi avalokanArA evA e jIvone (te jIvadravya) anya-anya bhAse che, kAraNa ke dravya te te vizeSonA kALe tanmaya hovAne lIdhe te te vizeSothI ananya che-chANAM, taNa, parNa ane kASThamaya agninI mAphaka (arthAt jema tRNa, kASTha vagereno agni te te kALe tRNamaya, kASThamaya vagere hovAne lIdhe tRNa, kASTha vagerethI ananya che, tema dravya te te paryAyorUpa vizeSonA samaye te-maya hovAne lIdhe temanAthI ananya che-juduM nathI). ane jyAre te banne cakSuo-dravyArthika ane paryAyArthika-tulyakALe (ekIsAthe) khullAM karIne te dvArA ane A dvArA (-dravyArthika cakSu dvArA tema ja 5 dvArA) avalokavAmAM Ave che, tyAre nArakatva-tiryaMcatva-manuSyatva-devatva-siddhatva-paryAyomAM rahelo jIvasAmAnya ane jIvasAmAnyamAM rahelA nArakatva-tiryaMcatva manuSyatva-devata-siddhatvaparyAyosvarUpa vizeSo tulyakALe ja dekhAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 225 lokanamekadezAvalokanaM, dvicakSuravalokanaM dravyasyAnyatvAnanyatvaM ca na viprtissidhyte|| 114 / / srvaavloknm| tataH sarvAvalokane atha sarvavipratiSedhaniSedhikAM saptabhaGgImavatArayati atthi tti ya Natthi tti ya havadi avattavvamidi puNo davvaM / pajjAyeNa du keNa vi tadubhayamAdiTThamaNNaM vaa||115 / / kSyate, tadaikatvamanekatvaM ca yugptprtibhaatiiti| yathedaM jIvadravye vyAkhyAnaM kRtaM tathA sarvadravyeSu yathAsaMbhavaM jnyaatvymityrthH|| 114 / / evaM sadutpAdAsadutpAdakathanena prathamA, sadutpAdavizeSavivaraNarUpeNa dvitIyA, tathaivAsadutpAdavizeSavivaraNarUpeNa tRtIyA, dravyaparyAyayorekatvAnekatvapratipAdanena caturthIti sadutpAdAsadutpAdavyAkhyAnamukhyatayA gAthAcatuSTayena saptamasthalaM gtm| atha samastadurnayaikAntarUpavivAdaniSedhikAM tyAM, eka cakSu vaDe avalokana te ekadeza avalokana che ane be cakSuo vaDe avalokana te sarva avalokana (-saMpUrNa avalokana) che. mATe sarva avalokanamAM dravyanAM anyatva ane ananyatva virodha pAmatAM nathI. bhAvArtha:- dareka dravya sAmAnya-vizeSAtmaka che. tethI dareka dravya tenuM te ja paNa rahe che ane badalAya paNa che. dravyanuM svarUpa ja AvuM ubhayAtmaka hovAthI dravyanA ananyapaNAmAM ane anyapaNAmAM virodha nathI. jemake, marIci ane zrI mahAvIrasvAmInuM jIvasAmAnyanI apekSAe ananyapaNuM ane jIvanA vizeSonI apekSAe anyapaNuM hovAmAM koI prakArano virodha nathI. dravyArthikanayarUpI eka cakSuthI jotAM dravyasAmAnya ja jaNAya che tethI dravya ananya arthAt tenuM te ja bhAse che ane paryAyArthikanayarUpI bIjA eka cakSuthI jotAM dravyanA paryAyorUpI vizeSo jaNAya che tethI dravya anya-anya bhAse che. banne nayorUpI banne cakSuothI jotAM dravyasAmAnya tathA dravyanA vizeSo banne jaNAya che tethI dravya ananya tema ja anya-anya banne bhAse che. 114. have sarva virodhane dUra karanArI saptabhaMgI pragaTa kare che: ati, tathA che nAsti, tema ja dravya aNavaktavya che, vaLI ubhaya no paryAyathI, vA anyarUpa thAya che. 115. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara6 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra sataH, para [ bhagavAnazrI 66 astIti ca nAstIti ca bhavatyavaktavyamiti punardravyam / paryAyeNa tu kenacit tadubhayamAdiSTamanyadvA / / 115 / / syAdastyeva 1, syAnnAstyeva 2, syAdavaktavyameva 3, syAdastinAstyeva 4, syAdastyavaktavyameva 5, syAnnAstyavaktavyameva 6, syAdastinAstyavaktavyameva 7, svarUpeNa 1, pararUpeNa 2, svapararUpayaugapadyena 3, svapararUpakrameNa 4, svarUpasvapararUpayaugapadyAbhyAM 5, pararUpasvapararUpayaugapadyAbhyAM 6, svarUpapararUpasvapararUpayaugapadyaiH 7, AdizyamAnasya svarUpeNa nayasaptabhaGgI vistArayati - atthi tti ya syAdastyeva / syAditi ko'rthaH / kthNcit| kthNcitko'rthH| vivakSitaprakAreNa svdrvyaadictussttyen| taccatuSTayaM zuddhajIvaviSaye kathyate / zuddhaguNaparyAyAdhArabhUtaM zuddhAtmadravyaM dravyaM bhaNyate, lokAkAzapramitAH zuddhAsaMkhyeyapradezAH kSetraM bhaNyate, vartamAnazuddhaparyAyarUpapariNato vartamAnasamayaH kAlo bhaNyate, zuddhacaitanyaM bhAvazcetyuktalakSaNadravyAdicatuSTaya iti prathamabhaGgaH 1 / Natthi tti ya syAnnAstyeya / syAditi ko'rthH| kathaMcidvivakSitaprakAreNa paradravyAdicatuSTayena 2 / anvayArthaH- [ dravyaM ] dravya [ asti iti ca ] zredha paryAyathI 'asti', [ nAsti iti ca ] zredha paryAyathI 'nAsti ' [ punaH ] ane [ avaktavyam iti bhavati ] zredha paryAyathI 'avatavya' che; [ kenacit paryAyeNa tu tadubhayaM ] vaNI zredha paryAyathI 'asti nAsti' [vA ] athavA [ anyat AdiSTam ] zredha paryAyathI anyatra maMga35 hevAmAM Ave che. TIDA:- dravya (1) 'syAt asti 4' che, sva3panI apekSAo; (2) 'syAt nAsti 4' che, pa23panI apekSAkhe; ( 3 ) ' syAt * bhavatavya 4 ' che, sva35-523panA yugapaddapazAnI apekSAkhe; (4) ' syAt asti nAsti 4' che, sva35-523panA manI apekSAkhe; ( 4 ) ' syAt astiavaktavya ja' che, svarUpanI ane svarUpa-parUpanA yugapapaNAnI apekSAe; (6) 'syAt nAstiavaktavya ja' che, 52rUpanI ane svarUpa-52rUpanA yugapaNAnI apekSAe; (7) 'syAt astinAsti-avaktavya ja' che, svarUpanI, pararUpanI ane svarUpa-pararUpanA yugapapaNAnI apekSAe. * syAt kathaMcita; koI prakAreH koI apekSAe. (dareka dravya svacatuSTayanI apekSAe-svadravya, svakSetra, svakALa ane svabhAvanI apekSAe-' asti ' che. zuddha jIvanuM svacatuSTaya A pramANe che: zuddha guNaparyAyonA AdhArabhUta zuddhAtmadravya te dravya che; lokAkAzapramANa zuddha asaMkhya pradezo te kSetra che; zuddhaparyAyarUpe pariNata vartamAna samaya te kALa che; ane zuddha caitanya te bhAva che.) * bhavatavya = kahI zakAya nahi evuM. (ekIsAthe svarUpa tema ja parUpanI apekSAe dravya kathanamAM AvI zatuM nathI tethI 'avaDatavya' che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 227 rUpeNAsataH, svapararUpAbhyAM yugapadvaktumazakyasya, svapararUpAbhyAM krameNa sato'satazca , svarUpasvapararUpayogapadyAbhyAM sato vaktumazakyasya ca, pararUpasvapararUpayogapadyAbhyAmasato vaktamazakyasya ca. svarUpapararUpasvapararUpayogapadyaiH sato'sato vaktamazakyasya cAnantadharmaNo dravyasyaikaikaM dharmamAzritya vivakSitAvivakSitavidhipratiSedhAbhyAmavatarantI saptabhaGgikaivakAravizrAnta havadi bhvti| kthNbhuutm| avattavvamidi syaadvktvymev| syAditi ko'rthH| kathaMcidvivakSitaprakAreNa yugapatsvaparadravyAdicatuSTayena 3 / syAdasti, syAnnAsti, syAdavaktavyaM, syAdastinAsti, syAdastyevAvaktavyaM, syAnnAstyevAvaktavyaM, syaadstinaastyevaavktvym| puNo punaH itthaMbhUtam kiM bhvti| davvaM paramAtmadravyaM krtR| punarapi kathaMbhUtaM bhvti| tadubhayaM syaadstinaastyev| syAditi ko'rthH| kathaMcidvivakSitaprakAreNa krameNa svaparadravyAdicatuSTayena 4 / kathaMbhUtaM saditthamitthaM bhvti| Adihra AdiSTaM vivakSitaM st| kena kRtvaa| pajjAyeNa du paryAyeNa tu praznottararUpanayavibhAgena tu| kthNbhuuten| keNa vi kenApi vivakSitena naigmaadinyruupenn| aNNaM vA anyadvA saMyogabhaGgatrayarUpeNa / ttkthyte-syaadstyevaavktvyN| syAditi koddrthH| kathaMcit vivakSitaprakAreNa svadravyAdicatuSTayena yugapatsvaparadravyAdicatuSTayena ca 5 / syaannaastyevaavktvyN| syAditi ko'rthH| kathaMcit vivakSitaprakAreNa paradravyAdicatuSTayena yugapatsvaparadravyAdicatuSTayena ca 6 / syaadstinaastyevaavktvyN| syAditi ko'rthH| kathaMcitaM vivakSitaprakAreNa krameNa svaparadravyAdicatuSTayena yugapatsvaparadravyAdicatuSTayena ca 7 / pUrva paJcAstikAye syAdastItyAdipramANavAkyena pramANasaptabhaGgI vyAkhyAtA, atra tu syAdastyeva, yadevakAragrahaNaM tannayasaptabhaGgIjJApanArthamiti bhaavaarthH| yathedaM nayasaptabhaGgIvyAkhyAnaM zuddhAtmadravye dravyanu thana 42vAmA Avatai, (1) 4 sva35 'sat' che, (2) 4 5235 'asat' cha, (3) sva35. sAne 5235. yuga56 'thAI aza'ya' cha, (4) 4 sva35. ane 5235 mathI 'sata. ane asat' che, (5) je svarUpe ane svarUpa-pararUpanA yugapapaNe "sat ane kathAvuM azakaya che, (6) je pararUpe ane svarUpanA yugapapaNe "asat ane kathAvuM azakaya che tathA (7) je svarUpe, pararUpe ane svarUpa-pararUpanA yugaparUpe 'sata, asat ane kathAvuM azakya " che-evuM je anaMta dharmovALuM dravya tenA eka eka dharmano Azraya karIne * vivakSita-avivakSitanA vidhiniSedha vaDe pragaTa thatI * vivakSita (kahevA dhArelA) dharmane mukhya karIne tenuM pratipAdana karavAthI ane avivakSita (nahi kahevA dhArelA) dharmane gauNa karIne teno niSedha karavAthI saptabhaMgI pragaTa thAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 228 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMdamshraantsmuccaarymaannsyaatkaaraamoghmntrpden samastamapi viprtissedhvissmohmudsyti||115 / / atha nirdhAryamANatvenodAharaNIkRtasya jIvasya manuSyAdiparyAyANAM kriyAphalatvenAnyatvaM dyotayati eso tti Natthi koI Na Natthi kiriyA shaavnnivvttaa| kiriyA hi Natthi aphalA dhammo jadi Nipphalo prmo|| 116 / / darzitaM tathA yathAsaMbhavaM sarvapadArtheSu drssttvymiti|| 115 / / evaM nayasaptabhaGgIvyAkhyAnagAtha-yASTamasthalaM gtm| evaM pUrvoktaprakAreNa prathamA namaskAragAthA, dravyaguNaparyAyakathanarUpeNa dvitIyA, svasamayaparasamayapratipAdanena tRtIyA, dravyasya sattAdilakSaNatrayasUcanarUpeNa caturthIti svatantragAthAcatuSTayena piitthikaasthlm| tadanantaramavAntarasattAkathanarUpeNa prathamA, mahAsattArUpeNa dvitIyA, yathA dravyaM svabhAvasiddhaM tathA sattAguNo'pIti kathanarUpeNa tRtIyA, utpAdavyayadhrauvyatve'pi sattaiva dravyaM bhavatIti kathanena caturthIti gAthAcatuSTayena sttaalkssnnvivrnnmukhytaa| tadanantaramutpAdavyayadhrauvyalakSaNavivaraNa saptabhaMgI satata samyaka rIte uccAravAmAM AvatA "cAt' kArarUpI amogha maMtrapada vaDe, "ja'kAramAM rahelA saghaLAya virodhaviSanA mohane dUra kare che. 115. have, jeno nirdhAra karavAno hovAthI jene udAharaNarUpa banAvavAmAM Avyo che evo je jIva tenA manuSyAdiparyAyo kriyAnA phaLa hovAthI te paryAyonuM anyatva (arthAt te paryAyo badalAyA kare che ema) prakAze che: nathI "A ja " evo koI, jyAM kiriyA svabhAva-nipajJa che; kiriyA nathI phaLahIna, jo niSphaLa dharama utkRSTa che. 116. 1. syAdvAdamAM anekAMtane sUcavato "smAta" zabda samyapaNe vaparAya che. te 'syAta" pada ekAMtavAdamAM rahelA samasta virodharUpI viSanA bhramane naSTa karavAmAM rAmabANa maMtra che. 2. anekAMtAtmaka vastusvabhAvanI apekSA rahita ekAMtavAdamAM mithyA ekAMtane sUcavato je "ja" zabda vaparAya che te vastusvabhAvathI viparIta nirUpaNa kare che tethI teno ahIM niSedha karyo che. (anekAMtAtmaka vastusvabhAvano khyAla cUkyA vinA, je apekSAe vastunuM kathana cAlatuM hoya te apekSAe tenuM nirmItapaNuM-niyamabaddhapaNuM-nirapavAdapaNuM batAvavA mATe je "ja' zabda vAparavAmAM Ave che teno ahIM niSedha na samajavo.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana 229 eSa iti nAsti kazcinna nAsti kriyA svbhaavnirvRttaa| riyA di nAjyaparanA dharmo Hi ni:: parama: 266 aa iha hi saMsAriNo jIvasyAnAdikarmapudgalopAdhisannidhipratyayapravartamAnapratikSaNavivartanasya kriyA kila svbhaavnirvRttvaasti| tatastasya manuSyAdiparyAyeSu na kazcanApyeSa eveti TakotkIrNo'sti, teSAM pUrvapUrvopamardapravRttakriyAphalatvenottarottaropamarcamAnatvAta; phala mukhyatvena gAthAtrayaM, tadanantaraM dravyaparyAyakathanena guNaparyAyakathanena ca gAthAdvayaM, tatazca dravyasyAstitvasthApanArUpeNa prathamA, pRthaktvalakSaNasyAtadbhAvAbhidhAnAnyatvalakSaNasya ca kathanarUpeNa dvitIyA, saMjJAlakSaNaprayojanAdibhedarUpasyAtadbhAvasya vivaraNarUpeNa tRtIyA, tasyaiva dRDhIkaraNArthaM caturthIti gAthAcatuSTayena sattAdravyayorabhedaviSaye yuktikthnmukhytaa| tadanantaraM sattAdravyayorguNaguNikathanena prathamA, guNaparyAyANAM dravyeNa sahAbhedakathanena dvitIyA ceti svtntrgaathaadvym| tadanantaraM dravyasya sadutpAdAsadutpAdayoH sAmAnyavyAkhyAnena vizeSavyAkhyAnena ca gAthAcatuSTayaM, tatazca saptabhaGgIkathanena gAthaikA ceti anvayArthaH- [: rati zcita nAsti] (manuSyAdiparyAyomAM) "A ja' evo koI (zAzvata paryAya) nathI; [svamAvanivRttA kriyA nAsti na] (kAraNa ke saMsArI jIvane) svabhAvaniSpanna kriyA nathI ema nathI (arthAt vibhAvasvabhAvathI nIpajatI rAgadveSamaya kriyA avazya che). [ ] ane jo [parama: dharma ni:: ] parama dharma aphaLa che to [ kriyA rada kapanI nAsti] kriyA jarUra aphaLa nathI (arthAt eka vItarAga bhAva ja manuSyAdiparyAyorUpa phaLa upajAvato nathI, rAgadveSamaya kriyA to avazya te phaLa upajAve che). TIkA:- ahIM (A vizvamAM), anAdi karmapudgalanI upAdhinA sabhAvane Azraye (-kAraNe ) jene pratikSaNa vivartana varte che evA saMsArI jIvane kriyA kharekhara svabhAvaniSpana ja che; tethI tene manuSyAdiparyAyomAMno koI paNa paryAya "A ja' evo DaMkotkIrNa nathI; kAraNa ke te paryAyo pUrva pUrva paryAyanA nAzamAM pravartatA kriyAphaLarUpa hovAthI uttara uttara paryAya vaDe naSTa thAya che. ane kriyAnuM phaLa to, moha sAthe 'milanano nAza nahi thayo 1. pratikSaNa = dareka kSaNe 2. vivartana = vipariNamana palaTo (pheraphAra) thayA karavo te. 3. uttara uttara = pachI pachInA. (manuSyAdiparyAyo rAgadveSamaya kriyAnA phaLarUpa che tethI koI paNa paryAya pUrva - paryAyane naSTa kare che ane pachInA paryAyathI pote naSTa thAya che.) 4. milana = maLI javuM te; mizritapaNuM; saMbaMdha; joDANa. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 230 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM mabhilaSyeta vA mohasaMvalanAvilayanAt kriyaayaaH| kriyA hi tAvacetanasya puurvottrdshaavishissttcaitnyprinnaamaatmikaa| sA punaraNoraNvantarasaMgatasya pariNatirivAtmano mohasaMvalitasya vyaNukakAryasyeva manuSyAdikAryasya nisspaadktvaatsphlaiv| saiva mohasaMvalanavilayane samudAyena caturviMzatigAthAbhiraSTabhiH sthalaiH sAmAnyajJeyavyAkhyAnamadhye sAmAnyadravyaprarUpaNaM smaaptm| ataH paraM tatraiva sAmAnyadravyanirNayamadhye sAmAnyabhedabhAvanAmukhyatvenaikAdazagAthAparyantaM vyAkhyAnaM kroti| tatra krameNa paJcasthalAni bhvnti| prathamatastAvadvArtikavyAkhyAnAbhiprAyeNa sAMkhyaikAntanirAkaraNaM, athavA zuddhanizcayanayena jainamatameveti vyAkhyAnamukhyatayA 'eso tti Natthi koI' ityAdi suutrgaathaikaa| tadanantaraM manuSyAdiparyAyA nizcayanayena karmaphalaM bhavati, na ca zuddhAtmasvarUpamiti tasyaivAdhikArasUtrasya vivaraNArthaM 'kammaM NAmasamakkhaM' ityAdipAThakrameNa gAthAcatuSTayaM, tataH paraM rAgAdipariNAma eva dravyakarmakAraNatvAdAvakarma bhaNyata iti pariNAmamukhyatvena 'AdA kammamalimaso' ityAdisUtradvayaM, tadanantaraM karmaphalacetanA karmacetanA jJAnacetaneti trividhacetanApratipAdanarUpeNa 'pariNamadi cedaNAe' ityAdisUtratrayaM, tadanantaraM zuddhAtmabhedabhAvanAphalaM kathayan san 'kattAkaraNaM' ityaakheksuutrennopsNhrti| evaM bhedabhAvanAdhikAre sthalapaJcakena smudaaypaatnikaa| tadyathA-atha naranArakAdiparyAyAH karmAdhInatvena vinazvaratvAditi zuddhanizcayanayena jIvasvarUpaM na bhavatIti bhedabhAvanAM kathayati-eso tti Natthi koI TotkIrNajJAyakaikasvabhAvaparamAtmadravyavatsaMsAre manuSyAdiparyAyeSu madhye sarvadaivaiSa ekarUpa eva nityaH ko'pi naasti| tarhi manuSyAdiparyAyanirvartikA saMsArakriyA sAMpi na bhvissyti| Na Natthi kiriyA na nAsti kriyA mithyAtvarAgAdipariNatissaMsAraH karmeti yAvat iti paryAyanAmacatuSTayarUpA kriyaastyev| sA ca kthNbhuutaa| sabhAvaNivvattA zuddhAtmasvabhAvAdviparItApi naranArakAdivibhAvaparyAyasvabhAvena nirvRttaa| tarhi kiM niSphalA bhvissyti| kiriyA hi Natthi aphalA kriyA hi nAstyaphalA sA mithyAtvarAgAdipariNatirUpA kriyA yadyapyanantasukhAdiguNAtmakamokSakAryaM prati niSphalA tathApi nAnAduHkhadAyakasvakIyakAryabhUtamanuSyAdiparyAyanirvartakatvAtsaphaleti hovAthI, mAnavuM joIe, kAraNa ke prathama to, kriyA cetananA pUrvottaradazAthI viziSTa caitanyapariNAmasvarUpa che; ane te (kriyA)-jema bIjA aNu sAthe joDAyelA (koI) aNunI pariNati 'dviaNukakAryanI niSpAdaka che temamoha sAthe milita AtmAnI bAbatamAM, 1. viziSTa = bhejavALA. (pahelAMnI ane pachInI avasthAnA bhede bhejavALA evA caitanyapariNAmo te mAtmAnI yA cha.) 2. dviaNukakAryanI niSpAdaka = be aNanA banelA skaMdharUpa kAryanI nipajAvanArI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zayatattva-prajJApana 231 punaraNorucchinnANvantarasaMgamasya pariNatiriva vyaNukakAryasyeva manuSyAdikAryasyAniSpAdakatvAt paramadravyasvabhAvabhUtatayA paramadharmAkhyA bhvtyphlaiv|| 116 / / atha manuSyAdiparyAyANAM jIvasya kriyAphalatvaM vyanakti kammaM NAmasamakkhaM sabhAvamadha appaNo shaavenn| abhibhUya NaraM tiriyaM NeraiyaM vA suraM kunndi||117|| manuSyAdiparyAyaniSpattirevAsyAH phlm| kathaM jJAyata iti cet| dhammo jadi Nipphalo paramo dharmo yadi niSphala: paramaH nIrAgaparamAtmopalambhapariNatirUpaH AgamabhASayA paramayathAkhyAtacAritrarUpo vA yo'sau paramo dharmaH, sa kevalajJAnAdyanantacatuSTayavyaktirUpasya kAryasamayasArasyotpAda-katvAtsaphalo'pi naranArakAdiparyAyakAraNabhUtaM jJAnAvaraNAdikarmabandhaM notpAdayati, tataH kaarnnaannissphlH| tato jJAyate naranArakAdisaMsArakAryaM mithyAtvarAgAdikriyAyAH phlmiti| athavAsya sUtrasya dvitIyavyAkhyAnaM kriyate-yathA zuddhanayena rAgAdivibhAvena na pariNamatyayaM jIvastathaivAzuddhanayenApi na pariNamatIti yaduktaM sAMkhyena tnniraakRtm| kathamiti cet| azuddhanayena mithyAtvarAgAdivibhAvapariNatajIvAnAM manuSpAdikAryanI niSpAdaka hovAthI saphaLa ja che; ane, jema bIjA aNu sAtheno saMbaMdha jene naSTa thayo che evA aNunI pariNati dviaNukakAryanI niSpAdaka nathI tema, moha sAthe milanano nAza thatAM te ja kriyA-dravyanA parama svabhAvabhUta hovAne lIdhe "parama dharma' nAmathI kahevAtI evI-manuSyAdikAryanI niSpAdaka nahi hovAthI aphaLa ja che. bhAvArtha:- caitanyapariNati te AtmAnI kriyA. moha rahita kriyA manuSyAdiparyAyorUpa phaLa nipajAvatI nathI ane moTuM sahita "kriyA avazya manuSyAdiparyAyorUpa phaLa nipajAve che. moTuM sahita bhAvo eka prakAranA hotA nathI tethI tenA phaLarUpa manuSyAdiparyAyo paNa TaMkotkIrNa-zAzvata-ekarUpa hotA nathI. 116. have manuSyAdiparyAyo jIvane kriyAnAM phaLa che ema vyakta kare che: nAmAnya karma svabhAvathI nija jIvadravya-svabhAvane bhabhibhUta zatirthaya, heya, manuSya / 2662. 117. * mULa gAthAmAM vaparAyelA 'kriyA' zabdathI moTuM sahita kriyA samajavI; moha rahita kriyAne to "parama dharma' nAma ApyuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 23ra pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM karma nAmasamAkhyaM svabhAvamathAtmanaH svbhaaven| abhibhUya naraM tiryaJcaM nairayikaM vA suraM kroti||117 / / kriyA khalvAtmanA prApyatvAtkarma, tannimittaprAptapariNAma; pudgalo'pi karma, tatkAryabhUtA manuSyAdiparyAyA jIvasya kriyAyA mUlakAraNabhUtAyAH pravRttatvAt kriyAphalameva syuH| kriyA'bhAve pudgalAnAM karmatvAbhAvAttatkAryabhUtAnAM tessaambhaavaat| atha kathaM te karmaNa: kAryabhAvamAyAnti ? karmasvabhAvena jIvasvabhAvamabhibhUya kriyamANatvAt, prdiipvt| tathA hi-yathA khalu jyotissvabhAvena tailasvabhAvamabhibhUya kriyamANaH pradIpo jyotiSkAryaM, nrnaarkaadipryaayprinntidrshnaaditi| evaM prathamasthale sUtragAthA gtaa|| 116 / / atha manuSyAdiparyAyAH karmajanitA iti vizeSeNa vyaktIkaroti-kammaM karmarahitaparamAtmano vilakSaNaM karma krtR| kiNvishissttm| NAmasamakkhaM nirnAmanirgotramuktAtmano viparItaM nAmeti samyagAkhyA saMjJA yasya tadbhavati nAmasamAkhyaM naamkrmetyrthH| sabhAvaM zuddhabuddhakaparamAtmasvabhAvaM aha atha appaNo sahAveNa AtmIyena jJAnAvaraNAdisvakIyasvabhAvena karaNabhUtena abhibhUya tiraskRtya pracchAdya taM puurvoktmaatmsvbhaavm| pazcAtkiM kroti| NaraM tiriyaM NeraiyaM vA suraM kuNadi naratiryagnArakasurarUpaM krotiiti| anvayArtha:- [atha] tyAM, [nAmasamAkhyaM karma] 'nAma' saMpAj dharma [ svabhAvena ] potaan| svabhAva 43 [AtmanaH svabhAvaM abhibhUya ] pn| svamAyano 52||bhv rIne, [ naraM tiryaJcaM nairayikaM vA suraM] manuSya, tiryaya, n|26 athavA dR5 (-se. paryAyAne ) [ karoti ] 42 cha. TIkA:- kriyA kharekhara AtmA vaDa prApya hovAthI karma che (arthAta AtmA kriyAne prApta kare che-pahoMce che tethI kharekhara kriyA ja AtmAnuM karma che ). tenA nimitte pariNAma pAmatuM (-dravyakarmarUpe pariNamatuM) pudgala paNa karma che. tenA (pudgalakarmanA) kAryabhUta manuSyAdiparyAyo mULakAraNabhUta evI jIvanI kriyAthI pravartatA hovAthI kriyAphaLa ja che; kAraNa ke kriyAnA abhAvamAM pugalone karmapaNAno abhAva thavAthI tenA (-pugalakarmanA) kAryabhUta manuSyAdiparyAyono abhAva thAya che. tyAM, te manuSyAdiparyAyo karmanA kArya kaI rIte che? karmanA svabhAva vaDe jIvanA svabhAvano parAbhava karIne karAtA hovAthI; dIvAnI jema. te A pramANe jema *jyotinA svabhAva vaDe telanA svabhAvano parAbhava karIne karAto dIvo jyotinuM kArya che, tema karmanA * dhyoti = ld; mAna. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zaiyatattva-prajJApana tathA karmasvabhAvena jIvasvabhAvamabhibhUya kriyamANA manuSyAdiparyAyAH krmkaarym|| 117 / / atha kuto manuSyAdiparyAyeSu jIvasya svabhAvAbhibhavo bhavatIti nirdhArayati NaraNArayatiriyasurA jIvA khalu nnaamkmmnnivvttaa| Na hi te laddhasahAvA pariNamamANA skmmaanni|| 118 / / naranArakatiryaksurA jIvAH khalu nAmakarmanirvRttAH / na hi te labdhasvabhAvAH pariNamamAnAH svakarmANi / / 118 / / 233 ayamatrArthaH-yathAgniH kartA tailasvabhAvaM karmatApannamabhibhUya tiraskRtya vartyAdhAreNa dIpazikhArUpeNa pariNamayati, tathA karmAgniH kartA tailasthAnIyaM zuddhAtmasvabhAvaM tiraskRtya vartisthAnIyazarIrAdhAreNa dIpazikhAsthAnIyanaranArakAdiparyAyarUpeNa pariNamayati / tato jJAyate manuSyAdiparyAyAH nizcayanayena karmajanitA iti|| 117 / / atha naranArakAdiparyAyeSu kathaM jIvasya svabhAvAbhibhavo jAtastatra kiM jIvAbhAva iti prazne pratyuttaraM dadAti - NaraNArayatiriyasurA jIvA naranArakatiryaksuranAmAno jIvAH santi tAvat / khalu sphuTam / kathaMbhUtAH / NAmakammaNivvattA naranArakAdisvakIyasvakIyanAmakarmaNA nirvRttaaH| Na hi te laddhasahAvA kiMtu yathA mANikyabaddhasuvarNakaGkaNeSu mANikyasya hi mukhyatA nAsti, tathA te jIvAzcidAnandaika - zuddhAtmasvabhAvamalabhamAnAH santo labdhasvabhAvA na bhavanti, tena kAraNena svabhAvA svabhAva vaDe jIvanA svabhAvano parAbhava karIne karAtA manuSyAdiparyAyo karmanAM kArya che. bhAvArtha:- manuSyAdiparyAyo 116 mI gAthAmAM kahelI rAgadveSamaya kriyAnAM phaLa che; kAraNa ke te kriyAthI karma baMdhAya che ane karma jIvanA svabhAvano parAbhava karIne manuSyAdiparyAyo nipajAve che. 117. have manuSyAdiparyAyomAM jIvane svabhAvano parAbhava kayA kAraNe thAya che teno nirdhAra kare cheH tiryaya-sura-nara-nAraDI va nAmadurbha-niyantra che; nija karmarUpa pariNamanathI ja svabhAvalabdhi na temane. 118. anvayArthaH- [ naranArakatiryaksurAH jIvAH ] manuSya, nAra, tiryaya ne heva35 vo [ khalu ] 5252 [ nAmakarmanirvRttAH ] nAmadurbhathI niSpanna che. [hi ] pareja2 [ svakarmANi ] tejo potAnA durbha3ye [ pariNamamAnAH ] pariSamatA hovAthI [ te na labdhasvabhAvAH ] temane svabhAvanI upalabdhi nathI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 234 pravacanasAra [ bhagavAna zrI kuMdakuMda amI manuSyAdayaH paryAyA nAmakarmanirvRttAH santi taavt| na punaretAvatApi tatra jIvasya svabhAvAbhibhavo'sti, yathA kanakabaddhamANikyakaGkaNeSu maannikysy| yattatra naiva jIva: svabhAvamapalabhate tata svakarmapariNamanAta. pyHpurvt| yathA khala payaHpara: pradezasvAdAbhyAM picumandacandanAdivanarAjI pariNamanna dravatvasvAdutvasvabhAvamupalabhate, tathAtmApi pradezabhAvAbhyAM krmprinnmnaannaamuurttvnirupraagvishuddhimttvsvbhaavmuplbhte|| 118 / / bhibhavo bhaNyate, na ca jiivaabhaavH| kathaMbhUtAH santo labdhasvabhAvA na bhvnti| pariNamamANA sakammANi svakIyodayAgatakarmANi sukhaduHkharUpeNa pariNamamAnA iti| ayamatrArtha:-yathA vRkSa-secanaviSaye jalapravAhazcandanAdivanarAjirUpeNa pariNataH sansvakIyakomalazItalanirmalAdisvabhAvaM na labhate, TIkA:- prathama to, A manuSyAdi paryAyo nAmakarmathI niSpanna che. paraMtu ATalAthI paNa tyAM jIvane svabhAvano parAbhava nathI, jema kanakabaddha (-suvarNamAM jaDalA) mANekavALA kakaNomA mANekanA svabhAvano parAbhava nathI tema. je tyAM jIva svabhAvane upalabdha karato -anubhavato nathI, te svakarmarUpe pariNamavAne lIdhe che; pANInA pUranI mAphaka. jema pANInuM pUra pradezathI ane svAdathI niMba-caMdanAdi vanarAjirUpe (lImaDo, caMdana vagere vRkSonI lAMbI hArarUpe) pariNamatuM thayuM (potAnA) dravatva ane svAdutvarUpa svabhAvane upalabdha karatuM nathI, tema AtmA paNa pradezathI ane bhAvathI svakarmarUpe pariNamavAne lIdhe (potAnA) amUrtatva ane *niruparAgavizuddhimattarUpa svabhAvane upalabdha karato nathI. bhAvArtha:- manuSyAdiparyAyomAM, karma kAMI jIvanA svabhAvane haNatuM ke AcchAdita karatuM nathI; paraMtu tyAM jIva pote ja potAnA doSathI karma anusAra pariName che tethI tene potAnA svabhAvanI upalabdhi nathI. jema pANInuM pUra pradezanI apekSAe vRkSorUpe pariNamatuM thayuM potAnA pravAhIpaNArUpa svabhAvane upalabdha karatuM-anubhavatuM nathI ane svAdanI apekSAe vRkSorUpe pariNamatuM thayuM potAnA svAdiSThapaNArUpa svabhAvane upalabdha karatuM nathI, tema AtmA paNa pradezanI apekSAe svakarma anusAra pariNamato thako potAnA amUrtapaNArUpa svabhAvane upalabdha karato nathI ane bhAvanI apekSAe svakarmarUpe pariNamato thako uparAga vinAnI vizuddhivALApaNArUpa potAnA svabhAvane upalabdha karato nathI. AthI ema nirdhAra thAya che ke manuSyAdiparyAyomAM jIvone potAnA ja doSathI potAnA svabhAvanI anupa 1. dravatva = pravAhIpaNuM 2. svAdutva = svAdiSTapaNuM * niruparAga-vizuddhimattva = uparAga (-malinatA, vikAra) vinAnI vizuddhivALApaNuM. [ arUpIpaNuM ane nirvikAra-vizuddhivALApaNuM AtmAno svabhAva che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates inanazAstramANA] zayatattva-prajJApana 235 atha jIvasya dravyatvenAvasthitatve'pi paryAyairanavasthitatvaM dyotayati jAyadi Neva Na Nassadi khaNabhaMgasamUbbhave jaNeM koii| jo hi bhavo so vilao saMbhavavilaya tti te nnaannaa|| 119 / / jAyate naiva na nazyati kSaNabhaGgasamudbhave jane kshcit| yo hi bhavaH sa vilayaH saMbhavavilayAviti tau naanaa|| 119 / / iha tAvanna kazcijjAyate na mriyate c| atha ca manuSyadevatiryaGnArakAtmako jIvaloka: prtikssnnprinnaamitvaadutsNgitkssnnbhnggotpaadH| na ca vipratiSiddhametat, saMbhava tathAyaM jIvo'pi vRkSasthAnIyakarmodayapariNataH sanparamAhAdaikalakSaNasukhAmRtAsvAdanairmalyAdisvakIyaguNasamUhaM na labhata iti|| 118 / / atha jIvasya dravyeNa nityatve'pi paryAyeNa vinazvaratvaM darzayati-jAyadi Neva Na Nassadi jAyate naiva na nazyati drvyaarthiknyen| kv| khaNabhaMgasamubbhave jaNe koI kSaNabhaGgasamudbhave jane ko'pi| kSaNaM kSaNaM prati bhaGgasamudbhavo yatra saMbhavati kSaNabhaGgasamudbhavasta labdhi che, karmAdika bIjA koI kAraNathI nahi. "karma jIvanA svabhAvano parAbhava kare che ema kahevuM te to upacArakathana che, paramArtha ema nathI. 118. have jIvanuM dravyapaNe avasthitapaNuM hovA chatAM paryAyothI anavasthitapaNuM prakAze che: nahi koI Upaje viNase kSaNabhaMgasaMbhavamaya jaze, kAraNa janama te nAza che, vaLI janma nAza vibhinna che. 119. anvayArtha:- [kSaNabhaGgasamudbhave jane] kSa kSa utpAda ne vinAzavANa (r)somai [kazcit ] cha [na eva jAyate] utpa thatuM nathI ne [na nazyati] nAza pAmatuM nathI, [hi] : saH vilayaH ] 4 6bhava cha ta 4 vilaya cha; [ saMbhavavilayau iti tau nAnA ] vaNI uddabhava ane vilaya ema teo aneka (arthAt bhinna) paNa che. TIkA:- prathama to ahIM koI janmatuM nathI ne maratuM nathI. (arthAt A lokamAM koI utpanna thatuM nathI ne nAza pAmatuM nathI). vaLI (Ama chatAM) manuSya-deva-tiryaMca-nArakAtmaka jIvaloka pratikSaNa pariNAmI hovAthI kSaNe kSaNe thatA vinAza ane utpAda sAthe 1. avasthita5 = sthi254; 28ii 2heta. 2. sanapasthita5i = asthi259; nahiTa_. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 236 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda vilayayorekatvanAnAtvAbhyAm / yadA khalu bhaGgotpAdayorekatvaM tadA pUrvapakSa:, yadA tu nAnAtvaM tadottaraH / tathA hi-yathA ya eva ghaTastadeva kuNDamityukte ghaTakuNDasvarUpayorekatvAsaMbhavAttadubhayAdhArabhUtA mRttikA saMbhavati, tathA ya eva saMbhava: sa eva vilaya ityukte saMbhavavilayasvarUpayorekatvAsaMbhavAttadubhayAdhArabhUtaM dhrauvyaM saMbhavati / tato devAdiparyAye saMbhavati manuSyAdiparyAye vilIyamAne ca ya eva saMbhavaH sa eva vilaya iti kRtvA tadubhayAdhArabhUtaM dhrauvyavajjIvadravyaM saMbhAvyata ev| tataH sarvadA dravyatvena jiivssttngkotkiirnno'vtisstthte| api ya yathA'nyo ghaTo'nyatkuNDamityukte tadubhayAdhArabhUtAyA mRttikAyA anyatvAsaMbhavAt ghaTakuNDasvarUpe saMbhavataH, tathAnya saMbhavo'nyo vilaya ityukte tadubhayAdhArabhUtasya pravacanasAra sminkSaNabhaGgasamudbhave vinazvare paryAyArthikanayena jane loke jagati kazcidapi, tasmAnnaiva jAyate na cotpadyata iti hetuM vadati / jo hi bhavo so vilao dravyArthikanayena yo hi bhavassa eva vilayo yataH kaarnnaat| tathA hi-muktAtmanAM ya eva sakalavimalakevalajJAnAdirUpeNa mokSaparyAyeNa bhava utpAdaH sa eva nizcayaratnatrayAtmakanizcayamokSamArgaparyAyeNa vilayo vinAzastau ca mokSaparyAyamokSamArgaparyAyau kAryakAraNarUpeNa bhinnau, tadubhayAdhArabhUtaM yatparamAtmadravyaM tadeva, mRtpiNDaghaTAdhArabhUtamRttikAdravyavat (paNa) joDAyelo che. ane A virodha pAmatuM nathI; kAraNa ke udbhava ne vilayanuM ekapaNuM ane anekapaNuM che. jyAre uddabhava ne vilayanuM ekapaNuM che tyAre pUrva pakSa che, ane anekapaNuM che tyAre uttara pakSa che (arthAt jyAre uddabhava ne vilayanA ekapaNAnI apekSA levAmAM Ave tyAre 'koI utpanna thatuM nathI ne nAza pAmatuM nathI' e pakSa phalita thAya che, ane jyAre udbhava ne vilayanA anekapaNAnI apekSA levAmAM Ave tyAre kSaNe kSaNe thatA vinAza ne utpAdano pakSa phalita thAya che). te A pramANe: jema je ghaDo che ja kUMDuM che' ema kahevAmAM AvatAM, ghaDAnA svarUpanuM ne kUMDAnA svarUpanuM ekapaNuM asaMbhavita hovAthI te bannenA AdhArabhUta mATI pragaTa thAya che, tema 'je uddabhava che te ja vilaya che' ema kahevAmAM AvatAM, uddabhavanA svarUpanuM ne vilayanA svarUpanuM ekapaNuM asaMbhavita hovAthI te bannenA AdhArabhUta dhrauvya pragaTa thAya che; tethI devAdiparyAya utpanna thatAM ne manuSyAdiparyAya naSTa thatAM, 'je udbhava che te ja vilaya che' ema gaNavAthI (arthAt evI apekSA levAthI) te bannenA AdhArabhUta dhrauvyavALuM jIvadravya pragaTa thAya che (-khyAlamAM Ave che). mATe sarvadA dravyapaNe jIva TaMkotkIrNa rahe che. ane vaLI, jema 'anya ghaDo che ane anya kUMDuM che' ema kahevAmAM AvatAM, te bannenA AdhArabhUta mATInuM anyapaNuM (bhinnabhinnapaNuM) asaMbhavita hovAthI ghaDAnuM kUMDAnuM svarUpa (- bannenAM bhinnabhinna svarUpa) pragaTa thAya che, tema 'anya udbhava che ane Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yatattva-prajJApana 237 dhrauvyasyAnyatvAsaMbhavAtsaMbhavavilayasvarUpe sNbhvtH| tato devAdiparyAye saMbhavati manuSyAdiparyAye vilIyamAne cAnyaH saMbhavo'nyo vilaya iti kRtvA saMbhavavilayavantau devAvimanuSyAdiparyAyau sNbhaavyte| tataH pratikSaNaM pryaayairjiivo'nvsthitH|| 119 / / atha jIvasyAnavasthitatvahetumudyotayati tamhA du Natthi koI sahAvasamavaTThido tti sNsaare| saMsAro puNa kiriyA saMsaramANassa dvvss|| 120 / / tasmAttu nAsti kazcita svabhAvasamavasthita iti sNsaare| saMsAra: punaH kriyA saMsarato drvysy||120 / / mnussypryaaydevpryaayaadhaarbhuutsNsaarijiivdrvyvdvaa| kSaNabhaGgasamudbhave hetuH kthyte| saMbhavavilaya tti te NANA saMbhavavilayau dvAviti tau nAnA bhinnau yataH kAraNAttataH paryAyArthikanayena bhnggotpaado| tathA hi-ya eva pUrvoktamokSaparyAyasyotpAdo mokSamArgaparyAyasya vinAzastAveva bhinno na ca tdaadhaarbhuutprmaatmdrvymiti| tato jJAyate dravyArthinayena nityatve'pi paryAyarUpeNa vinaasho'stiiti|| 119 / / atha vinazvaratve kAraNamupanyasyati, athavA prathamasthale'dhikArasUtreNa manuSyAdiparyAyANAM karmajanitatvena yadvinazvaratvaM sUcitaM tadeva gAthAtrayeNa vizeSeNa vyAkhyAtamidAnIM tasyopasaMhAramAhatamhA du Natthi anya vilaya che" ema kahevAmAM AvatAM, te bannenA AdhArabhUta dhrauvyanuM anyatva asaMbhavita hovAthI uddabhavanuM ne vilayanuM svarUpa pragaTa thAya che; tethI devAdiparyAya utpanna thatAM ne manuSyAdiparyAya naSTa thatAM, "anya uddabhava che ane anya vilaya che' ema gaNavAthI (arthAta evI apekSA levAthI) udbhava ane vilayavALA devAdiparyAya ane manuSyAdiparyAya pragaTa thAya che (-khyAlamAM Ave che). mATe pratikSaNa paryAyothI jIva anavasthita che. 119. have jIvanA anavasthitapaNAno hetu prakAze che: tethI svabhAve sthira evuM na koI che saMsAramAM; saMsAra to saMsaraNa karatA dravya kerI che kriyA. 120. anvayArtha:- [tasmAt tu] tethI [ saMsAre] saMsAramA [ svabhAvasamavasthitaH iti] svabhAvathA avasthita meQ [kazcit na asti] o nathI (arthAta saMsAramA chano svabhAva uvaNa me35 29yAno nathI ); [ saMsAraH punaH ] saMsAra. to [ saMsarata:] * saMsa29 32tA [ dravyasya] dravyanI [kriyA ] [yA che. * sNs29|| 32j = goNa yA 72j; 54AyA 52. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 238 pravacanasAra [ bhagavAna zrI yataH khalu jIvo dravyatvenAvasthito'pi paryAyairanavasthitaH, tataH pratIyate na kazcidapi saMsAre svabhAvenAvasthita iti| yaccAtrAnavasthitatvaM tatra saMsAra eva hetuH, tasya manaSyAdiparyAyAtmakatvAta svarUpeNaiva tthaavidhtvaat| atha yasta pariNamamAnasya dravyasya pUrvottaradazAparityAgopAdAnAtmakaH kriyAkhyaH pariNAmastatsaMsArasya svruupm||120|| atha pariNAmAtmake saMsAre kuta: pudgalazleSo yena tasya manuSyAdiparyAyAtmakatvamityatra samAdhAnamupavarNayati AdA kammamalimaso pariNAmaM lahadi kmmsNjuttN| tatto silisadi kammaM tamhA kammaM tu prinnaamo||121|| koI sahAvasamavaTThido tti tasmAnnAsti kazcitsvabhAvasamavasthita iti| yasmAtpUrvoktaprakAreNa manuSyAdiparyAyANAM vinazvaratvaM vyAkhyAtaM tasmAdeva jJAyate paramAnandaikalakSaNaparamacaitanyacamatkArapariNatazuddhAtmasvabhAvavadavasthito nityaH ko'pi naasti| kv| saMsAre nissaMsArazuddhAtmano viparIte sNsaare| saMsArasvarUpaM kathayati-saMsAro pUNa kiriyA saMsAra: pUna: kriyaa| niSkriyanirvikalpazuddhAtmapariNatervisadRzI manuSyAdivibhAvaparyAyapariNatirUpA kriyA sNsaarsvruupm| sA ca kasya bhvti| saMsaramANassa jIvassa vizuddhajJAnadarzanasvabhAvamuktAtmano vilakSaNasya saMsarata: paribhramataH sNsaarijiivsyeti| tataH sthitaM manuSyAdiparyAyAtmaka: saMsAra eva vinazvaratve kaarnnmiti|| 120 / / evaM zuddhAtmano bhinnAnAM karmajanitamanuSyAdiparyAyANAM vinazvaratvakathanamukhyatayA gAthAcatuSTayena dvitIyasthalaM gtm| atha saMsArasya TIkAH- kharekhara jIva dravyapaNe avasthita hovA chatAM paNa paryAyothI anavasthita che, tethI ema pratIti thAya che ke saMsAramAM koI paNa svabhAvathI avasthita nathI (arthAt koIno svabhAva kevaLa avicaLa-ekarUpa rahevAno nathI). ane ahIM je anavasthitapaNuM che temAM saMsAra ja hetu che; kAraNa ke te (-saMsAra) manuSyAdiparyAyAtmaka che, kema ke te svarUpathI ja tevo che (arthAt saMsAranuM svarUpa ja evuM che). tyAM pariNamatA dravyano pUrvottaradazAnA tyAgagrahaNAtmaka evo je "kiyA" nAmano pariNAma te saMsAranuM svarUpa che. 120. ( have, pariNAmAtmaka saMsAramAM kayA kAraNe pudgalano saMbaMdha thAya che ke jethI te saMsAra) manuSyAdiparyAyAtmaka hoya che-tenuM ahIM samAdhAna varNave che: karme malina jIva karmasaMyuta pAmato pariNAmane, tethI karama baMdhAya che; pariNAma tethI karma che. 121. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana AtmA karmamalImasaH pariNAmaM labhate karmasaMyuktam / tataH zliSyati karma tasmAt karma tu pariNAmaH / / 121 / / 239 yo hi nAma saMsAranAmAyamAtmanastathAvidhaH pariNAmaH sa eva drvykrmshlesshetuH| atha tathAvidhapariNAmasyApi ko hetu:, dravyakarma hetu:, tasya drvykrmsNyukttvenaivoplmbhaat| evaM satItaretarAzrayadoSaH / na hi; anAdiprasiddhadravyakarmAbhisaMbaddhasyAtmanaH prAktanadravyakarmaNastatra hetutvenopaadaanaat| evaM kAryakAraNabhUtanavapurANadravyakarmatvAdAtmanastathAvidha kAraNaM jJAnAvaraNAdi dravyakarma tasya tu kAraNaM mithyAtvarAgAdipariNAma ityAvedayati-AdA nirdoSiparamAtmA nizcayena zuddhabuddhaikasvabhAvo'pi vyavahAreNAnAdikarmabandhavazAt kammamalimaso karmamalImaso bhvti| tathAbhavansan kiM karoti / pariNAmaM lahadi pariNAmaM labhate / kathaMbhUtam / 1 anvayArtha:- [rmanImasa: AtmA ] karmathI malina AtmA [ rmasaMyuttuM pariNAma ] karmasaMyukta pariNAmane (-dravyakarmanA saMyoge thatA azuddha pariNAmane ) [ namate] pAme che, [tata: ] tethI [ rma Riti] karma coMTe che (-dravyakarma baMdhAya che ); [tasmAt tu] mATe [ pariNAma: jarma] pariNAma te karma che. TIkA:- 'saMsAra' nAmano je A AtmAno tathAvidha (-te prakArano, tevo ) pariNAma te ja dravyakarma vaLagavAno hetu che. have, tathAvidha pariNAmano koNa hetu che? dravyakarma teno hetu che, kAraNa ke dravyakarmathI saMyuktapaNe ja te jovAmAM Ave che. (zaMkA:-) ema hoya to 'itaretarAzraya doSa Ave ! (samAdhAnaH-) nathI Avato; kAraNa ke anAdisidgha dravyakarma sAthe saMbaddha evA AtmAnuM je pUrvanuM dravyakarma tene tyAM hetupaNe grahavAmAM (-svIkAravAmAM) AvyuM che. A rIte navuM dravyakarma jenA kAryabhUta che ane jAnuM dravyakarma jenA kAraNabhUta * dravyakarmanA saMyogamAM ja azuddha pariNAma hoya che, dravyakarma vinA kadI hoto nathI; tethI dravyakarma azuddha pariNAmanuM kAraNa che. 1. eka asiddha bAbatane siddha karavA mATe bIjI asiddha bAbatano Azraya levAmAM Ave ane vaLI te bIjI bAbatane siddha karavA mATe pahelIno Azraya levAmAM Ave-e tarkadoSane itaretarAzraya doSa kahevAmAM Ave che. dravyakarmanuM kAraNa azuddha pariNAma kahyo; pachI te azuddha pariNAmanA kA2Na vize pUchavAmAM AvatAM, tenuM kAraNa pAchuM dravyakarma kahyuM tethI zaMkAkArane zaMkA thAya che ke A vAtamAM itaretarAzraya doSa Ave che. 2. navA dravyakarmanuM kAraNa azuddha AtmapariNAma che, ane te azuddha AtmapariNAmanuM kAraNa to tenuM te ja dravyakarma nahi (arthAt navuM dravyakarma nahi) paNa pahelAMnuM (jUnuM) dravyakarma che; mATe tyAM itaretarAzraya doSa Avato nathI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 24) pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdapariNAmo dravyakarmaiva , tathAtmA caatmprinnaamkrtRtvaadrvykrmkrtaapyupcaaraat||121 / / atha paramArthAdAtmano dravyakarmAkartRtvamudyotayatipariNAmo sayamAdA sA puNa kiriya tti hodi jiivmyaa| kiriyA kamma tti madA tamhA kammassa Na du kttaa|| 122 / / pariNAmaH svayamAtmA sA punaH kriyeti bhavati jiivmyii| kriyA karmeti matA tasmAtkarmaNo na tu krtaa|| 122 / / AtmapariNAmo hi tAvatsvayamAtmaiva, pariNAminaH pariNAmasvarUpakartRtvena prinnaamaadnnytvaat| yazca tasya tathAvidhaH pariNAmaH sA jIvamayyeva kriyA, sarvadravyANAM pariNAma kammasaMjuttaM karmarahitaparamAtmano visadRzakarmasaMyuktaM mithyaatvraagaadivibhaavprinnaam| tatto silisadi kammaM tata: pariNAmAt zliSyati bnaati| kim| krm| yadi punarnirmalavivekajyoti: pariNAmena pariNamati tadA tu karma munycti| tamhA kammaM tu pariNAmo tasmAt karma tu prinnaamH| yasmAdrAgAdipariNAmena karma badhnAti, tasmAdrAgAdivikalparUpo bhAvakarmasthAnIyaH sarAgapariNAma eva karmakAraNatvAdupacAreNa karmeti bhnnyte| tataH sthitaM rAgAdipariNAmaH karmabandhakAraNamiti / / 121 / / athAtmA nizcayena svakIyapariNAmasyaiva kartA, na ca dravyakarmaNa iti prtipaadyti| athavA dvitIyapAtanikA che evo (AtmAno tathAvidha pariNAma) hovAthI AtmAno tathAvidha pariNAma upacArathI dravyakarma ja che, ane AtmA paNa potAnA pariNAmano kartA hovAthI dravyakarmano kartA paNa upacArathI che. 121. have paramArtha AtmAne dravyakarmanuM akartApaNuM prakAze che: pariNAma pote jIva che, ne che kriyA e jIvamayI; kiriyA gaNI che karma; tethI karmano kartA nathI. 122. anvayArtha:- [pariNAmaH ] 529||m [ svayam ] pote. [ AtmA ] AtmA cha, [ sA punaH ] ane. te [ jIvamayI kriyA iti bhavati] yamayI yA che; [kriyA] yiAne [karma iti matA] rbha mAnavAmA pIcha; [ tasmAt ] bhATe mAtmA [karmaNaH kartA tu na ] dravyabhano tA to nathI. TIkA- prathama to AtmAno pariNAma kharekhara pote AtmA ja che, kAraNa ke pariNAmI pariNAmanA svarUpano karanAra hovAne lIdhe pariNAmathI ananya che ane je teno (--: tathAvidha pariNAma che te jIvamayI ja kriyA che, kAraNa ke sarva dravyone pariNAma Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates jJayatattva-prajJApana kahAnajainazAstramALA ] lakSaNakriyAyA aatmmytvaabhyupgmaat| yA ca kriyA sA punarAtmanA svatantreNa praapytvaatkrm| tatastasya paramArthAdAtmA AtmapariNAmAtmakasya bhAvakarmaNa eva kartA, na tu pudgalapariNAmAtmakasya drvykrmnnH| atha dravyakarmaNaH kaH karteti cet / pudgalapariNAmo hi tAvatsvayaM pudgala eva, pariNAminaH pariNAmasvarUpakartRtvena pariNAmAdananyatvAt / yazca tasya tathAvidhaH pariNAmaH sA pudgalamayyeva kriyA, sarvadravyANAM pariNAmalakSaNakriyAyA aatmmytvaabhyupgmaat| yA ca kriyA sA punaH pudgalena svatantreNa prApyatvAtkarma / tatastasya paramArthAt pudgalAtmA AtmapariNAmAtmakasya dravyakarmaNa eva kartA, 241 zuddhapAriNAmikaparamabhAvagrAhakeNa zuddhanayena yathaivAkartA tathaivAzuddhanayenApi sAMkhyena yaduktaM tanniSedhArthamAtmano bandhamokSasiddhyarthaM kathaMcitpariNAmitvaM vyavasthApayatIti pAtanikAdvayaM manasi saMpradhArya sUtramidaM nirUpayati - pariNAmo sayamAdA pariNAmaH svayamAtmA, aatmprinnaamstaavdaatmaiv| ksmaat| prinnaam-prinnaaminostnmytvaat| sA puNa kiriya tti hodi sA punaH kriyeti bhavati, sa ca pariNAmaH kriyA pariNatiriti bhavati / kathaMbhUtA / jIvamayA jIvena nirvRttatvAjjIvamayI / kiriyA kamma tti madA jIvena svatantreNa svAdhInena zuddhAzuddhopAdAnakAraNabhUtena prApyatvAtsA kriyA karmeti matA sNmtaa| karmazabdenAtra yadeva cidrUpaM jIvAdabhinnaM bhAvakarmasaMjJaM nizcayakarma tadeva graahym| tasyaiva kartA jiivH| tamhA kammassa Na du kattA tasmAddravyakarmaNo na karteti / atraitadAyAti - yadyapi kathaMcit pariNAmitve sati jIvasya kartRtvaM jAtaM tathApi nizcayena svakIyapariNAmAnAmeva kartA, pudgalakarmaNAM vyvhaarenneti| tatra tu yadA zuddhopAdAnakAraNarUpeNa zuddhopayogena pariNamati tadA mokSaM sAdhayati, azuddhopAdAna lakSaNa kriyA AtmamayapaNe (potAmayapaNe ) svIkAravAmAM AvI che; ane vaLI je (jIvamayI ) kriyA che te AtmA vaDe svataMtrapaNe prApya hovAthI karma che. mATe paramArthathI AtmA potAnA pariNAmasvarUpa evA te bhAvakarmano ja kartA che, paraMtu puddagalapariNAmasvarUpa dravyakarmano nahi. have ahIM ema prazna thAya ke '( jIva bhAvakarmano ja kartA che to pachI ) dravyakarmano koNa kartA che?' to teno uttara A pramANe cheH-prathama to puddagalano pariNAma kharekhara pote puddagala ja che, kAraNa ke pariNAmI pariNAmanA svarUpano karanAra hovAne lIdhe pariNAmathI ananya che; ane je teno (puddagalano ) tathAvidha pariNAma che te pudgalamayI ja kriyA che, kAraNa ke sarva dravyone pariNAmasvarUpa kriyA potAmaya hoya che ema svIkAravAmAM AvyuM che; ane vaLI je (puddagalamayI ) kriyA che te pudgala vaDe svataMtrapaNe prApya hovAthI karma che. mATe 52mArthathI puddagala potAnA pariNAmasvarUpa evA te dravyakarmanuM ja kartA che, paraMtu AtmAnA pariNAmasvarUpa bhAvakarmanuM nahi. 1. prApya = prApta thavA yogya. ( 4 svataMtrapaNe ure, te urtA; rtA ne prApta re-pahIMye, te durbha. ) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 242 pravacanasAra [ bhagavAna zrI na tvAtmapariNAmAtmakasya bhaavkrmnnH| tata AtmAtmasvarUpeNa pariNamati, na pudgalasvarUpeNa prinnmti|| 122 / / atha kiM tatsvarUpaM yenAtmA pariNamatIti tadAvedayati pariNamadi cedaNAe AdA puNa cedaNA tidhaabhimdaa| sA puNa NANe kamme phalammi vA kammaNo bhnnidaa|| 123 / / pariNamati cetanayA AtmA punaH cetanA tridhaabhimtaa| sA punaH jJAne karmaNi phale vA karmaNo bhnnitaa|| 123 / / yato hi nAma caitanyamAtmanaH svadharmavyApakatvaM tatazcetanaivAtmanaH svarUpaM, tayA kAraNena tu bndhmiti| pudgalo'pi jIvavannizcayena svakIyapariNAmAnAmeva kartA, jIvapariNAmAnAM vyvhaarenneti|| 122 / / evaM rAgAdipariNAmAH karmabandhakAraNaM, teSAmeva kartA jIva itikathana-mukhyatayA gAthAdvayena tRtIyasthalaM gtm| atha yena pariNAmenAtmA pariNamati taM pariNAmaM kathayati-pariNamadi cedaNAe AdA pariNamati cetanayA krnnbhuutyaa| sa kH| aatmaa| yaH ko'pyAtmanaH zuddhAzuddhapariNAma: sa sarvo'pi cetanAM na tyajati itybhipraayH| puNa cedaNA tidhAbhimadA sA sA cetanA punstridhaabhimtaa| kutra kutr| NANe jJAnaviSaye kamme karmaviSaye phalammi vA phale tethI (ema samajavuM ke) AtmA AtmasvarUpe pariName che, pudgalasvarUpe nathI pariNamato. 122. have, zuM te svarUpa che ke je rUpe AtmA pariName che-te kahe che: jIva cetanArUpa pariName; vaLI cetanA trividhA gaNI; te jJAnaviSayaka, karmaviSayaka, karmaphaLaviSayaka kahI. 123. anvayArtha:- [AtmA ] AtmA [cetanayA ] yet||35 [ pariNamati] 5[29me che. [ punaH] paNI [cetanA] yetanA [ tridhA abhimatA] 9 12. mAnavAma mAvI che; [punaH ] bhane [ sA] tene [ jJAne ] Una saMbaMdhI, [karmaNi] rbha saMdhI [vA ] athavA [karmaNaH phale] bhn| 31 saMdhA[bhaNitA] ama hevAma mAvI cha. TIkAH- jethI caitanya te AtmAnuM svadharmavyApakapaNuM che tethI cetanA ja AtmAnuM 1. svadharmavyApakapaNuM = potAnA dharmomAM vyApakapaNuM phelAvApaNuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yatattva-prajJApana 243 khalvAtmA prinnmti| yaH kazcanApyAtmanaH pariNAmaH sa sarvo'pi cetanAM nAtivartata iti taatprym| cetanA punarjJAnakarmakarmaphalatvena tredhaa| tatra jJAnapariNatirjJAnacetanA, karmapariNatiH karmacetanA, karmaphalapariNatiH krmphlcetnaa|| 123 / / atha jJAnakarmakarmaphalasvarUpamupavarNayati NANaM aTThaviyappo kammaM jIveNa jaM samAraddhaM / tamaNegavidhaM bhaNidaM phalaM ti sokkhaM va dukkhaM vaa|| 124 / / jJAnamarthavikalpaH karma jIvena ytsmaarbdhm| tadanekavidhaM bhaNitaM phalamiti saukhyaM vA duHkhaM vaa|| 124 / / vaa| kasya phle| kammaNo krmnnH| bhaNidA bhaNitA kthiteti| jJAnapariNati: jJAnacetanA agre vakSyamANA, karmapariNati: karmacetanA, karmaphalapariNatiH karmaphalacetaneti bhaavaarthH|| 123 / / atha jJAnakarmakarmaphalarUpeNa tridhA cetanAM vizeSeNa vicArayati-NANaM aTThaviyappaM jJAnaM matyAdibhedenASTavikalpaM bhvti| athavA pAThAntarama-NANaM aTThaviyappo jnyaanmrthviklpH| tathA hi-artha: paramAtmAdipadArtha:, anantajJAnasukhAdirUpo'hamiti rAgAdyAsravAstu matto bhinnA iti svaparAkArAvabhAsenAdarza ivArthaparicchittisamartho vikalpaH viklplkssnnmucyte| sa eva jJAnaM jnyaancetneti| kamma svarUpa che, te-rUpe (cetanArUpe) kharekhara AtmA pariName che. AtmAno je koI paNa pariNAma hoya te saghaLoya cetanAne ullaMghato nathI (arthAt AtmAno koI paNa pariNAma cetanAne jarAya choDato nathI-cetanA vagarano bilakula hoto nathI)-ema tAtparya che. vaLI cetanA jJAnapaNe, karmapaNe ane karmaphaLapaNe ema traNa prakAre che. tyAM, jJAnapariNati (jJAnarUpe pariNati) te jJAnacetanA, karmapariNati te karmacatanA, karmaphaLapariNati te karmaphaLacetanA che. 123. have jJAnanuM, karmanuM ane karmaphaLanuM svarUpa varNave che:ch 'zAna' avi5, nepathI 42 // tuMbha ', -te che aneka prakAranuM, "phaLa' saukhya athavA duHkha che 124. anvayArtha:- [arthavikalpaH] avi5 (arthAta 25-52. parthonu minnatApUrva yuga56 avamAsana ) [ jJAnaM] te na cha; [ jIvena ] 75 43 [ yat samArabdhaM ] 4 32tuM hoya [ karma] te dharbha cha, [ tad anekavidhaM ] te ane prArarnu cha; [ saukhyaM vA duHkhaM vA] supa athavA duH5 [phalam iti bhaNitam ] te Na ThevAmA mAyuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 244 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda arthavikalpastAvat jnyaanm| tatra kaH khlvrthH| svaparavibhAgenAvasthitaM vishvm| viklpstdaakaaraavbhaasnm| yastu mukurundahRdayAbhoga iva yugapadavabhAsamAnasvaparAkAro'rthavikalpastad jnyaanm| kriyamANamAtmanA karma , kriyamANaH khalvAtmA pratikSaNaM tena tena bhAvena bhavatA yaH tadbhAvaH sa eva karmAtmanA praapytvaat| tattvekavidhamapi drvykrmopaadhisnnidhisdbhaavaasdbhaavaabhyaamnekvidhm| tasya karmaNo yanniSpAdyaM sukhadu:khaM ttkrmphlm| tatra dravyakarmopAdhisAnnidhyAsadbhAvAtkarma tasya phalamanAkulatvalakSaNaM prakRtibhUtaM saukhyaM, yattu dravyakarmopAdhisAnnidhyasadbhAvAtkarma tasya phalaM saukhyalakSaNAbhAvAdvikRtibhUtaM duHkhm| evaM jnyaankrmkrmphlsvruupnishcyH|| 124 / / jIveNa jaM samAraddhaM karma jIvena ytsmaarbdhm| buddhipUrvakamanovacanakAyavyApArarUpeNa jIvena yatsamyakkartRmArabdhaM tatkarma bhnnyte| saiva krmcetneti| tamaNegavidhaM bhaNidaM taccakarma zubhAzubhazuddho TIkA:- prathama to, arthavikalpa te jJAna che. tyAM, artha eTale zuM? sva-paranA vibhAgapUrvaka raheluM *vizva te artha, tenA AkAronuM avabhAsana te vikalpa. ane darpaNanA nija vistA (arthAta jema darpaNanA nija vistAramAM sva ne para AkAro ekIsAthe prakAze che tema) jemAM yugapada sva-para AkAro avabhAse che evo je arthavikalpa te jJAna. AtmA vaDa karAtuM hoya te karma che. pratikSaNa (kSaNe kSaNe) te te bhAve bhavatA-thatA-pariNamatA AtmA vaDe kharekhara karAto evo je teno bhAva te ja, AtmA vaDa prApya hovAthI, karma che. ane te (karma) eka prakAranuM hovA chatAM, dravyakarmarUpa upAdhinI nikaTatAnA sadbhAva ane asadbhAvane kAraNe aneka prakAranuM che. te karma vaDe nipajAvavAmAM AvatAM je sukha-duHkha te karmaphaLa che. tyAM, dravyakarmarUpa upAdhinI nikaTatAnA abhAvane kAraNe je karma hoya che, tenuM phaLa anAkulatvalakSaNa prakRtibhUta saukhya che; ane dravyakarmarUpa upAdhinI nikaTatAnA sadbhAvane kAraNe je karma hoya che, tenuM phaLa jaivikRtibhUta duHkha che. kema ke tyAM saukhyanA lakSaNano abhAva che. A pramANe jJAnanuM, karmanuM ane karmaphaLanuM svarUpa nakkI thayuM. * vizva = samasta padArtho-dravyaguNaparyAyo. (padArthomAM sva ne para evA be vibhAga che. je jANanAra AtmAnuM potAnuM hoya che te sva che ane bIjuM badhuM para che.) 1. avabhAsana = avabhAsavuM te; prakAzavuM te; jaNAvuM te; pragaTa thavuM te. 2. AtmA potAnA bhAvane prApta kare che-pahoMce che tethI te bhAva ja AtmAnuM karma che. 3. prakRtibhUta = svabhAvabhUta. (sukha svabhAvabhUta che. ) 4. vikRtibhUta = vikArabhUta. (du:kha vikArabhUta che, svabhAvabhUta nathI). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yatattva-prajJApana 245 atha jJAnakarmakarmaphalAnyAtmatvena nizcinoti appA pariNAmappA pariNAmo nnaannkmmphlbhaavii| tamhA NANaM kammaM phalaM ca AdA munnedvvo|| 125 / / AtmA pariNAmAtmA pariNAmo jnyaankrmphlbhaavo| tasmAta jJAnaM karma phalaM cAtmA jnyaatvyH|| 125 / / payogabhedenAnekavidhaM trividhaM bhnnitm| idAnIM phalacetanA kathyate-phalaM ti sokkhaM va dukkhaM vA phalamiti sukhaM duHkhaM vaa| viSayAnurAgarUpaM yadazubhopayogalakSaNaM karma tasya phalamAkulatvotpAdaka nArakAdi duHkhaM, yacca dharmAnurAgarUpaM zubhopayogalakSaNaM karma tasya phalaM cakravartyAdipaJcendriyabhogAnubhavarUpaM, tacAzuddhanizcayena sukhamapyAkulotpAdakatvAt zuddhanizcayena duHkhmev| yacca rAgAdivikalparahitazuddhopayogapariNatirUpaM karma tasya phalamanAkulatvotpAdaka prmaanndaikruupsukhaamRtmiti| evaM jJAnakarmakarmaphalacetanAsvarUpaM jnyaatvym|| 124 / / atha jJAnakarmakarmaphalAnyabhedanayenAtmaiva bhavatIti prajJApayati bhAvArtha- jemAM sva te svarUpe ane para te para-rUpe (paraspara bheLaseLa vinA, spaSTa bhinnatApUrvaka) ekIsAthe pratibhAse te jJAna che. jIvathI karAto bhAva te (jIvana) karma che. tenA mukhya be prakAra che: (1) nirupAdhika (svAbhAvika ) zuddhabhAvarUpa karma, ane (2) aupAdhika zubhAzubhabhAvarUpa karma. A karma vaDe nIpajatuM sukha athavA du:kha te karmaphaLa che. tyAM, dravyakarmarUpa upAdhimAM joDANa nahi hovAne lIdhe je nirupAdhika zuddhabhAvarUpa karma thAya che, tenuM phaLa to anAkuLatA jenuM lakSaNa che evuM svabhAvabhUta sukha che; ane dravyakarmarUpa upAdhimAM joDAvAne lIdhe je aupAdhika zubhAzubhabhAvarUpa karma thAya che, tenuM phaLa vikArabhUta du:kha che kAraNa ke temAM anAkuLatA nathI paNa AkuLatA che. A rIte jJAna, karma ane karmaphaLanuM svarUpa kahyuM. 124. have jJAna, karma ane karmaphaLane AtmApaNe nakkI kare che - pariNAma-Atmaka jIva che, pariNAma jJAnAdika bane; tethI karamaphaLa, karma tema ja jJAna AtmA jANaje. 125 anvayArthaH- [AtmA pariNAmabhA] AtmA pariNAmAtmaka che; [ pariNAma:] pariNAma [ jJAnavarmapanamAvI] jJAnarUpa, karmarUpa ane karmaphaLarUpa thAya che. [ tAt] tethI [ jJAna >>rma naM. 2] jJAna, karma ane karmaphaLa [lAtmA jJAtavya:] AtmA che ema jANavuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 246 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM AtmA hi tAvatpariNAmAtmaiva, pariNAmaH svayamAtmeti svymukttvaat| pariNAmastu cetanAtmakatvena jJAnaM karma karmaphalaM vA bhavituM zIlaH, tnmytvaacetnaayaaH| tato jJAnaM karma karmaphalaM caatmaiv| evaM hi zuddhadravyanirUpaNAyAM paradravyasaMparkAsaMbhavAtparyAyANAM dravyAntaHpralayAca zuddhadravya evaatmaavtisstthte||125|| athaivamAtmano jJeyatAmApannasya zuddhatvanizcayAt jJAnatattvasiddhau zuddhAtmatattvopalambho appA pariNAmappA AtmA bhvti| kthNbhuutH| pariNAmAtmA prinnaamsvbhaavH| kasmAditi cet 'pariNAmo sayamAdA' iti pUrvaM svayameva bhnnittvaat| pariNAmaH kathyate-pariNAmo NANakammaphalabhAvI pariNAmo bhvti| kiNvishissttH| jJAnakarmakarmaphalabhAvI; jJAnakarmakarmaphalarUpeNa bhavituM zIla ityrthH| tamhA yasmAdevaM tsmaatkaarnnaat| NANaM pUrvasUtroktA jnyaancetnaa| kamma tatraivauktalakSaNA krmcetnaa| phalaM ca pUrvoktalakSaNakaphalacetanA c| AdA muNedavyo iyaM cetanA trividhApyabhedanayenAtmaiva mantavyo jJAtavya iti| etAvatA kimaktaM bhvti| trividhacetanApariNAmena pariNAmI sannAtmA kiM kroti| nizcayaratnatrayAtmakazuddhapariNAmena mokSaM sAdhayati, zubhAzubhAbhyAM punrbndhmiti|| 125 / / evaM trividhacetanAkathanamukhyatayA gAthAtrayeNa caturthasthalaM gtm| atha sAmAnyajJeyAdhikArasamApto pUrvoktabhedabhAvanAyAH zuddhAtmaprAptirUpaM phalaM darzayati-kattA svatantraH svAdhInaH kartA sAdhako TIkA:- prathama to AtmA kharekhara pariNAma svarUpa ja che, kAraNa ke "pariNAma pote AtmA che' ema (122 mI gAthAmAM bhagavAna kuMdakuMdAcAryadave) pote kahyuM che; ane pariNAma cetanA svarUpa hovAthI jJAna, karma athavA karmaphaLarUpe thavAnA svabhAvavALo che, kAraNa ke cetanA te-maya hoya che (arthAta cetanA jJAnamaya, karmamaya athavA karmaphaLamaya hoya che). mATe jJAna, karma ane karmaphaLa AtmA 4 che. A rIte kharekhara zuddhadravyanA nirUpaNamAM paradravyanA saMparkano asaMbhava hovAthI ane paryAyo dravyanI aMdara pralIna thaI jatA hovAthI AtmA zuddhadravya ja rahe che. 125. have, e rIte zeyapaNAne pAmelA AtmAnI zuddhatAnA nizcaya dvArA jJAnatattvanI siddhi thatAM zuddha AtmatattvanI upalabdhi (-anubhava, prAti) thAya che ema tene abhinaMdatA 1. saM56 = saMbaMdha; saM. 2. pralIna thaI javuM = atyaMta lIna thaI javuM: magna thaI javuM; alopa thaI javuM adazya thaI javuM. 3. shey59||ne pAmelo = zeya banelo; zeyabhUta. (mAtmA zAna35 59 che, zeya35 59 // cha. mA sheyttvprajJApana adhikArane viSe ahIM dravyasAmAnyanuM nirUpaNa cAle che, temAM AtmA zaiyabhUtapaNe samAveza pAmyo Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yatattva-prajJApana 247 bhavatIti tamabhinandan dravyasAmAnyavarNanAmupasaMharati kattA karaNaM kammaM phalaM ca appa tti Nicchido smnno| pariNamadi Neva aNNaM jadi appANaM lahadi suddhaM / / 126 / / kartA karaNaM karma karmaphalaM cAtmeti nizcitaH shrmnnH| pariNamatiM naivAnyadyadi AtmAnaM labhate shuddhm|| 126 / / yo hi nAmaivaM kartAraM karaNaM karma karmaphalaM cAtmAnameva nizcitya na khalu paradravyaM pariNamati sa eva vizrAntaparadravyasaMparkaM dravyAntaHpralInaparyAyaM ca zuddhamAtmAnamupalabhate, niSpAdako'smi bhvaami| sa kH| appa tti aatmeti| Atmeti ko'rthH| ahmiti| kthNbhuutH| ekH| kasyAH saadhkH| nirmlaatmaanubhuuteH| kiNvishissttH| nirvikAraparamacaitanyapariNAmena pariNataH sn| karaNaM atizayena sAdhakaM sAdhakatamaM karaNamupakaraNaM karaNakArakamahameka evAsmi bhvaabhi| kasyAH saadhkm| shjshuddhprmaatmaanubhuuteH| kena kRtvaa| raagaadiviklprhitsvsNvedn-jnyaanprinntiblen| thakA (arthAt AtmAnI zuddhatAnA nirNayane prazaMsatA thakA-dhanyavAda detA thakA), dravyasAmAnyanA varNanano upasaMhAra kare che - kartA, karama, phaLa, karaNa jIva che" ema jo nizcaya karI muni anyarUpa nava pariName, prApti kare zuddhAtmanI. 126. anvayArthaH- [vari] jo [ zramI:] zramaNa [vartA varanuM varSa pharmanaM ra gAtmA ] "kartA, karaNa, karma ane karmaphaLa AtmA che' [ rUti nizcita:] evA nizcayavALo thayo thako [ 4 ] anyarUpe [na va pariNAmati] na ja pariName, [ zuddha na mAtmAnaM] to te zuddha AtmAne [ namate ] upalabdha kare TIkA:- je puruSa e rIte "kartA, karaNa, karma ane karmaphaLa AtmA ja che" ema nizcaya karIne kharekhara paradravyarUpe pariNamato nathI, te ja puruSa, paradravya sAthe saMparka jene aTakI gayo che ane dravyanI aMdara paryAyo jene pralIna thayA che evA zuddha AtmAne upalabdha kare che; paraMtu anya koI (puruSa) evA zuddha AtmAne upalabdha karato nathI. 1. "kartA, karaNa vagere AtmA ja che" evo nizcaya thatAM be vAta nakkI thaI jAya che. eka vAta to e ke kartA, karaNa vagere AtmA ja che. pudgalAdi nathI arthAt AtmAne paradravya sAthe saMbaMdha nathI'; bIjI vAta e nakkI thAya che ke abhedadaSTimAM kartA, karaNa vagere bhedo nathI, e badhuMya eka AtmA ja che arthAta paryAyo dravyanI aMdara DUbI gayelA che.' Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 248 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda na punrnyH| tathA hi-yadA nAmAnAdiprasiddhapaudgalikakarmabandhanopAdhisaMnidhipradhAvitoparAgaraMjitAtmavRttirjapApuSpasaMnidhipradhAvitoparAgaraMJjitAtmavRttiH sphaTikamaNiriva parAropitavikAro'hamAsaM saMsArI, tadApi na nAma mama ko'pyaasiit| tadApyahameka evoparaktacitsvabhAvena svatantraH krtaasm| ahameka evoparaktacitsvabhAvena sAdhakatamaH krnnmaasm| ahameka evoparaktacitpariNamanasvabhAvenAtmanA prApyaH krmaasm| ahameka eva coparaktacitpariNamana-svabhAvasya niSpAdyaM saukhyaviparyastalakSaNaM duHkhAkhyaM krmphlmaasm| idAnIM punaranAdi kamma kasvabhAvena paramAtmanA prApyaM vyApyamahameka eva krmkaarkmsmi| phalaM ca zuddhajJAnadarzanasvabhAvaparamAtmanaH sAdhyaM niSpAdyaM nijazuddhAtmarUciparicchittinizcalAnubhUtirUpAbhedaratnatrayAtmakaparamasamAdhisamutpannasukhAmRtarasAsvAdapariNatirUpamahameka eva phalaM caasmi| Nicchido evamuktaprakAreNa nizcitamatiH san samaNo sukhaduHkhajIvitamaraNazatrumitrAdi-samatAbhAvanApariNata: zramaNa: paramamuniH pariNamadi Neva aNNaM jadi pariNamati naivAnyaM rAgAdipariNAmaM yadi cet , appaNAM lahadi suddhaM te spaSTa rIte samajAvavAmAM Ave che: "jyAre anAdisiddha paugalika karmanA baMdhanarUpa upAdhinI nikaTatAthI utpanna thayelA *uparAga vaDe jenI svapariNati raMjita hatI evo huM jAsudapuSpanI nikaTatAthI utpanna thayelA uparAga (-lAlAza) vaDe jenI svapariNati raMjita (-raMgAyelI) hoya evA sphaTikamaNinI mAphaka-para vaDe AropAyelA vikAravALo hovAthI, saMsArI hato, tyAre paNa (ajJAnadazAmAM paNa) kharekhara mAruM koI paNa (saMbaMdhI) nahotuM. tyAre paNa huM ekalo ja kartA hato, kAraNa ke huM ekalo ja "uparakta caitanyarUpa svabhAva vaDe svataMtra hato (arthAt svAdhInapaNe karato hato ); huM ekalo ja karaNa hato, kAraNa ke huM ekalo ja uparakta caitanyarUpa svabhAva vaDe sAdhakatama (-utkRSTa sAdhana) hato; huM ekalo ja karma hato, kAraNa ke huM ekalo ja uparakta caitanyarUpe pariNamavAnA svabhAvane lIdhe AtmAthI prApya (-prApta thavA yogya) hato; ane huM ekalo ja sukhathI viparIta lakSaNavALuM, "duHkha" nAmanuM karmaphaLa hato-ke je (phaLa) uparakta caitanyarUpe pariNamavAnA svabhAva vaDe nipajAvavAmAM AvatuM hatuM. 1. uparAga = koI padArthamAM, anya upAdhinI samIpatAnA nimitte thato upAdhine anurUpa vikArI bhAva; aupAdhika bhAva; vikAra; malinatA. 2. raMjita = vikRta; malina. 3. AropAyelA = (navA arthAta aupAdhikarUpe) karAyelA. [ vikAro svabhAvabhUta nahotA paNa upAdhinA nimitte aupAdhikarUpe (navA) thayelA hatA. ] 4. kartA, karaNa ane karmanA artho mATe 16 mI gAthAno bhAvArtha juo. 5. uparakta = vikRta, malina. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yatattva-prajJApana 249 prasiddhapaudgalikakarmabandhanopAdhisannidhidhvaMsavisphuritasuvizuddhasahajAtmavRttirjapApuSpasaMnidhidhvaMsavi sphuritasuvizuddhasahajAtmavRttiH sphaTikamaNiriva vizrAntaparAropitavikAro'hamekAntenAsmi mmkssH| idAnImapi na nAma mama ko'pysti| idAnImapyahameka eva savizaddhacitsvabhAvena svatantraH kartAsmi; ahameka eva ca suvizuddhacitsvabhAvena sAdhakatamaH karaNamasmi; ahameka eva ca suvizuddhacitpariNamanasvabhAvenAtmanA prApyaH karmAsmi; ahameka eva ca suvizuddhacitpariNamanasvabhAvasya niSpAdyamanAkulatvalakSaNaM saukhyAkhyaM krmphlmsmi| evamasya bandhapaddhatau mokSapaddhatau cAtmAnamekameva bhAvayataH paramANorivaikatvabhAvanonmukhasya paradravya tadAtmAnaM bhAvakarmadravyakarmanokarmarahitatvena zuddhaM zuddhabuddhakasvabhAvaM labhate prApnoti ityabhiprAyo bhagavatAM shriikundkundaacaarydevaanaam|| 126 / / evamekasUtreNa paJcamasthalaM gtm| iti sAmAnyajJeyAdhikAra have vaLI, anAdisiddha paudgalika karmanA baMdhanarUpa upAdhinI nikaTatAnA nAzathI jene suvizuddha sahaja (-svAbhAvika) apariNati pragaTa thaI che evo huM-jAsudapuSpanI nikaTatAnA nAzathI jene suvizuddha sahaja svapariNati pragaTa thaI hoya evA sphaTikamaNinI mAphaka-para vaDe AropAyelo vikAra jene aTakI gayo che evo hovAthI ekAMte mumukSu chuM; hamaNAM paNa (-mumukSudazAmAM arthAta jJAnadazAmAM paNa) kharekhara mAruM koI paNa nathI. hamaNAM paNa huM ekalo ja kartA chuM, kAraNa ke huM ekalo ja suvizuddha caitanyarUpa svabhAva vaDe svataMtra chuM ( arthAt svAdhInapaNe karuM chuM ); huM ekalo ja karaNa chuM, kAraNa ke huM ekalo ja suvizuddha caitanyarUpa svabhAva vaDe sAdhatama chuM; huM ekalo ja karma chuM, kAraNa ke huM ekalo ja suvizuddha caitanyarUpe pariNamavAnA svabhAvane lIdhe AtmAthI prApya chuM ane huM ekalo ja anAkuLatAlakSaNavALuM, "sukha" nAmanuM karmaphaLa chuM-ke je (phaLa) suvizuddha caitanyarUpe pariNamavAnA svabhAva vaDe nipajAvavAmAM Ave che.'' -A rIte baMdhamArgamAM tema ja mokSamArgamAM AtmA ekalo ja che ema bhAvanAra A puruSa paramANunI mAphaka ekatvabhAvanAmAM unmukha hovAthI (arthAta ekatvane bhAvavAmAM tatpara-lAgelo hovAthI), tene paradravyarUpa pariNati bilakula thatI nathI; ane, 1. ekAMte mumukSu = kevaLa mokSArthI; sarvathA mokSecchu. 2. suvizuddhacaitanyapariNamanasvabhAva AtmAnuM karma che ane te karma anAkuLatAsvarUpa sukhane nipajAve che mATe sukha te karmaphaLa che. sukha AtmAnI ja avasthA hovAthI AtmA ja karmaphaLa che. 3. bhAvavuM = anubhavavuM; samajavuM; ciMtavavuM. [ "koI jIvane-ajJAnIne ke jJAnIne-para sAthe saMbaMdha nathI. baMdhamArgamAM AtmA pote potAne potAthI bAMdhato hato ane potAne (arthAt potAnA duHkhaparyAyarUpa phaLane) bhogavato hato. have mokSamArgamAM AtmA pote potAne potAthI mukta kare che ane potAne (arthAt potAnA sukhaparyAyarUpa phaLane) bhogave che.'-AvA ekatvane samyagdaSTi jIva bhAve che-anubhave che-samaje che-ciMtave che. mithyAdRSTi AnAthI viparIta bhAvanA vALo hoya che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 250 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda tata: pariNatirna jAtu jAyate / paramANuriva bhAvitaikatvazca pareNa no sNpRcyte| paradravyAsaMpRktatvAtsuvizuddho bhavati / kartRkaraNakarmakarmaphalAni cAtmatvena bhAvayan paryAyairna saMkIryate; tataH paryAyAsaMkIrNatvAcca suvizuddho bhavatIti / / 126 / / pravacanasAra * dravyAntaravyatikarAdapasAritAtmA saamaanymjjitsmstvishessjaatH| ityeSa zuddhanaya uddhatamohalakSmIluNTAka utkttvivekvivikttttvH||7|| madhye sthalapaJcakena bhedabhAvanA gatA / ityuktaprakAreNa 'tamhA tassa NamAiM' ityAdipaJcatriMzatsUtraiH sAmAnyajJeyAdhikAravyAkhyAnaM samAptam / ita UrdhvamekonaviMzatigAthAbhirjIvAjIvadravyAdi-vivaraNarUpeNa vizeSajJeyavyAkhyAnaM kroti| tatrASTasthalAni bhavanti / teSvAdau jIvAjIvatvakathanena prathamagAthA, lokAlokatvakathanena dvitIyA, sakriyaniH kriyatvavyAkhyAnena tRtIyA ceti / 'tvaM nIvamanIva' ityAdi 52mANunI mAphaka ( arthAt jema ekatvabhAve pariNamanA2 paramANu 52 sAthe saMga pAmato nathI tema ), ekatvane bhAvanAra puruSa para sAthe saMpRkta thato nathI; tethI 52dravya sAthe asaMpRktapaNAne lIdhe te suvizuddha hoya che. vaLI, kartA, karaNa, karma ane karmaphaLane AtmApaNe bhAvato thako te puruSa paryAyothI saMkIrNa ( -khaMDita ) thato nathI; ane tethI paryAyo vaDe saMkIrNa nahi thavAne lIdhe suvizuddha hoya che. 126. [have zlokahrArA A ja Azayane vyakta karatAM zuddhanayano mahimA karavAmAM Ave cheH ] [artha:- ] jeNe anya dravyathI bhinnatA dvArA AtmAne eka bAju khaseDayo che ( arthAt paradravyothI alaga darzAvyo che) tathA jeNe samasta vizeSonA samUhane sAmAnyanI aMdara magna karyo che ( arthAt samasta paryAyone dravyanI aMdara DUbI gayelA darzAvyA che) -evo je A, uddhata mohanI lakSmIne ( Rddhine, zobhAne) lUMTI lenAro zuddhanaya, teNe utkaTa viveka vaDe tattvane (AtmasvarUpane ) vivikta karyuM che. [have zuddhanaya vaDe zuddha AtmasvarUpane prApta karanAra AtmAno mahimA zlokArA karI, dravyasAmAnyanA varNananI pUrNAhuti karavAmAM Ave che: ] = * vasaMtatilakA chaMda 1. saMpRkta saMparkavALo; saMbaMdhavALo; saMgavALo. 2. samyagdaSTi jIva bhedone nahi bhAvatAM abheda AtmAne ja bhAve che-anubhave che. 3. vivikta = zuddha; ekaluM; alaga. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana "ityucchedAtparapariNateH kartR karmAdibhedabhrAntidhvaMsAdapi ca suciraallbdhshuddhaatmtttvH| saJcinmAtre mahasi vizade mUrcchitazcetano'yaM sthAsyatyudyatsahajamahimA sarvadA mukta eva / / 8 / / `dravyasAmAnyavijJAnanimnaM kRtveti mAnasam / tadvizeSaparijJAnaprAgbhAraH kriyate'dhunA / / 99 / / iti pravacanasAravRttau tattvadIpikAyAM zrImadamRtacaMdrasUriviracitAyAM jJeyatattvaprajJApane dravyasAmAnyaprajJApanaM smaaptm|| gAthAtrayeNa prthmsthlm| tadanantaraM jJAnAdivizeSaguNAnAM svarUpakathanena 'liMgehiM jehiM ' ityAdigAthAdvayena dvitiiysthlm| athAnantaraM svakIyasvakIyavizeSaguNopalakSitadravyANAM nirNayArthaM 'vaNNarasa' ityAdigAthAtrayeNa tRtIyasthalam / atha paJcAstikAyakathanamukhyatvena 'jIvA poggalakAyA ' ityAdigAthAdvayena caturthasthalam / ataH paraM dravyANAM lokAkAzamAdhAra iti kathanena prathamA, yadevAkAzadravyasya pradezalakSaNaM tadeva zeSANAmiti kathanarUpeNa dvitIyA ceti 'logAlogesu ityAdisUtradvayena pnycmsthlm| tadanantaraM kAladravyasyApradeza - tvasthApanarUpeNa prathamA, samayarUpaH paryAyakAlaH kAlANurUpo dravyakAla iti kathanarUpeNa dvitIyA ceti 'samao du appadeso ' ityAdigAthAdvayena SaSThasthalam / atha pradeza 1. maMdAkrAMtA chaMda 2. anuSTupa chaMda 3. parijJAna [artha:-] e rIte 52pariNatinA uccheda dvA2A (arthAt paradravyarUpa pariNamananA nAza dvArA) tema ja kartA, karma vagere bhedo hovAnI je bhrAMti tenA paNa nAza dvArA Akhare jeNe zuddha Atmatattvane upalabdha karyuM che-evo A AtmA, caitanyamAtrarUpa vizada (nirmaLa) tejamAM lIna rahyo thako, potAnA sahaja (svAbhAvika) mahimAnA prakAzamAnapaNe sarvadA mukta ja raheze. = 251 [have zlokadvA2A navA viSayanuM-dravyavizeSanA varNananuM-sUcana karavAmAM Ave che: ] [ artha:- ] e rIte dravyasAmAnyanA jJAnathI manane gaMbhIra karIne, have dravyavizeSanA parijJAnano prAraMbha karavAmAM Ave che. Ama (zrImaddabhagavatjhuM6'MdhAyAryadhvaprazIta ) zrI pravacanasAra zAstranI zrImada amRtacaMdrAcAryadevaviracita tattvadIpikA nAmanI TIkAmAM zeyatattva-prajJApanane viSe dravyasAmAnyaprajJApana samApta thayuM. pUruM jJAna; vistArapUrvaka jJAna. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 252 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM atha drvyvishessprjnyaapnm| tatra dravyasya jIvAjIvatvavizeSaM nizcinoti davvaM jIvamajIvaM jIvo puNa cednnovogmo| poggaladavvappamuhaM acedaNaM havadi ya ajjIvaM / / 127 / / dravyaM jIvo'jIvo jIvaH punshcetnopyogmyH| pudgaladravyapramukho'cetano bhavati cAjIvaH / / 127 / / iha hi dravyamekatvanibandhanabhUtaM dravyatvasAmAnyamanujjhadeva tadadhirUDhavizeSalakSaNasadbhAvAdanyonyavyavacchedena jiivaajiivtvvishessmupddhaukte| tatra jIvasyAtmadravyamevaikA vyktiH| ajIvasya punaH pudgaladravyaM dharmadravyamadharmadravyaM kAladravyamAkAzadravyaM ceti paJca vyktyH| lakSaNakathanena prathamA, tiryakpracayordhvapracayasvarUpakathanena dvitIyA ceti 'AgAsamaNuNiviTuM' ityAdisUtradvayena sptmsthlm| tadanantaraM kAlANurUpadravyakAlasthApanarUpeNa 'uppAdo paddhaMso' ityAdigAthAtrayeNASTamasthalamiti vizeSajJeyAdhikAre smudaaypaatnikaa| tadyathA-atha jIvAjIvalakSaNamAvedayati-davvaM jIvamajIvaM dravyaM jIvAjIvalakSaNaM bhvti| jIvo puNa cedaNo jIvaH punazcetanaH svataHsiddhayA bahiraGgakAraNanirapekSayA bahirantazca prakAzamAnayA nityarUpayA nizcayena paramazuddhacetanayA, vyavahAreNa punarazuddhacetanayA ca yuktatvAcetano bhvti| punarapi kiNvishissttH| uvajogamao upa have dravyavizeSanuM prajJApana kare che (arthAt dravyavizeSone-dravyanA bhedone-jaNAve che). temAM (prathama), dravyanA jIva-ajIvapaNArUpa vizeSane nakkI kare che (arthAta dravyanA, jIvane ajIva evA be ho zava cha: che dravya 75, ma04; yita-upayogamaya pacha; pudgalapramukha je che acetana dravya, teha ajIva che. 127 sanvayArtha:- [ dravyaM] dravya [jIvaH ajIvaH ] 5 sane 505 cha. [ punaH] tyAM, [cetanopayogamayaH ] yetanA-75yogamaya (yetanAmaya tathA upayogamaya) te [jIvaH ] 75 cha [ca] bhane [ pudgaladravyapramukhaH acetanaH ] puladravyAdhi ayetana dravyo te [ajIvaH bhavati 55 che. TIkA- ahIM (A vizvamAM) dravya, ekatvanA kAraNabhUta dravyatvasAmAnyane choDyA vinA ja, temAM rahelAM vizeSalakSaNonA sadbhAvane lIdhe ekabIjAthI judAM pADavAmAM AvatAM jIvapaNArUpa ane ajIvapaNArUpa vizeSane pAme che. tyAM jIvano, Atmadravya ja eka bheda che; ane ajIvanA, pudagaladravya, dharmadravya, adharmadravya, kALadravya tathA AkAzadravya-e pAMca Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] vizeSalakSaNaM jIvasya cetanopayogamayatvaM; ajIvasya punrcetntvm| tatra yatra svadharmavyApakatvAtsvarUpatvena dyotamAnayAnapAyinyA bhagavatyA saMvittirUpayA cetanayA, tatpariNAmalakSaNena dravyavRttirUpeNopayogena ca nirvRttatvamavatIrNaM pratibhAti sa jIvaH / yatra punarupayogasahacaritAyA yathoditalakSaNAyAzcetanAyA abhAvAdbahirantazcAcetanatvamavatIrNaM pratibhAti so'jiivH|| 127 / atha lokAlokatvavizeSaM nizcinoti jJayatattva-prajJApana poggalajIvaNibaddho dhammAdhammatthikAyakAlaDDho / vaTTadi AgAse jo logo so savvakAle du / / 128 / / yogamayaH akhaNDaikapratibhAsamayena sarvavizuddhena kevalajJAnadarzanalakSaNenArthagrahaNavyApArarUpeNa nizcayanayenetthaMbhUtazuddhopayogena, vyavahAreNa punarmatijJAnAdyazuddhopayogena ca nirvRtttvaannisspnntvaadupyogmyH| poggaladavvappamuhaM acedaNaM havadi ajjIvaM pudgaladravyapramukhamacetanaM bhavatyajIvadravyaM; pudgaladharmAdharmAkAzakAlasaMjJaM dravyapaJcakaM pUrvoktalakSaNacetanAyA upayogasya cAbhAvAdajIvamacetanaM bhvtiityrthH|| 127 / / 253 bheda che. jIvanuM vizeSalakSaNa cetanA-upayogamayapaNuM (cetanAmayapaNuM tathA upayogamayapaNuM) che; ane alavanuM (vizeSalakSaeA ) ayetanayayuM che. tyAM, (vanA ) svadharmomAM vyApanArI hovAthI ( bhavanA) svarUpapaNe prakAzatI, avinAzinI, bhagavatI, saMvedanarUpa cetanA vaDe tathA cetanApariNAmalakSaNa, *dravyapariNatirUpa upayoga vaDe niSpannapaNuM (-racAyelApaNuM, banelApaNuM) jemAM UtareluM pratibhAse che, te jIva che; ane jemAM upayoganI sAthe rahenArI, 'yathokta lakSaNavALI cetanAno abhAva hovAthI bahAra tema ja aMdara acetanapaNuM UtareluM pratibhAse che, te ajIva che. bhAvArtha:- dravyapaNArUpa sAmAnyanI apekSAe dravyomAM ekapaNuM che topaNa vizeSalakSaNonI apekSAe temanA jIva ne ajIva evA be bheda che. je (dravya) bhagavatI cetanA vaDe ane cetanAnA pariNAmasvarUpa upayoga vaDe racAyelA che te jIva che, ane je (dravya) cetanA rahita hovAthI acetana che te ajIva che. jIvano eka ja bheda che; ajIvanA pAMca bheda che. A badhAMno vistAra AgaLa Apaze. 127. have (dravyano ) lo-alo'pazA35 vizeSa ( - leha) najhI re che: AkAzamAM je bhAga dharma-adharma-kALa sahita che, lava- puchgalothI yukta che, te sarvANe loGa che. 128. * cetanAnA pariNAmasvarUpa upayoga jIvadravyanI pariNati che. + yathokta lakSaNavALI = kahyA pramANenA lakSaNavALI (cetanAnuM lakSaNa u52 ja kahevAmAM AvyuM che. ) Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 254 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdu: pudgalajIvanibaddho dhrmaadhrmaastikaaykaalaaddhyH| vartate AkAze yo loka: sa sarvakAle tu|| 128 / / asti hi dravyasya lokAlokatvena vizeSaviziSTatvaM svlkssnnsdbhaavaat| svalakSaNaM hi lokasya SaDdravyasamavAyAtmakatvaM, alokasya puna: kevlaakaashaatmktvm| tatra sarvadravyavyApini paramamahatyAkAze tatra yAvati jIvapudgalau gatisthitidharmANau gatisthitI AskandatastadgatisthitinibandhanabhUtau dharmA'dharmAvabhivyApyAvasthitau, sarvadravyavartanAnimittabhUtazca kAlo nityadurlalitastattAvadAkAzaM zeSANyazeSANi dravyANi cetyamISAM samavAya atha lokAlokarUpeNa padArthasya dvaividhyamAkhyAti-poggalajIvaNibaddho aNuskandhabhedabhinnAH pudgalAstAvattathaivAmUrtatvAtIndriyajJAnamayatvanirvikAraparamAnandaikasukhamayatvAdilakSaNA jIvAzcetthaMbhUtajIvapudgalairnibaddhaH saMbaddho bhRtaH pudgljiivnibddhH| dhammAdhammatthikAyakAlaDDo dharmAdharmAstikAyo ca kAlazca dharmAdharmAstikAyakAlAstairADhyo bhato dharmAdharmAstikAyaka yaH eteSAM paJcAnAmitthaMbhUtasamudAyo rAzi: smuuhH| vaTTadi vrtte| ksmin| AgAse anantAnantAkAzadravyasya madhyavartini lokaakaashe| so logo sa pUrvoktapaJcAnAM samudAyastadAdhArabhUtaM lokAkAzaM ceti SaDadravyasamUho loko bhvti| kv| savvakAle du sarvakAle tu| tadvahirbhUtamanantAnantAkAzamaloka itybhipraayH|| 128 / / atha dravyANAM sakriyaniHkriyatvena bhedaM darzayatItyekA pAtanikA, dvitIyA tu jIvapudgalayorarthavyaanaparyAyau dvau anvayArtha:- [AkAze] zama [ yaH] mA [pudgalajIvanibaddhaH] 75. ne. pulathI saMyuta [dharmAdharmAstikAyakAlADhyaH vartate] tathA dhAstiya, aghAstiAya ne thI samRddha cha, [ sa:] te [ sarvakAle tu] sarva Ne [ loka:] to cha. (9Ina me'j // te sato cha.) TIkAH- kharekhara dravya lokapaNe tathA alokapaNe vizeSavALuM (bhedavALuM) che, kAraNa ke nija nija (bhinna) lakSaNono sadbhAva che. lokanuM svalakSaNa paTadravyasamavAyAtmakapaNuM (-cha dravyonA samudAyasvarUpapaNuM) che ane alokanuM svalakSaNa kevaLa-AkAzAtmakapaNuM (-ekalA AkAzasvarUpapaNuM ) che. tyAM, sarva dravyomAM vyApanArA parama mahAna AkAzane viSe jyAM jeTalAmAM gatisthiti dharmavALAM jIva tathA pudagala gati-sthiti pAme che, (jyAM jeTalAmAM) temane gati-sthitinA nimittabhUta dharma tathA adharma vyApIne rahelAM che ane (jyAM jeTalAmAM) sarva dravyone vartananA nimittabhUta kALa sadA varyA kare che, te teTaluM AkAza tathA bAkInAM azeSa (samasta) dravyo-ATalAMno samudAya jenuM *svapaNe svalakSaNa che, te loka che; ane * sva-59) = potA; s53559. (paTadravyasamudAya te 4o cha arthAta te 4o'nu sva-5j -potA svarUpa che; tethI lokanA sva-paNe-potApaNuM-svarUpapaNe paTadravyasamudAya lokanuM svalakSaNa che. ) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatatva-prazAna 255 Atmatvena svalakSaNaM yasya sa lokH| yatra yAvati punarAkAze jIvapudgalayorgatisthitI na saMbhavato, dharmAdharmI nAvasthitau, na kAlo durlalitastAvatkevalamAkAzamAtmatvena svalakSaNaM yasya so'lokH|| 128 / / atha kriyAbhAvatadbhAvavizeSaM nizcinoti uppAdaTThidibhaMgA poggalajIvappagassa logss| pariNAmAdo jAyaMte saMghAdAdo va bhedaado|| 129 / / utpAdasthitibhaGgAH pudgalajIvAtmakasya loksy| pariNAmAjjAyante saMghAtAdvA bhedaat||129 / / zeSadravyANAM tu mukhyavRttyArthaparyAya iti vyavasthApayati-jAyaMte jaaynte| ke krtaarH| uppAdaTThidibhaMgA utpaadsthitibhnggaaH| kasya sNbndhinH| logassa loksy| kiNvishissttsy| poggalajIvappagassa pudgalajIvAtmakasya, pudgalajIvAvityupalakSaNaM ssdddrvyaatmksy| kasmAtsakAzAt jaaynte| pariNAmAdo pariNAmAt eksmyvrtino'rthpryaayaat| saMghAdAdo va bhedAdo na kevalamarthaparyAyAtsakAzAjjAyante jIvapadgalAnAmatpAdAdayaH saMghAtAdvA, bhedAdvA vynyjnpryaayaadityrthH| tathA hi-dharmA-dharmAkAzakAlAnAM mukhyavRttyaikasamayavartino'rthaparyAyA eva, jiivpudglaanaamrthpryaayvynyjnpryaayaashc| jyAM jeTalA AkAzamAM jIva tathA pudgalanAM gati-sthiti thatAM nathI, dharma tathA adharma rahelAM nathI ane kALa vartato nathI, teTaluM kevaLa AkAza jenuM sva-paNe svalakSaNa che, te aloka che. 128. dravyAnA mAvo tabhanI apekSA dravyAno vize5 ( va chiyA '35 jane 'mAya'35. sevA meha) na2. cha: | utpAda, vyaya ne dhruvatA jIva5galAtmaka lokane pariNAma dvArA, bheda vA saMghAta dvArA thAya che. 129. anvayArtha:- [pudgalajIvAtmakasya lokasya] pusa-yAtma sone [pariNAmAt ] pariNAma dvArA ane [ saMghAtAt vAH bhedAt ] *saMghAta 4'bheda dvArA [ utpAdasthitibhaMgA:] utpAda, dhauvya ne vinAza [jAnyate ] thAya che. * saMghAta = (bhA bhagata; me58 thayuta; misana + me6 = chUTA 5'yuta; vibhUTA thata. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 256 [ bhagavAna zrI 66 kriyAbhAvavattvena kevalabhAvavattvena ca dravyasyAsti vizeSaH / tatra bhAvavantau kriyAvantau ca pudgalajIvau, pariNAmAdbhedasaMghAtAbhyAM cotpdymaanaavtisstthmaanbhjymaantvaat| zeSadravyANi tu bhAvavantyeva, pariNAmAdevotpadyamAnAvatiSThamAnabhajyamAnatvAditi nizcayaH / tatra pariNAmamAtralakSaNo bhAvaH, kriyA / tatra sarvANyapi dravyANi pariNAmasvabhAvatvAt pariNAmenopAttAnvayavyatirekANyavatiSThamAnotpadyamAnabhajyamAnAni bhAvavanti bhvnti| pudgalAstu parispandasvabhAvatvAtparispandena bhinnA saMghAtena saMhatAH punarbhedenotpadyamAnAvatiSThamAnabhajyamAnAH kriyAvantazca bhavanti / tathA jIvA api parispandasvabhAva parispandanalakSaNA pravacanasAra kathamiti cet| pratisamayapariNatirUpA arthaparyAyA bhaNyante / yadA jIvo'nena zarIreNa saha bhedaM viyogaM tyAgaM kRtvA bhavAntarazarIreNa saha saMghAtaM melApakaM karoti tadA vibhAvavyaJjanaparyAyo bhavati, tasmAdeva bhavAntarasaMkramaNAtsakriyatvaM bhnnyte| pudgalAnAM tathaiva vivakSitaskandhavighaTanAtsakriyatvena skandhAntarasaMyoge sati vibhAvavyaJjanaparyAyo bhavati / muktajIvAnAM tu nizcayaratnatrayalakSaNena paramakAraNasamayasArasaMjJena nizcayamokSamArgabalenAyogi-caramasamaye paramaudArikazarIrasya vilIyamAnarUpeNa vinAze sati kevalajJAnAdyanantacatuSTayavyaktilakSaNena paramakAryasamayasArarUpeNa svabhAvavyaJjanaparyAyeNa kRtvA yo'sAvutpAdaH sa bhedAdeva bhavati, na sNghaataat| kasmAditi cet| zarIrAntareNa nakhakezAnvihAya TIma:- zredha dravyo 'bhAva' tema 4 'DiyA 'vANAM hovAthI jane zredha dravyo DevaNa 'bhAva'vANAM hovAthI te apekSAe dravyano vizeSa (arthAt bheda) che. tyAM, puddagala tathA jIva (1) bhAvavALAM tema 4 (2) dviyAvANAM che, arae De ( 1 ) parizAma dvArA tema 4 ( 2 ) saMghAta ne bheTa dvArA tekho apane che, Take che ane naSTa thAya che. bAkInAM dravyo to bhAvavALAM ja che, kAraNa ke pariNAma dvArA ja teo pache, DhaDe che jane naSTa thAya che.-khAma nizcaya ( arthAt naDI ) che. temAM, 'bhAva'naM lakSaeA pariNAmamAtra che; 'DiyA 'nuM lakSaeA parispaMha (-jhuMpana ) che. tyAM, saghaLAMya dravyo bhAvavALAM che, kAraNa ke pariNAmasvabhAvavALAM hovAne lIdhe pariNAma vaDe *anvaya ane vyatirekone pAmatAM thakA teo Upaje che, Take che ne naSTa thAya che puddagalo to (bhAvavALAM hovA uparAMta ) kriyAvALAM paNa hoya che, kAraNa ke parispaMdasvabhAvavALAM hovAne lIdhe pariskaMda vaDe chUTAM puddagalo bhegAM maLatAM hovAthI ane bhegAM maLelAM puddagalo pAchAM chUTAM paDatAM hovAthI (te apekSAe ) teo Upaje che, Take che ne naSTa thAya che. tathA jIvo paNa (bhAvavALA hovA uparAMta ) kriyAvALA paNa hoya che, kAraNa ke parispaMdasvabhAvavALA * anvaya TavApaNuM darzAve che ane vyatireko UpajavApaNuM tathA naSTa thavApaNuM darzAve che. + chUTAM puddagalo kaMpana vaDe bhegAM maLe che. tyAM, chUTApaNe teo naSTa thayAM, puddagalapaNe TakayAM ne bhegApaNe upanyA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ina nazAstramANA] yatattva-prajJApana 257 saMhatAH tvAtparispandena nUtanakarmanokarmapudgalebhyo bhinnAstaiH saha saMghAtena, punarbhedenotpadyamAnAvatiSThamAnabhajyamAnAH kriyAvantazca bhvnti|| 129 / / atha dravyavizeSo guNavizeSAditi prajJApayatiliMgehiM jehiM davvaM jIvamajIvaM ca havadi vinnnnaadN| te'tabbhAvavisiTThA muttAmuttA guNA nneyaa||130|| liGgairdavyaM jIvo'jIvazca bhavati vijnyaatm| te'tadbhAvaviziSTA mUrtAmUrtA guNA jnyeyaaH|| 130 / / saha saMbandhAbhAvAditi bhaavaarthH|| 129 / / evaM jIvAjIvatvalokAlokatvasakriyaniHkriyatvakathana-krameNa prathamasthale gAthAtrayaM gtm| atha jJAnAdivizeSaguNabhedena dravyabhedamAvedayati-liMgehiM jehiM liGgairyaiH sahajazuddhaparamacaitanyavilAsarUpaistathaivAcetanairjaDarUpairvA liGgaizcikairvizeSaguNairyai: karaNabhUtairjIvena kartRbhUtena havadi viNNAdaM vizeSeNa jJAtaM bhvti| kiM krmtaapnnm| davvaM drvym| kthNbhuutm| jIvamajIvaM ca jIvadravyamajIvadravyaM c| te muttAmuttA guNA NeyA te tAni pUrvokta hovAne lIdhe parispada vaDa navAM karma-nokarmarUpa pudagalothI bhinna jIvo temanI sAthe bhegA thatA hovAthI ane karma-nokarmarUpa pudagalo sAthe bhegA thayelA jIvo pAchA bhinna paDatA hovAthI (te apekSAe) teo Upaje che, Take che ne naSTa thAya che. 129. have, guNavizeSathI dravyavizeSa che ( arthAt guNonA bhedathI dravyono bheda che) ema jaNAve che: liMgathI dravyo mahA ' '' ' oma 45||y cha, te jANa mUrta-amUrta guNa, atatpaNAthI viziSTa che. 130. anvayArtha:- [yaiH liGgaH] 4 liMgo 43 [ dravyaM ] dravya [ jIvaH ajIvaH ca ] 4. bhane sapa tarI[vijJAtaM bhavati ] 049||y cha, [te] te [atadbhAvaviziSTAH ] ata6mAvaviziSTa (-dravyathA satamA 5 bhinna sevA) [ mUrtAmUrtAH ] bhUrta-bhUrta [guNAH ] gue) [ jJeyAH ] 14. 1. jJAnAvaraNAdi karmarUpa ane zarIrAdi nokarmarUpa pudagalo sAthe bhego thayelo jIva kaMpana vaDe pAcho chUTo paDe cha. tyAM, (te pugato sAthe) megA te naSTa thayo, 15 te 2 yo ne (tamanAthI) chUTA5 te 5bhyo . Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 258 [ bhagavAna zrI 66 dravyasya dravyamAzritya parAnAzrayatvena vartamAnairliGgyate gamyate dravyametairiti liGgAni guNAH / te ca yaddravyaM bhavati na tadguNA bhavanti, ye guNA bhavanti te na dravyaM bhavatIti dravyAdatadbhAvena viziSTAH santo liGgaliGgiprasiddhau tllinggtvmupddhauknte| atha jIvo'yamajIvo'yamityAdivizeSamutpAdayanti, svayamapi tadbhAvaviziSTatvenopAttavizeSatvAt / yato hi yasya yasya dravyasya yo yaH svabhAvastasya tasya tena tena viziSTatvAtteSAmasti vizeSaH / ata eva ca mUrtAnAmamUrtAnAM ca dravyANAM mUrtatvenAmUrtatvena ca tadbhAvena viziSTatvAdime mUrtA guNA ime amUrtA iti teSAM vizeSo nizceyaH / / 130 / / atha mUrtAmUrtaguNAnAM lakSaNasaMbandhamAkhyAti pravacanasAra ye cetanAcetanaliGgAni mUrtAmUrtaguNA jJeyA jJAtavyAH / te ca kthNbhuutaaH| atabbhAvaviziThThA atdbhaavvishissttaaH| tadyathA - zuddhajIvadravye kevalajJAnAdiguNAsteSAM zuddhajIvapradezaiH saha yadekatvamabhinnatvaM tanmayatvaM sa tadbhAvo bhaNyate, teSAmeva guNAnAM taiH pradezaiH saha yadA saMjJA- lakSaNaprayojanAdibhedaH kriyate tadA punaratadbhAvo bhaNyate, tenAtadbhAvena saMjJAdibhedarUpeNa svakIyasvakIyadravyeNa saha viziSTA bhinnA iti, dvitIyavyAkhyAnena punaH svakIyadravyeNa saha tadbhAvena tanmayatvenAnyadravyAdviziSTA bhinnA ityabhiprAyaH / evaM guNabhedena dravyabhedo jJAtavyaH / / 130 / / atha mUrtAmUrtaguNAnAM lakSaNaM saMbandhaM ca nirU TIkA:- dravyano Azraya karIne ane parano Azraya karyA vinA vartatAM hovAthI jemanA vaDe dravya 'siMgita ' ( -prApta ) thAya che - khojajI zAya che, sevAM liMgo gulo che. tejo ( guezo ), 'bhe dravya che te guNo nathI, je guNo che te dravya nathI' -te apekSAe dravyathI atabhAva vaDe viziSTa (bhinna ) vartatA thakA, liMga ane liMgI tarIkenI prasiddhi (khyAti, oLakhANa) vakhate dravyanA liMgapaNAne pAme che. have, tejo dravyamAM 'A va che, jo alava che' sevo vizeSa ( - leha) utpanna re che, kAraNa ke pote paNa tabhAva vaDe viziSTa hovAthI vizeSane prApta che. je je dravyano je je svabhAva hoya tenuM tenuM te te vaDe viziSTapaNuM hovAne lIdhe temanAmAM vizeSa (arthAt bheda) che, tethI ja vaLI mUrta ane amUrta dravyonuM mUrtatvaamUrtatvarUpa tabhAva vaDe viziSTapaNuM hovAne lIdhe 'A mUrta guNo che, khA amUrta guNo che' khema temanAmAM vizeSa ( - leha) naDDI harapAyogya che. 130. have mUrta ane amUrta guNonAM lakSaNa tathA saMbaMdha (arthAt temane kayAM dravyo sAthe saMbaMdha che te ) duhe che: 1. ata6bhAva = ('thaMcit) te po nahi ho te. 2. siMgI = siMgavAjuM. ( pAsa gueA te liMga-thile-sakSA che bhane siMgI te dravya che.) 3. ta6bhAva = te pazuM; te po ho te; sva35. 4. viziSTa = vizeSatAvANu; pAsa; bhinna. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates hAnanazAstrAmA ] jJayatattva-prajJApana 259 muttA iMdiyagejjhA poggaladavvappagA annegvidhaa| davvANamamuttANaM guNA amuttA munnedvvaa|| 131 / / mUrtA indriyagrAhyAH pudgaladravyAtmakA anekvidhaaH| dravyANAmamUrtAnAM guNA amUrtA jnyaatvyaaH|| 131 / / mUrtAnAM guNAnAmindriyagrAhyatvaM lkssnnm| amUtAnAM tadeva viprystm| te ca mUrtAH pudgaladravyasya , tasyaivaikasya muurttvaat| amUrtAH zeSadravyANAM, pudgalAdanyeSAM sarveSAmapyamUrtatvAt / / 131 / / atha mUrtasya pudgaladravyasya guNAn gRNAti vaNNarasagaMdhaphAsA vijjate poggalassa suhumaado| puDhavIpariyaMtassa ya saddo so poggalo citto|| 132 / / payati-muttA iMdiyagejjhA mUrtA guNA indriyagrAhyA bhavanti , amUrtAH punarindriyaviSayA na bhavanti iti mUrtAmUrtaguNAnAmindriyAnindriyaviSayatvaM lkssnnmuktm| idAnI mUrtaguNAH kasya saMbandhino bhavantIti saMbandhaM kthyti| poggaladavvappagA aNegavidhA mUrtaguNA: pudgaladravyAtmakA anekavidhA bhavanti; pudgaladravyasaMbandhino bhvntiityrthH| amUrtaguNAnAM saMbandhaM prtipaadyti| davvANamamuttANaM guNa mUrta iMdriyagrAhya te pugalamayI bahuvidha che; dravyo amUrtika jehu tenA guNa amUrtika jANaje. 131. anvayArtha:- [indriyagrAhyAH mUrtAH] driyagrA mevA bhUrta gue[pudgaladravyAtmakAH ] 56sadravyAtma [anekavidhAH ] ane'vidha cha; [amUrtAnAM dravyANAM] amUrta drvyon| [guNA: ] gu|| [amUrtAH jJAtavyAH ] amUrta 4. TIkA:- mUrta guNonuM lakSaNa iMdriyagrAhyapaNuM che; amUrta guNonuM lakSaNa tenAthI viparIta che ta amUrta guNo IdriyothI jaNAtA nathI). vaLI mUrta guNo pudagaladravyanA che, kAraNa ke te ja (pudgala ja) eka mUrti che; amUrta guNo bAkInAM dravyonA che, kAraNa ke pudgala sivAya bAkInAM badhAMya dravyo amUrta che. 131. have mUrta pudgala dravyanA guNo kahe che: che varNa tema ja gaMdha vaLI rasa-sparza pugaladravyane, -tisUkSmathI pRthvI sudhI; jI za6 pusa, vividha. 172. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 26O pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM varNarasagandhasparzA vidyante pudgalasya suukssmaat| pRthivIparyantasya ca zabdaH sa pudgalazcitraH / / 132 / / indriyagrAhyAH kila sprshrsgndhvrnnaastdvissytvaat| te cendriyagrAhyatvavyaktizaktivazAt gRhyamANA agRhyamANAzca A-ekadravyAtmakasUkSmaparyAyAtparamANoH A-anekadravyAtmakasthUlaparyAyAtpRthivIskandhAca sakalasyApi pudgalasyAvizeSeNa vizeSaguNatvena vidynte| te ca mUrtatvAdeva zeSadravyANAmasaMbhavantaH pudglmdhigmynti| zabdasyApIndriyagrAhyatvAdguNatvaM na khalvAzaGkanIyaM, tasya vaicitryaprapaJcitavaizvarUpasyApyanekadravyAtmakapudgalaparyAyatvenAbhyupagamya vizuddhajJAnadarzanasvabhAvaM yatparamAtmadravyaM tatprabhRtInAmamUrtadravyANAM saMbandhino bhvnti| te ke| guNA amuttA amUtoH guNAH, kevalajJAnAdaya ityrthH| iti mUrtAmUrtaguNAnAM lakSaNasaMbaMdhI jJAtavyo evaM jJAnAdivizeSaguNabhedena dravyabhedo bhavatIti kathanarUpeNa dvitIyasthale gAthAdvayaM gtm| atha mUrtapudgaladravyasya guNAnAvedayati-vaNNarasagaMdhaphAsA vijjaMte poggalassa varNarasagandhasparzA vidynte| ksy| pudglsy| kthNbhuutsy| suhumAdo puDhavIpariyaMtassa ya "puDhavI jalaM ca chAyA cauriMdiyavisaya anvayArtha:- [varNarasagaMdhasparzA:] ql, 24, 5 ne sparza (-se gupa) [ sUkSmAt ] sUkSmathI bhAMDIne [pRthivIparyaMntasya ca] pRthvI paryaMtana [pudgalasya] (sarva) 56sane [vidyante] oya che; [citra: zabda:] 4 vividha prA2no 106 [ saH] te [pudgalaH ] pula arthAta pausiDa paryAya. TIkA:- sparza, rasa, gaMdha ne varNa idriyagrAhya che, kAraNa ke teo iMdriyonA viSayo che. teo iMdriyagrAhyapaNAnI vyakti ane zaktine vaze indriyo vaDe bhale grahatA hoya ke na grahAtA hoya topaNa teo ekadravyAtmaka sUkSmaparyAyarUpa paramANuthI mAMDIne anekadravyAtmaka skUlaparyAyarUpa pRthvIskaMdha sudhInA sarva pudgalane avizeSapaNe vizeSa guNo tarIke hoya che, ane teo mUrti hovAne lIdhe (pudgala sivAyanAM) bAkInAM dravyone nahi vartatA hovAthI pudgalane jaNAve che. zabda paNa iMdriyagrAhya hovAthI guNa haze ema zaMkA na karavI, kAraNa ke te (zabda) *vicitratA vaDe vizvarUpapaNuM (anekAnekaprakArapaNuM ) darzAvato hovA chatAM tene anekadravyAtmaka pudgalaparyAya tarIke svIkAravAmAM Ave che. 1. paramANu, kArmaNavargaNA vageremAM iMdriyagrAhyapaNuM vyakta nathI topaNa zaktirUpe avazya hoya che, tethI ja ghaNA paramANuo skaMdharUpe thaI zUlapaNuM dhAraNa karatAM Idriyo vaDe jaNAya che. * viyitratA = vividhatA. (za bhASAmaDa, amApAtma, prAyogiDa, vaizrasi-mema vividha che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] maantvaat| guNatve vA na tAvadamUrtadravyaguNaH zabdaH, guNaguNinoravibhaktapradezatvenaikavedanavedyatvAdamUrtadravyasyApi shrvnnendriyvissytvaaptteH| paryAyalakSaNenotkhAtaguNalakSaNatvAnmUrtadravya guNo'pi na bhavati / paryAyalakSaNaM hi kAdAcitkatvaM guNalakSaNaM tu nityatvam / tataH kAdAcitkatvotkhAtanityatvasya na zabdasyAsti guNatvam / yattu tatra nityatvaM tattadArambhakapudgalAnAM tadguNAnAM ca sparzAdInAmeva, na zabdaparyAyasyeti dRDhataraM grAhyam / na ca pudgala jJayatattva-prajJApana kmmprmaannuu| chavvihabheyaM bhaNiyaM poggaladavvaM jiNavarehi ' ' / / iti gAthAkathitakrameNa paramANulakSaNasUkSmasvarUpAdeH pRthvIskandhalakSaNasthUlasvarUpaparyantasya ca / tathA hi-yathAnantajJAnAdi-catuSTayaM vizeSalakSaNabhUtaM yathAsaMbhavaM sarvajIveSu sAdhAraNaM tathA varNAdicatuSTayaM vizeSalakSaNabhUtaM yathAsaMbhavaM sarvapudgaleSu sAdhAraNam / yathaiva cAnantajJAnAdicatuSTayaM muktajIve'tIndriyajJAnaviSayamanumAnagamyamAgamagamyaM ca, tathA zuddhaparamANudravye varNAdicatuSTayamapyatIndriyajJAnaviSayamanumAnagamyamAgamagamyaM c| yathA vAnantacatuSTayasya saMsArijIve rAgAdisnehanimittena karmabandhavazAdazuddhatvaM bhavati tathA varNAdicatuSTayasyApi snigdharUkSaguNanimittena dvynnukaadibndhaavsthaayaamshuddhtvm| yathA vAnantajJAnAdicatuSTayasya rAgAdisneharahitazuddhAtmadhyAnena zuddhatvaM bhavati tathA varNAdicatuSTayasyApi snigdhaguNAbhAve bandhane'sati paramANupudgalA samAdhAna: zabdane ( paryAya nahi mAnatAM ) guNa mAnavAmAM Ave to te kaI rIte yogya nathI tenuM ra1 prathama to, zabda amUrta dravyano guNa nathI kema ke guNa-guNIne abhinna pradezapaNuM hovAne lIdhe teo ( guNa-guNI ) 'eka vedanathI vedha hovAthI amUrta dravyane paNa zravaNeMdriyanA viSayabhUtapaNuM AvI paDe. (bIjuM, zabdamAM ) paryAyanA lakSaNa vaDe guNanuM lakSaNa utthApita thatuM hovAthI zabda mUrta dravyano guNa paNa nathI. paryAyanuM lakSaNa kAdAcitkapaNuM (anityapaNuM) che ane guNanuM lakSaNa nityapaNuM che; mATe ( zabdamAM ) kAdAcitkapaNA vaDe nityapaNuM utthApita thatuM hovAthI (arthAt zabda koIka vAra ja thato hovAthI ane nitya nahi hovAthI) zabda te guNa nathI. je tyAM nityapaNuM che te tene (zabdane ) utpanna karanArAM puddagalonuM ane temanA spardhAdika guNonuM ja che, zabdaparyAyanuM nahi-ema ati daDhapaNe grahaNa karavuM. = 1. eka vaidanathI vedha eka jJAnathI jaNAvAyogya. (vaiyAyiko zabdane AkAzano guNa mAne che paNa te mAnyatA apramANa che. guNa-guNInA pradezo abhinna hoya che, tethI guNa je iMdriyathI jaNAya te ja indriyathI guNI paNa jaNAvo joIe. zabda karmendriyathI jaNAya che mATe AkAza paNa karNendriyathI jaNAvuM joIe. paNa AkAza to koI iMdriyathI jaNAtuM nathI. mATe zabda AkAza vage2e amUrtika dravyono guNa nathI. ) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 262 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda paryAyatve zabdasya pRthivIskandhasyeva sparzanAdIndriyaviSayatvam; apAM ghrANendriyAviSayatvAt, jyotiSo ghrANarasanendriyAviSayatvAt, maruto ghraannrsnckssurindriyaavissytvaac| na cAgandhAgandharasAgandharasavarNAH evama jyotirmArutaH, sarvapudgalAnAM sparzAdicatuSkopetatvAbhyupagamAta; vyaktasparzAdicatuSkAnAM ca candrakAntAraNiyavAnAmArambhakaireva pudglairvyktgndhaavyktgndhrsaavyktgndhrsvrnnaanaampuujyotirudrmrutaamaarmbhdrshnaat| na ca kvacitkasyacit guNasya vasthAyAM shuddhtvmiti| saddo so poggalo yastu zabdaH sa paudglH| yathA jIvasya naranArakAdivibhAvaparyAyAH tathAyaM zabda: pudgalasya vibhAvaparyAyo, na ca gunnH| ksmaat| guNasyAvinazvaratvAt, ayaM ca vinshvro| naiyAyikamatAnusArI kazcidvadatyAkAzaguNo'yaM shbdH| parihAramAha-AkAzaguNatve satyamUrto bhvti| amUrtazca zravaNendriyaviSayo na bhavati, dRzyate ca shrvnnendriyvissytvm| vaLI 'jo zabda pudgalano paryAya hoya to pRthvIskaMdhanI jema te sparzanAdika iMdriyono viSaya hovo joIe arthAt jema pRthvIskaMdharUpa pudagalaparyAya sarva indriyothI jaNAya che tema zabdarUpa pudgalaparyAya paNa sarva indriyothI jaNAvo joIe" (ema tarka karavAmAM Ave to) ema paNa nathI; kAraNa ke pANI (pudagalaparyAya hovA chatAM) dhrANedriyano viSaya nathI, agni (pudgalaparyAya hovA chatAM) ghrANendriya tathA rasaneMdriyano viSaya nathI ane pavana (pudgalaparyAya hovA chatAM) ghrANedriya, rasaneMdriya tathA cakSu-indriyano viSaya nathI. vaLI ema nathI ke pANI gaMdha vinAnuM che (tethI nAkathI agrAhya che), agni gaMdha tathA rasa vinAno che (tethI nAka tathA jIbhathI agrAhya che) ane pavana gaMdha, rasa tathA varNa vinAno che (tethI nAka, jIbha tathA AMkhathI agrAhya che); kAraNa ke sarva pudagalo sparzAdi catuSka sahita svIkAravAmAM AvyAM che; kema ke jemane sparzAdi catuSka vyakta che evAM (1) caMdrakAtane, (2) araNine ane (3) javane je pudgalo utpanna kare che te ja pudagalo vaDa (1) jene gaMdha avyakta che evA pANInI, (2) jene gaMdha tathA rasa avyakta che evA agninI ane (3) jene gaMdha, rasa tathA varNa avyakta che evA udaravAyunI utpatti thatI jovAmAM Ave che. * catuSka = catuSTaya; cArano samUha. [ sarva pudgalomAM-pRthvI, pANI, agni, ane vAyu e badhAMyamAMspardhAdi cAre guNo hoya che. mAtra phera eTalo ja che ke pRthvImAM cAre guNo vyakta che, pANImAM gaMdha avyakta che, agnimAM gaMdha tathA rasa avyakta che ane vAyumAM gaMdha, rasa tathA varNa avyakta che. A vAtanI siddhine mATe yukti A pramANe che: caMdrakAMta maNirUpa pRthvImAMthI pANI jhare che, araNinA lAkaDAmAMthI agni thAya che ane java khAvAthI peTamAM vAyu thAya che; mATe (1) caMdrakAMta maNimAM, (2) araNimAM ane (3) javamAM rahelA cAre guNo (1) pANImAM, (2) agnimAM ane (3) vAyumAM hovA joIe. mAtra phera eTalo ja che ke te guNomAMthI keTalAka apragaTarUpe pariNamyA che. vaLI pAchA, pANImAMthI motIrUpa pRthvIkAya nIpajatAM athavA agnimAMthI kAjaLarUpa pRthvIkAya nIpajatAM cAre guNo pragaTa thatA jovAmAM Ave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] vyaktAvyaktatvaM kAdAcitkapariNAmavaicitryapratyayaM nityadravyasvabhAvapratighAtAya / tato'stu zabda: pudgalaparyAya eveti / / 132 / / athAmUrtAnAM zeSadravyANAM guNAn gRNAti jJayatattva-prajJApana AgAsassavagAho dhammaddavvassa gmnnheduttN| dhammedaradavvassa du guNo puNo ThANakAraNadA / / 133 / / kAlassa vaTTaNA se guNovaogo tti appaNo bhnnido| yA saMkhevAdo guNA hi muttippahINANaM / / 134 / / juglN| zeSendriyaviSayaH kasmAnna bhavatIti cet-anyendriyaviSayo'nyendriyasya na bhavati vastusvabhAvAdeva, rsaadivissyvt| punarapi kathaMbhUtaH / citto citra : bhASAtmakAbhASAtmakarUpeNa prAyogika - vaizrasikarUpeNa ca nAnAprakAraH / tacca " saddo khaMdhappabhavo' ityAdigAthAyAM paJcAstikAye vyAkhyAtaM tiSTatyatrAlaM prsnggen|| 132 / / athAkAzAdyamUrtadravyANAM vizeSaguNAnpratipAdayati-AgAsassavagAho AkAzasyAvagAhahetutvaM, dhammaddavvassa gamaNaheduttaM dharmadravyasya gamanahetutvaM, dhammedaradavvassa du guNo puNo ThANakAraNadA dharmetaradravyasya tu punaH sthAnakAraNatAguNo bhavatIti prathamagAthA gatA / kAlassa vaTTaNA se kAlasya vartanA syAdguNaH, guNovaogo tti appaNo bhaNido jJAnadarzanopayogadvayamityAtmano guNo bhnnitH| NeyA saMkhevAdo guNA hi muttippahINANaM evaM saMkSepAdamUrtadravyANAM guNA jJeyA ra63 vaLI kayAMka ( koI paryAyamAM) koI guNanuM kAdAcitka pariNAmanI vicitratAne kAraNe thatuM vyaktapaNuM ke avyaktapaNuM nityadravyasvabhAvano pratighAta karatuM nathI (arthAt anitya pariNAmane lIdhe thatI guNanI pragaTatA ane apragaTatA nitya dravyasvabhAva sAthe kAMI virodha pAmatI nathI ). mATe zabda puddagalano paryAya ja ho. 132. have amUrta evAM bAkInAM dravyonA guNo kahe cheH avagAha guNa AkAzano, gatihetutA che dharmano, vaLI sthAnakA2NatArUpI guNa jANa dravya adharmano. 133. che kALano guNa vartanA, upayoga bhAkhyo jIvamAM, e rIta mUrtivihInanA guNa jANavA saMkSepamAM. 134. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrI 66 AkAzasyAvagAho dharmadravyasya gamanahetutvam / dharmetaradravyasya tu guNaH punaH sthAnakAraNatA / / 133 / / kAlasya vartanA syAt guNa upayoga iti Atmano bhaNitaH / jJeyAH saMkSepAdguNA hi mUrtiprahINAnAm / / 134 / / yuglm| vizeSaguNo hi yugapatsarvadravyANA sAdhAraNAvagAhahetutvamAkAzasya, sakRtsarveSAM gamanapariNAminAM jIvapudgalAnAM gamanahetutvaM dharmasya, sakRtsarveSAM sthAnapariNAminAM jIvapudgalAnAM sthAnahetutvamadharmasya, azeSazeSadravyANAM pratiparyAyaM samayavRttihetutvaM kAlasya, caitanyapariNAmo jIvasya / evamamUrtAnAM vizeSaguNasaMkSepAdhigame liGgam / tatraikakAlameva iti / tathA hi-sarvadravyANAM sAdhAraNamavagAhahetutvaM vizeSaguNatvAdevAnyadravyANAmasaMbhavatsadAkAzaM nishcinoti| gatipariNatasamastajIvapudgalAnAmekasamaye sAdhAraNaM gamanahetutvaM vizeSaguNAtvAdevAnyadravyANAmasaMbhavatsaddharmadravyaM nizcinoti / tathaiva ca sthitipariNatasamastajIvapudgalAnAmekasamaye sAdhAraNaM sthitihetutvaM vizeSaguNatvAdevAnyadravyANAmasaMbhavatsadadharmadravyaM nishcinoti| sarvadravyANAM yugapatparyAyapariNatihetutvaM vizeSaguNatvAdevAnyadravyANAmasaMbhavatsakAladravyaM nizcinoti / sarvajIvasAdhAraNaM sakalavimalakevalajJAnadarzanadvayaM vizeSaguNatvAdevAnyAcetanapaJcadravyANAmasaMbhava- tsacchuddhabuddhaikasvabhAvaM paramAtmadravyaM nizcinoti / ayamatrArthaH- yadyapi paJcadravyANi jIvasyopakAraM kurvanti tathApi tAni duHkhakAraNAnyeveti jJAtvAkSayA anvayArthaH- [ AkAzasya avagAhaH ] Ajhazano avagAha, [ dharmadravyasya gamanahetutvaM ] dharmadravyano gamanahetutva [ tu punaH ] ane vaNI [ dharmetaradravyasya guNaH ] adharmadravyano gue| [ sthAnakAraNatA ] sthAnAraetA che. [ kAlasya ] aNano gue| [ vartanA syAt ] vartanA che, [AtmanaH guNaH ] AtmAno gue| [ upayogaH iti bhaNitaH ] upayoga hyo che. [ mUrtiprahINAnAM guNAH hi ] A rIte amUrta dravyonA guNo [ saMkSepAt ] saMkSepathI [ jJeyAH ] bhaevA. TIkA:- yugapad sarva dravyone sAdhAraNa avagAhanuM tupaNuM AkAzano vizeSa guNa che. ekIsAthe sarva gamanapariNAmI (gatirUpe pariNamelAM) jIva-puddagalone gamananuM hetupaNuM dharmano vizeSa guNa che. ekIsAthe sarva sthAnapariNAmI jIvone ane puddagalone sthAnanuM hetupaNuM (sthitinuM arthAt sthiratAnuM nimittapaNuM) adharmano vizeSa guNa che. (kALa sivAya) bAkInAM azeSa dravyone dareka paryAya samayavRttinuM hetupaNuM (samayasamayanI pariNatinuM nimittapaNuM) kALano vizeSa guNa che. caitanyapariNAma jIvano vizeSa guNa che. A pramANe amUrta dravyonA vizeSa guNonuM saMkSepa jJAna thatAM amUrta dravyone jANavAnAM liMga (cihna, lakSaNa, sAdhana) prApta thAya che arthAt te te vizeSa guNo vaDe te te amUrta dravyonuM astitva jaNAya che-siddha thAya che. (te spaSTatAthI samajAvavAmAM Ave cheH) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana 265 sakaladravyasAdhAraNAvagAhasaMpAdanamasarvagatatvAdeva shessdvyaannaamsNbhvdaakaashmdhigmyti| tathaikavArameva gatipariNatasamastajIvapudgalAnAmAlokAdgamanahetutvamapradezatvAtkAlapudgalayoH, samudghAtAdanyatra lokAsaMkhyeyabhAgamAtratvAjjIvasya, lokAlokasIno'calitatvAdAkAzasya, viruddhkaaryhetutvaaddhrmsyaasNbhvddhrmmdhigmyti| tathaikavArameva sthitipariNatasamastajIvapudgalAnAmAlokAtsthAnahetutvamapradezatvAtkAlapudgalayoH, samudghAtAdanyatra lokAsaMkhyeyabhAgamAtratvAjjIvasya, lokAlokasIno'calitatvAdAkAzasya, viruddhakAryahetutvAddharmasya caasNbhvddhrmmdhigmyti| nantasukhAdikAraNaM vizuddhajJAnadarzanopayogasvabhAvaM paramAtmadravyaM tadeva manasA dhyeyaM vacasA vaktavyaM kAyena tatsAdhakamanuSThAnaM ca krtvymiti|| 133 / 134 / / evaM kasya dravyasya ke vizeSaguNA tyAM eka ja kALe sarva dravyone sAdhAraNa * avagAhanuM saMpAdana (-avagAhuhetutvarUpa liMga) AkAzane jaNAve che, kAraNa ke bAkInAM dravyo sarvagata (sarvavyApaka) nahi hovAthI temane te saMbhavatuM nathI. evI ja rIte eka ja kALe gatipariNata (gatirUpe pariNamelAM) samasta jIvapugalone loka sudhI gamananuM hetupaNuM dharmane jaNAve che, kAraNa ke kALa ne pudgala apradezI hovAthI temane te saMbhavatuM nathI, jIva samudyAta sivAya anyatra lokanA asaMkhyamA bhAgamAtra hovAthI tene te saMbhavatuM nathI, loka ne alokanI sImA acalita hovAthI AkAzane te saMbhavatuM nathI ane viruddha kAryano hetu hovAthI adharmane te saMbhavatuM nathI. (kALa ne pudagala ekapradezI hovAthI teo loka sudhI gamanamAM nimitta thaI zake nahi; jIva samudadyAta sivAyanA kALe lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM ja raheto hovAthI te paNa loka sudhI gamanamAM nimitta thaI zake nahi; AkAza gatimAM nimitta hoya to jIva-pudgalonI gati alokamAM paNa hoya ane tethI loka-alokanI maryAdA rahe nahi, mATe gati hetutva AkAzano guNa paNa nathI; adharmadravya to gatithI viruddha kArya je sthiti temAM nimittabhUta che, mATe te paNa gatimAM nimitta thaI zake nahi. A rIte gatitatvaguNa dharma nAmanA dravyanuM astitva jaNAve che. evI ja rIte eka ja kALe sthiti pariNata samasta jIva-pudagalone loka sudhI sthitinuM hetupaNuM adharmane jaNAve che, kAraNa ke kALa ne pudagala apradezI hovAthI temane te saMbhavatuM nathI, jIva samudyAta sivAya anyatra lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAtra hovAthI tene te saMbhavatuM nathI, loka ne alokanI sImA acalita hovAthI AkAzane te saMbhavatuM nathI ane viruddha kAryano hetu hovAthI dharmane te saMbhavatuM nathI. * avagAhu = lIna thavuM te; masjita thavuM te; avakAza pAmavo te. (eka ja kALe sarva dravyone sAmAnya avakAzanI prAptimAM AkAzadravya nimittabhUta che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ra66 pravacanasAra | [ bhagavAnazrIkuMdakuMda tathA azeSazeSadravyANAM pratiparyAyaM samayavRttihetutvaM kAraNAntarasAdhyatvAtsamayaviziSTAyA vRtte: svtstessaamsNbhvtkaalmdhigmyti| tathA caitanyapariNAmazcetanatvAdeva zeSadravyANAmasaMbhavan jiivmdhigmyti| evaM guNavizeSAdravyavizeSo'dhigantavyaH / / 133 / 134 / / atha dravyANAM pradezavattvApradezavattvavizeSaM prajJApayati bhavantIti kathanarUpeNa tRtIyasthale gAthAtrayaM gtm| atha kAladravyaM vihAya jIvAdipaJcadravyANA evI ja rIte (kALa sivAya) bAkInAM samasta dravyone dareka paryAye samayavRttinuM hetupaNuM kALane jaNAve che, kAraNa ke temane *samayaviziSTa vRtti kAraNotarathI sadhAtI hovAne lIdhe (arthAta temane samayathI viziSTa evI pariNati anya kAraNathI thatI hovAne lIdhe) svataH temane te (samayavRttihetutva) saMbhavatuM nathI. evI ja rIte caitanya pariNAma jIvane jaNAve che, kAraNa ke te cetana hovAthI zeSa dravyone te saMbhavato nathI. A pramANe guNavizeSathI dravyavizeSa jANavo. bhAvArtha:- pUrve darzAvyuM tema sparza-rasa-gaMdha-varNathI pudgala dravyonuM astitva jaNAya che. ahIM amUrta dravyonuM astitva temanAM vizeSa lakSaNothI pragaTa karavAmAM AvyuM che. caitanyapariNAmarUpa lakSaNa anubhavamAM AvatuM hovAthI anaMta jIvadravyonuM astitva jaNAya che. jIvAdi samasta dravyo jenA nimitte avagAha (avakAza) pAme che evuM koI dravya hovuM joIe; te dravya lokAlokavyApI AkAza che. jIva-pudgalo gati karatAM jaNAya che, tethI jema mAchalAMne gatimAM nimittabhUta jaLa che tema jIva-pugalone gatimAM nimittabhUta koI dravya hovuM joIe; te dravya lokavyApI dharmadravya che. jema manuSyane sthitimAM nimittabhUta pRthvI che tema jIva-pudgalone sthitimAM nimittabhUta koI dravya hovuM joIe; te dravya lokavyApI adharmadravya che. jema kuMbhAranA cakrane pharavAmAM khIlI nimittabhUta che tema (kALa sivAyanAM) sarva dravyone pariNamanamAM nimittabhUta koI dravya hovuM joIe; te dravya asaMkhyAta kALANuo che ke jemanA paryAyo samaya, ghaDI, divasa, varSa ItyAdirUpe vyakta thAya che. A pramANe guNabhedathI dravyabheda nakkI thayo. 133-134. have dravyono pradezavattva ane apradezavasvarUpa vizeSa (-bheda) jaNAve che: * kALa sivAyanAM dravyonI pariNati "eka samayamAM A pariNati thaI che' ema samayathI viziSTa che arthAt vyavahAre temAM samayanI apekSA Ave che mATe temAM koI dravya-kALadravya-nimitta hovuM joIe. + pradezavanta = pradezavALApaNuM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana jIvA poggalakAyA dhammA'dhammA puNo ya AgAsaM / sapadesehiM asaMkhAdA Natthi padesa tti kAlassa / / 135 / / jIvAH pudgalakAyA dharmAdharmau punazcAkAzam / svapradezairasaMkhyAtA na santi pradezA iti kAlasya / / 135 / / pradezavanti hi jIvapudgaladharmAdharmAkAzAni anekprdeshvttvaat| apradezaH kAlANuH prdeshmaatrtvaat| asti ca saMvartavistArayorapi lokAkAzatulyAsaMkhyeyapradezAparityAgAjjIvasya, dravyeNa pradezamAtratvAdapradezatve'pi dvipradezAdisaMkhyeyAsaMkhyeyAnantapradezaparyAyeNAnavadhAritapradezatvAtpud galasya, sakalalokavyApyasaMkhyeyapradezaprastArarUpatvAt dharmasya, sakalalokavyApya ra67 mastikAyatvaM vyAkhyAti - jIvA poggalakAyA dhammAdhammA puNo ya AgAsaM jIvAH pudgalakAyAH dharmAdharmau punazcAkAzam / ete paJcAstikAyAH kiMviziSTAH / sapadesehiM asaMkhA svapradezairasaMkhyeyAH / atrAsaMkhyeyapradezazabdena pradezabahutvaM grAhyam / tacca yathAsaMbhavaM yojniiym| jIvasya tAvatsaMsArAvasthAyAM vistAropasaMhArayorapi pradIpavatpradezAnAM hAnivRdvayorabhAvAdvyavahAreNa dehamAtre'pi nizcayena lokAkAzapramitAsaMkhyeyapradezatvam / dharmAdharmayoH punaravasthitarUpeNa lokaakaashprmitaasNkhyeyprdeshtvm| jIvadravya, pudgalakAya, dharma, adharma vaLI AkAzane che svagraheza ane', nahi parte pradezo apane. 135. anvayArthaH- [ jIvAH ] 4, [ pudgalakAyAH ] 5chgalAyo, [ dharmAdharmau ] dharma, adharma [ punaH ca ] ane vaNI [AkAzaM ] AAza [ svapradezaiH ] svapradezonI apekSAo [ asaMkhyAtAH ] asaMkhyAta arthAt ane' che; [ kAlasya ] aNane [ pradezAH iti ] pradeza [ na santi ] nathI. TIkA:- jIva, puddagala, dharma, adharma ane AkAza aneka pradezovALAM hovAthI pradezavaMta che. kALANu pradezamAtra ( arthAt ekapradezI ) hovAthI apradezI che. (u52 kahelI vAta spaSTa karavAmAM Ave che:-) saMkocavistAra thato hovA chatAM jIva lokAkAza tulya asaMkhya pradezone nahi choDato hovAthI jIva pradezavAna che; puddagala, joke dravya pradezamAtra (ekapradezI ) hovAthI apradezI che topaNa, be pradezothI mAMDIne saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta pradezovALA paryAyanI apekSAe anizcita pradezovALuM hovAthI pradezavAna che; sakaLalokavyApI asaMkhya pradezonA prastArarUpa hovAthI dharma pradezavAna che; * prastAra = IlAya; vistAra. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 268 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM8 saMkhyeyapradezaprastArarUpatvAdadharmasya, sarvavyApyanantapradezaprastArarUpatvAdAkAzasya ca prdeshvttvm| kAlANostu dravyeNa pradezamAtratvAtparyAyeNa tu prsprsNprkaasNbhvaadprdeshtvmevaasti| tataH kAladravyamapradezaM zeSadravyANi prdeshvnti|| 135 / / atha kvAmI pradezino'pradezAzcAvasthitA iti prajJApayati logAlogesu Nabho dhammAdhammehiM Adado logo| sese paDucca kAlo jIvA puNa poggalA sesaa|| 136 / / lokAlokayornabho dharmAdharmAbhyAmAtato lokH| zeSau pratItya kAlo jIvAH punaH pudgalAH shessau|| 136 / / skandhAkArapariNatapudgalAnAM tu sNkhyeyaasNkhyeyaanntprdeshtvm| kiMtu pudgalavyAkhyAne pradezazabdena paramANavo grAhyA, na ca kssetrprdeshaaH| ksmaat| pudglaanaamnntprdesh-kssetre'vsthaanaabhaavaaditi| paramANorvyaktirUpeNaikapradezatvaM zaktirUpeNopacAreNa bahapradezatvaM c| AkAzasyAnantA iti| Natthi padesa tti kAlassa na santi pradezA iti kaalsy| ksmaat| dravyarUpeNaikapradezatvAta, prsprbndhaabhaavaatpryaayruupennaapiiti|| 135 / / atha tamevArthaM draDhayati edANi paMcadavvANi ujjhiyakAlaM tu atthikAya tti| bhaNNaMte kAyA puNa bahuppadesANa pacayattaM / / 11 / / sakaLalokavyApI asaMkhya pradezonA prastArarUpa hovAthI adharma pradezavAna che; ane sarvavyApI anaMta pradezonA prastArarUpa hovAthI AkAza pradezavAna che. kALANu to dravya pradezamAtra hovAthI ane paryAya paraspara saMparka nahi hovAthI apradezI ja che. mATe kALadravya apradezI che ane zeSa dravyo pradezavaMta che. 13pa. have pradezI ane apradezI dravyo kyAM rahelAM che te jaNAve che: loke aloke Abha, loka adharma-dharmathI vyApta che, che zeSa-Azrita kALa, ne jIva-pugalo te zeSa che. 136. anvayArtha:- [nabhaH ] mA [lokAlokayoH] solobha cha, [loka:] yo [dharmAdharmAbhyAm AtataH] dharma meM adharmathA vyAsa cha, [zeSau pratItya] quai ke yonI mAzraya 'rIne [ kAla:] SNa cha, [punaH ] bhane [zeSau] te DIna dravyo [jIvAH pudgalAH ] yo ne puto cha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] AkAzaM hi tAvat lokAlokyorapi SaDdravyasamavAyAsamavAyayoravibhAgena vRtttvaat| dharmAdharmau sarvatra loke, tannimittagamanasthAnAnAM jIvapudgalAnAM lokAdbahistadekadeze ca gmnsthaanaasNbhvaat| kAlo'pi loke, jIvapudgalapariNAmavyajyamAnasamayAdiparyAyatvAt sa tu lokaikapradeza evApradezatvAt / jIvapudgalau tu yuktita eva loke, ssdddrvysmvaayaatmktvaalloksy| kiMtu jIvasya pradezasaMvartavistAradharmatvAt, pudgalasya bandhahetubhUtasnigdharUkSaguNadharma gtm| jJayatattva-prajJApana atha edANi paMcadavvANi etAni pUrvasUtroktAni jIvAdiSadravyANyeva ujjhiya kAlaM tu kAladravyaM vihAya atthikAya tti bhaNNaMte astikAyAH paJcAstikAyA iti bhaNyante / kAyA puNa kAyA: kAyazabdena punH| kiM bhaNyate / bahuppadesANa pacayattaM bahupradezAnAM saMbandhi pracayatvaM samUha iti / atra paJcAstikAyamadhye jIvAstikAya upAdeyastatrApi paJcaparameSThiparyAyAvasthA, tasyAmapyarhatsiddhAvasthA, tatrApi siddhAvasthA / vastutastu rAgAdisamastavikalpajAlaparihArakAle siddhajIvasadRzA svakIyazuddhAtmAvastheti bhAvArtha: / / 99 / / evaM paJcAstikAyasaMkSepasUcanarUpeNa caturthasthale gAthAdvayaM dravyANAM lokAkAze'vasthAnamAkhyAti - logAlogesu bho lokAlokayoradhikaraNabhUtayorNabha AkAzaM tiSThati / dhamAdhammehi Adado dharmAdharmAstikAyAbhyAmAtato vyApto bhRto lokaH / kiM kRtvA / sese paDuca zeSau jIvapudgalau prtiityaashrity| ayamatrArthaH - jIvapudgalau tAvalloke tiSThatastayorgatisthityoH kAraNabhUtau dharmAdharmAvapi loke / kAlo kAlo'pi zeSau jIvapudgalau pratItya loke / kasmAditi cet| jIvapudgalAbhyAM navajIrNapariNatyA vyajyamAnasamayaghaTikAdiparyAyatvAt / zeSazabdena kiM bhaNyate / jIvA puNa puggalA sesA jIvAH pudgalAzca punaH zeSA bhaNyanta iti / ayamatra bhAvaH - yathA siddhA bhagavanto yadyapi nishcyen| lokAkAzapramitazuddhAsaMkhyeyapradeze kevalajJAnAdiguNAdhArabhUte svakIyasvakIyabhAve tiSThanti tathApi vyavahAreNa mokSazilAyAM tiSThantIti bhaNyante / logo 1 269 TIkA:- prathama to AkAza loka tema ja alokamAM che, kAraNa ke cha dravyonA samavAya ne asamavAyamAM vibhAga vinA raheluM che. dharma ne adharma sarvatra lokamAM che, kAraNa ke temanA nimitte jemanI gati ne sthiti thAya che evAM jIva ne puddagalonI gati ke sthiti lokanI bahAra thatI nathI tema ja lokanA eka dezamAM thatI nathI (-lokamAM sarvatra thAya che). kALa paNa lokamAM che, kAraNa ke jIva ane pudgalonA pariNAmo dvArA ( kALanA) samayAdi paryAyo vyakta thAya che; ane te kALa lokanA eka pradezamAM ja che kAraNa ke apradezI che. jIva ane puddagala to yuktithI ja lokamAM che, kAraNa ke loka cha dravyonA samavAyasvarUpa che. vaLI A uparAMta (eTaluM vizeSa samajavuM ke), pradezono saMkocavistAra thavo te jIvano dharma hovAthI ane baMdhanA hetubhUta *snigdha-rUkSa guNo te puddagalano dharma hovAthI * snigdha kheTale thI, jane 3kSa bheTale sUmuM. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 270 [ bhagavAna zrI 66 tvAcca tadekadezasarvalokaniyamo nAsti / kAlajIvapudgalAnAmityekadravyApekSayA ekadeza anekadravyApekSayA punaraJjanacUrNapUrNasamudgakanyAyena sarvaloka eveti|| 136 / / atha pradezavattvApradezavattvasaMbhavaprakAramAsUtrayati - pravacanasAra jagha te NabhappadesA tadhappadesA havaMti sesANaM / apadeso paramANU teNa padesubbhavo bhaNido / / 137 / / yathA te nabhaHpradezAstathA pradezA bhavanti zeSANAm / apradeza: paramANustena pradezodbhavo bhaNitaH / / 137 / / tathA sarve padArtho yadyapi nizcayena svakIyasvakIyasvarUpe tiSThanti tathApi vyavahAreNa lokAkAze tiSThantIti / atra yadyapyanantajIvadravyebhyo'nantaguNapudgalAstiSThanti tathApyekadIpaprakAze bahudIpaprakAzavadviziSTAvagAhazaktiyogenAsaMkhyeyapradeze'pi loke'vasthAnaM na virudhyate / / 136 / / atha yadevAkAzasya paramANuvyAptakSetraM pradezalakSaNamuktaM zeSadravyapradezAnAM tadeveti sUcayati - jadha te NabhappadesA yathA te prasiddhAH paramANuvyAptakSetrapramANAkAzapradezAH tadhappadesA havaMti sesANaM tenaivAkAzapradezapramANena pradezA bhavanti / kessaam| zuddhabuddhaikasvabhAvaM yatparamAtmadravyaM ttprbhRtishessdrvyaannaam| apadeso paramANU apradezo dvitIyAdipradezarahito yo'sau pudgalaparamANuH teNa padesubbhavo bhaNido tena jIva ane puddagalane AkhA lokamAM ke tenA eka dezamAM rahevAno niyama nathI. (vaLI) kALa, jIva ane puddagala eka dravyanI apekSAe lokanA eka dezamAM rahe che ane aneka dravyonI apekSAe aMjanacUrNathI ( AMjaNanA jhINA bhUkAthI) bharelI DAbalInA nyAye AkhA lokamAM ja che. 136. have pradezavattva ane apradezavattva kayA prakAre saMbhave che-uddabhave che te kahe cheH the rIta khAla-pradeza, te rIta zeSadravya-pradeza che; apradeza 52mANu vaDe udbhava pradeza taNo bane. 137 anvayArthaH- [ yathA ] 4 rIte [ te nabhaH pradezAH ] te khAzapradezo che, [ tathA ] te 4 rIte [ zeSANAM ] jADInAM dravyonA [ pradezAH bhavanti ] pradeza che (arthAt prema AzanA pradezo paramANu3pI gabhthI bhayAya che te jADInAM dravyonA pradeza pae se 4 rIte mayAya che ). [ paramANuH apradeza: ] paramANu apradezI che; [ tena ] tenA vaDe [ pradezodbhavaH bhaNita: ] pradezoddabhava hyo che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sUtrayiSyate hi svayamAkAzasya pradezalakSaNamekANuvyApyatvamiti / iha tu yathAkAzasya pradezAstathA zeSadravyANAmiti prdeshlkssnnprkaaraiktvmaasuutryte| tato yathaikANuvyApyenAMzena gaNyamAnasyAkAzasyAnantAMzatvAdanantapradezatvaM tathaikANuvyApyenAMzena gaNyamAnAnAM dharmAdharmaikajIvAnAmasaMkhyeyAMzatvAt pratyekamasaMkhyeyapradezatvam / yathA cAvasthitapramANayordharmAdharmayostathA tyAM carmaNa iva jIvasya svaaNshaalpbhutvaabhaavaadsNkhyeyprdeshtvmev| amUrtasaMvartavistArasiddhizca sthUlakRzazizukumArazarIravyApitvAdasti svasaMvedanasAdhyaiva / pudgalasya tu dravyeNaikapradezamAtratvAdapradezatve yathodite saMvartavistArAbhyAmanavasthitapramANasyApi jJayatattva-prajJApana paramANunA pradezasyodbhava utpattirbhaNitA / paramANuvyAptakSetraM pradezo bhavati / tadagre vistareNa kathayati iha tu sUcitameva / / 67 || evaM paJcamasthale svatantragAthAdvayaM gtm| atha kAladravyasya dvitIyAdipradezarahitatvenApradezatvaM vyavasthApayati-samao samayaparyAyasyopAdAnakAraNatvAtsamayaH kaalaannuH| du punH| sa ca kathaMbhUtaH / appadeso apradezo dvitIyAdipradezarahito bhavati / sa ca kiM karoti / 271 TIkA:- (bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeva ) pote ja (140 mA) sUtra dvArA kaheze ke AkAzanA pradezanuM lakSaNa ekANuvyApyatva che (arthAt eka paramANuthI vyApyapaNuM te pradezanuM lakSaNa che); ane ahIM (A sUtramAM, A gAthAmAM) 'je rIte AkAzanA pradezo che te ja rIte bAkInAM dravyonA pradezo che' ema pradezanA lakSaNanI ekaprakAratA kahevAmAM Ave che. mATe, jema ekANuvyApya (-eka 52mANuthI vyApya hoya evaDA) aMza vaDe gaNatAM AkAzanA anaMta aMzo hovAthI AkAza anaMtapradezI che, tema ekANubhASya (-eka 52mANuthI vyapAvAyogya ) aMza vaDe gaNatAM dharma, adharma ane eka jIvanA asaMkhyAta aMzo hovAthI te dareka asaMkhyAtapradezI che. vaLI jema avasthita pramANavALAM dharma tathA adharma asaMkhyAtapradezI che, tema saMkocavistArane lIdhe keManavasthita pramANavALA jIvane-sUkA-bhInA cAmaDAnI mAphaka-nija aMzonuM alpabahutva nahi thatuM hovAthI asaMkhyAtapradezIpaNuM ja che. (ahIM e prazna thAya che ke amUrta evA jIvanA saMkocavistAra kema saMbhave ? tenuM samAdhAna karavAmAM Ave cheH) amUrtanA saMkocavistAranI siddhi to potAnA anubhavathI ja sAdhya che, kAraNa ke (sarvane svAnubhavathI pragaTa che ke) jIva sthUla tema ja kRza zarIramAM, tathA bALaka tema ja kumAranA zarIramAM vyApe che. puddagala to dravye ekapradezamAtra hovAthI yathokta rIte (pUrve jema kahyuM tema ) 1. avasthita pramANa = niyata parimANa; nizcita mApa. (dharmadravya tathA adharmadravyanuM mApa loka jeTaluM niyata che. ) = 2. anavasthita aniyataH anizcita. (sUkA-bhInA cAmaDAnI mAphaka jIva parakSetranI apekSAe saMkocavistAra pAmato hovAthI anizcita mApavALo che. Ama hovA chatAM, jema cAmaDAnA sva aMzo ghaTatA-vadhatA nathI, tema jIvanA sva-aMzo ghaTatA-vadhatA nathI; tethI te sadAya niyata asaMkhyapradezI ja che. ) Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 27ra pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM: satyapi dviprdeshaadyudbhvhetubhuuttthaavidhgnigdhruukssgunnprinnaamshktisvbhaavaatprdeshodbhvtvmsti| tataH paryAyeNAnekapradezatvasyApi saMbhavAt vyAdisaMkhyeyAsaMkhyeyAnantapradezatvamapi nyAyyaM pudgalasya / / 137 / / atha kAlANorapradezatvameveti niyamayati samao d appadeso padesamettassa dvvjaadss| vadivadado so vaTTadi pdesmaagaasdvvss||138 / / samayastvapradezaH pradezamAtrasya drvyjaatsy| vyatipatataH sa vatete prdeshmaakaashdrvysy|| 138 / / so vaTTadi sa pUrvoktakAlANuH paramANorgatipariNate: sahakAritvena vrtte| kasya saMbandhI yo'sau prmaannuH| padesamettassa davvajAdassa prdeshmaatrpudgljaatiruupprmaannudrvysy| kiM kurvtH| vadivadado vyatipatato mandagatyA gcchtH| kaM prti| padesaM kaalaannuvyaaptmekprdeshm| kasya sNbndhinm| AgAsadavvassa aakaashdrvysyeti| tathA hi-kAlANurapradezo bhvti| ksmaat| drvyennaikprdeshtvaat| athavA yathA snehaguNena pudgalAnAM parasparabandho bhavati tthaavidhbndhaabhaavaatpryaayennaapi| ayamatrArtha: apradeza che topaNa *be pradezo vagerenA uddabhavanA hetubhUta tathAvidhi (te prakAranA) snigdha-rUkSaguNarUpe pariNamavAnI zaktirUpa svabhAvane lIdhe tene pradezono uddabhava che; tethI paryAya anekagraMdezIpaNAno paNa saMbhava hovAthI pudgalane DhipradezIpaNAthI mAMDIne saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtapradezIpaNuM paNa nyAyayuta cha. 137. have ] pradeza 4 cha' meyo niyama 42 cha (arthAta zava cha ): che kALa to apradeza; ekapradeza paramANu yadA AkAzadravya taNo pradeza atikrame, varte tadA. 138. anvayArtha:- [ samayaH tu] [ to [apradezaH ] pradezI cha. [pradezamAtrasya dravyajAtasya] pradezamAtra 561-52mA [AkAzadravyasya pradezaM] 2mAza drvyn| pradezane [vyatipatataH] maMha gatithI mojato hoya tyAre [ saH vartate ] te varte cha arthAt nimittabhUta5) 529 me che. * ddhi pradezI vagere skaMdhonI utpattinA kAraNabhUta je snigdha-rUkSa guNo te rUpe pariNamavAnI zakti pudagalano svabhAva che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 273 apradeza eva samayo dravyeNa prdeshmaatrtvaat| na ca tasya pudgalasyeva paryAyeNApyanekapradezatvaM, yatastasya nirantare prastAravistRtapradezamAtrAsaMkhyeyadravyatve'pi parasparasaMparkAsaMbhavAdekaikamAkAzapradezamabhivyApya tasthuSa: pradezamAtrasya paramANostadabhivyAptamekamAkAzapradezaM mandagatyA vyatipatata eva vRttiH|| 138 / / atha kAlapadArthasya dravyaparyAyau prajJApayati yasmAtpudgalaparamANorekapradezagamanaparyantaM sahakAritvaM karoti na cAdhikaM tasmAdeva jJAyate so'pyekapradeza iti|| 138 / / atha pUrvoktakAlapadArthasya paryAyasvarUpaM dravyasvarUpaM ca pratipAdayativadivadado TIkAH- kALa, dravya pradezamAtra hovAthI, apradezI ja che. vaLI tene pudgalanI mAphaka paryAye paNa anekapradezIpaNuM nathI; kAraNa ke paraspara aMtara vinA prastArarUpe vistarelAM pradezamAtra asaMkhyAta kALadravyo hovA chatAM paraspara saMparka nahi hovAthI eka eka AkAzapradezane vyApIne rahelA kALadravyanI vRtti tyAre ja thAya che (arthAt kALANunI pariNati tyAre ja nimittabhUta thAya che) ke jyAre pradezamAtra paramANu tenAthI (-te kALANathI) vyApta eka AkAzapradezane maMda gatithI oLaMgato hoya. bhAvArtha- lokAkAzanA asaMkhyAta pradezo che. eka eka pradezamAM eka eka kALANu rahelo che. te kALANuo snigdha-rUkSaguNanA abhAvane lIdhe ratnarAzinI mAphaka chUTA chUTA ja rahe che, pudgalaparamANuonI mAphaka paraspara maLatA nathI. jyAre pudgalaparamANu AkAzanA eka pradezane maMda gatithI oLaMge che (arthAta eka pradezathI bIjA anaMtara pradeze maMda gatithI jAya che, tyAre te (oLaMgavAmAM AvatA) pradeza rahelo kALANa tene nimittabhUtapaNe varte che. A rIte dareka kALANa pudagalaparamANune eka pradeza sudhInA gamana paryata ja sahakArIpaNe varte che, vadhAre nahi; tethI spaSTa thAya che ke kALadravya paryAya paNa anekapradezI nathI. 138. have kALapadArthanAM dravya ane paryAya jaNAve che: 1. prastAra = pathAro; phelAvo; vistAra. (asaMkhyAta kALadravyo AkhA lokAkAzamAM patharAyelAM che. temane paraspara aMtara nathI, kAraNa ke dareka AkAzapradezamAM eka eka kALadravya raheluM che.). 2. pradezamAtra =ekapradezI. (ekapradezI evo paramANu koI eka AkAzapradezane maMda gatithI oLaMgato hoya tyAre ja te AkAzapradeze rahelA kALadravyanI pariNati tene nimittabhUtapaNe varte che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 274 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM: vadivadado taM desaM tassama samao tadA paro puvvo| jo attho so kAlo samao uppnnnnpddhNsii||139 / / vyatipatatastaM dezaM tatsamaH samayastataH paraH puurvH| yo'theH sa kAlaHsamaya utpnnprdhvNsii|| 139 / / yo hi yena pradezamAtreNa kAlapadArthenAkAzasya pradezo'bhivyAptastaM pradezaM mandagatyAtikramataH paramANostatpradezamAtrAtikramaNaparimANena tena samo yaH kAlapadArthasUkSma-vRttirUpasamayaH sa tasya kAlapadArthasya paryAyastataH evaMvidhAtparyAyAtpUrvottaravRttivRttatvena tasya pUrvasUtroditapudgalaparamANorvyatipatato mandagatyA gcchtH| kaM krmtaapnnm| taM desaM taM pUrvagAthoditaM kaalaannuvyaaptmaakaashprdeshm| tassama tena kAlANuvyAptaikapradezapudgalaparamANumandagatigamanena samaH samAnaH sadRzastatsamaH samao kAlANudravyasya sUkSmaparyAyabhUtaH samayo vyavahArakAlo bhavatIti paryAyavyAkhyAnaM gtm| tado paro puvvo tasmAtpUrvoktasamayarUpakAlaparyAyAtparo bhAvikAle pUrvamatItakAle ca jo attho yaH pUrvAparaparyAyeSvanvayarUpeNa dattapadArtho dravyaM so kAlo sa kAlaH kAlapadArtho bhavatIti drvyvyaakhyaanm| samao uppaNNapaddhaMsI sa pUrvoktasamayaparyAyo yadyapi te dezanA atikramaNa sama che "samaya", tapUrvApare 4 artha che che, utpannadhvaMsI 'samaya'cha 138. anvayArtha:- [taM dezaM vyatipatataH ] 52 // meM pradezane (maha tithI) mojaNe tyAre [ tatsamaH ] tn| 12 / 02.4 15 te [ samayaH ] 'samaya' che; [ tataH pUrvaH paraH] 'samaya'nI pUrva tama 4 5chI seyo (nitya) [ yaH arthaH] 4 5rtha cha [ saH kAlaH ] te dravya cha; [ samaya: utpannapradhvaMsI] 'samaya' utpannadhyasI. cha. TIkAH- koI pradezamAtra kALapadArtha vaDe AkAzano je pradeza vyApta hoya te pradezane jyAre paramANu maMda gatithI atikrame (oLaMge) tyAre te pradezamAtra-atikramaNanA parimANanA barAbara je kALapadArthanI sUkSmavRttirUpa "samaya" te, te kALapadArthano paryAya che; ane AvA te paryAyanA pahelAMnI tema ja pachInI vRttirUpe vartato hovAne lIdhe jenuM 1. atikramaNa = oLaMgavuM te 2. pribhaae| = bhA5 3. vRtti = vartavuM te; pariNati. (kALapadArtha vartamAna samaya pahelAMnI pariNatirUpe tema ja tenA pachInI pariNatirUpe vartato-pariNamato hovAthI tenuM nityapaNuM pragaTa che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates DAnanazAstramA ] zeyatattva-prajJApana 275 zAsyAnaMzatvAnyathA vyaJjitanityatve yoDarthaH tattu drvym| evamanutpannAvidhvasto dravyasamayaH, utpannapradhvaMsI pryaaysmyH| anaMzaH smyo'ymaakaashprdeshsyaanNshtvaanythaanupptteH| na caikasamayena paramANorAlokAntagamane'pi samayasya sAMzatvaM, vishissttgtiprinnaamaadvishissttaavgaahprinnaamvt| tathA hi-yathA viziSTAvagAhapariNAmAdekaparamANuparimANo'nantaparamANuskandhaH punarapyanantAMzatvaM na sAdhayati, tathA viziSTagatipariNAmAdekakAlANuvyAptekAkAza vagAhapariNAmavara paramANoranaMzatvAta pUrvAparasamayasantAnApekSayA saMkhyeyAsaMkhyeyAnantasamayo bhavati, tathApi vartamAnasamayaM prtyutpnnprdhvNsii| yastu pUrvoktadravyakAlaH sa trikAlasthAyitvena nitya iti| evaM kAlasya paryAyasvarUpaM dravyasvarUpaM ca jnyaatvym|| athavAnena gAthAdvayena samayarUpavyavahArakAlavyAkhyAnaM kriyte| nizcayakAlavyAkhyAnaM tu 'uppAdo paddhaMso' ityAdi gAthAtrayeNAgre kroti| tadyathA-samao paramArthakAlasya pryaaybhuutsmyH| avappadeso apagatapradezo dvitIyAdipradezarahito niraMza ityrthH| kathaM niraMza iti cet| padesamettassa daviyajAdassa pradezamAtrapudgaladravyasya saMbandho yoDasau paramANuH vadivAdAdo vaTTadi vyatipAtAt mandagatigamanAtsakAzAtsa paramANustAvadgamanarUpeNa vrtte| kaM prti| padesamAgAsadaviyassa vivakSitaikAkAzapradezaM prti| iti prthmgaathaavyaakhyaanm| vadivadado taM desaM sa paramANustamAkAzapradeza yadA vyatipatito'tikrAnto bhavati tassama samao tena pudgalaparamANumandagatigamanena samaH samAna: samayo bhavatIti niraMzatvamiti vartamAnasamayo vyaakhyaatH| idAnI pUrvAparasamayau kathayati-tado paro puvvo tasmAtpUrvoktavartamAnasamayAtparo bhAvI ko'pi samayo bhaviSyati pUrvamapi ko'pi gataH attho jo evaM yaH samayatrayarUporthaH so kAlo so'tItAnAgatavartamAnarUpeNa trividhavyavahArakAlo bhnnyte| samao uppaNNapaddhaMsI teSu triSu madhye yo'sau vartamAnaH sa utpannapradhvaMsI atItAnAgatau tu sNkhyeyaasNkhyeyaanntsmyaavityrthH| evamuktalakSaNe kAle vidya nityatva pragaTa thAya che evo padArtha te dravya che. A rIte dravyasamaya (arthAt kALadravya) anutpannaavinaSTa che ane paryAyasamaya utpanna-dhvasI che (arthAta "samaya 'paryAya utpatti-vinAzavALo che). A "samaya" niraMza che, kAraNa ke jo ema na hoya to AkAzanA pradezanuM niraMzapaNuM bane nahi. vaLI eka samayamAM paramANu lokanA aMta sudhI jato hovA chatAM 'samaya'nA aMzo paDatA nathI; kAraNa ke jema (paramANune) viziSTa (khAsa prakAranA) avagAhapariNAma hoya che tema (paramANune) viziSTa gatipariNAma hoya che. te samajAvavAmAM Ave che -jema viziSTa avagAhapariNAmane lIdhe eka paramANunA kada jevaDo anaMta paramANuono skaMdha bane che topaNa te skaMdha paramANunA anaMta aMzo siddha karato nathI, kAraNa ke paramANu niraMza che; tema jyAre eka kALANuthI vyApta eka AkAzapradezanA atikramaNanA mApa jevaDA eka Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 276 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda pradezAtikramaNaparimANAvacchinnenaikasamayenaikasmAllokAntAdvitIyaM lokAntamAkrAmataH paramANorasaMkhyeyAH kAlANavaH samayasyAnaMzatvAdasaMkhyeyAMzatvaM na saadhynti||139 / / mAne'pi paramAtmatattvamalabhamAno'tItAnantakAle saMsArasAgare bhramito'yaM jIvo yatastata: kAraNAttadeva nijaparamAtmatattvaM sarvaprakAropAdeyarUpeNa zraddheyaM, svasaMvedanajJAnarUpeNa jJAtavyamAhArabhayamaithunaparigrahasaMjJAsvarUpaprabhRtisamastarAgAdivibhAvatyAgena dhyeyamiti tAtparyam / / 139 / / evaM kAlavyAkhyAnamukhyatvena samaya"mAM paramANu viziSTa gatipariNAmane lIdhe lokanA eka cheDethI bIjA cheDA sudhI jAya che tyAre (te paramANu vaDe oLaMgAtA) asaMkhya kALANuo 'samaya'nA asaMkhya aMzo siddha karatA nathI, kAraNa ke "samaya" niraMza che. bhAvArtha:- paramANune eka AkAzapradezathI bIjA anaMtara AkAzapradeze maMda gatithI jatAM je vakhata lAge tene "samaya" kahevAmAM Ave che. te "samaya" kALadravyano sUkSmamAM sUkSma paryAya che. kALadravya nitya che; "samaya" utpanna thAya che ane naSTa thAya che. jema AkAzapradeza AkAzadravyano nAnAmAM nAno aMza che, tenA bhAga paDatA nathI, tema "samaya" kALadravyano nAnAmAM nAno niraMza paryAya che, tenA bhAga paDatA nathI. jo "samaya"nA bhAga paDe to to paramANu vaDe eka "samaya"mAM oLaMgAto je AkAzapradeza tenA paNa teTalA ja bhAga paDavA joIe. paraMtu AkAzapradeza to niraMza che; tethI 'samaya' paNa niraMza ja che. ahIM prazna thAya che ke jyAre pudagala-paramANu zIdhra gati vaDa eka "samaya mAM lokanA eka cheDethI bIje cheDe pahoMcI jAya che tyAre te cauda rAjA sudhI AkAzapradezomAM zreNIbaddha jeTalA kALANuo che te sarvane sparze che, mATe asaMkhya kALANuone sparzato hovAthI 'samaya'nA asaMkhya aMzo paDavA joIe. tenuM samAdhAnaH-jevI rIte anaMta paramANuono koI skaMdha AkAzanA eka pradezamAM samAI jaIne kadamAM eka paramANu jevaDo ja hoya che, te paramANuonA khAsa prakAranA avagAspariNAmane lIdhe ja che: (*paramANuomAM evI ja koI viziSTa prakAranA avagAhapariNAmanI zakti che tene lIdhe Ama bane che; ) tethI kAMI paramANunA anaMta aMza paDatA nathI; tevI rIte koI paramANu eka samayamAM asaMkhya kALANuone oLaMgIne lokanA eka cheDethI bIje cheDe pahoMcI jAya che, te paramANunA khAsa prakAranA gatipariNAmane lIdhe ja che; (paramANamAM evI ja koI viziSTa prakAranA gatipariNAmanI zakti che tene lIdhe Ama bane che; ) tethI kAMI "samaya"nA asaMkhya aMza paDatA nathI. 139. * AkAzamAM paNa avagAhuhetutvaguNane lIdhe evI zakti che ke teno eka pradeza paNa anaMta paramANuone avakAza devAne samartha che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates inanazAstramANA] jJayatattva-prajJApana 277 athAkAzasya pradezalakSaNaM sUtrayati AgAsamaNuNiviTuM AgAsapadesasaNNayA bhnnidN| savvesiM ca aNUNaM sakkadi taM dedumvgaasN|| 140 / / AkAzamaNuniviSTamAkAzapradezasaMjJayA bhnnitm| sarveSAM cANUnAM zaknoti tddaatumvkaashm||140|| AkAzasyaikANuvyApyoM'za: kilAkAzapradezaH, sa khalveko'pi zeSapaJcadravyapradezAnAM paramasaumyapariNatAnantaparamANuskandhAnAM caavkaashdaansmrthH| asti cAvibhAgaikadravyatve'pyaMzakalpanamAkAzasya, srvessaamnnuunaamvkaashdaansyaanythaanupptteH| yadi punarAkAzasyAMzA na syuriti matistadAGgulIyugalaM nabhasi prasArya nirUpyatAM kimekaM kSetraM kimnekm| eka SaSThasthale gAthAdvayaM gtm| atha pUrvaM yatsUcitaM pradezasvarUpaM tadidAnI vivRNoti-AgAsamaNuNiviTuM AkAzaM aNuniviSTaM pudglprmaannuvyaaptm| AgAsapadesasaNNayA bhaNidaM AkAzapradeza have AkAzanA pradezanuM lakSaNa sUtra dvArA kahe che: sAsavyApya, 'mAmaheza' saMzatene te eka sau paramANune avakAzadAnasamartha che. 140. anvayArtha:- [aNuniviSTam AkAzaM] me 52mA 4240 sAzamA 24 ta20 sAzane [AkAzapradezasaMjJayA ] ' zapradeza' sevA nAmathI [bhaNitam ] uThevAma mAvyu cha; [ca] ane [tat ] te [ sarveSAm aNUnAM] sarva 52mAzumone [avakAzaM dAtum zaknoti ] a5|| hevAne samartha TIkAH- AkAzano eka paramANuthI vyApya aMza te AkAzapradeza che; ane te eka (AkAzapradeza) paNa bAkInAM pAMca dravyonA pradezone tathA parama sUkSmatArUpe pariNamelA anaMta paramANuonA skaMdhone avakAza devAne samartha che. AkAza avibhAga (akhaMDa) eka dravya hovA chatAM temAM (pradezorUpa) aMzakalpanA thaI zake che, kAraNa ke jo ema na hoya to sarva paramANuone avakAza devAnuM bane nahi. Ama chatAM jo "AkAzanA aMzo na hoya (arthAt aMzakalpanA na karAya)" evI (koInI). mAnyatA hoya, to be AMgaLI AkAzamAM prasArIne "be AMgaLInuM eka kSetra che ke aneka' te kaho. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 278 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda cetkimabhinnAMzAvibhAgaikadravyatvena kiM vA bhinnaaNshaavibhaagaikdrvytven| abhinnAMzAvibhAgaikadravya-tvena cet yenAMzenaikasyA agule. kSetraM tenAMzenetarasyA itynytraaNshaabhaavH| evaM vyAdyaMzAnAmabhAvAdAkAzasya paramANoriva prdeshmaatrtvm| bhinnAMzAvibhAgaikadravyatvena ceta avibhaagaikdrvysyaaNshklpnmaayaatm| anekaM cet kiM savibhAgAnekadravyatvena kiM vaa'vibhaagaikdrvytven| savibhAgAnekadravyatvena cet ekadravyasyAkAzasyAnantadravyatvaM, avibhAgaikadravyatvena cet avibhaagaikdrvysyaaNshklpnmaayaatm|| 140 / / saMjJayA bhaNitaM kthitm| savvesiM ca aNUNaM sarveSAmaNUnAM cakArAtsUkSmaskandhAnAM ca sakkadi taM dedumavagAsaM zaknoti sa AkAzapradezo daatumvkaashm| tasyAkAzapradezasya yadItthaMbhUtamavakAzadAnasAmarthyaM na bhavati tadAnantAnanto jIvarAzistasmAdapyanantaguNapudgalarAzizcAsaMkhyeyapradezaloke kathamavakAzaM lbhte| tacca vistareNa pUrvaM bhnnitmev| atha matam-akhaNDAkAzadravyasya pradezavibhAgaH kathaM ghttte| parihAramAha-cidAnandaikasvabhAvanijAtmatattvaparamaikAgyalakSaNasamAdhisaMjAtanirvikArAhAdaikarUpasukhasudhArasAsvAdatRptamuniyugalasyAvasthitakSetraM kimekamanekaM vaa| yadyeka tarhi dvayorapyekatvaM praapnoti| na ca tthaa| bhinnaM cettadA akhaNDasyapyAkAzadravyasya pradezavibhAgo na vidhyata Dratyartha: 240 || jo "be AMgaLInuM eka kSetra che" ema kahevAmAM Ave to (pUchIe chIe ke), (1) AkAza abhinna aMzovALuM avibhAga eka dravya che tethI be AMgaLInuM eka kSetra che ke (2) bhinna aMzovALuM avibhAga eka dravya che tethI ? (1) "AkAza abhinna aMzovAnuM avibhAga eka dravya che tethI be AMgaLInuM eka kSetra che" ema kahevAmAM Ave to, je aMza eka AMgaLInuM kSetra che te ja aMza bIjI AMgaLInuM kSetra che tethI bemAMthI eka aMzano abhAva thayo. e rIte be vagere (arthAt ekathI vadhAre) aMzono abhAva thavAthI AkAza paramANunI mAphaka pradezamAtra TharyuM! (mATe te to ghaTatuM nathI.) (2) "AkAza bhinna aMzovAnuM avibhAga eka dravya che tethI be AMgaLInuM eka kSetra che" ema kahevAmAM Ave to (te yogya ja che kAraNa ke) avibhAga eka dravyamAM aMzakalpanA phalita thaI. jo "be AMgaLInAM aneka kSetra che (arthAta ekathI vadhAre kSetra che, eka nathI)' ema kahevAmAM Ave to (pUchIe chIe ke ) (1) "AkAza savibhAga (khaMDakhaMDarUpa) aneka dravya che tethI be AMgaLInAM aneka (ekathI vadhAre) kSetra che ke (2) AkAza avibhAga eka dravya hovA chatAM be AMgaLInAM aneka kSetra che? (1) "AkAza savibhAga aneka dravya che tethI be AMgaLInA aneka kSetra che" ema kahevAmAM Ave to, AkAza ke je eka dravya che tene anaMtadravyapaNuM Thare ! (mATe te to ghaTatuM nathI.) (2) "AkAza avibhAga eka dravya hovA chatAM be AMgaLInAM aneka kSetra che" ema Ave to (te yogya ja che kAraNa ke, avibhAga eka dravyamAM aMzakalpanA phalita thaI. 14). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 279 DAnanazAstramA ] zayatattva-prajJApana atha tiryagUrdhvapracayAvAvedayati ekko va duge bahugA saMkhAtIdA tado aNaMtA y| davvANaM ca padesA saMti hi samaya tti kaalss||141 / / eko vA dvau bahavaH saMkhyAtItAstato'nantAzca / dravyANAM ca pradezAH santi hi samayA iti kaalsy|| 141 / / pradezapracayo hi tiryakapracayaH smyvishissttvRttiprcystduurdhvprcyH| tatrAkAzasyAvasthitAnantapradezatvAddharmAdharmayoravasthitAsaMkhyeyapradezatvAjjIvasyAnavasthitAsaMkhyeyapradezatvA atha tiryakpracayorddhapracayau nirUpayati- ekko va duge bahugA saMkhAtIdA tado aNaMtA ya eko vA dvau bahavaH sNkhyaatiitaastto'nntaashc| davvANaM ca padesA saMti hi kAladravyaM vihAya paJcadravyANAM saMbandhina ete pradezA yathAsaMbhavaM santi hi sphuttm| samaya tti kAlassa kAlasya punaH pUrvokta-saMkhyopetAH samayAH sntiiti| tadyathA-ekAkAraparamasamarasIbhAvapariNataparamAnandaikalakSaNasukhAma-tabharitAvasthAnAM kevalajJAnAdivyaktirUpAnantaguNAdhArabhUtAnAM lokAkAzapramitazuddhasaMkhyeyapradezA-nAM muktAtmapadArthe yo'sau pracayaH samUhaH samudAyo rAziH s| kiM kiM bhnnyte| tiryakpracaya iti have tiryakapracaya tathA Urdhvapracaya jaNAve che: varte pradezo dravyane, je eka athavA be ane bahu vA asaMkhya, anaMta che; vaLI hoya samayo kALane. 141. anvayArtha:- [dravyANAM ca] dravyone [ekaH] , [dvau ] , [ bahavaH ] Ju, [saMkhyAtItAH ] asaMdhya [vA] athavA [ tataH anantAH ca anaMta [pradezAH ] pradeza [ santi hi] . [ kAlasya ] ne [ samayAH iti ] 'samayo' cha. TIkA - pradezono pracaya (samUha) te tiryakapracaya ane samayaviziSTa vRttiono pracaya te Urdhvapracaya. tyAM AkAza avasthita (-nizcaLa, sthira) anaMta pradezovALuM hovAthI, dharma tathA adharma avasthita asaMkhya pradezovALAM hovAthI, jIva anavasthita (asthira ) asaMkhya 1. tirya = tI2cho; mAo; kSetra-apekSita. 2. = yo; -apekSita. 3. vRtti = vartate; pariNati; paryAya, utpAha-vyaya-dhauvya, mastitva. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 28) pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM tpudgalasya dravyeNAnekapradezatvazaktiyuktaikapradezatvAtparyAyeNa dvibahupradezatvAcAsti tirykprcyH| na punaH kAlasya, zaktyA vyaktyA caikprdeshtvaat| Urdhvapracayastu trikoTisparzitvena sAMzatvAdravyavRtteH sarvadravyANAmanivArita ev| ayaM ta vizeSa: samayaviziSTavattipracayaH zeSadravyANAmardhvapracayaH, samayapracayaH eva kaalsyordhvprcyH| zeSadravyANAM vRtterhi samayAda-rthAntarabhUtatvAdasti smyvishisstttvm| kAlavRttestu svataH smybhuuttvaattnnaasti|| 141 / / atha kAlapadArthordhvapracayaniranvayatvamupahanti tiryaksAmAnyamiti vistArasAmAnyamiti akramAnekAnta iti ca bhnnyte| sa ca pradezapracayalakSaNastiryakapracayo yathA muktAtmadravye bhaNitastathA kAlaM vihAya svakIyasvakIyapradezasaMkhyAnusAreNa zeSadravyANAM sa bhavatIti tiryakpracayo vyaakhyaatH| pratisamayavartinAM pUrvottaraparyAyANAM muktAphalamAlAvatsantAna Urddhapracaya ityUrddhasAmAnyamityA-yatasAmAnyamiti kramAnekAnta iti ca bhnnyte| sa ca sarvadravyANAM bhvti| kiMtu paJcadravyANAM saMbandhI pUrvAparaparyAyasantAnarUpo yo'sAvUrddhatApracayastasya svkiiysvkiiydrvymupaadaankaarnnm| kAlastu pratisamayaM sahakArikAraNaM bhvti| yastu kAlasya samayasantAnarUpa UrddhatApracayastasya kAla evopAdAnakAraNaM sahakArikAraNaM c| ksmaat| kAlasya bhinnasamayAbhAvAtparyAyA eva samayA bhvntiitybhipraayH|| 141 / / evaM saptamasthale svatantragAthAdvayaM pradezovALo hovAthI ane pudgala dravya anekapradezIpaNAnI zakti sahita eka pradezavALuM tathA paryAye be athavA ghaNA (-saMkhyAta, asaMkhyAta ne anaMta) pradezovALuM hovAthI, temane tiryakapracaya che. paraMtu kALane tiryakupracaya nathI, kAraNa ke te zaktie tema ja vyaktie eka pradezavALo che. Urdhvapracaya to sarva dravyone anivArya ja che, kAraNa ke dravyanI vRtti traNa koTine (-bhUta, vartamAna ane bhaviSya evA traNe kALane) sparzatI hovAthI aMzo sahita che. paraMtu, ATalo phera che ke *samayaviziSTa vRttiono pracaya te (kALa sivAya) bAkInAM dravyone Urdhvapracaya che ane samayano pracaya te kALadravyane Urdhvapracaya che; kAraNa ke bAkInAM dravyonI vRtti samayathI arthAtarabhUta (-anya ) hovAthI te (vRtti) samayaviziSTa che ane kALadravyanI vRtti to svataH samayabhUta hovAthI te (vRtti) samayaviziSTa nathI. 141. have kALapadArthano Urdhvapracaya 'niranvaya hovAnI vAtanuM khaMDana kare che - * samayaviziSTa = samayathI viziSTa:: samaya nimittabhUta hovAthI vyavahAre jemAM samayanI apekSA Ave che mevI.. + niranvaya = anvaya rahita; pravAha na hoya mevo; jaDita; me735taa-shsht| 2hita. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates DAnanazAstramA ] zayatattva-prajJApana 281 uppAdo paddhaMso vijjadi jadi jassa eksmymhi| samayassa so vi samao sabhAvasamavaTThido hvdi||142|| utpAda: pradhvaMso vidyate yadi ysyaiksmye| samayasya so'pi samayaH svabhAvasamavasthito bhvti|| 142 / / samayo hi samayapadArthasya vRttyNshH| tasmin kasyApyavazyamutpAdapradhvaMsau saMbhavataH, paramANorvyatipAtotpadyamAnatvena kaarnnpuurvtvaat| tau yadi vRttyaMzasyaiva , kiM yaugapadyena kiM gtm| atha samayasantAnarUpasyorddhapracayasyAnvayirUpeNAdhArabhUtaM kAladravyaM vyavasthApayatiuppAdopaddhaMso vijjadi jadi utpAdaH pradhvaMso vidyate yadi cet| ksy| jassa yasya kaalaannoH| kv| ekasamayamhi ekasamaye vrtmaansmye| samayassa samayotpAdakatvAtsamayaH kaalaannustsy| so vi samao so'pi kAlANuH sabhAvasamavaTThido havadi svabhAvasamavasthito bhvti| pUrvoktamutpAdapradhvaMsadvayaM tadAdhArabhUtaM kAlANudravyarUpaM dhrauvyamiti trayAtmakaH svabhAvaH sattAstitvamiti yaavt| tatra eka ja samayamAM dhvaMsa ne utpAdano sadbhAva che ho jAne, to svabhAva-samavasthita cha. 142. anvayArtha:- [ yadi yasya samayasya ] ho. apane [ekasamaye] me samayamai [ utpAda pradhvaMsaH] utpA6 ane dhvaMsa [vidyate] varte cha, [ saH api samayaH ] to te 5 [svabhAvasamavasthitaH] svamA avasthita arthAta dhruva [bhavati] () che. TIkAH- samaya kALapadArthano *vRkvaMza che; temAM (-te vRklaMzamAM) koIne paNa avazya utpAda tathA vinAza saMbhave che, kema ke paramANunA atikramaNa dvArA (samayarUpI vRkvaMza) utpanna thato hovAthI kAraNapUrvaka che. (paramANu vaDa je eka AkAzapradezanuM maMda gatithI oLaMgavuM te kAraNa che ane samayarUpI vRkvaMza te kAraNanuM kArya che tethI temAM koI padArthane utpAda tathA vinAza thatA hovA me.) ("koI padArthane utpAda-vinAza thavAnI zI jarUra che? tene badale te vRkvaMzane ja utpAdavinAza thatA mAnI laIe to zI harakata?' evA tarkanuM samAdhAna karavAmAM Ave che. ) utpAda ane vinAza jo vRdhaMzanA ja mAnavAmAM Ave to, ( pUchIe chIe ke) * vRttyaM = vRttino aMza; sUkSmamA sUkSma pariti arthAta paryAya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 282 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM krmenn| yaugapadyena ceta, nAsti yaugapadyaM, samamekasya viruddhdhrmyornvtaaraat| krameNa cet, nAsti kramaH, vRttyaMzasya sUkSmatvena vibhaagaabhaavaat| tato vRttimAn ko'pyvshymnusrtvyH| sa ca samayapadArtha ev| tasya khalvekasminnapi vRttyaMze samutpAdapradhvaMsau sNbhvtH| yo hi yasya vRttimato yasmin vRttyaMze tavRttyaMzaviziSTatvenotpAdaH, sa eva tasyaiva vRttimatastasminneva vRttyaMze pUrvavRttyaMzaviziSTatvena prdhvNsH| yadyevamutpAdavyayAvekasminnapi vRttyaMze saMbhavataH samayapadArthasya kathaM nAma niranvayatvaM, yataH pUrvottaravRttyaMzaviziSTatvAbhyAM yugapadupAttapradhvaMsotpAdasyApi svabhAvenApradhvastAnutpannatvAdavasthitatvameva na bhvet| evamekasmin samyagavasthitaH svabhAvasamavasthito bhvti| tathA hi-yathAGgulidravye yasminneva vartamAnakSaNe vakraparyAyasyotpAdastasminneva kSaNe tasyaivAGgalidravyasya pUrvarjuparyAyeNa pradhvaMsastadAdhArabhUtAgulidravyatvena dhrauvyamiti drvysiddhiH| athavA svasvabhAvarUpasukhenotpAdastasminneva kSaNe tasyaivAtmadravyasya pUrvAnubhUtAkulatvaduHkharUpeNa pradhvaMsastadubhayAdhArabhUtaparamAtmadravyatvena dhrauvyamiti drvysiddhiH| athavA mokSaparyAyarUpeNotpAdastasminneva kSaNe ratnatrayAtmakanizcayamokSamArga-paryAyarUpeNa pradhvaMsastadubhayAdhAraparamAtmadravyatvena dhrauvyamiti drvysiddhiH| tathA vartamAnasamayarUpaparyAyeNotpAdastasminneva kSaNe tasyaiva kAlANadravyasya pUrvasamayarUpaparyAyeNa pradhvaMsastadubhayAdhArabhUtAGgulidravyasthAnIyena kAlANudravyarUpeNa dhrauvyamiti kAladravyasiddhi (1) teso (6416 tathA vinAza) yu56 cha / (2) ibhe cha ? (1)o 'yu56 cha' oma ThevAmA Ave to, yugapapaNuM (ghaTatuM) nathI kAraNa ke ekIvakhata ekane be viruddha dhamo na hoya ( arthAt ekI vakhate eka vRkvaMzane prakAza ane aMdhakAranI mAphaka utpAda ane vinAza evA be viruddha dharmo na choya). (2)o 'bhe che' sema muThepAma Aye to, ma nathI ( arthAt ma. 59 vaTato nathI) kAraNa ke vRkvaMza sUkSma hovAthI temAM vibhAgano abhAva che. mATe (A rIte samayarUpI vRnvezane utpAda tathA vinAza thavA azakaya hovAthI) koI *vRttimAna avazya zodhavo joIe. ane te (vRttimAna) kALapadArtha ja che. tene (-te kALapadArthane) kharekhara eka vRklaMzamAM paNa utpAda ane vinAza saMbhave che; kAraNa ke je vRttimAnane je vRklaMzamAM te vRvaMzanI apekSAe je utpAda che, te ja (utpAda) te ja vRttimAnane te ja vRklaMzamAM pUrva vRkvaMzanI apekSAe vinAza che (arthAta kALapadArthane je vartamAna paryAyanI apekSAe utpAda che, te ja pUrva paryAyanI apekSAe vinAza che ). jo Ama utpAda ane vinAza eka vRklaMzamAM paNa saMbhave che, to kALapadArtha niranvaya kaI rIte hoya, ke jethI pahelAMnA ane pachInA vRkvaMzanI apekSAe yugapaH vinAza ane utpAda pAmato hovA chatAM paNa svabhAve avinaSTa ane anutpanna hovAthI te (kALapadArtha) avasthita * vRttimAna = vRttiyAgo, vRttine 52 // 2. pArtha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana vRttyaMze samayapadArthasyotpAdavyayadhauvyavattvaM siddham / / 142 / / atha sarvavRttyaMzeSu samayapadArthasyotpAdavyayadhrauvyavattvaM sAdhayati egamhi saMti samaye saMbhavaThidiNAsasaNNidA atttthaa| samayassa savvakAlaM esa hi kAlANusabbhAvo / / 143 / / ekasmin santi samaye saMbhavasthitinAzasaMjJitA arthAH / samayasya sarvakAlaM eSa hi kAlANusadbhAvaH / / 143 / / 283 asti hi samasteSvapi vRttyaMzeSu samayapadArthasyotpAdavyayadhauvyatvamekasmin vRttyaMze tasya drshnaat| upapattimaccaitat, vizeSAstitvasya saamaanyaastitvmntrennaanupptteH| ayameva ca rityrthH|| 142 / / atha pUrvoktaprakAreNa yathA vartamAnasamaye kAladravyasyotpAdavyayadhrauvyatvaM sthApitaM tathA sarvasamayeSvastIti nizcinoti - egamhi saMti samaye saMbhavaThidiNAsasaNNidA aTThA ekasminsamaye santi na hoya ? ( kALapadArthane eka vRdaMzamAM paNa utpAda ane vinAza yugapadda thatA hovAthI te niranvaya arthAt khaMDita nathI mATe svabhAve avazya dhruva che.) A pramANe eka vRdaMzamAM kALapadArtha utpAda-vyaya-dhrauvyavALo che ema siddha thayuM. 142. have (jema eka vRdaMzamAM kALapadArtha utpAdavyayadhrauvyavALo siddha karyo tema ) sarva vRdaMzomAM kALapadArtha utpAdavyayadhrauvyavALo che ema siddha kare cheH pratyeka samaye janma-dhrauvya-vinAza arthe kALane varte sa2vadA; A ja basa kALANuno sadbhAva che. 143. anvayArtha:- [Vsmin samaye] eka eka samayamAM [saMmavasthitinAzasaMjJitA: arthA: ] utpAda, dhrauvya ane vyaya nAmanA artho [samayasya] kALane [ sarvAtaM] sadAya [santi] hoya che. [ySa: i ] A ja [ nAkhusadbhAva: ] kALANuno saddabhAva che (arthAt A ja kALANunA astitvanI siddhi che ). TIkA:- kALapadArthane badhAya vRdaMzomAM utpAda-vyaya-dhrauvya hoya che, kAraNa ke (142 mI gAthAmAM siddha thayuM tema ) eka vRdaMzamAM teo ( utpAdavyayauvya ) jovAmAM Ave che. ane A yogya ja che, kAraNa ke vizeSa astitva sAmAnya astitva vinA banI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 284 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM: samayapadArthasya siddhyati sdbhaavH| yadi vizeSasAmAnyAstitve siddhyatastadA ta astitvamantareNa na siddhyataH kthNcidpi||143|| atha kAlapadArthasyAstitvAnyathAnupapattyA pradezamAtratvaM sAdhayati jassa Na saMti padesA padesamettaM va taccado nnaaeN| suNNaM jANa tamatthaM atyNtrbhuudmtthiido||144|| yasya na santi pradezAH pradezamAtraM vA tattvato jnyaatum| zUnyaM jAnIhi tmrthmrthaantrbhuutmstitvaat||144|| vidynte| ke| saMbhavasthitinAzasaMjJitA arthAH dharmAH svabhAvA iti yaavt| kasya sNbndhinH| samayassa samayarUpaparyAyasyotpAdakatvAt samaya: kaalaannustsy| savvakAlaM yadyekasmin vartamAnasamaye sarvadA tthaiv| esa hi kAlANusabbhAvo eSa: pratyakSIbhUto hi sphuTamutpAdavyayadhrauvyAtmakakAlANusadbhAva iti| tadyathA-yathA pUrvamekasamayotpAdapradhvaMsAdhAreNA-gulidravyAdidRSTAntena vartamAnasamaye kAladravyasyotpAdavyayadhrauvyatvaM sthApitaM tathA sarvasamayeSu jnyaatvymiti| atra yadyapyatItAnantakAle durlabhAyAH sarvaprakAropAdeyabhUtAyAH siddhagate: kAlalabdhirupeNa bahiraGgasahakArI bhavati kAlastathApi nizcayanayena nijazuddhAtmatattva-samyazraddhAnajJAnAnuSThAnasamastaparadravyecchAnirodhalakSaNatapazcaraNarUpA yA tu nizcayacaturvidhArAdhanA saiva tatropAdAnakAraNaM, na ca kAlastena kAraNena sa heya iti bhaavaarthH|| 143 / / zake nahi. A ja kALapadArthanA sabhAvanI (astitvanI) siddhi che; (kAraNa ke) jo vizeSa astitva ane sAmAnya astitva siddha thAya che to teo astitva vinA koI paNa rIte siddha thatA nathI. 143. have kALapadArthanA astitvanI anyathA anupapatti hovAthI (arthAt kALapadArthanuM astitva bIjI koI rIte nahi banI zakatuM hovAthI) tenuM pradezamAtrapaNe siddha kare che - je arthane na bahu pradeza, na eka vA paramArthathI, te artha jANo zUnya kevaLa-anya je astitvathI. 144. anvayArtha:- [ yasya ] 4 5rthana [pradezAH ] pradezo [pradezamAtraM vA ] ath| me pradeza 59] [ tattvataH jJAtum na santi ] 52mArtha 49to nathI, [ tam artham ] te 5rthana [ zUnyaM jAnIhi] zUnya -[ astitvAt arthAntarabhUtam ] 3 4 mastitvathA arthAnta2. bhUta (anya ) che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] astitvaM hi tAvadutpAdavyayadhrauvyaikyAtmikA vRttiH / na khalu sA pradezamantareNa sUtryamANA kAlasya saMbhavati, yataH pradezAbhAve vRttimadabhAvaH / sa tu zUnya eva, astitvasaMjJAyA vRtterrthaantrbhuuttvaat| na ca vRttireva kevalA kAlo bhavitumarhati vRtterhivRttimantamantareNAnupapatteH / upapattau vA kathamutpAdavyayadhrauvyaikyAtmakatvam / anAdyantanirantarAnekAMzavazIkRtaikAtmakatvena pUrvapUrvAzapradhvaMsAduttarottarAMzotpAdAdekAtmadhauvyAditi cet; naivm| yasminnaMze pradhvaMso yasmiMzcotpAdastayoH sahapravRttyabhAvAt kutastyamaikyam / tathA pradhvastAMzasya sarvathAstamitatvAdutpadyamAnAMzasya vAsambhavitAtmalAbhatvAtpradhvaMsotpAdaikyavarti jJayatattva-prajJApana 285 athotpAdavyayadhrauvyAtmakAstitvAvaSTambhena kAlasyaikapradezatvaM sAdhayati - jassa Na saMti yasya padArthasya na santi na vidynte| ke / padesA pradezAH / padesamettaM tu pradezamAtramekapradezapramANaM punastadvastu taccado NAduM tattvataH paramArthato jJAtuM zakyate / suNNaM jANa tamatthaM yasyaiko'pi pradezo nAsti tamarthaM TIkA:- prathama to astitva te utpAda, vyaya ane dhrauvyanA aikayasvarUpa vRtti che. te (vRtti arthAt hayAtI ) kALane pradeza vinA hoya che ema kahevAmAM Ave to te saMbhavatuM nathI; kAraNa ke pradezanA abhAve vRttimAnano abhAva hoya che. te to zUnya ja che, kema ke astitva nAmanI vRttithI arthAntarabhUta che-anya che. vaLI ( ahIM ema tarka karavAmAM Ave ke 'ekalI samayaparyAyarUpa vRtti ja mAno; vRttimAna kALANapadArthanI zI jarUra che?' tenuM samAdhAna karavAmAM Ave cheH) ekalI vRtti (samayarUpa pariNati ) te ja kALa hoya e ghaTatuM nathI; kAraNa ke vRtti vRttimAna vinA banI zake nahi. vRtti vRttimAna vinA banI zake che' ema kahevAmAM Ave to, ( pUchIe chIe ke vRtti to utpAda-vyaya-dhrauvyanI ekatAsvarUpa hovI joIe; ) ekalI vRtti utpAda-vyaya-dhrauvyanI ekatAsvarUpa kaI rIte hoI zake? 'anAdi-anaMta, anaMtara (-paraspara aMtara paDayA vinA eka pachI eka pravartatA ) aneka aMzone lIdhe *ekAtmakatA thatI hovAthI pahelAM pahelAMnA aMzono nAza thAya che, pachIpachInA aMzono utpAda thAya che ane ekAtmakatArUpa dhrauvya rahe che -e rIte ekalI vRtti paNa utpAda-vyaya-dhrauvyanI ekatAsvarUpa hoI zake che' ema kahevAmAM Ave to, ema nathI. (te ekalI vRttimAM to) je aMzamAM nAza che ane je aMzamAM utpAda che te be aMzo sAthe nahi pravartatA hovAthI (utpAda ane vyayanuM) aikaya kayAMthI ? tathA naSTa aMza sarvathA asta thayo hovAthI ane utpanna thato aMza potAnA svarUpane pAmyo nahi hovAthI (arthAt Upajyo nahi hovAthI ) nAza ane * ekAtmakatA = ekasvarUpatA ( kALadravya vinA paNa anAdi kALathI anaMta kALa sudhI samayo eka pachI eka paraspara aMtara paDayA vinA pravarte che tethI ekapravAharUpa banI javAthI temAM ekasvarUpapaNuM Ave che- ema zaMkAkAra taraphathI tarka che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 286 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda dhrauvyameva kutstym| evaM sati nazyati trailakSaNyaM, ullasati kSaNabhaGgaH, astamupaiti nityaM dravyaM, udIyante kSaNakSayiNo bhAvAH / tatastattvaviplavabhayAtkazcidavazyamAzrayabhUto vRttervRttimAnanusartavyaH / sa tu pradeza evApradezasyAnvayavyatirekAnuvidhAyitvAsiddheH / evaM sapradezatve hi kAlasya kuta ekadravyanibandhanaM lokAkAzatulyAsaMkhyeyapradezatvaM nAbhyupagamyeta / pryaaysmyaaprsiddheH| pradezamAtraM hi dravyasamayamatikrAmataH paramANoH paryAyasamayaH prasiddhyati / lokAkAzatulyAsaMkhyeyapradezatve tu kutastyA tatsiddhiH / lokAkAzatulyAsaMkhyeyapradezaikadravyatve'pi tasyaikaM pradezamatikrAmataH paramANostatsiddhiriti cennaivaM; ekadezavRtteH dravyasamayasya padArthaM zUnyaM jAnIhi he ziSya / kasmAcchUnyamiti cet / atthaMtarabhUdaM ekapradezAbhAve satyarthAntarabhUtaM bhinnaM bhavati yataH kaarnnaat| kasyAH sakAzAdbhinnam / atthIdo utpAdavyayadhrauvyAtmakasattAyA iti / tathA hi-kAlapadArthasya tAvatpUrvasUtroditaprakAreNotpAda-vyayadhrauvyAtmakamastitvaM vidyate; pravacanasAra utpAdanI ekatAmAM vartanAruM dhrauvya ja kayAMthI? Ama hotAM, trilakSaNapaNuM (utpAdavyayadhrauvyapaNuM) naSTa thAya che, kSaNabhaMga (arthAt bauddhone mAnya kSaNavinAza) ullase che, nitya dravya asta pAme che ane kSaNamAM nAza pAmatA bhAvo utpanna thAya che. mATe tattvaviplavanA bhayathI avazya vRttinA AzrayabhUta koI vRttimAna zodhavo-svIkAravo-yogya che. te to pradeza ja che (arthAt te vRttimAna sapradeza hoya che), kAraNa ke apradezane anvaya tathA vyatirekanuM anuvidhAyitva asiddha che (-apradeza hoyate anvaya tathA vyatirekone anusarI zake nahi arthAt temAM dhrauvya tathA utpAda-vyaya hoI zake nahi). [praznaH-] A pramANe kALa sapradeza che to tene eka dravyanA kAraNabhUta lokAkAza tulya asaMkhya pradezo kema na mAnavA joIe ? [utta2:-] ema hoya to paryAyasamaya prasiddha thato nathI tethI asaMkhya pradezo mAnavA yogya nathI. paramANu vaDe pradezamAtra dravyasamaya oLaMgAtAM (arthAt paramANu vaDe eka pradezamAtra kALANuthI nikaTanA bIjA pradezamAtra kALANu sudhI maMda gatie gamana karatAM) paryAyasamaya prasiddha thAya che. jo dravyasamaya lokAkAza tulya asaMkhya pradezovALo hoya to paryAyasamayanI siddhi kayAMthI thAya ? jo dravyasamaya arthAt kALapadArtha lokAkAza jeTalA asaMkhya pradezovALuM eka dravya hoya topaNa 52mANu vaDe teno eka pradeza oLaMgAtAM paryAyasamayanI siddhi thAya' ema kahevAmAM Ave to, ema nathI; kAraNa ke (temAM be doSa Ave che)- vastusvarUpamAM aMdhAdhUMdhI. [tattva = 1 tattvaviplava vinAza.] = vastusvarUpa. viplava aMdhAdhUMdhI; goTALo; virodha; = Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ina?nazAstramANA] yatattva-prajJApana 287 srvvRttitvvirodhaat| sarvasyApi hi kAlapadArthasya yaH sUkSmo vRttyaMzaH sa samayo, na tu tdekdeshsy| tirykprcysyordhvprcytvprsNgaac| tathA hi-prathamamekena pradezena vartate, tato'nyena, tato'pyanyatareNeti tiryakapracayo'pyUrdhvapracayIbhaya pradezamAtraM drvymvsthaapyti| tatastiryakpracayasyordhvapracayatvamanicchatA prathamameva pradezamAtraM kAladravyaM vyvsthaapyitvym||144|| athaivaM jJeyatattvamuktvA jJAnajJeyavibhAgenAtmAnaM nizcinvannAtmano'tyantavibhaktatvAya vyavahArajIvatvahetumAlocayati tathAstitvaM pradezaM vinA na ghttte| yazca pradezavAn sa kAlapadArtha iti| atha mataM kAladravyAbhAve'pyutpAdavyayadhrauvyatvaM ghttte| naivm| aGgulidravyAbhAve vartamAnavakraparyAyotpAdo bhUtarjuparyAyasya vinAzastadubhayAdhArabhUtaM dhrauvyaM kasya bhvissyti| na ksyaapi| tathA kAladravyAbhAve vartamAnasamayarUpotpAdo bhUtasamayarUpo vinAzastadubhayAdhArabhUtaM dhrauvyaM kasya bhvissyti| na ksyaapi| evaM satyetadAyAti-anyasya bhaGgo'nyasyotpAdo'nyasya dhrauvyamiti sarvaM vastusvarUpaM viplvte| tasmAdvastuviplavabhayAdutpAdavyayadhrauvyANAM ko'pyeka aadhaarbhuuto'stiitybhyu-pgntvym| sa caikapradezarUpa: kAlANupadArtha eveti| atrAtItAnantakAle ye kecana siddhasukhabhAjanaM jAtAH, bhAvikAle ca 'AtmopAdAnasiddhaM svayamatizayavad' ityAdivizeSaNaviziSTasiddhasukhasya bhAjanaM bhaviSyanti te sarve'pi kaallbdhivshenaiv| tathApi tatra nijaparamAtmopAdeyarucirUpaM vItarAgacAritrAvinAbhUtaM yannizcayasamyaktvaM tasyaiva mukhyatvaM, na ca kAlasya, tena sa heya iti| tathA coktam- "kiM palavieNa bahuNA je siddhA NaravarA gaye kAle sijjhahahi je vi bhaviyA taM jANaha (1) [dravyanA mezinI pariNatine mApA dravyanI pariti mAnavAno prasaMga Ave cha.] eka dezanI vRtti te AkhA dravyanI vRtti mAnavAmAM virodha che. AkhAya kALapadArthano je sUkSma vRkvaMza te samaya che, paraMtu tenA eka dezano vRkvaMza te samaya nathI. vaLI, (2) tiryakapracayane UrdhvapracayapaNAno prasaMga Ave che. te A pramANe : prathama kALadravya eka pradeze varte, pachI bIjA pradeze varte, pachI vaLI anya pradeze varte (Avo prasaMga Ave che). Ama tiryakapracaya Urdhvapracaya banIne dravyane pradezamAtra sthApita kare che (arthAt tiryakapracaya te ja Urdhvapracaya che ema mAnavAno prasaMga Avato hovAthI dravya pradezamAtra ja siddha thAya che). mATe tiryakapracayane UrdhvapracayapaNuM nahi icchanAre prathama ja kALadravyane pradezamAtra nakkI karavuM. (mAma zeyatattva-prazanane viSe drvyvishess52||5n samApta thayu.) 144. have, e rIte yatattva kahIne, jJAna ane zeyanA vibhAga vaDe AtmAne nakkI karatA thakA, AtmAne atyaMta vibhakta (bhinna) karavA mATe vyavahArajIvatvano hetu vicAre cheH Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 288 pravacanasAra [ bhagavAnazrI sapadesehiM samaggo logo aTehiM NiTThido nnico| jo taM jANadi jIvo paanncdukkaabhisNbddho||145|| sapradezaiH samagro loko'thairniSThito nityH| yastaM jAnAti jIvaH prANacatuSkAbhisambaddhaH / / 145 / / evamAkAzapadArthAdAkAlapadArthAcca samastaireva saMbhAvitapradezasadbhAvaiH padAthaiH samagra eva yaH samAptiM nIto lokastaM khalu tadantaHpAtitve'pyacintyasvaparaparicchedazaktisaMpadA jIva eva jAnIte, na tvitrH| evaM zeSadravyANi jJeyameva, jIvadravyaM tu jJeyaM jJAnaM ceti jnyaanjnyeyvibhaagH| athAsya jIvasya sahajavijRmbhitAnantajJAnazaktihetuke trisamayAvasthAyitvalakSaNe smmmaahppN''|| 144 / / evaM nizcayakAlavyAkhyAnamukhyatvenASTamasthale gAthAtrayaM gtm| iti pUrvoktaprakAreNa 'davvaM jIvamajIvaM' ityAdyekonaviMzatigAthAbhiH sthalASTakena vizeSajJeyAdhikAra: smaaptH|| ataH paraM zuddhajIvasya dravyabhAvaprANaiH saha bhedanimittaM 'sapadesehiM samaggo' ityAdi yathAkrameNa gAthA sapradeza arthothI samAsa samagra loka sunitya che; tasu jANanAro jIva, prANacatuSkathI saMyukta je. 145. anvayArtha:- [sapradezaiH arthaH ] sapradeza pArtho 43 [niSThitaH] samApti pAmelo [ samagraH loka: ] po yo [ nityaH ] nitya cha. [ taM] tene [ yaH jAnAti] 4 [ jIvaH] te 5 cha-[prANacutaSkAbhisaMbaddhaH ] 4 (saMsA26zAmA) yA2 uothI saMyu'ta. cha. TIkAH- e pramANe, pradezano sabhAva jemane phalita thayo che evA je AkAzapadArthathI mAMDIne kALapadArtha sudhInA badhAya padArtho temanA vaDe samApti pAmelo je Akhoya loka, tene kharekhara temAM 'aMta:pAtI hovA chatAM aciMtya evI sva-parane jANavAnI zaktirUpa saMpadA vaDe jIva ja jANe che, paraMtu bIjAM koI jANatuM nathI. e rIte bAkInAM dravyo zeya ja che ane jIvadravya to zeya tema ja jJAna cha;-Ama zAna bane zeyano vibhAga cha. - have A jIvane, sahajapaNe pragaTa (svabhAvathI ja pragaTa) evI anaMtajJAnazakti jeno hetu che ane traNe kALe avasthAyIpaNuM (TakavApaNuM che jenuM lakSaNa che evuM, vastunA 1. cha dravyothI ja Akho loka samApta thAya che arthAt te dravyo uparAnta bIjuM kAMI lokamAM nathI. 2. maMta:pAtI = maM32. bhAvI 4to; saM.2. samAto . (4 sonI saM2. mAvI ya che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana vastusvarUpabhUtatayA sarvadAnapAyini nizcayajIvatve sanyapi saMsArAvasthAyAmanAdipravAhapravRttapudgalasaMzleSadUSitAtmatayA prANacatuSkAbhisaMbaddhatvaM vyavahArajIvatvaheturvibhaktavyo'sti / / 145 / / atha ke prANA ityAvedayati 288 STakaparyantaM sAmAnyabhedabhAvanAvyAkhyAnaM karoti / tadyathA / atha jJAnajJeyajJApanArthaM tathaivAtmanaH prANacatuSkena saha bhedabhAvanArthaM vA sUtramidaM pratipAdayati- logo loko bhavati / kathaMbhUtaH / NiTThido niSThitaH samAptiH nIto bhRto vA / kaiH kartRbhUtaiH / aTThehiM sahajazuddhabuddhaikasvabhAvo yoDasau paramAtmapadArthastatprabhRtayo ye'rthAstaiH / punarapi kiMviziSTaH / sapadesehiM samaggo svakIyapradezaiH samagraH pripuurnnH| athavA padArthaiH / kathaMbhUtaiH / sapradezaiH pradezasahitaiH / punarapi kiMviziSTo lokaH / Nicco dravyArthikanayena nityaH lokAkAzApekSayA vA / athavA nityo, na kenApi puruSavizeSeNa kRtaH / jo taM jANadiM yaH kartA taM jJeyabhUtaM lokaM jAnAti jIvo sa jIvapadArtho bhavati / etAvatA kimuktaM bhavati / yo'sau vizuddhajJAnadarzanasvabhAvo jIvaH sa jJAnaM jJeyazca bhaNyate / zeSapadArthAstu jJeyA eveti jnyaatRjnyeyvibhaagH| punarapi kiMviziSTo jiivH| pANacadukkeNa saMbaddho yadhapi nizcayena svataHsiddhaparamacaitanyasvabhAvena nizcayaprANena jIvati tathApi vyavahAreNAnAdikarmabandhavazAdAyurAdyazuddhaprANacatuSkenApi saMbaddhaH san jIvati / tacca zuddhanayena jIvasvarUpaM na bhavatIti bhedabhAvanA jJAtavyetyabhiprAyaH / / 145 / / athendriyAdriprANacatuSkasvarUpaM pratipAdayati-atIndriyAnantasukhasvabhAvAtmano vilakSaNa indriyaprANaH manovAkkAyavyApArarahitAtparamAtmadravyAdvisadRzo balaprANaH, anAdyanantasvabhAvA svarUpabhUta hovAthI sarvadA avinAzI nizcayajIvatva hovA chatAM, saMsAra-avasthAmAM anAdipravAharUpe pravartatA pudgalasaMzleSa vaDe pote dUSita hovAthI tene cAra prANothI saMyuktapaNuM che-ke je (saMyuktapaNuM ) vyavahArajIvatvano hetu che ane vibhakta karavAyogya che. bhAvArtha:- SaT dravyano samudAya te loka che. jIva aciMtya jJAnazaktithI tene jANe che; tethI jIva sivAya bAkInAM dravyo jJeya che ane jIva jJAna tema ja jJeya che. te jIvane, vastunA svarUpabhUta hovAthI je kadI nAza pAmatuM nathI evuM nizcayajIvatva sadAya che. te nizcayajIvatvanuM kAraNa svAbhAvika evI anaMtajJAnazakti che. AvuM nizcayajIvatva jIvane sadAya hovA chatAM, saMsAradazAmAM pote pudgalanA saMbaMdhathI dUSita hovAne lIdhe cAra prANothI saMyukta che ane tethI tene vyavahArajIvatva paNa che. te vyavahArajIvatvanA kAraNarUpa je cAra prANothI saMyuktapaNuM tenAthI jIvane bhinna karavAyogya che. 145. have prANo kayA che te kahe che: Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ bhagavAna zrI 66 iMdiyapANo yatadhA balapANo taha ya AupANo y| ANappANappANo jIvANaM hoMti pANA te / / 146 / / pravacanasAra indriyaprANazca tathA balaprANastathA cAyuH prANazca / AnapAnaprANo jIvAnAM bhavanti prANAste / / 146 / / sparzanarasanaghrANacakSuHzrotrapaJcakamindriyaprANAH, kAyavAGmanastrayaM balaprANAH, bhavadhAraNanimittamAyuHprANaH, udaJcananyaJcanAtmako mrudaanpaanpraannH|| 146 / / atha prANAnAM niruktyA jIvatvahetutvaM paudgalikatvaM ca sUtrayati tparamAtmapadArthAdviparItaH sAdyanta AyuHprANaH, ucchvAsanizvAsajanitakhedarahitAcchuddhAtma tattvAtpratipakSabhUta AnapAnaprANaH / evamAyurindriyabalocchvAsarUpeNAbhedanayena jIvAnAM saMbandhinazcatvAraH prANA bhvnti| te ca zuddhanayena jIvAdbhinnA bhAvayitavyA iti / / 146 / / atha ta eva prANA bhedanayena dazavidhA bhavantItyAvedayati paMca vi iMdiyapANA maNavacikAyA ya tiNNi balapANA / ANappANappANo AugapANeNa hoMti dasapANA / / 12 / / iMdriyaprANa, tathA vaLI baLaprANa, AyuprANa ne vaNI prAeNa zvAsocchvAsa se sau, kava DerA Ae che. 149. anvayArthaH- [ indriyaprANaH ca ] indriyaprAza, [ tathA balaprANaH ] janaprAza, [ tathA ca AyuH prANaH ] aayupraae| [ca] tathA [ AnapAnaprANaH ] vAsocchvAsaprAza - [ te ] o ( yA2 ) [ jIvAnAM ] vonA [ prANA: ] prAzo [ bhavanti ] che. TIma:- sparzana, rasanA, brAeA, yakSu ane zrotra se pAMca, indriyaprAeA che; DAya, vayana ane mana e traNa, baLaprANa che; bhavadhAraNanuM nimitta (arthAt manuSyAdiparyAyanI sthitinuM nimitta ) te AyuprANa che; nIce tathA UMce javuM te jenuM svarUpa che evo vAyu (zvAsa ) te zvAsocchvAsaprANa che. 146. have vyutpattithI prANone jIvatvanuM hetupaNuM tathA temanuM paulikapaNuM sUtradvA2A kahe che (arthAt prANo jIvatvanA hetu che ema vyutpattithI darzAve che tathA prANo paudgalika che ema kahe che): Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates sAnanA ] yatattva-prajJApana 291 pANehiM caduhiM jIvadi jIvissadi jo hi jIvido puvvaM / so jIvo pANA puNa poggaladavvehiM nnivvttaa||147|| prANaizcaturbhirjIvati jIviSyati yo hi jIvitaH puurvm| sa jIvaH prANAH punaH pudgldrvyairnirvRttaaH|| 147 / / prANasAmAnyena jIvati jIviSyati jIvitavAMzca pUrvamiti jiivH| evamanAdisaMtAnapravartamAnatayA trisamayAvasthatvAtprANasAmAnya jIvasya jiivtvheturstyev| tathApi tanna jIvasya svabhAvatvamavApnoti pudgldrvynirvRtttvaat||147|| indriyaprANaH paJcavidhaH, tridhA balaprANaH, punazcaika AnapAnaprANaH, AyuHprANazceti bhedena daza prANAste'pi cidAnandaikasvabhAvAtparamAtmano nizcayena bhinnA jJAtavyA itybhipraayH|| *12 / / atha prANazabdavyutpattyA jIvasya jIvatvaM prANAnAM pudgalasvarUpatvaM ca nirUpayati-pANehiM caduhi jIvadi yadyapi nizcayena sattAcaitanyasukhabodhAdizuddhabhAvaprANairjIvati tathApi vyavahAreNa vartamAnakAle dravyabhAvarUpaizcaturbhirazuddhaprANairjIvati jIvissadi jIviSyati bhAvikAle jo hi jIvido yo hi sphuTaM jIvitaH puvvaM pUrvakAle so jIvo sa jIvo bhvti| te pANA te pUrvoktAH prANAH poggaladavvehi NivvattA udayAgatapudgalakarmaNA nirvRttA niSpannA iti| tata eva kAraNAtpudgaladravyaviparItAdananta je cAra prANe jIvato pUrve jIve che, jIvaze te jIva che; paNa prANa to pugaladaravaniSpanna che. 147. anvayArtha:- [yaH hi] 4 [caturbhiH prANaiH ] y||2 thI [jIvati] pe cha, [jIviSyati] 75 [ jIvitaH pUrvaM ] bhane pUrva pato to, [ saH jIva:] te 4 . [puna: ] sAma chata [ prANAH ] uo to [ pudgaladravyaiH nirvRttAH ] 56sadravyothI niSpanna cha. TIs:- (vyutpatti pramANe ) sAmAnyathA pe cha, 05. bhane pUrva pato to, te 5 cha. me zata ( sAmAnya) sana saMtAna35 (-pravA635) prvrtt| chopAne sIdhe (sNsaa26||mi) traNe kALa TakatA hovAthI prANasAmAnya jIvana jIvavAnA hetu che ja. tathApi te (prANasAmAnya ) jIvano svabhAva nathI kAraNa ke pudagaladravyathI nIpajelA-racAyelA che. bhAvArtha- joke nizcayathI jIva sadAya bhAvaprANathI jIve che, topaNa saMsAradazAmAM vyavahArathI tene vyavahArajItvanA kAraNabhUta iMdriyAdi dravyaprANothI jIvato kahevAmAM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra atha prANAnAM paudgalikatvaM sAdhayati [ bhagavAnazrI 66 jIvo pANaNibaddho baddho mohAdiehiM kammehiM / uvabhuMjaM kammaphalaM bajjhadi aNNehiM kammehiM / / 148 / / jIvaH prANanibaddho baddho mohAdikaiH karmabhiH / upabhuMjAnaH karmaphalaM badhyate'nyaiH karmabhiH / / 148 / / bhavati, yato mohAdibhiH paudgalikakarmabhirbaddhatvAjjIvaH prANanibaddho prANanibaddhatvAtpaudgalikakarmaphalamupabhuJjAnaH punarapyanyaiH paudgalikakarmabhirbadhyate, tataH jJAnadarzanasukhavIryAdyanantaguNasvabhAvAtparamAtmatattvAdbhinnA bhAvayitavyA iti bhAvaH / / 147 / / atha prANAnAM yatpUrvasUtroditaM paudgalikatvaM tadeva darzayati-jIvo pANaNibaddho jIvaH kartA caturbhiH prANairnibaddhaH saMbaddho bhavati / kathaMbhUtaH san / baddho zuddhAtmopalambhalakSaNamokSAdvilakSaNairbaddhaH / kairbddhH| mohAdiehiM kammehiM mohanIyAdikarmabhirbaddhastato jJAyate mohAdikarmabhirbaddhaH san prANanibaddho bhavati, na ca karmabandharahita iti / tata eva jJAyate prANAH pudgalakarmodayajanitA iti / tathAvidhaH san kiM kroti| uvabhuMjadi kammaphalaM paramasamAdhisamutpanna - nityAnandaikalakSaNasukhAmRtabhojanamalabhamAnaH san kaTukaviSasamAnamapi karmaphalamupabhuGkte / bajjhadi aNNehi kammehiM tatkarmaphalamupabhuJjAnaH sannayaM jIvaH karmarahitAtmano visadRzairanyakarmabhirnavatarakarmabhirbadhyate / yataH kAraNAtkarmaphalaM bhuJjAno navatara have prANonuM paudgalikapaNuM siddha kare cheH Ave che. Ama chatAM te dravyaprANo AtmAnuM svarUpa bilakula nathI kAraNa ke teo puddagaladravyathI janelA che. 147. yatazca mohAdikarmanibaMdhathI saMbaMdha pAmI prANano, kava durbhaija-upaloga ratAM, baMdha pAme durbhano. 148. anvayArthaH- [ mohAdikaiH karmabhiH ] mohAhi durbho vaDe [ baddhaH ] jaMghAyo hovAne sIdhe [ jIvaH ] a [ prANanibaddhaH ] prAzothI saMyukta thayo thast [ karmaphalam upabhuMjAnaH ] 'rbhaine bhogavatAM [ anyaiH karmabhiH ] anya durmo vaDe [ badhyate ] jaMghAya che. TIkA:- (1) mohAdika paulika karmo vaDe baMdhAyo hovAne lIdhe jIva prANothI saMyukta thAya che jane (2) prazodhI saMyukta thavAne sIdhe paugaliGa Turbhajane ( mohI - rAgI -dveSI va moh-raagdveSapUrvaka) bhogavato thako pharIne paNa anya pauddagalika karmo vaDe baMdhAya Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates hAnanazAstrAmA ] zeyatattva-prajJApana 293 paudgalikakarmakAryatvAtpaudgalikakarmakAraNatvAca paudgalikA eva prANA nishciynte||148 / / atha prANAnAM paudgalikakarmakAraNatvamunmIlayati pANAbAdhaM jIvo mohapadesehiM kuNadi jiivaannN| jadi so havadi hi baMdho NANAvaraNAdikamme hiN|| 149 / / prANAbAdhaM jIvo mohapradveSAbhyAM karoti jiivyoH| yadi sa bhavati hi bandho jJAnAvaraNAdikarmabhiH / / 149 / / karmANi badhnAti, tato jJAyate prANA navatarapudgalakarmaNAM kAraNabhUtA iti|| 148 / / atha prANA navatarapudgalakarmabandhasya kAraNaM bhavantIti pUrvoktamevArthaM vizeSeNa samarthayati-pANAbAdhaM AyurAdiprANAnAM bAdhAM pIDAM kuNadi kroti| sa kH| jIvo jiivH| kAbhyAM kRtvaa| mohapadesehiM sakalavimalakevalajJAnapradIpena mohAndhakAravinAzakAtparamAtmano viparItAbhyAM mohprdvessaabhyaaN| keSAM prANabAdhAM kroti| jIvANaM ekendriyprmukhjiivaanaam| jadi yadi cet so havadi baMdho tadA svAtmopalambhaprAptirUpAnmokSAdviparIto mUlottaraprakRtyAdibhedabhinnaH sa paramAgamaprasiddho hi sphuTaM bandho bhvti| kaiH kRtvaa| NANAvaraNAdikammehiM jnyaanaavrnnaadikrmbhiriti| tato jJAyate prANAH pudgalakarmabandhakAraNaM bhvntiiti| ayamatrArtha:-yathA ko'pi taptalohapiNDena paraM hantukAma: sana pUrva tAvadAtmAnameva hanti, pazcAdanyaghAte niyamo nAsti, tathAyamajJAnI jIvo'pi taptalohapiNDasthAnIyamohAdipariNAmena pariNataH san pUrvaM nirvikArasvasaMvedanajJAnasvarUpaM svakIyazuddhaprANaM hanti, pazcAduttarakAle paraprANaghAte che, tethI (1) padgalika karmanAM kArya hovAne lIdhe ane (2) paulika karmanAM kAraNa hovAne lIdhe uo pausi 4 nizcita (nakI ) thAya 7. 148. - have prANone paudgalika karmanuM kAraNa paNuM (arthAt prANo padgalika karmanA kAraNa kaI rIte che te) 2 re cha: jIva moha-dveSa vaDe kare bAdhA jIvonA prANane, to baMdha jJAnAvaraNa-Adika karmano te thAya che. 149. anvayArtha:- [ yadi] ho [ jIvaH ] 75. [ mohapradveSAbhyAM ] bho bhane 35 5 [jIvayoH] yon| (-svapana tathA 5205na) [prANAbAdhaM karoti ] uone paae| . cha, [ saH hi] to pUrva Ito [ jJAnAvaraNAdikarmabhiH bandhaH ] naav29||67 43 baMdha [bhavati] thAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 294 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda prANairhi tAvaJjIvaH karmaphalamupabhukte; tadupabhuJjAno mohapradveSAvApnoti; tAbhyAM svajIvaparajIvayoH prANAbAdhaM viddhaati| tadA kadAcitparasya dravyaprANAnAbAdhya kadAcidanAbAdhya svasya bhAvaprANAnuparaktatvena bAdhamAno jJAnAvaraNAdIni karmANi bdhnaati| evaM prANAH paudglikkrmkaarnntaamupyaanti|| 149 / / atha pudgalaprANasantatipravRttihetumantaraGgamAsUtrayati AdA kammamalimaso dharedi pANe puNo puNo annnne| Na cayadi jAva mamattiM dehapadhANesu visyesu|| 150 / / niyamo naastiiti|| 149 / / athendriyAdiprANotpatterentaraGgahetumupadizati-AdA kammamalimaso ayamAtmA svabhAvena bhAvakarmadravyakarmanokarmamalarahitatvenAtyantanirmalo'pi vyavahAreNAnAdikarmabandhavazAnmalImaso bhvti| tathAbhUtaH san kiM kroti| dharedi pANe puNo puNo aNNe dhArayati prANAn punaHpunaH anyaannvtraan| yaavtkim| Na cayadi jAva mamattaM nisnehaciccamatkArapariNaterviparItAM TIkA:- prathama to prANothI jIva karmaphaLane bhogave che; tene bhogavato thako moha tathA vaiSane pAme che; moha tathA daiSathI svajIva ane parajIvanA prANone bAdhA kare che. tyAM, kadAcita (-koI vAra) paranA dravyaprANone bAdhA karIne ane kadAcit (paranA dravyaprANone) bAdhA nahi karIne, potAnA prANona to uparaktapaNA vaDa (avazya ) bAdhA karato thako, (jIva) jJAnAvaraNAdi kamo bAdha che. A pramANe prANo paulika karmonA kAraNapaNAne pAme che. 149. have paudgalika prANonI saMtatinI (-pravAhanI paraMparAnI ) pravRttino aMtaraMgahetu sUtradvArA kahe che: karme malina jIva tyAM lagI prANo dhare che pharI pharI, mamatA zarI2pradhAna viSaye jyAM lagI choDe nahIM 150. 1. bAdhA = pIDA; upadrava: IjA; vidhrA 2. uparaktapaNuM = malinapaNuMvikArIpaNuM; mohAdipariNAme pariNamavuM te. [ jema koI puruSa tapelA lokhaMDanA goLA vaDa parane IjA karavA icchato thako prathama to pote potAne ja IjA kare che (-pote potAnA ja hAthane bALe che), pachI parane to IjA thAya ke na thAya-niyama nathI; tema jIva tapelA lokhaMDanA goLA samAna mohAdipariNAme pariNamato thako prathama to nirvikAra svasaMvedanajJAnasvarUpa nija zuddha bhAvaprANane ja IjA kare che, pachI paranA dravyaprANone to IjA thAya ke na thAya-niyama nathI.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates inanazAstramANA] yatattva-prajJApana 295 AtmA kamalImaso dhArayati prANAn punaH punrnyaan| na tyajati yAvanmamatvaM dehapradhAneSu viSayeSu / / 150 / / yeyamAtmanaH paudgalikaprANAnAM saMtAnena pravRttiH, tasyA anAdipaudgalakarmamUlaM zarIrAdimamatvarUpamuparaktatvamantaraGgo hetuH|| 150 / / atha pudgalaprANasaMtatinivRttihetumantaraGgaM grAhayati jo iMdiyAdivijaI bhavIya uvaogamappagaM jhaadi| kammehiM so Na rajjadi kiha taM pANA annucrNti||151 / / mamatAM yAvatkAlaM na tyjti| keSu vissyessu| dehapadhANesu visayesu dehaviSayarahitaparamacaitanyaprakAzapariNate: pratipakSabhUteSu dehapradhAneSu pnycendriyvissyessviti| tataH sthitmett-indriyaadipraannotpttedehaadimmtvmevaantrnggkaarnnmiti|| 150 / / athendriyAdiprANAnAmabhyantaraM vinAzakAraNamAvedayati-jo iMdiyAdivijaI bhavIya yaH kartAtIndriyAtmotthasukhAmRtasaMtoSabalena jitendriyatvena niHkaSAya anvayArtha:- [yAvat ] >>ya sudhA [ dehapradhAneSu viSayeSu ] he9pradhAna viSayomai [ mamatvaM] bhamatya [na tyajati] choDato nathI, [karmamalImasaH AtmA] tyAM sudhI bhathI malina mAtmA [ punaH punaH ] 3rI irIne [anyAn prANAn ] anya anya prA[dhArayati] ghaa29|| 42. che. TIkA:- je A AtmAne paulika prANonI saMtAnarUpe pravRtti che, teno aMtaraMga hetu anAdi paudgalika karma jenuM mULa (-nimitta) che evuM zarIrAdinA mamatvarUpa uparaktapaNuM che. bhAvArtha:- dravyaprANonI paraMparA cAlyA karavAnuM aMtaraMga kAraNa anAdi pudgalakarmanA nimitte thatuM jIvanuM vikArI pariNamana che. jyAM sudhI jIva dehAdika viSayomAM mamatvarUpa evuM te vikArI pariNamana choDato nathI, tyAM sudhI tenA nimitte pharI pharI pudgalakarma baMdhAyA kare che ane tethI pharI pharI dravyaprANono saMbaMdha thayA kare che. 150. have paudgalika prANonI saMtatinI nivRttino aMtaraMga hetu samajAve che - karI iMdriyAdika-vijaya, dhyAve Amane-upayogane, te karmathI raMjita nahi; kayama prANa tene anusare? 151. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 296 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda ya indriyAdivijayI bhUtvopayogamAtmakaM dhyaayti| karmabhiH sa na rajyate kathaM taM prANA anucrnti|| 151 / / _ pudgalaprANasaMtatinivRtterantaraGgo heturhi paudglikkrmmuulsyoprkttvsyaabhaavH| sa tu samastendriyAdiparadravyAnavattivijayino bhatvA samastopAzrayAna sphaTikamaNerivAtyantavizuddhamupayogamAtramAtmAnaM sunizcalaM kevalamadhivasataH syaat| idamatra tAtparyaMAtmano'tyantavibhaktasiddhaye vyavahArajIvatvahetavaH pudgalaprANA evmucchettvyaaH|| 151 / / nirmalAnubhUtibalena kaSAyajayena cendriyAdivijayI bhUtvA uvaogamappagaM jhAdi kevalajJAnadarzanopayogaM nijAtmAnaM dhyAyati, kammehiM so Na raMjadi karmabhizciJcamatkArAtmanaH pratibandhakairjJAnAvaraNAdikarmabhiH sa na rajyate, na bdhyte| kiha taM pANA aNucaraMti karmabandhAbhAve sati taM puruSaM prANAH anvayArthaH- [ ] je [ kriyAvidhinathI bhUtvA] iDhiyAdino vijayI thaIne [3payogama mAtmaruM] upayogamAtra AtmAne [ dhyAti] dhyAve che, [ :] te [ mi] karmo vaDe [2 2Sate ] raMjita thato nathI; [ H] tene [prANaT:] prANo [N] kaI rIte [anuvaratti] anusare? (arthAt tene prANono saMbaMdha thato nathI.) TIkAH- kharekhara paudgalika prANonI saMtatinI nivRttino aMtaraMga hetu paudgalika karma jenuM kAraNa (-nimitta) che evA *uparaktapaNAno abhAva che. ane te abhAva je jIva samasta iMdriyAdika padravyo anusAra pariNatino vijayI thaIne, (aneka varSovALA) 'Azraya anusAra saghaLI pariNatithI vyAvRtta thayelA sphaTikamaNinI mAphaka, atyaMta vizuddha upayogamAtra AtmAmAM ekalAmAM sunizcaLapaNe vase che, te jIvane hoya che. A ahIM tAtparya che ke AtmAnuM atyaMta vibhaktapaNuM sAdhavA mATe vyavahArajIvatvanA hetubhUta paugalika prANo A rIte ucchedavAyogya che. bhAvArtha:- jema aneka raMgavALI AzrayabhUta vastu anusAra je sphaTikamaNinuM) anekaraMgI pariNamana tenAthI tadra vyAvRtta thayelA sphaTikamaNine uparaktapaNAno abhAva che, tema aneka prakAranAM karma, indriyo ityAdi anusAra je (AtmAnuM ) aneka prakAranuM vikArI pariNamana tenAthI taddana vyAvRtta thayelA AtmAne (ke je ekalA upayoga mAtra * uparaktapaNuM = vikRtapaNuM; malinapaNuM; raMjitapaNuM; uparAgavALApaNuM. (uparAgano artha 248 mA pAne padaTippaNamAM juo.) 1. Azraya = jemAM sphaTikamaNi mUkelo hoya te vastu. 2. vyAvRtta thavuM = jAdA thavuM; aTakavuM; rahita thavuM; pAchA pharavuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 297 atha punarapyAtmano'tyantavibhaktatvasiddhaye gativiziSTavyavahArajIvatvahetuparyAyasvarUpamupavarNayati atthittaNicchidassa hi atthassatyaMtaramhi sNbhuudo| attho pajjAo so sNtthaannaadippbhedehiN|| 152 / / astitvanizcitasya hyarthasyArthAntare sNbhuutH| arthaH paryAya: sa sNsthaanaadiprbhedaiH|| 152 / / kartAraH kathamanucaranti kthmaashrynti| na kthmpiiti| tato jJAyate kaSAyendriyavijaya eva paJcendriyAdiprANAnAM vinaashkaarnnmiti|| 151 / / evaM 'sapadesehiM samaggo' ityAdi gAthASTakena sAmAnyabhedabhAvanAdhikAraH smaaptH| athAnantaramekapaJcAzadgAthAparyantaM vizeSabhedabhAvanAdhikAra: kthyte| tatra vizeSAntarAdhikAracatuSTayaM bhvti| teSu caturpu madhye zubhAzupayogatraya-mukhyatvenaikAdazagAthAparyantaM prathamavizeSAntarAdhikAraH praarbhyte| tatra catvAri sthalAni bhvnti| tasminnAdo narAdiparyAyaiH saha zuddhAtmasvarUpasya pRthaktvaparijJAnArthaM 'atthittaNicchidassa hi' ityAdi yathAkrameNa gaathaatrym| tadanantaraM teSAM saMyogakAraNaM 'appA uvaogappA' ityAdi gaathaadvym| tadanantaraM zubhAzubhazuddhopayogatrayasUcanamukhyatvena 'jo jANAdi jiNide' ityAdi gaathaatrym| tadanantaraM kAyavAGmanasAM zuddhAtmanA saha bhedakathanarUpeNa 'NAhaM deho' ityAdi gaathaatrym| evamekAdazagAthAbhiH AtmAmAM sunizaLapaNe vase che tene-) uparaktapaNAno abhAva hoya che. te abhAvathI paudgalika prANonI paraMparA aTake che. A rItathI paudagalika prANono uccheda karavAyogya che. 151. have pharIne paNa, AtmAnuM atyaMta vibhaktapaNuM sAdhavA mATe, vyavahArajIvatvanA hetu evA je gativiziSTa (vi-manuSyAdi) paryAyo tamanu sva35 pavi cha: astitvanizcita arthano ko anya arthe Upajato 4 artha te paryAya cha, bhyAM me saMsthAnAhinI. 152. anvayArtha:- [astitvanizcitasya arthasya hi] mastitvathI nizcita. arthanI (dravyano) [arthAntare saMbhUtaH ] anya arthamA (-dravyamai) 54to [arthaH] 4 artha. ( -(bhAva) [ saH paryAyaH] te paryAya cha- saMsthAnAdiprabhedaiH] 34 saMsthAnAhi maho sahita hoya che.. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 298 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda svalakSaNabhUtasvarUpAstitvanizcitasyaikasyArthasya svalakSaNabhUtasvarUpAstitvanizcita evAnyasminnarthe viziSTarUpatayA saMbhAvitAtmalAbho'rtho'nekadravyAtmakaH pryaayH| sa khalu pudgalasya padagalAntara iva jIvasya padagale saMsthAnAdiviziSTatayA samapajAyamAnaH saMbhAvyata ev| upapannazcaivaMvidhaH pryaayH| anekadravyasaMyogAtmatvena kevljiivvytirekmaatrsyaikdrvypryaaysyaaskhlitsyaantrvbhaasnaat|| 152 / / atha paryAyavyaktIrdarzayati prathamavizeSAntarAdhikAre smudaaypaatnikaa| tadyathA-atha punarapi zuddhAtmano vizeSabhedabhAvanArthaM naranArakAdiparyAyarUpaM vyavahArajIvatvahetuM darzayati-atthittaNicchidassa hi cidAnandaikalakSaNasvarUpAstitvena nizcitasya jJAtasya hi sphuttm| ksy| atthassa paramAtmapadArthasya atyaMtarammi zuddhAtmArthAdanyasmin jJAnAvaraNAdikarmarUpe arthAntare saMbhUdo saMjAta utpannaH attho yo naranArakAdirUpo'rthaH, pajjAo so nirvikArazuddhAtmAnubhUtilakSaNasvabhAvavyaJcanaparyAyAdanyAdRzaH san vibhAvavyaJjanaparyAyo bhavati sa itthaMbhUtaparyAyo jiivsy| kaiH kRtvA jaatH| saMThANAdippabhedehiM saMsthAnAdirahitaparamAtmadravyavilakSaNaiH sNsthaansNhnnshriiraadiprbhedairiti|| 152 / / atha tAneva TIkA:- svalakSaNabhUta svarUpa-astitvathI nizcita (nakkI thatA) eka arthano (dravyano), svalakSaNabhUta svarUpa-astitvathI ja nizcita evA anya arthamAM (-dravyamAM) viziSTarUpe (-bhinna bhinna rUpe) Upajato je artha (-bhAva), te anekadravyAtmaka paryAya che. te anekadravyAtmaka paryAya kharekhara, jema pudgalano anya pudgalamAM (anekadravyAtmaka paryAya) Upajato jovAmAM Ave che tema, jIvano pugalamAM saMsthAnAdithI viziSTapaNe (-saMsthAna vagerenA bhedo sahita) Upajato anubhavamAM Ave ja che. ane Avo paryAya upapanna (-yogya, ghaTita, nyAyayukta) che; kAraNa ke je kevaLa jIvana vyatirekamAtra che evo akhkhalita ekadravyaparyAya ja aneka dravyonA saMyogAtmakapaNe aMdaramAM avabhAse (-jaNAya ) che. bhAvArtha:- joke dareka dravyanuM svarUpa-astitva sadAya bhinna bhinna rahe che topaNa, jema pudgalano anya pudgalanA saMbaMdhe skaMdharUpa paryAya thAya che tema jIvano pudgalonA saMbaMdhe devAdika paryAya thAya che. jIvano Avo anekadravyAtmaka devAdiparyAya ayukta nathI; kAraNa ke aMdaramAM jotAM, aneka dravyono saMyoga hovA chatAM paNa, jIva kAMI pugalo sAthe ekarUpa paryAya karato nathI, paraMtu tyAM paNa ekalA jIvano (-pudagalaparyAyathI jAdo-) akhkhalita (-potAthI nahi cuta thato) ekadravyaparyAya ja sadAya vatya kare che. upara. have paryAyanA bheda darzAve cheH Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates chAnanatramANa ] zeyatattva-prajJApana 288 NaraNArayatiriyasurA saMThANAdIhiM aNNahA jaadaa| pajjAyA jIvANaM udayAdihiM nnaamkmmss|| 153 / / naranArakatiryaksurAH saMsthAnAdibhiranyathA jaatH| paryAyA jiivaanaamudyaadibhirnaamkrmnnH|| 153 / / nArakastiryaGmanuSyo deva iti kila paryAyA jiivaanaam| te khalu nAmakarmapudgalavipAkakAraNatvenAnekadravyasaMyogAtmakatvAt kukUlAgArAdiparyAyA jAtavedasaH kSodakhilvasaMsthAnAdibhiriva saMsthAnAdibhiranyathaiva bhUtA bhvnti|| 153 / / paryAyabhedAn vyaktIkaroti-NaraNArayatiriyasurA naranArakatiryagdevarUpA avsthaavishessaaH| saMThANAdIhiM aNNahA jAdA saMsthAnAdibhiranyathA jAtAH, manuSyabhave yatsamacaturasrAcisaMsthAna-maudArikazarIrAdikaM ca tadapekSayA bhavAntare'nyadvisadRzaM saMsthAnAdikaM bhvti| tena kAraNena te naranArakAdiparyAyA anyathA jAtA bhinnA bhaNyante; na ca shuddhbuddhaiksvbhaavprmaatmdrvytven| ksmaat| taNakASThapatrAkArAdibhedabhinnasyAgneriva svarUpaM tdev| pajjAyA jIvANaM te ca naranArakAdayo jIvAnAM vibhAvavyaJcanaparyAyA bhnnynte| kaiH kRtvaa| udayAdihiM NAmakammassa uda-yAdibhirnAmakarmaNo nirdossprmaatmshbdvaacyaannirnnaamnirgotraadilkssnnaacchuddhaatmdrvyaadnyaadRshairnaamkrmjnitairbndhodyodiirnnaadibhiriti| yata eva te karmodayajanitAstato jJAyate zuddhAtmasvarUpaM na tiryaMca nAraka deva, nara-e nAma karmodaya vaDe che jIvanA paryAya, je viziSTa saMsthAnAdike. 153. anvayArtha:- [ naranArakatiryakasurAH ] manuSya, nA2.6, tirthaya bhane 35-the, [ nAmakarmaNaH udayAdibhiH] nmn| yAhine sIdhe [jIvAnAM paryAyAH] yon| paryAya cha-[ saMsthAnAdibhiH] : 4so saMsthAnAhi [anyathA jAtAH ] anya anya prkaar| hoya che. TIkAH- nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva-e jIvonA paryAya che. teo nAma-karmarUpa pudgalanA vipAkane kAraNe aneka dravyanA saMyogAtmaka che, tethI jema tuSAnala, aMgAra vagere agninA paryAyo bhUkArUpa, gAMgaDArUpa ityAdi saMsthAno (AkAro) vaDe anya anya prakAranA hoya che, tema jIvanA te nArakAdiparyAyo saMsthAnAdi vaDe anya anya prakAranA ja hoya che. 153. + tuSAnala = photarAMno agni. [ tuSAnala bhUkAnA AkAre hoya che ane aMgAro gAMgaDAnA AkAre hoya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 3OO pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda athAtmano'nyadravyasaMkIrNatve'pyarthanizcAyakamastitvaM svaparavibhAvahetutvenodyotayati taM sabbhAvaNibaddhaM davvasahAvaM tihA smkkhaadN| jANadi jo saviyappaM Na muhadi so annnndviymhi|| 154 / / taM sadbhAvanibaddhaM dravyasvabhAvaM tridhA smaakhyaatm| jAnAti yaH savikalpaM na muhyati so'nydrvye|| 154 / / yatkhalu svalakSaNabhUtaM svarUpAstitvamarthanizcAyakamAkhyAtaM sa khalu dravyasya svabhAva eva, sdbhaavnibddhtvaadrvysvbhaavsy| yathAsau dravyasvabhAvo dravyaguNaparyAyatvena sthityutpAdavyayatvena ca tritayI vikalpabhUmikAmadhirUDhaH parijJAyamAnaH paradravye mohamapohya svapara sNbhvntiiti|| 153 / / atha svarUpAstitvalakSaNaM paramAtmadravyaM yo'sau jAnAti sa paradravye mohaM na karotIti prakAzayati-jANadi jaanaati| jo yaH krtaa| km| taM pUrvoktaM davvasahAvaM prmaatmdrvysvbhaavm| kiNvishissttm| sabbhAvaNibaddhaM svabhAvaH svarUpasattA tatra nibaddhamAdhInaM tanmayaM have, AtmAnuM anya dravya sAthe saMyuktapaNuM hovA chatAM, *arthanizcAyaka astitvane sva-paranA vibhAganA hetu tarIke samajAve che: astitvathI niSpanna dravyasvabhAvane trivikalpane je jANato, te AtamA nahi moha paradravya lahe. 154. anvayArtha:- [ :] je jIva [ taM] te (pUvokta) [ sAvanirdu] astitvaniSpanna, [ tridhA samarathAtaM] traNa prakAre kahelA, [ savinda] bhedovALA [dravyasvamAnaM] dravyasvabhAvane [nAnAti] jANe che, [sa:] te [macaMdravya ] anya dravyamAM [na mukSyati ] moha pAmato nathI. TIkAH- je, dravyane nakkI karanAruM, svalakSaNabhUta svarUpa-astitva kahevAmAM AvyuM, te kharekhara dravyano svabhAva ja che; kAraNa ke dravyano svabhAva astitvaniSpanna (astitvano banelo) che. dravyaguNa-paryAyapaNe tathA dhrauvya-utpAda-vyayapaNe trayAtmaka bhedabhUmikAmAM ArUDha evo A dravyasvabhAva jaNAto thako paradravya pratyenA mohane dUra karIne sva-paranA vibhAgano * arthanizcAyaka = dravyano nizcaya karanAra; dravyane nakkI karanAruM. (dravyano nirNaya karavAnuM sAdhana je svarUpa astitva te sva-parano bheda pADavAmAM sAdhanabhUta che ema A gALAmAM samajAve che. ) * trayAtmaka = traNasvarUpa; traNanA samUhasvarUpa. (dravyano svabhAva dravya, guNa ne paryAya evA traNa bhedovALo tathA dhrauvya, utpAda ne vyaya evA traNa bhedovALo che.) kahAnajainazAstramALA ] zayatattva-prajJApana 301 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates vibhAgaheturbhavati, tataH svarUpAstitvameva svaparavibhAgasiddhaye prtipdmvdhaarym| tathA hiyacetanatvAnvayalakSaNaM dravyaM, yazcetanAvizeSatvalakSaNo guNo, yazcetanatvavyatirekalakSaNa: paryAyastattrayAtmakaM, yA pUrvottaravyatirekasparzinA cetanatvena sthitiryAvuttarapUrvavyatirekatvena cetanasyotpAdavyayau tattrayAtmakaM ca svarUpAstitvaM yasya nu svabhAvo'haM sa khlvymnyH| yacAcetanatvAnvayalakSaNaM dravyaM, yo'cetanAvizeSatvalakSaNo, guNo, yo'cetanatvavyatirekalakSaNa: paryAyastattrayAtmakaM, yA pUrvottaravyatirekasparzinAcetanatvena sthitiryAvRttarapUrvavyatirekatvenAcetanasyotpAdavyayau tattrayAtmakaM ca svarUpAstitvaM yasya tu svabhAvaH pudgalasya sa khlvymnyH| nAsti me moho'sti svprvibhaagH|| 154 / / sdbhaavnibddhm| punarapi kiNvishissttm| tihA samakkhAdaM tridhA samAkhyAtaM kthitm| kevalajJAnAdayo guNAH siddhatvAdivizuddhaparyAyAstadubhayAdhArabhUtaM paramAtmadravyatvamityuktalakSaNa-trayAtmakaM tathaiva zuddhotpAdavyayadhrauvyatrayAtmakaM ca yatpUrvoktaM svarUpAstitvaM tena kRtvA tridhA samyagAkhyAtaM kathitaM prtipaaditm| punarapi kathaMbhUtaM aatmsvbhaavm| saviyappaM savikalpaM pUrvoktadravyaguNaparyAyarUpeNa sbhedm| ya itthaMbhUtamAtmasvabhAvaM jAnAti, Na muhadi so aNNadaviyamhi na muhyati so'nya hetu thAya che, tethI svarUpa-astitva ja sva-paranA vibhAganI siddhi mATe pade pade avadhAravuM - dhya ma se). te // pramaza: (1) cetanapaNAno anvaya jenuM lakSaNa che evuM je dravya (2) cetanAvizeSatva (-cetanAnuM vizeSapaNuM ) jenuM lakSaNa che evo je guNa ane (3) cetanapaNAno vyatireka jenuM lakSaNa che evo je paryAya-e trayAtmaka (evuM svarUpa-astitva) tathA (1) *pUrva ne uttara vyatirekane sparzanArA cetanapaNe je dhrauvya ane (2-3) cetananA uttara ke pUrva vyatirekapaNe je utpAda ne vyaya-e trayAtmaka (evuM) svarUpa-astitva jeno svabhAva che evo huM te kharekhara A anya chuM (arthAta huM pudagalathI sA ho 2tyo ). bhane (1) ayetn5||no manvaya 4nu sakSa cha mej4 dravya, (2) acetanAvizeSatva jenuM lakSaNa che evo je guNa ane (3) acetanapaNAno vyatireka jenuM lakSaNa che evo ja paryAya-e trayAtmaka (evuM svarUpa-astitva) tathA (1) pUrva na uttara vyatirekane sparzanArA acetanapaNe je dhrauvya ane (2-3) acetananA uttara ne pUrva vyatirekapaNe je utpAda ne vyaya-e trayAtmaka (evuM) svarUpa-astitva je pudagalano svabhAva che te kharekhara A (mArAthI) anya che. (bhATe) bhane bho nathI; sva-52no vimA che. * pUrva eTale pahelAMno; uttara eTale pachIno. (cetana pahelAMnA ane pachInA banne paryAyone sparze che tethI te apekSAe dhrauvya che, pachInA arthAta vartamAna paryAyanI apekSAe utpAda che ane pahelAMnA paryAyanI apekSA vyaya.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 302 pravacanasAra [ bhagavAnazrI athAtmano'tyantavibhaktatvAya paradravyasaMyogakAraNasvarUpamAlocayati appA uvaogappA uvaogo NANadaMsaNaM bhnnido| so vi suho asuho vA uvaogo appago hvdi|| 155 / / AtmA upayogAtmA upayogo jJAnadarzanaM bhnnitH| so'pi zubho'zubho vA upayoga Atmano bhvti||155 / / dravye, sa tu bhedajJAnI vizuddhajJAnadarzanasvabhAvamAtmatattvaM vihAya deharAgAdiparadravye mohaM na gcchtiityrthH|| 154 / / evaM naranArakAdiparyAyaiH saha paramAtmano vizeSabhedakathanarUpeNa prathamasthale gAthAtrayaM gtm| athAtmana ktaprakAreNa naranArakAdiparyAyaiH saha bhinnatvaparijJAnaM jAtaM, tAvadidAnI teSAM saMyogakAraNaM kathyate-appA AtmA bhvti| kthNbhuutH| uvaogappA caitanyAnuvidhAyI yo'sAvupayogastena nirvRtttvaadupyogaatmaa| uvaogo NANadaMsaNaM bhaNido sa copayogaH savikalpaM jJAnaM nirvikalpaM darzanamiti bhnnitH| so vi suho so'pi jJAnadarzanopayogo dharmAnurAgarUpaH zubhaH, bhAvArtha - manuSya, deva vagere anekadravyAtmaka paryAyomAM paNa jIvanuM svarUpa astitva ane dareka paramANunuM svarUpa-astitva taddana bhinnabhinna che. sUkSmatAthI jotAM tyAM jIva ane pudgalanuM svarUpa-astitva (arthAta potapotAnAM dravya-guNa-paryAya ane dhrauvya-utpAda-vyaya) spaSTapaNe bhinna jANI zakAya che. sva-parano bheda pADavA mATe jIve A svarUpa-astitvane pagale pagale khyAlamAM levuM yogya che. te // pramANe : sA ( vAmA Avata) yetana dravya-e-paryAya mane yetana dhauvyautpAha-vyaya 4no svabhAva cha mevo iMsA (pusathI) ho 2tyo; bhane / ayetana drvy-guparyAya ane acetana dhrauvya-utpAda-vyaya jeno svabhAva che evuM pudgala A (mArAthI) jAduM rahyuM. mATe mane para pratye moha nathI; sva-parano bheda che. 154. have AtmAne atyaMta vibhakta karavA mATe paradravyanA saMyoganA kAraNanuM svarUpa vicAre che: che AtamA upayogarUpa, upayoga darzana-zAna che; upayoga e AtmA taNo zubha vA azubharUpa hoya che. 155. anvayArtha:- [AtmA upayogAtmA ] mAtmA 75yogAtma cha; [ upayogaH] upayoga [ jJAnadarzanaM bhaNita:] na-zana he cha; [api] bhane [AtmanaH ] AtmAno [ sa: upayoga:] te upayoga [ zubhaH azubhaH vA] zuma athavA azubha [ bhavati ] choya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zeyatattva-prajJApana 303 kahAnajainazAstramALA ] Atmano hi prdrvysNyogkaarnnmupyogvishessH| upayogo hi tAvadAtmanaH svbhaavshcaitnyaanuvidhaayiprinnaamtvaat| sa tu jJAnaM darzanaM ca, saakaarniraakaartvenobhyruuptvaaccaitnysy| athAyamapayogo dvedhA viziSyate shddhaashddhtven| tatra zaddho niruparAgaH, azaddhaH sopraagH| sa tu vizuddhisaMklezarUpatvena vaividhyAduparAgasya dvividhaH zubho'zubhazca / / 155 / / athAtra ka upayogaH paradravyasaMyogakAraNamityAvedayatiuvaogo jadi hi suho puNNaM jIvassa saMcayaM jaadi| asuho vA tadha pAvaM tesimabhAve Na cymtthi|| 156 / / asaho viSayAnurAgarUpo dvessmohruupshcaashbhH| vA vAzabdena zabhAzabhAnarAgarahitatvena shddhH| uvaogo appaNo havadi itthaMbhUtastrilakSaNa upayoga AtmanaH saMbandhI bhvtiityrthH|| 155 / / athopayogastAvannaranArakAdiparyAyakAraNabhUtasya karmarUpasya paradravyasya saMyogakAraNaM bhvti| tAvadidAnIM TIkAH- kharekhara AtmAne paradravyanA saMyoganuM kAraNa *upayogavizeSa che. prathama to upayoga kharekhara AtmAno svabhAva che kAraNa ke te caitanya anuvidhAyI pariNAma che (arthAt upayoga caiitanyane anusarIne thato pariNAma che). ane te (upayoga) jJAna ne darzana che, kAraNa ke caitanya "sAkAra ne nirAkAra ema ubhayarUpa che. have A upayoganA zuddha ane azuddha evA be bheda pADavAmAM Ave che. temAM, zuddha upayoga niparAga (-nirvikAra) che; azuddha upayoga soparAga (-savikAra) che. ane te azuddha upayoga zubha ane azubha ema be prakArano che, kAraNa ke uparAga vizuddhirUpa ane saMkalezarUpa ema be prakArano che (arthAt vikAra maMdakaSAyarUpa ane tIvrakaSAyarUpa ema be prakArano bhAvArtha- AtmA upayogasvarUpa che. prathama to upayoganA be bheda cheH zuddha ane azuddha. pAchA azuddha upayoganA be bheda che: zubha ane azubha. 155 have AmAM kayo upayoga paradravyanA saMyoganuM kAraNa che te kahe cheH upayoga jo zubha hoya, saMcaya thAya puNya taNo tahIM, ne pApasaMcaya azubhathI; jyAM ubhaya nahi, saMcaya nahIM, 156. * upayoga vizeSa = upayogano bheda upayogano prakAra; amuka prakArano upayoga. (azuddha upayoga padravyanA saMyoganuM kAraNa che ema 156 mI gAthAmAM kaheze.) 1. sAkAra = AkArovALuM; bhedovALuM, savikalpa: vizeSa 2. nirAkAra = AkAro vinAnuM; bhedo vinAnuM nirvikalpa; sAmAnya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 304 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM upayogo yadi hi zubhaH puNyaM jIvasya saMcayaM yaati| azubho vA tathA pApaM tayorabhAve na cyo'sti|| 156 / / upayogo hi jIvasya prdrvysNyogkaarnnmshuddhH| sa tu vizuddhisaMklezarUpoparAgavazAt zubhAzubhatvenopAttadvaividhyaH, puNyapApatvenopAttadvaividhyasya paradravyasya saMyogakAraNatvena nirvrtyti| yadA tu dvividhasyApyasyAzuddhasyAbhAvaH kriyate tadA khalUpayogaH zuddha evaavtisstthte| sa punarakAraNameva prdrvysNyogsy|| 156 / / atha zubhopayogasvarUpaM prarUpayati kasya karmaNaH ka upayogaH kAraNaM bhavatIti vicArayati-uvaogo jadi hi suho upayogo yadi cet hi sphuTaM zubho bhvti| puNNaM jIvassa saMcayaM jAdi tadA kAle dravyapuNyaM kartRjIvasya saMcayamupacayaM vRddhi yAti badhyata ityrthH| asuho vA taha pAvaM azubhopayogo vA tathA tenaiva prakAreNa puNyavadravyapApaM saMcayaM yaati| tesimabhAve Na cayamatthi tayorabhAve na cyo'sti| nirdoSinijaparamAtmabhAvanArUpeNa zuddhopayogabalena yadA tayordvayoH zubhAzubhopayogayorabhAvaH kriyate tadobhayaH saMcayaH karmabandho naastiityrthH|| 156 / / evaM zubhAzubhazuddhopayogatrayasya sAmAnyakathanarUpeNa dvitIyasthale gAthAdvayaM gtm| atha vizeSeNa zubhopayogasvarUpaM vyAkhyAti-jo jANAdi anvayArtha:- [upayoga:] upyog| [yadi hi] ho [zubhaH] zubha hoya [jIvasya] to (r)pane [ puNyaM] puSya [ saMcayaM yAti] saMyaya 5 // cha [ tathA vA azubha: ] bhane hI azubha hoya [pApaM] to 55 saMyaya pAme cha. [ tayoH abhAve] temanA (anna) abhAvamA [cayaH na asti ] saMcaya thato nathI. TIkAH- jIvane paradravyanA saMyoganuM kAraNa azuddha upayoga che. ane te (azuddha upayoga) vizuddhi ane saMkalezarUpa uparAgane lIdhe zubha ane azubhapaNe dvividhatAne pAmyo thako, je puNya ane pApapaNe dvividhatAne pAme che evuM je paradravya tenA saMyoganA kAraNa tarIke kAma kare che. (uparAga maMdakaSAyarUpa ane tIvrakaSAyarUpa ema be prakArano hovAthI azuddha upayoga paNa zubha ane azubha evA be prakArano che; temAM, zubha upayoga puNyarUpa paradravyanA saMyoganuM kAraNa thAya che ane azubha upayoga pAparUpa paradravyanA saMyoganuM kAraNa thAya che.) paraMtu jyAre banne prakAranA A azuddha upayogano abhAva karavAmAM Ave che tyAre kharekhara upayoga zuddha ja rahe che, ane te to paradravyanA saMyoganuM akAraNa ja che ( arthAta zuddha upayoga paradravyanA saMyoganuM kAraNa nathI). 156 have zubha upayoganuM svarUpa prarUpe che: Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates hAnanazAstrAmA ] jJayatattva-prajJApana 304 jo jANAdi jiNiMde pecchadi siddhe taheva anngaare| jIvesu sANukaMpo uvaogo so suho tss||157|| yo jAnAti jinendrAn pazyati siddhaaNstthaivaanaagaaraan| jIveSu sAnukampa upayogaH sa shubhstsy|| 157 / / viziSTakSayopazamadazAvizrAntadarzanacAritramohanIyapudgalAnuvRttiparatvena parigRhItazobhanoparAgatvAt paramabhaTTArakamahAdevAdhidevaparamezvarArhatsiddhasAdhuzraddhAne samastabhUtagrAmAnukampAcaraNe ca pravRttaH zubha upyogH|| 157 / / athAzubhopayogasvarUpaM prarUpayati jiNiMde yaH kartA jaanaati| kaan| anantajJAnAdicatuSTayasahitAn kSudhAdyaSTAdazadoSarahitAMzca jinendraan| pecchadi siddhe pshyti| kaan| jJAnAvaraNAdyaSTakarmarahitAnsamyaktvAdyaSTaguNAntarbhUtAnantaguNasahitAMzca siddhaan| taheva aNagAre tthaivaanaagaaraan| anaagaarshbdvaacyaannishcyvyvhaarpnycaacaaraadiythoktlkssnnaanaacaaryopaadhyaaysaadhuun| jIvesu sANukaMpo trasasthAvarajIveSu sAnukampa: sd-yH| uvaogA sA suho sa itthaMbhUta upayogaH zubho bhnnyte| sa ca kasya bhvti| tassa tasya jANe jinone jeha, zraddhe siddhane, aNagArane, je sAnukaMpa jIvo prati, upayoga che zubha tehane. 157. anvayArtha:- [ yaH] 4 [ jinendrAn] neindrone [jAnAti] cha, [ siddhAn tathaiva anAgArAn ] siddhone tathA 29||rone (mAyAryo, 7||dhyaayo bhane sAdhusone ) [ pazyati ] zraddha cha, [ jIveSu sAnukampaH ] yo pratye anupAyuta cha, [ tasya] tene [ saH] te [zubha: upayogaH ] zuma 75yo| . TIkA - viziSTa (khAsa prakAranI) kSayopazamadazAmAM rahelAM darzanamohanIya ane cAritramohanIyarUpa pudgalo anusAra pariNatimAM lAgelo hovAne lIdhe zubha *uparAga grahyo hovAthI, je (upayoga) parama bhaTTAraka, mahA devAdhideva, paramezvara evA ahaMtanI, siddhanI ane sAdhunI zraddhA kaMpA AcaravAmAM pravarte che, te zubha upayoga che. 157 have azubha upayoganuM svarUpa prarUpe che: * 52rAgano artha 248 mA pAne paTiema mo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 308 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM visayakasAogADho dussudiduccittdutttthgotttthijudo| uggo ummaggaparo uvaogo jassa so asuho|| 158 / / viSayakaSAyAvagADho duHshrutidushcittdussttgosstthiyutH| ugra unmArgapara upayogo yasya so'shubhH|| 158 / / viziSTodayadazAvizrAntadarzanacAritramohanIyapudgalAnuvRttiparatvena parigRhItAzobhanoparAgatvAtparamabhaTTArakamahAdevAdhidevaparamezvavarArhatsiddhasAdhubhyo'nyatronmArgazraddhAne viSayakaSAyaduHzravaNadurAzayaduSTasevanogratAcaraNe ca prvRtto'shubhopyogH|| 158 / / puurvoktlkssnnjiivsyetybhipraayH|| 157 / / athAzubhopayogasvarUpaM nirUpayati-visayakasAogADho vissykssaayaavgaaddhH| dussudiducittaduTThagoTThijudo duHshrutidushcittdussttgosstthiyutH| uggo ugrH| ummaggaparo unmaargprH| uvaogo evaM vizeSaNacatuSTayayukta upayogaH pariNAmaH jassa yasya jIvasya bhavati so asuho sa upayogastvazubho bhaNyate, abhedena puruSo vaa| tathA hiviSayakaSAyarahitazuddhacaitanyapariNateH pratipakSabhUto viSayakaSAyAvagADho vissykssaayprinntH| zuddhAtmatattvapratipAdikA zruti: suzrutistadvilakSaNA duzrutiH mithyAzAstrazrutirvA; nizcintAtmadhyAnapariNataM sucittaM, tadvinAzakaM duzcittaM, svaparanimitteSTakAmabhogacintApariNataM rAgAdyapadhyAnaM vA; paramacaitanyapariNatervinAzikA duSTagoSThI, tatpratipakSabhUtakuzIlapuruSagoSThI vaa| itthaMbhUtaduHzrutiduzcittaduSTagoSThIbhiryuto duHshrutidushcittdussttgosstthiyuktH| paramopazamabhAvapariNataparamacaitanyasvabhAvA-tpratikUla: ugrH| vItarAga kuvicAra-saMgati-zravaNayuta, viSaye kaSAye magna je, je ugra ne unmArgapara, upayoga te azubha che. 158. anvayArtha:- [ yasya upayogaH] 4no yo| [viSayakaSAyAvagADhaH] viSaya-pAyama sava2(mana) , [duHzrutiduzcittaduSTagoSThiyutaH] zruti, aviyA2 sane susaMgatimaitiyeto cha, [ ugraH] ucha tathA [ unmArgaparaH] 3bhAbhi to cha, [ saH azubha:] tene te azubha yoga cha. TIkA - viziSTa udayadazAmAM rahelAM darzanamohanIya ane cAritramohanIyarUpa pugalo anusAra pariNatimAM lAgelo hovAne lIdhe azubha uparAga grahyo hovAthI, je (upayoga) parama bhaTTAraka, mahA devAdhideva, paramezvara evA ahaMta, siddha ane sAdhu sivAya anyanI-unmArganI-zraddhA karavAmAM tathA viSaya, kaSAya, kuzravaNa, kuvicAra, kusaMga ane ugratA AcaravAmAM pravarte che, te azubha upayoga che. 158. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates khAna,nazAstramA ] zayatattva-prajJApana 309 atha paradravyasaMyogakAraNavinAzamabhyasyati asuhovaogarahido suhovajutto Na annnndviymhi| hojjaM majjhattho'haM NANappagamappagaM jhaae||159 / / azubhopayogarahitaH zubhopayukto na anydrvye| bhavanmadhyastho'haM jJAnAtmakamAtmakaM dhyaayaami|| 159 / / yo hi nAmAyaM paradravyasaMyogakAraNatvenopanyasto'zuddha upayogaH sa khalu mandatIvrodayadazAvizrAntaparadravyAnuvRttitantratvAdeva pravartate, na punrnysmaat| tato'hameSa sarvasminneva paradravye madhyastho bhvaami| evaM bhavaMzcAhaM paradravyAnuvRttitantratvAbhAvAt zubhenAzubhena sarvajJapraNItanizcayavyavahAramokSamArgAdvilakSaNa unmaargprH| itthaMbhUtavizeSaNacatuSTayasahita upayogaH pariNAma: tatpariNatapuruSo vetyazubhopayogo bhaNyata ityrthH|| 158 / / atha zubhAzubharahitazuddhopa-yogaM prarUpayati-asuhovaogarahido azubhopayogarahito bhvaami| sa kaH ahaM ahaM krtaa| punarapi kthNbhuutH| suhovajutto Na zubhopayogayuktaH pariNato na bhvaami| kva viSaye'so shubhop-yogH| aNNadaviyamhi nijprmaatmdrvyaadnydrvye| tarhi kathaMbhUto bhvaami| hojjaM majjhattho jIvitamaraNalAbhAlAbhasukhaduHkhazatrumitranindAprazaMsAdiviSaye madhyastho bhvaami| itthaMbhUtaH san kiM kromi| NANappagamappagaM jhAe jJAnAtmakamAtmAnaM dhyaayaami| jJAnena nirvRttaM jJAnAtmakaM have paradravyanA saMyoganuM je kAraNa (azuddha upayoga) tenA vinAzane abhyAse che madhyastha paradravya thato, azubhopayoga rahita ne zubhamAM ayukta, huM dhyAuM chuM nija Atmane jJAnAtmane. 159. anvayArtha:- [anyadravye ] anya dravyamA [ madhyasthaH] madhyastha [ bhavan ] thato [aham ] hUM [azubhopayogarahitaH ] azubhopayoga rahita thayo yo tema 4 [zubhopayuktaH na ] zubhopayuti nahi thayo yo [jJAnAtmakam ] nAma [AtmakaM] yAtmAne [dhyAyAmi ] dhyAchu. TIkAH- je A (156, mI gAthAmAM) paradravyanA saMyoganA kAraNa tarIke kahevAmAM Avelo azuddha upayoga, te kharekhara maMda-tIvra udayadazAmAM rahelA paradravya anusAra pariNatine AdhIna thavAthI ja pravarte che, paraMtu anya (koI) kAraNathI nahi. mATe badhAya paradravyamAM huM A madhyastha thAuM. ane ema madhyastha thato huM paradravya anusAra pariNatine Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates u08 pravacanasAra [ bhagavAna zrI vAzuddhopayogena nirmukto bhUtvA kevalasvadravyAnuvRttiparigrahAt prasiddhazuddhopayoga upayogAtmanAtmanyeva nityaM nishclmupyuktstisstthaami| eSa me prdrvysNyogkaarnnvinaashaabhyaasH|| 159 / / atha zarIrAdAvapi paradravye mAdhyasthaM prakaTayati NAhaM deho Na maNo Na ceva vANI Na kAraNaM tesi| kattA Na Na kArayidA aNumaMtA va kattINaM / / 160 / / nAhaM deho na mano na caiva vANI na kAraNaM tessaam| kartA na na kArayitA anumantA naiva krtRnnaam||160|| kevalajJAnAntarbhUtAnantaguNAtmakaM nijAtmAnaM zuddhadhyAnapratipakSabhUtasamastamanoratharUpacintAjAla-tyAgena dhyAyAmIti zuddhopayogalakSaNaM jnyaatvym||159 / / evaM zubhAzubhazuddhopayogavivaraNarUpeNa tRtIyasthale gAthAtrayaM gtm| atha dehamanovacanaviSaye'tyantamAdhyasthyamudyotayati-NAhaM deho Na maNo Na ceva vANI nAhaM deho na mano na caiva vaannii| manovacanakAyavyApArarahitAtparamAtma-dravyAdinnaM yanmanovacanakAyatrayaM nizcayanayena tannAhaM bhvaami| tataH kAraNAttatpakSapAtaM muktvaatyntmdhystho'smi| Na kAraNaM tesiM na kAraNaM tessaam| nirvikAraparamAhAdaikalakSaNasukhA-mRtapariNateryadupAdAnakAraNabhUtamAtmadravyaM tadvilakSaNo manovacanakAyAnAmupAdAnakAraNabhUtaH pudgalapiNDo na bhvaami| tataH kAraNAttatpakSapAtaM muktvaatyntmdhystho'smi| kattA Na hi kAraidA aNumaMtA va kattINaM kartA na hi kArayitA AdhIna nahi thavAthI zubha athavA azubha evo je azuddha upayoga tenAthI mukta thaIne, kevaLa svadravya anusAra pariNatine grahavAthI jene zuddhopayoga siddha thayo che evo thayo thako, upayogAtmA vaDe ( upayogarUpa nija svarUpa vaDe) AtmAmAM ja sadA nizcaLapaNe upayukta rahuM chuM. A mAro paradravyanA saMyoganA kAraNanA vinAzano abhyAsa che. 159. have zarIrAdi paradravya pratye paNa madhyasthapaNuM pragaTa kare che: huM deha nahi, vANI na, mana nahi, temanuM kAraNa nahIM, itana, rayitAna, anumaMtA hu~ tAno nahI. 160. anvayArtha:- [ahaM dehaH na ] huM he6 nathI, [ manaH na ] bhana nathI, [ ca eva ] tama 4 [ vANI na] vA nathI: [ teSAM kAraNaM na] tamana 25 nathI. [kartA na] hA nathI, [ kArayitA na ] yitA (2 // 1 // 2) nathI, [ kartRNAm anumantA na eva ] utAno anumo6 nathI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 3/9 zarIraM ca vAcaM ca manazca paradravyatvenAhaM prapadye; tato na teSu kazcidapi mama pakSapAto'sti, sarvatrApyahamatyantaM mdhystho'smi| tathA hi-na khalvahaM zarIravAGmanasAM svarUpAdhArabhUtamacetanadravyamasmi; tAni khalu mAM svarUpAdhAramantareNApyAtmanaH svarUpaM dhaarynti| tato'haM zarIravAGmanaHpakSapAtamapAsyAtyantaM mdhystho'smi| na ca me zarIravAGmanaHkAraNAcetanadravyatvamasti; tAni khalu mAM kAraNamantareNApi kAraNavanti bhvnti| tato'haM tatkAraNatvapakSapAtamapAsyAsmyayamatyantaM mdhysthH| na ca me svatantrazarIravAGmanaHkArakAcetanadravyatvamasti; tAni khalu mAM kartAramantareNApi kriymaannaani| tato'haM pAtamapAsyAsmyayamatyantaM mdhysthH| na ca me svatantrazarIravAGmanaHkArakAcetanadravyaprayojakatvamasti; tAni khalu mAM kArakaprayojakamantareNApi kriymaannaani| tato'haM tatkArakaprayojakatvapakSapAtamapAsyAsmyayamatyantaM mdhysthH| na ca me svatantrazarIravAGmanaHkArakAcetanadravyA anumantA naiva krtRnnaam| svazuddhAtmabhAvanAviSaye yatkRtakAritAnumatasvarUpaM tadvilakSaNaM yanmanovacanakAyaviSaye kRtakAritAnumatasvarUpaM tannAhaM bhvaami| tataH kAraNAttatpakSapAtaM muktvAtyantamadhyastho'smIti TIkA:- zarIra, vANI ane manane huM paradravyapaNe samajuM tethI temanA pratye mane kAMI paNa pakSapAta nathI, (te) badhAMya pratye huM atyaMta madhyastha chuM. te A pramANe : kharekhara huM zarIra, vANI ane mananA svarUpanA AdhArabhUta evuM acetanadravya nathI; huM svarUpa-AdhAra vinA paNa (arthAt huM temanA svarUpano AdhAra hoyA vinA paNa ) teo kharekhara potAnA svarUpane dhAre che. mATe huM zarIra, vANI ane manano pakSapAta choDI atyaMta madhyastha chuM. vaLI huM zarIra, vANI ane mananuM kAraNa evuM acetanadravya nathI; huM kAraNa vinA paNa (arthAt huM kAraNa hoyA vinA paNa) teo kharekhara kAraNavALAM che. mATe temanA kAraNapaNAno pakSapAta choDI huM A atyaMta madhyastha chuM. vaLI huM svataMtrapaNe zarIra, vANI ane mananuM kAraka (-karanAruM, kartA) evuM acetanadravya nathI; huM karyA vinA paNa teo kharekhara karAya che. mATe temanA kartApaNAno pakSapAta choDI huM A atyaMta madhyastha chuM. vaLI huM, svataMtrapaNe zarIra, vANI ane mananuM kAraka (-karanAruM, kartA) evuM je acetanadravya teno prayojaka nathI; huM kartA-prayojaka vinA paNa (arthAt huM temanA kartAno prayojaka-temano karAvanAra-hoyA vinA paNa ) teo kharekhara karAya che. mATe temanA kartAnA prayojakapaNAno (karAvanArapaNAno) pakSapAta choDI huM A atyaMta madhyastha chuM. vaLI huM svataMtrapaNe zarIra, vANI ane mananuM kAraka (-karanAruM) je acetanadravya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 31) pravacanasAra [ bhagavAnazrInujJAtRtvamasti; tAni khalu mAM kArakAnujJAtAramantareNApi kriymaannaani| tato'haM tatkArakAnujJAtRtvapakSapAtamapAsyAsmyayamatyantaM mdhysthH|| 160 / / atha zarIravAGmanasAM paradravyatvaM nizcinoti deho ya maNo vANI poggaladavvappaga tti nnidditttthaa| poggaladavvaM hi puNo piMDo prmaannudvvaannN|| 161 / / dehazca mano vANI pudgaladravyAtmakA iti nirdissttaaH| pudgaladravyamapi punaH piNDa: prmaannudrvyaannaam|| 161 / / zarIraM ca vAk ca manazca trINyapi paradravyaM, pudgldrvyaatmktvaat| pudgaladravyatvaM tu teSAM pudgldrvysvlkssnnbhuutsvruupaastitvnishcittvaat| tathAvidhapudgaladravyaM tvanekapara taatprym|| 160 / / atha kAyavAGmanasAM zuddhAtmasvarUpAtparadravyatvaM vyavasthApayati-deho ya maNo vANI puggaladavvappaga tti NiddiTThA dehazca mano vANI tisro'pi pudgaladravyAtmakA iti nirdissttaaH| ksmaat| vyavahAreNa jIvena sahaikatvepi nizcayena prmcaitnyprkaashprinnterbhinntvaat| pudgaladravyaM kiM bhnnyte| puggaladavvaM hi paNo piMDo paramANadavvANaM padaladravyaM hi sphaTa punaH piNDa: samaho bhvti| kessaam| paramANudravyANAmityarthaH / / 161 / / athAtmanaH zarIrarUpaparadravyAbhAvaM teno anumodaka nathI; huM kartA-anumodaka vinA paNa (arthAt huM temanA kartAno anumodaka hoyA vinA paNa ) teo kharekhara karAya che. mATe temanA kartAnA anumodakapaNAno pakSapAta choDI huM A atyaMta madhyastha chu. 160. have, zarIra, vANI ane mananuM paradravyapaNuM nakkI kare che: mana, vANI tema ja deha pudagaladravyarUpa nirdiSTa che; ne teha pudgaladravya bahu paramANuono piMDa che. 161. anvayArtha:- [ dehaH ca manaH vANI] heha, mana bhane vA [pudgaladravyAtmakAH] puladravyAtma [iti nirdiSTAH ] (pItaheve ) cha; [ api punaH] ane [ pudgaladravyaM ] te he 56sadravya [ paramANudravyANAM piNDaH ] 52bhAdravyono piMDa cha. TIkAH- zarIra, vANI ane mana traNeya pAradravya che, kAraNa ke pudgaladravyAtmaka che. temane pudgaladravyapaNuM che, kAraNa ke teo pudgaladravyanA svalakSaNabhUta svarUpa-astitvamAM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] mANudravyANAmekapiNDaparyAyeNa pariNAmaH, anekaparamANudravyasvalakSaNabhUtasvarUpAstitvAnAmanekatve'pi kthNcidektvenaavbhaasnaat|| 161 / / athAtmanaH paradravyatvAbhAvaM paradravyakartRtvAbhAvaM ca sAdhayati NAhaM poggalamaio Na te mayA poggalA kayA piMDaM / tamhA hi Na deho'haM kattA vA tassa dehassa / / 162 / / jJayatattva-prajJApana nAhaM pudgalamayo na te mayA pudgalAH kRtAH piNDam / tasmAddhi na deho'haM kartA vA tasya dehasya / / 162 / / yadetatprakaraNanirdhAritaM pudgalAtmakamantarnItavAGmanodvaitaM zarIraM nAma paradravyaM na tAvadahamasmi, mamApudgalamayasya pudglaatmkshriirtvvirodhaat| na cApi tasya kAraNadvAreNa 311 tatkartRtvAbhAvaM ca nirUpayati - NAhaM puggalamaio nAhaM pudgalamayaH / Na te mayA puggalA kayA piMDA na ca te pudgalA mayA kRtAH piNDAH / tamhA hi Na deho'haM tasmAddeho na bhavAmyahaM / hi sphuTaM / nizcita ( -rahelAM ) che. tathAvidha pudgaladravya aneka 52mANudravyono ekapiMDaparyAyarUpe pariNAma che, kAraNa ke aneka paramANudravyonAM svalakSaNabhUta svarUpa-astitvo aneka hovA chatAM kathaMcit (snigdhatva-3kSatvaGkRta aMdhaparizAmanI apekSAo ) kheDapo avabhAse che. 191. have AtmAne paradravyapaNAno abhAva ane padravyanA kartApaNAno abhAva siddha kare che: huM paudgalika nathI, pudgalo meM piMDarUpa karyAM nathI; tethI nathI huM deha vA te dehano kartA nathI. 162. anvayArthaH[ahaM pudgalamayaH na ] hu~ puchgasamaya nathI ane [te pudgalAH ] te puchgalo [ mayA piNDaM na kRtAH] meM [paMDa35 nathI; [ tasmAt hi ] tethI [ ahaM na deha: ] huM he nathI [vA ] tebha 4 [ tasya dehasya kartA ] te hehano DartA nathI. TIkA:- prathama to, je A prakaraNathI nirdhArita, puddagalAtmaka zarIra nAmanuM padravya-ke jenI aMdara vANI ane mana e be samAI jAya che-te huM nathI, kAraNa ke apuddagalamaya evo huM puddagalAtmaka za2I25Ne hovAmAM virodha che. vaLI evI ja rIte tenA * tathAvidha = te prakAranuM arthAt zarIrAdirUpa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 312 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM kartRdvAreNa kartRprayojakadvAreNa katranumantudvAreNa vA zarIrasya kartAhamasmi, mamAnekaparamANudravyaika. piNDaparyAyapariNAmasyAkarinekaparamANudravyaikapiNDaparyAyapariNAmAtmakazarIrakartRtvasya sarvathA virodhaat|| 162 / / atha kathaM paramANudravyANAM piNDaparyAyapariNatiriti saMdehamapanudati apadeso paramANU padesametto ya sayamasaddo jo| Niddho vA lukkho vA dupdesaadittmnnuhvdi|| 163 / / apradezaH paramANuH pradezamAtrazca svayamazabdo yH| nigdho vA rUkSo vA dviprdeshaaditvmnubhvti|| 163 / / kattA vA tassa dehasya kartA vA na bhavAmi tasya dehsyeti| ayamatrArthaH deho'haM na bhvaami| ksmaad| azarIrasahajazuddhacaitanyapariNatatvena mama dehtvvirodhaat| kartA vA na bhavAmi tasya dehsy| tadapi ksmaat| niHkriyaparamacijjyotiHpariNatatvena mama dehkrttvvirodhaaditi|| 162 / / evaM kAyavAGamanasAM zaddhAtmanA saha bhedakathanarUpeNa catarthasthale gAthAtrayaM gtm| iti pUrvoktaprakAreNa 'atthittaNicchidasya hi' ityAyekAdazagAthAbhiH sthalacatuSTayena prathamo vizeSAntarAdhikAraH smaaptH| ( arthAt zarIranA) kAraNa dvArA, kartA dvArA, kartAnA prayojaka dvArA ke kartAnA anumodaka dvArA, zarIrano kartA huM nathI, kAraNa ke aneka paramANudravyonA ekapiMDaparyAyarUpa pariNAmano akartA evo huM aneka paramANudravyonA ekapiMDaparyAyarUpa *pariNAmAtmaka zarIranA kartApaNe hovAmAM sarvathA virodha che. 162. have "paramANudravyone piMDaparyAyarUpa pariNati kaI rIte thAya che" evA saMdehane dUra kare che: paramANu je apradeza, tema pradezamAtra, azabda che, te snigdha rUkSa banI pradezayAdivasva anubhave. 163. anvayArtha:- [paramANuH] 52mA [yaH apradezaH] 4 pradeza cha, [ pradezamAtraH] pradezamAtra cha [ca] bhane [svayam azabda:] pote. aza6 cha, [ snigdhaH vA rUkSa: vA] te sni ath| 36 thayo yo [ dvipradezAditvam anubhavati ] dvipradeza65j anubhava cha. * zarIra aneka paramANudravyono ekapiMDaparyAyarUpa pariNAma che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 313 paramANurhi vyAdipradezAnAmabhAvAdapradezaH, ekapradezasadbhAvAtpradezamAtraH, svymnekprmaannudrvyaatmkshbdpryaayvyktysNbhvaadshbdshc| yatazcatuHsparzapaJcarasadvigandhapaJcavarNAnAmavirodhena sadbhAvAt snigdho vA rUkSo vA syAt, tata eva tasya piNDaparyAyapariNatirUpA dviprdeshaaditvaanubhuutiH| athaivaM nigdharUkSatvaM pinnddtvsaadhnm|| 163 / / atha kIdRzaM tatnigdharUkSatvaM paramANorityAvedayati atha kevalapudgalabandhamukhyatvena navagAthAparyantaM vyAkhyAnaM kroti| tatra sthaladvayaM bhvti| paramANUnAM parasparabandhakathanArthaM 'apadeso paramANU' ityAdiprathamasthale gaathaactussttym| tadanantaraM skandhAnAM bandhamukhyatvena 'dupadesAdI khaMdhA' ityAdidvitIyasthale gaathaapnyckm| evaM dvitIyavizeSAntarAdhikAre smudaaypaatnikaa| atha yadyAtmA pudgalAnAM piNDaM na karoti tarhi kathaM piNDaparyAyapariNatiriti prazne pratyuttaraM dadAti-apadeso aprdeshH| sa kH| paramANU pudglprmaannuH| punarapi kthNbhuutH| padesametto ya dvitIyAdipradezAbhAvAt prdeshmaatrshc| punazca kiNruupH| sayamasaddo ya svayaM vyktiruupennaashbdH| evaM vizeSaNatrayaviziSTa: san Niddho vA lukkho vA snigdho vA rUkSo vA yataH kAraNAtsaMbhavati tataH kAraNAt dupadesAdittamaNuhavadi dvipradezAdirUpaM bndhmnubhvtiiti| tathA hi-yathAyamAtmA zuddhabuddhakasvabhAvena bandharahito'pi pazcAdazuddhanayena snigdhasthAnIyarAgabhAvena rUkSasthAnIyadveSabhAvena yadA pariNamati tadA paramAgamakathitaprakAreNa bandhamanubhavati, tathA paramANurapi svabhAvena bandharahito'pi yadA bandhakAraNabhUtasnigdharUkSaguNena pariNato bhavati tadA pudgalAntareNa saha vibhAvaparyAyarUpaM bndhmnubhvtiityrthH|| 163 / / atha kIdRzaM tatsnigdharUkSatvamiti pRSTe pratyuttaraM TIst:- 4252 52mA dvi- (ne, 9 2) prdeshon| amAyane dI pradeza cha, eka pradezanA sadabhAvane lIdhe pradezamAtra che ane svayaM aneka paramANudravyAtmaka zabda paryAyanI vytin| (- ) asaMbhavane sIdhe aza6 cha. (te 52 // ) avirodhapUrva ya2. sparza, pAya rasa, be gaMdha ane pAMca varNanA saddabhAvane lIdhe snigdha (cIkaNo) athavA rUkSa (lukho) thAya che tethI ja tene *piMDaparyAyapaNe pariNatirUpa dvipadezAdipaNAnI anubhUti thAya che. A rIte snigdharUkSapaNuM piMDapaNAnuM kAraNa che. 163. have paramANune te snigdha-rUkSapaNe kevA prakAranuM hoya che te kahe che: * eka paramANune bIjA eka paramANu sAthe piMDarUpe pariNati te ddhipradezIpaNAnI anubhUti che; eka paramANune bIjA be paramANuo sAthe piMDarUpe pariNati te tripradezIpaNAno anubhava che. A pramANe paramANu anya paramANuo sAthe piMDarUpe pariNamatAM anekapradezIpaNuM anubhave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 314 pravacanasAra [ bhagavAnazrI eguttaramegAdI aNussa NiddhattaNaM ca lukkhttN| pariNAmAdo bhaNidaM jAva annNtttmnnubhvdi|| 164 / / ekotaramekAdyaNoH snigdhatvaM vA ruuksstvm| pariNAmAdbhaNitaM yaavdnnttvmnubhvti|| 164 / / paramANorhi tAvadasti pariNAmaH tasya vstusvbhaavtvenaantikrmaat| tatastu pariNAmAdupAttakAdAcitkavaicitryaM citraguNayogitvAtparamANorekAyekottarAnantAvasAnAvibhAgaparicchedavyApi snigdhatvaM vA rUkSatvaM vA bhvti||164|| dadAti-eguttaramegAdI ekottrmekaadi| kim| NiddhattaNaM ca lukkhattaM snigdhatvaM rUkSatvaM ca krmtaapnnN| bhaNidaM bhaNitaM kthitm| kiNpryntm| jAva aNaMtattamaNubhavadi anantatvamanantaparyantaM yAvadanubhavati praapnoti| ksmaatskaashaat| pariNAmAdo prinntivishessaatprinnaamitvaadityrthH| kasya sNbndhi| aNussa aNo: pudglprmaannoH| tathA hi-yathA jIve jalAjAgomahiSIkSIre snehavRddhivatsnehasthAnIyaM rAgatvaM rUkSasthAnIyaM dveSatvaM bandhakAraNabhUtaM jaghanyavizuddhi-saMklezasthAnIyamAdiM kRtvA paramAgamakathitakrameNotkRSTavizuddhisaMklezaparyantaM vardhate, tathA pudgalaparamANudravye'pi snigdhatvaM rUkSatvaM ca bandhakAraNabhUtaM pUrvoktajalAditAratamya-zaktidRSTAntenaikaguNasaMjJAM jaghanyazaktimAdiM kRtvA guNasaMjJenAvibhAgapari ekAMzathI AraMbhI jyAM avibhAga aMza anaMta che, snigdhatva vA rUkSatva e pariNAmathI pa2mANune. 164. anvayArtha:- [aNo: ] 52mAne [pariNAmAt ] pri9||mne sIdhe [ ekAdi] methI (-mer3a bhavimA pratichepthI ) Hinne [ekottaraM] me tai [ yAvat anantatvam anubhavati] mnt59||ne (-anaMta avibhAga prtich59||ne) 5|me tyAMsudhArnu [ snigdhatvaM vA rUkSatvaM] snipatya athavA 3kSatva hoya che ama [ bhaNitam ] (nive) 'yuM cha.. TIkA:- prathama to paramANune pariNAma hoya che kAraNa ke te ( pariNAma) vastuno svabhAva hovAthI ullaMghI zakAto nathI. ane te pariNAmane lIdhe je kadAcitka vicitratA dhAraNa kare che evuM, ekathI mAMDIne eka eka vadhatAM anaMta avibhAga praticchedo sudhI vyApanAruM snigdhatva athavA rUkSatva paramANu hoya che kAraNa ke paramANu aneka prakAranA guNavALo che. 1. ShAyit = 85 pA2. hoya sa; kSa1i5; manitya. 2. vicitratA = aneka prakAratA; vividhatA; anekarUpatA. (cIkaNApaNuM ane lUkhApaNuM pariNAmane lIdhe kSaNika bhane 35taa-trtmtaa-ghaa29|| 72 cha) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana 315 athAtra kIdRzAtsnigdharUkSatvAtpiNDatvamityAvedayatiNiddhA vA lukkhA vA aNupariNAmA samA va visamA vaa| samado durAdhigA jadi bajhaMti hi aadiprihiinnaa|| 165 / / snigdhA vA rUkSA vA aNupariNAmAH samA vA viSamA vaa| samato vyadhikA yadi badhyante hi aadiprihiinnaaH|| 165 / / cchedadvitIyanAmAbhidheyena zaktivizeSeNa vrdhte| kiNpryntN| yaavdnntsNkhyaanm| ksmaat| pudgaladravyasya pariNAmitvAt, pariNAmasya vastusvabhAvAdeva nissedhitumshkytvaaditi|| 164 / / athAtra kIdRzAsnigdharUkSatvaguNAt piNDo bhavatIti prazne samAdhAnaM dadAti-bajjhaMti hi badhyante hi sphuttm| ke| karmatApannAH aNupariNAmA annuprinnaamaaH| aNupariNAmazabdenAtra pariNAmapariNatA aNavo gRhynte| kthNbhuutaaH| NiddhA vA lukkhA vA snigdhapariNAmapariNatA vA rUkSapariNAmapariNatA vaa| punarapi kiNvishissttaaH| samA va visamA vA dvizakticatuHzakti-SaTzaktyAdipariNatAnAM sama iti saMjJA, trizaktipaJcazaktisaptazaktyAdipariNatAnAM viSama iti sNjnyaa| punazca kiNruupaaH| samado durAdhigA jadi samataH samasaMkhyAnAtsakAzAd dvAbhyAM guNAbhyAmadhikA yadi cet| kathaM dviguNAdhikatva bhAvArtha:- paramANu pariNAmavALo hovAthI tenAM snigdhatva ane rUkSatva eka * avibhAga praticchedathI mAMDIne anaMta avibhAga pratiSThado sudhI taratamatA pAme che. 164. have kevAM snigdha-rUkSatvathI piMDapaNuM thAya che te kahe che: ho snigdha athavA rUkSa aNu-pariNAma, sama vA viSama ho, baMdhAya jo guNaya adhika; nahi baMdha hoya jaghanyano. 165. anvayArtha:- [aNupariNAmAH ] 52maa-529||bho, [ snigdhAH vA rUkSAH vA] sni ho 36 ho, [ samAH vA viSamAH vA] hI maMzA ho mehI aMza ho, [ yadi samataH vyadhikaH] so samAna 2di se madhi maMzA choya to [ badhyante hi baMdhAya cha, [AdiparihINAH ] 45nya aMzavALo baMdhAto nathI. * koI guNamAM (eTale ke guNanA paryAyamAM) aMzakalpanA karavAmAM AvatAM, teno je nAnAmAM nAno (niraMza) aMza paDe tene te guNano (eTale ke guNanA paryAyano) avibhAga praticcheda kahevAmAM Ave che (bakarI karatAM gAyanA dUdhamAM ane gAya karatAM bheMsanA dUdhamAM cIkAzanA avibhAga praticchedo vadhAre hoya che. dhULa karatAM rAkhamAM ane rAkha karatAM retImAM lUkhApaNAnA avibhAga praticchedo adhika hoya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 316 pravacanasAra [ bhagavAnazrIduMdu samato vyadhikaguNAddhi snigdharUkSatvAdbandha ityutsargaH, snigdharUkSavyadhikaguNatvasya hi pariNAmakatvena bndhsaadhntvaat| na khalvekaguNAt snigdharUkSatvAdbandha ityapavAdaH, ekaguNasnigdharUkSatvasya hi pariNamyapariNAmakatvAbhAvena bndhsyaasaadhntvaat||165|| miti cet| eko dviguNastiSThati dvitIyo'pi dviguNa iti dvau samasaMkhyAnau tiSThatastAvat ekasya vivakSitadviguNasya dviguNAdhikatve kRte sati saH caturguNo bhavati zakticatuSTayapariNato bhvti| tasya caturguNasya pUrvoktadviguNena saha bandho bhvtiiti| tathaiva dvau trizaktiyukto tiSThatastAvat, tatrApyekasya triguNazabdAbhidheyasya trizaktiyuktasya paramANoH zaktidvayamelApake kRte sati paJcaguNatvaM bhvti| tena paJcaguNena saha pUrvoktatriguNasya bandho bhvti| evaM dvayordvayoH snigdhayordvayordvayo rUkSayordvayordvayoH snigdharUkSayorvA samayoH viSamayozca dviguNAdhikatve sati bandho bhavatItyarthaH, kiMtu vishesso'sti| AdiparihINA Adizabdena jalasthAnIyaM jaghanyasnigdhatvaM vAlakAsthAnIyaM jaghanyarU tAbhyAM vihInA AdiparihINA bdhynte| kiMcaparamacaitanyapariNatilakSaNaparamAtmatattvabhAvanArUpadharmadhyAnazukladhyAnabalena yathA jaghanyasnigdhazaktisthAnIye kSINarAgatve sati jaghanyarUkSazaktisthAnIye kSINadveSatve ca sati jalavAlukayoriva jIvasya bandho na bhavati, tathA pudgalaparamANorapi jaghanyasnigdharUkSazaktiprastAve bandho na bhvtiitybhipraayH|| 165 / / atha tamevArthaM vizeSeNa samarthayati-guNazabdavAcyazaktidvayayuktasya snigdhaparamANozcaturguNasnigdhena rUkSeNa vA samazabdasaMjJena TIkA:- samAna karatAM be guNa adhika snigdhatva ke rUkSatva hoya to baMdha thAya che te utsarga (sAmAnya niyama) che; kAraNa ke snigdhatva ke rUkSatvanuM be guNa adhika hovApaNuM te pariNAmaka hovAthI baMdhanuM kAraNa che. eka guNa snigdhatva ke rUkSatva hoya to baMdha thato nathI te apavAda che; kAraNa ke eka guNa snigdhatva ke rUkSatvane 'pariNamya-pariNAmakapaNAno abhAva hovAthI baMdhanA kAraNapaNAno abhAva che. 165. 1. gue| = aMza; avibhAga prati 2. 529||m = parimAnAra; parimavAmA nimitta bhUta. 3. pariNamya = pariNamavAyogya [ dasa aMza snigdhatAvALo paramANu bAra aMza rUkSatAvALA paramANu sAthe baMdhAIne skaMdha banatAM, dasa aMza snigdhatAvALo paramANu bAra aMza rUkSatArUpe pariNamI jAya che; athavA dasa aMza snigdhatAvALo paramANu bAra aMza snigdhatAvALA paramANu sAthe baMdhAIne skaMdha banatAM, dasa aMza snigdhatAvALo paramANu bAra aMza snigdhatArUpe pariNamI jAya che; mATe ochA aMzavALo paramANu pariNamya che ane be adhika aMzavALo paramANu pariNAmaka che. eka aMza snigdhatA ke rUkSatAvALo paramANu (sAmAnya niyama anusAra) pariNAmaka to nathI ja, ane jaghanyabhAvamAM vartato hovAthI pariNamya paNa nathI A rIte jaghanyabhAva baMdhanuM kAraNa nathI.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 317 hAnanazAstrAmA ] zayatattva-prajJApana atha paramANUnAM piNDatvasya yathoditahetutvamavadhArayatiNiddhattaNeNa duguNo caduguNaNiddheNa bNdhmnnubhvdi| lukkheNa vA tiguNido aNu bajjhadi pNcgunnjutto|| 166 / / snigdhatvena dviguNazcaturguNasnigdhena bndhmnubhvti| rUkSeNa vA triguNito'Nurbadhyate pnycgunnyuktH|| 166 / / yathoditahetukameva paramANUnAM piNDatvamavadhArya, dvicaturguNayostripaJcaguNayozca dvayoH snigdhayoH dvayo rUkSayordvayoH snigdharUkSayorvA paramANvorbandhasya prsiddheH| uktaM ca "NiddhA NiddheNa bajjhaMti lukkhA lukkhA ya pogglaa| NiddhalukkhA ya bajhaMti rUvArUvI ya pogglaa||'' tathaiva trizaktiyuktarUkSasya paJcaguNarUkSeNa snigdhena vA viSamasaMjJena dviguNAdhikatve sati bandho bhavatIti jnyaatvym| ayaM tu vizeSa:-paramAnandaikalakSaNasvasaMvedanajJAnabalena hIyamAnarAgadveSatve sati pUrvokta have paramANuone piMDapaNAmAM yathokta hetu che (arthAta upara kahyuM te ja kAraNa che) ema nahI recha: caturaMza ko snigdhANu saha ya-aMzamaya snigdhANuno; paMcAMzI aNu sahu baMdha thAya trayAMzamaya rUkSANuno. 166. anvayArtha:- [ snigdhatvena dviguNaH ] sni55 meM aMzANo 52mA [ caturguNasnigdhena ] yAra aMzavANA snigya (athavA 36) 52bhAzu sAthe [bandham anubhavati] baMgha anubhava cha; [ vA] athavA [rUkSeNa triguNitaH aNuH] 3154 39 aMzavANo 52 / 4 [ paJcaguNayuktaH] 5iya aMzavANA sAthe Tho'yo thao [ badhyate] baMdhAya che. TIkA- yathokta hetuthI ja paramANuone piMDapaNuM thAya che ema nakkI karavuM, kAraNa ke be ane cAra guNavALA tathA traNa ane pAMca guNavALA-evA be snigdha paramANuone athavA evA be rUkSa paramANuone athavA evA be snigdha-rUkSa paramANuone (-eka snigdha ane eka rUkSa paramANane) baMdhanI prasiddhi cha.idhuMcha: 'NiddhA NiddheNa bajhaMti lukkhA lukkhA ya pogglaa| NiddhalukkhA ya bajjhaMti rUvArUvI ya pogglaa||' 'Niddhassa NiddheNa durAhieNa lukkhassa lukkheNa duraahienn| Niddhassa lukkheNa havedi baMdho jahaNNavajje visame same vaa||' Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 318 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda .. " Niddhassa NidveNa durAhieNa lukkhassa lukkheNa durAhieNa / Niddhassa lukkheNa havedi baMdho nadaLavapne visame same vA||''|| 6 / / pravacanasAra jalavAlukAdRSTAntena yathA jIvAnAM bandho na bhavati tathA jaghanyasnigdharUkSatvaguNe sati paramANUnA ceti| tathA coktam-''Niddhassa NidveNa durAdhigeNa lukkhassa lukkheNa durAdhigeNa / Niddhassa lukkheNa havedi baMdho jaghaNNavajje visame same vA' ' / / 166 / / evaM pUrvoktaprakAreNa snigdharUkSa [ artha:- puddagalo '*rUpI ' ane ' arUpI ' hoya che; tyAM snigdha puddagalo snigdhanI sAthe baMdhAya che, rUkSa puddagalo rUkSanI sAthe baMdhAya che, snigdha ane rUkSa paNa baMdhAya che. jaghanya sivAya ekI aMzavALo hoya ke bekI aMzavALo hoya, snigdhano be adhika aMzavALA snigdha paramANu sAthe, rUkSano be adhika aMzavALA rUkSa 52mANu sAthe ane snigdhano (be adhika aMzavALA ) rUkSa 52mANu sAthe baMdha thAya che.] bhAvArtha:- be aMzathI mAMDIne anaMta aMza snigdhatA ke rUkSatAvALo 52mANu tenAthI be adhika aMza snigdhatA ke rUkSatAvALA paramANu sAthe baMdhAIne skaMdha bane che. jema ke : 2 aMza snigdhatAvALo paramANu 4 aMza snigdhatAvALA paramANu sAthe baMdhAya che; 91 aMza snigdhatAvALo 52mANu 93 aMza rUkSatAvALA 52mANu sAthe baMdhAya che; 533 aMza rUkSatAvALo 52mANu 535 aMza rUkSatAvALA paramANu sAthe baMdhAya che; 7006 aMza rUkSatAvALo paramANu 7008 aMza snigdhatAvALA paramANu sAthe baMdhAya che.-A udAharaNo pramANe bethI mAMDIne anaMta aMzo (avibhAga praticchedo ) sudhI samajI levuM. mAtra eka aMzavALA paramANumAM jaghanyabhAvane lIdhe baMdhanI yogyatA nathI tethI eka aMzavALo snigdha ke rUkSa 52mANu traNa aMzavALA snigdha ke rUkSa paramANu sAthe paNa baMdhAto nathI. A rIte, (eka aMzavALA sivAya) be paramANuo vacce be aMzono taphAvata hoya to ja teo baMdhAya che; be karatAM vadhAre ke ochAM aMzano taphAvata hoya to baMdha thato nathI. jema keH pAMca aMza snigdhatA ke rUkSatAvALo 52mANu sAta aMzavALA 52mANu sAthe baMdhAya che; paraMtu pAMca aMzavALo 5ramANu ATha aMzavALA ke cha aMzavALA (athavA pAMca aMzavALA) paramANu sAthe baMdhAto nathI. 166. * koI eka paramANunI apekSAe visadazajAtino samAnaaMzavALo bIjo paramANu 'rUpI ' kahevAya che ane bAkInA badhA 52mANuo tenI apekSAe 'arUpI ' kahevAya che. jema ke pAMca aMza snigdhatAvALA paramANune pAMca aMza rUkSatAvALo bIjo 52mANu 'rUpI' che ane bAkInA badhA 52mANuo tenA mATe 'arUpI' che. Ano artha ema thayo ke-visadazajAtinA samAnaaMzavALA paramANuo paraspara 'rUpI' che; sadazajAtinA athavA asamAnaaMzavALA paramANuo paraspara ' arUpI ' che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana athAtmanaH pudgalapiNDakartRtvAbhAvamavadhArayati dupadesAdI khaMdhA suhumA vA bAdarA ssNtthaannaa| puDhavijalateuvAU sagapariNAmehiM jAyaMte / / 167 / / dvipradezAdayaH skandhAH sUkSmA vA bAdarAH sasaMsthAnAH / pRthivIjalatejovAyavaH svakapariNAmairjAyante / / 167 / / evamamI samupajAyamAnA dvipradezAdayaH skandhA saukSmyasthaulyavizeSA viziSTAkAradhAraNazaktivazAdgRhItavicitrasaMsthAnAH santo yathAsvaM viziSTAvagAhanazaktivazAdupAtta 319 pariNataparamANusvarUpakathanena prathamagAthA, snigdharUkSaguNavivaraNena dvitIyA, snigdharUkSaguNAbhyAM dvaya dhikatve sati bandhakathanena tRtIyA, tasyaiva dRDhIkaraNena caturthI ceti paramANUnAM parasparabandhavyAkhyAnamukhyatvena prathamasthale gAthAcatuSTayaM gtm| athAtmA dvyaNukAdipudgala - skandhAnAM kartA na bhavatItyupadizati - jAyante utpdynte| krtaarH| dupadesAdI khaMdA dvipradezAdyanantANuparyantAH skandhAH / ke jAyante / puDhavijalateuvAU pRthvIjalatejovAyavaH / kathaMbhUtAH sntH| suhumA vA bAdarA sUkSmA vA bAdarA vA / punarapi kiMviziSTAH santaH / sasaMThANA yathAsaMbhavaM vRttacaturasrAdisvakIyasvakIyasaMsthAnAkArayuktAH / kai: kRtvA jaaynte| sagapariNAmehiM svkiiysvkiiysnigdhruukssprinnaamairit| atha vistAraH - jIvA hi tAvadvastutaSTaGkotkIrNajJAyakaika-rUpeNa zuddhabuddhaikasvabhAvA eva, pazcAdvyavahAreNAnAdikarmabandhopAdhivazena zuddhAtmasvabhAva - malabhamAnAH santaH pRthivyaptejovAtakAyikeSu have AtmAne puddagalonA piMDanA kartRtvano abhAva nakkI kare cheH skaMdho pradezaDhayAdiyuta, sthUla-sUkSma ne sAkAra je, te pRthvI-vAyu-te4-4 parizAmathI ni4 thAya che. 167. anvayArthaH- [ dvipradezAdayaH skaMdhA: ] dvipradezAhi sTuMdho (jethI mAMDIne anaMta pradezavANA sSdho)[sUkSmAH vA bAdarA: ] De bhejo sUkSma athavA jAhara hoya che bhane [sasaMsthAnA: ] saMsthAno ( ADAro ) sahita hoya che tekho -[ pRthivIjalatejovAyavaH ] pRthvI, 45, te4 jane vAyu3pa [ svakapariNAmaiH jAyante ] potAnA pariNAmothI thAya che. TIkAH- e rIte ( pUrvokta rIte ) A upajatA dvipradezAdika skaMdho-jemaNe viziSTa avagAhananI zaktine vaza sUkSmatA ane sthUlatArUpa bhedo grahyA che ane jemaNe viziSTa AkAra dhAraNa karavAnI zaktine vaza vicitra saMsthAno grahyAM che teo- potAnI Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 320 pravacanasAra [ bhagavAna zrI sparzAdicatuSkasyAvirbhAvatirobhAvasvazaktivazamAsAdya pRthivyaptejovAyavaH svapariNAmaireva jaaynte| ato'vadhAryate vyaNukAdyanantAnantapudgalAnAM na piNDakartA purusso'sti|| 167 / / athAtmanaH pudgalapiNDAnetRtvAbhAvamavadhArayati ogADhagADhaNicido puggalakAyehiM savvado logo| suhumehiM bAdarehiM ya appAoggehiM joggehiN|| 168 / / avagADhagADhanicitaH pudgalakAyaiH sarvato lokH| skssmairbaadraishcaapraayogyairyogyaiH|| 168 / / samutpadyante, tathApi svakIyAbhyantarasukhaduHkhAdirUpapariNaterevAzuddhopAdAnakAraNaM bhavati, na ca pRthivyaadikaayaakaarprinnteH| kasmAditi cet| tatra skndhaanaamevopaadaankaarnntvaaditi| tato jJAyate pudgalapiNDAnAM jIvaH kartA na bhvtiiti|| 167 / / athAtmA bandhakAle bandhayogyapudgalAn bahirbhAgAnnaivAnayatItyAvedayati-ogADhagADhaNicido avagAhyAvagAhya nairantaryeNa nicito bhRtH| sa kH| logo lokH| kathaM bhRtH| savvado sarvataH srvprdeshessu| kaiH krtRbhuutaiH| puggalakAyehiM pudglkaayaiH| kiNvishissttaiH| suhumehi bAdarehi ya indriyagrahaNAyogyaiH sUkSmaistaddagrahaNa yogyatA anusAra *sparzAdi catuSkanA AvirbhAva ane tirobhAvanI svazaktine vaza thaIne pRthvI, pANI, teja ne vAyurUpa potAnA pariNAmothI ja thAya che. AthI nakkI thAya che ke dvi-aNukAdi anaMtAnaMta pudgalono piMDakartA AtmA nathI. 167. have (jema AtmA pudgalapiMDano karanAra nathI tema) AtmA pudgalapiMDano lAvanAra (paNa) nathI ema nakkI kare che: avagADha gADha bharela che sarvatra pudgalakAyathI sAlo bA2-sUkSmathI, pratyayogya-ayogyathA.. 168. anvayArtha:- [ loka: ] yo [ sarvataH ] sarvata: [ sUkSmaiH bAdaraiH ] sUkSma tama 4 // 62. [ca] tathA [aprAyogyaiH yogyaiH] tyane ayogya tema 4 utpane yogya [pudgalakAyaiH ] pusAyo (56124o) 43 [avagADhagADhanicitaH ] (viziSTa rIte.) apane // bhareko cha. * spardhAdi catuSka = sparza, rasa, gaMdha ne varNa. (spardhAdikanI pragaTatA ane apragaTatA te pudagalanI zakti Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA ] yatattva-prajJApana 321 yato hi sUkSmatvapariNatairbAdarapariNataizcAnatisUkSmatvasthUlatvAt karmatvapariNamanazaktiyogibhiratisUkSmasthUlatayA tadayogibhizcAvagAhaviziSTatvena parasparamabAdhamAnaiH svayameva sarvata eva pudgalakAyairgADhaM nicito lokH| tato'vadhAryate na pudgalapiNDAnAmAnetA purusso'sti|| 168 / / athAtmanaH pudgalapiNDAnAM karmatvakartRtvAbhAvamavadhArayati kammattaNapAoggA khaMdhA jIvassa pariNaiM pppaa| gacchaMti kammabhAvaM Na hi te jIveNa prinnmidaa||169 / / karmatvaprAyogyAH skandhA jIvasya pariNatiM praapy| gacchanti karmabhAvaM na hi te jIvena prinnmitaaH|| 169 / / yogyairbaadraishc| punazca kthNbhuutaiH| appAoggehiM atisUkSmasthUlatvena krmvrgnnaayogytaarhitaiH| punazca kiNvishissttaiH| joggehiM atisuukssmsthuultvaabhaavaatkrmvrgnnaayogyairiti| ayamatrArtha:-nizcayena zuddhasvarUpairapi vyavahAreNa karmodayAdhInatayA pRthivyAdipaJcasUkSmasthAvaratvaM prAptai vairyathA loko nirantaraM bhRtastiSThati tathA pudglairpi| tato jJAyate yatraiva zarIrAvagADhakSetre jIvastiSThati bandhayogyapudgalA api TIkA:- sUkSmapaNe pariNamelA tema ja bAdarapaNe pariNamelA, ati sUkSma athavA ati skUla nahi hovAthI karmapaNe pariNamavAnI zaktivALA tema ja ati sUkSma athavA ati sthUla hovAthI karmapaNe pariNamavAnI zakti vagaranA-evA pudgalakAryo vaDe, avagAhanI viziSTatAne lIdhe paraspara bAdhA karyA vinA, svayameva sarvataH (badhAya pradeze) loka gADha bharelo che. mATe nakkI thAya che ke pugalapiMDono lAvanAra AtmA nathI. bhAvArtha:- A lokamAM sarva sthaLe jIvo che ane karmabaMdhane yogya pudgalavargaNA paNa sarva sthaLe che. jIvane je prakAranA pariNAma thAya te prakArano jIvane karmabaMdha thAya che. ema nathI ke AtmA koI bahAranI jagyAethI karmayogya pagalo lAvIne baMdha kare che. 168. have AtmA pudgalapiMDone karmapaNe karanAro nathI ema nakkI kare che: skaMdho karamane yogya pAmI jIvanA pariNAmane karmatvane pAme; nahIM jIva pariNamAve temane. 169. sanvayArtha:- [karmatvaprAyogyAH skaMdhAH ] 59||ne yogya syo [jIvasya pariNatiM prApya] (r)panI pariNatine pAbhIne [karmabhAvaM gacchanti] rbha bhAvane pAme cha; [ na hi te jIvena pariNamitA:] temane jIva pariNamAvato nathI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 322 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM yato hi tulyakSetrAvagADhajIvapariNAmamAtraM bahiraGgasAdhanamAzritya jIvaM pariNamayitAramantareNApi karmatvapariNamanazaktiyoginaH pudgalaskandhAH svayameva karmabhAvena prinnmnti| tato'vadhAryate na pudgalapiNDAnAM karmatvakartA purusso'sti|| 169 / / athAtmanaH karmatvapariNatapudgaladravyAtmakazarIrakartRtvAbhAvamavadhArayati te te kammattagadA poggalakAyA puNo vi jiivss| saMjAyaMte dehA dehaMtarasaMkamaM pppaa|| 170 / / tatraiva tiSThanti, na ca bahirbhAgAjjIva aanytiiti|| 168 / / atha karmaskandhAnAM jIva upAdAnakartA na bhavatIti prajJApayati-kammattaNapAoggA khaMdhA karmatvaprAyogyAH skandhAH kartAraH jIvassa pariNaiM pappA jIvasya pariNatiM prApya nirdoSiparamAtmabhAvanotpannasahajAnandaika-lakSaNasukhAmRtapariNate: pratipakSabhUtAM jIvasaMbandhinIM mithyAtvarAgAdipariNatiM prApya gacchaMti kammabhAvaM gacchanti prinnmnti| km| karmabhAvaM jnyaanaavrnnaadidrvykrmpryaaym| Na hi te jIveNa pariNamidA na hi naiva te karmaskandhA jIvenopAdAnakartRbhUtena pariNamitAH pariNatiM nItA ityrthH| anena vyAkhyAnenaitaduktaM bhavati karmaskandhAnAM nizcayena jIvaH kartA na bhavatIti / / 169 / / atha zarIrAkArapariNatapudgalapiNDAnAM jIvaH kartA na bhavatItyupadizati-te te kammattagadA te te pUrvasUtroditAH karmatvaM gatA dravyakarmaparyAya TIkA:- karmapaNe pariNamavAnI zaktivALA pudgaladho tulyakSetrAvagAhI jIvanA pariNAmamAtrano-ke je bahiraMga sAdhana (bAhya kAraNo che teno-Azraya karIne, jIva pariNamAvanAra vinA paNa, svayameva karmabhAve pariName che. tethI nakkI thAya che ke pudagalapiMDone karmapaNe karanAro AtmA nathI. bhAvArtha- samAna kSetre rahelA jIvanA vikArI pariNAmane nimittamAtra karIne kAmaNavargaNAo svayameva potAnI aMtaraMga zaktithI jJAnAvaraNAdi karmarUpe pariNamI jAya che; jIva temane karmapaNe pariNamAvato nathI. 169. have AtmAne karmapaNe pariNata pudgaladravyAtmaka zarIranA kartutvano abhAva nakkI kare che (arthAt karmapaNe pariNameluM je pudgala dravya te-svarUpa zarIrano kartA AtmA nathI ema nakkI kare che karma-pariNata yugalonA skaMdha te te pharI pharI zarIro bane che jIvane, saMkrAMti pAmI dehanI. 170. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ina nazAstramANA] zeyatattva-prajJApana 323 te te karmatvagatAH pudgalakAyAH punarapi jiivsy| saMjAyante dehA dehAntarasaMkramaM praapy||170|| ye ye nAmAmI yasya jIvasya pariNAma nimittamAtrIkRtya pudgalakAyAH svayameva karmatvena pariNamanti, atha te te tasya jIvasyAnAdisaMtAnapravRttazarIrAntarasaMkrAntimAzritya svayameva ca zarIrANi jaaynte| ato'vadhAryate na karmatvapariNatapudgaladravyAtmakazarIrakartA purusso'sti||170|| athAtmanaH zarIratvAbhAvamavadhArayati pariNatAH poggalakAyA pudgalaskandhAH puNo vi jIvassa punarapi bhavAntare'pi jIvasya saMjAyaMte dehA saMjAyante samyagjAyante dehAH shriiraanniiti| kiM kRtvaa| dehaMtarasaMkamaM pappA dehAntarasaMkramaM bhavAntaraM prApya lbdhveti| anena kimuktaM bhavati-audArikAdizarIranAmakarmarahitaparamAtmAnama-labhamAnena jIvena yAnyupArjitAnyaudArikAdizarIranAmakarmANi tAni bhavAntare prApte satyudayamAgacchanti, tadudayena nokarmapudgalA audArikAdizarIrAkAreNa svayameva prinnmnti| tataH kAraNAdaudArikAdikAyAnAM jIvaH kartA na bhvtiiti|| 170 / / atha zarIrANi jIvasvarUpaM na bhavantIti nizcinoti-orAlio ya deho audArikazca dehaH deho veuvvio ya deho vaikriyakazca tejaio taijasika: AhAraya kammaiyo AhArakaH kArmaNazca puggaladavvappagA savve ete paJca dehA: pudgaladravyAtmakA: sarve'pi anvayArtha:- [ karmatvagatAH ] 5) parimeTA [ te te] te te [pudgalakAyAH ] 564Ayo [ dehAntarasaMkramaM prApya ] hehAMta235 3212ne bhIne [punaH api] irI irIne [jIvasya ] pane [ dehAH ] shrii|| [ saMjAyante ] thAya che. TIkAH- je jIvanA pariNAmane nimittamAtra karIne je je A pudgalakAyo svayameva karmapaNe pariName che, te jIvane anAdi saMtatirUpe (pravAharUpe) pravartatA dehAMtararUpa (bhavAMtararUpa) pheraphArano Azraya karIne te te pudgalakAyo svayameva zarIro (zarIrorUpe, zarIro thavAmAM nimittarUpe) thAya che. AthI nakkI thAya che ke karmapaNe pariNamelA pudgaladravyAtmaka zarIrano kartA AtmA nathI. bhAvArtha:- jIvanA pariNAmane nimittamAtra karIne je pulo svayameva karmarUpe pariName che, te pudgalo ja anya bhavamAM zarIra banavAmAM nimittabhUta thAya che ane nokarmapudgalo svayameva zarIrarUpe pariName che. mATe zarIrano kartA AtmA nathI. 170. have AtmAne zarIrapaNAno abhAva nakkI kare cheH Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 3ra4 pravacanasAra [ bhagavAna zrI orAlio ya deho deho veuvvio ya tejio| AhAraya kammaio puggaladavvappagA savve / / 171 / / audArikazca deho deho vaikriyikazca taijsH| AhAraka: kArmaNaH pudgaladravyAtmakAH sarve / / 171 / / yato hyodArikavaikriyikAhArakataijasakArmaNAni zarIrANi sarvANyapi pudgaladravyAtmakAni, tato'vadhAryate na zarIraM purusso'sti|| 171 / / atha kiM tarhi jIvasya zarIrAdisarvaparadravyavibhAgasAdhanamasAdhAraNaM svalakSaNamityAvedayati arasamarUvamagaMdhaM avvattaM cednnaagunnmsii| jANa aliMgaggahaNaM jIvamaNi ddiTThasaMThANaM / / 172 / / mama svarUpaM na bhvnti| kasmAditi cet| mamAzarIracaitanyacamatkArapariNatatvena srvdaivaacetnshriirtvvirodhaaditi|| 171 / / evaM pudagalaskandhAnAM bandhavyAkhyAnamukhyatayA dvitI-yasthale gAthApaJcakaM gtm| iti 'apadeso paramANU' ityAdi gAthAnavakena paramANuskandhabhedabhinnapudgalAnAM piNDaniSpattivyAkhyAna je deha audArika, ne vaikriya-taijasa deha che, kArpaNa-ahAraka deha je, te sarva pugalarUpa che. 171. anvayArtha:- [ audArika: ca dehaH ] mauri zarI2. [ vaikriyika: dehaH ] vaiDiyi zarI2, [ taijasaH] te42. zarIra, [ AhAraka:] maa||2. zarI2 [ca] bhane [kArmaNa: ] bhe| zarI2-[ sarve ] 15i [ pudgaladravyAtmakAH ] 56vadravyAtma cha. TIkA:- dArika, vaikriyika AhAraka, taijasa ane kArmaNa-e zarIro badhAMya pudgaladrAvyAtmaka che tethI nakkI thAya che ke AtmA zarIra nathI. 171. - have tyAre jIvanuM, zarIrAdi sarva padravyothI vibhAganA sAdhanabhUta, asAdhAraNa svalakSaNa zuM chata huI che: che yetanA gaMdha-35-24-10-vyajitanapane, vaLI liMgagrahaNa nathI ane saMsthAna bhAkhyuM na tehane. 172. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zayatattva-prajJApana 325 arasamarUpamagandhamavyaktaM cetnaagunnmshbdm| jAnIhyaliGgagrahaNaM jiivmnirdissttsNsthaanm|| 172 / / Atmano hi rasarUpagandhaguNAbhAvasvabhAvatvAtsparzaguNavyaktyabhAvasvabhAvatvAt zabdaparyAyAbhAvasvabhAvatvAttathA tanmUlAdaliGgagrAhyatvAtsarvasaMsthAnAbhAvasvabhAvatvAca pudgaladravya vibhAgasAdhanamarasatvamarUpatvamagandhatvamavyaktatvamazabdatvamaliGgagrAhyatvamasaMsthAnatvaM caasti| sakalapudgalApudgalAjIvadravyavibhAgasAdhanaM tu cetnaagunntvmsti| tadeva ca tasya svajIvadravyamAtrAzritatvena svalakSaNatAM bibhrANaM zeSadravyAntaravibhAgaM saadhyti| aliGgagrAhya iti vaktavye yadaliGgagrahaNamityuktaM tdbhutraarthprtipttye| tathA hi-na liMgairindriyaiAhakatAmA mukhyatayA dvitIyavizeSAntarAdhikAraH smaaptH| athaikonaviMzatigAthAparyantaM jIvasya pudgalena saha bandhamukhyatayA vyAkhyAnaM karoti, tatra SaTsthalAni bhvnti| teSvAdau 'arasamarUvaM' ityAdi zuddhajIvavyAkhyAnena gAthaikA, 'mutto rUvAdi' ityAdipUrvapakSaparihAramukhyatayA gAthAdvayamiti prathamasthale gaathaatrym| tadanantaraM bhAvabandhamukhyatvena 'uvaogamao' ityAdi gaathaadvym| atha parasparaM dvayoH pudgalayoH bandho, jIvasya rAgAdipariNAmena saha bandho, jIvapudgalayorbandhazceti trividhabandhamukhyatvena 'phAsehi puggalANaM' ityAdi anvayArtha:- [ jIvam ] (r)pane [arasam ] 212sa, [ arUpam ] 135, [ agandham ] 20ia [avyaktaM] ayata, [cetanAguNam ] yeta nApAko, [azabdam ] za6, [aliMgagrahaNam ] mliNghe| (viMgathI mayA ) bhane [anirdiSTasaMsthAnam ] 4ne o saMsthAna puyuM nathI ayo [jAnIhi ] %11. TIkAH- AtmA (1) rasaguNanA abhAvarUpa svabhAvavALo hovAthI, (2) rUpaguNanA samA535 svabhAvANo hopAthI, (3) dhana samApa35 svabhAvANo hopAthI, (4) sparzaguNarUpa vyaktatAnA abhAvarUpa svabhAvavALo hovAthI, (5) zabdaparyAyanA abhAvarUpa svabhAvavALo hovAthI, tathA (6) te badhAMne kAraNe ( arthAta rasa-rUpa-gaMdha vagerenA abhAvarUpa svabhAvane kAraNe ) liMga vaDe agrAhya hovAthI ane (7) sarva saMsthAnonA abhAvarUpa svabhAvavALo hovAthI, sAtmAne 56sadravyathI vimAna sAdhana(bhUta (1) 425j, (2) 1355, (3) magadha, (4) avyati5j, (5) aza65j, (6) maliMgAya5j bhane (7) asaMsthAna5 cha. pudgala tema ja apudagala evAM samasta ajIvadravyothI vibhAganuM sAdhana to cetanAguNamayapaNuM che; ane te ja, mAtra svajIvadravyAzrita hovAthI svalakSaNapaNuM dharatuM thayuM, AtmAno zeSa anyadravyothI vibhAga sAdhe che. aliMgagrAhya" ema kahevAnuM che tyAM je "aliMgagrahaNa" ema kahyuM che te ghaNA arthonI pratipatti (prasi., pratipAina) :21 // mATe che. te 20 prama) : Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 3ra6 pravacanasAra | [ bhagavAnazrIkuMdakuMda pannasya grahaNaM yasyetyatIndriyajJAnamayatvasya prtipttiH| na liMgairindriyairgrAhyatAmApannasya grahaNaM ysyetiindriyprtykssaavissytvsy| na liMgAdindriyagamyAdbhUmAdagneriva grahaNaM ysyetiindriyprtyksspuurvkaanumaanaavissytvsy| na liMgAdeva paraiH grahaNaM ysyetynumeymaatrtvaabhaavsy| na liMgAdeva pareSAM grahaNaM ysyetynumaatRmaatrtvaabhaavsy| na liMgAtsvabhAvena grahaNaM yasyeti prtykssjnyaatRtvsy| na liMgenopayogAkhyalakSaNena grahaNaM jJeyArthAlambanaM yasyeti bhiraalmbnjnyaanaabhaavsy| na liMgasyopayogAkhyalakSaNasya grahaNaM svayamAharaNaM ysyetynaahaaryjnyaantvsy| na liMgasyopayogAkhyalakSaNasya grahaNaM pareNa haraNaM ysyetyaahaaryjnyaantvsy| na liMge suutrdvym| tataH paraM nizcayena dravyabandhakAraNatvAdrAgAdipariNAma eva bandha iti kathanamukhyatayA 'ratto baMdhadi' ityAdi gaathaatrym| atha bhedabhAvanAmukhyatvena 'bhaNidA puDhavI' ityAdi suutrdvym| tadanantaraM jIvo rAgAdipariNAmAnAmeva kartA, na ca dravyakarmaNAmiti kathanamukhyatvena 'kuvvaM sahAvamAdA' (1) grAhaka (-jJAyaka) evA jene liMgo vaDe eTale ke iMdriyo vaDe grahaNa (-jANavuM) thatuM nathI. te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA atIMdriyajJAnamaya che evA arthanI prApti thAya che. (2) grAhya (jaNAvAyogya) evA jevuM, liMgo vaDa eTale ke iMdriyo vaDe grahaNa (-jANavuM) thatuM nathI te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA iMdriyapratyakSano viSaya nathI evA arthanI prApti thAya che. (3) jema dhumADA dvArA agninuM grahaNa thAya che tema liMga dvArA eTale ke Idriyagamya dvArA (-iMdriyothI jaNAvAyogya cihna dvArA) jenuM grahaNa ( -jANavuM) thatuM nathI te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA pratyakSapUrvaka anumAnano viSaya nathI evA arthanI prApti thAya che. (4) bIjAo vaDa mAtra liMga dvArA ja jenuM grahaNa thatuM nathI te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA anumayamAtra (kevaLa anumAnathI ja jaNAvAyogya) nathI evA arthanI prApti thAya che. (5) jene liMgathI ja paranuM grahaNa thatuM nathI te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA anumAtAmAtra (kevaLa anumAna karanAro ja) nathI evA arthanI prApti thAya che. (6) liMga dvArA nahi paNa svabhAva vaDe jene grahaNa thAya che te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA pratyakSa jJAtA che evA arthanI prApti thAya che. (7) jene liMga vaDe eTale ke upayoga nAmanA lakSaNa vaDe grahaNa eTale ke jJaya padArthonuM AlaMbana nathI te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmAne bAhya padArthonA AlaMbanavALuM jJAna nathI evA arthanI prApti thAya che. (8) je liMgane eTale ke upayoga nAmanA lakSaNane grahaNa karato nathI eTale ke pote (kayAMya bahArathI) lAvato nathI te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA je kayAMyathI lavAtuM nathI evA jJAnavALo che evA arthanI prApti thAya che. (9) jene liMganuM eTale ke upayoga nAmanA lakSaNanuM grahaNa eTale ke parathI haraNa thaI zakatuM * ahIM yacetyAhAryajJAnatvaca ne badale yacetyAAryajJAnatvaca pATha joIe ema lAge che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yatattva-prajJApana 3ra7 upayogAkhyalakSaNe grahaNaM sUrya ivoparAgo yasyeti shuddhopyogsvbhaavsy| na liMgAdupayogAkhyalakSaNAdgrahaNaM paudgalikakarmAdAnaM yasyeti drvykrmaasNpRkttvsy| na liMgebhya indriyebhyo grahaNaM viSayANAmapabhogo yasyeti vissyopbhokttvaabhaavsy| na liMgAtmano vendriyAdilakSaNAdgrahaNaM jIvasya dhAraNaM yasyeti shukraartvaanuvidhaayitvaabhaavsy| na liMgasya mehanAkArasya grahaNaM yasyeti laukiksaadhnmaatrtvaabhaavsy| na liMgenAmehanAkAraNe grahaNaM lokavyAptiryasyeti kuhukprsiddhsaadhnaakaarlokvyaaptitvaabhaavsy| na liMgAnAM strIpunnapuMsaka ityAdi SaSThasthale gaathaasptkm| yatra mukhyatvamiti vadati tatra yathAsaMbhavamanyo'pyartho labhyata iti sarvatra jnyaatvym| evamekonaviMzatigAthAbhistRtIyavizeSAntarAdhikAre smudaaypaatnikaa| tadyathA-atha kiM tarhi jIvasya zarIrAdiparadravyebhyo bhinnamanyadravyAsAdhAraNaM svasvarUpamiti prazne pratyuttaraM dadAtiarasamarUvamagaMdhaM rasarUpagandharahitatvAttathA cAvyAhAryamANAsparzarUpatvAcca avvattaM avyaktatvAt asaI azabdatvAt aliMgaggahaNaM aliGgagrahaNatvAt aNiddiTThasaMThANaM anirdiSTasaMsthAnatvAcca jANa jIvaM jAnIhi jiivm| arasamarUpamagandhamasparzamavyaktama-zabdamaliGgagrahaNamanirdiSTasaMsthAnalakSaNaM ca he ziSya, jIvaM jIvadravyaM jaaniihi| punarapi kthNbhuutm| cedaNAguNaM samastapudgalAdibhyo'cetanebhyo bhinna: samastAnyadravyAsAdhAraNaH svakIyAnantajIvajAtisAdhAraNazca cetanAguNo yasya taM cetanA nathI (-bIjAthI laI jaI zakAtuM nathI, te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmAnuM jJAna harI jaI zakAtuM nathI evA arthanI prApti thAya che. (10) jene liMgamAM eTale ke upayoga nAmanA lakSaNamAM grahaNa eTale ke sUryanI mAphaka uparAga (-malinatA, vikAra) nathI te aliMgagrahaNa che; A rI AtmA zuddhopayogasvabhAvI che evA arthanI prApti thAya che. (11) liMga dvArA eTale ke upayoga nAmanA lakSaNa dvArA grahaNa eTale ke paulika karmanuM grahavuM jene nathI te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA dravyakarmathI asaMyukta (asaMbaddha) che evA arthanI prApti thAya che. (12) jene liMgo dvArA eTale ke iMdriyo dvArA grahaNa eTale ke viSayono upabhoga nathI te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA viSayono upabhoktA nathI evA arthanI prApti thAya che. (13) liMga dvArA eTale ke mana athavA iMdriya vagere lakSaNa dvArA grahaNa eTale jIvatvane dhAraNa karI rAkhavuM jene nathI te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA zukra ane Artavane anuvidhAyI (-anusarIne thanAro) nathI evA arthanI prApti thAya che. (14) liMganuM eTale ke mehanAkAranuM (puruSAdinI iMdriyanA AkAranuM) grahaNa jene nathI te aliMgagrahaNa che. A rIte AtmA laukikasAdhanamAtra nathI evA arthanI prApti thAya che. (15) liMga vaDa eTale ke amehunAkAra vaDe jenuM grahaNa eTale ke lokamAM vyApavApaNuM nathI te aliMgagrahaNa che, A rIte AtmA pAkhaMDIone prasiddha sAdhanarUpa AkAravALo-lokavyAptivALo nathI evA arthanI prApti thAya che. (16) 4ne siMgonu me strI , Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 328 [ bhagavAnazrI 66 vedAnAM grahaNaM yasyeti strIpunnapuMsakadravyabhAvAbhAvasya / na liMgAnAM dharmadhvajAnAM grahaNaM yasyeti bahiraGgayatiliMgAbhAvasya / na liMgaM guNo grahaNamarthAvabodho yasyeti gunnvishessaanaaliiddhshuddhdrvytvsy| na liMgaM paryAyo grahaNamarthAvabodhavizeSo yasyeti pryaayvishessaanaaliiNddhshuddhdrvytvsy| na liMgaM pratyabhijJAnaheturgrahaNamarthAvabodhasAmAnyaM yasyeti drvyaanaaliiddhshuddhpryaaytvsy|| 172 / / atha kathamamUrtasyAtmanaH snigdharUkSatvAbhAvAdbandho bhavatIti pUrvapakSayati pravacanasAra yasya liGgaM dhUmAdi guNaM c| aliGgagrAhyamiti vaktavye yadaliGgagrahaNamityuktaM tatkimarthamiti cet, bhutraarthprtipttyrthm| tathA hi-liGgamindriyaM tenArthAnAM grahaNaM paricchedanaM na karoti tenAliGgagrahaNo bhavati / tadapi ksmaat| svayamevAtIndriyAkhaNDajJAnasahitatvAt / tenaiva liGgazabdavAcyena cakSurAdIndriyeNAnyajIvAnAM grahaNaM paricchedanaM kartuM nAyAti tenAliGgagrahaNa ucyte| tadapi ksmaat| nirvikaaraatiindriysvsNvednprtykssjnyaangmytvaat| tena dhramaliGgodbhavAnumAnenAgnivadanumeyabhUtaparapadArthAnAM grahaNaM na karoti tenAliGgagrahaNa iti| tadapi kasmAt / svymevaalinggodbhvaatiindriyjnyaanshittvaat| tenaiva liMgodbhavAnumAne-nAgnigrahaNavat parapuruSANAM yasyAtmano grahaNaM parijJAnaM kartuM nAyAti tenAliGgagrahaNa iti / tadapi ksmaat| aliGgodbhavAtIndriyajJAnagamyatvAt / athavA liGgaM cihnaM lAJchanaM zikhAjaTAdhAraNAdi tenArthAnAM grahaNaM paricchedanaM na karoti tenAliGgagrahaNa iti / tadapi ksmaat| svaabhaavikaacihnodbhvaatiindriyjnyaanshittvaat| tenaiva cinhodbhavajJAnena parapuruSANAM yasyAtmano grahaNaM parijJAnaM kartuM nAyAti tenAliGgagrahaNa iti / tadapi kasmAt / nirupraagsvsNvednjnyaangmytvaaditi| puruSa ane napuMsaka vedonuM grahaNa nathI te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA dravya tema ja bhAve strI, puruSa ane napuMsaka nathI evA arthanI prApti thAya che. (17) liMgonuM eTale ke dharmacihnonuM grahaNa jene nathI te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmAne bahiraMga (bAhya ) yatiliMgono abhAva che evA arthanI prApti thAya che. (18) liMga eTale ke guNa evuM je grahaNa eTale ke arthAvabodha (padArthajJAna ) te jene nathI te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA guNavizeSathI nahi AliMgita evuM zudgha dravya che evA arthanI prApti thAya che. (19) liMga eTale ke paryAya evuM je grahaNa eTale ke arthAvabodhavizeSa te jene nathI aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA paryAyavizeSathI nahi AliMgata evuM zuddha dravya che evA arthanI prApti thAya che. (20) liMga eTale ke pratyabhijJAnanuM kAraNa evuM je grahaNa eTale ke arthAvabodhasAmAnya te jene nathI te aliMgagrahaNa che; A rIte AtmA dravyathI nahi AliMgita evo zuddha paryAya che evA arthanI prApti thAya che. 172. have amUrta evA AtmAne snigdha-rUkSapaNAno abhAva hovAthI baMdha kaI rIte thaI zake evo pUrva pakSa rajU kare che : Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates DAnanazAstramA ] yatattva-prajJApana 3ra9 mutto rUvAdiguNo bajjhadi phAsehiM annnnmnnnnehiN| tavvivarIdo appA bajjhadi kidha poggalaM kmm|| 173 / / mUrto rUpAdiguNo badhyate sparzeranyonyaiH / tadviparIta AtmA badhnAti kathaM paudgalaM krm|| 173 / / mUrtayorhi tAvatpudgalayo rUpAdiguNayuktatvena yathoditamnigdharUkSatvasparzavizeSAdanyonyabandho'vadhAryate ev| Atmakarmapudgalayostu sa kathamavadhAryate; mUrtasya karmapudgalasya rUpAdiguNayuktatvena yathoditamnigdharUkSatvasparzavizeSasaMbhave'pyamUrtasyAtmano rUpAdiguNayuktatvAbhAvena evamaliGgagrahaNazabdasya vyAkhyAnakrameNa zuddhajIvasvarUpaM jnyaatvymitybhipraayH|| 172 / / athAmUrtazuddhAtmano vyAkhyAne kRte satyamUrtajIvasya mUrtapudgalakarmaNA saha kathaM bandho bhavatIti pUrvapakSaM karoti-mutto rUvAdiguNo mUrto rUparasagandhasparzatvAt pudagaladravyaguNa: bajjhadi anyonyasaMzleSaNa badhyate bandhamanubhavati, tatra doSo naasti| kaiH kRtvaa| phAsehi aNNamaNNehiM snigdhruukssgunnlkssnnsprshsNyogaiH| kiNvishissttaiH| anyonyaiH prsprnimittaiH| tavvivarIdo appA bajjhadi kidha poggalaM kammaM tadviparItAtmA badhnAti kathaM paudgalaM krmeti| ayaM paramAtmA nirvikAraparamacaitanyacamatkArapariNatatvena bandhakAraNabhUtasnigdharUkSaguNasthAnIyarAgadveSAdivibhAvapariNAmarahitatvAdamUrtatvAca anyonya sparzathI baMdha thAya rUpAdiguNayuta mUrtine; paNa jIva mUrtirahita bAMdhe kema pudgalakarmane ? 173. anvayArtha:- [ mUrtaH ] bhUrta (meva 565) to [ rUpAdiguNaH] 3 i chopAthI [anyonyaiH spazaiM ] anyonya (-52252. baMdhayogya) sparTI 43 [ badhyate] baMdhAya cha; (52tu) [tadviparItaH AtmA] tanAthI viparIta (-abhUta) sepo mAtmA [ paudgalikaM karma] pausi rbha [kathaM ] chata [badhnAti] jAMdhI za? TIkA:- mUrta evAM be pudgalo to rUpAdiguNavALAM hovAthI yathokta snigdha-rUkSatvarUpa *sparzavizeSane lIdhe temano anyonya baMdha jarUra samajI zakAya che; paraMtu AtmA ane karmapudgalano baMdha thato kaI rIte samajI zakAya? kAraNa ke mUrta evuM karmapudgala rUpAdiguNavALuM hovAthI tene yathokta snigdha-rUkSatvarUpa sparzavizeSano saMbhava hovA chatAM paNa amUrta evo AtmA rUpAdiguNo vinAno hovAthI tene yathokta snigdha-rUkSatvarUpa sparzavizeSano * spazavizeSa = pAsa praDArana (baMdhayogya) spazA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 330 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMDu yathoditasnigdharUkSatvasparzavizeSAsaMbhAvanayA caikaanggvikltvaat||173|| athaivamamUrtasyApyAtmano bandho bhavatIti siddhAntayati rUvAdiehiM rahido pecchadi jANAdi ruuvmaadiinni| davvANi guNe ya jadhA taha baMdho teNa jaanniihi|| 174 / / rUpAdikai rahitaH pazyati jAnAti ruupaadiini| dravyANi guNAMzca yathA tathA bandhastena jaaniihi|| 174 / / yena prakAreNa rUpAdirahito rUpINi dravyANi tadguNAMzca pazyati jAnAti ca, tenaiva prakAreNa rUpAdirahito rUpibhiH karmapudgalaiH kila badhyate; anyathA kathamamUrto mUrtaM paudgalaM karma kathaM badhnAti, na kathamapIti puurvpkssH|| 173 / / athaivamamUrtasyApyAtmano nayavibhAgena bandho bhavatIti pratyuttaraM dadAti-rUvAdiehiM rahido amUrtaparamacijjyotiHpariNatatvena tAvadayamAtmA ruupaadirhitH| tathAvidhaH san kiM kroti| pecchadi jANAdi muktAvasthAyAM yugapatparicchittirUpasAmAnyavizeSagrAhakakevaladarzanajJAnopayogena yadyapi tAdAtmyasaMbandho nAsti tathApi grAhyagrAhakalakSaNasaMbandhena pazyati jaanaati| kAni krmtaapnnaani| rUvamAdINi davvANi rUparasagandhasparzasahitAni muurtdrvyaanni| na kevalaM dravyANi guNe ya jadhA tadguNAMzca ythaa| athavA yathA kazcitsaMsArI asaMbhava hovAne lIdhe eka aMga vikaLa che (arthAta baMdhayogya be aMgomAMthI eka aMga khAmIvALuM cha-sparza vinAnuM DopAthI dhanI yogyatAvANuM nathI ). 173. have AtmA amUrta hovA chatAM tene A pramANe baMdha thAya che evo siddhAMta nakkI kare che: je rIte darzana-jJAna thAya rUpAdinuM-guNa-dravyanuM, te rIta baMdhana jANa mUrtirahitane paNa mUrtinuM. 174. sanvayArtha:- [ yathA] 4 te [rUpAdikaiH rahitaH] 35hita (pane ) [rUpAdIni ] 34hine-[ dravyANi gaNAna ca] dravyone tathA sone (34ii dravyAne tathA tamanA one)-[pazyati jAnAti] hethe cha bhane cha, [ tathA] terIta [ tena] tethI sAthe (-13pIne 34ii sAthe) [baMdha: jAnIhi ] jal. TIkAH- je prakAre rUpAdirahita (jIva) rUpI dravyone tathA temanA guNone dekhe che ane jANe che, te ja prakAre rUpAdirahita (jIva) rUpI karmapugalo sAthe baMdhAya che; kAraNa ke Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 331 pazyati jAnAti cetyatrApi prynuyogsyaanivaarytvaat| na caitadatyantadurghaTatvAddArTAntikIkRtaM, kiMtu dRssttaantdvaarennaabaalgopaalprkttitm| tathA hi-yathA bAlakasya gopAlakasya vA pRthagavasthitaM madalIvardai balIva vA pazyato jAnatazca na balIvardaina sahAsti saMbandha:. viSayabhAvAvasthitabalIvardanimittopayogAdhirUDhabalIvardAkAradarzanajJAnasaMbandho balIvardasaMbandhavyavahArasAdhakastvastyeva , tathA kilAtmano nIrUpatvena sparzazUnyatvAnna karmapudgalaiH sahAsti saMbandhaH; ekAvagAhabhAvAvasthitakarmapudgalanimittopayogAdhirUDharAgadveSAdibhAvasaMbandha: krmpudglbndhvyvhaarsaadhkstvstyev|| 174 / / jIvo vizeSabhedajJAnarahitaH san kASThapASANAdyacetanajinapratimAM dRSTvA madIyArAdhyo'yamiti mnyte| yadyapi tatra sattAvalokadarzanena saha pratimAyAstAdAtmyasaMbandho nAsti tathApi pricchedypricchedklkssnnsNbndho'sti| yathA vA samavasaraNe pratyakSajinezvaraM dRSTvA vizeSabhedajJAnI manyate mdiiyaaraadhyo'ymiti| tatrApi yadyapyavalokanajJAnasya jinezvareNa saha tAdAtmyasambandho nAsti tthaapyaaraadhyaaraadhksmbndho'sti| taha baMdho teNa jANIhi tathA bandhaM tenaiva dRSTAntena jaaniihi| ayamatrArtha:-yadyapyayamAtmA nizcayenAmUrtastathApyanAdikarmabandha-vazAdvyavahAreNa mUrtaH san dravyabandhanimittabhUtaM rAgAdivikalparUpaM bhAvabandho jo ema na hoya to ahIM paNa (dekhavA-jANavAnI bAbatamAM paNa) e prazna anivArya che ke amUrta mUrtine kaI rIte dekhe che ane jANe che? vaLI ema nathI ke A vAta (arUpIno rUpI sAthe baMdha thavAnI vAta) atyaMta durghaTa che tethI tene darNatarUpa banAvI che (-daSTAMtathI samajAvI che), paraMtu daSTAMta dvArA AbAlagopAla saune pragaTa thAya tethI daSTAMta vaDe samajAvavAmAM AvI che. te A pramANeH jevI rIte bALane athavA gopALane pRthaka rahelA mATInA vRSabhane athavA (sAcA) vRSabhane dekhatAM ane jANatAM vRSabha sAthe saMbaMdha nathI, topaNa *viSayapaNe rahelo vRSabha jemanuM nimitta che evA je upayogamAM ArUDha vRSabhAkAra darzana-jJAna temanI sAtheno saMbaMdha vRSabha sAthenA saMbaMdharUpa vyavahArano sAdhaka jarUra che; tevI rIte AtmA arUpIpaNAne lIdhe sparzazunya hovAthI tene karmapudagalo sAthe saMbaMdha nathI, topaNa ekAvagAhapaNe rahelAM karmapudagalo jemanuM nimitta che evA je upayogamAM ArUDha rAgadveSAdibhAvo temanI sAtheno saMbaMdha karmayugalo sAthenA baMdharUpa vyavahArano sAdhaka jarUra che. bhAvArtha- "AtmA amUrtika hovA chatAM mUrtika karmapudgalo sAthe kema baMdhAya che?' evAM praznano AcAryabhagavAne uttara Apyo che ke-AtmA amUrtika hovA chatAM * vRSama arthAta paNa vRssbh||2. zana-nanu nimitta cha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 33ra pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda atha bhAvabandhasvarUpaM jJApayati uvaogamao jIvo mujjhadi rajjedi vA pdussedi| pappA vividhe visaye jo hi puNo tehiM sNbNdho||175|| payogaM kroti| tasminsati mUrtadravyakarmaNA saha yadyapi tAdAtmyasaMbandho nAsti tathApi pUrvoktadRSTAntena saMzleSasaMbandho'stIti nAsti dossH|| 174 / / evaM zuddhabuddhakasvabhAvajIva-kathanamukhyatvena mUrtika padArthone kema jANe che? je rIte te mUrtika padArthone jANe che te ja rIte mUrtika karmapudgalo sAthe baMdhAya che. kharekhara arUpI AtmAne rUpI padArtho sAthe kAMI saMbaMdha nahi hovA chatAM arUpIne rUpI sAthe saMbaMdha hovAno vyavahAra paNa virodha pAmato nathI. "AtmA mUrtika padArthane jANe che" ema kahevAmAM Ave che tyAM paramArthe amUrtika AtmAne mUrtika padArtha sAthe koI saMbaMdha nathI; AtmAne to mAtra mUrtika padArthanA AkAre thatuM je jJAna tenI sAthe ja saMbaMdha che ane te padArthAkAra jJAna sAthenA saMbaMdhane lIdhe ja "amUrtika AtmA mUrtika padArthane jANe che' evo amUrtika-mUrtikanA saMbaMdharUpa vyavahAra siddha thAya che. evI ja rIte, "amuka AtmAne mUrtika karmapudagalo sAthe baMdha che" ema kahevAmAM Ave che tyAM paramArtha amUrtika AtmAne mUrtika karmapudagalo sAthe koI saMbaMdha nathI; AtmAna to karmapudagalo jemAM nimitta che evA rAgadveSAdibhAvo sAthe ja saMbaMdha (baMdha) che ane te karmanimittaka rAgadveSAdibhAvo sAthe saMbaMdha (baMdha) hovAne lIdhe ja A AtmAne mUrtika karmapudagalo sAthe baMdha che" evo amUrtika-mUrtikanA baMdharUpa vyavahAra siddha thAya che. joke manuSyane strI-putra-dhanAdika sAthe kharekhara koI saMbaMdha nathI, teo te manuSyathI taddana bhinna che, topaNa strI-putra-dhanAdika pratye rAga karanArA manuSyane rAganuM baMdhana hovAthI ane te rAgamAM strI-putra-dhanAdika nimitta hovAthI "A manuSyane strI-putra-dhanAdikanuM baMdhana che" ema vyavahArathI jarUra kahevAmAM Ave che, tevI ja rIte, joke AtmAne karmayugalo sAthe kharekhara koI saMbaMdha nathI, teo AtmAthI taddana bhinna che, topaNa rAgadveSAdibhAvo karanArA AtmAne rAgadveSAdibhAvonuM baMdhana hovAthI ane te bhAvomAM karmapugalo nimitta hovAthI 'A AtmAne karmayugalonuM baMdhana che" ema vyavahArathI jarUra kahI zakAya che. 174. have bhAvabaMdhanuM svarUpa jaNAve che: vidhavidha viSayo pAmIne upayoga-Atmaka jIva je praDhaSa-rAga-vimohabhAve pariNAme, te baMdha che. 175. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ina nazAstramANA] zayatattva-prajJApana 333 upayogamayo jIvo muhyati rajyati vA prdvesstti| prApya vividhAn viSayAn yo hi punastaiH sNbndhH|| 175 / / ayamAtmA sarva eva taavtsviklpnirviklppricchedaatmktvaadupyogmyH| tatra yo hi nAma nAnAkArAn paricchedyAnarthAnAsAdya mohaM vA rAgaM vA dveSaM vA samupaiti sa nAma taiH parapratyayairapi moharAgadveSairuparaktAtmasvabhAvatvAnnIlapItaraktopAzrayapratyayanIlapItaraktatvairuparakta-svabhAva: sphaTikamaNiriva svayameka eva tadbhAvadvitIyatvAdbandho bhvti||175|| prathamagAthA, mUrtirahitajIvasya mUrtakarmaNA saha kathaM bandho bhavatIti pUrvapakSarUpeNa dvitIyA, tatparihArarUpeNa tRtIyA ceti gAthAtrayeNa prathamasthalaM gtm| atha rAgadveSamohalakSaNaM bhAvabandhasvarUpamAkhyAti-uvaogamao jIvo upayogamayo jIvaH, ayaM jIvo nizcayanayena vizuddhajJAnadarzanopayogamayastAvattathAbhUto'pyanAdibandhavazAtsopAdhisphaTikavat paropAdhibhAvena pariNataH sn| kiM kroti| mujjhadi rajjedi vA padussedi muhyati rajyati vA pradveSTi dveSaM kroti| kiM kRtvA puurvN| pappA praapy| kaan| vividhe visaye nirvissyprmaatmsvruupbhaavnaavipkssbhuutaanvividhpnycendriyvissyaan| jo hi puNo yaH punaritthaMbhUto'sti jIvo hi sphuTaM, tehi saMbaMdho taiH saMbaddho bhavati, taiH pUrvoktarAgaH dveSamohai: kartRbhUtairmoharAgadveSarahitajIvasya zuddhapariNAmalakSaNaM paramadharmamalabhamAnaH san sa jIvo baddho anvayArtha:- [ yaH hi punaH] 4 [ upayogamayaH jIvaH ] 75yogamaya (r)5 [vividhAn viSayAn ] vividha viSayo [prApya ] pAmIna [ muhyati ] bho 43. cha, [ rajyati ] 25 // 72 cha [ vA ] athavA [ pradveSTi] dva5 42. cha, te 75 [ taiH ] temn| 43 ( -moharAgadveSa 43) [ saMbandhaH] baMdha35 che. TIkA:- prathama to A AtmA Akhoya upayogamaya che, kAraNa ke te savikalpa ane nirvikalpa pratibhAsasvarUpa che (arthAt jJAna ane darzanasvarUpa che). temAM je AtmA vividhakAra pratibhAsya (vividha AkAravALA pratibhAsavAyogya) padArthone pAmIne moha, rAga athavA vaiSa kare che, te AtmAkALo, pILo ane rAto Azraya jemanuM nimitta che evA kALApaNA, pILApaNA ane rAtApaNA vaDe uparakta svabhAvavALA sphaTikamaNinI mAphaka-para jemanuM nimitta che evA moha, rAga ane dveSa vaDa uparakta AtmasvabhAvavALo hovAthI, pata ekalo ja badha (badharUpa) che, kAraNa ke moharAgadveSAdibhAva tenuM dvitIya che. 175. 1. mAzraya = 4mA Tibhariza bhUto hoya te vastu. 2. 752.5 = viDArI; malina; suSita. 3. dvitIya = jI. [' to le 1ye hoya, me.do mAmA ghas535 ma choDa zaDe ?' sevA prazno uttara e che ke, eka to AtmA ane bIjo moharAgadveSAdibhAva-ema hovAthI, moharAgadveSAdibhAva vaDe malina svabhAvavALo AtmA pote ja bhAvabaMdha che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAnazrI 66 atha bhAvabandhayuktiM dravyabandhasvarUpaM ca prajJApayati bhAveNa jeNa jIvo pecchadi jANAdi AgadaM visaye / rajjadi teNeva puNo bajjhadi kamma tti uvadeso / / 176 / / bhAvena yena jIvaH pazyati jAnAtyAgataM viSaye / rajyati tenaiva punarbadhyate karmetyupadezaH / / 176 / / ayamAtmA yenaiva sAkAranirAkAraparicchedAtmakatvAtparicchedyatAmApadyamAnamarthajAtaM moharUpeNa rAgarUpeNa dveSarUpeNa vA bhAvena pazyati jAnAti ca tenaivoparajyata ev| yo'yamuparAgaH sa khalu snigdharUkSatvasthAnIyo bhAvabandhaH / atha punastenaiva paudgalikaM karma bhvtiiti| atra yoDasau rAgadveSamohapariNAmaH sa eva bhAvabandha ityarthaH / / 175 / / atha bhAvabandhayuktiM dravyabandhasvarUpaM ca pratipAdayati-bhAveNa jeNa bhAvena pariNAmena yena jIvo jIvaH kartA pecchadi jANAdi nirvikalpadarzanapariNAmena pazyati savikalpajJAnapariNAmena jAnAti / kiM karmatApannaM, AgadaM visaye AgataM prAptaM kimapISTAniSTaM vastu paJcaindriyaviSaye / rajjadi teNeva puNo rajyate tenaiva punaH AdimadhyAntavarjitaM rAgAdidoSarahitaM cijjyotiHsvarUpaM nijAtmadravya-marocamAnastathaivAjAnansan samastarAgAdivikalpaparihAreNAbhAvayaMzca tenaiva pUrvoktajJAna- darzanopayogena rajyate rAgaM karoti have bhAvabaMdhanI yukti ane dravyabaMdhanuM svarUpa kahe cheH je bhAvathI dekhe ane jANe viSayagata arthane, tenAthI che u52ktatA; vaLI karmabaMdhana te varDa. 176. anvayArthaH- [ jIvaH ] a [ yena bhAvena ] 4 bhAvathI [ viSaye AgataM ] viSayamAM Avela pArthane [ pazyati jAnAti ] he che bhane bhaeo che, [ tena eva ] tenAthI 4 [ rajyati ] uparata thAya che; [ punaH ] vaNI tenAthI 4 [ karma badhyate ] drurbha aMdhAya che; - [ iti ] khebha [ upadeza: ] upadeza che. TIkA:- A AtmA sAkAra ane nirAkAra pratibhAsasvarUpa (-jJAna ane darzanasvarUpa ) hovAthI pratibhA (-pratibhAsavAyogya ) padArthasamUhane je moharUpa, rAgarUpa ke dveSarUpa bhAvathI dekhe che ane jANe che, tenAthI ja u52kta thAya che. je A uparAga (-malinatA, vikAra) che te kharekhara *snigdha-rUkSatvasthAnIya bhAvabaMdha che. vaLI tenAthI ja jarUra * snigdha - 3kSatvasthAnIya snigdhatA ane rUkSatA samAna. (jema puddagalamAM viziSTa snigdhatA-rUkSatA te baMdha che, tema jIvamAM rAgadveSarUpa vikAra te bhAvabaMdha che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yatattva-prajJApana 335 badhyata ev| ityeSa bhAvabandhapratyayo drvybndhH|| 176 / / atha pudgalajIvatadubhayabandhasvarUpaM jJApayati phAsehiM puggalANaM badho jIvassa raagmaadiihiN| aNNoNNamavagAho puggalajIvappago bhnnido|| 177 / / sparzaH pudgalAnAM bandho jIvasya raagaadibhiH| anyonyamavagAhaH pudgalajIvAtmako bhnnitH|| 177 / / yastAvadatra karmaNAM snigdharUkSatvasparzavizeSerekatvapariNAmaH sa kevlpudglbndhH| yastu jIvasyaupAdhikamoharAgadveSaparyAyairekatvapariNAmaH sa kevljiivbndhH| yaH punaH jIva iti bhaavbndhyuktiH| bajjhadi kamma tti uvadeso tena bhAvabandhena navataradravyakarma badhnAtIti dravyabandhasvarUpaM cetyupdeshH|| 176 / / evaM bhAvabandhakathanamukhyatayA gAthAdvayena dvitIyasthalaM gtm| atha pUrvanavatarapudgaladravyakarmaNoH parasparabandho, jIvasya tu rAgAdibhAvena saha bandho, jIvasyaiva navataradravyakarmaNA saha ceti trividhabandhasvarUpaM prajJApayati-phAsehi puggalANaM baMdho sparza: pudgalAnAM bndhH| pUrvanavatarapudgaladravyakarmaNorjIvatarAgAdibhAvanimittena svakIyasnigdharUkSopAdAna-kAraNena ca parasparasparzasaMyogena yo'sau bandhaH sa pudglbndhH| jIvassa rAgamAdIhiM jIvasya raagaadibhiH| niruparAgaparamacaitanyarUpanijAtmatattvabhAvanAcyutasya jIvasya yadrAgAdibhiH saha pariNamanaM sa jIvabandha iti| paudgalika karma baMdhAya che. Ama A dravyabaMdhanuM nimitta bhAvabaMdha che. 176. have pudgalabaMdhanuM svarUpa, jIvabaMdhanuM svarUpa ane te bannenA baMdhanuM svarUpa jaNAve che: rAgAdi sahu AtmA taNo, ne sparza saha pudgala taNo, anyonya je avagAhuM tene baMdha ubhayAtmaka kahyo. 177. anvayArtha:- [sparza:] spardhA sAthe [pudgalAnAM bandhaH] 56sono dha, [rAgAdibhiH jIvasya ] Pules sAthe vano baMdha bhane [anyonyam avagAhaH ] anyonya s||6 te [pudgalajIvAtmakaH bhaNitaH ] Y64Atma: 5 pAmaya mAlyo che. TIkA:- prathama to ahIM, karmane je snigdhatA-rUkSatArUpa sparzavizeSo (khAsa sparzI) sAthe ekatvapariNAma te kevaLa pudagalabaMdha che; ane jIvane je aupAdhika moha-rAga-dveSarUpa paryAyo sAthe ekatvapariNAma te kevaLa jIvabaMdha che; vaLI jIva ane karmapudgalane je paraspara Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 338 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM karmapudgalayoH parasparapariNAmanimittamAtratvena viziSTataraH parasparamavagAhaH sa tadubhayabandhaH / / 177 / / atha dravyabandhasya bhAvabandhahetukatvamujjIvayati sapadeso so appA tesu padesesu puggalA kaayaa| pavisaMti jahAjoggaM ciTThati ya jati bjjhNti||178 / / sapradezaH sa AtmA teSu pradezeSu pudgalAH kaayaaH| pravizanti yathAyogyaM tiSThanti ca yAnti bdhynte|| 178 / / ayamAtmA lokaakaashtulyaasNkhyeyprdeshtvaatsprdeshH| atha teSu tasya pradezeSu kAyavAGmanovargaNAlambanaH parispando yathA bhavati tathA karmapudgalakAyAH svayameva parispanda aNNoNNassavagAho puggalajIvappago bhaNido anyonyasyAvagAhaH pudgalajIvAtmako bhnnitH| nirvikArasvasaMvedanajJAnarahitatvena snigdharUkSasthAnIyarAgadveSapariNatajIvasya bandhayogyasnigdharUkSapariNAmapariNatapudgalasya ca yo'sau parasparAvagAhalakSaNa: sa itthaMbhUtabandho jIvapudgalabandha iti trividhabandhalakSaNaM jnyaatvym|| 177 / / atha 'baMdho jIvassa rAgamAdIhiM yaduktaM tadeva rAgatvaM dravyabandhasya kAraNamiti vizeSeNa samarthayati-sapadeso so appA sa prasiddhAtmA lokAkAzapramitAsaMkhyeyapradeza pariNAmanA nimittamAtrapaNe viziSTatara paraspara avagAha te ubhayabaMdha che [ arthAt jIva ane karmapudgala ekabIjAne pariNAmamAM nimitta mAtra thAya evo (khAsa prakArano) je temano ekakSetrAvagAhasaMbaMdha te pudagalajIvAtmaka baMdha che]. 177. have dravyabaMdhano hetu bhAvabaMdha che ema pragaTa kare che: sapradeza che te jIva, jIvapradezamAM Ave ane pugalasamUha rahe yathocita, jAya che, baMdhAya che. 178 sanvayArtha:- [ saH AtmA] te AtmA [ sapradezaH ] sapradeza cha; [ teSu pradezeSu ] prazomai [pudgalAH kAyAH ] pusasamUho [pravizanti ] praveze cha, [ yathAyogyaM tiSThati] yathAyogya 29 cha, [ yAnti ] 14 cha [ca ] bhane [badhyante ] pAya che. TIkAH- A AtmA lokAkAzatulya asaMkhya pradezavALo hovAthI sapradeza che. tenA e pradezomAM kAyavargaNA, vacanavargaNA ane manovargaNAnA AlaMbanavALo parispada (kaMpa) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates muhAna nazAstramANA] zeyatattva-prajJApana 339 vantaH pravizantyapi tiSThantyapi gacchantyapi c| asti cejjIvasya moharAgadveSarUpo bhAvo badhyante'pi c| tato'vadhAryate dravyabandhasya bhAvabandho hetuH|| 178 / / atha dravyabandhahetutvena rAgapariNAmamAtrasya bhAvabandhasya nizcayabandhatvaM sAdhayati ratto baMdhadi kammaM muccadi kammehiM raagrhidppaa| eso baMdhasamAso jIvANaM jANa nnicchydo|| 179 / / rakto badhnAti karma mucyate karmabhI raagrhitaatmaa| eSa bandhasamAso jIvAnAM jAnIhi nishcytH|| 179 / / yato rAgapariNata evAbhinavena dravyakarmaNA badhyate, na vairAgyapariNataH, abhi tvaattaavtsprdeshH| tesu padesesu puggalA kAyA teSu pradezeSu karmavargaNAyogyapudgalakAyAH kartAraH pavisaMti prvishnti| kthm| jahAjoggaM manovacanakAyavargaNAlambanavIryAntarAyakSayopazamajanitAtmapradezaparispandalakSaNayogAnusAreNa ythaayogym| na kevalaM pravizanti ciTuMti hi pravezAnantaraM svakIyasthitikAlaparyantaM tiSThanti hi sphuuttm| na kevalaM tiSThanti jaMti svakIyodayakAlaM prApya phalaM datvA gacchanti, bajjhaMti kevalajJAnAdyanantacatuSTayavyaktirUpa-mokSapratipakSabhUtabandhasya kAraNaM rAgAdikaM labdhvA punarapi dravyabandharUpeNa badhyante c| ata etadAyAtaM rAgAdipariNAma eva drvybndhkaarnnmiti| athavA dvitIyavyAkhyAnam-pravizanti pradezabandhAstiSThanti sthitibandhAH phalaM datvA gacchantyanubhAgabandhA badhyante prakRtibandhA iti / 178 / / evaM trividhabandhamukhyatayA sUtradvayena tRtIyasthalaM gtm| atha dravyabandhakAraNa-tvAnnizcayena rAgAdivikalpa je prakAre thAya che, te prakAre karmapugalanA samUho svayameva parispaMdavALA vartatA thakA praveze paNa che, rahe paNa che ane jAya paNa che; ane jo jIvane moha-rAga-dveSarUpa bhAva hoya to baMdhAya paNa che. mATe nakkI thAya che ke dravyabaMdhano hetu bhAvabaMdha che. 178. have, rAgapariNAmamAtra evo je bhAvabaMdha te dravyabaMdhano hetu hovAthI te ja nizcayabaMdha che ema siddha kare che: jIva rakta bAMdhe karma, rAga rahita jIva mukAya che; - 12 // dhana saMkSepa nizcaya 18. 178. anvayArtha:- [ raktaH ] 20 // 2||maa [ karma badhnAti ] s qi cha, [ rAgarahitAtmA ] 2 // 2 // rahita mAtmA [ karmabhi: mucyate] dharmathA bhuya cha;-[ eSa: ] , [jIvAnAM] yon|| [bandhasamAsaH] dhanI saMkSe5 [ nizcayataH] nizcayathA [ jAnIhi ] %l. TIkA- rAgapariNata jIva ja navA dravyakarmathI baMdhAya che, vairAgyapariNata baMdhAto Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 338 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM navena dravyakarmaNA rAgapariNato na mucyate, vairAgyapariNata eva , badhyata eva saMspRzataivAbhinavena dravyakarmaNA cirasaJcitena purANena ca na mucyate rAgapariNataH, mucyata eva saMspRzataivAbhinavena dravyakarmaNA cirasaJcitena purANena ca vairAgyapariNato na badhyate; tato'vadhAryate dravyabandhasya sAdhakatamatvAdrAgapariNAma eva nizcayena bndhH|| 179 / / atha pariNAmasya dravyabandhasAdhakatamarAgaviziSTatvaM savizeSa prakaTayati pariNAmAdo baMdho pariNAmo raagdosmohjudo| asuho mohapadoso suho va asuho havadi raago||180|| pariNAmAbandhaH pariNAmo raagdvessmohyutH| azubhau mohapradveSau zubho vAzubho bhavati raagH|| 180 / / rUpo bhAvabandha eva bandha iti prajJApayati-ratto baMdhadi kammaM rakto badhnAti krm| rakta eva karma badhnAti, na ca vairaagyprinntH| muMcadi kammehiM rAgarahidappA mucyate karmabhyAM raagrhitaatmaa| mucyata eva zubhAzubhakarmabhyAM rAgarahitAtmA, na ca bdhyte| eso baMdhasamAso eSa pratyakSIbhUto bndhsNkssepH| jIvANaM jIvAnAM smbndhii| jANa Nicchayado jAnIhi tvaM he ziSya, nizcayato nishcynyaabhipraayenneti| evaM rAgapariNAma eva bandhakAraNaM jJAtvA samastarAgAdi-vikalpajAlatyAgena vizuddhajJAnadarzanasvabhAvanijAtmatattve nirantaraM bhAvanA krtvyeti|| 179 / / atha jIvapariNAmasya dravyabandhasAdhakaM nathI; rAgapariNata jIva navA dravyakarmathI mukAto nathI, vairAgyapariNata ja mukAya che; rAgapariNata jIva saMsparza karatA (-saMbaMdhamAM AvatA) evA navA dravyakarmathI ane cirasaMcita (lAMbA kALathI saMcaya pAmelA) evA jAnA dravyakarmathI baMdhAya ja che, mukAto nathI; vairAgyapariNata jIva saMsparza karatA (saMbaMdhamAM AvatA) evA navA dravyakarmathI ane cirasaMcita evA jAnA dravyakarmathI mukAya ja che, baMdhAto nathI; mATe nakkI thAya che ke dravyabaMdhano sAdhakatama (-utkRSTa hetu) hovAthI rAgapariNAma ja nizcayathI baMdha. 178. have pariNAmanuM dravyabaMdhanA sAdhakatama rAgathI viziSTapaNuM savizeSa pragaTa kare che (arthAt pariNAma dravyabaMdhanA utkRSTa hetubhUta rAgathI vizeSatAvALo hoya che ema bhedo sahita pragaTa kare che) : pri||mthii chabaMdha, 2||-vibho-dvssyii yuta); che moha-dveSa azubha, rAga azubha vA zubha hoya che. 180. anvayArtha:- [pariNAmAt bandhaH] 529||mthii cha, [pariNAmaH rAgadveSamohayutaH] (4) pri9|| 2||-dvess-bhoddyut cha. [ mohapradveSau azubhau ] (tamai) moha bhane Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana 180 / / dravyabandho'sti taavdvishissttprinnaamaat| viziSTatvaM tu pariNAmasya rAgadveSamohamayatvena / tatra zubhAzubhatvena dvaitAnuvarti / tatra mohadveSamayatvenAzubhatvaM, rAgamayatvena tu zubhatvaM cAzubhatvaM c| vizuddhisaMklezAGgatvena rAgasya dvaividhyAt bhvti|| 180 / / atha viziSTapariNAmavizeSamaviziSTapariNAmaM ca kAraNe kAryamupacarya kAryatvena nirdizati suhapariNAmo puNNaM asuho pAva tti bhaNiyamaNNesu / pariNAmo NaNNagado dukkhakkhayakAraNaM samaye / / 181 / / rAgAdyupAdhijanitabhedaM darzayati- pariNAmAdo baMdho pariNAmAtsakAzAdbandho bhavati / sa ca pariNAmaH kiNvishissttH| pariNAmo rAgAdosamohajudo vItarAgaparamAtmano vilakSaNatvena pariNAmo rAgadveSamohopAdhitrayeNa saMyuktaH / asuho mohapadoso zubha mohadveSau / paropAdhijanitapariNAmatrayamadhye mohapradezaSadvayamazubham / suho va asuho havadi rAgo zubho'zubho vA bhavati raagH| paJcaparameSThyAdibhaktirUpaH zubharAga ucyate, viSayakaSAyarUpazcAzubha iti / ayaM pariNAma: sarvo'pi sopAdhitvAt bandhaheturiti jJAtvAbandhe zubhAzubhasamastarAgadveSavinAzArthaM samastarAgAdyupAdhirahitaM sahajAnandaikalakSaNasukhAmRtasvabhAve nijAtmadravye bhAvanA kartavyeti taatprym|| puNyapApasaMjJAM zubhAzubharahitazuddhopayogapariNAmasya mokSakAraNatvaM ca kathayati - suhapariNAmo puNNaM dravyapuNyabandha- atha dravyarUpapuNyapApabandhakAraNatvAcchubhAzubhapariNAmayoH 338 dveSa azubha che, [ rAgaH ] rA [ zubhaH vA azubhaH] zubha athavA azubha [ bhavati ] hoya. che. TIkA:- prathama to dravyabaMdha viziSTa pariNAmathI hoya che. pariNAmanuM viziSTapaNuM rAga-dveSamohamayapaNAne lIdhe che. te zubha ane azubhapaNAne lIdhe dvaitane anusare che. tyAM, moha-dveSamayapaNA vaDe azubhapaNuM hoya che, ane rAgamayapaNA vaDe zubhapaNuM tema ja azubhapaNuM hoya che kAraNa ke rAga vizuddhi tema ja saMkalezavALo hovAthI dvividha hoya che. 180. have viziSTa pariNAmanA bhedane tathA aviziSTa pariNAmane, kAraNamAM kAryano upacAra karIne arthapatre harzAve che: 52 mAMhI zubha pariNAma puNya, azubha 52mAM pApa che; nijadravyagata pariNAma samaye du:khakSayano hetu che. 181. 1. mohamaya pariNAma tema ja dveSamaya pariNAma azubha che. 2. dharmAnurAga vizuddhivALo hovAthI dharmAnurAgamaya pariNAma zubha che; viSayAnurAga saMkalezavALo hovAthI viSayAnurAgamaya pariNAma azubha che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 340 pravacanasAra [ bhagavAnazrI zubhapariNAmaH puNyamazubhaH pApamiti bhnnitmnyessu| pariNAmo'nanyagato duHkhakSayakAraNaM smye|| 181 / / dvividhastAvatpariNAma:, paradravyapravRtta: svdrvyprvRtshc| tatra paradravyapravRtta: paroparaktatvAdviziSTapariNAmaH, svadravyapravRttastu praanuprkttvaadvishissttprinnaamH| tatroktau dvau viziSTapariNAmasya vizeSau, shubhprinnaamo'shubhprinnaamshc| tatra puNyapudgalabandhakAraNatvAt zubhapariNAma: puNyaM, pApapudgalabandhakAraNatvAdazubhapariNAmaH paapm| aviziSTapariNAmasya tu zuddhatvenaikatvAnnAsti vishessH| sa kAle saMsAraduHkhahetukarmapudgalakSayakAraNatvAtsaMsAraduHkhahetukarmapudgalakSayAtmako mokSa eva / / 181 / / kAraNatvAcchabhapariNAma puNyaM bhnnyte| asaho pAva tti bhaNiyaM dravyapApabandha-kAraNatvAdazabhapariNAmaH pApaM bhnnyte| keSu viSayeSu yo'sau shubhaashubhprinnaamH| aNNesu nijazuddhAtmanaH sakAzAdanyeSu shubhaashubhbhirdrvyessu| pariNAmo NaNNagado pariNAmo nAnyagato'nanyagataH svasvarUpastha ityrthH| sa itthaMbhUtaH zuddhopayogalakSaNa: pariNAmaH dukkhakkhayakAraNaM duHkhakSayakAraNaM duHkhakSayAbhidhAnamokSasya kAraNaM bhaNido bhnnitH| kva bhnnitH| samaye paramAgame labdhikAle vaa| kiMca, mithyAdRSTisAsAdanamizraguNasthAnatraye tAratamyenAzubhapariNAmo bhavatIti pUrvaM bhaNitamAste, aviratadezaviratapramattasaMyatasaMjJaguNasthAnatraye tAratamyena zubhapariNAmazca bhaNitaH, apramattAdikSINakaSAyAntaguNasthAneSu tAratamyena zuddhopayogo'pi bhnnitH| nayavivakSAyAM mithyAdRSTya dikSINakaSAyAntaguNasthAneSu punarazuddha-nizcayanayo bhvtyev| anvayArtha:- [anyeSu ] 52 pratye [ zubhapariNAmaH ] zuma p2i4||m [ puNyam ] puNya cha bhane [ azubha:] (52. pratye) azubha pariNAma [pApama] 55 cha [ iti bhaNitama] gema ithaM cha; [ananyagataH pariNAmaH] 52 pratye nahi pravartato seyo pariNAma [ samaye] samaye [ duHkhakSayakAraNam ] duHkhakSayanuM kAraNa che. TIkA:- prathama to pariNAma dvividha che-padravyapravRtta (padravya pratye pravartato) ane svadravyapravRtta. temAM paradravyapravRtta pariNAma para vaDa uparakta (-paranA nimitte vikArI) hovAthI viziSTa pariNAma che ane svadravyapravRtta pariNAma para vaDa uparakta nahi hovAthI aviziSTa pariNAma che. tyAM viziSTa pariNAmanA pUrvokta be bheda cheH zubha pariNAma ane azubha pariNAma. temAM, puNarUpa pudagalanA baMdhanuM kAraNa hovAthI zubha pariNAma puNya che ane pAparUpa pudgalanA baMdhanuM kAraNa hovAthI azubha pariNAma pApa che. aviziSTa pariNAma to zuddha hovAthI eka che tethI tenA bheda nathI. te (aviziSTa pariNAma), kALe saMsAradu:khanA hetubhUta karmapudgalanA kSayanuM kAraNa hovAthI, saMsAraduHkhanA hetubhUta karmayugalanA kSayasvarUpa mokSa ja che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana cha : atha jIvasya svaparadravyapravRttinivRttisiddhaye svaparavibhAgaM darzayati bhaNidA puDhavippamuhA jIvaNikAyAdha thAvarA ya tasA / aNNA te jIvAdo jIvo vi ya tehiMdo aNNo / / 182 / / bhaNitAH pRthivIpramukhA jIvanikAyA atha sthAvarAzca trasAH / anye te jIvAjjIvo'pi ca tebhyo'nyH|| 182 // tatrAzuddhanizcayamadhye zuddhopayogaH kathaM labhyata iti ziSyeNa pUrvapakSe kRte sati pratyuttaraM dadAtivastvekadezaparIkSA tAvannayalakSaNaM, zubhAzubhazuddhadravyAvalambanamupayogalakSaNaM ceti tena kAraNenAzuddhanizcayamadhye'pi zuddhAtmAvalambanatvAt zuddhadhyeyatvAt zuddhasAdhakatvAcca zuddhopayogapariNAmo labhyaya iti nayalakSaNamupayogalakSaNaM ca yathAsaMbhavaM sarvatra jJAtavyam / atra yo'sau rAgAdivikalpopAdhirahitasamAdhilakSaNazuddhopayogo muktikAraNaM bhaNitaH sa tu zuddhAtmadravya-lakSaNAdvaya `yabhUtAcchuddhapAriNAmikabhAvAdabhedapradhAnadravyArthikanayenAbhinno'pi bhedapradhAnaparyAyArthika - nayena bhinnaH / kasmAditi cet| ayamekadezanirAvaraNatvena kSAyopazamikakhaNDajJAnavyaktirUpaH, sa ca pAriNAmikaH sakalAvaraNarahitatvenAkhaNDajJAnavyaktirUpaH; ayaM tu sAdisAntatvena vinazvaraH, sa ca anAdyanantatvenAvinazvaraH / yadi punarekAntenAbhedo bhavati tarhi ghaTotpattau mRtpiNDavinAzavat dhyAnaparyAyavinAze mokSe jAte sati dhyeyarUpapAriNAmikasyApi vinAzo bhavatItyarthaH / tata eva jJAyate zuddhapAriNAmikabhAvo dhyeyarUpo bhavati, dhyAnabhAvanArUpo na bhavati / ksmaat| dhyAnasya vinshvrtvaaditi|| 181 / / evaM dravyabaMdhakAraNatvAt mithyAtvarAgAdi-vikalparUpo bhAvabandha eva nizcayena bhAvArtha:- 52 pratye pravartato evo zubha pariNAma te puNyanuM kAraNa che ane azubha pariNAma te pApanuM kAraNa che tethI, kAraNamAM kAryano upacAra karIe to, zubha pariNAma te puNya che ane azubha pariNAma te pApa che. svAtmadravyamAM pravartato evo zuddha pariNAma te mokSanuM kAraNa che tethI, aramAM DArthano upayAra durIkhe to, zuddha parizAma te mokSa che. 181. have jIvane svadravyamAM pravRtti ane 52dravyathI nivRttinI siddhine mATe svaparano vibhAga darzAve 341 sthAva2 ane trasa pRthvIAdika jIvakAya kahela je, te jIvathI che anya tema ja jIva tethI anya che. 182. anvayArthaH- [ atha ] have [ sthAvarAH ca trasAH ] sthAvara [ pRthivIpramukhAH] pRthvImahi [ jIvanikAyAH ] bhavaniDAyo [ bhaNitAH ] [ jIvAt anye ] pathI anya che [ ca ] ne [ jIvaH api ] a anya che. bhane yasa sevA The hevAmAM khAyA che, [ te ] te [ tebhyaH anyaH ] temanAtha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 42 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMda __ya ete pRthivIprabhRtayaH SaDjIvanikAyAstrasasthAvarabhedenAbhyupagamyante te khalvacetana-tvAdanye jIvAt, jIvo'pi ca cetntvaadnystebhyH| atra SaDjIvanikAyA AtmanaH paradravyameka evAtmA svdrvym|| 182 / / atha jIvasya svaparadravyapravRttinimittatvena svaparavibhAgajJAnAjJAne avadhArayati jo Navi jANadi evaM paramappANaM shaavmaasejj| kIradi ajjhavasANaM ahaM mamedaM ti mohaado|| 183 / / yo naiva jAnAtyevaM paramAtmAnaM svbhaavmaasaady| kurute'dhyavasAnamahaM mamedamiti mohaat|| 183 / / baMdha iti kathanamakhyatayA gAthAtrayeNa caturthasthalaM gtm| atha jIvasya svadravyapravRttiparadravyanivRttinimittaM SaDjIvanikAyaiH saha bhedavijJAnaM darzayati-bhaNidA puDhavippamuhA bhaNitAH paramAgame kathitAH pRthiviiprmukhaaH| te ke| jIvaNikAyA jiivsmuuhaaH| adha ath| kthNbhuutaaH| thAvarA ya tasA sthAvarAzca trsaaH| te ca kiNvishissttaaH| aNNA te anye bhinnaaste| ksmaat| jIvAdo shuddhbuddhkjiivsvbhaavaat| jIvo vi ya tehiMdo aNNo jIvo'pi ca tebhyo'nya iti| tathAhiTakotkIrNajJAyakaikasvabhAvaparamAtmatattvabhAvanArahitena jIvena yadupArjitaM trasasthAvara-nAmakarma tadudayajanitatvAdacetanatvAcca trasasthAvarajIvanikAyAH shuddhcetnysvbhaavjiivaadbhinnaaH| jIvo'pi ca tebhyo vilakSaNatvAdbhinna iti| atrevaM bhedavijJAne jAte sati mokSArthI jIvaH svadravye pravRttiM paradravye nivRttiM ca karotIti bhaavaarthH|| 182 / / athaitadeva bhedavijJAnaM prakArAntareNa draDhayati-jo Navi jANadi evaM TIkA:- je A pRthvI vagere par javanikAyo trasa ane sthAvara evA bhedapUrvaka mAnavAmAM Ave che, te kharekhara acetanapaNAne lIdhe jIvathI anya che ane jIva paNa cetanapaNAne lIdhe temanAthI anya che. ahIM ( ema kahyuM ke), Sa jIvanikAya AtmAna padravya che, AtmA eka ja svadravya che. 182. have jIvane svadravyamAM pravRttinuM nimitta svaparanA vibhAganuM jJAna che ane paradravyamAM pravRttinuM nimitta sva-paranA vibhAganuM ajJAna che ema nakkI kare che: parane svane nahi jANato e rIta pAmI svabhAvane, te ' ku~, ma bhu4' oma adhyayasAna bhoI thI 52. 183. anvayArtha:- [yaH] 4 [ evaM ] me rIte [ svabhAvam AsAdya ] svamAyane 5mAne (4Y6sn| svamAyane nahI rIne) [ param AtmAnaM] 52ne bhane spane [na eva jAnAti] to nathI, [ mohAt ] te bhothI [aham ] // hu~ , [ idaM mama ] // bhA cha' [iti] mema [ adhyavasAnaM] adhyavasAna [kurute] 72. cha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yo hi nAma naivaM pratiniyatacetanAcetanatvasvabhAvena jIvapudgalayoH svaparavibhAgaM pazyati sa evAhamidaM mamedamityAtmAtmIyatvena paradravyamadhyavasyati mohAnnAnyaH / ato jIvasya paradravyapravRttinimittaM svaparaparicchedAbhAvamAtrameva, sAmarthyAtsvadravyapravRttinimittaM tdbhaavH|| 183 / / athAtmanaH kiM karmeti nirUpayati jJayatattva-prajJApana kuvvaM sabhAvamAdA havadi hi kattA sagassa bhAvassa / poggaladavvamayANaM Na du kattA savvabhAvANaM / / 184 / / kurvan svabhAvamAtmA bhavati hi kartA svakasya bhAvasya / pudgaladravyamayAnAM na tu kartA sarvabhAvAnAm / / 184 / / 343 T yaH kartA naiva jAnAtyevaM pUrvoktaprakAreNa / km| paraM SaDjIvanikAyAdiparadravyaM, appANaM nirdoSiparamAtmadravyarUpaM nijaatmaanm| kiM kRtvA / sahAvamAsejja shuddhopyoglkssnnnijshuddhsvbhaavmaashrity| kIradi ajjhavasANaM sa puruSaH karotyadhyavasAnaM pariNAmam / kena rUpeNa / ahaM amedaM ti ahaM mmedmiti| mamakArAhaMkArAdirahitaparamAtmabhAvanAcyuto bhUtvA paradravyaM rAgAdikamahamiti dehAdika mametirUpeNa / kasmAt / mohAdo mohAdhInatvAditi / tataH sthitametatsvaparabhedavijJAnabalena svasaMvedanajJAnI jIvaH svadravye rati paradravye nivRtti karotIti || 183 / / bhedabhAvanAkathanamukhyatayA sUtradvayena evaM TIkA:- je AtmA e rIte jIva ane pudgalanA (potapotAnA ) nizcita cetanatva ane acetanatvarUpa svabhAva vaDe sva-52no vibhAga dekhato nathI, te ja AtmA 'A huM chuM, A mAruM che' ema mohathI paradravyamAM potApaNAnuM adhyavasAna kare che, bIjo nahi. AthI (ema nakkI thayuM ke) jIvane paradravyamAM pravRttinuM nimitta svaparanA jJAnano abhAvamAtra ja che ane (kahyA vinA paNa ) sAmarthyathI (ema nakkI thayuM ke) svadravyamAM pravRttinuM nimitte teno abhAva che. bhAvArtha:- jene svaparanuM bhedavijJAna nathI te ja paradravyamAM ahaMkAra mamakAra kare che, bhedavijJAnI nahi. mATe paradravyamAM pravRttinuM kAraNa bhedavijJAnano abhAva ja che ane svadravyamAM pravRttinuM kAraNa bhedavijJAna ja che. 183. have AtmAnuM karma zuM che tenuM nirUpaNa kare che: nija bhAva ka2to jIva che kartA khare nija bhAvano; paNa te nathI kartA sakala pudgaladaravamaya bhAvano. 184. 1. teno abhAva = sva-paranA jJAnanA abhAvano abhAva; sva-52nA jJAnano saddabhAva. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 344 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM AtmA hi tAvatsvaM bhAvaM karoti, tasya svadharmatvAdAtmanastathAbhavanazakti-sambhavenAvazyameva kaarytvaat| sa taM ca svatantraH kurvANastasya kartAvazyaM syAt, kriyamANazcAtmanA svo bhAvastenApyatvAttasya karmAvazyaM syaat| evamAtmanaH svapariNAmaH krm| na tvAtmA pudgalasya bhAvAna karoti, teSAM prdhrmtvaadaatmnstthaabhvnshktysmbhvenaakaarytvaat| sa tAnakurvANo na teSAM kartA syAt, akriyamANAzcAtmanA te na tasya karma syuH| evamAtmanaH pudgalapariNAmo na krm|| 184 / / atha kathamAtmanaH pudgalapariNAmo na karma syAditi sandehamapanudatigeNhadi Neva Na muMcadi karedi Na hi poggalANi kmmaanni| jIvo puggalamajjhe vaTTaNNavi svvkaalesu||185|| paJcamasthalaM gtm| athAtmano nizcayena rAgAdisvapariNAma eva karma, na ca dravyakarmeti prarUpayati-kuvvaM sabhAvaM kurvnsvbhaavm| atra svabhAvazabdena yadyapi zuddhanizcayena zuddhabuddhakasvabhAvo bhaNyate, tathApi karmabaMdhaprastAve rAgAdipariNAmo'pyazuddhanizcayena svabhAvo bhnnyte| taM svabhAvaM kurvn| sa kH| AdA aatmaa| havadi hi kattA kartA bhavati hi sphuttm| ksy| sagassa bhAvassa svakIyacidrUpasvabhAvasya raagaadiprinnaamsy| tadeva tasya rAgAdipariNAmarUpaM nizcayena bhAvakarma bhnnyte| anvayArtha:- [ svabhAvaM kurvan ] potAnA mAyane 2to thalo [AtmA ] mAtmA [hi] 5252 [ svakasya bhAvasya ] potAnA mAno [kartA bhavati ] [ cha; [ tu] paraMtu [ pudgaladravyamayAnAM sarvabhAvAnAM] 56sadravyamaya sarva mAvono [ kartA na ] stA nathI. TIkA:- prathama to AtmA kharekhara sva bhAvane kare che kAraNa ke te (bhAva) teno sva dharma hovAthI AtmAne te rUpe thavAnI (pariNamavAnI) zaktino saMbhava hovAne lIdhe te (bhAva) avazyameva mAtmAnu hArya che. (Ama) te (mAmA) tene ( -sva bhAvane) svataMtrapaNe 42to tho teno kartA avazya che ane sva bhAva AtmA vaDe karAto thako AtmA vaDa prApya hovAthI AtmAnuM karma avazya che. A rIte sva pariNAma AtmAnuM karma che. paraMtu, AtmA pugalanA bhAvone karato nathI kAraNa ke teo paranA dharmo hovAthI AtmAne te-35 thavAnI zatino asaMbhava hovAne sIdhe tamo mAmA-arya nathI. (sAma) te (mAmA) temane nahi karato thako temano kartA nathI ane teo AtmA vaDe nahi karAtA thakA teo tenuM karma nathI. A rIte pudgalapariNAma AtmAnuM karma nathI. 184. have, "pudgala pariNAma AtmAnuM karma kema nathI -evA saMdehane dUra kare che jIva sarva kALe pudagalonI madhyamAM varte bhale, paNa nava grahe, na taje, kare nahi jIva pudgalakarmane. 185. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates inanazAstramANA] zeyatattva-prajJApana 345 gRhNAti naiva na muJcati karoti na hi pudgalAni krmaanni| jIvaH pudgalamadhye vartamAno'pi srvkaalessu|| 185 / / na khalvAtmana: pudgalapariNAma: karma, prdrvyopaadaanhaanshuunytvaat| yo hi yasya pariNamayitA dRSTaH sa na tadupAdAnahAnazUnyo dRSTa:, ythaagniryHpinnddsy| AtmA tu tulyakSetravartitve'pi paradravyopAdAnahAnazUnya ev| tato na sa pudgalAnAM karmabhAvena pariNamayitA syaat|| 185 // athAtmanaH kutastarhi pudgalakarmabhirupAdAnaM hAnaM ceti nirUpayati sa idANiM kattA saM sagapariNAmassa dvvjaadss| AdIyade kadAI vimuccade kmmdhuuliihiN|| 186 / / ksmaat| taptAyaHpiNDavattenAtmanA praapytvaadvyaapytvaaditi| poggaladavvamayANaM Na du kattA savvabhAvANaM cidrUpAtmano vilakSaNAnAM pudgaladravyamayAnAM na tu kartA sarvabhAvAnAM jnyaanaavrnnaadidrvykrmpryaayaannaamiti| tato jJAyate jIvasya rAgAdisvapariNAma eva karma, tasyaiva sa krteti|| 184 / / athAtmanaH kathaM dravyakarmarUpapariNAmaH karma na syAditi prazne samAdhAnaM dadAti-geNhadi Neva Na muMcadi karedi Na hi poggalANi kammANi jIvo yathA nirvikalpasamAdhirataH paramamuniH anvayArtha:- [ jIvaH ] 75 [ sarvakAleSu ] sarva Ne. [pudgalamadhye vartamAnaH api] 56lanI madhyamA 29to hovA chata 59 [ pudgalAni karmANi ] pauli bhane [hi] 5252 [gRhNAti na eva ] asato nathI, [ muJcati na ] cho'to nathI, [ karoti na] 2to nathI. TIkAH- kharekhara pudgalapariNAma AtmAnuM karma nathI, kAraNa ke te paradravyanAM grahaNatyAga vinAno che; je jeno pariNamAvanAra jovAmAM Ave che, te-jema agni lokhaMDanA goLAnAM grahaNatyAga vinAno che tema-tenAM grahaNatyAga vinAno jovAmAM Avato nathI. AtmA to tulya kSetre vartato hovA chatAM paNa (-paradravya sAthe ekakSetrAvagAhI hovA chatAM paNa) paradravyanAM grahaNatyAga vinAno ja che. tethI te pudagalone karmabhAve pariNamAvanAra nathI. 185. tyAre (jo AtmA pudgalone karmapaNe pariNamAvato nathI to pachI) AtmA kaI rIte pudgalakarmo vaDe grahAya che ane mukAya che tenuM have nirUpaNa kare che: te hAla dravyajanita nija pariNAmano kartA bane, tethI grahAya ane kadApi mukAya che karmo vaDe. 186. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 46 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM sa idAnI kartA san svakapariNAmasya drvyjaatsy| AdIyate kadAcidvimucyate krmdhuulibhiH|| 186 / / so'yamAtmA paradravyopAdAnahAnazUnyo'pi sAmprataM saMsArAvasthAyAM nimittamAtrIkRtaparadravyapariNAmasya svapariNAmamAtrasya dravyatvabhatatvAtkelasya kalayana kartatvaM. ta , tadeva tasya svapariNAmaM nimittamAtrIkRtyopAttakarmapariNAmAbhiH pudgaladhUlIbhirviziSTAvagAharUpeNopAdIyate kadAcinmucyate c|| 186 / / parabhAvaM na gRhNAti na muJcati na ca karotyupAdAnarUpeNa lohapiNDo vAgniM tathAyamAtmA na ca gRhNAti na ca muJcati na ca karotyupAdAnarUpeNa pudglkrmaanniiti| kiM kurvnnpi| puggalamajjhe vaTTaNNavi savvakAlesu kSIranIranyAyena pudgalamadhye vartamAno'pi srvkaalessu| anena kimuktaM bhvti| yathA siddho bhagavAn pudgalamadhye vartamAno'pi paradravyagrahaNamocanakaraNarahitastathA zuddhanizcayena zaktirUpeNa saMsArI jIvo'pIti bhaavaarthH|| 185 / / atha yadyayamAtmA pudgalakarma na karoti na ca muJcati tahiM bandhaH kathaM, tarhi mokSo'pi kathamiti prazne pratyuttaraM dadAti-sa idANiM kattA saM sa idAnI kartA sn| sa pUrvoktalakSaNa AtmA, idAnIM ko'rthaH evaM pUrvoktanayavibhAgena, kartA sn| ksy| sagapariNAmassa nirvikAranityA anvayArtha:- [ saH] te [idAnIM] hama (saMsArAvasthAma) [ dravyajAtasya ] dravyathA ( aAtmadravyathA ) utpanna yatA [ svakapariNAmasya ] (azuddha ) svpri9||mno [kartA san ] [ thato tho [ karmadhUlibhiH ] 'bha24 43 [ AdIyate ] akSaya che bhane [ kadAcit vimucyate ] yata, bhuya TIkA:- te A AtmA paradravyanAM grahaNatyAga vinAno hovA chatAM paNa hamaNAM saMsAraavasthAmAM, paradravyapariNAmane nimitta mAtra karatA evA kevaLa svapariNAmamAtranuM -te svapariNAma dravyatvabhUta hovAthI-kartApaNuM anubhavato thako, tenA e ja svapariNAmane nimittamAtra karIne karmapaNAne pAmatI evI pudgalaraja vaDe viziSTa avagAharUpe grahAya che ane kadAcit mukAya che. bhAvArtha:- hamaNAM saMsAradazAmAM jIva paugalika karmapariNAmane nimitta mAtra karIne potAnA azuddha pariNAmano ja kartA thAya che (kAraNa ke te azuddha pariNAma svadravyathI utpanna thAya che), padravyano kato thato nathI. Ama jIva potAnA azuddha pariNAmano kartA thatAM, jIvanA te ja azuddha pariNAmane nimitta mAtra karIne karmarUpe pariNamatI pudagalaraja khAsa avagAharUpe jIvane *grahe che ane kayAreka (sthiti anusAra rahIne athavA jIvanA zuddha pariNAmane nimittamAtra karIne) choDe che. 186. * karmapariNata yugalonuM jIva sAthe khAsa avagAharUpe rahevuM tene ja ahIM karmapudagalo vaDe jIvanuM "grahAvuM' yuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yatattva-prajJApana u47 atha kiMkRtaM pudgalakarmaNAM vaicitryamiti nirUpayatipariNamadi jadA appA suhamhi asuhamhi raagdosjudo| taM pavisadi kammarayaM nnaannaavrnnaadibhaavehiN|| 187 / / pariNamati yadAtmA zubhe'zubhe raagdvessyutH| taM pravizati karmarajo jnyaanaavrnnaadibhaavaiH|| 187 / / asti khalvAtmanaH zubhAzubhapariNAmakAle svayameva samupAttavaicitryakarmapudgalapariNAmaH, navaghanAmbuno bhUmisaMyogapariNAmakAle smupaattvaicitryaanypudglprinnaamvt| tathAhi-yathA yadA navaghanAmbu bhUmisaMyogena pariNamati tadAnye pudgalAH svayameva samupAttavaicitryaiH nandaikalakSaNaparamasukhAmRtavyaktirUpakAryasamayasArasAdhakanizcayaratnatrayAtmakakAraNasamayasAra-vilakSaNasya mithyAtvarAgAdivibhAvarUpasya svkiiyprinnaamsy| punarapi kiNvishissttsy| davvajAdassa svkiiyaatmdrvyopaadaankaarnnjaatsy| AdIyade kadAI kammadhUlIhiM AdIyate bdhyte| kaabhi| karmadhUlIbhiH kartRbhUtAbhiH kdaacitpuurvoktvibhaavprinnaamkaale| na kevalamAdIyate, vimuccade vizeSeNa mucyate tyajyate tAbhi: karmadhUlIbhiH kdaacitpuurvoktkaarnnsmysaar-prinntikaale| etAvatA kimuktaM bhvti| azuddhapariNAmena badhyate zuddhapariNAmena mucyata iti / / 186 / / atha yathA dravyakarmANi nizcayena svayamevotpadyante tathA jJAnAvaraNAdivicitra-bhedarUpeNApi svayameva pariNamantIti kathayatipariNamadi jadA appA pariNamati ydaatmaa| samastazubhAzubhaparadravyaviSaye paramopekSAlakSaNaM zuddhopayogapariNAmaM muktvA yadAyamAtmA prinnmti| kv| suhammi asuhamhi zubhe'zubhe vA prinnaame| kathaMbhUtaH sn| rAgadosajudo raagdvessyuktH| have pudgalakarmonA vaicitryane (-jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ityAdi aneka prakAratAne) koNa kare che tenuM nirUpaNa kare che: jIva rAgadveSathI yukta jyAre pariName zubha-azubhamAM, jJAnAvaraNaityAdibhAve karmadhUli praveza tyAM. 187. anvayArtha:- [ yadA] vyAre [AtmA ] AtmA [ rAgadveSayutaH ] PSayuta thayo yo [zubhe azubhe] zubha bhane azubhama [pariNamati] parime che, tyAre [karmaraja:] 24 [ jJAnAvaraNAdibhAvaiH ] ||12||himaaye [taM] tenAmA [ pravizati ] praveze che. TIkAH- jema navA meghajaLanA bhUmisaMyogarUpa pariNAmanA kALe svayameva vaicitryane pAmelA anyapudgalapariNAma (anya pudgalanA pariNAma) hoya che, tema AtmAnA zubhAzubha pariNAmanA kALe svayameva vaiciyane pAmelA karmapudagala pariNAma (karmapudagalanA pariNAma) kharekhara hoya che. te A pramANeH jema jyAre navuM meghajaLa bhUmisaMyogarUpe pariName che tyAre Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates u48 pravacanasAra [ bhagavAna zrI zAdvalazilIndhrazakragopAdibhAvaiH pariNamante, tathA yadAyamAtmA rAgadveSavazIkRtaH zubhAzubhabhAvena pariNamati tadA anye yogadvAreNa pravizantaH karmapudgalAH svayameva samupAttavaicitryai-rjJAnAvaraNAdibhAvai: prinnmnte| ataH svabhAvakRtaM karmaNAM vaicitryaM, na punraatmkRtm|| 187 / / athaika eva AtmA bandha iti vibhAvayati sapadeso so appA kasAyido mohraagdosehiN| kammarajehiM siliTTho baMdho tti parUvido smye|| 188 / / sapradeza: sa AtmA kaSAyito mohraagdvessaiH| karmarajobhiH zliSTo bandha iti prarUpitaH smye|| 188 / / pariNata ityrthH| taM pavisadi kammarayaM tadA kAle tatprasiddhaM karmarajaH prvishti| kaiH kRtvaa| NANAvaraNAdibhAvehiM bhUmermeghajalasaMyoge sati yathA'nye pudgalAH svayameva haritapallavAdibhAvaiH pariNamanti tathA svayameva nAnAbhedapariNatairmUlottaraprakRtirUpajJAnAvaraNAdibhAvaiH pryaayairiti| tato jJAyate yathA jJAnAvaraNAdikarmaNAmutpatti: svayaMkRtA tathA mUlottaraprakRtirUpavaicitryamapi, na ca jiivkRtmiti|| 187 / / anya pudagalo svayameva vaicitryane pAmelA 'zAddhala-zilIMdhra-iMdragopAdibhAve pariName che, tema jyAre A AtmA rAgadveSane vazIbhUta thayo thako zubhAzubhabhAve pariName che, tyAre bIjAM, yogadvAra vaDe pravezatAM karmapudagalo svayameva vaiciyane pAmelA jJAnAvaraNAdibhAve pariName che. thI ( ama nahI thayu ) dharbhAnu vaiyitrya svAmAvata cha, paraMtu yAtmavRta. nathI. 187. have ekalo ja AtmA baMdha che ema samajAve che: sapradeza jIva samaye kaSAyita moharAgAdi vaDe, saMbaMdha pAmI karmarajano, baMdharUpa kathAya che. 188. anvayArtha:- [sapradezaH] sapradeza mevo [ saH AtmA] te AtmA [samaye] samaye [ moharAgadveSaiH ] bhoii-2||||-dvess 43 [ kaSAyitaH] pAyita thapAthI [karmarajobhiH zliSTa: ] bha24 53 (ASTa thayo yo (arthAta ne bha24 10ii cha meyo thayo thao) [bandhaH iti prarUpitaH ] 'cia' kahevAmAM Avyo che. 1. u = sIj mehAna 2. zilIMdhra = Topa; misAno To5. 3. chaMdrago5 = yobhAsAmA yatuM me pahuM. 4. svabhAvata = AnA potAnA svamAthI zaye. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yathAtra sapradezatve sati lodhrAdibhiH kaSAyitatvAt maJjiSTharaGgAdibhirupazliSTamekaM raktaM dRSTaM vAsaH, tathAtmApi sapradezatve sati kAle moharAgadveSaiH kaSAyitatvAt karmarajobhirupazliSTa eko bandho draSTavyaH, zuddhadravyaviSayatvAnnizcayasya / / 188 / / atha nizcayavyavahArAvirodhaM darzayati atha pUrvoktajJAnAvaraNAdiprakRtInAM jaghanyotkRSTAnubhAgasvarUpaM pratipAdayati- suhapayaDINa visohI tivvo asuhANa sNkilesmmi| vivarIdo du jahaNNo aNubhAgo savvapayaDINaM / / 13 / / jJayatattva-prajJApana kasAyado eso baMdhasamAso jIvANaM NicchayeNa NiddiTTho / arahaMtehiM jadINaM vavahAro aNNahA bhaNido / / 189 / / aNubhAgo anubhAgaH phaladAnazaktivizeSaH bhavatIti kriyAdhyAhAraH / kathambhUto bhavati / tivvo tIvraH prakRSTaH prmaamRtsmaanH| kAsAM saMbaMdhI / suhapayaDINaM sdvedyaadishubhprkRtiinaam| kayA kaarnnbhuutyaa| visohI tIvradharmAnurAgarUpavizuddhayA / asuhANa saMkilesammi asadvedyAdyazubha- prakRtInAM tu mithyAtvAdirUpatIvrasaMkleze sati tIvro hAlAhalaviSasadRzo bhavati / vivarIdo du jahaNNo viparItastu jaghanyo guDanimbarUpo bhavati / jaghanyavizuddhayA jaghanyasaMklezena ca madhyamavizuddhayA madhyamasaMklezena tu zubhAzubhaprakRtInAM khaNDazarkarArUpa: kAJjIraviSarUpazceti / evaMvidho jaghanyamadhyamotkRSTarUpo'nubhAgaH savvapayaDINaM kAsAM saMbandhI bhavati / mUlottaraprakRtirahitanijaparamAnandaikasvabhAvalakSaNasarvaprakAropAdeyabhUtaparamAtmadravyAdbhinnAnAM heya-bhUtAnAM karmazaktisvarUpaM athAbhedanayena 1 kAyita sarvamUlottarakarmaprakRtInAmiti jJAtavyam / / *13 / / bandhakAraNabhUtarAgAdipariNatAtmaiva bandho bhaNyata ityAvedayati-sapadeso lokAkAzapramitAsaMkhyeyapradezatvAtsapradezastAvadbhavati so appA sa pUrvoktalakSaNa AtmA / punarapi kiMviziSTaH / = TIkA:- jema jagatamAM vastra sapradeza hotAM lodha vagere vaDe kAyita thavAthI majITha vagerenA raMga vaDe zliSTa thayuM thakuM ekaluM ja raMgita jovAmAM Ave che, tema AtmA paNa sapradeza hotAM kALe moha-rAga-dveSa vaDe kAyita thavAthI karmaraja vaDe zliSTa thayo thako ekalo ja baMdha che ema dekhavuM (- mAnapuM), DAra he nizcayano viSaya zuddha dravya che. 188. have nizcaya ane vyavahArano avirodha darzAve cheH 349 -A jIva kerA baMdhano saMkSepa nizcaya bhAkhiyo advaitadeve yogIne; vyavahAra anya rIte kahyo. 189. upara5ta; raMgAyelo; malina. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 3pa0 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM: eSa bandhasamAso jIvAnAM nizcayena nirdissttH| arhadbhiryatInAM vyavahAro'nyathA bhnnitH|| 189 / / rAgapariNAma evAtmanaH karma, sa eva punnypaapdvaitm| rAgapariNAmasyaivAtmA kartA, tasyaivopAdAtA hAtA cetyeSa zuddhadravyanirUpaNAtmako nishcynyH| yastu pudgalapariNAma AtmanaH karma, sa eva puNyapApadvaitaM, pudgalapariNAmasyAtmA kartA, tasyopAdAtA hAtA ceti so'zuddhadravyanirUpaNAtmako vyvhaarnyH| ubhAvapyetau staH, zuddhAzuddhatvenobhayathA dravyasya prtiiymaantvaat| kintvatra nizcayanayaH sAdhakatamatvAdupAttaH, sAdhyasya hi kaSAyitaH pariNato rnyjitH| kaiH| moharAgadosehiM nirmohsvshuddhaatmtttvbhaavnaaprtibndhibhirmohraagdvessaiH| punazca kiNruupH| kammarajehiM siliTTho karmarajobhiH zliSTaH karmavargaNAyogyapudgalarajobhiH saMzliSTo bddhH| baMdho tti parUvido abhedenAtmaiva bandha iti prruupitH| kv| samaye prmaagme| atredaM bhaNitaM bhavati-yathA vastraM lodhrAdidravyaiH kaSAyitaM raJjitaM sanmajISThAdiragadravyeNa raJjitaM sadabhedena raktamityucyate tathA vastrasthAnIya AtmA lodhrAdidravyaisthAnIyamoharAgadveSaiH kaSAyito raJjitaH pariNato matrISThasthAnIyakarmapudgalaiH saMzliSTa: saMbaddhaH san bhede'pyabhedopacAralakSaNenAsadbhutavyavahAreNa bandha itybhidhiiyte| ksmaat| ashuddhdrvyniruupnnaarthvissytvaadsdbhuutvyvhaarnysyeti|| 188 / / atha nizcayavyavahArayoravirodhaM darzayati-eso baMdhasamAso eSa bndhsmaasH| eSa bahudhA pUrvoktaprakAro rAgAdipariNatirUpo bndhsNkssepH| keSAM sNbndhii| jIvANaM jiivaanaam| NicchayeNa NiddiTTho nizcayanayena nirdiSTa: kthitH| kaiH krtRbhuutaiH| arahaMtehiM arhadbhiH nirdossiprmaatmbhiH| kessaam| anvayArtha:- [ eSaH] 2(pUpo'ta zata), [jIvAnAM] pon| [bandhasamAsaH ] dhano saMkSe5 [ nizcayena] nizcayathA [arhadbhiH] maItavosa [ yatInAM] yatimIne [nirdiSTa:] yo cha; [ vyavahAra: ] vyavahAra anyathA ] anya zata [ bhaNitaH ] yo cha. TIkA:- rAgapariNAma ja AtmAnuM karma che, te ja puNyapAparUpa dvata che, rAgapariNAmano ja AtmA karyA che, teno ja grahanAra ane choDanAra che-A *zuddhadravyanA nirUpaNasvarUpa nizcayanaya che. ane, pudgalapariNAma AtmAnuM karma che, te ja puNyapAparUpa dvata che, pudgalapariNAmano AtmA kartA che, teno grahanAra ane choDanAra che; Avo je naya te *azuddhadravyanA nirUpaNasvarUpa vyavahAranaya che. banne azuddhapaNe baMne prakAre dravya pratIta karAya che. paraMtu ahIM nizcayanaya * nizcayanaya kevaLa svadravyanA pariNAmane darzAvato hovAthI tene zuddhadravyanuM kathana karanAra kahyo che ane vyavahAranaya paradravyanA pariNAmane AtmapariNAma darzAvato hovAthI tene azuddhadravyanuM kathana karanAra kahyo che. ahIM zuddhadravyanuM kathana eka dravyAzrita pariNAmanI apekSAe jANavuM ane azuddhadravyanuM kathana eka dravyanA pariNAma anya dravyamAM AropavAnI apekSAe jANavuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zuddhatvena dravyasya zuddhatvadyotakatvAnnizcayanaya eva sAdhakatamo na punarazuddhatvadyotako vyavahAranaya:||8|| jJayatattva-prajJApana 3 athAzuddhanayAdazuddhAtmalAbha evetyAvedayati Na cayadi jo du mamattiM ahaM mamedaM ti dehadaviNesu / so sAmaNNaM cattA paDivaNNo hodi ummaggaM / / 190 / / 351 jadINaM jitendriyatvena zuddhAtmasvarUpe yanaparANAM gaNadharadevAdiyatInAm / vavahAro dravyakarmarUpavyavahArabandhaH aNNahA bhaNido nizcayanayApekSayAnyathA vyavahAranayeneti bhaNitaH / kiMca rAgAdInevAtmA karoti tAneva bhuGkte ceti nizcayanayalakSaNamidam / ayaM tu nizcayanayo dravyakarmabandhapratipAdakAsagatavyavahAranayApekSayA zuddhadravyanirUpaNAtmako vivakSitanizcayanayastathaivAzuddhanizcayazca bhnnyte| dravyakarmANyAtmA sAdhakatama (utkRSTa sAdhaka) hovAthI *grahaNa karavAmAM Avyo che; (kAraNa ke) sAdhya zuddha che tethI dravyanA zuddhatvano ghotaka (prakAzaka) hovAne lIdhe nizcayanaya ja sAdhaktama che, paNa azuddhatvano ghotaka vyavahAranaya sAdhakatama nathI. 189. have azuddhanayathI azuddha AtmAnI prApti ja thAya che ema kahe cheH . 'huM A ane A mAruM ' e mamatA na deha-dhane taje, te choDI jIva zrAmaNyane unmArgano Azraya kare. 190. * nizcayanaya upAdeya che ane vyavahAranaya haiya che. praznaH- dravyasAmAnyanuM AlaMbana ja upAdeya hovA chatAM, ahIM rAgapariNAmanA grahaNatyAgarUpa paryAyono svIkAra karanAra nizcayanayane upAdeya kema kahyo che? uttaraH- 'rAgapariNAmano karanAra paNa AtmA ja che ane vItarAga pariNAmano karanAra paNa AtmA ja che, ajJAnadazA paNa AtmA svataMtrapaNe kare che ane jJAnadazA paNa AtmA svataMtrapaNe kare che' -AvA yathArtha jJAnanI aMdara dravyasAmAnyanuM jJAna garbhitapaNe samAI ja jAya che. jo vizeSonuM barAbara yathArtha jJAna hoya to e vizeSo jenA vinA hotA nathI evA sAmAnyanuM jJAna hovuM ja joIe, vyasAmAnyanA jJAna vinA paryAyonuM yathArtha jJAna hoI zake ja nahi. mATe uparokta nizcayanayamAM dravyasAmAnyanuM jJAna garbhitapaNe samAI ja jAya che. je jIva baMdhamArgarUpa paryAyamAM tema ja mokSamArgarUpa paryAyamAM AtmA ekalo ja che ema yathArthapaNe dravyasAmAnyanI apekSA sahita ) jANe che, te jIva 52dravya vaDe saMpRkta thato nathI ane dravyasAmAnyanI aMdara paryAyone DubADI daIne suvizuddha hoya che. A rIte paryAyonA yathArtha jJAnamAM dravyasAmAnyanuM jJAna apekSita hovAthI ane dravya-paryAyonA yathArtha jJAnamAM dravyasAmAnyanA AlaMbanarUpa abhiprAya apekSita hovAthI uparokta nizcayanayane upAdeya kahyo che. [vizeSa mATe 126 mI gAthAnI TIkA jIo ] Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates upara pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM na tyajati yastu mamatAmahaM mamedamiti dehdrvinnessu| sa zrAmaNyaM tyaktvA pratipanno bhvtyunmaargm||190|| yo hi nAma zuddhadravyanirUpaNAtmakanizcayanayanirapekSo'zuddhadravyanirUpaNAtmakavyavahAranayopajanitamoha: sana ahamidaM mamedamityAtmAtmIyatvena dehadraviNAdau paradravye mamatvaM na jahAti sa khalu zuddhAtmapariNatirUpaM zrAmaNyAkhyaM mAgaM dUrAdapahAyAzuddhAtmapariNatirUpamunmArgameva prtipdyte| ato'vadhAryate azuddhanayAdazuddhAtmalAbha ev|| 190 / / karoti bhuGkte cetyazuddhadravyanirUpaNAtmakAsadbhUtavyavahAranayo bhnnyte| idaM nayadvayaM taavdsti| kiMtvatra nizcayanaya upAdeyaH, na caasdbhuutvyvhaarH| nanu rAgAdInAtmA karoti bhuGkte cetyevaM-lakSaNo nizcayanayo vyAkhyAtaH sa kathamupAdeyo bhvti| parihAramAha-rAgAdInevAtmA karoti, na ca dravyakarma, rAgAdaya eva bandhakAraNamiti yadA jAnAti jIvastadA rAgadveSAdi-vikalpajAlatyAgena rAgAdivinAzArthaM nijazuddhAtmAnaM bhaavyti| tatazca rAgAdivinAzo bhvti| rAgAdivinAze cAtmA zuddho bhvti| tataH paraMparayA zuddhAtmasAdhakatvAdayamazuddhanayo'pyupacAreNa zuddhanayo bhaNyate, nizcayanayo bhaNyate, tathaivopAdeyo bhaNyate itybhipraayH|| 189 / / evamAtmA svapariNAmAnAmeva kartA, na ca dravyakarmaNAmiti kathanamukhyatayA gAthAsaptakena SaSThasthalaM gtm| iti 'arasamarUvaM' ityAdigAthAtrayeNa pUrvaM zuddhAtmavyAkhyAne kRte sati ziSyeNa yaduktama-mUrtasyAtmano mUrtakarmaNA saha kathaM bandho bhavatIti tatparihArArtha nayavibhAgena bandhasamarthanamukhyatayaikonaviMzatigAthAbhiH sthalaSaTkena tRtIyavizeSAntarAdhikAraH smaaptH| ataH paraM dvAdazagAthAparyantaM caturbhiH sthalai: zuddhAtmAnubhUtilakSaNAvizeSabhedabhAvanArUpacUlikAvyAkhyAnaM kroti| tatra anvayArtha:- [ yaH tu] 4 [ dehadraviNeSu] heha-ghanamii [ahaM mama idam ] 'hu~ 2 // chu bhane 2 // mAre cha' [iti mamatAM] mevI mamatA [na tyajati] cho'to nathI, [ saH] te [zrAmaNyaM tyaktvA ] zrAmadhyane chorIne [ unmArgam pratipannaH bhavati ] unmAno mAzraya 72 je. TIkA:- je AtmA zuddhadravyanA nirUpaNasvarUpa 'nizcayanayathI nirapekSa rahIne azuddha-dravyanA nirUpaNasvarUpa vyavahAranayathI jene moha Upajyo che evo vartato thako "huM A chuM ane A mAruM che.' ema 'AtmIyapaNe deha-dhanAdika paradravyamAM mamatva choDato nathI, te AtmA kharekhara zuddhAtmapariNatirUpa je zrApya nAmano mArga tene dUrathI choDIne azuddhAtmapariNatirUpa unmArgano ja Azraya kare che. AthI nakkI thAya che ke azuddhanayathI azuddha AtmAnI prApti ja thAya che. 19O. 1. nizcayanayathI nirapekSa = nizcayanaya pratye upekSAvALo; nizcayanaya pratye bedarakAra; nizcayanayane nahi gato. 2. AtmIyapaNe = potApaNe [ ajJAnI jIva deha, dhana vagere paradravyane potAnuM mAnIne temAM mamatva kare che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zayatattva-prajJApana 353 atha zuddhanayAt zuddhAtmalAbha evetyavadhArayati NAhaM homi paresiMNa me pare santi nnaannmhmeko| idi jo jhAyadi jhANe so appA NaM havadi jhaadaa|| 191 / / nAhaM bhavAmi pareSAM na me pare santi jnyaanmhmekH| iti yo dhyAyati dhyAne sa AtmA bhavati dhyaataa|| 191 / / yo hi nAma svaviSayamAtrapravRttAzuddhadravyanirUpaNAtmakavyavahAranayAvirodhamadhyasthaH, zuddhadravyanirUpaNAtmakanizcayanayApahastitamoha: sana. nAhaM pareSAmasmi. na pare me santI parasparasvasvAmisambandhamuddhya, zuddhajJAnamevaikamahamityanAtmAnamutsRjyAtmAnamevAtma zuddhAtmabhAvanApradhAnatvena 'Na cayadi jo du mamattiM' ityAdipAThakrameNa prathamasthale gAthA ctussttym| tadanantaraM zuddhAtmopalambhabhAvanAphalena darzanamohagranthivinAzastathaiva cAritramoha-granthivinAzaH krameNa tadubhayavinAzo bhavatIti kathanamukhyatvena 'jo evaM jANittA' ityAdi dvitIyasthale gaathaatrym| tataH paraM kevalidhyAnopacArakathanarUpeNa 'NihadaghaNaghAdikammo' ityAdi tRtIyasthale gaathaadvym| tadanantaraM darzanAdhikAropasaMhArapradhAnatvena 'evaM jiNA jiNiMdA' ityAdi caturthasthale gaathaadvym| tataH paraM 'daMsaNasaMsuddhANaM' ityAdi namaskAragAthA ceti dvAdazagAthAbhizcaturthasthale vizeSAntarAdhikAre smudaaypaatnikaa| athAzuddhanayAdazuddhAtma-lAbha eva bhavatItyupadizati-Na cayadi jo du mamattiM na tyajati yastu mmtaaN| mamakArAhaM-kArAdi samastavibhAvarahitasakalavimalakevalajJAnAdyanantaguNasvarUpanijAtmapadArthanizcalAnubhUtilakSaNanizcayanayarahitatvena vyavahAramohitahRdayaH san mamatAM mamatvabhAvaM na tyajati yH| kena ruupenn| have zuddhanayathI zuddha AtmAnI prApti ja thAya che ema nakkI kare che: huM pa2 taNo nahi, para na mArAM, jJAna kevaLa eka huM - oma dhyAye, dhyAna te zuddhAtmA bane. 181. anvayArtha:- [ahaM pareSAM na bhavAmi ] hu~ 52no nathI, [ pare me na santi ] 52. m||2i nathI, [ jJAnam aham ekaH] hu~ me na chu' [iti yaH dhyAyati ] sema 4 dhyAye cha, [ saH dhyAtA] te dhyaat| [dhyAne ] dhyAnANe [AtmA bhavati ] mAtmA arthAt shuddhaatm| thAya che. TIkAH- je AtmA, mAtra potAnA viSayamAM pravartatA azuddhadravyanirUpaNAtmaka (azuddha dravyanA nirUpaNasvarUpa ) vyavahAranayamAM avirodhapaNe madhyastha rahIne, zuddhadravyanA nirUpaNasvarUpa nizcayanaya vaDa jeNe mohane dUra karyo che evo vartato thako "huM parano nathI; para mArAM nathI' ema sva-paranA paraspara *sva-svAmisaMbaMdhane jarI nApIne, 'zuddha * mAlikIno padArtha ane mAlika vaccenA saMbaMdhane svasvAmisaMbaMdha kahevAmAM Ave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 354 pravacanasAra [ bhagavAna zrI tvenopAdAya paradravyavyAvRttatvAdAtmanyevaikasminnagre cintAM niruNaddhi, sa khalvekAgracintAnirodhakastasminnekAgracintAnirodhasamaye zuddhAtmA syaat| ato'vadhAryate zuddhanayAdeva shuddhaatmlaabhH|| 191 / / atha dhruvatvAt zuddha AtmaivopalambhanIya ityupadizati evaM NANappANaM daMsaNabhUdaM adidiymhtthN| dhuvamacalamaNAlaMbaM maNNe'haM appagaM suddhaM / / 192 / / evaM jJAnAtmAnaM drshnbhuutmtiindriymhaarthm| dhruvamacalamanAlambaM manye'hamAtmakaM shuddhm|| 192 / / ahaM mamedaM ti ahaM mmedmiti| keSu vissyessu| dehadaviNesu dehadravyeSu, dehe deho'hamiti, paradravyeSu mmedmiti| so sAmaNNaM cattA paDivaNNo hodi ummaggaM sa zrAmaNyaM tyaktvA pratipanno bhvtyutmaargm| sa puruSo jIvitamaraNalAbhAlAbhasukhaduHkhazatrumitranindAprazaMsAdiparamamAdhyasthya-lakSaNaM zrAmaNyaM yatitvaM cAritraM dUrAdapahAya tatpratipakSabhUtamunmArga mithyAmArga pratipanno bhvti| unmArgAcca saMsAraM pribhrmti| tataH sthitaM azuddhanayAdazuddhAtmalAbha ev|| 190 / / atha zuddhanayAcchuddhAtmalAbho bhavatIti nizcinotiNAhaM homi paresiM, Na me pare saMti nAhaM bhavAmi pareSAm , na me pare santIti samastacetanAcetanaparadravyeSu svasvAmisambandhaM manovacanakAyaiH kRtakAritAnumataizca svAtmAnubhUtilakSaNanizcayanayabalena pUrvama jJAna ja eka huM chuM" ema anAtmAne choDIne, AtmAne ja AtmApaNe grahIne, pAradravyathI vyAvRttapaNAne lIdhe AtmArUpI ja eka agramAM ciMtAne roke che, te ekAgracitAnirodhaka (eka viSayamAM vicArane rokanAro AtmA ) te ekAgraciMtAnirodhanA samaye kharekhara zuddhAtmA hoya che. AthI nakkI thAya che ke zuddhanayathI ja zuddha AtmAnI prApti thAya che. 191. have, dhruvapaNAne lIdhe zuddha AtmA ja upalabdha karAvAyogya che ema upadeza cheH merIta zana-zAna cha, driya-matIta bhArtha cha, bhAnuhu~-mAlavana 2Dita, 4 zuddha,nizcala, dhrupa.che. 182. anvayArtha:- [aham ] hu~ [ AtmakaM ] tyAne [ evaM ] me zata. [ jJAnAtmAnaM ] ALLis, [ darzanabhUtam ] zanabhUta, [atIndriyamahArthaM ] matAndraya mahA 54Artha, [ dhruvam ] dhruva, [acalam ] ayaNa, [anAlambaM ] ni bhane [zuddhaM ] zuddha [ manye ] mArnu chu. 1. vyAvRttapaNuM = bhinnapaNuM 2. mana = viSaya; dhyeya; mAtabana. 3. meAtinirodha = me 4 viSayamAM-dhyeyamA-viyArane rota. [bheDAyatinirodha te dhyAna cha.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] yatattva-prajJApana 355 Atmano hi zuddha Atmaiva sadahetukatvenAnAdyanantatvAt svataHsiddhatvAcca dhruvo, na kinycnaapynyt| zuddhatvaM cAtmana: paradravyavibhAgena svadharmAvibhAgena caiktvaat| tacca jJAnAtmaka drshnbhttvaadtiindriymhaarthtvaadcltvaadnaalmbtvaacc| tatra jJAnamevAtmani bibhrataH svayaM darzanabhUtasya cAtanmayaparadravyavibhAgena svadharmAvibhAgena caastyektvm| tathA pratiniyatasparzarasagandhavarNaguNazabdaparyAyagrAhINyanekAnIndriyANyatikramya sarvasparzarasagandhavarNa guNazabdaparyAyagrAhakasyaikasya sato mahato'rthasyendriyAtmakaparadravyavibhAgena sparzAdigrahaNAtmaka pahAya niraakRty| pazcAt kiM kroti| NANamahamekko jJAnamahamekaH, sakalavimalakevalajJAnamevAhaM bhaavkrmdrvykrmnokrmrhittvenaikshc| idi jo jhAyadi ityanena prakAreNa yo'sau dhyAyati cintayati bhaavyti| kv| jhANe nijazuddhAtmadhyAne sthitaH so appANaM havadi jhAdA sa AtmAnaM bhavati dhyaataa| sa cidAnandaikasvabhAvaparamAtmAnaM dhyAtA bhvtiiti| tatazca paramAtmadhyAnAttAdRzameva paramAtmAnaM lbhte| tadapi ksmaat| upAdAnakAraNasadRzaM kAryamiti vcnaat| tato jJAyate zuddhanayAcchaddhAtmalAbha iti|| 191 / / atha dhruvatvAcchuddhAtmAnameva bhAvaye'hamiti vicArayati-' maNNe' ityAdipadakhaNDanArUpeNa TIkA:- zuddha AtmA sat ane ahetuka hovAne lIdhe anAdi-anaMta ane svata:siddha che tethI AtmAne zaddha AtmA ja dhruva che. (tene) bIjAM kAMI paNa dhruva nathI. AtmA zaddha e ke tene paradravyathI vibhAga ane svadharmathI avibhAga hovAne lIdhe ekapaNuM che. te ekapaNuM AtmAnA (1) jJAnAtmakapaNAne lIdhe, (2) darzanabhUtapaNAne lIdhe (3) atIndriya mahA padArthapaNAne lIdhe, (4) acaLapaNAne lIdhe ane (5) nirAlaMbapaNAne lIdhe che. tyAM, (1-2) je jJAnane ja potAmAM dhAraNa karI rAkhe che ane je pote darzanabhUta che evA AtmAne atanmaya paradravyathI vibhAga che ane svadharmathI avibhAga che tethI tene ekapaNuM che; (3) vaLI je 'pratinizcita sparza-rasa-gaMdha-varNarUpa guNo ane zabdarUpa paryAyane grahaNa karanArI aneka iMdriyone "atikramIne, sarva sparza-rasa-gaMdha-varNarUpa guNo ane zabdarUpa paryAyane grahaNa karanAro eka sata mahA padArtha che evA AtmAne iMdriyAtmaka paradravyathI vibhAga che ane sparzAdinA grahaNasvarUpa svadharmathI avibhAga che tethI tene 1. sat = yAta; kyAtIvALo; astitvavALo. 2. ahetuka = jenuM koI kAraNa nathI evo; akAraNa. 3. atanmaya = jJAnadarzanamaya nahi evuM. 4. pratinizcita = pratiniyata. [ dareka idriya potapotAnA niyata viSayane grahe che; jema ke cakSu varNane grahe che.] 5. atikramIne = oLaMgI jaIne; choDIne 6. grahaNasvarUpa = jJAnasvarUpa. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 3pa6 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM svadharmAvibhAgena caastyektvm| tathA kSaNakSayapravRttaparicchedyaparyAyagrahaNamokSaNAbhAvenAcalasya paricchedyaparyAyAtmakaparadravyavibhAgena tatpratyayaparicchedAtmakasvadharmAvibhAgena caastyektvm| tathA nityapravattaparicchedyadravyAlambanAbhAvenAnAlambasya paricchedyaparadravyavibhAgena tatpratyayaparicchedAtmakasvadharmAvibhAgena caastyektvm| evaM zuddha AtmA, cinmAtrazuddhanayasya taavnmaatrniruupnnaatmktvaat| ayameka eva ca dhruvtvaaduplbdhvyH| kimnyairdhvniinaanggsnggcchmaanaanekmaargpaadpcchaayaasthaaniiyairdhuvaiH|| 192 / / vyAkhyAnaM kriyate-maNNe manye dhyAyAmi sarvaprakAropAdeyatvena bhaavye| sa kH| ahaM ahaM krtaa| kaM krmtaapnnm| appagaM shjprmaaaadaiklkssnnnijaatmaanm| kiNvishissttm| suddhaM raagaadismstvibhaavrhitm| punarapi kiNvishissttm| dhuvaM TaGkotkIrNajJAyakaikasvabhAvatvena dhruvmvinshvrm| punarapi kthNbhuutm| evaM NANappANaM daMsaNabhUdaM evaM bhuvidhpuurvoktprkaarennaakhnnddaikjnyaan-drshnaatmkm| punazca kiNruupm| adidiyaM atIndriyaM, muurtvinshvraanekendriyrhittvenaamuurtaavinshvraikaatiindriysvbhaavm| punazca kiidRshm| mahatthaM moksslkssnnmhaapurussaarthsaadhktvaanmhaarthm| punarapi kiNsvbhaavm| acalaM aticapalacaJcalamanovAkkAyavyApArarahitatvena svasvarUpe nizcalaM sthirm| punarapi kiNvishissttm| aNAlaMbaM svAdhInadravyatvena bharitAvasthamapi samastaparAdhInaparadravyAlambanarahitatvena niraalmbnmityrthH|| 192 / / ekapaNuM che; (4) vaLI kSaNavinAzarUpe pravartatA jJayaparyAyone (kSaNe kSaNe nAza pAmatA jaNAvAyogya paryAyone) grahavA-mUkavAno abhAva hovAthI je acaLa che evA AtmAne zeyaparyAyosvarUpa paradravyathI vibhAga che ane tagnimittaka jJAnasvarUpa svadharmathI avibhAga che tethI tene ekapaNuM che; (5) vaLI nityarUpe pravartatAM (zAzvata evAM) zayadravyonA AlaMbanano abhAva hovAthI je nirAlaMba che evA AtmAne jJaya paradravyothI vibhAga che ane tannimittaka jJAnasvarUpa svadharmathI avibhAga che tethI tene se . A rIte AtmA zuddha che kAraNa ke citmAtra zuddhanaya mAtra teTalA ja nirUpaNasvarUpa che (arthAta caitanyamAtra zuddhanaya AtmAne mAtra zuddha ja nirUpe che). ane A eka ja (zuddha AtmA eka ja) dhruvapaNAne lIdhe upalabdha karAvAyogya che. (raste cAlatA) musApharanA aMga sAthe saMsargamAM AvatI mArganAM vRkSonI aneka chAyA samAna anya je adhruva (-bIjA je adhuva padArtho) temanAthI zuM prayojana che? bhAvArtha:- maat|| (1) nAma, (2) zana35, (3) driyo vinA sarvana nArI mahA padArtha. (4) jJaya paraparyAyone grahato-mukato nahi hovAthI acaLa ane (5) zaiya paradravyonuM AlaMbana nahi leto hovAthI nirAlaMba che; tethI te eka che. A rIte eka hovAthI te zuddha che. Avo zuddha AtmA dhruva hovAne lIdhe te ja eka upalabdha karavAyogya che. 192. * jJaya paryAyo jemanuM nimitta che evuM je jJAna te-svarUpa svadharmathI ( jJAnasvarUpa nija dharmathI) AtmAne abhinnapaNuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatatva-prazAna 357 athAdhruvatvAdAtmano'nyannopalabhanIyamityupadizati dehA vA daviNA vA suhadukkhA vAdha sttumittjnnaa| jIvassa Na saMti dhuvA dhuvovaogappago appaa||193|| dehA vA draviNAni vA sukhaduHkhe vAtha shtrumitrjnaaH| jIvasya na santi dhruvA dhruva upayogAtmaka aatmaa|| 193 / / Atmano hi paradravyAvibhAgena paradravyoparajyamAnasvadharmavibhAgena cAzuddhatvanibandhanaM na kiJcanApyanyadasaddhetumattvenAdyantavattvAtparataHsiddhatvAcca dhruvmsti| dhruva upayogAtmA zuddha aatmaiv| atoDadhruvaM zarIrAdikamupalabhyamAnamapi nopalabhe, zuddhAtmAnamupalabhe dhruvm|| 193 / / athAtmana: pRthagbhUtaM dehAdikamadhruvatvAnna bhAvanIyamityAkhyAti-Na saMti dhruvA dhruvA avinazvarA nityA na snti| ksy| jIvassa jiivsy| ke te| dehA vA daviNA vA dehA vA dravyANi vA, sarvaprakArazucibhUtAddeharahitAtparamAtmano vilakSaNA audArikAdipaJcadehAstathaiva ca paJcendriyabhogopabhogasAdhakAni paradravyANi c| na kevalaM dehAdayo dhruvA na bhavanti, suhadukkhA vA nirvikAraparamAnandaika have, adhuvapaNAne lIdhe AtmA sivAya bIjo koI upalabdha karavAyogya nathI ema upadeze cha: lakSmI, zarIra, supaH5 athavA zatrubhitra no are ! jIvane nathI kaMI dhruva, dhruva upayoga-Atmaka jIva che. 193. anvayArtha:- [ dehAH vA ] zarI2, [ draviNAni vA ] dhana, [ sukhaduHkhe] su56:5. [ vA atha] athavA [zatrumitrajanAH ] zatrubhitrano- sis [jIvasya ] pane [dhruvAH na santi ] dhruva nathI, [dhruvaH ] dhruva to [upayogAtmaka: AtmA ] 75yogAtma mAtmA che. TIkA- AtmAne, je paradravyathI abhinna hovAne lIdhe ane paradravya vaDe uparakta thatA svadharmathI bhinna hovAne lIdhe azuddhapaNAnuM kAraNa che evuM (AtmA sivAyanuM) bIjuM kAMI paNa dhruva nathI, kAraNa ke te asat ane hetuvALuM hovAne lIdhe AdisaMtavALuM ane parata:siddha che; dhruva to upayogAtmaka zuddha AtmA ja che. Ama hovAthI huM adhruva evAM zarIrAdikane-teo upalabdha thatAM hovA chatAM paNa upalabdha karato nathI, dhruva evA zuddha AtmAne upalabdha karuM chuM. 193. 1. 752.'ta = masina; viDArI. [ 52vyA nimitte mAtmAno svadharma 752.5ta thAya cha.] 2. asat = ThyAta na hoya me; mastitva vinAnu ( arthAt manitya). [he-dhanA pu605ryAyo chovAne sIdhe asata cha tethI mAhi-saMtavANa cha.] 3. hetavALuM = sahetuka jenI utpattimAM kaMI paNa nimita hoya evuM. [deha-dhanAdikanI utpattimAM kaMI paNa nimitta hoya che tathA tamo 52ta:siddha ( 52thI siddha) cha, svata:siddha nathI.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 358 pravacanasAra [ bhagavAnazrI./athaivaM zuddhAtmopalambhAtkiM syAditi nirUpayati jo evaM jANittA jhAdi paraM appagaM visuddhppaa| sAgAro'NAgAro khavedi so mohduggNtthiN|| 194 / / ya evaM jJAtvA dhyAyati paramAtmAnaM vishuddhaatmaa| sAkAro'nAkAraH kSapayati sa mohdurgrnthim|| 194 / / amunA yathoditena vidhinA zuddhAtmAnaM dhUvamadhigacchatastasminneva pravRtte: zuddhAtmatvaM syAta; tatoDanantazakticinmAtrasya paramasyAtmana ekAgrasaJcetanalakSaNaM dhyAnaM syAta; tataH lakSaNasvAtmotthasukhAmRtavilakSaNAni sAMsArikasukhaduHkhAni vaa| adha aho bhavyAH sattumittajaNA zatrumitrAdibhAvarahitAdAtmano bhinnAH shtrumitraadijnaashc| yadyetat sarvamadhruvaM tarhi kiM dhruvamiti cet| dhruvo dhruvaH shaashvtH| sa kH| appA nijaatmaa| kiNvishissttH| uvaogappago trailokyodaravivaravartitrikAlaviSayasamastadravyaguNaparyAyayugapatparicchitisamarthakevalajJAnadarzanopayogAtmaka iti| evamadhruvatvaM jJAtvA dhruvasvabhAve svAtmani bhAvanA kartavyeti taatprym|| 193 / / evamazuddhanayAdazuddhAtmalAbho bhavatIti kathanena prthmgaathaa| zuddhanayAcchuddhAtmalAbho bhavatIti kathanena dvitiiyaa| dhruvatvAdAtmaiva bhAvanIya iti pratipAdanena tRtiiyaa| Atmano'nyaddhRvaM na bhAvanIyamiti kathanena caturthI ceti zuddhAtmavyAkhyAnamukhyatvena prathamasthale gAthAcatuSTayaM gtm| athaivaM pUrvoktaprakAreNa zuddhAtmopalambhe sati kiM phalaM bhavatIti prazne pratyutaramAha-jhAdi dhyAyati jo yaH krtaa| km| appagaM nijaatmaanm| kthNbhuutm| paraM prmaanntjnyaanaadigunnaadhaartvaatprmutkRssttm| kiM kRtvA puurvm| evaM jANittA evaM pUrvoktaprakAreNa svAtmo have, e rIte zuddhAtmAnI upalabdhithI zuM thAya che te nirUpe che: -2000, zuddhAtmA banI, dhyAye 52mani AtmAne, sAkAra aNa-AkAra ho, te mohagraMthi kSaya kare. 194. anvayArtha:- [ yaH] 4 [ evaM jJAtvA ] mAmAne [ vizuddhAtmA] vishuddhaatm| thayo yo [ paramAtmAnaM ] 525. mAtmAne [dhyAyati] dhyAce cha, [ saH] te-[ sAkAra: anAkAra:] saa||2. ho ? snaa||2. ho-[ mohadurgranthiM ] mohIthine [kSapayati ] kSaya 73 che. TIkAH- A yathokta vidhi vaDe zuddhAtmAne je dhruva jANe che, tene temAM ja pravRtti dvArA zuddhAtmatva hoya che; tethI (arthAta te zuddhAtmatvanI prAtine lIdhe ) anaMtazaktivALA cinmAtra parama AtmAnuM ekAgrasaMcetanalakSaNa dhyAna hoya che, ane tethI (arthAt 1. cinmAtra = caitanyamAtra. [ parama AtmA kevaLa caitanyamAtra che ke je caitanya anaMta zaktivALuM che.] 2. eka agranuM ( viSayanuM, dhyeyanuM) saMcetana arthAt anubhavana te dhyAnanuM lakSaNa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] sAkAropayuktasyAnAkAropayuktasya grathanaM syaat| ataH zuddhAtmopalambhasya mohagranthibhedaH phalam / / 194 / / atha mohagranthibhedAtkiM syAditi nirUpayati jJayatattva-prajJApana jo NihadamohagaMThI rAgapadose khavIya sAmaNNe / hojjaM samasuhadukkho so sokkhaM akkhayaM lahadi / / 995 / / vAvizeSeNaikAgracetanaprasiddherAsaMsArabaddhadRDhataramohadurgrantherud yo nihatamohagranthI rAgapradveSau kSapayitvA zrAmaNye / bhavet samasukhaduHkhaH sa saukhyamakSayaM labhate / / 195 / / palambhalakSaNasvasaMvedanajJAnena jJAtvA / kathaMbhUtaH san dhyAyati / visuddhappA khyAtipUjAlAbhAdisamastamanorathajAlarahitatvena vizuddhAtmA san / punarapi kathaMbhUtaH sAgaro'NAgAro saagaaro'naagaarH| athavA sAkArAnAkAraH / sahAkAreNa vikalpena vartate sAkAro jJAnopayogaH, anAkAro nirvikalpo darzanopayoga stAbhyAM yuktaH sAkArAnAkAraH / athavA sAkAraH savikalpo gRhasthaH, anAkAro nirvikalpastapodhanaH / athavA sahAkAreNa liGgena cihnena vartate sAkAro yatiH, anAkArazcihnarahito gRhasthaH / khavedi so mohaduggaMThiM ya evaMguNaviziSTaH kSapayati sa mohadurgranthim / moha evaM durgranthiH mohadurgranthiH zuddhAtmarucipratibandhako drshnmohstm| tataH sthitametatAtmopalambhasya mohagranthivinAza eva phalam / / 194 / / te dhyAnane lIdhe ) sAkAra upayogavALAne ke anAkAra upayogavALAne-bannene avizeSapaNe (taphAvata vinA) ekAgrasaMcetananI prasiddhi hovAthI-anAdi saMsArathI baMdhAyelI ati daDha modugraMthi (mohanI duSTa gAMTha) chUTI jAya che. AthI (ema kahyuM ke) mohagraMthibheda (darzanamoharUpI gAMThanuM bhedAvuM-tUTavuM) te zuddhAtmAnI upalabdhinuM ija che. 184. have, mohagraMthi bhedAvAthI zuM thAya che te kahe cheH 1. sAkSara = savis 2. anAara = nirvilpa. 3. ekAgrasaMcetana 4. samasukhaduH = = haNI mohagraMthi, kSaya karI rAgAdi, samasukhadu:kha je jIva pariName zrAmaNyamAM, te saukhya akSayane lahe. 195. anvayArthaH- [ yaH ] 4 [ nihatamohagranthiH] mohagraMthine naSTa hurI, [ rAgapradeSau kSapayitvA ] rAga-dveSano kSaya 'rI, [ samasukhaduHkhaH ] samasuduH thayo thaje [ zrAmaNye bhavet ] 359 eka viSayanuM anubhavana. [ ekAgra jene sukha ane duHkha samAna che evo. = eka jeno viSaya hoya evuM. ] Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 360 pravacanasAra [ bhagavAna zrI mohagranthikSapaNAddhi tanmUlarAgadveSakSapaNaM; tataH samasukhaduHkhasya paramamAdhyasthalakSaNe zrAmaNye bhavanaM; tto'naakultvlkssnnaakssysaukhylaabhH| ato mohagranthibhedAdakSayasaukhyaM phlm||195|| athaikAmyasaJcetanalakSaNaM dhyAnamazuddhatvamAtmano nAvahatIti nizcinoti jo khavidamohakaluso visayaviratto maNo nniruNbhittaa| samavaTThido sahAve so appANaM havadi jhaadaa||196 / / atha darzanamohagranthibhedAtkiM bhavatIti prazne samAdhAnaM dadAti-jo NihadamohagaMThI yaH pUrvasUtroktaprakAreNa nihatadarzanamohagranthibhUtvA rAgapadose khavIya nijazuddhAtmanizcalAnubhUtilakSaNavItarAgacAritrapratibandhako caritramohasaMjJau rAgadveSau ksspyitvaa| kv| sAmaNNe svasvabhAvalakSaNe shraamnnye| punarapi kiM kRtvaa| hojjaM bhuutvaa| kiNvishissttH| samasuhadukkho nijazuddhAtmasaMvittisamutpannarAgAdivikalpopAdhirahitaparamasukhAmRtAnubhavena saaNsaariksukhduHkhotpnnhrssvissaadrhittvaatsmsukhduHkhH| so sokkhaM akkhayaM lahadi sa evaMguNaviziSTo bhedajJAnI saukhyamakSayaM lbhte| tato jJAyate darzanamohakSayAcAritramohasaMjJarAgadveSavinAzastatazca sukhaduHkhAdimAdhyasthyalakSaNa-zrAmaNye'vasthAnaM tenAkSayasukhalAbho bhvtiiti|| 195 / / atha nijazuddhAtmaikAgyalakSaNadhyAna-mAtmano'tyantavizuddhi karotItyAvedayati-jo khavidamohakaluso yaH kSapitamohakaluSaH, moho darzanamohaH kaluSazcAritramohaH, pUrvasUtradvayakathitakrameNa kSapitamohakaluSo yena sa bhavati zrAmadhyamA ( bhuni59||i) 529 me cha, [ saH ] te [ akSayaM saukhyaM] akSaya sauyane [ labhate] prAsa 42 TIkA- mohagraMthino kSaya karavAthI, mohagraMthi jenuM mULa che evA rAgadveSanuM paNa thAya che; tethI (arthAta rAgadveSanuM kSapaNa thavAthI), samasukhadu:kha evA te jIvane parama madhyasthatA jenuM lakSaNa che evA zramaNyamAM bhavana-pariNamana thAya che, ane tethI (arthAta zramaNyamAM pariNamavAthI) anAkuLatA jenuM lakSaNa che evA akSaya saukhyanI prApti thAya che. AthI (ema kahyuM ke, moharUpI graMthinA bhedathI akSaya saukhyarUpa phaLa hoya che. 195. have, ekAgra saMcetana jenuM lakSaNa che evuM dhyAna AtmAne azuddhatA lAvatuM nathI ema nakkI 42. cha: 4 mohamazanaSTa,viSayavi2ta tha7, bhanIne, AtmasvabhAve sthita che, te Atmane dhyAnAra che. 196. 1. 1595 = kSaya 52yuta 2. bheDA = 4no me 4 viSaya (mAsaMbana) hoya ag. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJayatattva-prajJApana 361 yaH kSapitamohakaluSo viSayavirakto mano nirudhy| samavasthitaH svabhAve sa AtmAnaM bhavati dhyaataa||196 / / Atmano hi parikSapitamohakaluSasya tanmUlaparadravyapravRttyabhAvAdviSayaviraktatvaM syAta; tato'dhikaraNabhUtadravyAntarAbhAvAdudadhimadhyapravRttaikapotapatatriNa iva ananyazaraNasya manaso nirodhaH syAta; tatastanmUlacaJcalatvavilayAdanantasahajacaitanyAtmani svabhAve samavasthAnaM syaat| tattu svarUpapravRttAnAkulaikAgrasaJcetanatvAt dhyaanmityupgiiyte| ataH svabhAvAvasthAnarUpatvena dhyAnamAtmano'nanyatvAt naashuddhtvaayeti||196 / / ksspitmohklussH| punarapi kiNvishissttH| visayaviratto mohakaluSarahitasvAtmasaMvittisamutpannasukhasudhArasAsvAdabalena klussmohodyjnitvissysukhaakaangkssaarhittvaadvissyvirktH| punarapi kthNbhuutH| samavaTThido smygvsthitH| kv| sahAve nijprmaatmdrvysvbhaave| kiM kRtvA puurvm| maNo NiruMbhittA viSayakaSAyotpannavikalpajAlarUpaM mano nirudhya nizcalaM kRtvaa| so appANaM havadi jhAdA sa evaMguNayuktaH puruSaH svAtmAnaM bhavati dhyaataa| tenaiva zuddhAtmadhyAnenAtyantikI muktilakSaNAM zuddhiM labhata tiA tata: anvayArthaH- [:] je [ kSatimonuSa: ] mohamaLano kSaya karI, [viSayavira:] viSayathI virakta thaI, [ mana: nirudhdha] manano nirodha karI, [svabhAve samarithata ] svabhAvamAM samavasthita che, [sa: ] te [ mAtmAna] AtmAne [ dhyAtA bhavati] dhyAnAra che. TIkA:- mohamaLano jeNe kSaya karyo che evA AtmAne, mohamaLa jenuM mULa che evI 'padravyapravRttino abhAva thavAthI viSayaviraktatA thAya che; tethI (arthAt viSayaviraktatA thavAthI), samudranA madhyamAM rahelA eka vahANanA paMkhInI mAphaka, adhikaraNabhUta dravyAMtarono abhAva thavAne lIdhe jene anya koI zaraNa rahyuM nathI evA manano nirodha thAya che (arthAta jema samudranA madhyamAM rahelA koI ekAkI vahANanA upara beThelA paMkhIne te vahANa sivAya anya koI vahANono, vRkSono ke bhUmi vagereno AdhAra nahi rahevAne lIdhe bIjuM koI zaraNa nahi rahevAthI te paMkhI UDatuM aTakI jAya che, tema viSayaviraktatA thavAthI manane Atmadravya sivAya koI anya dravyono AdhAra nahi rahevAne lIdhe bIjAM kAMI zaraNa nahi rahevAthI mana nirodha pAme che); ane tethI (arthAt manano nirodha thavAthI), mana jenuM mULa che evI caMcaLatAno vilaya thavAne lIdhe anaMta sahaja-caitanyAtmaka svabhAvamAM samavasthAna thAya che. te svabhAvasamavasthAna to svarUpamAM pravartatuM, anAkuLa, ekAgra saMcetana hovAthI tene "dhyAna" kahevAmAM Ave che. AthI (ema nakkI thayuM ke) dhyAna svabhAvasamavasthAnarUpa hovAne lIdhe AtmAthI ananya hovAthI azuddhatAnuM kAraNa thatuM nathI. 196. 1. paradravyapravRtti = paradravyamAM pravartavuM te. 2. samavasthAna = sthirapaNe-daDhapaNe rahevuM te; daDhapaNe TakavuM te. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 362 pravacanasAra [ bhagavAnazrIduryu: athopalabdhazuddhAtmA sakalajJAnI kiM dhyAyatIti praznamAsUtrayati NihadaghaNaghAdikammo paccakkhaM svvbhaavtcnnhuu| NeyaMtagado samaNo jhAdi kamaTuM asNdeho|| 197 / / nihataghanaghAtikarmA pratyakSaM srvbhaavtttvjnyH| jJeyAntagataH zramaNo dhyAyati kmrthmsndehH|| 197 / / loko hi mohasadbhAve jJAnazaktipratibandhakasadbhAve ca satRSNatvAdapratyakSArthatvA sthitaM zuddhAtmadhyAnAjjIvo vizuddho bhvtiiti| kiMca dhyAnena kilAtmA zuddho jAtaH tatra viSaye caturvidhavyAkhyAnaM kriyte| tathAhi-dhyAnaM dhyAnasantAnastathaiva dhyAnacintA dhyaanaanvysuucnmiti| tatraikAgracintAnirodho dhyaanm| tacca zuddhAzuddharUpeNa dvidhaa| atha dhyAnasantAnaH kathyateyatrAntarmuhUrtaparyantaM dhyAnaM, tadanantaramantarmuhUrtaparyantaM tattvacintA, punarapyantarmuhUrtaparyantaM dhyAnaM, punarapi tattvacinteti pramattApramattaguNasthAnavadantarmuhUrte'ntarmuhUrte gate sati parAvartanamasti sa dhyAnasantAno bhnnyte| sa ca dhrmydhyaansNbndhii| zukladhyAnaM punarupazamazreNikSapakazreNyArohaNe bhvti| tatra cAlpakAlatvAtparAvartanarUpadhyAnasantAno na ghttte| idAnIM dhyAnacintA kathyate yatra dhyAnasantAnavaddhya naparAvarto nAsti, dhyAnasaMbandhinI cintAsti, tatra yadyapi kvApi kAle dhyAnaM karoti tathApi sA dhyAnacintA bhnnyte| atha dhyAnAnvayasUcanaM kathyate-tatra dhyAnasAmagrIbhUtA dvAdazAnuprekSA anyadvA dhyAnasaMbandhi saMvegavairAgyavacanaM vyAkhyAnaM vA tat dhyaanaanvysuucnmiti| anyathA vA caturvidhaM dhyAnavyAkhyAnaM-dhyAtA dhyAnaM phalaM dhyeymiti| athavArtaraudradharmyazuklavibhedena caturvidhaM dhyAnavyAkhyAnaM tadanyatra kthitmaaste|| 196 / / evamAtma have jemaNe zuddha AtmAne upalabdha karyo che evA sakaLajJAnI (sarvajJa) zuM dhyAve che evo prazna sUtra dvArA kare che: zA arthane dhyAne zramaNa, je naSTaghAtakarma che, pratyakSasarvArtha ne zeyAntAsa, ni: che. 187. anvayArtha:- [nihataghanaghAtikarmA] bhe| dhanavAtino nAza yo cha, [pratyakSaM sarvabhAvatattvajJaH] 4 sarva paarthon| sva35ne pratyakSa ) cha bhane [ jJeyAntagataH] 4 sheyn| pArane pAmelA cha [asandehaH zramaNaH ] sevA sanda6 2hita zrama [ kam arthaM ] yA pArthane [dhyAyati] dhyAye? TIkAH- lokane (1) mohano abhAva hovAne lIdhe tema ja (2) jJAnazaktinA *pratibaMdhano sadbhAva hovAne lIdhe, (1) te tRSNA sahita che tema ja (2) tene padArtho * jJAnAvaraNIya karma jJAnazaktinuM pratibaMdhaka arthAt jJAna rokAvAmAM nimittabhUta che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 363 navacchinnaviSayatvAbhyAM cAbhilaSitaM jijJAsitaM sandigdhaM cArthaM dhyAyana dRSTaH, bhagavAn sarvajJastu nihataghanaghAtikarmatayA mohAbhAve jJAnazaktipratibandhakAbhAve ca nirastatRSNatvAtpratyakSasarvabhAvatattvajJeyAntagatatvAbhyAM ca nAbhilaSati, na jijJAsati, na sandihyati ca; kuto'bhilaSito jijJAsitaH sndigdhshcaarthH| evaM sati kiM dhyaayti|| 197 / / parijJAnAddarzanamohakSapaNaM bhavatIti kathanarUpeNa prathamagAthA, darzanamohakSayAcAritramohakSapaNaM bhavatIti kathanena dvitIyA, tadubhayakSayeNa mokSo bhavatIti pratipAdanena tRtIyA cetyAtmopa-lambhaphalakathanarUpeNa dvitIyasthale gAthAtrayaM gtm| athopalabdhazuddhAtmatatvasakalajJAnI kiM dhyAyatIti praznamAkSepadvAreNa pUrvapakSaM vA karoti-NihadaghaNaghAdikammo pUrvasUtroditanizcalanija-paramAtmatattvapariNatirUpazuddhadhyAnena nihtghnghaatikrmaa| paccakkhaM savvabhAvatacaNhU pratyakSaM yathA bhavati tathA sarvabhAvatattvajJaH srvpdaarthprijnyaatsvruupH| NeyaMtagado jJeyAntagata: jJeyabhUtapadArthAnAM paricchittirUpeNa paarNgtH| evaMvizeSaNatrayaviziSTa: samaNo jIvita pratyakSa nathI tathA te viSayane avacchedapUrvaka jANato nathI, tethI te (loka) abhilaSita, jijJAsita ane saMdigdha padArthane dhyAto jovAmAM Ave che; paraMtu bhagavAna sarvajJane to ghanaghAtikarmano nAza karAyelo hovAthI (1) mohano abhAva hovAne lIdhe tema ja (2) jJAnazaktinA pratibaMdhakano abhAva hovAne lIdhe, (1) tRSNA naSTa karAyelI che tema ja (2) sarva padArthonuM svarUpa pratyakSa che tathA jJayano pAra pamAyelo che, tethI temane abhilASA nathI, jijJAsA nathI ane sarjevuM nathI; to (temane) abhilaSita, jijJAsita ane saMdigdha padArtha kayAMthI hoya? Ama che to pachI teo zuM dhyAve che? - bhAvArtha:- lokane (jagatanA sAmAnya jIvasamudAyane) mohakarmano saddabhAva hovAthI te tRSNA sahita che tethI tene iSTa padArthanI abhilASA hoya che; vaLI tene jJAnAvaraNIyakarmano saddabhAva hovAthI te ghaNA padArthone to jANato ja nathI tathA je padArthane jANe che tene paNa pRthakkaraNapUrvaka-sUkSmatAthIspaSTatAthI jANato nathI tethI tene nahi jANelA padArthane jANavA mATe jijJAsA tathA aspaSTapaNe jANelA padArtha viSe sarjeluM hoya che. Ama hovAthI tene abhilaSita, jijJAsita ane saMdigdha padArthanuM dhyAna saMbhave che. paraMtu sarvajJa bhagavAnane to mohakarmano abhAva hovAthI teo tRSNA rahita che tethI temane abhilASA nathI; vaLI temane jJAnAvaraNIyakarmano abhAva hovAthI teo sarva padArthone jANe che tathA pratyeka padArthane atyaMta spaSTatAthI-paripUrNapaNe jANe che tethI temane jijJAsA ke sandaryuM nathI. A rIte temane koI padArtha pratye abhilASA, jijJAsA ke sanda hoto nathI, to pachI temane kayA padArthanuM dhyAna hoya che ? 197. 1. avacchedapUrvaka = pRthakkaraNa karIne; sUkSmatAthI; vizeSatAthI; spaSTatAthI. 2. abhilaSita = jenI abhilASA hoya te 3. jijJAsita = jenI jijJAsA (jANavAnI icchA ) hoya te 4. saMdigdha = jenA viSe saMdetuM hoya te Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 364 pravacanasAra [ bhagavAna zrI.puM athaitadupalabdhazuddhAtmA sakalajJAnI dhyAyatItyuttaramAsUtrayati savvAbAdhavijutto smNtsvvkkhsokkhnnaannddddho| bhUdo akkhAtIdo jhAdi aNakkho paraM sokkhaM / / 198 / / sarvAbAdhaviyuktaH smntsrvaaksssaukhyjnyaanaaddhyH| bhUto'kSAtIto dhyAyatyanakSaH paraM saukhym|| 198 / / ayamAtmA yadaiva sahajasaukhyajJAnabAdhAyatanAnAmasArvadikkAsakalapuruSasaukhyajJAnA maraNAdisamabhAvapariNatAtmasvarUpaH zramaNo mahAzramaNaH sarvajJaH jhAdi kamaTuM dhyAyati kamarthamiti prshnH| athavA kamarthaM dhyAyati, na kmpiityaakssepH| kathaMbhUtaH sn| asaMdeho asandehaH saMzayAdirahita iti| ayamatrArtha:-yathA ko'pi devadatto viSayasukhanimitaM vidyArAdhanAdhyAnaM karoti, yadA vidyA siddhA bhavati tatphalabhUtaM viSayasukhaM ca siddhaM bhavati tadArAdhanAdhyAnaM na karoti tathAyaM bhagavAnapi kevalajJAnavidyAnimittaM tatphalabhUtAnantasukhanimittaM ca pUrvaM chadmasthAvasthAyAM zuddhAtmabhAvanArUpaM dhyAnaM idAnIM taddhyAnena kevalajJAnavidyA siddhA tatphalabhUtamanantasukhaM ca siddhama; kimarthaM dhyAnaM karotIti praznaH AkSepo vA; dvitIyaM ca kAraNaMparokSe'rthe dhyAnaM bhavati, bhagavataH sarvaM pratyakSa , kathaM dhyAnamiti pUrvapakSadvAreNa gAthA gatA / / 197 / / athAtra pUrvapakSe parihAraM dadAti-jhAdi dhyAyati ekAkArasamarasIbhAvena prinnm-tynubhvti| sa kaH krtaa| have, jeNe zuddha AtmAne upalabdha karyo che te sakaLajJAnI (sarvajJa AtmA) Ane (parama saukhyane) dhyAve che ema sUtra dvArA (pUrvanI gAthAnA praznano) uttara kahe cheH bAdhA rahita, sakalAtmamAM saMpUrNa sukhazAnADhaya je, iMdriya-atIta aniMdri te dhyAne parama AnaMdane. 198 anvayArtha:- [anakSaH ] manindriya bhane [akSAtItaH bhUtaH ] iMdriyAtIta thayeko mAtmA [ sarvAbAdhaviyukta:] sarva bAdhA rahita ane [ samantasarvAkSasaukhyajJAnADhyaH ] // 5 // mAtmAmA samaMta (sarva 2i, paripU[ ) saumya tema 4 zAnathI samRddha partato yo [ paraM saukhyaM ] 52ma saujyane [dhyAyati ] dhyAve . TI.s:- yAre mA mAtmA4 sa94 supa bhane zAnane bhAdhAna Ayatano cha (sevA) tathA je asakala AtmAmAM asarva prakAranAM sukha ane jJAnanAM Ayatano che. 1. Ayatana = raheThANanuM sthAna 2. asakala AtmAmAM = AtmAnA sarva pradezomAM nahi paNa thoDA pradezomAM 3. asarva prakAranAM = badhA prakAranAM nahi paNa amuka ja prakAranAM apUrNa [ A apUrNa sukha paramArthe sukhAbhAsa hovA chatAM tene "sukha" kahevAnI apAramArthika rUDhi che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatattva-prajJApana 365 yatanAnAM cAkSANAmabhAvAtsvayamanakSatvena vartate tadaiva pareSAmakSAtIto bhavana nirAbAdhasahajasaukhyajJAnatvAt sarvAbAdhaviyuktaH, sArvadikkasakalapuruSasaukhyajJAnapUrNatvAtsamantasarvAkSasaukhyajJAnADhyazca bhvti| evaMbhUtazca sarvAbhilASajijJAsAsandehAsambhave'pyapUrvamanAkulatvalakSaNaM paramasaukhyaM dhyaayti| anAkulatvasaGgataikAgrasaJcetanamAtreNAvatiSThata iti yaavt| IdRzamavasthAnaM ca sahajajJAnAnandasvabhAvasya siddhatvasya siddhirev|| 198 / / bhgvaan| kiM dhyaayti| sokkhaM saukhym| kiNvishissttm| paraM utkRSTaM, srvaatmprdeshaahaadkprmaanntsukhm| ksminprstaave| yasminneva kSaNe bhUdo bhUtaH sNjaatH| kiNvishissttH| akkhAtIdo akSAtItaH indriyrhitH| na kevalaM svayamatIndriyo jAtaH pareSAM ca aNakkho anakSa: indriyaviSayo na bhvtiityrthH| punarapi kiNvishissttH| savvAbAdhavijutto prAkRtalakSaNabalena bAdhAzabdasya hasvatvaM srvaabaadhaaviyuktH| AsamantAdvAdhAH pIDA AbAdhAH sarvAzca tA AbAdhAzca sarvAbAdhAstAbhirviyukto rahitaH srvaabaadhaaviyuktH| punazca kiNruupH| samaMtasavvakkhasokkhaNANaDDho samantata: sAmastyena sprshnaadisrvaaksssaukhyjnyaanaaddhyH| samantataH sarvAtmapradezairvA sparzanAdi-sarvendriyANAM sambandhitvena ye jJAnasaukhye dve tAbhyAmADhyaH paripUrNaH ityrthH| tadyathA-ayaM bhagavAnekadezodbhavasAMsArikajJAnasukhakAraNabhUtAni sarvAtmapradezodbhavasvAbhAvikAtIndriyajJAnasukhavinAzakAni ca yAnIndriyANi nizcayaratnatrayAtmakakAraNasamayasArabalenAtikrAmati vinAzayati yadA tasminneva kSaNe samasta evI iMdriyonA abhAvane lIdhe pote "anindriya paNe varte che, te ja vakhate te bIjAone indriyAtIta' (indriya agocara) vartato thako, nirAbAdha sahaja sukha ane jJAnavALo hovAthI "sarva bAdhA rahita" tathA sakala AtmAmAM sarva prakAranAM (pUrepUrAM) sukha ane jJAnathI bharapUra hovAne lIdhe AkhA AtmAmAM samaMta saukhya ane jJAnathI samRddha' hoya che. Avo thayelo te AtmA sarva abhilASA, jijJAsA ane saMdehano tene asaMbhava hovA chatAM paNa apUrva ane anAkulatvalakSaNa (anAkuLatA jenuM lakSaNa che evA) paramasaukhyane dhyAve che; eTale ke anAkulatvasaMgata eka "agra"nA saMcetanamAtrarUpe avasthita rahe che (arthAta anAkuLatA sAthe rahelA eka AtmArUpI viSayanA ja mAtra sthita rahe che). ane AvuM avasthAna sahajajJAnAnaMdasvabhAva siddhatvanI siddhi ja che (arthAt Ama sthita rahevuM te, sahaja jJAna ane AnaMda jeno svabhAva che evA siddhapaNAnI prApti ja che). bhAvArtha- 197 mI gAthAmAM prazna upasthita karavAmAM Avyo hato ke sarvajJa bhagavAnane koI padArtha pratye abhilASA, jijJAsA ke saMdeha nathI to pachI teo kayA padArthane dhyAve che? A gAthAmAM teno uttara A pramANe ApavAmAM Avyo che. eka agranuM viSayanuM saMvedana te dhyAna che. sarva Atmapradeze paripUrNa AnaMda ane jJAnathI bharelA sarvajJa bhagavAna paramAnaMdathI abhinna evA nijAtmArUpI eka viSayanuM saMvedana karatA hovAthI temane paramAnaMdanuM dhyAna che arthAta teo parama saukhyane dhyAve che. 198. 1. nirAbAdha = bAdhA vinAnuM vidhra rahita Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 366 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMkuM athAyameva zuddhAtmopalambhalakSaNo mokSasya mArga ityavadhArayati evaM jiNA jiNiMdA siddhA maggaM samuTThidA smnnaa| jAdA Namotthu tesiM tassa ya nnivvaannmggss|| 199 / / evaM jinA jinendrAH siddhA mArgaM samatthitAH shrmnnaaH| jAtA namo'stu tebhyastasmai ca nirvaannmaargaay||199|| yataH sarva eva sAmAnyacaramazarIrAstIrthakarAH acaramazarIrA mumukSavazcAmunaiva yathoditena zaddhAtmatattvapravattilakSaNena vidhinA pravattamokSasya mArgamadhigamya siddhA babhavaH, na pnrnythaapi| tato'vadhAryate kevalamayameka eva mokSasya mArgo, na dvitIya iti| alaM ca bAdhArahitaH sannatIndriyamanantamAtmotthasukhaM dhyAyatyanubhavati prinnmti| tato jJAyate kevalinAmanyacintAnirodhalakSaNaM dhyAnaM nAsti, kiMtvidameva paramasukhAnubhavanaM vA dhyAnakAryabhUtAM karmanirjarAM dRSTvA dhyaanshbdenopcryte| yatpunaH sayogikevalinastRtIyazukladhyAnamayogikevalinazcaturthazukladhyAnaM bhavatItyuktaM tadupacAreNa jJAtavyamiti suutraabhipraayH|| 198 / / evaM kevalI kiM dhyAyatIti praznamukhyatvena prthmgaathaa| paramasukhaM dhyAyatyanubhavatIti parihAramukhyatvena dvitIyA ceti dhyAnaviSayapUrvapakSaparihAradvAreNa tRtIyasthale gAthAdvayaM gtm| athAyameva nijazuddhAtmopalabdhilakSaNamokSamArgo, nAnya iti vizeSeNa samarthayati-jAdA jAdA utpnnaaH| kthNbhuutaaH| siddhA siddhAH siddhaparameSThino muktAtmAna ityrthH| ke krtaarH| jiNA jinAH anaagaarkevlinH| jiNiMdA na kevalaM jinA jinendrAzca tiirthkrprmdevaaH| kathaMbhUtAH santaH ete siddhA jaataaH| maggaM samuTThidA nijaparamAtmatattvAnubhUtilakSaNamArga mokSamArga samutthitA aashritaaH| ken| evaM have "A ja (pUrve kahyo te ja), zuddha AtmAnI upalabdhi jenuM lakSaNa che evo mokSano mArga cha' sema nakI 42. che: zramaNo, jino, tIrthaMkaro A rIta sevI mArgane siddhi varyA; namuM temane, nirvANanA te mArgane. 199. anvayArtha:- [ jinAH jinendrAH zramaNAH ] [4nI, neidro bhane shrm| (arthAta sAmAnya upajIsI, tIrthaz2. ane munimI) [ evaM ] 0 rIte (pUrva hedI rIte 4 ) [ mArga samutthitAH] bhAbhi mA38 thy| [ siddhAH jAtAH] siddha thayA. [ namaH astu] nms||2 ko [ tebhyaH ] tamane [ca ] bhane [ tasmai nirvANamArgAya ] te nimAni. TIkAH- badhAya sAmAnya caramazarIrIo, tIrthakaro ane acaramazarIrI mumukSuo A ja yathokta zuddhAtmatattvapravRttilakSaNa (zuddhAtmatattvamAM pravRtti jenuM lakSaNa che evI) vidhi vaDe pravartatA mokSanA mArgane prApta karIne siddho thayA, paraMtu ema nathI ke bIjI rIte paNa thayA hoya; tethI nakkI thAya che ke kevaLa A eka ja mokSano mArga che, bIjo Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] zeyatatva-prazAna 367 prpnycen| teSAM zuddhAtmatattvapravRttAnAM siddhAnAM tasya zuddhAtmatattvapravRttirUpasya mokSamArgasya ca pratyastamitabhAvyabhAvakavibhAgatvena noaagmbhaavnmskaaro'stu| avadhArito mokSamArgaH, kRtymnusstthiiyte|| 199 / / athopasampadye sAmyamiti pUrvapratijJAM nirvahan mokSamArgabhUtAM svayamapi zuddhAtmapravRttimAsUtrayati tamhA taha jANittA appANaM jANagaM sbhaavenn| parivajjAmi mamattiM uvaTThido nnimmmttmmi|| 200 / / tasmAtathA jJAtvAtmAnaM jJAyakaM svbhaaven| parivarjayAmi mamatAmupasthito nirmamatve / / 200 / / pUrvaM bahudhA vyaakhyaatkrmenn| na kevalaM jinA jinendrA anena mArgeNa siddhA jAtAH, samaNA sukhaduHkhAdisamatAbhAvanApariNatAtmatattvalakSaNAH zeSA acrmdehshrmnnaashc| acaramadehAnAM kathaM siddhatvamiti cet| "tavasiddhe Nayasiddhe saMjamasiddha carittasiddhe y| NANammi daMsaNammi ya siddhe sirasA nnmNsaami||'' iti gaathaakthitkrmennaikdeshen| Namotthu tesiM namo'stu tebhyH| anantajJAnAdisiddhaguNasmaraNarUpo bhAvanamaskAro'stu, tassa ya NivvANamaggassa tasmai nirvikAra svasaMvittilakSaNanizcayaratnatrayAtmakanirvANamArgAya c| tato'vadhAryate ayameva mokSamArgo, nAnya iti|| 199 / / atha 'uvasaMpayAmi sammaM jatto nathI.-vistArathI basa thAo. te zuddhAtmatattvamAM pravartelA siddhone tathA te zuddhAtmatattvapravRttirUpa mokSamArgane, jemAMthI *bhAvya ane bhAvakano vibhAga asta thai gayo che evo noAgamabhAvanamaskAra ho. mokSamArga avadhArita karyo che, kRtya karAya che (arthAt mokSamArga nakkI karyo che ane te mokSamArgamA pravartana hurI rahanA chI). 188. have, "sAmyane prApta karuM chuM' evI (pAMcamI gAthAmAM karelI) pUrva pratijJAnuM nirvahaNa karatA thakA (AcAryabhagavAna) pote paNa mokSamArgabhUta zuddhAtmapravRtti kare che: e rIta tethI AtmAne zAyakasvabhAvI jANIne, nirmamapaNe rahI sthita A pariva chuM huM mamatvane. 200. anvayArtha:- [tasmAt ] tethI ( arthAta zuddhAmamA pravRtti 43 4 bhokSa thato hopAthI) [ tathA] merIta [AtmAnaM] sAmAne [ svabhAvena jJAyakaM] svabhAvathA // [ jJAtvA] ne [nirmamatve upasthitaH ] dunirbhamatvamA sthita 2tyo tho [ mamatAM parivarjayAmi ] mamatAno parityAga chu. * bhAvya ane bhAvakanA artha mATe 8 mAM pAnAnuM padaTippaNa jAo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates u68 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM ahameSa mokSAdhikArI jJAyakasvabhAvAtmatattvaparijJAnapurassaramamatvanirmamatvahAnopAdAnavidhAnena kRtyAntarasyAbhAvAtsarvArambheNa zuddhAtmani prvrte| tathAhi-ahaM hi tAvat jJAyaka eva svabhAvena; kevalajJAyakasya ca sato mama vizvenApi sahajajJeyajJAyakalakSaNa eva sambandhaH, na punaranye svasvAmilakSaNAdayaH smbndhaaH| tato mama na kvacanApi mamatvaM, sarvatra nirmmtvmev| athaikasya jJAyakabhAvasya samastajJeyabhAvasvabhAvatvAt protkIrNalikhitanikhAtakIlitamajjitasamAvartitapratibimbitavattatra kramapravRttAnantabhUtabhavadbhAvivicitraparyAyaprAgbhAramagAdhasvabhAvaM gambhIraM samastamapi dravyajAtamekakSaNa eva pratyakSayantaM jJeyajJAyakalakSaNasambandha NivvANasaMpattI' ityAdi pUrvapratijJAM nirvAhayan svayamapi mokSamArgapariNatiM svIkarotIti pratipAdayati-tamhA yasmAtpUrvoktazuddhAtmopalambhalakSaNamokSamArgeNa jinA jinendrAH zramaNAzca siddhA jAtAstasmAdahamapi taha tathaiva tenaiva prakAreNa jANittA jnyaatvaa| km| appANaM nij-prmaatmaanm| kiNvishissttm| jANagaM jJAyakaM kevljnyaanaadynntgunnsvbhaavm| kena kRtvA jnyaatvaa| sabhAveNa smstraagaadivibhaavrhitshuddhbuddhksvbhaaven| pazcAta kiM kromi| parivajjAmi pari smntaadvrjyaami| kaam| mamattiM samastasacetanAcetanamizraparadravyasaMbandhinI mmtaam| kathaMbhUtaH sn| uvaTThido upasthitaH prinntH| kv| Nimmamattammi samastaparadravyamamakArAhaMkArarahitatvena nirmamatvalakSaNe paramasAmyAbhidhAne vItarAgacAritre tatpariNatanijazuddhAtmasvabhAve vaa| tathAhi-ahaM tAvatkevalajJAnadarzanasvabhAvatvena jnyaaykaikttotkiirnnsvbhaavH| tathAbhUtasya sato mama na kevalaM svasvAmyAdayaH paradravyasaMbandhA na santi, nizcayena jJeyajJAyakasaMbandho naasti| tataH kAraNAtsamastaparadravyamamatvarahito bhUtvA paramasAmyalakSaNe nijazuddhAtmani TIkAH- huM A mokSAdhikArI, jJAyakasvabhAvI AtmatattvanA parijJAnapUrvaka mamatvanA tyAgarUpa ane nirmamatvanA grahaNarUpa vidhi vaDe sarva AraMbhathI (udhamathI) zuddhAtmAmAM pravarte che. kAraNa ke anya kRtyano abhAva che (arthAta bIjAM kAMI karavAyogya nathI). te A pramANe (arthAt huM A pramANe zuddhAtmAmAM pravarte chuM ):-prathama to huM svabhAvathI jJAyaka ja chuM; kevaLa jJAyaka hovAthI mAre vizvanI (samasta padArthonI) sAthe paNa sahaja zeyajJAyakalakSaNa saMbaMdha ja che, paraMtu bIjA asvAmilakSaNAdi saMbaMdho nathI; tethI mAre koI pratye mamatva nathI, sarvatra nirmamatva ja che. have, eka jJAyakabhAvano sarva zayone jANavAno svabhAva hovAthI, krame pravartatA, anaMta, bhUta-vartamAna-bhAvI vicitra paryAyasamUhavALAM, *agAdhasvabhAva ane gaMbhIra evAM samasta dravyamAtranejANe ke te dravyo jJAyakamAM kotarAI gayAM hoya, cItarAI gayAM hoya, TAI gayAM hoya, khoDAI gayAM hoya, DUbI gayAM hoya, samAI gayAM hoya, pratibiMbita thayAM hoya emaeka kSaNamAM ja je (zuddha AtmA ). * agAdha jemano svabhAva che ane jeo gaMbhIra che evAM samasta dravyone bhUta, vartamAna tema ja bhAvI kALanA, krame thatA, aneka prakAranA, anaMta paryAyo sahita eka samayamAM ja pratyakSa jANavAno AtmAno svabhAva che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] syAnivAryatvenAzakyavivecanatvAdupAttavaizvarUpyamapi sahajAnantazaktijJAyakasvabhAvenaikyarUpyama nujjhantamAsaMsAramanayaiva sthityA sthitaM mohenAnyathAdhyavasyamAnaM zuddhAtmAnameSa mohamutkhAya yathAsthitamevAtiniHprakampaH sampratipadye / svayameva bhavatu cAsyaivaM darzanavizuddhimUlayA samyagjJAnopayuktatayAtyantamavyAbAdharatatvAtsAdhorapi sAkSAtsiddhabhUtasya svAtmanastathAbhUtAnAM paramAtmanAM ca nityameva tadekaparAyaNatvalakSaNo bhAvanamaskAraH / / 200 / / jJayatattva-prajJApana karoti tisstthaamiiti| kiMca 'uvasaMpayAmi sammaM' ityAdisvakIyapratijJAM nirvAhayansvayamapi mokSamArga-pariNatiM svIkarotyevaM yaduktaM gAthApAtanikAprArambhe tena kimuktaM bhavati - ye tAM pratijJAM gRhItvA siddhiM gatAstaireva sA pratijJA vastuvRttyA samAptiM niitaa| kundakundAcAryadevaiH punarjJAnadarzanAdhikAradvayarUpagranthasamAptirUpeNa samAptiM nItA, zivakumAramahArAjena tu taddagranthazravaNena ca / kasmAditi cet| ye mokSaM gatAsteSAM sA pratijJA paripUrNA jAtA, na caiteSAm / ksmaat| caramadehatvAbhAvAditi / / 200 / / evaM jJAnadarzanAdhikArasamAptirUpeNa caturthasthale gAthAdvayaM gatam / 369 evaM nijazuddhAtmabhAvanArUpamokSamArgeNa ye siddhiM gatA ye ca tadArAdhakAsteSAM darzanAdhikArApekSayAvasAnamaGgalArthaM granthApekSayA madhyamaGgalArthaM ca tatpadAbhilASI bhUtvA namaskAraM pratyakSa kare che, zaiyajJAyalakSaNa saMbaMdhanI anivAryatAne lIdhe jJeya-jJAyakane bhinna pADavAM azakaya hovAthI vizvarUpatAne pAmyo hovA chatAM je (zuddha AtmA) sahaja anaMtazaktivALA jJAyakasvabhAva vaDe ekarUpatAne choDato nathI, je anAdi saMsArathI A ja sthitie (jJAyakabhAvapaNe ja) rahyo che ane je moha vaDe anyathA adhyavasita thAya che (arthAt bIjI rIte jaNAya che-manAya che), te zuddha AtmAne, A huM mohane ukheDI nAkhIne, ati niSkapa raheto thako, yathAsthita ja (jevo che tevo ja) prApta karuM chuM. A rIte darzanavizuddhi jenuM mULa che evuM samyajJAnamAM upayuktapaNuM tene lIdhe atyaMta avyAbAdha lInatA hovAthI sAdhu hovA chatAM paNa sAkSAt siddhabhUta evA A nija AtmAne tema ja tathAbhUta (siddhabhUta ) paramAtmAone, temAM ja eka parAyaNapaNuM jenuM lakSaNa che evo bhAvanamaskAra sadAya 4 svayameva ho. 200. 1. jJeyajJAyakasvarUpa saMbaMdha TALI zakAya evo nahi hovAne lIdhe jJeyo jJAyakamAM na jaNAya ema karavuM azakaya che tethI AtmA jANe ke samastadravyarUpatAne pAme che. 2. avyAjAdha = AdhA vinAnI; vighna vinAnI. u. temAM = namaskAra karavA yogya padArthamAM; bhAgamAM. [mAtra bhAgamAM ja parAyaNa-ekAgra-lIna thavuM te bhAvanamaskAranuM lakSaNa che. ] 4. svayameva = enI meLe ja. [ AcAryabhagavAna zuddhAtmAmAM lIna thAya che tethI enI meLe ja bhAvanamaskAra tha bhaya che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 390 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM 'jainaM jJAnaM jJeyatattvapraNetR sphItaM zabdabrahma smygvigaahy| saMzuddhAtmadravyamAtraikavRttyA nityaM yuktaiH sthiiyte'smaabhirevm||10|| 'jJeyIkurvannaJjasAsImavizvaM jJAnIkurvan jnyeymaakraantbhedm| AtmIkurvan jJAnamAtmAnyabhAsi sphUrjatyAtmA brahma sampadya sdyH||11|| dasaNasaMsuddhANaM smmnnnnaannovjogjuttaannN| avvAbAdharadANaM Namo Namo siddhasAhUNaM / / 20014 / / Namo Namo namo nmH| punaH punarnamaskaromIti bhaktiprakarSaM drshyti| kebhyH| siddhsaahuunnN| siddhsaadhubhyH| siddhazabdavAcyasvAtmopalabdhilakSaNArhatsiddhebhyaH, saadhushbdvaacymoksssaadhkaacaaryopaadhyaaysaadhubhyH| punarapi kthNbhuutebhyH| daMsaNasaMsuddhANaM muuddhtryaadipnycviNshtimlrhitsmygdrshnsNshRddhebhyH| pUnarapi kthNbhuutebhyH| sammaNNANovajogajuttANaM saMzayAdirahitaM samyagjJAnaM, tasyopayoga: samyagjJAnopayogaH, yogo nirvikalpasamAdhirvItarAgacAritramityarthaH, tAbhyAM yuktAH smygjnyaanopyogyuktaastebhyH| punazca kiNruupebhyH| avvAbAdharadANaM samyagjJAnAdibhAvanotpannA tsukhrtebhyshc|| 200 *14 / / iti namaskAragAthAsahitasthalacatuSTayena caturthavizeSAntarAdhikAra: smaaptH| evaM atthittaNicchidassa hi' ityAdyekAdaza [ have zloka dvArA jinabhagavaMte kahelA zabdabrahmanA samyaka abhyAsanuM phaLa kahevAmAM Ave che.] [ artha:-] e rIte zeyatattvane samajAvanArA jaina jJAnamAM-vizALa zabdabrahmamAM-samyakapaNe avagAhana karIne (DUbakI mArIne, UMDA UtarIne, nimagna thaIne), ame mAtra zuddha AtmadravyarUpa je eka vRtti (pariNati) tenAthI sadA yukta rahIe chIe. [ have zloka dvArA mukta AtmAnA jJAnano mahimA karIne zeyatattva-prajJApana adhikAranI pUti 62pAmA mAye cha:] [artha:-] AtmA prAne (52maatm59||ne, siddhatyane) 3 mIne, asIma (anaMta) vizvane jhaDapathI (eka samayamAM ) zeyarUpa karato, bhedone pAmelAM zayone jJAnarUpa karato (arthAt aneka prakAranAM zeyone jJAnamAM jANato) ane svaparaprakAzaka jJAnane AtmArUpa karato, pragaTa-dedIpyamAna thAya 1. zAlinI chaMda Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates muhAna n||strmaannaa ] zeyatattva-prajJApana 371 kadravyAnusAri caraNaM caraNAnusAri dravyaM mitho dvayamidaM nanu svypekssm| tasmAnmumukSuradhirohatu mokSamArga dravyaM pratItya yadi vA caraNaM prtiity||12|| iti tattvadIpikAyAM pravacanasAravRttau zrImadamRtacandrasUriviracitAyAM jJeyatattvaprajJApano nAma dvitIyaH zrutaskandhaH smaaptH||2|| gAthAparyantaM zubhAzubhazuddhopayogatrayamukhyatvena prathamo vizeSAntarAdhikArastadanantaraM 'apadeso paramANU padesametto ya' ityAdigAthAnavakaparyantaM pudgalAnAM parasparabandhamukhyatvena dvitIyo vizeSAntarAdhikArastataH paraM 'arasamarUvaM' ityAdyakonaviMzatigAthAparyantaM jIvasya pudgalakarmaNA saha bandhamukhyatvena tRtIyo vizeSAntarAdhikArastatazca 'Na cayadi jo du mamattiM' ityAdi-dvAdazagAthAparyantaM vizeSabhedabhAvanAcUlikAvyAkhyAnarUpazcaturtho vizeSAntarAdhikAra ityekAdhikapaJcAzadgAthAbhirvizeSAntarAdhikAracatuSTayena vizeSabhedabhAvanAbhidhAnazcaturtho'ntarAdhikAraH smaaptH| iti zrIjayasenAcAryakRtAyAM tAtparyavRttau 'tamhA tassa NamAiM' ityAdipaJcatriMzadgAthA-paryantaM sAmAnyajJeyavyAkhyAnaM, tadanantaraM 'davvaM jIvaM' ityAyekonaviMzatigAthAparyantaM jIvapudgaladharmAdibhedena vizeSajJeyavyAkhyAnaM, tatazca 'sapadesehiM samaggo' ityAdigAthASTakaparyantaM sAmAnyabhedabhAvanA, tataH paraM 'atthittaNicchidassa hi' ityAdyekAdhikapaJcAzadgAthAparyantaM vizeSabhedabhAvanA cetyantarAdhikAracatuSTayena trayodazAdhikazatagAthAbhiH samyagdarzanAdhikAranAmA jJeyAdhikArAparasaMjJo dvitIyo mahAdhikAra: smaaptH|| 2 / / [ have zloka dvArA, dravya ane caraNano saMbaMdha batAvI, zeyatattva-prajJApana nAmanA dvitIya adhikAranI ane caraNAnuyogasUcaka cUlikA nAmanA tRtIya adhikAranI saMdhi darzAvavAmAM Ave che.] [ artha-] caraNa dravyAnusAra hoya che ane dravya caraNAnusAra hoya che e rIte te banne paraspara apekSA sahita che; tethI kAM to dravyano Azraya karIne athavA to caraNano Azraya karIne mumukSu (zAnI, muni) mokSamArgamA ro| ro. Ama (zrImadabhagavakuMdakuMdAcAryadavapraNIta) zrI pravacanasAra zAstranI zrImadda amRtacaMdrAcAryadavaviracita tattvadIpikA nAmanI TIkAmAM zeyatattva-prajJApana nAmano dvitIya zrutaskaMdha samAsa thayo. * vasaMtatilakA chaMda Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 5555555555555555555555 -3 Wan caraNAnuyogasUcaka cUlikA Wan Wan Wan atha pareSAM caraNAnuyogasUcikA cUlikA / tatra Wan 5 = dravyasya siddhau caraNasya siddhiH dravyasya siddhizcaraNasya siddhau / buddheti karmAviratAH pare'pi dravyAviruddhaM caraNaM carantu / / 13 / / iti caraNAcaraNe parAn prayojayati kAryaM pratyatraiva granthaH samApta iti jJAtavyam / kasmAditi cet| ' uvasaMpayAmi sammaM' iti prtijnyaasmaapteH| ataHparaM yathAkrameNa saptAdhikanavatigAthAparyantaM cUlikArUpeNa cAritrAdhikAra - vyAkhyAnaM praarbhyte| tatra tAvadutsargarUpeNa cAritrasya sNkssepvyaakhyaanm| tadanantaramapavAdarUpeNa tasyaiva cAritrasya vistrvyaakhyaanm| shraamnnyaaprnaammokssmaargvyaakhyaanm| tadanantaraM zubhopayogavyAkhyAnamityantarAdhikAracatuSTayaM bhavati / tatrApi prathamAntarAdhikAre paJca sthalAni / ' evaM paNamiya siddhe' ityAdigAthAsaptakena dIkSAbhimukhapuruSasya dIkSAvidhAnakathanamukhyatayA prthmsthlm| ataH paraM ' vadasamidiMdiya ' tatazca have bIjAone caNAnuyoga sUcavanArI cUlikA che. [temAM prathama zrI amRtacaMdrAcAryadeva zloka dvArA havenI gAthAnI utthAnikA kare cheH ] [artha:- ] dravyanI siddhimAM caraNanI siddhi che ane caraNanI siddhimAM dravyanI siddhi che-ema bhazIne, durbhathI (zubhAzubha bhAvothI ) nahi viramesA jIbhopA dravyathI aviruddha yarA ( yAritra ) Ayaro. -Ama ( zrImaddabhagavakuMdakuMdAcAryadeva havenI gAthA dvArA) bIjAone ca2Na AcaravAmAM joDe che. * idravajrA chaMda 1. yUli zAstramAM nahi kahevAI gayelAnuM vyAkhyAna karavuM athavA kahevAI gayelAnuM vizeSa vyAkhyAna karavuM athavA bannenuM yathAyogya vyAkhyAna karavuM te Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates caraNAnuyogasUcaka cUlikA 393 'esa surAsuramaNusiMdavaMdidaM dhodghaaikmmmlN| paNamAmi vaDDamANaM titthaM dhammassa kttaarN| sese puNa titthayare sasavvasiddhe visuddhsbbhaave| samaNe ya nnaanndNsnncritt-tvviiriyaayaare|| te te savve samagaM samagaM pattegameva pttegN| vadAmi ya vasa'te arahaMte mANuse khette||' evaM paNamiya siddhe jiNavaravasahe puNo puNo smnne| paDivajjadu sAmaNNaM jadi icchadi dukkhaparimokkhaM / / 201 / / ityAdi mUlaguNakathanarUpeNa dvitIyasthale gaathaadvym| tadanantaraM guruvyavasthAjJApanArthaM 'liMgaggahaNe' ityAdi ekA gAthA, tathaiva prAyazcittakathanamukhyatayA 'payadamhi' ityAdi gAthAdvayamiti samudAyena tRtIyasthale gaathaatrym| athAcArAdizAstrakathitakrameNa tapodhanasya saMkSepasamAcArakathanArthaM 'adhivAse va' ityAdi caturthasthale gaathaatrym| tadanantaraM bhAvahiMsA-dravyahiMsAparihArArthaM 'apayattA vA cariyA' ityAdi paJcamasthale sUtraSaTkamityekaviMzatigAthAbhiH sthalapaJcakena prathamAntarAdhikAre smudaaypaatnikaa| tadyathA-athAsannabhavyajIvAMzcAritre prerayati-paDivajjada pratipadyatAM sviikrotu| kim| sAmaNNaM zrAmaNyaM caaritrm| yadi kim| icchadi jadi dukkhaparimokkhaM yadi cet duHkhprimokssmicchti| sa ka: krtaa| pressaamaatmaa| kathaM prtipdytaam| evaM evaM pUrvoktaprakAreNa 'esa surAsuramaNusiMda' ityAdigAthApaJcakena paJcaparameSThinamaskAraM kRtvA mamAtmanA duHkhamokSArthinAnyaiH pUrvoktabhavyairvA yathA taccAritraM pratipannaM tathA [ have gAthA zarU karyA pahelAM tenI sAthe saMdhine arthe zrI amRtacaMdrAcAryadave paMca parameSThIne namaskAra karavA mATe nIce pramANe jJAnatattva-prajJApana adhikAranI pahelI traNa gAthAo lakhI cheH ] * 'esa surAsuramaNusiMdavaMdidaM dhodghaaikmmmlN| paNamAmi vaDDhamANaM titthaM dhammassa kttaarN|| sese puNa titthayare sasavvasiddhe visuddhsbbhaave| samaNe ya nnaanndNsnncritttvviiriyaayaare|| te te savve samagaM samagaM pattegameva pttegN| vaMdAmi ya vaTuMte arahante mANuse khette||' [62 // adhi|2nii 2||thaa 3 42vAmAM Ave che:] e rIta praNamI siddha, jinavaravRSabha, munine pharI pharI, zrAmapya aMgIkRta karo, abhilASa jo dukhamuktinI. 201. * mAtra thAmIna artha bhATe pAMya pArnu mo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 374 pravacanasAra [ bhagavAna zrI evaM praNamya siddhAn jinavaravRSabhAna punaH punaH shrmnnaan| pratipadyatAM zrAmaNyaM yadIcchati duHkhprimokssm|| 201 / / yathA mamAtmanA du:khamokSArthinA, 'kiccA arahaMtANaM siddhANaM taha Namo gnnhraannN| ajjhAvayavaggANaM sAhUNaM cedi svvesiN|| tesiM visuddhadaMsaNaNANapahANAsamaM smaasejj| uvasaMpayAmi sammaM jatto nnivvaannsNpttii||' iti arhatsiddhAcAryopAdhyAyasAdhUnAM praNativandanAtmakanamaskArapuraHsaraM vizuddhadarzanajJAnapradhAnaM sAmyanAma zrAmaNyamavAntaragranthasandarbhobhayasambhAvita sausthityaM svayaM pratipannaM, pareSAmAtmApi yadi duHkhamokSArthI tathA ttprtipdytaam| yathAnubhUtasya tatpratipattivarmanaH praNetAro vayamime tiSThAma iti|| 201 / / prtipdytaam| kiM kRtvA puurvm| paNamiya prnnmy| kaan| siddhe ajunpaadukaadisiddhivilkssnnsvaatmoplbdhisiddhismetsiddhaan| jiNavaravasahe sAsAdanAdikSINakaSAyAntA ekadezajinA ucyante, zeSAzcAnAgArakevalino jinavarA bhaNyante, tIrthakaraparamadevAzca jinavaravRSabhA iti, tAn jinvrvRssbhaan| na kevalaM tAn praNamya, puNo puNo samaNe cicamatkAramAtranijAtmasamyazraddhAnajJAnAnuSThAnarUpanizcaya anvayArtha:- [ yadi duHkhaparimokSam icchati] opathI paribhuta. thavAnI 427 / choya to, [evaM ] pUrvo'ta. te (zAnatattva-prAyananI pahelI 9 ||thaamii pramA) [punaH punaH] irI irIne [ siddhAn ] siddhone, [jinavaravRSabhAn] nivavRSabhAne (-mahatone) tathA [ zramaNAn ] zramAne [praNamya] prabhAne, [ zrAmaNyaM pratipadyatAm ] (94) zrImAyane maMga2. 2. Est:-du:5thI bhuta thaan|| athA sevA bhaa2| AtmAle zate / kiccA arahantANaM siddhANaM taha Namo gnnhraannN| ajjhAvayavaggANaM sAhUNaM cedi svvesiN|| tesiM visuddhadaMsaNaNANapahANAsamaM smaasejj| uvasaMpayAmi samma jatto nnivvaannsNpttii||' mema sato, siddho, AcAryo, upAdhyAyo tathA sAdhuone praNAma-vaMdanAtmaka namaskArapUrvaka 'vizuddha-darzanajJAnapradhAna sAmya nAmanA zrAmaNane-ke jenuM A graMthanI aMdara AvI gayelA ( jJAnatattva-prajJApana ane zeyatattvaprajJApana nAmanA) be adhikAronI racanA vaDe susthitapaNuM thayuM che tene-pote aMgIkAra karyuM, te rIte bIjAno AtmA paNa, jo te du:khathI mukta thavAno athI hoya to, tene agIkAra karo. tene (zrAmaNyane ) aMgIkAra karavAno je 'yathAnubhUta mArga tenA praNetA ame A UbhA. 201. * A, jJAnatattva prajJApananI cothI ne pAMcamI gAthAo che. artha mATe chaThuM pAnuM juo. 1. namas2. prAma-namaya che. [vizeSa bhATe trI pAnAnu 56Ti59 zumo.] 2. vizuddhadarzanazAnapradhAna = vizuddha darzana ane jJAna jemAM pradhAna che evuM. [ sAmya nAmanA zramaNyamAM vizuddha rzana bhane zAna pradhAna cha.] 3. susthita5j = sArI sthiti; mAmAhI; 659. 4. yathAnubhUta = 4yo (ame) bhanubhayo cha tevo Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 375 atha zramaNo bhavitumicchan pUrvaM kiM kiM karotItyupadizati Apiccha baMdhuvaggaM vimocido guruklttputtehiN| Asijja nnaanndNsnncritttvviiriyaayaarN|| 202 / / ApRcchya bandhuvargaM vimocito gurukltrputraiH| AsAdya jnyaandrshncaaritrtpoviiryaacaarm|| 202 / / yo hi nAma zramaNo bhavitumicchati sa pUrvameva bandhuvargamApRcchate, gurukalatraputrebhya AtmAnaM vimocayati, jnyaandrshncaaritrtpoviiryaacaarmaasiidti| tathAhi-evaM bandhuvargamApRcchate, aho idaMjanazarIrabandhuvargavartina AtmAnaH, asya janasya AtmA na kiJcanApi yuSmAkaM bhavatIti nizcayena yUyaM jAnItaH tata ApRSTA yUyaM; ayamAtmA adyodbhinnajJAna ratnatrayAcaraNapratipAdanasAdhakatvodyatAn zramaNazabdavAcyAnAcAryopAdhyAyasAdhUMzca puna: puna: prnnmyeti| kiMca pUrvaM granthaprArambhakAle sAmyamAzrayAmIti zivakumAramahArAjanAmA pratijJAM karotIti bhaNitam , idAnIM tu mamAtmanA cAritraM pratipannamiti puurvaaprvirodhH| parihAramAha-granthaprArambhAtpUrvameva dIkSA gRhItA tiSThati, paraM kiMtu granthakaraNavyAjena kvApyAtmAnaM bhAvanApariNataM darzayati, kvApi zivakumAramahArAjaM, kvApyanyaM bhavyajIvaM vaa| tena kAraNenAtra granthe puruSaniyamo nAsti, kAlaniyamo naastiitybhipraayH|| 201 / / atha zramaNo bhavitumicchanpUrvaM kSamitavyaM karoti-uvavido hodi so samaNo' ityagre SaSThagAthAyAM have zramaNa thavA icchanAra pahelAM zuM zuM kare che te upadeza cheH baMdhunonI viya 17, strI-putra-vaDIlothI chUTI, 6-zAna-ta5-yAritra-vIryAyA2 saMgIta rI. 202. anvayArtha:- (zrAmayAthA) [ bandhuvargam ApRcchya] dhuvanI viya vane, [gurukalatraputraiH vimocitaH] 40o, strI bhane putrathI bhuta 42vAmA Ayo , [ jJAnadarzanacAritratapovIryAcAram AsAdya ] shnaay||2, zanAyA2, 2222, tAyA2 mane pAyaryAyAne saMgI2. zane...... TIkAH- je zramaNa thavA icche che, te pahelAM ja baMdhuvarganI (sagAMsaMbaMdhInI) vidAya le che, vaDIlo, strI ane putrathI potAne choDAve che, jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra tathA vIryAcArane aMgIkAra kare che. te A pramANeH A rIte baMdhuvarganI vidAya le che : aho A puruSanA zarIranA baMdhuvargamAM vartatA AtmAo! A puruSano AtmA jarA paNa tamAro nathI ema nizcayathI tame jANo. tethI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 376 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM jyotiH aatmaanmevaatmno'naadibndhumupsrpti| aho idaMjanazarIrajanakasyAtman, aho idaMjanazarIrajananyA Atman, asya janasyAtmA na yuvAbhyAM janito bhavatIti nizcayena yuvAM jAnItaM; tata imamAtmAnaM yavAM vimaJcataM; ayamAtmA adyodhinnajJAnajyoti: nmevaatmno'naadijnkmupsrpti| aho idaMjanazarIraramaNyA Atman, asya janasyAtmAnaM na tvaM ramayasIti nizcayena tvaM jAnIhi; tata imamAtmAnaM vimuJca; ayamAtmA adyodbhinnajJAnajyotiH svaanubhuutimevaatmno'naadirmnniimupsrpti| aho idaMjanazarIraputrasyAtman, asya janasyAtmano na tvaM janyo bhavasIti nizcayena tvaM jAnIhi; tata imamAtmAnaM vimuJca; ayamAtmA adyodbhinnajJAnajyotiH aatmaanmevaatmno'naadijnymupsrpti| evaM gurukalatraputrebhya yadyAkhyAnaM tiSThati tanmanasi dhRtvA pUrvaM kiM kRtvA zramaNo bhaviSyatIti vyAkhyAti-Apiccha ApRcchya pRssttvaa| km| baMdhuvaggaM bandhuvargaM gotrm| tataH kathaMbhUto bhvti| vimocido vimocitastyakto bhvti| kaiH krtRbhuutaiH| gurukalattaputtehiM pitRmaatRkltrputraiH| punarapi kiM kRtvA zramaNo bhvissyti| AsiMjja AsAdya aashrity| km| NANadaMsaNacarittatavavIriyAyAraM jnyaandrshncaaritrtpoviiryaacaarmiti| atha vistara:-aho bandhuvargapitRmAtRkalatraputrAH, ayaM madI-yAtmA sAMpratamudbhinnaparamavivekajyotissan svakIyacidAnandaikasvabhAvaM paramAtmAnameva nizcayanaye-nAnAdibandhuvarga pitaraM mAtaraM kalatraM putraM cAzrayati, tena kAraNena mAM muJcata yUyamiti kSamitavyaM kroti| tatazca kiM kroti| huM tamArI vidAya lauM chuM. jene jJAnajyoti pragaTa thaI che evo A AtmA Aje AtmArUpI je potAno anAdi baMdhu tenI pAse jAya che. aho A puruSanA zarIranA janakanA AtmA! aho A puruSanA zarIranI jananInA AtmA ! A puruSano AtmA tamArAthI janita nathI ema nizcayathI tame jANo. tethI A AtmAne tame choDo. jene jJAnajyoti pragaTa thaI che evo A AtmA Aje AtmArUpI je potAno anAdi janaka tenI pAse jAya che. aho A puruSanA zarIranI ramaNInA AtmA ! A puruSanA AtmAne tuM ramADato nathI ema nizcayathI tuM jANa. tethI A AtmAne tuM choDa. jene jJAnajyoti pragaTa thaI che evo A AtmA Aje svAnubhUtirUpI je potAnI anAdi ramaNI tenI pAse jAya che. aho A puruSanA zarIranA putranA AtmA! A puruSanA AtmAno nuM janya nathI ema nizcayathI tuM jANa. tethI A AtmAne tuM choDa. jene jJAnajyoti pragaTa thaI che evo A AtmA Aje AtmArUpI je potAno anAdi janya tenI pAse jAya che.-A rIte vaDIlo, strI ane putrathI potAne choDAve che. (ahIM ema samajavuM ke, je koI jIva muni thavA icche che, te kuTuMbathI sarva prakAre virakta ja hoya che tethI kuTuMbanI saMmatithI ja muni thavAno niyama nathI. ema 1.4 = pitA 2.4nya = 4nbhavAyogya; utpana thavA yogya; saMtAna. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 399 AtmAnaM vimocyti| tathA aho kAlavinayopadhAnabahumAnAnivArthavyaJjanatadubhayasampannatvalakSaNajJAnAcAra, na zuddhasyAtmanastvamasIti nizcayena jAnAmi, tathApi tvAM tAvadAsIdAmi yAvattvatprasAdAt shuddhmaatmaanmuplbhe| aho niHzaGkitatvaniHkAGkitatvanirvicikitsatvanirmUDhadRSTitvopabRMhaNasthitikaraNavAtsalyaprabhAvanAlakSaNadarzanAcAra, na zuddhasyAtmanastvamasIti nizcayena jAnAmi, tathApi tvAM tAvadAsIdAmi yAvat tvatprasAdAt shuddhmaatmaanmuplbhe| aho mokSamArgapravRttikAraNapaJcamahAvratopetakAyavAGmanoguptIryAbhASaiSaNAdAnanikSepaNapratiSThApanasamitilakSa NacAritrAcAra , na zuddhasyAtmanastvamasIti nizcayena jAnAmi tathApi tvAM tAvadAsIdAmi yAvattvatprasAdAt shuddhmaatmaanmuplbhe| aho anazanAvamaudaryavRttiparisaMkhyAnarasaparityAgaviviktazayyAsanakAyaklezaprAyazcittavinayavaiyAvRttyasvAdhyAyadhyAnavyutsargalakSaNatapa paramacaitanyamAtranijAtmatattvasarvaprakAropAdeyaruciparicchittinizcalAnubhUtisamastaparadravyecchAnivRttilakSaNata pazcaraNasvazaktyanavagRhanavIryAcArarUpaM nizcayapaJcAcAramAcArAdicaraNagranthakathitatatsAdhakavyavahArapaJcAcAraM caashrytiityrthH| atra yadgotrAdibhiH saha kSamitavyavyAkhyAnaM kRtaM tdtraatiprsNgnissedhaarthm| tatra niyamo naasti| kathamiti cet| pUrvakAle pracureNa bharatasagararAmapANDavAdayo rAjAna eva jinadIkSAM gRhanti, tatparivAramadhye yadA ko'pi mithyAdRSTirbhavati tadA dharmasyopasargaM krotiiti| yadi punaH ko'pi kuTuMbanA bharose rahevAthI to, jo kuTuMba koI rIta saMmati na ja Ape to muni ja na thaI zakAya. Ama kuTuMbane rAjI karIne ja munipaNuM dhAraNa karavAno niyama nahi hovA chatAM, keTalAka jIvone muni thatAM pahelAM vairAgyanA kAraNe kuTuMbane samajAvavAnI bhAvanAthI pUrvokta prakAranAM vacano nIkaLe che. evAM vairAgyanAM vacano sAMbhaLI, kuTuMbamAM koI alpasaMsArI jIva hoya to te paNa vairAgyane pAme che.) (6] nIye pramApaMyAyAne aNgaa|2. 42 cha:) (4vI rIta dhuvanI vijaya dIdhI, 40o, strI bhane putrathI potAne choyo,) tevI rIta-aho , vinaya, 75dhAna, paDumAna, anilaya, artha, 4 bhane tamayasaMpanna. zanAyA! zuddha AtmAno tuM nathI ema nizcayathI huM jANuM chuM, topaNa tyAM sudhI tane aMgIkAra karuM chuM ke jyAM sudhImAM tArA prasAdathI zuddha AtmAne upalabdha karuM. aho niHzaMktitva, niHkAMkSitatva, nirvicikitsatva, nimUDhadIratva, upakhrahaNa, sthitikaraNa, vAtsalya ane prabhAvanAsvarUpa darzanAcAra! zuddha AtmAno tuM nathI ema nizcayathI huM jANuM chuM, topaNa tyAM sudhI tane aMgIkAra karuM chuM ke jyAM sudhImAM tArA prasAdathI zuddha AtmAne upalabdha karuM. aho mokSamArgamAM pravRttinA kAraNabhUta, paMcamahAvrata sahita kAyavacana-managuti ane IryA-bhASA-eSaNA-AdAnanikSepaNa-pratiSThApana samitisvarUpa cAritrAcAra! zuddha AtmAno tuM nathI ema nizcayathI huM jANuM chuM, topaNa tyAM sudhI tene aMgIkAra karuM chuM ke jyAM sudhImAM tArA prasAdathI zuddha AtmAne upalabdha karuM. aho anazana, avamaudarya, vRttiparisaMkhyAna, rasaparityAga, vivi'ta. zayyAsana, Ayaseza, prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRttya, Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 378 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda AcAra, na zuddhasyAtmanastvamasIti nizcayena jAnAmi, tathApi tvAM tAvadAsIdAmi yAvat tvatprasAdAt zuddhamAtmAnamupalabhe / aho samastetarAcArapravartakasvazaktyanigUhanalakSaNavIryAcAra, na zuddhasyAtmanastvamasIti nizcayena jAnAmi, tathApi tvAM tAvadAsIdAmi yAvattvatprasAdAt shuddhmaatmaanmuplbhe| evaM jJAnadarzanacAritratapovIryAcAramAsIdati c|| 202 / / pravacanasAra manyate gotrasammataM kRtvA pazcAttapazcaraNaM karomi tasya pracureNa tapazcaraNameva nAsti, kathamapi tapazcaraNaM gRhIte'pi yadi gotrAdimamatvaM karoti tadA tapodhana eva na bhavati / tathAcoktam-'' jo sakalaNayararajjaM puvvaM caiUNa kuNai ya mamattiM / so Navari liMgadhArI saMjamasAreNa NissAro ' ' / / 202|| atha jinadIkSArthI bhavyo jainAcAryamAzrayati - samaNaM nindAprazaMsAdisama-cittatvena pUrvasUtroditanizcayavyavahArapaJcAcArasyAcaraNAcAraNapravINatvAt shrmnnm| guNaDuM catura zItilakSaguNASTAdazasahasrazIlasahakArikAraNottamanijazuddhAtmAnubhUtiguNenADhyaM bhRtaM paripUrNatvaadgunnaaddhym| kularUvavayovisiddhaM lokaduguMcchA svAdhyAya, dhyAna ane vyutsargasvarUpa tapAcAra! zuddha AtmAno tuM nathI ema nizcayathI huM jANuM chuM, topaNa tyAM sudhI tane aMgIkAra karuM chuM ke jyAM sudhImAM tArA prasAdathI zuddha AtmAne upalabdha karuM. aho samasta *itara AcAramAM pravartAvanArI svazaktinA agopanasvarUpa vIryAcAra! zuddha AtmAno tuM nathI ema nizcayathI huM jANuM chuM, topaNa tyAM sudhI tane aMgIkAra karuM chuM ke jyAM sudhImAM tArA prasAdathI zuddha AtmAne upalabdha karuM.-A rIte jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra tathA vIryAcArane aMgIkAra kare che. (samyagdaSTi jIva potAnA svarUpane jANe che-anubhave che, anya samasta vyavahArabhAvothI potAne bhinna jANe che. jyArathI tene sva-paranA vivekarUpa bhedavijJAna pragaTa thayuM hatuM tyArathI ja te sakala vibhAvabhAvono tyAga karI cUkayo che ane tyArathI ja eNe TaMkotkIrNa nijabhAva aMgIkAra karyo che. tethI tene nathI kAMI tyAgavAnuM rahyuM ke nathI kAMI grahavAnuM-aMgIkAra karavAnuM rahyuM. svabhAvaSTinI apekSAe Ama hovA chatAM, paryAyamAM te pUrvabaddha karmonA udayanA nimitte aneka prakAranA vibhAvabhAvorUpe pariName che. e vibhAvapariNita nahi chUTatI dekhIne te AkuLavyAkuLa paNa thato nathI tema ja samasta vibhAvapariNatine TALavAno puruSArtha karyA vinA paNa raheto nathI. sakala vibhAvapariNati rahita svabhAvaSTinA jorarUpa puruSArthathI guNasthAnonI paripATInA sAmAnya krama anusAra tene pahelAM azubha pariNatinI hAni thAya che ane pachI dhIme dhIme zubha pariNita paNa chUTatI jAya che. Ama hovAthI te zubha rAganA udayanI bhUmikAmAM gRhavAsano ane kuTuMbano tyAgI thaI vyavahA2tnatrayarUpa paMcAcArone aMgIkAra kare che. joke jJAnabhAvathI te samasta zubhAzubha kriyAono tyAgI che topaNa paryAyamAM zubha rAga nahi chUTato hovAthI te pUrvokta rIte paMcAcArane grahaNa kare che.) 202. * Itara = anya; vIryAcAra sivAyanA bIjA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 378 kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA athAtaH kIdRzo bhavatItyupadizatisamaNaM gaNiM guNaDDhe kulruuvvyovisitttthmitttthdrN| samaNehiM taM pi paNado paDiccha maM cedi annughido|| 203 / / zramaNaM gaNinaM guNADhyaM kulruupvyovishissttmisstttrm| zramaNaistamapi praNataH pratIccha mAM cetynugRhiitH|| 203 / / tato hi zrAmaNyArthI praNato'nugRhItazca bhvti| tathAhi-AcaritAcAritasamastaviratipravattisamAnAtmarUpazrAmaNyatvAta zramaNaM. evaMvidhazrAmaNyAcaraNAcAraNapravINatvAta sakalalaukikajananiHzaGkasevanIyatvAt kulakramAgatakrauryAdidoSavarjitatvAca kulaviziSTaM, anta rahitatvena jinadIkSAyogyaM kulaM bhnnyte| antaraGgazuddhAtmAnubhUtijJApakaM nirgranthanirvikAraM ruupmucyte| zuddhAtmasaMvittivinAzakArivRddhabAlayauvanodrekajanitabuddhivaikalyarahitaM vyshceti| tai: kularUpavayobhirviziSTatvAt kulruupvyovishissttm| iTThadaraM iSTataraM smmtm| kaiH| samaNehiM nijprmaatmtttvbhaavnaashitsmcittshrmnnairnyaacaaryoH| gaNiM evaMvidhaguNaviziSTaM prmaatmbhaavnaasaadhkdiikssaadaaykmaacaarym| taM pi paNado na kevalaM tamAcAryamAzrito bhavati, praNato'pi bhvti| kena ruupenn| paDiccha maM he bhagavan , anantajJAnAdijinaguNasaMpattikAraNabhUtAyA anAdikAle'-tyantadurlabhAyA bhAvasahitajinadIkSAyAH pradAnena prasAdena pachI te kevo thAya che te have upadeze che: 'bhune ho' hI, rAta 25, anugRhIta yAya 7. 43, -kya35saviziSTa, yogI, gurADhaya ne bhuni-Ta 4.203. anvayArtha:- [ zramaNaM] OM shrm| cha, [ guNADhyaM ] JuDhaya cha, [ kularUpavayoviziSTaM] duNa, 35 tathA kyathA viziSTa cha bhane [zramaNaiH iSTataraM] zramAne ati STa cha [ tam api gaNitaM] mevA gAne [ mAm pratIccha iti] 'bhArI svIsa2. 'ro' mema hIne [praNataH ] prata thAya cha (-59||m 42. cha) [ca ] bhane [ anugRhItaH ] anugRhIta thAya cha. TIkAH- pachI grAmapyArthI praNata ane anugRhIta thAya che. te A pramANe AcaravAmAM ane acarAvavAmAM AvatI samasta viratinI pravRttinA samAna AtmarUpa-evA zrAmasthapaNAne lIdhe je 'shrm|' che, me zrImaya Aya2vAmA bhane ayazavapAmA prvii| chovAne sIdhe 4 "uDhaya' cha, sarva laukika janothI niHzaMkapaNe sevavAyogya hovAne lIdhe ane kuLamAMgata (kuLanA krame UtarI AvatA) kUratAdi doSothI rahita hovAne lIdhe je 1. samAna = tulya; barobara; sarakhuM; maLatuM [viratinI pravRttine tulya AtmAnuM rUpa arthAta viratinI pravRttine bhagatI-sa2pA-mAtmA te zrAmaNya cha.] 2. guDhiya = thI samRddha, rathI bha252. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 380 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda raGgazuddharUpAnumApakabahiraGgazuddharUpatvAt rUpaviziSTaM, zaizavavArdhakyakRtabuddhiviklavatvAbhAvAdyauvanodrekavikriyAviviktabuddhitvAcca vayoviziSTaM, ni:zeSitayathoktazrAmaNyAcaraNAcAraNaviSayapauruSeyadoSatvena mamakSabhirabhyapagatataratvAta zramaNairiSTataraM ca gaNinaM zaddhAtmatattvopalambhasAdhakamAcArya zuddhAtmatattvopalambhasiddhyA mAmanugRhANetyupasarpan praNato bhvti| evamiyaM te zuddhAtmatattvopalambhasiddhiriti tena prArthitArthena saMyujyamAno'nugRhIto bhvti|| 203 / / athAto'pi kIdRzo bhavatItyupadizati NAhaM homi paresiMNa me pare Natthi majjhamiha kiNci| idi Nicchido jidiMdo jAdo jdhjaadruuvdhro|| 204 / / mAM pratIccha sviikuru| cedi aNugahido na kevalaM praNato bhavati, tenAcAryeNAnugRhItaH svIkRtazca bhvti| he bhavya, nissArasaMsAre durlabhabodhiM prApya nijazuddhAtmabhAvanArUpayA nizcayacaturvidhArAdha-nayA manuSyajanma saphalaM kurvityanena prakAreNAnugRhIto bhvtiityrthH|| 203 / / atha guruNA svIkRtaH san kIdRzo bhavatItyupadizati-NAhaM homi paresiM nAhaM bhavAmi pressaam| nijazuddhAtmanaH sakAzAtpareSAM kuLaviziSTa' che, aMtaraMga zuddha rUpanuM anumAna karAvanAruM bahiraMga zuddha rUpa hovAne lIdhe je rUpaviziSTa' che, bALapaNAthI ane vRddhapaNAthI thatI buddhivikalavatAno abhAva hovAne lIdhe tathA yauvanodrakanI vikriyA vinAnI buddhi hovAne lIdhe je "vayaviziSTa' che ane yathokta zrAmaNa AcaravA ane acarAvavA saMbaMdhI pauruSeya doSone niHzeSapaNe naSTa karyA hovAthI mumukSuo vaDe (prAyazcittAdi mATe) jemano bahu Azraya levAto hovAne lIdhe je "zramaNone ati iSTa' che, evA gaNInI pAse-zuddhAtmatatvanI upalabdhinA sAdhaka AcAryanI pAse-"zuddhAtmatatvanI upalabdhirUpa siddhithI mane anugRhIta karo" ema kahIne (zrAmapyArthI) jato thako praNata thAya che. A pramANe A tane zuddhAtmatattvanI upalabdhirUpa siddhi' ema (kahIne) te gaNI vaDa (te zrAmapyArthI) *prArthita arthathI saMyukta karAto thako anugRhIta thAya che. 203. vaLI tyAra pachI te kevo thAya che te have upadeze che - parano na huM, para che na muja, mAruM nathI kaMI paNa jage, -e rIta nizcita ne jiteMdriya sAhajikarUpaghara bane. 204. 1. vikalavatA = asthiratA; vikaLatA 2. yauvanodraka = yauvanano udraka; jAvAnInI atizayatA. 3. pauruSeya = manuSyane saMbhavatA 4. prArthita artha = araja karIne mAgelI vastu Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 381 nAhaM bhavAmi pareSAM na me pare nAsti mameha kinycit| iti nizcito jitendriyaH jAto yathAjAtarUpadharaH / / 204 / / tato'pi zrAmaNyArthI yathAjAtarUpadharo bhvti| tathAhi-ahaM tAvanna kiJcidapi pareSAM bhavAmi, pare'pi na kiJcidapi mama bhavanti, sarvadravyANAM paraiH saha tattvataH smstsmbndhshuunytvaat| tadiha SaDdravyAtmake loke na mama kiJcidapyAtmano'nyadastIti nizcitamatiH paradravyasvasvAmisambandhanibandhanAnAmindriyanoindriyANAM jayena jitendriyazca san dhRtayathAniSpannAtmadravyazuddharUpatvena yathAjAtarUpadharo bhvti||204|| bhinnadravyANAM saMbandhI na bhvaamyhm| Na me pare na me saMbandhIni prdrvyaanni| Natthi majjhamiha kiMci nAsti mameha kiNcit| iha jagati nijazuddhAtmano bhinnaM kiMcidapi paradravyaM mama naasti| idi Nicchido iti nishcitmtirjaatH| jidiMdo jAdo indriyamanojanitavikalpajAlarahitAnantajJAnAdiguNasvarUpanijaparamAtmadravyAdviparItendriyanoindriyANAM jayena jitendriyazca saMjAtaH san jadhajAdarUvadharo yathAjAtarUpadhara:, vyavahAreNa nagnatvaM yathAjAtarUpaM, nizcayena tu svAtmarUpaM, taditthaMbhUtaM yathAjAtarUpaM dharatIti yathAjAtarUpadharaH nirgrantho jAta ityrth|| 204 / / atha tasya pUrvasUtroditayathAjAtarUpadharasya nirgranthasyAnAdikAladurlabhAyAH svAtmopalabdhilakSaNasiddhergamakaM cihUM bAhyAbhyantaraliGgadvayamAdizati-jadhajAdarUvajAdaM pUrvasUtroktalakSaNayathAjAtarUpeNa nirgrantha-tvena jAtamutpannaM ythaajaatruupjaatm| uppADida anvayArtha:- [ ahaM] iM [ pareSAM ] 52no [ na bhavAmi ] nathI, [ pare me na ] 52 // 2i nathI, [iha ] dobhai [mama] mA [kiJcit ] is 59 // [na asti] nathI-[iti nizcita: ] mAyA nizcayavANo bhane [jitendriyaH] [teMdriya partato yo te [ yathAjAtarUpadharaH] yathAta3552 (sa9435dhArI) [ jAtaH ] thAya che. TIkA:- vaLI tyAra pachI zrAmapyArthI yathAjAtarUpadhara thAya che. te A pramANe: "prathama to huM jarAya parano nathI, para paNa jarAya mArA nathI, kAraNa ke sarva dravyo tattvataH para sAthe samasta saMbaMdha rahita che; tethI A padravyAtmaka lokamAM AtmAthI anya evuM kAMI paNa mAruM nathI;"--Ama nizcita mativALo (vartato thako) ane paradravyo sAthe sva-svAmisaMbaMdha jemano AdhAra che evI iMdriyo ane noIdriyanA jaya vaDe jiteMdriya vartato thako te (zrAmapyArthI) AtmadravyanuM yathAniSpanna zuddha rUpa dhAraNa karavAthI yathAjAtarUpadhara thAya che. 204. 1. yathAta3552 = (mAtmAnu) 4 bhUgabhUta cha tevu (-saha4, svAbhAvidha) 35 ghaa29|| 12nAra 2. tatvata: = parI rIte; tatpanI dRSTime; 52bhArtha. 3. yathAniya = 4 anecha teg bhUNabhUta chate; saha4; svAbhAviDa. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 382 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM athaitasya yathAjAtarUpadharatvasyAsaMsArAnabhyastatvenAtyantamaprasiddhasyAbhinavAbhyAsakauzalopalabhyamAnAyAH siddhergamakaM bahiraGgAntaraGgaliGgadvaitamupadizati jadhajAdarUvajAdaM uppADidakesamaMsugaM suddhaM / rahidaM hiMsAdIdo appaDikammaM havadi liNg|| 205 / / mucchAraMbhavijuttaM juttaM uvjogjogsuddhiihiN| liMgaM Na parAvekkhaM apuNabbhavakAraNaM jennhN|| 206 / / [ jugalaM] yathAjAtarUpajAtamutpATitakezazmazrukaM shuddhm| rahitaM hiMsAdito'pratikarma bhavati linggm|| 205 / / mUrchArambhaviyuktaM yuktmupyogyogshuddhibhyaam| liGgaM na parApekSamapunarbhavakAraNaM jainm|| 206 / / [ yugalam ] kesamaMsugaM keshshmshrusNskaarotpnnraagaadidossvrjnaarthmutpaattitkeshshmshrutvaadutpaattitkeshshmshrukm| suddhaM niravadyacaitanyacamatkAravisadRzena sarvasAvadyayogena rhittvaacchuddhm| rahidaM hiMsAdIdo zuddhacaitanyarUpanizcayaprANahiMsAkAraNabhUtAyA rAgAdipariNatilakSaNanizcayahiMsAyA abhAvAt hiNsaadi-rhitm| appaDikammaM havadi paramopekSAsaMyamabalena dehapratikArarahitatvAdapratikarma bhvti| kim| liMgaM evaM paJcavizeSaNa have, anAdi saMsArathI 'anabhyasta hovAthI je atyaMta aprasiddha che evA A yathAjAtarUpadharapaNAnAM bahiraMga ane aMtaraMga be liMgono-ke jeo abhinava abhyAsamAM kuzaLatA vaDe upalabdha thatI siddhinAM sucaka che temano-upadeza kare che jamyA pramANe rUpa, lucana kezanuM, zuddhatva ne hiMsAhithI. zUnyatpa, he-asaMs724-meliMga che. 205. AraMbhamUchazUnyatA, upayogayogavizuddhatA, nirapekSatA parathI, -jinadodita mokSakAraNa liMga A. 206. anvayArtha:- [ yathAjAtarUpajAtam ] 4nmsmyn| 35 45 / 35vANu, [ utpATitakezaramazrukaM] bhyaan| bhane haaddhiibhuuchn| pANano doya 42||yej, [zuddhaM ] zuddha (mayina), [ hiMsAditaH rahitam ] hiMsAdhthiI 2hita ane [apratikarma ] prati (zarIranI sa%142) vinAnu-[ liMgaM bhavati] mej (zrAmadhyanu phi|) liN|| je. 1. anabhyasta = nahi abhyAseluM 2. abhinava = taddana navA. [ yathAjAtarUpadharapaNAnA tadna navA abhyAsamAM pravINatA vaDe zuddhAtma-tattvanI upalabdhirUpa siddhi prApta thAya che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA u83 Atmano hi tAvadAtmanA yathoditakrameNa yathAjAtarUpadharasya jAtasyAyathAjAtarUpadharatvapratyayAnAM moharAgadveSAdibhAvAnAM bhavatyevAbhAvaH, tadabhAvAttu tadbhAvabhAvino nivasanabhUSaNadhAraNasa raNasya mardhajavyaJjanapAlanasya sakiJcanatvasya sAvadhayogayaktatvasya zarIrasaMskArakaraNatvasya cAbhAvAdyathAjAtarUpatvamutpATitakezazmazrutvaM zuddhatvaM hiMsAdirahitatvamapratikarmatvaM ca bhavatyeva, tadetadbahiraGga linggm| tathAtmano yathAjAtarUpadharatvApasAritAyathAjAtarUpadharatvapratyayamoharAga-dveSAdibhAvAnAmabhAvAdeva tadbhAvabhAvino mamatvakarmaprakramapariNAmasya zubhAzubhopa viziSTaM liGga dravyaliGgaM jJAtavyamiti prathamagAthA gtaa|| mucchAraMbhavimukkaM paradravyakAGkSArahitanirmohaparamAtmajyotirvilakSaNA bAhyadravye mamatvabuddhirmUrchA bhaNyate, manovAkkAyavyApArarahitacicamatkArapratipakSabhUta Arambho vyApArastAbhyAM mUrchArambhAbhyAM vimuktaM muurchaarmbhvimuktm| juttaM uvajogajogasaddhIhiM nirvikArasvasaMvedanalakSaNa upayogaH, nirvikalpasamAdhiryogaH. tayorupayogayogayoH zuddhirupayogayogazuddhistayA yuktm| Na parAvekkhaM nirmalAnubhUtipariNateH parasya paradravyasyApekSayA rahitaM, na praapekssm| apuNabbhavakAraNaM punarbhavavinAzakazuddhAtmapariNAmAviparItApunarbhavasya mokSasya kaarnnmpunrbhvkaarnnm| jeNDaM jinasya saMbandhIdaM jinena proktaM vA jainm| evaM paJcavizeSaNaviziSTaM bhvti| kiNm| liMgaM [ mUrchArambhaviyuktam ] bhU[ ( mamatva) bhane 22 rahita, [ upayogayogazuddhibhyAM yuktaM ] upayoganI ane yoganI zuddhithI yuta tathA [na parApekSaM] 52nI apekSA vinAnu - [jainaM] nihepe hetuM [ liGgam ] ( zrAmaNyanuM aMtaraM) liMga cha [ apunarbhava kAraNam ] 4 bhokSa129 che. TIkA:- prathama to potAthI yathokta kama vaDe yathAjAtarUpadhara thayelA AtmAne ayathAjAtarUpadharapaNAnAM kAraNabhUta moharAgadveSAdibhAvono abhAva hoya ja che; ane temanA abhAvane lIdhe, temanA sadbhAvamAM hoya che evAM je (1) vastrAbhUSaNanuM dhAraNa, (2) mAthAnA ane dADhImUchanA vANanu 2kSa, (3) sAdhyanapazu (4) sAvadhayAgathA yutapazu tathA (5) zarA2sasthA2nu 2yu, tamano ( se pAyano) amApa choya che; tathA (te mAmAne ) (1) 4nmsmyn| 35 4' 35, (2) bhAthA bhane ddhiibhuuch| pANak jyita5j, (3) zuddha, (4) hiMsAvirahita5j tathA (5) apratikarmapaNuM (zarIranI sajAvaTano abhAva) hoya ja che. mATe A bahiraMga liMga che. vaLI AtmAne yathAjAtarUpadharapaNAthI dUra karavAmAM AveluM je ayathAjAtarUpadharapaNuM tenAM kAraNabhUta moharAgadveSAdibhAvono abhAva hovAne lIdhe ja, temanA sadbhAvamAM hoya 1. yathAjAtarUpadhara = (AtmAnuM) sahaja rUpa dharanAra 2. ayathAjAtarUpadhara = ( AtmAnuM ) asahaja rUpa dharanAra * saDiyana = 4nI pAse 59 (parigraha) hoya ag Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates u84 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM raktopayogatatpUrvakatathAvidhayogAzuddhiyuktatvasya paradravyasApekSatvasya cAbhAvAnmUrchArambhaviyuktatvamupayogayogazuddhiyuktatvamaparApekSatvaM ca bhavatyeva, tadetadantaraGga linggm|| 205 / 206 / / athaitadubhayaliGgamAdAyaitadetatkRtvA ca zramaNo bhavatIti bhavatikriyAyAM bandhuvargapracchanakriyAdizeSasakalakriyANAM caikakartRkatvamudyotayanniyatA zrAmaNyapratipattirbhavatItyupadizati AdAya taM pi liMgaM guruNA parameNa taM nnmNsittaa| socA savadaM kiriyaM uvavido hodi so smnno|| 207 / / AdAya tadapi liGgaM guruNA parameNa taM nmskRty| zrutvA savratAM kriyAmupasthito bhavati sa zramaNaH / / 207 / / bhaavlinggmiti| iti dravyaliGgabhAvaliGgasvarUpaM jnyaatvym|| 205 / 206 / / athaitalliGgadvaitamAdAya pUrva bhAvinaigamanayena yaduktaM paJcAcArasvarUpaM tadidAnI svIkRtya tadAdhAreNopasthita: svastho bhUtvA zramaNo bhavatItyAkhyAti-AdAya taM pi liMgaM AdAya gRhItvA tatpUrvoktaM linggdvympi| kthNbhuutm| dattamiti kriyaadhyaahaarH| kena dttm| guruNA parameNa divyadhvanikAle paramAgamopadeza-rUpeNArhaTTArakeNa, che evAM je (1) mamatvanA ane karmaprakramanA pariNAma, (2) zubhAzubha uparakta upayoga ane 'tapUrvaka tathAvidha yoganI azuddhithI yuktapaNuM tathA (3) paradravyathI sApekSapaNuM, temano (e traNano ) samAna choya che; tethI (te. AtmAne) (1) bhU bhane sAmathA rahita5j, (2) 75yo| bhane yoganI zuddhithI yuktapaNuM tathA (3) paranI apekSAthI rahitapaNuM hoya ja che. mATe A aMtaraMga liMga cha. 205-206. have (zrAmapyArthI) A banne liMgane grahIne ane A A (-ATaluM ATaluM) karIne zramaNa thAya che-ema jaibhavatikriyAne viSe, baMdhuvanI vidAya levArUpa kriyAthI mAMDIne bAkInI badhI kriyAono eka kartA darzAvatAM, ATalAthI (arthAt ATaluM karavAthI) zramaNyanI prApti thAya che ema upadeze cha: grahI paramaguru-dIdhela liMga, namaskaraNa karI temane, vrata ne kriyA suNI, thaI upasthita, thAya che munirAja e. 207. anvayArtha:- [ parameNa guruNA] 525. zuru 5 hevAmAM Avetai [ tad api liMgam ] te panne siMgane [ AdAya ] ahIne, [ taM namaskRtya] tamane nmH||2. zane, [ savratAM kriyAM zrutvA] prata sahita hiyAne sAMbhaNIne [upasthitaH ] upasthita (mAtmAnI sabhI5 sthita) thayo yo [ saH] te [zramaNaH bhavati ] zrama thAya che. 1. karmaprakrama = kAma mAthe levuM te; kAmamAM joDAvuM te; kAmanI vyavasthA. 2. tatpUrva = 752.5ta. ( bhalina) upayogapUrva 3. bhavatiyA = thavA35 DiyA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 385 tato'pi zramaNo bhavitumicchan liGgadvaitamAdatte, guruM namasyati, vratakriye zrRNoti, athopatiSThate; upasthitazca paryAptazrAmaNyasAmagrIka: zramaNo bhvti| tathAhi-tata idaM yathAjAtarUpadharatvasya gamakaM bahiraGgamantaraGgamapi liGgaM prathamameva guruNA parameNArhagaTTArakeNa tadAtve ca dIkSAcAryeNa tadAdAnavidhAnapratipAdakatvena vyavahArato dIyamAnatvAddattamAdAnakriyaNA sambhAvya tanmayo bhvti| tato bhAvyabhAvakabhAvapravRttetaretarasaMvalanapratyastamitasvaparavibhAgatvena dattasarvasvamUlottaraparamagurunamaskriyayA sambhAvya bhAvastavavandanAmayo bhvti| tataH sarvasAvadyayogapratyAkhyAnalakSaNaikamahAvratazravaNAtmanA zrutajJAnena samaye bhavantamAtmAnaM / dIkSAkAle tu diikssaagurunnaa| liGgagrahaNAnantaraM taM NamaMsittAtaM taM guruM namaskRtya, socA tadanantaraM shrutvaa| kaam| kiriyaM kriyAM bRhtprtikrmnnaam| kiNvishissttaam| savadaM savratAM vrtaaropnnshitaam| uvaTThido tatazcopasthitaH svastha: san hodi so samaNo sa pUrvoktastapodhana idAnIM zramaNo bhvtiiti| ito vistara:-pUrvoktaliGgadvayagrahaNAnantaraM pUrvasUtroktapaJcAcAramAzrayati, tatazcAnantajJAnAdiguNasmaraNarUpeNa bhAvanamaskAreNa tathaiva tadguNapratipAdakavacanarUpeNa dravyanamaskAreNa ca guruM nmskroti| tataH paraM samastazubhAzubhapariNAmanivRttirUpaM svasvarUpe nizcalAvasthAnaM paramasAmAyikavratamArohati sviikroti| manovacanakAyaiH kRtakAritAnumataizca jagattraye kAla-traye'pi samastazubhAzubhakarmabhyo bhinnA nijazuddhAtmapariNatilakSaNA yA tu kriyA sA nizcayena bRhatpratikramaNA bhnnyte| vratAropaNAnantaraM tAM ca shrRnnoti| tato nirvikalpasamAdhi TIkA- vaLI tyAra pachI zramaNa thavAno icchaka banne liMgane grahe che, gurune namaskAra kare che. vrata tathA kriyAne sAMbhaLe che ane upasthita thAya che; upasthita thayo thako zrAmaNyanI sAmagrI paryApta thavAne lIdhe zramaNa thAya che. te A pramANe parama guru-prathama ja ahaMtabhaTTAraka ane te vakhate (dIkSAkALe) dIkSAcArya-, A yathAjAtarUpadharapaNAnAM sUcaka bahiraMga tathA aMtaraMga liMganA grahaNanI vidhinA pratipAdaka hovAne lIdhe, vyavahArathI te liMganA denAra che; e rIte temanA vaDe devAmAM AvelAM te liMgane grahaNakriyA vaDe saMbhAvIne-sanmAnIne (zrAmapyArthI) tanmaya thAya che. pachI jemaNe sarvasva dIdheluM che evA mULa ane uttara paramagurune, 'bhAvyabhAvakapaNAne lIdhe pravartelA itaretara milananA kAraNe svaparano vibhAga jemAMthI asta thaI gayo che evI namaskArakriyA vaDe saMbhAvIne-sanmAnIne 'bhAvastutivaMdanAmaya thAya che. pachI sarva sAvadhayoganA pratyAkhyAnasvarUpa eka mahAvratane sAMbhaLavArUpa zrutajJAna vaDe samayamAM pariNamatA AtmAne 1. 5yati = pUratI; saMpUrNa 2. mULa paramaguru je atadeva tathA uttara paramaguru je dIkSAcArya temanA pratye atyaMta ArAdhyabhAvane lIdhe ArAdhya evA paramaguru ane ArAdhaka evA potAno bheda asta thAya che. 3. bhAvya ane bhAvakanA artha mATe 8 mAM pAnAnuM padaTippaNa jAo. 4. bhAvastutivaMdanAmaya = bhAvastutimaya ane bhAvavaMdanAmaya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 386 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda jAnana saamaayikmdhirohti| tataH pratikramaNAlocanapratyAkhyAnalakSaNakriyAzravaNAtmanA zrutajJAnena traikAlikakarmabhyo vivicyamAnamAtmAnaM jaannntiitprtyutpnnaanupsthitkaayvaangmnHkrmvivikttvmdhirohti| tataH samastAvadyakarmAyatanaM kAyamatsajya yathAjAtarUpaM svarUpamekamekAgreNa vyavatiSThamAna upasthito bhvti| upasthitastu sarvatra samadRSTitvAt sAkSAcchramaNo bhvti||207|| athAvicchinnasAmAyikAdhirUDho'pi zramaNaH kadAcicchedopasthApanamarhatItyupadizati vadasamididiyarodho locaavssymcelmnnhaannN| khidisayaNamadaMtavaNaM ThidibhoyaNamegabhattaM c|| 208 / / ede khalu mUlaguNA samaNANaM jiNavarehiM pnnnnttaa| tesu pamatto samaNo chedovaTThAvago hodi|| 209 / / [jummaM] balena kAyamutsRjyopasthito bhvti| tatazcaivaM paripUrNazramaNasAmagyAM satyAM paripUrNazramaNo bhvtiityrthH|| 207 / / evaM dIkSAbhimukhapuruSasya dIkSAvidhAnakathanamukhyatvena prathamasthale gAthA-saptakaM gtm| atha nirvikalpasAmAyika jANato thako, 'sAmAyikamAM ArUDha thAya che. pachI 'pratikramaNaAlocanA-pratyAkhyAnasvarUpa kriyAne sAMbhaLavArUpa zrutajJAna vaDe trikALika karmAthI vivikta (bhinna) karavAmAM AvatA AtmAne jANato thako, atIta-vartamAna-anAgata kAya-vacana-manasaMbaMdhI karmothI viviktapaNAmAM ArUDha thAya che. pachI samasta sAvadha karmanA AyatanabhUta kAyano 'utsarga karIne yathAjAtarUpavALA svarUpane ekane ekAgrapaNe avalaMbIne raheto thako, upasthita thAya che. ane upasthita thayo thako, sarvatra samadaSTipaNAne lIdhe sAkSAt zramaNa thAya che. 207. avicchinna sAmAyikamAM ArUDha thayo hovA chatAM zramaNa kadAcit chedopasthApanane yogya che. ema have upadeze che: vrata, samiti, luMcana, Avazyaka, aNacala, iMdriyarodhana, nahi snAna-dAtaNa, eka bhojana, bhUzayana, sthitibhojanaM. 208. -A mULaguNa zramaNo tathA jinadevathI prajJapta che, temAM pramatta thatAM zramaNa chedopasthApaka thAya che. 209. 1. samayamAM (AtmadravyamAM, nijadravyasvabhAvamAM) pariNamavuM te sAmAyika che. 2. atIta-vartamAna-anAgata kAya-vacana-manasaMbaMdhI karmothI bhinna nijazuddhAtmapariNati te pratikramaNa AlocanA-pratyAkhyAnasvarUpa kriyA che. 3. Ayatana = sthAna, raheThANa. 4. kAyano utsarga karIne = kAyAne choDIne arthAta tenI upekSA karIne. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 387 vratasamitIndriyarodho locaavshykmcelmnaanm| kSitizayanamadantadhAvanaM sthitibhojanamekabhaktaM ca / / 208 / / ete khala mulagaNAH zramaNAnAM jinavaraiH prjnyptaaH| teSu pramattaH zramaNa: chedopasthApako bhvti|| 209 / / [ yugmam ] sarvasAvadyayogapratyAkhyAnalakSaNaikamahAvratavyaktivazena hiMsAnRtasteyAbrahmaparigrahaviratyAtmakaM paJcatayaM vrataM, tatparikarazca paJcatayI samitiH paJcataya indriyarodho locaH SaTtayamAvazyakamacelakyamanAnaM kSitizayanamadantadhAvanaM sthitibhojanamekabhaktazcaivaM ete nirvikalpa saMyame yadA cyuto bhavati tadA savikalpaM chedopasthApanacAritramArohatIti pratipAdayativadasamididiyarodho vratAni ca samitayazcendriyarodhazca vrtsmitiindriyrodhH| locAvassayaM locazcAvazyakAni ca locAvazyakaM, "smaahaarsyaikvcnm''| acelamaNhANaM khidisayaNama-daMtavaNaM ThidibhoyaNamegabhattaM ca acelakAmnAnakSitizayanAdantadhAvanasthitibhoja kbhktaani| ede khalu mUlaguNA samaNANaM jiNavarehiM paNNattA ete khalu sphuTaM aSTAviMzatimUlaguNAH zramaNAnAM jinavaraiH prjnyptaaH| tesu pamatto samaNo chedovaTThAvago hodi teSu mUlaguNeSu yadA pramattaH cyuto bhvti| saH kH| zramaNastapodhanastadAkAle chedopasthApako bhvti| chede vratakhaNDane sati punarapyupasthApakazchedopasthApaka iti| tathAhi-nizcayena mUlamAtmA, tasya kevalajJAnAdyanantaguNA mUlaguNAste ca nirvikalpasamAdhirUpeNa paramasAmAyikAbhidhAnena anvayArtha:- [ vratasamitIndriyarodhaH ] prata, samiti, driyarodha, [ locAvazyakam ] loya, mAvazya, [acelam ] bhayesaj, [asnAnaM] asnAna, [ kSitizayanam ] kSitizayana, [adantadhAvanaM] mahatadhAvana, [ sthitibhojanam ] Mi Mi mozana [ca ] bhane [ ekabhaktaM] me 15 // 6 // 2[ ete] // [khalu] 5252. [zramaNAnAM mUlaguNAH] shrmon| bhUgo [ jinavaraiH prajJaptAH] niyarome ityA cha; [ teSu] tabhai [pramattaH] pramatta thayo yo [zramaNa:] zrama [chedopasthApaka: bhavati ] cho5sthA56 thAya che. TIkA- sarva sAvadhayoganA pratyAkhyAnasvarUpa eka mahAvratanI vyaktio (vizeSo, pragaTatAo) hovAne lIdhe hiMsA, asatya, corI, abrahma ane parigrahanI viratisvarUpa pAMca prakAranAM vrata tathA tenA parikarabhUta pAMca prakAranI samiti, pAMca prakArano idriyarodha, loca, cha prakAranAM Avazyaka, acalakapaNuM, asnAna, 'kSitizayana, 'adaMtadhAvana, UbhAM UbhAM bhojana ane eka vakhata AhAra-e pramANe A 1. parikara = anusaranAro samudAya; anucarasamUha. [ samiti, iDhiyarodha vagere guNo pAMca vratonI pAchaLa pAchaLa hoya ja che tethI samiti vagere guNo pAMca vratono parikara arthAt anucarasamUThuM che.] 2. mayela45 = 12trarahita5j; hina25j. 3. kSitizayana = (bhUbhizayana, pRthvI 52 sU. 4. adaMtadhAvana = dAMta sApha na karavA te; dAMtaNa na karavuM te. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 388 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM sAmAyikasaMyamavikalpatvAt zramaNAnAM mUlaguNA ev| teSu yadA nirvikalpasAmAyikasaMyamAdhirUDhatvenAnabhyastavikalpatvAtpramAdyati tadA kevalakalyANamAtrArthinaH kuNDalavalayAGgulIyAdiparigrahaH kila zreyAn, na punaH sarvathA kalyANalAbha eveti sampradhArya vikalpenAtmAna-mupasthApayan chedopasthApako bhvti|| 208 / 209 / / athAsya pravrajyAdAyaka iva chedopasthApaka: paro'pyastItyAcAryavikalpaprajJApanadvAreNopadizati liMgaggahaNe tesiM guru tti pavvajjadAyago hodi| chedesUvaTThavagA sesA NijjAvagA smnnaa|| 210 / / nizcayaikavratena mokSabIjabhUtena mokSe jAte sati sarve prakaTA bhvnti| tena kAraNena tadeva sAmAyikaM mUlaguNavyaktikAraNatvAt nizcayamUlaguNo bhvti| yadA punarnirvikalpasamAdhau samartho na bhavatyayaM jIvastadA yathA ko'pi suvarNArthI puruSaH suvarNamalabhamAnastatparyAyAnapi kuNDalAdIn gRhAti, na ca sarvathA tyAgaM karoti; tathAyaM jIvo'pi nizcayamUlaguNAbhidhAnaparamasamAdhyabhAve chedopasthApanaM cAritraM gRhnnaati| chede satyupasthApanaM chedopsthaapnm| athavA chedena vratabhedenopasthApanaM chedopsthaapnm| tacca saMkSepeNa paJcamahAvratarUpaM bhvti| teSAM vratAnAM ca rakSaNArthaM paJcasamityAdibhedena punaraSTAviMzati bhedA bhvnti| teSAM ca mUlaguNAnAM rakSaNArthaM dvAviMzatiparISahajayadvAdazavidhatapazcaraNabhedena catustriMzaduttaraguNA bhvnti| teSAM ca rakSaNArthaM devmnussytirygcetnkRtcturvidhopsrgjydvaadshaanuprekssaabhaavnaadyshcetybhipraayH|| 208 / 209 / / evaM mUlottaraguNakathanarUpeNa dvitIyasthale sUtradvayaM gtm| athAsya tapodhanasya pravrajyAdAyaka ivAnyo'pi (aThayAvIza) nirvikalpa sAmAyikasaMyamanA vikalpo (bhedo) hovAthI zramaNonA mULaguNo ja che. jyAre (zramaNa) nirvikalpa sAmAyikasaMyamamAM ArUDhapaNAne lIdhe jemAM vikalpono abhyAsa (sevana) nathI evI dazAmAMthI zruta thAya che, tyAre "kevaLa suvarNamAtranA arthIne kuMDaLa, kaMkaNa, vIMTI vagerenuM grahaNa karavuM (paNa) zreya che, paraMtu ema nathI ke (kuMDaLa vagerenuM grahaNa kadI nahi karatAM) sarvathA suvarNanI ja prApti karavI te ja zreya che' ema vicArIne te mULaguNomAM vikalparUpe (bhedarUpe) potAne sthApato thako chedopasthApaka thAya che. 208-209. have Ane (zramaNane) pravrajyAdAyakanI mAphaka chedopasthApaka para paNa hoya che ema AcAryanA ho 49||vaa dvArA, upaze cha: je liMgagrahaNe sAdhupada denAra te guru jANavA; chedadvaye sthApana kare te zeSa muni niryApakA. 210. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA liGgagrahaNe teSAM gururiti pravrajyAdAyako bhavati / cheyopasthApA: zeSA niryApaLA: zramaLA:|| 260 / / yato liGgagrahaNakAle nirvikalpasAmAyikasaMyamapratipAdakatvena ya kilAcArya: pravrajyAdAyaka: sa guruH yaH punaranantaraM savikalpacchedopasthApanasaMyamapratipAdakatvena chedaM pratyupasthApakaH sa niryApakaH, yo'pi chinnasaMyamapratisandhAnavidhAnapratipAdakatvena satyupasthApakaH so'pi niryApaka eva / tatazchedopasthApaka: paro'pyasti / / 210 / / chede niryApakasaMjJo gururasti iti guruvyavasthAM nirUpayati- liMgaggahaNe tesiM liGgagrahaNe teSAM tapodhanAnAM guru tti hodi gururbhavatIti / sa kaH / pavvajjadAyago nirvikalpasamAdhi - rUpaparamasAmAyikapratipAdako yo'sau pravrajyAdAyaka: sa eva dIkSAguruH, chedesu a vaTTagA chedayozca vartakA: ye sesA NijjAvagA samaNA te zeSAH zramaNA niryApakA bhavanti zikSAguravazca bhavantIti / ayamatrArthaH- nirvikalpasamAdhirUpa 389 anvayArtha:- [liMgrahane] liMgagrahaNa vakhate [pravrakhyAvAya: bhavati] je pravrajyAdAyaka (dIkSA denAra) che te [teSAM guru: ti] temanA guru che ane [chevayo: sapasthApaLA: ] je chedaye upasthApaka che [ eTale ke (1) je bhedomAM sthApita kare che tema ja (2) je saMyamamAM cheda thatAM pharI sthApita kare che ] [ zeSA: zrama: ] te zeSa zramaNo [niryApaLA: ] niryApaka che. TIkA:- je AcArya liMgagrahaNakALe nirvikalpa sAmAyikasaMyamanA pratipAdaka hovAthI pravrajyAdAyaka che. te guru che; ane tyAra pachI turata je (AcArya) savikalpa chedopa-sthApanasaMyamanA pratipAdaka hovAthI ' cheda pratye upasthApaka ( -bhedamAM sthApanAra )' che, te niryApaka che; tema ja je (AcArya ) chinna saMyamanA pratisaMdhAnanI vidhinA pratipAdaka hovAthI 'cheda thatAM upasthApaka (saMyamamAM cheda thatAM pharI temAM sthApita karanAra )' che, te paNa niryApaka ja che. tethI chedopasthApaka 52 paNa hoya che. 210. 1. chedaDhaya be prakAranA cheda [ ahIM,' (1) saMyamamAM je 28 mULaguNarUpa bheda paDe tene paNa cheda kahela che ane (2) khaMDanane athavA doSane paNa chaMda kahela che.] 2. nirvyApaka = nirvAha karanAra; sadupadezathI daDha karanAra; zikSAguru; zrutaguru. 3. chinna = cheda pAmelo; khaMDita; tUTelo; doSaprAsa 4. pratisaMdhAna = pharIne sAMdhavuM te; saMdhAna; saMdhANa; joDI devuM te; doSa TALIne sarakhuM (doSa vinAnuM) karI devuM te. 5. chaMdopasthApakanA be artha cheH (1) je 'chaMda ( bheda ) pratye upasthApaka' che arthAt je 28 mULaguNarUpa bhedo samajAvI temAM sthApita kare che te chedopasthApaka che; tema ja (2) je 'cheda thatAM upasthApaka' che eTale ke saMyama chinna ( khaMDita ) thatAM pharI temAM sthApita kare che te paNa chedopasthApaka che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAna zrI 66 atha chinnasaMyamapratisandhAnavidhAnamupadizati payadamhi samAraddhe chedo samaNassa kAyaceTThamhi / jAyadi jadi tassa puNo AloyaNapuvviyA kiriyA / / 211 / / cheduvajutto samaNo samaNaM vavahAriNaM jiNamadamhi / AsejjAlocittA uvadidvaM teNa kAyavvaM / / 212 / / (jugalaM ) prayatAyAM samArabdhAyAM chedaH zramaNasya kaaycessttaayaam| jAyate yadi tasya punarAlocanapUrvikA kriyA / / 299 / / chedopayuktaH zramaNaH zramaNaM vyavahAriNaM jinamate / AsAdyAlocyopadiSTaM tena kartavyam / / 212 / / [ yugalam ] sAmAyikasyaikadezena cyutirekadezacchedaH, sarvathA cyutiH sakalaccheda iti dezasakalabhedena dvidhA chedH| tathozchedayorye prAyazcittaM datvA saMvegavairAgyajanakaparamAgamavacanaiH saMvaraNaM kurvanti te niryApakAH zikSAguravaH zrutaguravazceti bhaNyante / dIkSAdAyakastu diikssaagururitybhipraayH|| 290 / / atha pUrvasUtroktacchedadvayasya prAyazcittavidhAnaM kathayati - payadamhi samAraddhe chedo samaNasya kAyaceTThamhi jAyadi jadi prayatAyAM samArabdhAyAM chedaH zramaNasya kAyaceSTAyAM jAyate yadi cet / atha vistaraH-chedo jAyate yadi cet| svasthabhAvacyutilakSaNaH chedo bhavati / kasyAm / kaaycessttaayaam| kthNbhuutaayaam| prayatAyAM svasthabhAva have chinna saMyamanI pratisaMdhAnanI vidhi upadeze cheH jo cheda thAya prayatna saha kRta kAyanI ceSTA vize, AlocanApUrvaka kriyA kartavya che te sAdhune. 211. chedopayukta muni, zramaNa vyavahAravijJa kane jaI, nija doSa Alocana karI, zramaNopadiSTa kare vidhi. 212. anvayArthaH- [ yadi ] bhe [ zramaNasya ] zramAne [prayatAyAM ] * prayatnapUrva' [ samArabdhAyAM ] 'ravAmAM AvatI [ kAyaceSTAyAM ] DAyayeSTAne viSe [ chedaH jAyate ] * munine ( munitvocita) zuddhopayoga te aMtaraMga athavA nizcaya prayatna che ane te zuddhopayogadazAmAM vartato je (haTha vaga2no ) dehaceSTAdikasaMbaMdhI zubhopayoga te bahiraMga athavA vyavahAra prayatna che. [zuddhopayogadazA na hoya tyAM zubhopayoga haTha sahita hoya che; te zubhopayoga vyavahAra-prayatnapaNAne paNa pAmato nathI. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 391 dvividhaH kila saMyamasya chedaH, bhirnggo'ntrnggshc| tatra kAyaceSTAmAtrAdhikRto bahiraGgaH, upayogAdhikRtaH punrntrnggH| tatra yadi samyagupayuktasya zramaNasya prayatnasamArabdhAyAH kAyaceSTAyAH kathaJcibahiraGgacchedo jAyate tadA tasya sarvathAntaraGgacchedavarjitatvAdAlocana-pUrvikayA kriyayaiva prtiikaarH| yadA tu sa evopayogAdhikRtacchedatvena sAkSAccheda evopayukto bhavati tadA jinoditavyavahAravidhividagdhazramaNAzrayayAlocanapUrvakatadupadiSTAnuSThAnena prti-sndhaanm|| 211 / 212 / / lakSaNaprayatnaparAyAM samArabdhAyAM ashnshynyaansthaanaadipraarbdhaayaam| tassa puNo AloyaNapuvviyA kiriyA tasya punarAlocanapUrvikA kriyaa| tadAkAle tasya tapodhanasya svasthabhAvasya bahiraGgasahakArikAraNabhUtA pratikramaNalakSaNAlocanapUrvikA punaH kriyaiva prAyazcittaM pratikAro bhavati, na caadhikm| kasmAditi cet| abhyantare svasthabhAvacalanAbhAvAditi prathamagAthA gtaa| chedapautto samaNoM cheda prayuktaH zramaNo, nirvikArasvasaMvittibhAvanAcyutilakSaNacchedena yadi cet prayuktaH sahitaH zramaNo bhvti| samaNaM vavahAriNaM jiNamadamhi zramaNaM vyavahAriNaM jinamate, tadA jinamate vyavahArajJaM prAyazcittakuzalaM zramaNaM Asejja AsAdya prApya, na kevalamAsAdya AlocittA niHprapaJcabhAvenAlocya doSanivedanaM kRtvaa| uvadiTuM teNa kAyavvaM upadiSTaM tena krtvym| tena prAyazcittaparijJAnasahitAcAryeNa nirvikArasvasaMvittibhAvanAnu che. thAya cha to [tasya punaH] to to [AlocanapUrvikA kriyA] *mAsoyanapUrva yi 42vI me. [zramaNaH chedopayuktaH ] ( paraMtu )o shrm| chahama upayuta thayo hoya to te! [ jinamate ] nimatane viSe [ vyavahAriNaM] 4462. zaNa [zramaNam AsAdya ] shrm|| 5||se. 44ne, [Alocya] *soyana rIne (-potAnopana nivedana rIne), [tena upadiSTaM] teso 4 5:ze te [ kartavyam ] 32jo'. TIkA - saMyamano cheda be prakArano cheH bahiraMga ane aMtaraMga. temAM, mAtra kAyaceSTAsaMbaMdhI te bahiraMga che ane upayogasaMbaMdhI te aMtaraMga che. tyAM jo samyak upayukta zramaNane prayatnakRta kAyaceSTAno kathaMcita bahiraMga cheda thAya che, to te sarvathA aMtaraMga chedathI rahita hovAne lIdhe AlocanapUrvaka kriyAthI ja teno pratikAra (ilAja) thAya che. paraMtu jo te ja zramaNa upayogasaMbaMdhI cheda thavAne lIdhe sAkSAt chedamAM ja upayukta thAya che, to jinokta vyavahAravidhimAM kuzaLa zramaNanA Azraye, AlocanapUrvaka, temaNe upadezelA anuSThAna vaDe (saMyamanuM) pratisaMdhAna thAya che. * mAtoyana = (1) sUkSmatAthI 4 te; mArI thI viyArakuMte; 12 / 12. dhyAsamaveta. (2) nivedana, kathana [ 211 mI gAthAmAM "Alocana 'no pahelo artha ghaTe che ane ra12 mI gAthAmAM bIjo artha ghaTecha] 1. sabhya = yogya rIta; 52 / 12. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 392 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda atha zrAmaNyasya chedAyatanatvAt paradravyapratibandhAH pratiSedhyA ityupadizati adhivAse va vivAse chedavihUNo bhavIya saamnnnne| samaNo viharadu NicaM pariharamANo nnibNdhaanni|| 213 / / adhivAse vA vivAse chedavihIno bhUtvA shraamnnye| zramaNo viharatu nityaM pariharamANo nibndhaan|| 213 / / kUlaM yadupadiSTaM prAyazcittaM tatkartavyamiti suutrtaatprym|| 211 / 212 / / evaM guruvyavasthAkathanarUpeNa prathamagAthA, tathaiva prAyazcittakathanArthaM gAthAdvayamiti samudAyena tRtIyasthale gAthAtrayaM gtm| atha nirvikArazrAmaNyacchedajanakAnparadravyAnubandhAnniSedhayati-viharadu viharatu vihAraM krotu| sa kH| samaNo shtrumitraadismcittshrmnnH| NiccaM nityaM srvkaalm| kiM kurvnsn| pariharamANo prihrnsn| kaan| NibaMdhANi cetnaacetnmishrprdrvyessvnubndhaan| kva vihrtu| adhivAse adhikRtagurukulavAse bhAvArtha:- jo munine svasthabhAvalakSaNa prayatna sahita karavAmAM AvatI azana-zayanagamanAdika zarIraceSTAo saMbaMdhI cheda thAya che, to te tapodhanane svasthabhAvanI bahiraMga sahakArIkAraNabhUta evI je pratikramaNasvarUpa AlocanapUrvaka kriyA tenAthI ja teno pratIkAra-prAyazcita thaI jAya che, kAraNa ke te svasthabhAvathI calita thayo nathI. paraMtu jo tene nirvikAra svasavadanabhAvanAthI zrutisvarUpa cheda thAya che, to teNe jinamatamAM vyavahArajJa-prAyazcittakuzaLa-AcArya. pAse jaIne, niSkrapaMcabhAve doSanuM nivedana karIne, te AcArya nirvikAra svasaMvedana-bhAvanAne anukULa je kAMI prAyazcitta upadeze te karavuM joIe. 211-212. have, zrAmaNanA chedanAM Ayatano hovAthI upadravya-pratibaMdho niSedhavAyogya che ema upadeze pratibaMdha parityAgI sadA adhivAsa agara nivAsamAM, munirAja viharo sarvadA thaI chedahIna grAmaNyamAM. 213. anvayArtha:- [ adhivAse] adhivAsamAM vasatAM (AtmavAsamAM athavA guruonA sahavAsamAM vasatAM) [vA] ke [ vivAre] vivAsamAM vasatAM (guruothI bhinna vAsamAM vasatAM), [nityaM] sadA [navAna] (paradravyane viSe) pratibaMdho [ pariharamAna: ] pariharato thako [ kAmaLe] zramaNyane viSe [evidIna: mUtvI ] chedavihIna thaIne [zrama": vidarA] zramaNa viharo. 1. Ayatana = raheThANa, sthAna. 2. paradravya-pratibaMdha = paradravyomAM rAgAdipUrvaka saMbaMdha karavo te; paradravyomAM baMdhAvuM-rokAvuM-lIna thavuM te; padravyomAM rukAvaTa. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 393 kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA sarva eva hi paradravyapratibandhA upayogoparaJjakatvena niruparAgopayogarUpasya zrAmaNyasya chedAyatanAni; tdbhaavaadevaachinnshraamnnym| ata AtmanyevAtmano nityAdhikRtya vAse vA gurutvena gurUnadhikRtya vAse vA gurubhyo viziSTe vAse vA nityameva pratiSedhayan paradravyapratibandhAn zrAmaNye chedavihIno bhUtvA zramaNo vrttaam|| 213 / / atha zrAmaNyasya paripUrNatAyatanatvAt svadravya eva pratibandho vidheya ityupadizati caradi Nibaddho NicaM samaNo NANammi dNsnnmuhmmi| payado mUlaguNesu ya jo so pddipunnnnsaamnnnno|| 214 / / carati nibaddho nityaM zramaNo jJAne drshnmukhe| prayato mUlaguNeSu ca yaH sa pripuurnnshraamnnyH|| 214 / / nizcayena svakIyazuddhAtmavAse vA, vivAse guruvirahitavAse vaa| kiM kRtvaa| sAmaNNe nijazuddhAtmAnubhUtilakSaNanizcayacAritre chedavihUNo bhavIya chedavihIno, bhUtvA, rAgAdirahitanijazuddhAtmAnubhUtilakSaNanizcayacAritracyutirUpacchedarahito bhuutvaa| tathAhi-gurupArzve yAvanti zAstrANi tAvanti paThitvA TIkA:- kharekhara badhAya paradravya-pratibaMdho upayoganA uparaMjaka hovAthI 'niruparAga upayogarUpa zrAmaNanA chedanAM Ayatano che; temanA abhAvathI ja achinna zrAmaNa hoya che. mATe AtmAmAM ja AtmAne sadA adhikRta karIne (AtmAnI aMdara) vasatAM athavA gupaNe guruone *adhikRta karIne (guruonA sahavAsamAM) vasatAM ke guruothI viziSTa-bhinna vAsamAM vasatAM, sadAya paradravya-pratibaMdhone niSedhato (pariharato) thako zAmaNamAM chedavihIna thaIne zramaNa vartA. 213. have, zrAmanI paripUrNatAnuM Ayatana hovAthI svadravyamAM ja pratibaMdha (saMbaMdha, lInatA) karavAyogya che ema upadeza cheH je zramaNa jJAna-gAdike pratibaddha vicare sarvadA; ne prayata mULaguNo viSe, zrApya che paripUrNa tyAM. 214. anvayArtha:- [ yaH zramaNaH ] 4 zrama. [ nityaM ] saha[ jJAne darzanamukhe ] mAM ne zanamA [ nibaddhaH ] pratibaddha [ca] tathA [ mUlaguNeSu prayataH] bhUgomai prayata (prayatnazIla ) [carati viyare cha, [ saH ] te [ paripUrNazrAmaNyaH ] paripU zrAmaNyavANo cha. 1. 75244 = 752 / / 2 / 2 / ; malinatA 52 / 28; viDAra. 52 // 2 // . 2. niruparAga = uparAga vinAno, vikAra vinAno 3. adhikRta 'rIne = sthApIne; jAne. 4. adhikRta karIne = adhikAra ApIne; sthApIne; aMgIkRta karIne. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 384 [ bhagavAnazrI 66 eka eva hi svadravyapratibandha upayogamArjakatvena mArjitopayogarUpasya zrAmaNyasya paripUrNatAyatanaM; tatsadbhAvAdeva paripUrNaM zrAmaNyam / ato nityameva jJAne darzanAdau ca pratibaddhena mUlaguNaprayatatayA caritavyaM; jJAnadarzanasvabhAvazuddhAtmadravyapratibaddhazuddhAstitvamAtreNa vartitavyamiti taatprym|| 214 / / pravacanasAra atha zrAmaNyasya chedAyatanatvAt yatijanAsannaH sUkSmaparadravyapratibandho'pi pratiSedhya ityupadizati bhatte vA khamaNe vA Avasadhe vA puNo vihAre vA / uvadhimhi vA NibaddhaM Necchadi samaNamhi vikadhamhi / / 295 / / tadanantaraM guruM pRSTvA ca samazIlatapodhanaiH saha, bhedAbhedaratnatrayabhAvanayA bhavyAnAmAnanda janayan, tapaHzrutasattvaikatvasantoSabhAvanApaJcakaM bhAvayan, tIrthakaraparamadevagaNadharadevAdimahApuruSANAM cari-tAni svayaM bhAvayan pareSAM prakAzayaMzca, viharatIti bhAvaH / / 213 / / atha zrAmaNyaparipUrNakAraNatvAtsvazuddhAtmadravye nirantaramavasthAnaM kartavyamityAkhyAti-caradi carati vrtte| kathaMbhUtaH / Nibaddho AdhIna, NiccaM nityaM sarvakAlam / saH kaH kartA / samaNo laabhaalaabhaadismcittshrmnnH| kva nibddhH| NANammi vItarAgasarvajJapraNItaparamAgamajJAne tatphalabhUtasvasaMvedanajJAne vA, daMsaNa-muhammi darzanaM tattvArthazraddhAnaM tatphalabhUtanijazuddhAtmopAdeyarucirUpanizcayasamyaktvaM vA ttprmukhessvnntsukhaadigunnessu| payado mUlaguNesu ya 5 TIDa:- 5 svadravya-pratibaMdha 4, upayoganuM mAna ( - zuddhatva ) 12nAro hovAthI, mArgita (-zuddha) upayogarUpa zrAmaNyanI paripUrNatAnuM Ayatana che; tenA sadbhAvathI ja paripUrNa zrAmaNya hoya che. mATe sadAya jJAnamAM ane darzanAdikamAM pratibaddha rahIne mULaguNomAM prayatapaNe vicaravuM;jJAnadarzanasvabhAvI zuddhAtmadravyamAM pratibaddha evA zuddha astitvamAtrarUpe vartavuM ema tAtparya che. 214. have, munijanane najIkano sUkSmapadravyapratibaMdha paNa, zrAmaNanA chedanuM Ayatana hovAthI, niSedhya che ema upadeze cheH muni kSapaNa mAMhI, nivAsasthAna, vihAra vA bhojana mahIM, upadhi-zramaNa-vikathA mahIM pratibaMdhane icche nahIM. 215. 1. pratibaddha = saMjaddha; roDAyelo; aMdhAyelo; sthita; sthira; sIna.. 2. Agamaviruddha AhAravihArAdi to munie choDayA hovAthI temAM pratibaMdha thavo te to munine dUra che; paraMtu Agamathita AhAravihArAdimAM muni pravarte che tethI temAM pratibaMdha thaI javo saMbhavita hovAthI te pratibaMdha najIkano che. 3. sUkSma52dravyapratibaMdha = 52dravyamAM sUkSma pratibaMdha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 395 bhakte vA kSapaNe vA Avasathe vA punarvihAre vaa| upadhau vA nibaddhaM necchati zramaNe vikthaayaam|| 215 / / zrAmaNyaparyAyasahakArikAraNazarIravRttihetumAtratvenAdIyamAne bhakte, tathAvidhazarIravRttyavirodhena zuddhAtmadravyanIraGganistaraGgavizrAntisUtraNAnusAreNa pravartamAne kSapaNe, nIraGganistaraGgAntaraGgadravyaprasiddhyarthamadhyAsyamAne girIndrakandaraprabhRtAvAvasathe, yathoktazarIravRttihetumArgaNA prayataH prytnprshc| kessu| mUlaguNeSu nizcayamUlaguNAdhAraparamAtmadravye vaa| jo so paDipuNNa-sAmaNNo ya evaMguNaviziSTazramaNaH sa paripUrNazrAmaNyo bhvtiiti| ayamatrArtha:-nijazuddhAtma-bhAvanAratAnAmeva paripUrNazrAmaNyaM bhvtiiti|| 214 / / atha zrAmaNyachedakAraNatvAtprAsukAhArA-diSvapi mamatvaM niSedhayatiNecchadi necchti| km| NibaddhaM nibaddhamAbaddham / kv| bhatte vA zuddhAtmabhAvanAsahakAribhUtadehasthitihetutvena gRhyamANe bhakte vA prAsukAhAre, khamaNe vA indriyadarpavinAzakAraNabhUtatvena nirvikalpasamAdhihetubhUte kSapaNe vAnazane, Avasadhe vA paramAtmatattvopalabdhisahakAribhUte giriguhAdyAvasathe vA, puNo vihAre vA zuddhAtmabhAvanAsahakAribhUtAhAranIhArArthavyavahArArthavyavahAre vA punardezAntaravihAre vA, uvadhimhi zuddhopayogabhAvanAsahakAribhUta-zarIraparigrahe jJAnopakaraNAdau vA, samaNamhi paramAtma anvayArtha:- [ bhakte vA ] muni mAramA, [kSapaNe vA] 15i (75vAsamA), [ Avasathe vA] Avasathama (nivAsasthAnamA), [punaH vihAre vA] vihAramai, [ upadhau] 5dhimA (pariyama), [zramaNe] zramAmA (anya munimA) [vA ] athavA [vikathAyAm ] 'vithAmA [ nibaddha ] pratibaMdha [na icchati] 427to nathI. TIkAH- (1) zramaNyaparyAyanA sahakArI kAraNabhUta zarIranI vRttinA hetumAtra tarIke levAmAM Avato je AhAra, (2) tathAvidhi zarIranI vRtti sAthe virodha vinA, zuddhAtmadravyamAM nIraMga ane nistaraMga vizrAMtinI racanA anusAra pravartatuM je kSapaNa (arthAt zarIranA TakavAnI sAthe virodha na Ave evI rIte, zuddhAtmadravyamAM vikArarahita ane taraMgarahita sthiratA racAtI jAya tenA pramANamAM pravartatu4 anazana), (3) nii| ane nistaraMga sevA mNt| dravyanI prasiddhi (praSTa siddhi) arthe sevavAmAM AvatuM je girIMdrakaMdarAdika Avasatha (--UMcA parvatanI guphA vagere nivAsasthAna), (4) yathokta zarIranI vRttinA kAraNabhUta bhikSAne arthe karavAmAM 1. chama0 munine dhArmika kathAvArtA karatAM paNa nirmaLa caitanya vikalpayukta thavAthI aMze malina thAya che. tethI te dhArmika kathAne paNa vikathA eTale ke zuddhAtmadravyathI viruddha kathA kahI che. 2. vRtti = nirvAha; 2 yu ta 3. tathAvidha = teg (arthAta zrAbhAyapayinA sahakArI ||25bhuut) 4. nIraMga = nInirviA2. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 396 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda rthamArabhyamANa vihArakarmaNi, zrAmaNyaparyAyasahakArikAraNatvenApratiSidhyamAne kevaladehamAtra upadhau, anyonyabodhyabodhakabhAvamAtreNa citparijite amane, zabdapadalollAsasaMvalanakazmalitacidbhattibhAgAyAM zuddhAtmadravyaviruddhAyAM kathAyAM caiteSvapi tadvikalpAcitritacittabhittitayA pratiSedhyaH prtibndhH|| 215 / / atha ko nAma cheda ityupadizati apayattA vA cariyA synnaasnntthaanncNkmaadiisu| samaNassa savvakAle hiMsA sA saMtattiya tti mdaa|| 216 / / padArthavicArasahakArikAraNabhUte zramaNe samazIlasaMghAtakatapodhane vA, vikadhamhi paramasamAdhivighAtakazrRGgAravIrarAgAdikathAyAM ceti| ayamatrArtha:-AgamaviruddhAhAravihArAdiSu tAvatpUrvameva niSiddhaH, yogyA hAravihArAdiSvapi mamatvaM na krtvymiti|| 215 / / evaM saMkSepeNAcArArAdhanAdikathitatapodhanavihAravyAkhyAnamukhyatvena caturthasthale gAthAtrayaM gtm| atha zuddhopayogabhAvanApratibandhakacchedaM kathayati AvatuM je vihArakArya, (5) zrAmapyaparyAyanuM sahakArI kAraNa hovAthI jeno niSedha nathI evo je kevaLa dehamAtra parigraha, (6) mAtra anyonya * bodhyabodhakapaNe jemano kathaMcita paricaya varte che evA je zramaNa (anya muni), ane (7) zabdarUpa pudgalollAsa (pudgalaparyAya) sAthe saMbaMdhathI jemAM caitanyarUpI bhIMtano bhAga malina thAya che evI, zuddhAtmadravyathI viruddha je kathA, temanAmAM paNa pratibaMdha niSedhavAyogya-tajavAyogya che eTale ke temanA vikalpothI paNa cittabhUmi citrita thavA devI yogya nathI. bhAvArtha:- Agamaviruddha AhAravihArAdi to munie prathama ja choDyA che. have saMyamanA nimittapaNAnI buddhie munine je Agamokta AhAra, anazana, guphA vageremAM nivAsa, vihAra, dehamAtra parigraha, anya muniono paricaya ane dhArmika carcAvArtA varte che, temanA pratye paNa rAgAdi karavAyogya nathI-temanA vikalpothI paNa manane raMgAvA devuM yogya nathI; e rIte Agamota AhAravihArAdimAM paNa pratibaMdha pAmavo yogya nathI kAraNa ke tenAthI saMyamamAM cheda thAya che. 215. have cheda zuM che (arthAt kone cheda kahevAmAM Ave che) te upadeze che: Asana-zayana-gamanAdike caryA prayatnavihIna je, te jANavI hiMsA sadA saMtAnavAhinI zramaNane. 216. * bodhya eTale jene samajAvavAno hoya te arthAt jene upadeza devAno hoya te, ane bodhaka eTale samajAvanAra arthAt upadeza denAra. mAtra anya zramaNo pAsethI pote bodha levA mATe athavA anya zramaNone bodha devA mATe munine anya zramaNo sAthe paricaya hoya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 397 aprayatA vA caryA shynaasnsthaancngkrmnnaadissu| zramaNasya sarvakAle hiMsA sA santateti mtaa|| 216 / / azuddhopayogo hi chedaH, zuddhopayogarUpasya zrAmaNyasya chedanAta; tasya hiMsanAt sa eva ca hiNsaa| ataH zramaNasyAzaddhopayogAvinAbhAvinI zayanAsanasthAnacaGakramaNAdiSvaprayatA: khalu tasya sarvakAlameva santAnavAhinI chedAnAntarabhUtA hiNsaiv|| 216 / / madA matA smmtaa| kaa| hiMsA zuddhopayogalakSaNazrAmaNyachedakAraNabhUtA hiNsaa| kthNbhuutaa| saMtattiya tti saMtatA nirntreti| kA hiMsA mtaa| cariyA caryA cessttaa| yadi cet kthNbhuutaa| apayattA vA aprayatnA vA, niHkaSAyasvasaMvittirUpaprayatnarahitA sNkleshshitetyrthH| keSu vissyessu| sayaNAsaNaThANacaMkamAdIsu shynaasnsthaancngkrmnnsvaadhyaaytpshcrnnaadissu| ksy| samaNassa zramaNasya tpodhnsy| kv| savvakAle srvkaale| ayamatrArtha:-bAhyavyApArarUpAH zatravastA-vatpUrvameva tyaktAstapodhanaiH azanazayanAdivyApAraiH punastyaktuM naayaati| tataH kAraNAdanta-raGgakrodhAdizatrunigrahArthaM tatrApi saMklezo na kartavya iti|| 216 / / athAntaraGgabahiraGgahiMsArUpeNa dvividhacchedamAkhyAti-maradu va anvayArthaH- [ zramaNaca] zramaNane [zayanonasthAnavamaLAviSa] zayana, Asana (besavuM), sthAna (UbhA rahevuM), gamana ityAdimAM [prayatA vA varyA ] je aprayata caryA [ sA ] te sarvane | sarva kALe | sattatA hiMsA phAta matA | satata hiMsA mAnavAmAM AvI che. TIkA:- azuddhopayoga kharekhara cheda che kAraNa ke zuddhopayogarUpa zramaNyanuM chedana (chedAvuM) thAya che; ane te ja (-azuddhopayoga ja) hiMsA che kAraNa ke zuddhopayogarUpa zramaNyanuM hiMsana (haNAvuM) thAya che. mATe zramaNane je azuddhopayoga vinA hotI nathI evI zayana-Asana-sthAna-gamana vageremAM 'aprayata caryA (AcaraNa) te kharekhara tene badhAya kALe (-sadAya) saMtAnavAhinI hiMsA ja che-ke je (hiMsA ) chedathI ananyabhUta che (-chedathI koI judI vastu nathI). bhAvArtha- azuddhopayogathI zuddhopayogarUpa munipaNuM (1) chedAtuM hovAthI, (2) haNAtuM hovAthI, azuddhopayoga (1) cheda ja che, (2) hiMsA ja che. ane jyAM sUvuM, besavuM, UbhA rahevuM, cAlavuM vageremAM aprayata AcaraNa hoya che tyAM niyamathI azuddhopayoga to hoya ja che mATe aprayata AcaraNa te cheda ja che, hiMsA ja che. 216. 1. aprayata = prayatna rahita, asAvadhAnaH bedarakAra, asaMyamI; niraMkuza; svacchedI. [ aprayata caryA azuddhopayoga vinA kadI hotI nathI] 2. saMtAnavAhinI = saMtata; satata niraMtara; dhArAvAhinI; atUTaka [ jyAM sudhI aprayata caryA che tyAM sudhI sadAya hiMsA satatapaNe cAlu che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 388 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM athAntaraGgabahiraGgatvena chedasya dvaividhyamupadizatimaradu va jiyadu va jIvo ayadAcArassa NicchidA hiNsaa| payadassa Natthi baMdho hiMsAmetteNa smidss|| 217 / / bhriyatAM vA jIvatu vA jIvo'yatAcArasya nizcitA hiNsaa| prayatasya nAsti bandho hiMsAmAtreNa smitsy|| 217 / / azuddhopayogo'ntaragacchedaH, paraprANavyaparopo bhirnggH| tatra paraprANavyaparopasadbhAve tadasadbhAve vA tadavinAbhAvinAprayatAcAreNa prasiddhyadazuddhopayogasadbhAvasya sunizcitahiMsAbhAva jiyadu va jIvo, ayadAcArassa NicchidA hiMsA mriyatAM vA jIvatu vA jIvaH, prayatnarahitasya nizcitA hiMsA bhavati; bahiraGgAnyajIvasya maraNe'maraNe vA, nirvikArasvasaMvittilakSaNa-prayatnarahitasya nizcayazuddhacaitanyaprANavyaparopaNarUpA nizcayahiMsA bhvti| payadassa Natthi baMdho bAhyAbhyantaraprayatnaparasya nAsti bndhH| ken| hiMsAmetteNa drvyhiNsaamaatrenn| kathaMbhUtasya purusssy| samidassa samitasya zuddhAtmasvarUpe samyagito gataH pariNata: samitastasya samitasya, vyavahAreNeryAdipaJcasamitiyuktasya c| ayamatrArtha:-svasthabhAvanArUpanizcayaprANasya vinAzakAraNa-bhUtA rAgAdipariNatirnizcayahiMsA bhaNyate, have chedanA aMtaraMga ane bahiraMga evA be prakAra upadeze che: jIvo-maro jIva, yatvahIna AcAra tyAM hiMsA nakkI; samiti-prayatnasahitane nahi baMdha hiMsAmAtrathI. 217. anvayArtha:- [ jIvaH ] 75 [mriyatAM vA jIvatu vA] bharI hai po, [ayatAcArasya ] prayata aay||2||nnaane [ hiMsA] (aMta2) hiMsA [ nizcitA] nizcita cha; [ prayatasya samitasya ] prayatane, 'samitivaMtane [ hiMsAmAtreNa ] (phi|) hiMsAmAthI [ bandhaH ] 65 [ nAsti] nathI. TIkA- azuddhopayoga te aMtaraMga cheda che, paraprANono vyaparopa (-bIjAnA prANono viccheda ) te bahiraMga cheda che. temAM aMtaraMga cheda ja vizeSa baLavAna che, bahiraMga cheda nahi; kAraNa ke-paraprANonA vyaparopano saddabhAva ho ke asadbhAva ho, azuddhopayoga 1. prayata = prayatnazIla; sAvadhAna; saMyamI. [ prayatnanA artha mATe 390 mA pAnAnuM padaTippaNa juo ] 2. zuddhAtmasvarUpamAM (municocita) samyaka "iti arthAt pariNati te nizcaya-samiti che ane te dazAmAM vartatI je (haTha vagaranI) IryA-bhASAdi saMbaMdhI zubha pariNati te vyavahAra-samiti che. [ zuddhAtmasvarUpamAM samyaka pariNatirUpa dazA na hoya tyAM zubha pariNati huTha sahita hoya che; te zubha pariNati vyavahArasmiti 59 // nathI.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 399 prasiddheH, tathA tadvinAbhAvinA prayatAcAreNa prasiddhyadazuddhopayogAsadbhAvaparasya paraprANavyaparopasadbhAve'pi bandhAprasiddhyA sunizcitahiMsA'bhAvaprasiddhezcAntaraGga eva chedo balIyAn, na punrbhirnggH| evmpyntrgcchedaaytnmaatrtvaadbhirnggcchedo'bhyupgmyetaiv|| 217 / / rAgAdyutpatterbahiraGganimittabhUtaH parajIvaghAto vyavahArahiMseti dvidhA hiMsA jnyaatvyaa| kiMtu vizeSa:bahiraGgahiMsA bhavatu vA mA bhavat, svasthabhAvanArUpanizcayaprANaghAte sati nizcayahiMsA niyamena bhvtiiti| tata: kAraNAtsaiva mukhyti|| 217 / / atha tamevArthaM dRSTAntadAsantAbhyAM dRDhayati uccAliyamhi pAe iriyAsamidassa nniggmtthaae| AbAdhejja kuliMgaM marijja taM jogmaasejj||15|| Na hi tassa taNimitto baMdho sahamo ya desido smye| mucchA pariggaho ciya ajjhappapamANado dittttho|| 16 / / (jumma) vinA je hoto nathI evA apayata AcAra vaDe prasiddha thato (-jANavAmAM Avato) azuddhopayogano sabhAva jene varte che tene hiMsAnA sabhAvanI prasiddhi sunizcita che; ane tevI rIte azuddhopayoga vinA je hoya che evA prayata AcAra vaDe prasiddha thato (-jANavAmAM Avato) azuddhopayogano asadbhAva jene varte che tene, paraprANonA vyaparopanA sadbhAvamAM paNa baMdhanI aprasiddhi hovAne lIdhe, hiMsAnA abhAvanI prasiddhi sunizcita che. Ama hovA chatAM (arthAt aMtaraMga cheda ja vizeSa baLavAna che, bahiraMga cheda nahi ema hovA chatAM) bahiraMga cheda aMtaraMga chedanuM AyatanamAtra hovAthI tene (bahiraMga cheDane) svIkAravo-mAnavo to joIe ja. bhAvArtha- zuddhopayoganuM haNAvuM te aMtaraMga hiMsA-aMtaraMga cheda che ane bIjAnA prANono viccheda thavo te bahiraMga hiMsA-bahiraMga cheda che. jIva maro ke na maro, jene aprayata AcaraNa che tene zuddhopayoga haNAto hovAthI aMtaraMga hiMsA thAya ja che ane tethI aMtaraMga cheda thAya ja che. jene prayata AcaraNa che tene, paraprANonA vyaparoparUpa bahiraMga hiMsAnA-bahiraMga chedanA-sabhAvamAM paNa, zuddhopayoga nahi haNAto hovAthI aMtaraMga hiMsA thatI nathI ane tethI aMtaraMga cheda thato nathI. 217. 1. azuddha upayoga vinA aprayata AcAra kadI hoto nathI, mATe aprayata AcAra jene varte che tene azuddha upayoga avazya hoya ja che. A rIte aprayata AcAra vaDe azuddha upayoga prasiddha thAya che-jANavAmAM Ave che. 2. azuddha upayoga na hoya tyAM ja prayata AcAra varte che, mATe prayata AcAra vaDe azuddha upayogano asaddabhAva prasiddha thAya che jANavAmAM Ave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 400 pravacanasAra [ bhagavAna zrI.:atha sarvathAntaraNacchedaH pratiSedhya ityupadizatiayadAcAro samaNo chassu vi kAyesu vadhakaro tti mdo| caradi jadaM jadi NicaM kamalaM va jale nniruvlevo|| 218 / / ayatAcAraH zramaNaH SaTsvapi kAyeSu vadhakara iti mtH| carati yataM yadi nityaM kamalamiva jale nirupalepaH / / 218 / / yatastadavinAbhAvinA aprayatAcAratvena prasiddhyadazuddhopayogasadbhAvaH SaTkAyaprANavyaparopapratyayabandhaprasiddhyA hiMsaka eva syaat| yatazca tadvinAbhAvinA prayatAcAratvena uccAliyamhi pAe utkSipte cAlice sati paade| ksy| iriyAsamidassa iiryaasmititpodhnsy| kv| NiggamatthAe vivkssitsthaanaannirgmsthaane| AbAdhejja AbAdhyeta piiddyet| sa kH| kaliMgaM skssmjntH| na kevalamAbAdhyeta. marijja mriyatAM vaa| kiM kRtvaa| taM jogamAsejja taM pUrvoktaM pAdayogaM pAdasaMghaTTanamAzritya praapyeti| Na hi tassa taNimitto baMdho suhamo ya desido samaye na hi tasya tannimitto bandha: sUkSmo'pi dezitaH samaye; tasya tapodhanasya tannimitto sUkSmajantughAtanimitto bandhaH sUkSmo'pi stoko'pi naiva dRSTa: samaye prmaagme| dRSTAntamAha-mucchA pariggaho ciya mUrchA parigrahazcaiva ajjhappapamANado diTTho adhyAtmapramANato dRSTa iti| ayamatrArtha:'mUrchA parigrahaH' iti sUtre yathAdhyAtmAnusAreNa mUrchArUparAgAdipariNAmAnusAreNa parigraho bhavati, na ca bahiraGgaparigrahAnusAreNaH, tathAtra sUkSmajantughAte'pi yAvatAMzena svasthabhAvacalanarUpA rAgAdipariNatilakSaNa have, sarvathA aMtaraMga cheda niSedhya-tyAjya che ema upadeza cheH muni yatvahIna AcAravaMta cha kAyano hiMsaka kahyo, jalakamalava nirlepa bhAkhyo, nitya yatnasahita jo. 218. sanvayArtha:- [ ayatAcAraH zramaNaH ] prayata maayaa2||nno zrama [ SaTsu api kAyeSu ] 7the. jaya saMbaMdhI [ vadhakaraH] 1ghano 42 // 2 [iti mata:] mAnavAmA-ThevAmA Ayo cha; [ yadi] Tho [nityaMsa [ yataM carati] prayata59. saay29|| 42. to [jale kamalam iva] 4ma umaganI bhAI [nirupalepaH] nirde5 cheyAmA mAlyo che. TIkA- azuddhopayoga vinA je hoto nathI evA apayata AcAra vaDe prasiddha thato (jANavAmAM Avato) azuddhopayogano sadbhAva hiMsaka ja che, kAraNa ke cha kAyanA prANonA vyaparopanA Azraye thatA baMdhanI prasiddhi che; ane azuddhopayoga Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 401 prasiddhyazuddhopayogAsadbhAvaH parapratyayabandhalezasyApyabhAvAjjaladurlalitaM kamalamiva nirupalepatvaprasiddharahiMsaka eva syaat| tatastaistaiH sarvaiH prakArairazuddhopayogarUpo'ntaraGgaccheda: pratiSedhyo yairyaistadAyatanamAtrabhUtaH paraprANavyaparoparUpo bahiraGgacchedo dUrAdeva pratiSiddhaH syaat|| 218 / / athaikAntikAntaraGgacchedatvAdupadhistadvatpratiSedhya ityupadizatihavadi va Na havadi baMdho madamhi jIve'dha kaaycettttmhi| baMdho dhuvamuvadhIdo idi samaNA chaDDiyA savvaM / / 219 / / bhAvahiMsA tAvatAMzena bandho bhavati, na ca paadsNghttttnmaatrenn| tasya tapodhanasya rAgAdipariNatilakSaNabhAvahiMsA naasti| tataH kAraNAdvandho'pi naastiiti|| *15-16 / / atha nizcayahiMsArUpo'ntaraGgacchedaH sarvathA pratiSedhya ityupadizati-ayadAcAro nirmalAtmAnubhUtibhAvanAlakSaNaprayatnarahitatvena ayatAcAraH prytnrhitH| sa kH| samaNo shrmnnstpodhnH| chassu vi kAyesu vadhakaro tti mado SaTsvapi kAyeSu vadhakAro hiMsAkara iti mataH sammata: kthitH| caradi Acarati vrtte| kthN| yathA bhavati jadaM yataM yannaparaM, jadi yadi cet, NicaM nityaM sarvakAlaM tadA kamalaM va jale Niruvalevo kamalamiva jale nirupalepa iti| etAvatA kimuktaM bhavatizuddhAtmasaMvittilakSaNazuddhopayogapariNatapuruSaH SaDjIvakule loke vicarannapi yadyapi bahiraGgadravyahiMsAmAtramasti, tathApi nizcayahiMsA naasti| tataH kAraNAcchuddhaparamAtmabhAvanAbalena nizcayahiMsaiva sarvatAtparyeNa prihrtvyeti|| 218 / / vinA je hoya che evA prayata AcAra vaDe prasiddha thato azuddhopayogano abhAva ahiMsaka ja che, kAraNa ke paranA Azraye thatA leza paNa baMdhano abhAva hovAne lIdhe, jaLamAM jhUlatA kamaLanI mAphaka, nirlepapaNAnI prasiddhi che; mATe te te sarva prakAre azuddhopayogarUpa aMtaraMga cheda niSedhya-choDavAyogya che, ke je je prakAre tenA AyatanamAtrabhUta paraprANavyaparoparUpa bahiraMga cheda atyaMta niSiddha hoya. bhAvArtha:- zAstramAM aprayata-AcAravaMta azuddhopayogIne cha kAyano hiMsaka kahyo che ane prayata-AcAravaMta zuddhopayogIne ahiMsaka kahyo che, tethI zAstramAM je je prakAre che kAyanI hiMsAno niSedha karavAmAM Avyo hoya, te te sarva prakAre azuddhopayogano niSedha samajavo. 218. have upadhine (-parigrahane) ekAMtika aMtaraMgachedapaNuM hovAthI upadhi aMtaraMga chedanI mAphaka choDavA yogya che ema upadeza cheH daihika kriyA thakI jIva maratAM baMdha thAya-na thAya che, parigraha thakI dhruva baMdha, tethI samasta choDayo yogIe. 219. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 402 pravacanasAra [ bhagavAna zrI.mukuMda bhavati vA na bhavati bandho mRte jIve'tha kaaycessttaayaam| bandho dhruvamupadheriti zramaNAstyaktavantaH srvm|| 219 / / yathA hi kAyavyApArapUrvakasya paraprANavyaparopasyAzuddhopayogasadbhAvAsadbhAvAbhyAmanaikAntikabandhatvena chedatvamanaikAntikamiSTaM, na khalu tathopadheH, tasya sarvathA tadavinAbhAvitvaprasiddhyadaikAntikAzuddhopayogasadbhAvasyaikAntikabandhatvena chedtvmaikaantikmev| ata eva bhagavanto'rhantaH paramAH zramaNAH svayameva prAgeva sarvamevopadhiM prtissiddhvntH| ata eva cAparairapyantaragacchedavattadanAntarIyakatvAtprAgeva sarva evopadhiH prtissedhyH|| 219 / / atha bahiraGgajIvaghAte bandho bhavati na bhavati vA, parigrahe sati niyamena bhavatIti pratipAdayati-havadi va Na havadi baMdho bhavati vA na bhavati bndhH| ksminsti| madamhi jIve mRte stynyjiive| adha aho| kasyAM styaam| kAyaceTTamhi kaaycessttaayaam| tarhi kathaM bandho bhvti| baMdho dhuvamuvadhIdo bandho bhavati dhruvaM nishcitm| ksmaat| upadheH prigrhaatskaashaat| idi iti hetoH samaNA chaDDiyA savvaM zramaNA mahAzramaNAH sarvajJAH pUrvaM dIkSAkAle zuddhabuddhakasvabhAvaM nijAtmAnameva parigrahaM kRtvA, zeSaM samastaM bAhyAbhyantaraparigrahaM chrditvntstyktvntH| evaM jJAtvA zeSatapodhanairapi nijaparamAtmaparigrahaM svIkAraM kRtvA, zeSa: sarvo'pi parigraho manovacanakAyaiH kRtakAritAnumataizca tyajanIya iti| anvayArtha:- [atha ] 43 (755 viSe sema cha 3), [kAyaceSTAyAm ] yatheSTApUrva [ jIve mRte] (r)5 bhrt| [bandhaH ] baMdha [ bhavati] thAya cha [vA] athavA [ na bhavati] nathI thato; [ upadhe:] (59) 75pithI-parigrahathI [dhruvam bandhaH ] najhI 6 thAya cha; [iti] tathA [ zramaNAH ] zrama (saItayome) [ sarvaM] sarva parigrahane [tyaktavantaH] cho'yo cha. TIkAH- jema kAyavyApArapUrvaka paraprANavyaparopa azuddhopayoganA sadbhAva ane asadbhAva vaDe arnakAMtika baMdharUpa hovAthI tene (kAyavyApArapUrvaka paraprANavyaparopane) chedapaNuM 'anekAMtika mAnavAmAM AvyuM che, tema upadhinuM-parigrahanuM nathI; parigraha sarvathA azuddhopayoga vinA hoto nathI evuM je parigrahanuM sarvathA azuddhopayoga sAthe avinAbhAvIpaNuM tenAthI prasiddha thatA ekAMtika azuddhopayoganA sadbhAvane lIdhe parigraha to ekAMtika baMdharUpa che, mATe tene (-parigrahane ) chedapaNuM ekAMtika ja che. tethI ja bhagavaMta ahaMtoe-parama zramaNoe-pote ja prathama ja badhAya parigrahane choDyo che; ane tethIja bIjAoe paNa, aMtaraMga chedanI mAphaka, prathama ja badhoya parigrahuM choDavAyogya che, kAraNa ke te ( parigraha) aNtrN| chaha vinA hoto nathI.. 1. anaikAMtika = anizcita; niyamarUpa na hoya evuM ekAMtika na hoya evuM. 2. meti = nizcita; niyama35; avazya honA2. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 403 *vaktavyameva kila yattadazeSamuktametAvataiva yadi cetayate'tra ko'pi| vyAmohajAlamatidustarameva nUnaM nizcetanasya vcsaamtivistre'pi||14|| atredamuktaM bhavati-zuddhacaitanyarUpanizcayaprANe rAgAdipariNAmarUpanizcayahiMsayA pAtite sati niyamena bandho bhvti| parajIvaghAte punarbhavati vA na bhavatIti niyamo nAsti, paradravye mamatvarUpamUrchAparigraheNa tu niyamena bhvtyeveti|| 219 / / evaM bhAvahiMsAvyAkhyAnamukhyatvena paJcamasthale gAthASaTkaM gtm| iti pUrvoktakrameNa 'evaM paNamiya siddhe' ityAdyekaviMzatigAthAbhiH sthalapaJcakenotsargacAritravyAkhyAnanAmA prathamo'ntarAdhikAraH smaaptH| ataHparaM cAritrasya dezakAlApekSayApahRtasaMyamarUpeNApavAdavyAkhyAnArthaM pAThakrameNa triMzadgAthAbhirdvitIyo'ntarAdhikAra: praarbhyte| tatra catvAri sthalAni bhvnti| tasminprathamasthale nirgranthamokSamArgasthApanAmukhyatvena 'Na hi Niravekkho cAgo' ityAdi gaathaapnyckm| atra TIkAyAM gAthAtrayaM naasti| tadanaMtaraM sarvasAvadhapratyAkhyAnalakSaNasAmAyikasaMyamAsamarthAnAM yatInAM saMyamazaucajJAnopakaraNanimittamapa-vAdavyAkhyAnamukhyatvena 'chedo jeNa Na vijjadi' ityAdi suutrtrym| tadanantaraM strInirvANa-nirAkaraNapradhAnatvena pecchadi Na hi iha logaM' ityAdyekAdaza gAthA bhvnti| tAzcAmRtacandra-TIkAyAM na snti| tataH bhAvArtha:- azuddhopayogano abhAva hoya topaNa kAyAnI halanacalanAdi kriyA thatAM para jIvonA prANono ghAta thaI jAya che. mATe kAyaceSThApUrvaka paraprANonA ghAtathI baMdha thavAno niyama nathI:-azuddhopayoganA sabhAvamAM thato je kAyaceSThApUrvaka paraprANono ghAta tenAthI to baMdha thAya che, ane azuddhopayoganA abhAvamAM thato je kAyacerApUrvaka paraprANono ghAta tenAthI baMdha thato nathI. A rIte kAyaceSThApUrvaka thatA paraprANonA ghAtathI baMdha thavAnuM anaikAMtika hovAthI tene chedapaNuM anaikAMtika che-niyamarUpa nathI. jema bhAva vinA paNa paraprANono ghAta thaI jAya che, tema bhAva na hoya topaNa parigrahanuM grahaNa thAya ema kadI bane nahi. jyAM parigrahanuM grahaNa hoya che tyAM azuddhopayogano saddabhAva avazya hoya ja che. mATe parigrahathI baMdha thavAnuM to ekAMtika-nizcita-niyamarUpa che. tethI parigrahane chedapaNuM ekAMtika che. Ama hovAthI ja parama zramaNa evA ahaMtabhagavaMtoe prathamathI ja sarva parigrahano tyAga karyo che ane anya zramaNoe paNa prathamathI ja sarva parigrahano tyAga karavo joIe. 219. | [ have, "kahevAyogya badhuM kahevAyuM che' ityAdi kathana zloka dvArA karavAmAM Ave che.] [artha-] je kahevA jevuM ja hatuM te azeSapaNe kahevAyuM che, eTalAthI ja jo koI ahIM cete-samaje to. (bAkI to,) vANIno ati vistAra karavAmAM Ave topaNa nicetanane (aNasamajAne, jaDa jevAne) kharekhara vyAmohanI (-mohanI) jALa ati dustara che. * vasantatilakA chaMda Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 404 pravacanasAra prayayanasAra [ bhagavAna zrIDUMathAntaragacchedapratiSedha evAyamupadhipratiSedha ityupadizatiNa hi Niravekkho cAgo Na havadi bhikkhussa aasyvisuddhii| avisuddhassa ya citte kahaM Nu kammakkhao vihio|| 220 / / na hi nirapekSastyAgo na bhavati bhikssoraashyvishuddhiH| avizuddhasya ca citte kathaM nu karmakSayo vihitH|| 220 / / na khalu bahiraGgasaGgasagAve tuSasadbhAve taNDulagatAzuddhatvasyevAzuddhopayogarUpasyAntaraGgacchedasya pratiSedhaH, tadbhAve ca na zuddhopayogamUlasya kaivlysyoplmbhH| ato'zuddhopayoga paraM sarvopekSAsaMyamAsamarthasya tapodhanasya dezakAlApekSayA kiMcitsaMyamasAdhakazarIrasya niravadyAhArAdisahakArikAraNaM grAhyamiti punarapyapavAdavizeSavyAkhyAnamukhyatvena 'uvayaraNaM jiNamagge' ityAdyekAdazagAthA bhvnti| atra TIkAyAM gAthAcatuSTayaM naasti| evaM mUlasUtrAbhiprAyeNa triMzadgAthAbhiH, TIkApekSayA punarvAdazagAthAbhiH dvitIyAntarAdhikAre smudaaypaatnikaa| tathAhi-atha bhAvazuddhipUrvakabahiraGgaparigrahaparityAge kRte sati abhyantaraparigrahaparityAgaH kRta eva bhavatIti nirdizati-Na hi Niravekkho cAgo na hi nirapekSastyAgaH yadi cet, parigrahatyAgaH sarvathA nirapekSo na bhavati kiMtu kimapi vastrapAtrAdikaM grAhyamiti bhavatA bhaNyate, tarhi he ziSya Na havadi bhikkhussa AsayavisuddhI na bhavati bhikSorAzayavizuddhiH, tadA sApekSapariNAme sati bhikSostapodhanasya cittazuddhirna bhvti| avisuddhasya hi citte zuddhAtmabhAvanArUpazuddhirahitasya tapodhanasya citte manasi hi sphuTaM kahaM tu kammakkhao vihio kathaM tu karmakSayo vihitaH ucito, na kthmpi| anenaitaduktaM bhavati-yathA bahiraGgatuSasadbhAve sati taNDulasyAbhyantarazuddhiM kartuM nAyAti tathA vidyamAne vA bahiraGgaparigrahAbhilASe sati nirmalazuddhAtmAnubhUtirUpAM have A upadhino (parigrahano) niSedha te aMtaraMga chedano ja niSedha che ema upadeze che: nirapekSa tyAga na hoya to nahi bhAvazuddhi bhikSune, ne bhAvamAM avizuddhane kSaya karmano kaI rIte bane ? 220. sanyayArtha:- [ nirapekSaH tyAgaH na hi] nirapekSa (o 51 pastunI apekSA vinAnI) tyA na hoya to [ bhikSoH] bhikSune [AzayavizuddhiH] mAvanI vizuddhi [ na bhavati] nathI; [ca ] bhane [ citte avizuddhasya ] mAmA 4 avizuddha cha tene [karmakSayaH ] bhakSaya [ kathaM nu] 5 te [vihitaH ] tha6 ? TIkA - jema photarAMnA sabhAvamAM cokhAne viSe rahelI ( raktatArUpa-ratAzarUpa) azuddhatAno tyAga (-abhAva, nAza) hoto nathI, tema bahiraMga saMganA sabhAvamAM azuddhopayogarUpa aMtaraMga chedano tyAga hoto nathI; ane tenA sarbhAvamAM (azuddhopayoga Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 405 rUpasyAntaraGgacchedasya pratiSedhaM prayojanamapekSyopadhervidhIyamAnaH pratiSedho'ntaraGgacchedapratiSedha eva syaat|| 220 / / athaikAntikAntaraGgacchedatvamupadhervistareNopadizatikidha tamhi Natthi mucchA AraMbho vA asaMjamo tss| tadha paradavvammi rado kadhamappANaM psaadhydi|| 221 / / cittazuddhiM kartuM naayaati| yadi punarviziSTavairAgyapUrvakaparigrahatyAgo bhavati tadA cittazuddhirbhavatyeva, khyAtipUjAlAbhanimittatyAge tu na bhvti|| 220 / / atha tameva parigrahatyAgaM draDhayati geNhadi va celakhaMDaM bhAyaNamatthi tti bhaNidamiha sutte| jadi so cattAlaMbo havadi kahaM vA annaarNbho||17|| vatthakkhaMDaM duddiyabhAyaNamaNNaM ca geNhadi nniydN| vijjadi pANAraMbho vikkhevo tassa cittmmi||18|| geNhai vidhuNai dhovai sosei jadaM tu Adave khittaa| pattaM va celakhaMDaM vibhedi parado ya paalydi||19|| geNhadi va celakhaMDaM gRhNAti vA celakhaNDaM vastrakhaNDaM, bhAyaNaM bhikSAbhAjanaM vA atthi tti bhaNidaM astIti bhnnitmaaste| kv| iha sutte iha vivakSitAgamasUtre jadi yadi cet| so cattAlaMbo havadi kahaM nirAlambanaparamAtmatattvabhAvanAzUnyaH san sa puruSo bahirdravyAlambanarahitaH kathaM bhavati, na kathamapi; vA aNAraMbho niHkriyanirArambhanijAtmatattvabhAvanArahitatvena nirArambho vA kathaM bhavati, kiMtu sArambha eva; iti prthmgaathaa| vatthakkhaMDaM duddiyabhAyaNaM vastrakhaNDaM dugdhikAbhAjanaM aNNaM ca geNhadi anyacca gRhNAti kambalamRduzayanAdikaM yadi cet| tadA kiM bhvti| NiyadaM rUpa aMtaraMga chedanA sadbhAvamAM), zuddhopayoga jenuM mULa che evA kaivalyanI (mokSanI) upalabdhi thatI nathI. AthI (ema kahyuM ke, azuddhopayogarUpa aMtaraMga chedanA niSedharUpa prayojananI apekSA rAkhIne vihita karavAmAM Avato (-pharamAvavAmAM Avato) upadhino je niSedha te aMtaraMga chedano ja niSedha cha. 220. have "upadhi te ekAMtika aMtaraMga cheda che" ema vistArathI upadeze che: AraMbha, aNasaMyama ane mUcha na tyAM-e kayama bane ? padravya2ta je hoya te kaI rIta sAdhe Atmane ? 221. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 406 pravacanasAra [ bhagavAnazrI kathaM tasminnAsti mUrchA Arambho vA asNymstsy| tathA paradravye rataH kathamAtmAnaM prsaadhyti|| 221 / / upadhisadbhAve hi mamatvapariNAmalakSaNAyA mUrchAyAstadviSayakarmaprakramapariNAmalakSaNasyArambhasya zuddhAtmarUpahiMsanapariNAmalakSaNasyAsaMyamasya vAvazyambhAvitvAttathopadhidvitIyasya paradravyaratatvena zuddhAtmadravyaprasAdhakatvAbhAvAcca aikAntikAntaraNacchedatvamupadheravadhAryata ev| idamatra tAtparyamevaMvidhatvamupadheravadhArya sa sarvathA sNnystvyH|| 221 / / vijjadi pANAraMbho nijazuddhacaitanyalakSaNaprANavinAzarUpo parajIvaprANavinAzarUpo vA niyataM nizcitaM prANArambha: prANavadho vidyate, na kevalaM prANArambhaH, vikkhevo tassa cittammi avikSiptacittaparamayogarahitasya saparigrahapuruSasya vikSepastasya vidyate citte mnsiiti| iti dvitiiygaathaa| geNhai svazuddhAtmagrahaNazUnyaH san gRhNAti kimapi bahIrdravyaM; vidhuNai karmadhUliM vihAya bahiraGgadhUliM vidhUnoti vinAzayati; dhovai nirmalaparamAtmatattvamalajanakarAgAdimalaM vihAya bahiraGgamalaM dhauti prakSAlayati; sosei jadaM tu Adave khittA nirvikalpadhyAnAtapena saMsAranadIzoSaNamakurvan zoSayati zuSkaM karoti yataM tu yatnaparaM tu yathA bhvti| kiM kRtvaa| Atape nikssipy| kiM tt| pattaM va celakhaMDaM pAtraM vastrakhaNDaM vaa| bibhedi nirbhaya-zuddhAtmatattvabhAvanAzUnyaH san bibheti bhayaM kroti| ksmaatskaashaat| parado ya prtshcauraadeH| pAlayadi paramAtmabhAvanAM na pAlayanna rakSanparadravyaM kimapi pAlayatIti tRtiiygaathaa|| 17-19 / / atha saparigrahasya niyamena cittazuddhirnazyatIti vistareNAkhyAti-kidha tamhi Natthi mucchA paradravya anvayArtha:- [tasmin ] 5dhin| sa6mAma [ tasya] tene (bhikSune) [ mUrchA] bhU, [Arambha: ] mArama [vA] , [asaMyamaH ] asaMyama [ nAsti] na hoya [kathaM] se ubha bane ? (na 4 ane.) [ tathA] tathA [ paradravye rataH] 4 52dravyamA 2ta hoya te [AtmAnaM] AtmAne [kathaM] cha zate [prasAdhayati] sAdhe ? - TIst:- 64dhin| sabhAmai, (1) mmtv-p2i9|| 4nu sakSA cha mevI bhUchA, (2) 55 saMbaMdhI * karmaprakramanA pariNAma jenuM lakSaNa che evo AraMbha, athavA (3) zuddhAtmasvarUpanI hiMsArUpa pariNAma jenuM lakSaNa che evo asaMyama (-e traNe) avayaMbhAvI hoya che; tathA upadhi jenuM dvitIya hoya tene (arthAt AtmAthI anya evo parigraha jeNe grahaNa karyo hoya tene) paradravyamAM ratapaNAne lIdhe zuddhAtmadravyanA sAdhakapaNAno abhAva hoya che, tethI upadhine ekAMtika aMtaraMgachedapaNuM nakkI thAya 4 cha. A ahIM tAtparya che ke-" upadhi Avo che ( arthAt parigraha te aMtaraMga cheda ja che)' ema nakkI karIne tene sarvathA choDavo. ra21. * prabha = mamaitig ; manI vyavasthA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 407 atha kasyacitvacitkadAcitkathaJcitkazcidupadhirapratiSiddho'pyastItyapavAdamupadizati chedo jeNa Na vijjadi gahaNavisaggesu sevmaannss| samaNo teNiha vaTTadu kAlaM khettaM viyaannittaa|| 222 / / chedo yena na vidyate grahaNavisargeSu sevmaansy| zramaNasteneha vartatAM kAlaM kSetraM vijnyaay|| 222 / / mamatvarahitacicamatkArapariNatervisadRzA mUrchA kathaM nAsti, api tvstyev| kv| tasmin prigrhaakaakssitpurusse| AraMbho vA manovacanakAyakriyArahitaparamacaitanyapratibandhaka Arambho vA kathaM nAsti, kintvastyeva; asaMjamo tassa zuddhAtmAnubhUtivilakSaNAsaMyamo vA kathaM nAsti, kintvastyeva tasya sprigrhsy| tadha paradavvammi rado tathaiva nijAtmadravyAtparadravye rataH kadhamappANaM pasAdhayadi sa tu saparigrahapuruSaH kathamAtmAnaM prasAdhayati, na kthmpiiti|| 221 / / evaM zvetAmbaramatAnusAriziSyasambodhanArthaM nirgranthamokSamArgasthApanamukhyatvena prathamasthale gAthApaJcakaM gtm| atha kAlApekSayA paramopekSAsaMyamazaktyabhAve satyAhArasaMyamazaucajJAnopakaraNAdikaM kimapi grAhyamityapavAdamupadizati-chedo jeNa Na vijjadi chedo yena na vidyte| yenopakaraNena zuddhopayogalakSaNasaMyamasya chedo vinAzo na vidyte| kyoH| gahaNavisaggesu grhnnvisrgyoH| yasyopakaraNasyAnyavastuno vA grahaNe svIkAre visarjane tyaage| kiM kurvataH tpodhnsy| sevamANassa tadupakaraNaM sevmaansy| samaNo teNiha vaTTad kAla khettaM viyANittA zramaNastenopakaraNeneha loke vrttaam| kiM kRtvaa| kAlaM kSetraM ca vijnyaayeti| ayamatra bhAvArtha:-kAlaM paJcamakAlaM zItoSNAdikAlaM vA, kSetraM bharatakSetraM mAnuSajAGgalAdikSetraM vA, vijJAya yenopakaraNena svasaMvittilakSaNabhAvasaMyamasya bahiraGgadravyasaMyamasya vA chedo na bhavati tena vartate iti|| 222 / / - have, "koIne kayAMka kayAreka koI prakAre koIka upadhi aniSiddha paNa che" evo apavAda (upadeza cha: grahaNe visarge sevatAM nahi cheda jethI thAya che, te upadhi saha varte bhale muni kALakSetra vijANIne. 222. anvayArtha:- [ grahaNavisargeSu ] 4 udhine (2 // 2- nIhina ) a6 visanamA sevatAM [yena] lenAthI [ sevamAnasya ] sevanArane [cheda:] cheda [ na vidyate ] thato nathI, [ tena] te 75dhi sahita, [kAlaM kSetraM vijJAya] kSetrane eAne, [iha ] soma [zramaNaH ] zrama [ vartatAm ] bhale varto. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda Atmadravyasya dvitIyapudgaladravyAbhAvAtsarva evopadhiH pratiSiddha ityutsrgH| ayaM tu viziSTakAlakSetravazAtkazcidapratiSiddha ityapavAdaH / yadA hi zramaNaH sarvopadhipratiSedhamAsthAya paramamupekSAsaMyamaM pratipattuMkAmo'pi viziSTakAlakSetravazAvasannazaktirna pratipattuM kSamate, tadApakRSya saMyamaM prtipdymaanstdbhirnggsaadhnmaatrmupdhimaatisstthte| sa tu tathA sthIyamAno na khalUpadhitvAcchedaH, pratyuta chedapratiSedha eva / yaH kilAzuddhopayogAvinAbhAvI sa chedaH / ayaM tu zrAmaNyaparyAyasahakArikAraNazarIravRttihetubhUtAhAranirhArAdigrahaNavisarjanaviSayacchedapratiSedhArthamupA dIyamAnaH sarvathA zuddhopayogAvinAbhUtatvAcchedapratiSedha eva syAt / / 222 / / Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates atha pravacanasAra athApratiSiddhapadhisvarUpamupadizati appaDikuTTaM uvadhiM apatthaNijjaM asaMjadajaNehiM / mucchAdijaNaNarahidaM geNhadu samaNo jadi vi appaM / / 223 / / pUrvasUtroditopakaraNasvarUpaM darzayati- appaDikuddhaM uvadhiM nizcayavyavahAramokSamArgasahakArikAraNatvenApratiSiddhamupadhimupakaraNarUpopadhiM, apatthaNijjaM asaMjadajaNehiM aprArthanIyaM nirvikArAtmopalabdhilakSaNabhAva TIkA:- Atmadravyane dvitIya puddagaladravyano abhAva hovAthI badhoya upadhi niSiddha che-ema utsarga (-sAmAnya niyama ) che; ane viziSTa kALakSetrane vaza koIka upadhi aniSiddha che-ema apavAda che. jyAre zramaNa sarva upadhinA niSedhano Azraya karIne paramopekSAsaMyamane prApta karavAno icchaka hovA chatAM paNa viziSTa kALakSetranA vaze hInazaktivALo hovAthI tene prApta karavAne asamartha hoya che, tyAre temAM apakarSaNa karIne (anutkRSTa) saMyama prApta karato thako tenA bahiraMga sAdhanamAtra upadhino Azraya kare che. e rIte jeno Azraya karavAmAM Ave che evo te upadhi upadhipaNAne lIdhe kharekhara chedarUpa nathI, UlaTo chedanA niSedharUpa (-tyAgarUpa ) ja che. je (upadhi ) azuddhopayoga vinA hoto nathI te cheda che. paraMtu A (saMyamanA bAhyasAdhanamAtrabhUta upadhi) to zrAmaNyaparyAyanA sahakArI kAraNabhUta zarIranI vRttinA hetubhUta AhAra-nIhArAdinAM grahaNa-visarjana saMbaMdhI chedanA niSedhane arthe grahavAmAM Avato hovAthI sarvathA zuddhopayoga sahita che tethI chedanA niSedharUpa ja che. 222. have aniSiddha upadhinuM svarUpa upadeza cheH upadhi aniMditane, asaMyata jana thakI aNaprArthyane, mUrchAdijananarahitane ja graho zramaNa, thoDo bhale. 223. 1. pa2mopekSAsaMyama 52ma-upekSAsaMyama. [utsarga, nizcayanaya, sarvaparityAga, pa2mopekSAsaMyama, vItarAgacAritra ane zuddhopayoga-e badhAM ekArtha che.] 2. apakarSaNa = ochapa. [ apavAda, vyavahAranaya, ekadezaparityAga, apahRtasaMyama (hINo-ochapavALo saMyama, sarAgacAritra ane zubhopayoga-e badhAM ekArtha che.] 3. grahaNa-visarjana = grahaNa-tyAga. = Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 408 aprtikrussttmupdhimpraarthniiymsNytjnaiH| mUrchAdijananarahitaM gRhNAtu zramaNo ydypylpm|| 223 / / yaH kilopadhiH sarvathA bandhAsAdhakatvAdapratikruSTaH, saMyamAdanyatrAnucitatvAdasaMyatajanAprArthanIyo, rAgAdipariNAmamantareNa dhAryamANatvAnmUrchAdijananarahitazca bhavati, sa khlvprtissiddhH| ato yathoditasvarUpa evopadhirupAdeyo, na punaralpo'pi ythoditvipryst-svruupH|| 223 / / athotsarga eva vastudharmo , na punarapavAda ityupadizati kiM kiMcaNa tti takkaM apuNabbhavakAmiNodha dehe vi| saMga tti jiNavariMdA nnippddikmmttmudditttthaa|| 224 / / saMyamarahitasyAsaMyatajanasyAnabhilaSaNIyam , mucchAdijaNaNarahidaM paramAtmadravyavilakSaNabahirdravyamamatvarUpamU rakSaNArjanasaMskArAdidoSajananarahitam , geNhadu samaNo jadi vi appaM gRhNAtu zramaNo yamapyalpaM pUrvoktamupakaraNopadhiM yadyapyalpaM tathApi pUrvoktocitalakSaNameva grAhyaM, na ca tadviparItamadhikaM vetybhipraayH|| 223 / / atha sarvasaGgaparityAga eva zreSThaH, zeSamazakyAnuSThAnamiti prarUpayati-kiM kiMcaNa tti takaM kiM kiMcanamiti tarkaH, kiM kiMcanaM parigraha iti tarko vicAraH kriyate taavt| ksy| apuNabbhavakAmiNo apunarbhavakAminaH anntjnyaanaadictussttyaatmkmokssaa-bhilaassinnH| adha aho, deho vi deho'pi anvayArtha:- [ yadyapi alpam ] male. thoDo choya to59, [apratikruSTam ] 4 manihita hoya, [asaMyatajanaiH aprArthanIyaM] asaMyata 4nothI prArthanIya choya sane [mUrchAdijananarahitaM] 4 bhuuhin|| 4nana rahita choya-[upadhiM] sevA 4 udhine [zramaNaH ] zrama [gRhAtu] a6 ro. TIkAH- je upadhi sarvathA baMdhano asAdhaka hovAthI aniMdita che, saMyama sivAya anyatra anucita hovAthI asaMyati jano vaDe *aprArthanIya che ane rAgAdipariNAma vinA dhAraNa karavAmAM Avato hovAthI mUrchAdinA utpAdana rahita che, te kharekhara aniSiddha che. AthI yathokta svarUpavALo upadhi ja upAdeya che, paraMtu thoDo paNa yathokta svarUpathI viparIta svarUpavALo upadhi upAdeya nathI. 223. pe, 'utsa.[ 4 vastudharma cha, apavAda nahi' oma 75:ze cha: kayama anya parigraha hoya jyAM kahI dehane parigraha aho! mokSecchane deheya niSpatikarma upadeze jino ? 224. * prArthanIya = nahi 427pAyogya; manirichata. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra kiM kiJcanamiti tarka: apunarbhavakAmino'tha dehe'pi / saGga iti jinavarendrA niHprtikrmtvmuddissttvntH|| 224 / / [ bhagavAnazrI 66 atra zrAmaNyaparyAyasahakArikAraNatvenApratiSidhyamAne'tyantamupAttadehe'pi paradravyatvAt parigraho'yaM na nAmAnugrahArhaH kintUpekSya evetyapratikarmatvamupadiSTavanto bhagavanto'rhaddevAH / atha ta zuddhAtmatattvopalambhasambhAvanarasikasya puMsaH zeSo'nyo'nupAttaH parigraho varAkaH kiM nAma syAditi vyakta eva hi teSAmAkUtaH / ato'vadhAryate utsarga eva vastudharmo na punarapavAdaH / idamatra tAtparyaM, vstudhrmtvaatprmnairgrnthymevaavlmbym|| 224 / / saMga tti saGgaH parigraha iti hetoH jiNavariMdA jinavarendrAH kartAraH NippaDikammattamuddiTThA niHpratikarmatvamupadiSTavantaH / zuddhopayogalakSaNaparamopekSAsaMyamabalena dehe'pi niHpratikAritvaM kathitavanta iti / tato jJAyate mokSasukhAbhilASiNAM nizcayena dehAdisarvasaGgaparityAga evocito'nyastUpacAra eveti|| 224 / / evamapavAdavyAkhyAnarUpeNa dvitIyasthale gAthAtrayaM gatam / athaikAdazagAthAparyantaM strInirvANanirAkaraNamukhyatvena vyAkhyAnaM karoti / tadyathA - zvetAmbara - matAnusArI ziSyaH pUrvapakSaM karoti pecchadi Na hi iha logaM paraM ca samaNiMdadesido dhammo / dhammamhi tamhi kamhA viyappiyaM liMgamitthINaM / / 20 / / anvayArthaH- [ atha ] bhe [ jinavarendrAH ] navareMdra abhilASIne, [ saGgaH iti ] 'heDa parigraha che' khema duhIne, [niHpratikarmatvam ] apratirbhaya (saMsArarahita ) [ uddiSTavantaH ] kiJcanam iti tarkaH] temano khevo Azaya cheDe tene anya parigraha to zAno hoya ? 1. upAtta 2. anupAtta = aprApta. prApta; bhajelo... TIkA:- ahIM, zrAmaNyaparyAyanuM sahakA2I kAraNa hovAthI jeno niSedha karavAmAM Avyo nathI evA atyaMta upAtta dehamAM paNa, 'A (deha) paradravya hovAthI parigraha che, kharekhara te anugrahayogya nathI paNa upekSAyogya ja che' ema kahIne, bhagavaMta advaitadevoe apratikarmapaNuM upadezyuM che; to pachI tyAM zuddhAtmatattvanI upalabdhinI saMbhAvanAnA rasika puruSane zeSa anya 'anupAtta parigraha bicAro zAno hoya-evo temano (-arhatadevono ) Azaya vyakta ja che. AthI nakkI thAya che ke-utsarga ja vastudharma che, apavAha nahi. A ahIM tAtparya che ke vastudharma hovAthI parama nigraMthapaNuM ja avalaMbavAyogya che. 224. [ apunarbhavakAminaH ] mokSanA [ dehe api ] hemAM pA upadezyuM che, to pachI [ kiM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA atha ke'pavAdavizeSA ityupadizati uvayaraNaM jiNamagge liMgaM jahajAdarUvamidi bhaNidaM / guruvayaNaM pi ya viNao suttajjhayaNaM ca NiddidvaM / / 225 / / pecchadi Na hi iha logaM niruparAganijacaitanyanityopalabdhibhAvanAvinAzakaM khyAtipUjAlAbharUpaM prekSate na ca hi sphuTaM iha lokam / na ca kevalamiha lokaM paraM ca svAtmaprAptirUpaM mokSaM vihAya svargabhogaprAptirUpaM paraM ca paralokaM ca necchati / sa kaH / samaNiMdadesido dhammo zramaNendradezito dharma:, jinendropadiSTa ityarthaH / dhammamhi tamhi kamhA dharme tasmin kasmAt viyappiyaM vikalpitaM nirgranthaliGgAdvastraprAvaraNena pRthkkRtm| kim / liMgaM sAvaraNacihnam / kAsAM sNbndhi| itthINaM strINAmiti puurvpkssgaathaa|| 20 / / atha parihAramAha Nicchayado itthINaM siddhI Na hi teNa jammaNA diTThA / tamhA tappaDirUvaM viyappiyaM liMgamitthINaM / / 21 / / Nicchayado itthINaM siddhI Na hi teNa jammaNA diTThA nizcayataH strINAM narakAdigativilakSaNAnantasukhAdiguNasvabhAvA tenaiva janmanA siddhirna dRSTA, na kathitA / tamhA tappaDirUvaM tasmAtkAraNAttatpratiyogyaM sAvaraNarUpaM viyappiyaM liMgamitthINaM nirgranthaliGgAtpRthaktvena vikalpitaM kathitaM liGgaM prAvaraNasahitaM cihnam / kAsAm / strINAmiti / / *21 / / mokSapratibandhakaM pramAdabAhulyaM darzayati atha strINAM paiDIpamAdamaiyA edAsiM vitti bhAsiyA pmdaa| tamhA tAo pamadA pamAdabahulA tti NiddiTThA / / 22 / / 411 paiDIpamAdamaiyA prakRtyA svabhAvena pramAdena nirvRttA pramAdamayI / kA kartrI bhavati / edAsiM vitti| etAsAM strINAM vRttiH pariNatiH / bhAsiyA pamadA tata eva nAmamAlAyAM pramadAH pramadAsaMjJA bhASitAH striyH| tamhA tAo pamadA yata eva pramadAsaMjJAstAH striyaH, tasmAttata eva pamAdabahulA ti NiddiTThA niHpramAdaparamAtmatattvabhAvanAvinAzakapramAdabahulA iti nirdiSTAH / / 22 / / atha tAsAM mohAdibAhulyaM darzayati saMti dhuvaM pamadANaM mohapadosA bhayaM duguMchA y| citte cittA mAyA tamhA tAsiM Na NivvANaM / / 23 / / have, apavAdanA kayA vizeSo che te kahe cheH janmyA pramANe rUpa bhAkhyuM upakaraNa jinamArgamAM, guruvacana ne sUtrAdhyayana, vaLI vinaya paNa upakaraNamAM. 225. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 412 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMDu: upakaraNaM jinamArge liGgaM yathAjAtarUpamiti bhnnitm| guruvacanamapi ca vinayaH sUtrAdhyayanaM ca nirdissttm|| 225 / / saMti dhuvaM pamadANaM santi vidyante dhruvaM nizcitaM pramadAnAM striinnaam| ke te| mohapadosA bhayaM duguMchA ya mohAdirahitAnantasukhAdiguNasvarUpamokSakAraNapratibandhakAH mohapradveSabhayaduguMchA-pariNAmAH, citte cittA mAyA kauTilyAdirahitaparamabodhAdipariNateH pratipakSabhUtA citte manasi citrA vicitrA mAyA, tamhA tAsiM Na NivvANaM tata eva tAsAmavyAbAdhasukhAdyanantaguNAdhArabhUtaM nirvANaM naastiitybhipraayH|| *23 / / athaitadeva draDhayati Na viNA vaTTadi NArI ekkaM vA tesu jiivloymhi| Na hi saMuDaM ca gattaM tamhA tAsiM ca saMvaraNaM / / 24 / / Na viNA vaTTadi NArI na vinA vartate nArI ekkaM vA tesu jIvaloyamhi teSu nirdoSiparamAtmadhyAnavighAtakeSu pUrvoktadoSeSu madhye jIvaloke tvekamapi doSaM vihAya Na hi saMuDaM ca gattaM na hi sphuTaM saMvRttaM gAtraM ca zarIraM, tamhA tAsiM ca saMvaraNaM tata eva ca tAsAM saMvaraNaM vastrAvaraNaM kriyata iti|| *24 / / atha punarapi nirvANapratibandhakadoSAndarzayati cittassAvo tAsiM sithillaM attavaM ca pkkhlnnN| vijjadi sahasA tAsu a uppAdo suhmmnnuaannN|| 125 / / _ vijjadi vidyate tAsu a tAsu ca striissu| kim| cittassAvo cittasravaH, niHkAmAtmatattvasaMvittivinAzakacittasya kAmodrekeNa sravo rAgasArdrabhAvaH, tAsiM tAsAM strINAM, sithillaM zithilasya bhAvaH zaithilyaM, tadbhavamuktiyogyapariNAmaviSaye cittadADhAbhAvaH sattvahInapariNAma ityarthaH, attavaM ca pakkhalaNaM Rtau bhavamArtavaM praskhalanaM raktasravaNaM, sahasA jhaTiti, mAse mAse dinatrayaparyantaM cittazaddhivinAzako raktasravo bhavatItyarthaH, uppAdo suhamamaNuANaM utpAda utpattiH suukssmlbdhypryaaptmnussyaannaamiti|| *25 / / athotpattisthAnAni kathayati liMgamhi ya itthINaM thaNaMtare nnaahikkkhpdesesu| bhaNido suhumuppAdo tAsiM kaha saMjamo hodi|| 26 / / liMgamhi ya itthINaM thaNaMtare NAhikakkhapadesesu strINAM liGge yonipradeze, stanAntare, nAbhipradeze, kakSapradeze ca, bhaNido suhumuppAdo eteSu sthAneSu sUkSmamanuSyAdijIvotpAdo bhnnitH| ete pUrvokta anvayArtha:- [ yathAjAtarUpam liGgaM ] yathAta35 liMga (-4nmyA pramA) 35 me 4 siM) te [ jinamArge] namAmi [ upakaraNam iti bhaNitam ] 75429 // vAma mAyuM cha; [ guruvacanaM ] gurunAM yana, [ sUtrAdhyayanaM ca sUtrona adhyayana [ca ] sane [vinayaH api] vinaya 59 [ nirdiSTam ] 35429 // 4he the. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA yo hi nAmApratiSiddho'sminnupadhirapavAdaH, sa khalu nikhilo'pi zrAmaNyaparyAyasahakArikAraNatvenopakArakArakatvAdupakaraNabhUta eva na punaranyaH / tasya tu vizeSAH sarvAhAryavarjitasahajarUpApekSitayathAjAtarUpatvena bahiraGgaliGgabhUtAH kAyapudgalAH, zrUyamANatatkAla doSAH puruSANAM kiM na bhavantIti cet / evaM na vaktavyaM, strISu bAhulyena bhvnti| na cAstitvamAtreNa smaantvm| ekasya viSakaNikAsti, dvitIyasya ca viSaparvato'sti kiM samAnatvaM bhavati / kiMtu puruSANAM prathamasaMhananabalena doSavinAzako muktiyogyavizeSasaMyamo'sti / tAsi kaha saMjamo hodi tataH kAraNAttAsAM kathaM saMyamo bhavatIti / / *26 / / atha strINAM tadbhavamuktiyogyAM sakalakarmanirjarAM niSedhayati jadi daMsaNeNa suddhA suttajjhayaNeNa cAvi sNjuttaa| ghoraM caradi va cariyaM itthissa Na NijjarA bhaNidA / / 27 / / 413 jadi daMsaNeNa suddhA yadyapi darzanena samyaktvena zuddhA, suttajjhayaNe cAvi saMjuttA ekAdazAGgasUtrAdhyayanenApi saMyuktA, ghora caradi va cariyaM ghoraM pakSopavAsamAsopavAsAdi cAritraM, itthissa Na NijjarA bhaNidA tathApi strIjanasya tadbhavakarmakSayayogyA sakalanirjarA na bhaNiteti bhaavH| kiMca yathA prathamasaMhananAbhAvAtstrI saptamanarakaM na gacchati, tathA nirvANamapi / "puMvedaM vedaMtA purisA je khavagaseDhimArUDhA / sesodayeNa vi tahA jhANuvajuttA ya te du sijjhaMti' iti gAthAkathitArthAbhiprAyeNa bhAvastrINAM kathaM nirvANamiti cet / tAsAM bhAvastrINAM prathamasaMhananamasti, dravyastrIvedAbhAvAttadbhavamokSapariNAmapratibandhakatIvrakAmodreko'pi nAsti / dravya-strINAM prathamasaMhananaM nAstIti kasminnAgame kathitamAsta iti cet / tatrodAharaNagAthA-'' aMtimatigasaMghaDaNaM NiyameNa ya kmmbhuumimhilaannN| AdimatigasaMghaDaNaM Natthi tti jiNehiM NiddidvaM ' ' / / atha matam - yadi mokSo nAsti tarhi bhavadIyamate kimarthamarjikAnAM mahAvratAropaNam / parihAramAha- tadupacAreNa kulvyvsthaanimittm| na copacAraH sAkSAdbhavitumarhati agnivat krUro'yaM devadatta ityAdivat / tathAcoktam - mukhyAbhAve sati prayojane nimitte copacAraH pravartate / kiMtu yadi tadbhave mokSo bhavati strINAM tarhi zatavarSadIkSitAyA arjikAyA adyadine dIkSitaH TIkA:- AmAM je aniSiddha upadhi apavAda che, te badhoya kharekhara evoja che ke je zrAmaNyaparyAyanA sahakArI kAraNa tarIke upakAra karanAro hovAthI upakaraNabhUta che, bIjo nahi. tenA vizeSo ( bhedo ) A pramANe che: (1) sarva AhArya rahita sahaja rUpathI apekSita evA (sarva AhArya rahita ) yathAjAtarUpapaNAne lIdhe je bahiraMga liMgabhUta che = 1. AhArya bahArathI lAvavAmAM AvatuM; kRtrima; aupAdhika [ sarva kRtrima-aupAdhika bhAvothI rahita evuM je muninA AtmAnuM sahaja rUpa te, vastrAbhUSaNAdika sarva kRtrimatAothI rahita yathAjAtarUpapaNAnI apekSA rAkhe che arthAt muninA AtmAnuM rUpadazA-sahaja hovAthI deha paNa yathAjAta ja hovo joIe; mATe yathAjAtarUpapaNuM te munipaNAnuM bAhya liMga che. ] Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 414 pravacanasAra [ bhagavAna zrI bodhakagurugIryamANAtmatattvadyotakasiddhopadezavacanapudgalAH, tathAdhIyamAnanityabodhakAnAdinidhanazuddhAtmatattvadyotanasamarthazrutajJAnasAdhanIbhUtazabdAtmakasUtrapudgalAzca , zuddhAtmatattvavyaJjakadarzanAdi sAdhuH kathaM vandyo bhvti| saiva prathamataH kiM na vandyA bhavati saadhoH| kiMtu bhavanmate mallitIrthakaraH strIti kathyate, tdpyyuktm| tIrthakarA hi samyagdarzanavizuddhyAdiSoDazabhAvanA: pUrvabhave bhAvayitvA pshcaadbhvnti| samyagdRSTe: strIvedakarmaNo bandha eva nAsti, kathaM strI bhvissytiiti| kiMca yadi mallitIrthakaro vAnyaH ko'pi vA strI bhUtvA nirvANaM gataH tarhi strIrUpapratimArAdhanA kiM na kriyate bhvdbhiH| yadi pUrvoktadoSAH santi strINAM tarhi sItArukmiNIkuntIdraupadIsubhadrAprabhRtayo jinadIkSAM gRhItvA viziSTatapazcaraNena kathaM SoDazasvarge gatA iti cet| parihAramAha-tatra doSo nAsti, tasmAtsvargAdAgatya puruSavedena mokSaM yaasyntygre| tadbhavamokSo nAsti, bhavAntare bhavatu, ko doSa iti| idamatra tAtparyam-svayaM vastusvarUpameva jJAtavyaM, paraM prati vivAdo na krtvyH| ksmaat| vivAde rAgadveSotpattirbhavati, tatazca zuddhAtmabhAvanA nshytiiti|| 27 / / athopasaMhArarUpeNa sthitapakSaM darzayati tamhA taM paDirUva liMgaM tAsiM jiNehiM nniddittuN| kularUvavaojuttA samaNIo tssmaacaaraa|| 128 / / tamhA yasmAttadbhave mokSo nAsti tasmAtkAraNAt taM paDirUvaM liMga tAsiM jiNehiM NiddiTuM tatpratirUpaM vastraprAvaraNasahitaM liGga cihaM lAJchanaM tAsAM strINAM jinavaraiH sarvaurnirdiSTaM kthitm| kularUvavaojuttA samaNIo lokaduguJchArahitatvena jinadIkSAyogyaM kulaM bhaNyate, antaraGganirvikAracittazuddhijJApakaM bahiraGganirvikAraM rUpaM bhaNyate, zarIrabhaGgarahitaM vA atibAlavRddhabuddhivaikalyarahitaM vayo bhaNyate, taiH kularUpavayobhiryuktAH kularUpavayoyuktA bhvnti| kaaH| shrmnnyo'rjikaaH| punarapi kiNvishissttaaH| tassamAcArA tAsAM strINAM yogyastadyogya AcArazAstravihitaH samAcAra AcAra AcaraNaM yAsAM tAstatsamAcArA iti|| *28 / / athedAnIM puruSANAM dIkSAgrahaNe varNavyavasthAM kathayati evAM kAyapudgalo; (2) jemanuM zravaNa karavAmAM Ave che evA, tatkALabodhaka, guru vaDe kahevAmAM AvatAM, Atmatattvadyotaka, siddha upadezarUpa vacanapudgalo; tema ja (3) jemanuM adhyayana karavAmAM Ave che evAM, nityabodhaka, anAdinidhana zuddha Atmatattvane prakAzavAmAM samartha zrutajJAnanA sAdhanabhUta, zabdAtmaka sUtrapugalo; ane (4) zuddha Atmatattvane vyakta 1. tatkALabodhaka = te kALe ja (upadezakALe ja) bodha denArAM [ zAstrazabdo sadA bodhanAM nimittabhUta hovAthI nityabodhaka kahevAmAM AvyA che, guvacano upadezakALe ja bodhanAM nimittabhUta hovAthI tatkALabodhaka hevAmA mAyA cha.] 2. Atmatattvadyotaka = Atmatattvane samajAvanArAM-prakAzanArAM 3. siddha = saNa; rAmamA; sabhova; mayUDa. [guruno upaheza siddha-saNa-rAmamAcha.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA paryAyatatpariNatapuruSavinItatAbhiprAyapravartakacittapudgalAzca kAyavadvacanamanasI api na vastudharmaH / / 225 / / bhvnti| vaNNesu tIsu ekko kallANaMgo tavosaho vayasA / sumuha kucchArahido liMgaggahaNe havadi joggo / / 29 / / vaNNesu tIsu ekko varNeSu triSveka: baahmnnksstriyvaishyvrnnessvekH| kallANaMgo kalyANAGga ArogyaH / tavosaho vayasA tapaHsahaH tpHkssmH| ken| ativRddhabAlatvarahitavayasA / sumuho nirvikArAbhyantaraparamacaitanyapariNativizuddhijJApakaM gamakaM bahiraGganirvikAraM mukhaM yasya, mukhAvayavabhaGgarahitaM vA sa bhavati sumukhaH / kucchArahido lokamadhye duraacaaraadypvaadrhitH| liMgaggahaNe havadi joggo evaMguNaviziSTapuruSo jinadIkSAgrahaNe yogyo bhavati / yathAyogyaM scchuudraadypi|| 29 / / atha nizcayanayAbhiprAyaM kathayati jo rayaNattayaNAso so bhaMgo jiNavarehiM NiddiTTho / sesaM bhageNa puNo Na hodi sallehaNAariho / / 30 / / = 415 idamatra tAtparyaM, jo rayaNattayaNAso so bhaMgo jiNavarehiM NiddiTTho yo ratnatrayanAzaH sa bhaGgo jinvrairnirdissttH| vizuddhajJAnadarzanasvabhAvanijaparamAtmatattvasamyak zraddhAjJAnAnuSThAnarUpo yo'sau nizcayaratnatrayasvabhAvastasya vinAzaH sa eva nizcayena nAzo bhaGgo jinavarairnirdiSTaH / sesaM bhaMgeNa puNo zeSabhaGgena punaH zeSakhaNDamuNDavAtavRSaNAdibhaGgena Na hodi sallehaNAariho na bhavati sallekhanArhaH / lokaduguJchAbhayena nirgrantharUpayogyo na bhavati / kaupInagrahaNena tu bhAvanAyogyo bhavatItyabhiprAyaH / / * 30 / / evaM strInirvANanirAkaraNavyAkhyAnamukhyatvenaikAdazagAthAbhistRtIyaM gatam / sthalaM atha pUrvoktasyopakaraNarUpApavAda ka2nA2 darzanAdika je paryAyo te-rUpe pariNamelA puruSa pratye vinItatAno abhiprAya pravartAvanArAM cittapudgalo. (apavAdamArgamAM je u5ka2NabhUta upadhino niSedha nathI tenA uparokta cAra bhedo che. ) A ahIM tAtparya che ke kAyAnI mAphaka vacana ane mana paNa vastudharma nathI. bhAvArtha:- je zramaNane zrAmaNyaparyAyanA sahakArI kAraNabhUta, sarva kRtrimatAothI rahita yathAjAta rUpa sanmukha vRtti jAya, tene kAyAno parigraha che; je zramaNane guru-upadezanA zravaNamAM vRtti rokAya, tene vacanapuddagalono parigraha che; je zramaNane sUtrAghyayanamAM vRtti rokAya, tene sUtrapuddagalono parigraha che; ane je zramaNane yogya puruSanA vinayarUpa pariNAma thAya, tene mananAM pudgalono parigraha che. joke A parigraho upakaraNabhUta hovAthI apavAda mArgamAM temano niSedha nathI, topaNa teo vastudharma nathI. 225. 1. vinItatA vinaya; namratA. [ samyagdarzanAdi paryAye pariNamelA puruSa pratye vinayabhAve pravartavAmAM mananAM puddagalo nimittabhUta che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 416 pravacanasAra [ bhagavAna zrIathApratiSiddhazarIramAtropadhipAlanavidhAnamupadizati ihalogaNirAvekkho appaDibaddho parammi loymhi| juttAhAravihAro rahidakasAo have smnno|| 226 / / ihalokanirApekSaH apratibaddhaH parasmin loke| yuktAhAravihAro rahitakaSAyo bhavet shrmnnH|| 226 / / anAdinidhanaikarUpazuddhAtmatattvapariNatatvAdakhilakarmapudgalavipAkAtyantaviviktasvabhAvatvena rahitakaSAyatvAttadAtvamanuSyatve'pi samastamanuSyavyavahArabahirbhUtatvenehalokanirApekSatvAttathA vyAkhyAnasya vizeSavivaraNaM karoti-idi bhaNidaM iti bhaNitaM kthitm| kim| uvayaraNaM upkrnnm| kv| jiNamagge jinoktmokssmaarge| kimupkrnnm| liMgaM zarIrAkArapudgalapiNDarUpaM drvylinggm| kiNvishissttm| jahajAdarUvaM yathAjAtarUpaM, yathAjAtarUpazabdenAtra vyavahAreNa saMgapari nagnarUpaM, nizcayenAbhyantareNa zuddhabubaikasvabhAvaM prmaatmsvruupN| guruvayaNaM pi ya guruvacanamapi, nirvikAraparamacijjyotiHsvarUpaparamAtmatattvapratibodhakaM sArabhUtaM siddhopadezarUpaM guruupdeshvcnm| na kevalaM gurUpadezavacanaM, suttajjhayaNaM ca AdimadhyAntavarjitajAtijarAmaraNarahitanijAtmadravyaprakAzakasUtrAdhyayanaM ca, prmaagmvaacnmityrthH| NiddiTuM upakaraNarUpeNa nirdiSTaM kthitm| viNao svakIyanizcayaratnatrayazuddhirnizcayavinayaH, tadAdhArapuruSeSu bhaktipariNAmo vyvhaarvinyH| ubhayo'pi vinayapariNAma upakaraNaM bhavatIti nirdissttH| anena kimuktaM bhavati-nizcayena cturvidhmevopkrnnm| anyadupakaraNaM vyavahAra iti|| 225 / / atha yuktAhAravihAra-lakSaNatapodhanasya svarUpamAkhyAti-ihalogaNirAvekkho ihalokanirApekSa:, TatotkIrNajJAyakaikasvabhAvanijAtmasaMvittivinAzaka have, aniSiddha evo je zarIramAtra upadhi tenA pAlananI vidhi upadeza cheH A lokamAM nirapekSa ne paraloka-aNapratibaddha che; sAdhu zAyarahita, tethI yuta '2-vihArI che. 226. anvayArtha:- [zramaNaH ] zrama [ rahitakaSAyaH ] pAyarahita vartato tho [ihalokanirapekSaH] // soma nirapekSa bhane [parasmin loke] 52. somai [apratibaddhaH] pratibaddha zevAthA [ yuktAhAravihAraH bhavet ] * yut|62vihaarii hoya che. TIkA:- anAdinidhana ekarUpa zuddha AtmatattvamAM pariNata hovAne lIdhe zramaNa samasta karmapudgalanA vipAkathI atyaMta vivikta (-bhinna) svabhAva vaDe kapAyarahita hovAthI, te kALe (vartamAna kALe) manuSyapaNuM hovA chatAM paNa (pote) samasta manuSyavyavahArathI * yu'tAvihArI = (1) yogya (-6thita) maa||2-vihaaraanno. (2) yu'taan| arthAta yogaan| maa2vihAravALo; yogapUrvaka (-AtmasvabhAvamAM joDANa sahita) AhAra-vihAravALo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 417 bhaviSyadamAdibhAvAnubhUtitRSNAzUnyatvena paralokApratibaddhatvAca, paricchedyArthopalambhaprasiddhyarthapradIpapUraNotsarpaNasthAnIyAbhyAM zuddhAtmatattvopalambhaprasiddhyarthataccharIrasambhojanasaJcalAnAbhyAM yuktAhAravihAro hi syAta shrmnnH| idamatra tAtparyama-yato hi rahitakaSAyaH tato na taccharIrAnurAgeNa divyazarIrAnurAgeNa vAhAravihArayorayuktyA prvrtet| zuddhAtmatattvopalambhasAdhakazrAmaNyaparyAyapAlanAyaiva kevalaM yuktAhAravihAraH syaat|| 226 / / atha yuktAhAravihAraH sAkSAdanAhAravihAra evetyupadizatijassa aNesaNamappA taM pi tavo tappaDicchagA smnnaa| aNNaM bhikkhamaNesaNamadha te samaNA annaahaaraa|| 227 / / khyAtipUjAlAbharUpehalokakAGkSArahitaH, appaDibaddho parammi loyamhi apratibaddhaH parasmin loke, tapazcaraNe kRte divyadevastrIparivArAdibhogA bhavantIti, evaMvidhaparaloke pratibaddho na bhavati, juttAhAravihAro have yuktAhAravihAro bhvet| sa kH| samaNo shrmnnH| punarapi kthNbhuutH| o ni:kaSAyasvarUpasaMvittyavaSTambhabalena rhitkssaayshceti| ayamatra bhAvArtha:-yo'sau ihalokaparalokanirapekSatvena niHkaSAyatvena ca pradIpasthAnIyazarIre tailasthAnIyaM grAsamAtraM datvA ghaTapaTAdiprakAzyapadArthasathAnIyaM nijaparamAtmapadArthameva nirIkSate sa eva yuktAhAravihAro bhavati, punaranyaH zarIrapoSaNanirata iti|| 226 / / atha paJcadazapramAdaistapodhanaH pramatto bhavatIti pratipAdayati 'bahirbhata hovAne lIdhe A loka pratye nirapekSa (niHspRha) che, tema ja bhaviSyamAM thanArA devAdi bhAvo anubhavavAnI tRSNAthI zUnya hovAne lIdhe para loka pratye apratibaddha che; tethI, jema ya padArthonA jJAnanI siddhine mATe (-ghaTapaTAdi padArthone jovA mATe ja) dIvAmAM tela pUravAmAM Ave che ane dIvAne khaseDavAmAM Ave che tema, zramaNa zuddha AtmatattvanI upalabdhinI siddhine mATe (zuddhAtmAne prApta karavA mATe ja) te zarIrane khavaDAvato ane calAvato hovAthI yuktAhAravihArI hoya A ahIM tAtparya che: zramaNa kapAyarahita che tethI te zarIranA (-vartamAna manuSya-zarIranA) anurAgathI ke divya zarIranA (-bhaviSyanA devazarIranA) anurAgathI e AhAra-vihAramAM ayuktapaNe pravartato nathI; zuddha AtmatatvanI upalabdhinA sAdhakabhUta grAmapyaparyAyanA pAlanane mATe ja kevaLa yutAhAravihArI hoya che. 226. have yuktAhAravihArI sAkSAt anAhAravihArI (-anAhArI ane avihArI ) ja che ema upadeze cha: AtmA aneSaka te ya tapa, tatsiddhimAM udhata rahI 14-meSamisa vajI, tethI anADArI muni. 227. 1. pahibhUta = 562; 2hita; sIna. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 418 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM yasyAneSaNa AtmA tadapi tapaH tatpratyeSakAH shrmnnaaH| anyanaikSamaneSaNamatha te zramaNA anaahaaraaH|| 227 / / svayamanazanasvabhAvatvAdeSaNAdoSazanyabhaikSyatvAcca, yaktAhAra: sAkSAdanAhAra eva syaat| tathAhi-yasya sakalakAlameva sakalapudgalAharaNazUnyamAtmAnamavabuddhyamAnasya sakalAzanatRSNAzUnyatvAtsvayamanazana eva svabhAvaH, tadeva tasyAnazanaM nAma tapo'ntaraGgasya balIyastyAta; iti kRtvA ye taM svayamanazanasvabhAvaM bhAvayanti zramaNAH, tatpratiSiddhaye caiSaNAdoSazUnya kohAdiehi cauhi vi vikahAhi thiNdiyaannmtthehiN| samaNo havadi pamatta uvajutto nnehnniddaahiN|| *31 / / havadi krodhAdipaJcadazapramAdarahitacicamatkAramAtrAtmatattvabhAvanAcyutaH san bhvti| sa ka: krtaa| samaNo sukhaduHkhAdisamacitta: shrmnnH| kiMviziSTo bhvti| pamatto pramattaH prmaadii| kaiH kRtvaa| kohAdiehi cauhi vi caturbhirapi krodhAdibhiH, vikahAhi strIbhaktacorarAjakathAbhiH, tahiMdiyANamatthehiM tathaiva paJcendriyANAmathaiH sprshaadivissyaiH| punarapi kiNruupH| uvajutto upayuktaH prinntH| kaabhyaam| NehaNiddAhiM snehnidraabhyaamiti|| *31 / / atha yuktAhAravihAratapodhanasvarUpamupadizati- jassa yasya muneH saMbandhI appA aatmaa| kiNvishissttH| aNesaNaM svakIyazuddhAtmatattvabhAvanotpanna anvayArtha:- [yasya AtmA aneSaNaH] leno AtmA 59||2hit cha (arthAta 4 anazanasvabhAvI mAmAne to hoyAne sIdhe svabhAvathI mAranI 427 / 2hita cha) [ tat ati tapaH] tene ta 59 ta5 cha; (jI) [ tatpratyeSakAH] tene prAta 42vA bhATe (-anazana-svAbhAvI mAtmAne paripU[5 prAsa. 121 // bhATe) prayatna 32 // 2 // [zramaNAH ] sevA 4 zrama temane [anyat bhaikSam ] anya (-s135thI hI mevI) mi|| [aneSaNam ] ass9|| vin| (-meSauoSa rahita) hoya cha; [atha] tathA [ te zramaNAH] te zrama [anAhArAH ] anArI che. TIkAH- (1) svayaM anazanasvabhAvI hovAthI (arthAta potAnA AtmAne svayaM anazanasvabhAvI to hovAthI) bhane (2) meSauoSazanya bhikSAvANo hopAthI, yutAhArI (yuktAhAravALo zramaNa ) sAkSAta anAhArI ja che. te A pramANeH-sadAya samasta pudagalanA AhArathI zUnya evA AtmAne jANato thako samasta azanaSNA rahita hovAne lIdhe jeno svayaM anazana ja svabhAva che, te ja tene anazana nAmanuM tapa che, kAraNa ke aMtaraMganuM vizeSa baLavAnapaNuM che. -Ama samajIne je zramaNo (1) AtmAne svayaM anazanasvabhAvI bhAve che (-samaje che, anubhave che ) ane (2) tanI siddhine mATe (-1e pratine mATe) meSauoSa 1. svayaM = potAnI meLe; potAthI, sahajapaNe. [ potAnA AtmAne svayaM anazanasvabhAvI jANavo te ja anazana nAmanuta5 .] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 419 manyadbhakSaM caranti, te kilAharanto'pyanAharanta iva yuktAhAratvena svabhAvaparabhAvapratyayabandhAbhAvAtsAkSAdanAhArA eva bhvnti| evaM svayamavihArasvabhAvatvAtsamitizuddhavihAratvAcca yukta-vihAraH sAkSAdavihAra eva syAt ityanuktamapi gmyeteti|| 227 / / atha kuto yuktAhAratvaM siddhyatItyupadizati kevaladeho samaNo dehe Na mama tti rhidprikmmo| Ajutto taM tavasA aNigahiya appaNo sattiM / / 228 / / kevaladehaH zramaNo dehe na mameti rhitprikrmaa| AyuktavAMstaM tapasA anigUhyAtmanaH shktim|| 228 / / sukhAmRtAhAreNa tRptatvAnna vidyate eSaNamAhArAkAGkSA yasya sa bhavatyaneSaNaH, taM pi tavo tasya tadeva nizcayena nirAhArAtmabhAvanArUpamupavAsalakSaNaM tapaH, tappaDicchagA samaNA tatpratyeSakA: zramaNAH, tannizcayopavAsalakSaNaM tapaH pratIcchanti tatpratyeSakAH shrmnnaaH| punarapi kiM yessaam| aNNaM nijaparamAtmatattvAdanyadbhinnaM heym| kim| aNesaNaM annasyAhArasyaiSaNaM vAcchA annaissnnm| kthNbhuutm| bhikkhaM bhikSAyAM bhavaM bhaikssyN| adha atha aho, te samaNA aNAhArA te anazanAdi-guNaviziSTA: zramaNA AhAragrahaNe'pyanAhArA bhvnti| tathaiva ca niHkriyaparamAtmAnaM ye bhAvayanti, paJcasamitisahitA viharanti ca, te vihAre'pyavihArA bhvntiityrthH|| 227 / / atha tadevAnAhAraka tvaM prakArAntareNa prAha-kevaladeho zUnya evI anya (-pararUpa) bhikSA Acare che, teo AhAra karatA hovA chatAM AhAra na karatA hoya evA hovAthI sAkSAt anAhArI ja che, kAraNa ke yuktAhArIpaNAne lIdhe temane svabhAva tema ja parabhAvanA nimitte baMdha thato nathI. e pramANe (jema yuktAhArI sAkSAt anAhArI ja che ema kahevAmAM AvyuM te pramANe), (1) svayaM avihArasvabhAvI hovAthI ane (2) samitizuddha (-IryAsamiti vaDe zuddha evA) vihAravALo hovAthI yuktavihArI (-yuktavihAravALo zramaNa ) sAkSAta avihArI ja che-ema, anukta hovA chatAM 595 (-uthAmA nahi chovA chata 595), sama4. 227. have, (zramaNane) yuktAhArIpaNuM kaI rIte siddha thAya che te upadeze che: kevalazarIra muni tyAMya mAruM na jANI vaNa-pratikarma che, nija zaktinA gopana vinA tapa sAtha tana yojela che. 228. anvayArtha:- [ kevaladehaH zramaNa:] uvaNahI zrama (-4ne mAtra he635 parigraha 04 parne cha mevA munise) [ dehe] hem| 59 [ na mama iti] 'bhArI nathI' mema samalane Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 420 pravacanasAra | [ bhagavAna zrIkuMdakuMda yato hi zramaNa: zrAmaNyaparyAyasahakArikAraNatvena kevaladehamAtrasyopadhe: prasahyApratiSedhakatvAtkevaladehatve satyapi dehe 'kiM kiMcaNa' ityAdiprAktanasUtradyotitaparamezvarAbhiprAyaparigraheNa na nAma mamAyaM tato nAnagrahArha: kintapekSya eveti parityaktasamastasaMskAratvAdrahitaparikarmA syaat| tatastanmamatvapUrvakAnucitAhAragrahaNAbhAvAdyuktAhAratvaM siddhyet| yatazca samastAmapyAtmazaktiM prakaTayannanantarasUtroditenAnazanasvabhAvalakSaNena tapasA taM dehaM sarvArambheNAbhiyuktavAn syAt, tata AhAragrahaNapariNAmAtmakayogadhvaMsAbhAvAdyuktasyaivAhAreNa ca yuktAhAratvaM siddhayetA 228aaaa kevaladeho'nyaparigraharahito bhvti| sa ka: krtaa| samaNo nindAprazaMsAdisamacittaH shrmnnH| tarhi kiM dehe mamatvaM bhvissyti| naivN| dehe vi mamattarahidaparikammo dehe'pi mamatvarahitaparikarmA, 'mamattiM parivajjAmi NimmamattiM uvtttthido| AlaMbaNaM ca me AdA avasesAiM vosre||'' iti zlokakathitakrameNa dehe'pi mmtvrhitH| Ajutto taM tavasA AyuktavAn AyojitavAMstaM dehaM tpsaa| kiM kRtvaa| aNigUhiya anigUhya prcchaadnmkRtvaa| kaaN| appaNo sattiM AtmanaH shktimiti| anena [ rahitaparizarmA] parikarma rahita vartatAM thakAM, [mAtmana:] potAnA AtmAnI [za$i] zaktine [ ni[hya] gopavyA vinA [ tapasa] tapa sAthe [taM] tene (-dehane) [ gAyupvIna yukta karyo (joDyo) che. TIkAH- zrAmasyaparyAyanA sahakArI kAraNa tarIke kevaLa dehamAtra upadhine zramaNa jorathI-huThathI nahi niSedhato hovAne lIdhe te kevaLa dehavALo che; ema (dehavALo) hovA chatAM paNa, 'jiM viva[ ' ityAdi pUrvasUtra (224 mI gAthA) vaDe prakAzita karavAmAM AvelA paramezvaranA abhiprAyanuM grahaNa karI "A (deha) kharekhara mAro nathI, tethI te anugrahyogya nathI paraMtu upekSAyogya ja che' ema dehamAM samasta saMskArane choDala hovAthI parikarma rahita che; tethI tene dehanA mamatvapUrvaka anucita AhAragrahaNano abhAva hovAne lIdhe yuktAhArIpaNuM siddha thAya che. vaLI (bIjI rIte), teNe (Atmazaktine jarAya gopavyA vinA) saghaLIye Atmazaktine pragaTa karIne, chellA sUtra (227 mI gAthA) dvArA kahevAmAM AvelA anazanasvabhAvalakSaNa tapa sAthe te dehane sarva AraMbhathI (udyamathI) yukta karyo (-joDyo) che; tethI AhAragrahaNanA pariNAmasvarUpa je yogadhvasa teno abhAva hovAne lIdhe teno AhAra yuktano (yogIno ) AhAra che; mATe tene yuktAhArIpaNuM siddha thAya che. 1. parikarma = zobhA; zaNagAra; saMskAranuM pratikarma 2. anazanasvabhAvalakSaNa tapa = anazanasvabhAva jenuM lakSaNa che evuM ta5. [ je AtmAnA anazana svabhAvane jANe che tene anazanasvabhAvalakSaNa tapa varte che.] 3. yogadhvaMsa = yogano nAza. [ "AhAra grahavAno AtmAno svabhAva che" evA pariNAme pariNamavuM te yogadhvaMsa che. zramaNane Avo yogadhvasa nahi hovAthI te yukta arthAt yogI che ane tethI teno AhAra yuktAhAra arthAta yogIno AhAra che] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 421 atha yuktAhArasvarUpaM vistareNopadizati ekkaM khalu taM bhattaM appaDipuNNodaraM jahAladdhaM / caraNaM bhikkheNa divA Na rasAvekkhaM Na mdhumNsN|| 229 / / eka: khalu sa bhakta: apratipUrNodaro ythaalbdhH| bhaikSAcaraNena divA na rasApekSo na mdhumaaNsH|| 229 / / ekakAla evAhAro yuktAhAraH, tAvataiva zrAmaNyaparyAyasahakArikAraNazarIrasya dhaarnn-tvaat| anekakAlastu zarIrAnurAgasevyamAnatvena prasahya hiMsAyatanIkriyamANo na yuktaH, kimuktaM bhavati-yaH ko'pi dehAccheSaparigrahaM tyaktvA dehe'pi mamatvarahitastathaiva taM dehaM tapasA yojayati sa niyamena yuktAhAravihAro bhvtiiti|| 228 / / atha yuktAhAratvaM vistareNAkhyAti-ekka khala taM bhattaM ekakAla eva khala hi sphaTa sa bhakta AhAro yktaahaarH| ksmaat| evabhaktenaiva nirviklpsmaadhishkaarikaarnnbhuutshriirsthitisNbhvaat| sa ca kthNbhuutH| appaDipuNNodaraM yathAzaktyA nyuunodrH| bhAvArtha:- zramaNa be prakAre yuktAhArI siddha thAya che: (1) zarIra para mamatva nahi hovAthI tene ucita ja AhAra hoya che tethI te yuktAhArI arthAt ucita (3) AhAravALo che. vaLI (2) AhAragrahaNa AtmAno svabhAva nathI' evA pariNAmasvarUpa yoga zramaNane vartato hovAthI te zramaNa yukta arthAt yogI che ane tethI teno AhAra yuktAhAra arthAt yogIno AhAra che. 228. have yuktAhAranuM svarUpa vistArathI upadeze che: AhAra te eka ja, UNodara ne yathA-upalabdha che, bhikSA vaDe, divase, rasecchAhIna, vaNa-madhumAMsa che. 229. anvayArthaH- [7] kharekhara [sa: bhap:] te AhAra (-yuktAhAra) [: ] eka vakhata, [pratipUra:] UNodara, [ yathAna dha: ] yathAlabdha (-jevo maLe tevo), [ maikSAvarabena] bhikSAcaraNathI, [ vivA] divase, [na rasApekSa:] rasanI apekSA vinAno ane [na madhumAMra:] madhamAMsa rahita hoya che. TIkA- eka vakhata AhAra te ja yuktAhAra che, kAraNa ke teTalAthI ja zramaNya-paryAyanA sahakArI kAraNabhUta zarIra Take che. [ ekathI vadhAre vakhata AhAra te yuktAhAra nathI ema nIce pramANe be prakAre siddha thAya che: ] (1) aneka vakhata AhAra to zarIranA anurAgathI sevavAmAM Avato hovAthI atyaMtapaNe 'hiMsAyatana karavAmAM Avato thako yukta 1. hiMsAyatana = hiMsAnuM sthAna. [ ekathI vadhAre vakhata AhAra karavAmAM zarIrano anurAga hoya che tethI te AhAra atyaMtapaNe hiMsAnuM sthAna bane che, kAraNa ke zarIrano anurAga te ja sva-hiMsA che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 422 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda zarIrAnurAgasevakatvena na ca yuktsy| apratipUrNodara evAhAro yuktAhAraH, tsyaivaaprtihtyogtvaat| pratipUrNodarastu pratihatayogatvena kathaJcit hiMsAyatanIbhavan na yuktaH, pratihatayogatvena na ca yuktsy| yathAlabdha evAhAro yuktAhAraH, tasyaiva vishesspriytvlkssnnaanuraagshuunytvaat| ayathAlabdhastu vizeSapriyatvalakSaNAnurAgasevyamAnatvena prasahya hiMsAyatanIkriyamANo na yuktaH, vizeSapriyatvalakSaNAnurAgasevakatvena na ca yuktsy| bhikSAcaraNenaivAhAro yuktAhAraH, tsyaivaarmbhshuunytvaat| abhaikSAcaraNena tvArambhasambhavAtprasiddhahiMsAyatana jahAladdhaM yathAlabdho, na ca svecchaalbdhH| caraNaM bhikkheNa bhikSAcaraNenaiva labdho, na ca svpaaken| divA divaiva, na ca raatrau| Na rasAvekkhaM rasApekSo na bhavati, kiMtu sarasavirasAdau smcittH| Na madhumaMsaM amadhumAMsaH, amadhumAMsa ityupalakSaNena AcArazAstrakathitapiNDazuddhikrameNa samastAyogyAhArarahita iti| etAvatA kimuktaM bhvti| evaMviziSTavizeSaNayukta evAhAra-stapodhanAnAM yuktaahaarH| kasmAditi (yogya) nathI (arthAta te yuktAhAra nathI); vaLI (2) aneka vakhata AhArano sevanAra zarIranA anurAga vaDe sevanAro hovAthI te AhAra yuktano (yogIno) nathI (arthAt te yuktAhAra nathI). apUrNodara AhAra te ja yuktAhAra che, kAraNa ke te ja pratihata yoga vinAno che. [ pUrNodara AhAra yuktAhAra nathI ema nIce pramANe be prakAre siddha thAya cheH ] (1) pUrNodara AhAra to pratita yogavALo hovAthI kathaMcita hiMsAyatana banato thako yukta (yogya) nathI; vaLI (2) pUrNodara AhAra karanAra pratihata yogavALo hovAthI te AhAra yuktano (yogIno) nathI. yathAlabdha AhAra te ja yuktAhAra che, kAraNa ke te ja (AhAra) vizeSapriyatAsvarUpa anurAgathI zUnya che. (1) ayathAlabdha AhAra to vizeSapriyatAsvarUpa anurAga vaDe sevavAmAM Avato hovAthI atyaMtapaNe hiMsAyatana karavAmAM Avato thako yukta (-yogya) nathI; vaLI (2) ayathAlabdha AhArano sevanAra vizeSapriyatAsvarUpa anurAga vaDe sevanAro hovAthI te AhAra yuktano (-yogIno) nathI. bhikSAcaraNathI AhAra te ja yuktAhAra che. kAraNa ke te ja AraMbhazunya che. (1) abhikSAcaraNathI (bhikSAcaraNa sivAyano) je AhAra temAM to AraMbhano saMbhava hovAne lIdhe hiMsAyatanapaNuM prasiddha hovAthI te AhAra yukta (yogya) nathI; vaLI 1. yukta = AtmasvabhAvamAM joDANavALo; yogI. 2. apUrNodara = peTa bharIne nahi evo; UNodara. 3. pratihata = haNAyela; naSTa; rokAyela; vidhra pAmela 4. yoga = AtmasvabhAvamAM joDANa 5. ayathAlabdha = jevo maLe tevo nahi paNa potAnI pasaMdagIno, svecchAlabdha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 423 tvena na yukta:; evaMvidhAhArasevanavyaktAntarazuddhitvAnna ca yuktsy| divasa evAhAro yuktAhAraH, tadeva smygvloknaat| adivase tu samyagavalokanAbhAvAdanivAryahiMsAyatanatvena na yuktaH, evaMvidhAhArasevanavyaktAntarazuddhitvAnna ca yuktsy| arasApekSa evAhAro yuktAhAraH, tsyaivaantHshuddhisundrtvaat| rasApekSastu antarazuddhyA prasahya hiMsAyatanIkriyamANo na yuktaH, antarazuddhisevakatvena na ca yuktsy| amadhumAMsa evAhAro yuktAhAraH, tsyaivaahiNsaaytntvaat| samadhumAMsastu hiMsAyatanatvAnna yuktaH, evaMvidhAhArasevanavyaktAntarazuddhitvAnna ca yuktsy| madhumAMsamatra hiMsAyatanopalakSaNaM, tena samastahiMsAyatanazUnya evAhAro yuktaahaarH|| 229 / / cet| cidAnandaikalakSaNanizcayaprANarakSaNabhUtA rAgAdivikalpopAdhirahitA yA tu nizcayanayenAhiMsA, tatsAdhakarUpA bahiraGgaparajIvaprANavyaparopaNanivRttirUpA dravyAhiMsA ca, sA dvividhApi tatra yuktAhAre / yastu tadviparItaH sa yuktAhAro na bhvti| kasmAditi cet| tadvilakSaNabhUtAyA dravyabhAvarUpAyA hiMsAyAH sdbhaavaaditi|| 229 / / atha vizeSeNa mAMsadUSaNaM kathayati pakkesu a Amesu a vipaccamANAsu mNspesiisu| saMtattiyamuvavAdo tajjAdINaM nnigodaannN|| 32 / / jo pakkamapakkaM vA pesI maMsassa khAdi phAsadi vaa| so kila NihaNadi piMDaM jIvANamaNegakoDINaM / / 233 / / (jumma) (2) sevA maa2|| sevanamA (sevanAnI) aNtrN| azuddhi vyati. (-pragaTa ) hovAthI te. mA682. yutino (-yogAnI ) nathI. divase AhAra te ja yuktAhAra che, kAraNa ke te ja samyak (barAbara) joI zakAya che. (1) adivase (divasa sivAyanA vakhatamAM) AhAra to samyaka joI zakAto nathI tethI tene hiMsAyatanapaNuM anivArya hovAthI te AhAra yukta ( -yogya) nathI; vaLI (2) evA AhAranA sevanamAM aMtaraMga azuddhi yati hovAthI te mAhA2 yutino (-yogAno) nathI. rasanI apekSA vinAno AhAra te ja yuktAhAra che, kAraNa ke te ja aMtaraMga zuddhithI suMdara che. (1) rasanI apekSAvALo AhAra to aMtaraMga azuddhi vaDe atyaMtapaNe hiMsAyatana karavAmAM Avato thao yuta (-yogya) nathI; 4jI (2) teno sevanA2 mNt| azuddhi 43 sevanArI hovAthI te bhaa|2 yutino ( -yogAno) nathI. madha-mAMsa rahita AhAra te ja yuktAhAra che, kAraNa ke tene ja hiMsAyatanapaNAno abhAva che. (1) madha-mAMsa. sahita mA2. to hiMsAyatana hopAthI yuti. (-yogya) nathI; vaNI (2) sevA AhAranA sevanamAM aMtaraMga azuddhi vyakta hovAthI te AhAra yuktano (-yogIno) nathI. ahIM madhamAMsa hiMsAyatananuM upalakSaNa che tethI (madha-mAMsa rahita AhAra yuktAhAra che" e kathana dvArA ema samajavuM ke) samastahiMsAyatanazUnya AhAra te ja yuktAhAra che. 229. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 424 pravacanasAra [ bhagavAnazrI athotsargApavAdamaitrIsausthityamAcaraNasyopadizatibAlo vA vuDDo vA samabhihado vA puNo gilANo vaa| cariyaM caradu sajoggaM mUlacchedo jadhA Na hvdi|| 230 / / bAlo vA vRddho vA zramAbhihato vA punarlAno vaa| caryAM caratu svayogyAM mUlacchedo yathA na bhvti|| 230 / / bhaNita itydhyaahaarH| sa kH| uvavAdo vyvhaarnyenotpaadH| kiNvishissttH| saMtattiyaM sAntatiko nirntrH| keSAM sNbndhii| NigodANaM nizcayena / nidhanatvenotpAdavyayarahitAnAmapi nigodjiivaanaam| punarapi kthNbhuutaanaam| tajjAdINaM tadvarNatadgandhatadrasatatsparzatvena tajjAtInAM maaNsjaatiinaam| kaasvdhikrnnbhuutaasu| maMsapesIsu mAMsapezISu mAMsakhaNDeSa kthNbhuutaas| pakkesa a Amesa a vipaccamANAsa pakkAsa cAmAsu ca vipacyamAnAsviti prthmgaathaa| jo pakkamapakkaM vA yaH kartA pakkAmapakvAM vA pesI pezI khnnddm| ksy| maMsassa maaNssy| khAdi nijazuddhAtmabhAvanotpannasukhasudhAhAramalabhamAnaH san khAdati bhakSati, phAsadi vA sparzati vA, so kila NihaNadi piMDaM sa kartA kila lokoktyA paramAgamoktyA vA nihanti pinnddm| kessaam| jIvANaM jiivaanaam| ktisNkhyopetaanaam| aNegakoDINaM anekkottiinaamiti| atredamuktaM bhavatizeSakandamUlAdyAhArAH kecanAnantakAyA apyagnipakvAH santaH prAsukA bhavanti, mAMsaM punaranantakAyaM bhavati tathaiva cAgnipakkamapakvaM pacyamAnaM vA prAsukaM na bhvti| tena kaarnnenaabhojymbhkssnniiymiti|| *32-33 / / atha pANigatAhAraH prAsuko'pyanyasmai na dAtavya ityupAdizati appaDikuTuM piMDaM pANigayaM Neva deymnnnnss| dattA bhottumajoggaM bhutto vA hodi pddikuttttho||134|| have utsarga ane apavAdathI maitrI vaDe AcaraNanuM susthitapaNe upadeze che: vRddhatya, 5 // viSe, sAnatya, zrAMta 6 viNe, caryA caro nijayogya, je rIta mULa chedana thAya che. 230. sanvayArtha:- [bAlaH vA] , [vRddhaH vA] vRddha, [zramAbhihataH vA] 'zrAMta [punaH glAnaH vA] 8 dAna zrama [ malacchedaH] bhajano cha [ yathA na bhavati ] 8 rIte na thAya tarI [ svayogyAM] potAne yogya [caryAM caratu] maay25|| sAyarI. 1. susthita = sArI sthitivANu; mAnA, 68 2. zrAMta = zrabhita; thoDato. 3. sAna = vyAdhiyasta; rogI; huI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 425 bAlavRddhazrAntaglAnenApi saMyamasya zuddhAtmatattvasAdhanatvena mUlabhUtasya chedo na yathA syAttathA saMyatamya svasya yogymtikrkshmevaacrnnmaacrnniiymityutsrgH| bAlavRddhazrAntaglAnena zarIrasya zuddhAtmatattvasAdhanabhUtasaMyamasAdhanatvena mUlabhUtasya chedo na yathA syAttathA bAlavRddhazrAntaglAnasya svasya yogyaM mRdevaacrnnmaacrnniiymitypvaadH| bAlavRddhazrAntaglAnena saMyamasya zuddhAtmatattvasAdhanatvena mUlabhUtasya chedo na yathA syAttathA saMyatasya svasya yogyamatikarkazamAcaraNamAcaratA zarIrasya zuddhAtmatattvasAdhanabhUtasaMyamasAdhanatvena mUlabhUtasya chedo na yathA syAt tathA bAlavRddhazrAntaglAnasya svasya yogyaM mRdvapyAcaraNamAcaraNI-yamityapavAdasApekSa utsrgH| bAlavRddhazrAntaglAnena zarIrasya zuddhAtmatattvasAdhanabhUta-saMyamasAdhanatvena appaDikuTuM piMDaM pANigayaM Neva deyamaNNassa apratikRSTa AgamAviruddha AhAra: pANigato hastagato naiva deyo, na dAtavyo'nyasmai, dattA bhottumajoggaM datvA pazcAdbhoktamayogyaM, bhUtto vA hodi paDikaTTho kathaMcita bhUkto vA, bhojanaM kRtavAna, tarhi pratikRSTo bhavati, prAyazcittayogyo bhavatI ayamatra bhAvaH-hastagatAhAraM yo'sAvanyasmai na dadAti tasya nirmohAtmatattvabhAvanArUpaM nirmohatvaM jJAyata iti|| *34 / / atha nizcayavyavahArasaMjJayorutsargApavAdayoH kathaMcitpara-sparasApekSabhAvaM sthApayan cAritrasya rakSAM darzayati-carada carata, aacrt| kim| cariyaM caaritrmnusstthaanm| kthNbhuutm| sajoggaM svayogyaM, svkiiyaavsthaayogym| kathaM yathA bhvti| mUlacchedo jadhA Na havadi mUlacchedo yathA na bhvti| sa kaH kartA crti| bAlo vA vuDDo vA samabhihado vA puNo gilANo vA bAlo vA, vRddho vA, zrameNAbhihitaH pIDitaH zramAbhihato vA, glAno vyAdhistho veti| tadyathA-utsargApavAda 21st:- pANa-vRddha-zrAMta-sAne 59 (arthAta, pANa, vRddha, zramita khAna shrm| 59) saMyamano-ke je (saMyama) zuddhAtmatattvanuM sAdhana hovAthI mULabhUta che teno-cheda je rIte na thAya te rIte, saMyata evA potAne yogya ati karkaza (-kaThora) AcaraNa ja AcaravuM, e pramANe utsarga che. jANa-vRddha-zrAMta-dAne (arthAt ||nn, vRddha, zramita : sAna zrama) zarIrano- 4 (zarIra) zuddhAtmatattvanA sAdhanabhUta saMyamanuM sAdhana hovAthI mULabhUta che teno cheda je rIte na thAya te rIte, bALa-vRddha-zrAMta-glAna evA potAne yogya (arthAt bALa, vRddha, zramita ke glAna evo je pote tene yogya) bhU6 (-Domana) saay29|| 4 mAya2y, me prabhArI apavAda . bALa-vRddha-zrAMta-glAne saMyamano-ke je zuddhAtmatattvanuM sAdhana hovAthI mULabhUta che teno cheda je rIte na thAya te rIte saMyata evA potAne yogya ati karkaza AcaraNa AcaratAM, (teNe) zarIrano-ke je zuddhAtmatattvanA sAdhanabhUta saMyamanuM sAdhana hovAthI mULabhUta che teno (paNa)-cheda je rIte na thAya te rIte bALa-vRddha-zrAMta-glAna evA potAne yogya mRdu AcaraNa paNa AcaravuM, e pramANe apavAsApekSa utsacha. 1. apavAdasApekSa = apavAdanI apekSA sahita Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 426 pravacanasAra [ bhagavAnazrI.puM mUlabhUtasya chedo na yathA syAttathA bAlavRddhazrAntaglAnasya svasya yogyaM mRdvAcaraNamAcaratA saMyamasya zuddhAtmatattvasAdhanatvena mUlabhUtasya chedo na yathA syAttathA saMyatasya svasya yogymtikrkshmpyaacrnnmaacrnniiymityutsrgsaapeksso'pvaadH| ataH sarvathotsargApavAdamaitryA sausthityamAcaraNasya vidheym|| 230 / / athotsargApavAdavirodhadauHsthamAcaraNasyopadizati AhAre va vihAre desaM kAlaM samaM khamaM uvadhiM / jANittA te samaNo vaTTadi jadi appalevI so|| 231 / / lakSaNaM kathyate taavt| svazuddhAtmanaH sakAzAdanyadbAhyAbhyantaraparigraharUpaM sarvaM tyAjyamityutsargo nizcayanayaH sarvaparityAgaH paramopekSAsaMyamo vItarAgacAritraM zuddhopayoga iti yaavdekaarthH| tatrAsamartha: puruSaH zuddhAtmabhAvanAsahakAribhUtaM kimapi prAsukAhArajJAnopakaraNAdikaM gRhAtItyapavAdo vyavahAranaya ekadezaparityAgaH tathAcApahRtasaMyamaH sarAgacAritraM zubhopayoga iti yaavdekaarthH| tatra zuddhAtmabhAvanAnimittaM sarvatyAgalakSaNotsarge durdharAnuSThAne pravartamAnastapodhana: zuddhAtmatattvasAdhakatvena mUlabhUtasaMyamasya saMyamasAdhakatvena mUlabhUtazarIrasya vA yathA chedo vinAzo na bhavati tathA kimapi prAsukAhArAdikaM gRhAtItyapavAdasApekSa utsargo bhnnyte| yadA punarapavAdalakSaNe'pahRtasaMyame pravartate tadApi zuddhAtmatattvasAdhakatvena mUlabhUtasaMyamasya saMyamasAdhakatvena mUlabhUtazarIrasya vA yathocchedo vinAzo na bhavati tathotsargasApekSatvena prvrtte| tathA pravartata iti ko'rthH| yathA saMyamavirAdhanA na bhavati tathetyutsargasApekSo'pavAda itybhipraay|| 230 / / bALa-vRddha-zrAMta-glAne zarIrano-ke je zuddhAtmatattvanA sAdhanabhUta saMyamanuM sAdhana hovAthI mULabhUta che teno cheda je rIte na thAya te rIte bALa-vRddha-zrAMta-glAna evA potA maay29|| sAyaratai, (ta) saMyamano-34 zuddhAtmatatpanu sAdhana hovAthI bhuNabhUta cheteno (59)cheda je rIte na thAya te rIte sayata evA potAne yogya ati karkaza AcaraNa paNa AcaravuM, e pramANe utsargasApekSa apavAda che. AthI (ema kahyuM ke, sarvathA (sarva prakAre) utsarga ne apavAdanI maitrI vaDe AcaraNanuM susthita5j 42. 230. have utsarga ane apavAdanA virodha (-amaitrI) vaDe AcaraNanuM duHsthitapaNe thAya che ema (upadeze cha: jo deza-kALa tathA kSamA-zrama-upadhine muni jANIne varte ahAravihAramAM, to alpalapI zramaNa te. 231. 1. du:sthita = parAna sthitivANu; 12 // avAra; pAyAlA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 427 AhAre vA vihAre dezaM kAlaM zramaM kssmaamupdhim| jJAtvA tAn zramaNo vartate yadyalpalepI sH|| 231 / / atra kSamAglAnatvaheturupavAsaH, bAlavRddhatvAdhiSThAnaM zarIramupadhiH, tato bAlavRddhazrAntaglAnA eva tvaakRssynte| atha dezakAlajJasyApi bAlavRddhazrAntaglAnatvAnurodhenAhAravihArayoH pravartamAnasya mRdAcaraNapravRttatvAdalpo lepo bhavatyeva, tdvrmutsrgH| dezakAlajJasyApi bAlavRddhazrAntaglAnatvAnurodhenAhAravihArayoH pravartamAnasya mRdAcaraNapravRttatvAdalpa eva lepo bhavati, tdvrmpvaadH| dezakAlajJasyApi bAlavRddhazrAntaglAnatvAnurodhenAhAra athApavAdanirapekSamutsarga tathaivotsarganirapekSamapavAdaM ca niSedhayaMzcAritrarakSaNAya vyatirekadvAreNa tamevArthaM draDhayati-vaTTadi vartate prvrtte| sa kaH krtaa| samaNo zatrumitrAdisamacittaH shrmnnH| yadi kim| jadi appalevI so yadi cedalpalepI stokasAvadho bhvti| kyorvissyyorvrtte| AhAre va vihAre tpodhnyogyaahaarvihaaryoH| kiM kRtvA pUrvaM / jANittA jnyaatvaa| kaan| te tAn karmatApannAn; desaM kAlaM samaM khamaM uvadhiM dezaM. kAlaM. mArgAdizramaM. kSamAM kSamatAmapavAsAdi-viSaye zaktiM. upadhiM bAlavRddhazrAntaglAnasaMbandhinaM zarIramAtropadhiM parigrahamiti paJca dezAdIna tpodhnaacrnnshkaaribhuutaaniti| tathAhi-pUrvakathitakrameNa tAvaddudharAnuSThAnarUpotsarge vartate; tatra ca prAsukAhArAdigrahaNanimittamalpalepaM anvayArtha:- [ yadi] o [zramaNaH ] zrama [ AhAre vA vihAre ] mA2 athavA vikSAramA [ dezaM] deza, [ kAlaM] , [zramaM] zrama, [kSamAM] 'kSamatA tathA [ upadhiM ] 75dhine [tAn jJAtvA] ne [vartate ] pravata / saH alpalepI] to ta malapopI hoya cha TIkA- kSamatA tathA glAnatAno hetu upavAsa che ane bALapaNA tathA vRddhapaNAnuM adhiSThAna (5dhi-zarI2. cha, tethI maha (2Ima) paann-vRddh-shraaNt-8|| 4 yAma Aye cha (arthAta bhUga gAthAmAM je kSamA. upadhi vagere zabdo che teno Azaya kheMcIne TIkAmAM "bALa, vRddha, zrAMta. glAna" e zo 4 1|52vaamaaN Ave che). dezakAlajJane paNa, jo te bALa vRddha-zrAMta-glAnatvanA anurodha vaDe ( arthAt bAlava, vRddhatva, zrAMtatva athavA glAnatvane anusarIne) AhAravihAramAM pravarte to mUdu AcaraNamAM pravartavAthI alpa 25 thAya cha 04 (-sapano tana amAva thato nathI). tethI utsarga sAro che. dezakAlajJane paNa, jo te bALa-vRddha-zrAMta-glAnatvanA anurodha vaDe AhAravihAramAM pravarte to mUdu AcaraNamAM pravartavAthI alpa ja lepa thAya che (-vizeSa lepa thato nathI), tethI apavAda sAro che. 1. kSamatA = zati; sahanazati; dhI24. 2. dezasan = deza-ThANane nAra; zino e. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 [ bhagavAnazrI 66 vihArayoralpalepabhayenApravartamAnasyAtikarkazAcaraNIbhUyAkrameNa zarIraM pAtayitvA suralokaM prApyodvAntasamastasaMyamAmRtabhArasya tapaso'navakAzatayAzakyapratikAro mahAn lepo bhavati, tanna zreyAnapavAdanirapekSa utsargaH / dezakAlajJasyApi bAlavRddhazrAntaglAnatvAnurodhenAhAravihArayoralpalepatvaM vigaNayya yatheSTaM pravartamAnasya mRdvAcaraNIbhUya saMyamaM virAdhyAsaMyatajanasamAnIbhUtasya tadAtve tapaso'navakAzatayAzakyapratikAro mahAn lepo bhavati, tanna shreyaanutsrgnirpeksso'pvaadH| ataH sarvathotsargApavAdavirodhadausthityamAcaraNasya pratiSedhyaM tadarthameva sarvathAnugamyazca parasparasApekSotsargApavAdavijRmbhitavRttiH syAdvAdaH / / 231 / / Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates dRSTA yadi na pravartate tadA ArtadhyAnasaMklezena zarIratyAgaM kRtvA pUrvakRtapuNyena devaloke smutpdyte| tatra saMyamAbhAvAnmahAn lepo bhavati / tataH kAraNAdapavAdanirapekSamutsargaM tyajati, zuddhAtmabhAvanAsAdhakamalpalepaM bahulAbhamapavAdasApekSamutsargaM svIkaroti / tathaiva ca pUrvasUtroktakrameNApahRtasaMyamazabdavAcye'pavAde pravartate tatra ca pravartamAnaH san yadi kathaMcidauSadhapathyAdisAvadyabhayena vyAdhivyathAdipratIkAramakRtvA zuddhAtmabhAvanAM na karoti tarhi mahAn lepo bhavati; athavA pratIkAre pravartamAno'pi harItakIvyAjena guDabhakSaNavadindriyasukhalAmpaTyena saMyamavirAdhanA karoti tadApi mahAn lepo bhavati / tataH kAraNAdutsarganirapekSamapavAdaM tyaktvA zuddhAtmabhAvanA-rUpaM zubhopayogarUpaM vA saMyamamavirodhayannauSadhapathyAdinimitto dezakAlajJane paNa, jo te bALa-vRddha-zrAMta-glAnatvanA anurodha vaDe je AhAravihAra tenAthI thatA alpa lepanA bhayane lIdhe temAM na pravarte to (arthAt apavAdanA Azraye thatA alpa baMdhanA bhayane lIdhe utsarganI haTha karI apavAdamAM na pravarte to), ati karkaza AcaraNarUpa thaIne akrame zarIra pADI nAkhIne devalokane pAmIne jeNe samasta saMyamAmRtano samUha vamI nAkhyo che evA tene tapano avakAza nahi rahevAthI, jeno pratikAra azakaya che evo mahAna lepa thAya che, tethI apavAdanirapekSa utsarga zreya nathI. pravacanasAra dezakAlajJane paNa, jo te bALa-vRddha-zrAMta glAnatvanA anurodha vaDe je AhAravihAra tenAthI thatA alpa lepane nahi gaNIne temAM yatheSTa pravarte to (arthAt apavAdathI thatA alpa baMdha pratye bedarakAra thaIne utsargarUpa dhyeyane cUkIne apavAdamAM svacchaMde pravarte to), mRdu AcaraNarUpa thaIne saMyama virodhIne asaMyata jana samAna thayelA evA tene te kALe tapano avakAza nahi rahevAthI, jeno pratikA2 azakaya che evo mahAna lepa thAya che, tethI utsarganirapekSa apavAda zreya nathI. 1. yatheSTa AthI ( ema kahyuM ke ) utsarga ane apavAdanA virodha vaDe thatuM je AcaraNanuM du:sthitapaNuM te sarvathA niSedhya (tyAjya ) che ane, te arthe ja, paraspara sApekSa evA utsarga ane apavAda vaDe jenI vRtti ( - hayAtI, artha ) pragaTa thAya che vo syAhavAha sarvathA anugamya ( anusarayAyogya ) che. = icchA pramANe; marajI pramANe. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 429 kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA ityevaM caraNaM purANapuruSairjuSTaM viziSTAdarai rutsargAdapavAdatazca vicaradbahvIH pRthgbhuumikaaH| Akramya kramato nivRttimatulAM kRtvA yatiH sarvatazcitsAmAnyavizeSabhAsini nijadravye karotu sthitim||15|| -ityAcaraNaprajJApanaM smaaptm| tpannAlpasAvadyamapi bahuguNarAzimutsargasApekSamapavAdaM sviikrotiitybhipraayH|| 231 / / evaM 'uvaya-raNaM jiNamagge' ityAdyekAdazagAthAbhirapavAdasya vizeSavivaraNarUpeNa caturthasthalaM vyaakhyaatm| iti pUrvoktakrameNa 'Na hi Niravekkho cAgo' ityAditriMzadgAthAbhiH sthalacatuSTayenApavAdanAmA dvitIyAntarAdhikAra: smaaptH| ataH paraM caturdazagAthAparyantaM zrAmaNyAparanAmA mokSamArgAdhikAraH kthyte| tatra catvAri sthalAni bhvnti| teSu prathamataH AgamAbhyAsamukhyatvena 'eyaggagado samaNo' ityAdi yathAkrameNa prathamasthale gaathaactussttym| tadanantaraM bhedAbhedaratnatrayasvarUpameva mokSamArga iti vyAkhyAnarUpeNa 'AgamapuvvA diTThI' ityAdi dvitIya bhAvArtha- jyAM sudhI zuddhopayogamAM ja lIna na thaI javAya tyAM sudhI zramaNe AcaraNanI susthiti arthe utsarga ne apavAdanI maitrI sAdhavI joIe. teNe potAnI nirbaLatAno khyAla rAkhyA vinA ekalA utsargano Agraha rAkhIne kevaLa ati karkaza AcaraNanI haTha na karavI joIe, tema ja utsargarUpa dhyeyane cUkIne ekalA apavAdanA Azraye kevaLa mUdu AcaraNarUpa zithilatA paNa na sevavI joIe. huTha paNa na thAya ane zithilatA paNa na sevAya ema vartavuM joIe. sarvajJa bhagavAnano mArga anekAnta che. potAnI dazA tapAsIne je rIte ekaMdare lAbha thAya te rIte vartavAno bhagavAnano upadeza che. potAnI game te (sabaLa ke nirbaLI sthiti hoya to paNa eka ja prakAre vatavuM evo jinamArga nathI. 231. [ have zloka dvArA AtmadravyamAM sthira thavAnuM kahIne "AcaraNaprajJApana' pUrNa karavAmAM Ave che. ] [ artha:-] e pramANe viziSTa "AdaravALA purANa puruSoe seveluM, utsarga ane apavAda dvArA ghaNI pRthaka pRthaka bhUmikAomAM vyApatuM je caraNa (-cAritra) tene yati prApta karIne, kramaza: atula nivRtti karIne, caitanyasAmAnya ane caitanyavizeSarUpa jeno prakAza che evA nijadravyamAM sarvataH sthiti karo. A rIte AcaraNaprajJApana samApta thayuM. * zArdUlavikrIDita chaMda * Adara = kALajI; sAvadhAnI: prayatna bahumAna. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 430 pravacanasAra [ bhagavAnazrI.puM atha zrAmaNyAparanAmna mokSamArgasyaikaNyalakSaNasya prjnyaapnm| tatra tanmUlasAdhanabhUte prathamamAgama eva vyApArayati eyaggagado samaNo eyaggaM Nicchidassa atthesu| NicchitI Agamado AgamaceTThA tado jetttthaa|| 232 / / aikAmyagataH zramaNaH aikAmyaM nizcitasya arthessu| nizcitirAgamata AgamaceSTA tato jyesstthaa|| 232 / / zramaNo hi tAvadaikAmyagata eva bhvti| aikAyaM tu nizcitArthasyaiva bhvti| arthanizcayastvAgamAdeva bhvti| tata Agama eva vyApAraH pradhAnataraH, na cAnyA gtirsti| yato na khalvAgamamantareNArthA nizcetuM zakyante, tasyaiva hi trismyprvRtttrilkssnnsklpdaarthsaarthyaathaatmyaavgmsusthitaantrngggmbhiirtvaat| na cArthanizcayamantareNaikAmyaM siddhyet, sthale suutrctussttym| ataHparaM dravyabhAvasaMyamakathanarUpeNa 'cAgo ya aNAraMbho' ityAdi tRtIyasthale gaathaactussttym| tadanantaraM nizcayavyavahAramokSamArgopasaMhAramukhyatvena 'mujjhadi vA' ityAdi caturthasthale gaathaadvym| evaM sthalacatuSTayena tRtIyAntarAdhikAre smudaaypaatnikaa| tadyathA-athaikAgyagataH zramaNo have zrApya jenuM bIjuM nAma che evA ekAgratAlakSaNavALA mokSamArganuM prajJApana che. temAM prathama, tenA (-mokSamArganA) bhUgasAdhanabhUta mAgamamA 4 vyApAra (-pravRtti) 2rAye cha: zrAmapya jyAM aikAgya, ne aikAgya vastunizcaye, nizcaya bane Agama vaDe, Agamapravartana mukhya che. 232. anvayArtha:- [zramaNaH ] zrama[ aikANyagataH] meyatAne prA. loya cha; [ aikAyaM ] meta [artheSu nizcitasya] 5rthon| nizcayavaMtane hoya cha; [ nizcitiH] (parthono) nizcaya [AgamataH ] bhAgama dvArA thAya cha; [ tataH] tathA [AgamaceSTA ] mAmamA vyApAra [ jyeSThA ] mulya TIkA:- prathama to, zramaNa kharekhara ekAgratAne prApta ja hoya che; ekAgratA padArthonA nizcayavaMtane ja hoya che; ane padArthono nizcaya Agama dvArA ja thAya che; tethI AgamamAM ja vyApAra pradhAnata2. (-vizeSa pradhAna) cha; bhI gati (-nIlo 2sto ) nathI. tenuM // 29 // 2 // prabhA cha : kharekhara Agama vinA padArthono nizcaya karI zakAto nathI; kAraNa ke Agama ja, jene traNe kALe (utpAda-vyaya-dhrauvyarUpa) traNa lakSaNo pravarte che evA sakaLapadArthasArthanA yathAtatha jJAna vaDe susthita aMtaraMgathI gaMbhIra che (arthAta AgamanuM ja aMtaraMga sarva Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 431 yato'nizcitArthasya kadAcinnizcikIrSAkulitacetasaH samantato dolAyamAnasyAtyantataralatayA, kadAciccikIrSAjvaraparavazasya vizvaM svayaM sisRkSorvizvavyApArapariNatasya pratikSaNavijRmbhamANakSobhatayA. kadAcidababhakSAbhAvitasya vizvaM svayaM bhogyatayopAdAya rAgadveSadoSakalmASitacittavatteriSTAniSTavibhAgena pravartitadvaitasya prativastupariNamamAnasyAtyantavisaMSThulatayA, kRtanizcayaniHkriyanirbhogaM yugapadApItavizvamapyavizvatayaikaM bhagavantamAtmAnamapazyataH santataM vaiyagyameva syaat| na caikAgyamantareNa zrAmaNyaM siddhyet, yato naikANyasyAnekamevedamiti pazyatastathApratyayAbhiniviSTasyAnekamevedamiti jAnatastathAnubhUtibhAvitasyAnekamevedamiti pratyarthavikalpavyAvRttacetasA santataM pravartamAnasya tathAvRttiduHsthitasya caikAtmapratItyanubhUti bhvti| tacaikAgyamAgamaparijJAnAdeva bhavatIti prakAzayati-eyaggado samaNo aikAyagataH zramaNo bhavatinA atrAyamartha:-jagattrayakAlatrayavartisamastadravyaguNaparyAyaikasamayaparicchittisamarthasakalavimalakevalajJAnalakSaNanijaparamAtmatattvasamyakazraddhAnajJAnAnuSThAnarUpamaikAgyaM bhnnyte| tatra gatastanmayatvena pariNataH zramaNo padArthonA samUhunA yathArtha jJAna vaDe susthita che mATe Agama ja samasta padArthonA yathArtha jJAnathI gaMbhIra che). vaLI padArthonA nizcaya vinA ekAgratA siddha thatI nathI, kAraNa ke, jene padArthono nizcaya nathI te (1) kadAcita nizcaya karavAnI icchAthI AkuLatA pAmatA cittane lIdhe sarvata: dolAyamAna (-DAmADoLa) thavAthI atyaMta taralatA pAme che, (2) kadAcit karavAnI icchArUpa jvara vaDe paravaza thayo thako vizvane (-samasta padArthone) svayaM sarjavAne icchato thako vizvavyApArarUpe (-samasta padArthonI pravRttirUpe) pariNamato hovAthI pratikSaNa kSobhanI pragaTatA pAme che, ane (3) kadAcita bhogavavAnI icchAthI bhAvita thayo thako vizvane svayaM bhogyapaNe grahaNa karIne, rAgadveSarUpa doSathI kaluSita cittavRttine lIdhe (vastuomAM) iSTa-aniSTa vibhAga vaDe dvata pravartAvato thako pratyeka vasturUpe pariNamato hovAthI atyaMta asthiratA pAme che, tethI (-pUrvokta traNa kAraNone lIdhe) te anizcayI jIva (1) kRtanizcaya (nizcayavaMta), (ra) niSkriya ane (3) nirbhoga evA bhagavAna AtmAne-ke je yugapa6 vizvane pI jato hovA chatAM vizvapaNe nahi thavAthI eka che tene-nahi dekhato hovAne lIdhe tene satata vyagratA ja hoya che (-ekAgratA hotI nathI ). vaLI ekAgratA vinA zrAmaNa siddha thatuM nathI; kAraNa ke, jene ekAgratA nathI te jIva (1) A aneka ja che" ema dekhato (-zraddhato) thako te prakArathI pratItimAM abhiniviSTa hoya che, (2) A aneka ja che" ema jANato thako te prakAranI anubhUtithI bhAvita hoya che, ane (3) "A aneka ja che" ema dareka padArthanA vikalpathI khaMDita (-chinnabhinna ) citta sahita satata pravartato thako te prakAranI vRttithI duHsthita hoya che, tethI tene eka 1. abhiniviSTa = AgrahI; deDha macelo. 2. vRtti =vartana; vartavuM te; cAritra. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 432 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda vRttisvarUpasamyagdarzanajJAnacAritrapariNatipravRttadRzijJaptivRttirUpAtmatattvaikaNyAbhAvAt zuddhAtmatattvapravRttirUpaM zrAmaNyameva na syaat| ataH sarvathA mokSamArgAparanAmnaH zrAmaNyasya siddhaye bhagavadarhatsarvajJopajJe prakaTAnekAntaketane zabdabrahmaNi niSNAtena mumukSuNA bhvitvym|| 232 / / athAgamahInasya mokSAkhyaM karmakSapaNaM na sambhavatIti pratipAdayati bhvti| eyaggaM Nicchidassa aikAmyaM punarnizcitasya tapodhanasya bhvti| kessu| atthesu TakotkIrNajJAyakaikasvabhAvo yo'sau prmaatmpdaarthsttprbhRtissvrthessu| NicchittI Agamado sA ca padArthanizcittirAgamato bhvti| tathAhi-jIvabhedakarmabhedapratipAdakAgamAbhyAsAdbhabhavati, na kevalamAgamAbhyAsAttathaivAgamapadasArabhUtAccidAnandaikaparamAtmatattvaprakAzakAdadhyAtmAbhidhAnAtparamAgamAcca pdaarthpricchittirbhvti| AgamaceTThA tado jeTThA tataH kAraNAdevamuktalakSaNAgame paramAgame ca ceSTA pravRtti: jyeSThA zreSThA prazasyetyarthaH / / 232 / / AtmAnI pratIti-anubhUti-vRttisvarUpa samyagdarzana-jJAna cAritrapariNatie pravartatI je 'dazi jJaptivRttirUpa AtmatattvamAM ekAgratA teno abhAva hovAthI zuddhAtmatattvapravRttirUpa zramaya ja (zuddhAtmatattvamAM pravRttirUpa munipaNuM ja ) hotuM nathI. AthI (ema kahyuM ke, mokSamArga jenuM bIjAM nAma che evA zramaNyanI sarva prakAre siddhi karavA mATe mumukSue bhagavAna arhata sarvajJathI upajJa (-svayaM jANIne kahevAyelA) zabdabrahmamAM-ke jenuM anekAMtarUpI ketana pragaTa che temAM niSNAta thavuM. - Agama vinA padArthono nizcaya thato nathI; padArthonA nizcaya vinA azraddhAjanita taralatA, parakartutvAbhilASAjanita kSobha ane parabhokatRtvAbhilASAjanita asthiratAne lIdhe ekAgratA thatI nathI; ane ekAgratA vinA eka AtmAnAM zraddhAna-jJAna-vartanarUpe pravartatI zuddhAtmapravRtti nahi thavAthI munipaNuM thatuM nathI. mATe mokSArthInuM pradhAna kartavya 'zabdabrahmarUpa AgamamAM pravINatA prApta karavI te che. 23ra. have, AgamahInane mokSA ("mokSanAmathI kahevAto ) karmakSaya thato nathI ema pratipAdana kare che: 1. dazi = darzana 2. ketana = cihna; lakSaNa; dhvaja. 3. zabdabrahma = paramabrahmarUpa vAcyanuM vAcaka dravyazrata. [ A gAthAomAM sarvajJopajJa samasta dravyazrutane sAmAnyapaNe Agama kahevAmAM AvyuM che koI vAra dravyazrutanA 'Agama' ane 'paramAgama' evA be bheda paNa pADavAmAM Ave che; tyAM jIvabhedo tathA karmabhedonA pratipAdaka dravyazrutane "Agama' kahevAmAM Ave che ane samasta dravyazrutanA sArabhUta cidAnaMda eka paramAtmatattvanA prakAzaka adhyAtma-dravyazrutane "paramAgama' kahevAmAM Ave che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 433 AgamahINo samaNo NevappANaM paraM viyaannaadi| avijANato aDhe khavedi kammANi kidha bhikkhU / / 233 / / AgamahInaH zramaNo naivAtmAnaM paraM vijaanaati| avijAnannarthAn kSapayati karmANi kathaM bhikSuH / / 233 / / na khalvAgamamantareNa parAtmajJAnaM paramAtmajJAnaM vA syAta; na ca parAtmajJAnazUnyasya paramAtmajJAnazUnyasya vA mohAdidravyabhAvakarmaNAM jJaptiparivartarUpakarmaNAM vA kSapaNaM syaat| tathAhi-na tAvannirAgamasya niravadhibhavApagApravAhavAhimahAmohamalamalImasasyAsya jagataH athAgamaparijJAnahInasya karmakSapaNaM na bhavatIti prarUpayati-AgamahINo samaNo NevappANaM paraM viyANAdi AgamahInaH zramaNo naivAtmAnaM paraM vA vijAnAti; avijANaMto aDhe avijAnannarthAnparamAtmAdipadArthAn khavedi kammANi kidha bhikkhU kSapayati karmANi kathaM bhikSuH, na kathamapi iti| ito vistara:-'guNajIvA pajjattI pANA saNNA ya maggNAo y| uvaogovi ya kamaso vIsaM tu parUvaNA bhnnidaa||'' iti gAthAkathitAdyAgamamajAnan, tathaiva "bhiNNau jeNa Na jANiyau NiyadehahaM prmtthu| so Agamarahita je zramaNa te jANe na parane, Abhane; bhikSu padArtha-ajANa te kSaya karmano kaI rIte kare? 233. anvayArtha:- [AgamahInaH ] mahIna [ zramaNaH ] zrama [ AtmAnaM ] aAtmAne (potAne) bhane [ paraM] 52ne [na eva vijAnAti] to nathI 04; [arthAn avijAnan ] 5oMne nahi to [ bhikSuH ] bhikSu [karmANi] bhane [kathaM] 55 rIta [kSapayati ] kSaya re ? TIkAH- kharekhara Agama vinA parAtmajJAna ke paramAtmajJAna thatuM nathI; ane parAtmajJAnazUnyane ke paramAtmajJAnazUnyane mohAdidravyabhAvakarmono ke jJasiparivartanarUpa karmono kSaya thatI nathI. te sA prabhArI: prathama to, AgamahIna evuM A jagata-ke je niravadhi (anAdi) bhavasaritAnA pravAhane vahevaDAvanArA mahAmohamaLathI malina che te dhatUro pIdhelA manuSyanI mAphaka 1. parAtmajJAna = paranuM ane AtmAnuM jJAna; paranuM ane potAnuM jJAna; sva-paranuM bhedajJAna. 2. paramAtmajJAna = paramAtmAnuM jJAna; "huM sakaLa lokAlokane jANanArA jJAnasvabhAvavALo parama AtmA chuM' evuM jJAna. 3. jJapti parivartana = jJaptinuM palaTAvuM te, jANanakriyAno palaTo. (jJAnanuM eka zeyathI bIjA jJayamAM palaTAvuM te jJapti parivartanarUpa karma che.). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 434 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda pItonmattakasyevAvakIrNavivekasyAviviktena jJAnajyotiSA nirUpayato'pyAtmAtmapradezanizcita zarIrAdidravyeSUpayogamizritamoharAgadveSAdibhAveSu ca svaparanizcAyakAgamopadezapUrvakasvAnubhavAbhAvAdayaM paro'yamAtmeti jJAnaM siddhayet; tathAca trisamayaparipATIprakaTitavicitraparyAya prAgbhArAgAdhagambhIrasvabhAvaM vizvameva jJeyIkRtya pratapataH paramAtmanizcAyakAgamopadezapUrvakasvAnubhavA-bhAvAt jJAnasvabhAvasyaikasya paramAtmano jJAnamapi na siddhyet| parAtmaparamAtmajJAnazUnyasya tu dravyakarmArabdhaiH zarIrAdibhistatpratyayairmoharAgadveSAdibhAvaizca sahaikyamAkalayato vadhyaghAtakavibhAgAbhAvAnmohAdidravyabhAvakarmaNAM kSapaNaM na siddhyet; tathAca jJeyaniSThatayA aMdhau avarahaM aMdhayahaM kima darisAvai paMthu / / " iti dohakasUtrakathitAdyAgamapadasArabhUtamadhyAtmazAstraM cAjAnan puruSo rAgAdidoSarahitAvyAbAdhasukhAdiguNasvarUpanijAtmadravyasya bhAvakarmazabdAbhidheyai rAgAdi vivekanA nAzane prApta hovAthI `avivikta jJAnajyoti vaDe joke jue che topaNa, tene svaparanizcAyaka AgamopadezapUrvaka svAnubhavanA abhAvane lIdhe, AtmAmAM ane Atmapradezasthita zarIrAdidravyomAM tema ja upayogamizrita moharAgadveSAdibhAvomAM 'A para che ane A AtmA (-sva) che' evuM jJAna siddha thatuM nathI; tema ja tene paramAtmanizcAyaka AgamopadezapUrvaka svAnubhavanA abhAvane lIdhe, jene trikALaparipATImAM vicitra paryAyono samUha pragaTa thAya che evA agAdhagaMbhIrasvabhAvI vizvane zeyarUpa karIne "pratapatA jJAnasvabhAvI eka paramAtmAnuM jJAna paNa siddha thatuM nathI. ane ( e rIte ) je (1) parAtmajJAnathI tema ja (2) 52mAtmajJAnathI zUnya che tene, (1) dravyakarmathI thatAM zarIrAdi sAthe tathA "tatpratyayI moharAgadveSAdibhAvo sAthe ekatA anubhavavAne lIdhe vadhyaghAtakanA vibhAgano abhAva hovAthI mohAdidravyabhAvakarmono kSaya siddha thato nathI, tema ja (2) zeyaniSThapaNe pratyeka vastunA utpAda-vinAzarUpe pariNamatI 1. avivikta 2. svaparanizcAyaka avivekavALI; vivekazUnya; bheda vinAnI; abhinna; bheLaseLa. svaparano nizcaya karAvanAra. (Agamopadeza svaparano nizcaya karAvanAra che arthAt svaparano nizcaya karavAmAM nimittabhUta che.) paramAtmAno nizcaya karAvanAra (arthAt jJAnasvabhAvI paramAtmAno nirNaya karavAmAM - pravacanasAra - = 3. paramAtmanizcAyaka nimittabhUta ) 4. pratapavuM = tapavuM; pratApavaMta vartavuM. (jJAnasvabhAvI paramAtmA vizvane zeyarUpa karIne tape che-pratApavaMta varte che ) 5. tatpratyayI tatsaMbaMdhI; te saMbaMdhI; te jenuM nimitta che evA. 6. vadhyaghAtaka haNAvAyogya ane haNanAra. [ AtmA vadhya che ane mohAdibhAvakarmo ghAtaka che mohAdidravyakarmo paNa AtmAnA ghAtamAM nimittabhUta hovAthI ghAtaka kahevAya che. ] 7. jJeyaniSTha zeyomAM niSThavALuM; jJeyaparAyaNa; jJeyasanmukha. [anAdi saMsArathI jJapti jJeyaniSTha hovAthI te dareka padArthanA utpatti-vinAzarUpe pariNamavAne lIdhe parivartana pAmyA kare che. paramAtmaniSThatA vinA jJaptinuM te parivartana anivArya che.] = = Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 435 prativastu pAtotpAtapariNatatvena jJapterAsaMsArAtparivartamAnAyAH paramAtmaniSThatvamantareNAnivAryaparivartatayA jJaptiparivartarUpakarmaNAM kSapaNamapi na siddhyet| ataH karmakSapaNArthibhiH sarvathAgama: paryapAca: rarara athAgama evaikazcakSurmokSamArgamupasarpatAmityanuzAsti AgamacakkhU sAhU iMdiyacakkhUNi svvbhuudaanni| devA ya ohicakkhU siddhA puNa savvado ckkhuu|| 234 / / nAnAvikalpajAlairnizcayena karmabhiH saha bhedaM na jAnAti, tathaiva karmArividhvaMsakasvakIyaparamAtmatattvasya jJAnAvaraNAdidravyakarmabhirapi saha pRthaktvaM na vetti, tathAcAzarIralakSaNazuddhAtmapadArthasya zarIrAdinokarmabhiH sahAnyatvaM na jaanaati| itthaMbhUtabhedajJAnAbhAvAddehasthamapi nijazuddhAtmAnaM na rocate, samastarAgAdiparihAreNa na ca bhaavyti| tatazca kathaM karmakSayo bhavati, na kthmpiiti| tataH kAraNAnmokSArthinA paramAgamAbhyAsa eva kartavya iti taatpryaarthH|| 233 / / atha mokSa-mArgArthinAmAgama eva dRSTirityA hovAne lIdhe anAdi saMsArathI parivartana pAmatI je jJati tenuM parivartana paramAtmaniSThatA sivAya anivArya hovAthI, jJasiparivartanarUpa karmono kSaya paNa siddha thato nathI. mATe karmakSayanA arthIoe sarva prakAre AgamanI paryApAsanA karavI yogya che. bhAvArtha:- AgamanI paryApAsanA rahita jagatane AgamopadezapUrvaka svAnubhava nahi thato hovAthI tene "A amUrtika AtmA te huM chuM ane A samAnakSetrAvagAhI zarIrAdika te para che' ema, tathA "A upayoga te huM chuM ane A upayogamizrita moha-rAgadveSAdibhAvo te para che" ema svaparanuM bhedajJAna thatuM nathI; tema ja tene AgamopadezapUrvaka svAnubhava nahi thato hovAthI "huM jJAnasvabhAvI eka paramAtmA chuM' evuM paramAtmajJAna paNa thatuM nathI. e rIte jene (1) svaparajJAna tema ja (2) paramAtmajJAna nathI tene, (1) haNAvAyogya evA svanuM ane haNanAra evAM mohAdidravyabhAvakarmarUpa paranuM bhedajJAna nahi hovAthI mohAdidravyabhAvakarmono kSaya thato nathI, tema ja (2) paramAtmaniSThatAnA abhAvane lIdhe jJatinuM parivartana nahi TaLatuM hovAthI jJati parivartanarUpa karmono paNa kSaya thato nathI. mATe mokSArthIoe sarva prakAre sarvajJakathita Agamane sevavAM. ra33. have, mokSamArge janArAone Agama ja eka cakSu che ema upadeza cheH munirAja AgamacakSu ne sau bhUta indriyacakSu che, che deva avadhicakSu ne sarvatracakSu siddha che. 234. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 436 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM AgamacakSuH sAdhurindriyacaDhUMSi srvbhuutaani| devAzcAvadhicakSuSaH siddhAH punaH srvtshckssussH|| 234 / / iha tAvadbhagavantaH siddhA eva zuddhajJAnamayatvAtsarvatazcakSuSaH, zeSANi tu sarvANyapi bhUtAni mrtdrvyaavsktdRssttitvaadindriyckssNssi| devAsta sakSmatvaviziSTamUrtadravyagrAhitvAdavadhicakSuSaH, atha ca te'pi rUpidravyamAtradRSTatvenendriyacakSuryo'viziSyamANA indriyacakSuSa ev| evamamISu samasteSvapi saMsAriSu mohopahatatayA jJeyaniSTheSu satsu jJAnaniSTatvamUlazuddhAtmatattvasaMvedanasAdhyaM sarvatazcakSustvaM na siddhyet| atha tatsiddhaye bhagavantaH zramaNA AgamacakSuSo bhvnti| tena jJeyajJAnayoranyonyasaMvalanenAzakyavivecanatve satyapi svaparavibhAga khyAti-AgamacakkhU zuddhAtmAdipadArthapratipAdakaparamAgamacakSuSo bhvnti| ke te| sAhU nizcayaratnatrayAdhAreNa nijazuddhAtmasAdhakA saadhvH| iMdiyacakkhUNi nizcayenAtIndriyAmUrtakevalajJAnAdiguNasvarUpANyapi vyavahAreNAnAdikarmabandhavazAdindriyAdhInatvenendriyacaDhUMSi bhvnti| kAni krtRnni| savvabhUdANi sarvabhUtAni sarvasaMsArijIvA ityrthH| devA ya ohicakkhU devA api ca suukssmmuurtpudgldrvyvissyaavdhickssussH| siddhA puNa savvado cakkhU siddhAH punaH zuddhabuddhaikasvabhAvajIvalokAkAzapramitazuddhAsaMkhyeyasarvapradezacakSuSa iti| anena kimuktaM bhvti| sarvazuddhAtmapradeze locanotpattinimittaM paramAgamopadezAdutpannaM anvayArtha:- [sAdhuH ] sAdhu [AgamacakSuH] samayakSu (- 35 yapA) cha, [ sarvabhUtAni] sarva bhUto (-emao) [indriyacajhUSi] ndriyayA cha, [ devAH ca] yo [avadhicakSuSaH ] avadhiyA cha [punaH ] bhane [siddhAH] siddho [ sarvataHcakSuSaH] sarvata:yakSu (-sarva taraphathI cakSuvALA arthAt sarva Atmapradeze cakSuvALA ) che. TIkA:- prathama to, A lokamAM bhagavaMta siddho ja zuddhajJAnamaya hovAthI sarvata:cakSu che ane bAkInA badhAMya bhUto (-jIvo), mUrta dravyomAM ja temanI dRSTi lAgatI hovAthI, iMdriyacakSu che. devo sUkSmatavALAM mUrta dravyone grahaNa karatA hovAthI avadhicakSu che, athavA teo paNa, mAtra rUpI dravyone dekhatA hovAthI temane indriyacakSuvALAMothI judA na pADavAmAM Ave to, indriyacakSu ja che. e rIte A badhAya saMsArIo moTuM vaDa *upata hovAne lIdhe zeyaniSTha hovAthI, jJAnaniSThapaNAnuM mULa je zuddhAtmatattvanuM saMvedana tenAthI sAdhya (-sadhAtuM) evuM sarvata:cakSupaNuM temane siddha thatuM nathI. have, tenI (sarvata cakSupaNAnI) siddhine mATe bhagavaMta zramaNo AgamacakSu hoya che. teo te AgamarUpa cakSu vaDe, joke ya ane jJAnanuM anyonya milana hovAne lIdhe temane bhinna karavA azakaya che ( arthAt zeyo jJAnamAM na jaNAya ema karavuM azakaya che ) * 59ta = 6||yelaa; %0 pAmelA; azuddha; malina; bhraSTa. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 437 mAracayya nirbhinnamahAmohAH santaH paramAtmAnamavApya satataM jJAnaniSThA evaavtisstthnte| ataH sarvamapyAgamacakSuSaiva mumukSUNAM drssttvym|| 234 / / athAgamacakSuSA sarvameva dRzyata eveti samarthayati savve AgamasiddhA atthA guNapajjaehiM cittehiN| jANaMti AgameNa hi pecchittA te vi te smnnaa|| 235 / / sarve AgamasiddhA arthA gunnpryaayshcitraiH| jAnantyAgamena hi dRSTvA tAnapi te shrmnnaaH|| 235 / / Agamena tAvatsarvANyapi dravyANi pramIyante, vispaSTatarkaNasya srvdrvyaannaamviruddhtvaat| vicitraguNaparyAyaviziSTAni ca pratIyante , sahakramapravRttAnekadharmavyApakAnekAntamayatvenaivAgamasya nirvikAraM mokSArthibhiH svasaMvedanajJAnameva bhaavniiymiti|| 234 / / athAgamalocanena sarvaM dRzyata iti prajJApayati-savve AgamasiddhA sarve'pyAgamasiddhA Agamena jnyaataaH| ke te| atthA vizuddhajJAnadarzanasvabhAvo yo'sau prmaatmpdaarthsttprbhRtyo'rthaaH| kathaM siddhaaH| guNapajjaehiM cittehiM vicitra topaNa, svaparano vibhAga karIne, mahAmohane jemaNe bhedI nAkhyo che evA vartatA thakA, paramAtmAne pAmIne, satata jJAnaniSTha ja rahe che. AthI (ema kahyuM ke, mumukSuoe badhuMya AgamarUpa cakSu vaDe ja dekhavuM. ra34. have, AgamarUpa cakSu vaDe badhuMya dekhAya che ja ema samarthana kare che: sau citra guNaparyAyayukta padArtha Agamasiddha che; te sarvane jANe zramaNa e dekhIne Agama vaDe. 235. anvayArtha:- [ sarve arthAH ] 40 pArtho [ citraiH guNaparyAyaiH ] viyitra (ane praa2|) gupayAyo sahita [AgamasiddhAH ] sAgamasiddha cha. [ tAn api] te sarvana [ te zramaNAH] me shrm| [Agamena hi dRSTvA ] mAgama 43 5252. hebhIne [jAnanti ] 1 cha. TIkA:- prathama to, Agama vaDe badhAMya dravyo prameya thAya che (arthAta jaNAya che), kAraNa ke sarva dravyo vispaSTa tarkaNAthI aviruddha che (-badhAM dravyo AgamAnusAra je vizeSa spaSTa tarka tenI sAthe meLavALAM che arthAt teo AgamAnusAra vispaSTa vicArathI jaNAya evAM che). vaLI Agama vaDe te dravyo vicitra guNaparyAyovALAM pratIta thAya che, kAraNa ke Agama sahapravRtta ane kramapravRtta aneka dharmomAM vyApaka (-aneka dharmone kahenAra Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 [ bhagavAnazrI 66 prmaanntvopptteH| ataH sarve'rthA AgamasiddhA eva bhavanti / atha te zramaNAnAM jJeyatvamApadyante svayameva, vicitraguNaparyAyaviziSTasarvadravyavyApakAnekAntAtmakazrutajJAnopayogIbhUya viprinnmnaat| ato na kiJcidapyAgamacakSuSAmadRzyaM syAt / / 235 / / athAgamajJAnatatpUrvatattvArthazraddhAnatadubhayapUrvasaMyatatvAnAM yaugapadyasya mokSamArgatvaM niyama yati Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 235. pravacanasAra AgamapuvvA diTThI Na bhavadi jasseha saMjamo tassa / NatthIdi bhaNadi suttaM asaMjado hodi kidha samaNo / / 236 / / guNaparyAyaiH sh| jANaMti jAnanti / kaan| te vi tAn puurvoktaarthgunnpryaayaan| kiM kRtvA puurvm| pecchittA dRSTvA jnyaatvaa| kena / AgameNa hi aagmenaiv| ayamatrArthaH- pUrvamAgamaM paThitvA pshcaajjaannti| te samaNA te zramaNA bhavantIti / atredaM bhaNitaM bhavati - sarve dravyaguNaparyAyAH paramAgamena jnyaaynte| kasmAt / Agamasya parokSarUpeNa kevalajJAnasamAnatvAt / pazcAdAgamAdhAreNa svasaMvedanajJAne jAte svasaMvedanajJAnabalena kevalajJAne ca jAte pratyakSA api bhavanti / tataH kAraNAdAgamacakSuSA paraMparayA sarvaM bhavatIti / / 235 / / evamAgamAbhyAsakathanarUpeNa prathama-sthale sUtracatuSTayaM gtm| athAgamaparijJAnatattvArthazraddhAnatadubhayapUrvakasaMyatatvatrayasya mokSamArgatvaM niyamayati-AgamapuvvA diTThI Na dRzyaM bhavadi anekAMtamaya hovAthI ja Agamane pramANapaNAnI upapatti che (arthAt Agama pramANabhUta siddha thAya che). AthI badhA padArtho Agamasiddha ja che. ane teo zramaNone svayameva jJeyabhUta thAya che, kAraNa ke zramaNo vicitra guNaparyAyovALAM sarva dravyomAM vyApaka (-sarva dravyone jANanAra) anekAntAtmaka zrutajJAnopayogarUpa thaIne pariName che. AthI (khema 'dhuM }) AgamayakSukhone ( -Agama35 yakSuvANAkhone) Sidha pe| adRzya nathI. have, AgamajJAna, tapUrvaka tattvArthazraddhAna ane tadubhayapUrvaka saMyatatvanA yugapadapaNAne mokSamArgapaNuM hovAno niyama kare che [arthAt (1) AgamajJAna, (2) te-pUrvaka tattvArthazraddhAna ane (3) te banne-pUrvaka saMyatapaNuM-e traNenuM sAthe hovuM te ja mokSamArga che evo niyama siddha kare che ]:dRSTi na AgamapUrvikA te jIvane saMyama nahIM -khe sUtra DeruM che pathana; bhuni Dema hoya asaMyamI ? 29. 1. anekAMta aneka aMta; aneka dharma. [dravyazruta anekAMtamaya che. sarva dravyonA ekIsAthe pravartatA ane krame pravartatA je aneka dharmo temAM vyApanArA (arthAt temane kahenArA ) aneka dharmo dravyazrutamAM che. ] 2. zrutajJAnopayoga anekAntAtmaka che. sarva dravyonA je aneka dharmo temAM vyApanArA ( arthAt temane jANanArA ) aneka dharmo bhAvazrutajJAnamAM che. = Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 439 AgamapUrvA dRSTirna bhavati yasyeha sNymstsy| nAstIti bhaNati sUtramasaMyato bhavati kathaM zramaNaH / / 236 / / iha hi sarvasyApi syAtkAraketanAgamapUrvikayA tattvArthazraddhAnalakSaNayA dRSTyA zUnyasya svaparavibhAgAbhAvAta kAyakaSAyaiH sahaikyamadhyavasato'niruddhaviSayAbhilASatayA Sa ghAtino bhUtvA sarvato'pi kRtapravRtteH sarvato nivRttyabhAvAttathA paramAtmajJAnAbhAvAd jJeyacakrakramAkramaNanirargalajJaptitayA jJAnarUpAtmatattvaikaNyapravRttyabhAvAcca saMyama eva na tAvat siddhyet| jasseha AgamapUrvikA dRSTi: samyaktvaM nAsti yasyeha loke saMjamo tassa Natthi saMyamastasya nAsti idi bhaNadi ityevaM bhaNati kthyti| kiM krtR| suttaM suutrmaagmH| asaMjado hodi kidha samaNo asaMyataH sana zramaNastapodhanaH kathaM bhavati, na kthmpiiti| tathAhi-yadi nirdoSinijaparamAtmaivopAdeya iti rucirUpaM samyaktvaM nAsti tarhi paramAgamabalena vizadaikajJAnarUpamAtmAnaM jAnannapi samyagdRSTirna bhavati, jJAnI ca na bhavati, tadvayAbhAve sati paJcendriyaviSayAbhilASaSaDjIvavadhavyAvRtto'pi saMyato na bhvti| anvayArthaH- [ rUda] A lokamAM [ carca] jene [ 11mapUrvA dafe:] AgamapUrvaka daSTi (darzana) [ mavati] nathI [taca] tene [ saMyamaDa] saMyama [sti] nathI [ti] ema [sUtra maLati] sUtra kahe che; ane [ saMyata:] asaMyata te [ zrama":] zramaNa [the bhavati] kaI rIte hoya? TIkAH- A lokamAM kharekhara, syAtkAra jenuM cihna che evA AgamapUrvaka tattvArthazraddhAnalakSaNavALI dRSTithI je zUnya che te badhAyane saMyama ja prathama to siddha thato nathI, kAraNa ke (1) svaparanA vibhAganA abhAvane lIdhe kAyA ane kaSAyo sAthe ekatAno adhyavasAya karatA evA te jIvo, (potAne) viSayonI abhilASAno nirodha nahi thayo hovAne lIdhe ja jIvanikAyanA ghAtI thaIne sarvataH (badhIye taraphathI) pravRtti karatA hovAthI, temane sarvataH nivRttino abhAva che (arthAt eke taraphathI-jarAya nivRtti nathI), tema ja 2) temane paramAtmajJAnanA abhAvane lIdhe zeyasamUhane krame jANatI nirargaLajJati hovAthI jJAnarUpa AtmatattvamAM ekAgratAnI pravRttino abhAva che. (A rIte temane saMyama siddha 1. tattvArthazraddhAnalakSaNavALI = tattvArthanuM zraddhAna jenuM lakSaNa che evI. [ samyagdarzananuM lakSaNa tattvArthazraddhAna che. te AgamapUrvaka hoya che. AgamanuM cihna "sAt 'kAra che. ] 2. je jIvone svaparanuM bhedajJAna nathI temane bhale kadAcit pAMca indriyonA viSayono saMyoga na dekhAto hoya, cha javanikAyanI dravyahiMsA na dekhAtI hoya ane e rIte saMyogathI nivRtti dekhAtI hoya, topaNa kAyA ane kaSAyo sAthe ekatA mAnanArA te jIvone kharekhara pAMca indriyonA viSayonI abhilASAno nirodha nathI, hiMsAno jarAya abhAva nathI ane e rIte parabhAvathI bilakula nivRtti nathI. 3. nirgaLa = aMkuza vinAnI; saMyama vinAnI; niraMkuza; svacchaMdI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 440 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuM asiddhasaMyamasya tu sunizcitaikAgryagatatvarUpaM mokSamArgAparanAma zrAmaNyameva na siddhyet| ata AgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAM yaugapadyasyaiva mokSamArgatvaM niymyet|| 236 / / athAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAmayogapadyasya mokSamArgatvaM vighaTayatiNa hi AgameNa sijjhadi saddahaNaM jadi vi Natthi atthesu| saddahamANo atthe asaMjado vA Na nnivvaadi|| 237 / / na hyAgamana siddhyati zraddhAnaM yadyapi nAstyartheSu / zraddadhAna arthAnasaMyato vA na nirvaati|| 237 / / tata: sthitametat-paramAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvatrayameva muktikaarnnmiti|| 236 / / athAgama jJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAM yaugapadyAbhAve mokSo nAstIti vyavasthApayati-Na hi AgameNa sijjhadi AgamajanitaparamAtmajJAnena na siddhyati, saddahaNaM jadi vi Natthi atthesu zraddhAnaM yadi ca nAsti prmaatmaadipdaarthessu| saddahamANo atthe zraddadhAno vA cidAnandaikasvabhAvanija-paramAtmAdipadArthAn, asaMjado vA Na NivvAdi viSayakaSAyAdhInatvenAsaMyato vA na nirvAti, nirvANaM na labhata iti| tathAhi-yathA pradIpasahitapuruSasya kUpapatanaprastAve kUpapatanAnnivartanaM mama hitamiti nizcayarUpaM zraddhAnaM yadi nAsti tadA tasya pradIpa: kiM karoti, na kimpi| tathA jIvasyApi parAmAgamAdhAreNa sakala thato nathI.) ane (-e rIte) jemane saMyama siddha nathI temane *sunizcita aikAyapariNata-paNArUpa zrAmaNa ja-ke jenuM bIjAM nAma mokSamArga che te ja-siddha thatuM nathI. AthI AgamajJAna-tattvArthazraddhAna-saMyatatvanA yugapadapaNAne ja mokSamArgapaNuM hovAno niyama thAya che. 236. have, AgamajJAna-tattvArthazraddhAna-saMyatatvanA ayugapadapaNAne mokSamArgapaNuM ghaTatuM nathI ema siddha 2.cha: siddhi nahi Agama thakI, zraddhA na jo artho taNI; nirvANa nahi artho taNI zraddhAthI, jo saMyama nahIM 237. anvayArtha:- [Agamena ] mAmathI, [ yadi api] ho [artheSu zraddhAnaM nAsti ] poMrnu zraddhAna na hoya to [na hi siddhyati] siddhi ( bhuDita) thatI nathI; [arthAn zraddadhAnaH] 5oMne zraddhanArI 59l, [ asaMyataH vA] lo asaMyata hoya to, [na nirvAti ] ni pAmato nathI. * sunizcita = 68. (65) meDIyatAmA parimate zrAmaNya che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 441 zraddhAnazUnyenAgamajanitena jJAnena, tadavinAbhAvinA zraddhAnena ca saMyamazUnyena, na taavtsiddhyti| tathAhi-Agamabalena sakalapadArthAn vispaSTaM tarkayannapi, yadi sakalapadArthajJeyAkArakarambitavizadaikajJAnAkAramAtmAnaM na tathA pratyeti. tadA yathoditAtmanaH zraddhAnazanya-tayA yathoditamAtmAnamananubhavan kathaM nAma jJeyanimagno jJAnavimUDho jJAnI syaat| ajJAninazca jJeyadyotako bhavannapyAgamaH kiM kuryaat| tataH zraddhAnazUnyAdAgamAnnAsti siddhiH| kiJca , sakalapadArthajJeyAkArakarambitavizadaikajJAnAkAramAtmAnaM zraddadhAno'yanubhavannapi, yadi svasminneva saMyamya na vartayati, tadAnAdimoharAgadveSavAsanopajanitaparadravyacaGkramaNasvairiNyAzcidRtteH svasminneva sthAnAnnirvAsananiHkampaikatattvamUrchitacivRttyabhAvAtkathaM nAma saMyataH padArthajJeyAkArakarambitavizadaikajJAnarUpaM svAtmAnaM jAnato'pi mamAtmaivopAdeya iti nizcayarUpaM yadi zraddhAnaM nAsti tadA tasya pradIpasthAnIya AgamaH kiM karoti, na kimpi| yathA vA sa eva pradIpasahitapuruSaH svakIyapauruSabalena kUpapatanAdyadi na nivartate tadA tasya zraddhAnaM pradIpo dRSTiA kiM karoti, na kimpi| TIkAH- Agamajanita jJAnathI, jo te zraddhAnazUnya hoya to, siddhi thatI nathI; tathA tenA vinA (AgamajJAna vinA) je hotuM nathI evA zraddhAnathI paNa. jo te ( zraddhAna) saMyama to, siddhi thatI nathI. te A pramANe AgamabaLe sakaLa padArthonI vispaSTa *tarkaNA karato hovA chatAM paNa, jo jIva sakaLa padArthonA jJayAkAro sAthe *milita thatuM vizada eka jJAna jeno AkAra che evA AtmAne te prakAre pratIta karato nathI, to yathokta AtmAnA zraddhAnathI zUnya hovAne lIdhe je yathokta AtmAne anubhavato nathI evo te zeyanimagna jJAnavimUDha jIva kaI rIte jJAnI hoya? (na ja hoya, ajJAnI ja hoya.) ane ajJAnIne, yadyotaka hovA chatAM paNa, Agama zuM kare? (-Agama yonuM prakAzaka hovA chatAM paNa ajJAnIne te zuM kare ? ) mATe zraddhAnazUnya AgamathI siddhi thatI nathI. vaLI, sakaLa padArthonA jJayAkAro sAthe milita thatuM vizada eka jJAna jeno AkAra che evA AtmAne zraddhato hovA chatAM paNa, anubhavato hovA chatAM paNa, jo jIva potAmAM ja saMyamita (- aMkuzita) thaIne raheto nathI, to anAdi moharAgadveSanI vAsanAthI janita je paradravyamAM bhramaNa tene lIdhe je airiNI (-vyabhicAriNI, svacchaMdI) che evI cikravRtti (caitanyanI pariNati) potAmAM ja rahelI hovAthI, vAsanArahita niSkapa eka tattvamAM lIna civRttino abhAva hovAthI, te kaI rIta sayata hoya ? ( na ja hoya, asayata ja hoya.) * tarkaNA = vicAraNA; yukti vagerenA AzrayavALuM jJAna. * milita thatuM = mizrita thatuM; saMbaMdha pAmatuM arthAta temane jANatuM. [ samasta padArthonA jJayAkAro jemAM pratibiMbita thAya che arthAt temane je jANe che evuM spaSTa eka jJAna ja AtmAnuM rUpa che] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 442 pravacanasAra [ bhagavAnazrI syaat| asaMyatasya ca yathoditAtmatattvapratItirUpaM zraddhAnaM yathoditAtmatattvAnubhUtirUpaM jJAnaM vA kiM kuryaat| tataH saMyamazUnyAt zraddhAnAt jJAnAdvA nAsti siddhiH| ata AgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAmayogapadyasya mokSamArgatvaM vighttetaiv|| 237 / / athAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAM yaugapadye'pyAtmajJAnasya mokSamArgasAdhakatamatvaM dyotayati jaM aNNANI kamma khavedi bhvsyshsskoddiihiN| taM NANI tihiM gutto khavedi ussaasmettenn|| 238 / / yadajJAnI karma kSapayati bhvshtshsrkottibhiH| tajjJAnI tribhirguptaH kSapayatyucchrAsamAtreNa / / 238 / / tathAyaM jIvaH zraddhAnajJAnasahito'pi pauruSasthAnIyacAritrabalena rAgAdivikalparUpAdasaMyamAdyadi na nivartate tadA tasya zraddhAnaM jJAnaM vA kiM kuryAt, na kimpiiti| ataH etadAyAtiparamAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAM madhye dvayenaikena vA nirvANaM nAsti, kiMtu tryenneti|| 237 / / evaM bhedAbhedaratnatrayAtmakamokSamArgasthApanamukhyatvena dvitIyasthale gAthAcatuSTayaM gtm| kiMca bahirAtmAvasthAntarAtmAvasthAparamAtmAvasthAmokSAvasthAtrayaM tisstthti| avasthAtraye'nugatAkAraM dravyaM tisstthti| evaM parasparasApekSadravyaparyAyAtmako jiivpdaarthH| tatra mokSakAraNaM cintyte| mithyAtvarAgAdirUpA bahirAtmAvasthA tAvadazuddhA, muktikAraNaM ane asaMyatane, yathokta AtmatattvanI pratItirUpa zraddhAna ke yathokta AtmatattvanI anubhUtirUpa jJAna zuM kare? mATe saMyamazUnya zraddhAnathI ke jJAnathI siddhi thatI nathI. AthI AgamajJAna-tattvArthazraddhAna-saMyatatvanA ayugapadapaNAne mokSamArgapaNuM ghaTatuM nathI ja. 237. have, AgamajJAna-tattvArthazraddhAna-saMyatatvanuM yugapadapaNuM hovA chatAM paNa, AtmajJAna mokSamArganuM sAdhakatama (utkRSTa sAdhaka) che ema samajAve che: ajJAnI je karmo khapAve lakSa koTi bhavo vaDe, te karma jJAnI triguNa basa ucchavAsamAtrathI kSaya kare. 238. anvayArtha:- [ yat karma] 4 bha[ajJAnI] bhanI [bhavazatasahasrakoTibhiH] 16 moTi bhayo 43 [kSapayati] 55 // cha, [ tat] 1 3 [jJAnI] sanI [tribhiH guptaH] 9 2. ( manavayana-yAthI) gupta hovAne dIdhe [ucchAsamAtreNa ] 727vAsamAtrathA [kSapayati] 55ve che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 443 yadajJAnI karma kramaparipATyA bAlatapovaicitryopakrameNa ca pacyamAnamupAttarAgadveSatayA sukhaduHkhAdivikArabhAvapariNataH punarAropitasantAnaM bhavazatasahasrakoTIbhiH kathaJcana nistarati, tadeva jJAnI syAtkAraketanAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvayaugapadyAtizayaprasAdAsAditazaddhajJAnamayAtmatattvAnubhUtilakSaNajJAnitvasadbhAvAtkAyavAGmanaHkarmoparamapravRttatriguptatvAt pracaNDopakrama na bhvti| mokSAvasthA zuddhA phalabhUtA, sA cAgre tisstthti| etAbhyAM dvAbhyAM bhinnA yAntarAtmA-vasthA sA mithyAtvarAgAdirahitatvena shuddhaa| yathA sUkSmanigotajJAne zeSAvaraNe satyapi kSayopazamajJAnAvaraNaM nAsti tathAtrApi kevalajJAnAvaraNe satyapyekadezakSayopazamajJAnApekSayA naastyaavrnnm| yAvatAMzena nirAvaraNA rAgAdirahitatvena zuddhA ca tAvatAMzena mokSakAraNaM bhvti| tatra zuddhapAriNAmikabhAvarUpaM paramAtmadravyaM dhyeyaM bhavati, tacca tsmaadntraatmdhyaanaavsthaa-vishessaatkthNcidinnm| yadaikAntenAbhinnaM bhavati tadA mokSe'pi dhyAnaM prApnoti, athavAsya dhyAnaparyAyassa vinAze sati tasya pAriNAmikabhAvasyApi vinAzaH praapnoti| evaM bahirAtmA-ntarAtmaparamAtmakathanarUpeNa mokSamArgo jnyaatvyH| atha paramAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAM bhedaratnatrayarUpANAM melApake'pi, yadabhedaratnatrayAtmakaM nirvikalpasamAdhilakSaNamAtmajJAnaM, nizcayena tadeva muktikAraNamiti pratipAdayati-jaM aNNANI kamma khavedi nirvikalpasamAdhirUpanizcaya-ratnatrayAtmakaviziSTabhedajJAnAbhAvAdajJAnI jIvo yatkarma ksspyti| kAbhi: krnnbhuutaabhiH| bhavasayasahassakoDIhiM bhvshtshsrkottibhiH| taM NANI tihiM gutto tatkarma jJAnI jIvastrigupti-guptaH san khavedi ussAsametteNa ksspytyucchraasmaatrenneti| tadyathA-bahirviSaye paramAgamAbhyAsa-balena yatsamyakaparijJAnaM tathaiva zraddhAnaM vratAdyanuSThAnaM ceti trayaM, tattrayAdhAreNotpannaM siddhajIvaviSaye samyakaparijJAnaM zraddhAnaM tadguNasmaraNAnukUlamanuSThAnaM ceti trayaM, tattrayAdhAreNotpannaM vizadAkhaNDaikajJAnAkAre svazuddhAtmani paricchittirUpaM savikalpajJAnaM svazuddhAtmopAdeyabhUtarucivikalparUpaM samyagdarzanaM tatraivAtmani rAgAdivikalpanivRttirUpaM savikalpacAritramiti trym| tattrayaprasAdenotpannaM yannirvikalpasamAdhirUpaM nizcayaratnatrayalakSaNaM viziSTasvasaMvedanajJAnaM tadabhAvAdajJAnI jIvo bahubhavakoTibhiryatkarma kSapayati, tatkarma jJAnI jIvaH pUrvokta TIkAH- je karma, (ajJAnIne) krama paripATIthI tathA aneka prakAranA bALatArUpa udyamathI pAkatuM thayuM, rAgadveSa grahaNa karyA hovAne lIdhe sukhaduHkhAdi vikArabhAve pariNamato hovAthI pharIne saMtAna AropatuM jAya evI rIte, lakSa koTi bhavo vaDe, game tema karIne (-mahA muzkelIthI), ajJAnI oLaMgI jAya che, te ja karma, (jJAnIne) syAtkAraketana AgamajJAna, tattvArthazraddhAna ne saMyatatvanA yugapadapaNAno atizaya prasAdathI prApta karelI zuddhajJAnamaya AtmatattvanI anubhUti jenuM lakSaNa che evA jJAnIpaNAnA saddabhAvane lIdhe kAya-vacana-mananAM karmonA *uparama vaDe triguptapaNuM pravartatuM hovAthI pracaMDa udyama vaDe pAkatuM * 52 = virAma; maTahI 4ju. [zAnIne raanii5||ne sIdhe DAya-vayana-mana saMbaMdhI hAryo saTahI. 4pAthI trigupta pravata cha.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 444 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda pacyamAnamapahastitarAgadveSatayA dUranirastasamastasukhaduHkhAdivikAraH punaranAropitasantAnamucchAsamAtreNaiva lIlayaiva paatyti| ata AgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvayaugapadye'pyAtmajJAnameva mokssmaargsaadhktmmnumntvym|| 238 / / athAtmajJAnazUnyasya sarvAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAM yaugapadyamapyakiJcitkaramityanuzAsti paramANupamANaM vA mucchA dehAdiesu jassa punno| vijjadi jadi so siddhiM Na lahadi savvAgamadharo vi|| 239 / / jJAnaguNasadbhAvAt triguptiguptaH sannucchrAsamAtreNa lIlayaiva ksspytiiti| tato jJAyate paramAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAM bhedaratnatrayarUpANAM sadbhAve'pyabhedarannatrayarUpasya svasaMvedanajJAnasyaiva prathAnatvanatinA rara8mAM thayuM, rAgadveSa choDayA hovAne lIdhe samasta sukhaduHkhAdi vikAro atyaMta nirasta thayA hovAthI pharIne saMtAna na AropatuM jAya evI rIte, ucchavAsamAtra vaDe ja, lIlAthI ja, jJAnI naSTa kare che. AthI, AgamajJAna, tattvArthazraddhAna ne saMyatatvanuM yugapadapaNuM hovA chatAM paNa AtmajJAna ja mokSamArganuM sAdhakatama saMmata karavuM. bhAvArtha- ajJAnIne kramAnusAra tathA bALakaparUpa udyamathI karma pAke che ane jJAnIne to *jJAnIpaNAne lIdhe vartatA triguptapaNArUpa pracaMDa udyamathI karma pAke che; tethI je karma ajJAnI aneka *zata-sahasra-koTi bhavo vaDe, mahA kaSTathI, oLaMgI jAya che, te ja karma jJAnI ucchavAsamAtra vaDe ja, ramatamAtrathI ja, naSTa kare che. vaLI ajJAnIne te karma, sukhaduHkhAdivikArarUpa pariNamanane lIdhe, pharIne nUtana karmarUpa saMtati mUkatuM jAya che ane jJAnIne to sukhaduHkhAdivikArarUpa pariNamana nahi hovAthI te karma pharIne nUtana karmarUpa saMtati mUkatuM jatuM nathI. mATe AtmajJAna ja mokSamArganuM sAdhakatama che. 238. have, AtmajJAnazUnyane sarvaAgamajJAna, tattvArthazraddhAna tathA saMyatatvanuM yugapadapaNuM paNa akiMcikara che (-kAMI karatuM nathI) ema upadeze cheH aNumAtra paNa mUcha taNo sadbhAva jo dehAdike, to sarvaAgamadhara bhale paNa nava lahe siddhatvane 239. * AgamajJAna-tattvArthazraddhAna-saMyatatvanA yugapadapaNAnA atizaya prasAdathI prApta thayelI zuddhajJAnamaya AtmatattvanI anubhUti te jJAnIpaNAnuM lakSaNa che. * zata-sahasra-koTi = 1OO x 1OOO x 1OOOOOOO Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates inanazAstramANA] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 445 paramANupramANaM vA mUrchA dehAdikeSu yasya punH| vidyate yadi sa siddhiM na labhate srvaagmdhro'pi|| 239 / / yadi karatalAmalakIkRtasakalAgamasAratayA bhUtabhavadbhAvi ca svocitaparyAyaviziSTamazeSadravyajAtaM jAnantamAtmAnaM jAnan zraddadhAnaH saMyamayaMzcAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAM yaugapadye'pi manAGmohamalopaliptatvAt yadA zarIrAdimUrcIparaktatayA niruparAgopayogapariNataM kRtvA jJAnAtmAnamAtmAnAM nAnubhavati tadA tAvanmAtramohamalakalaGkakIlikAkIlitaiH karmabhiravimucyamAno na siddhyti| ata AtmajJAnazUnyamAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvayaugapadyamapyakiJcitkarameva / / 239 / / / atha pUrvasUtroktAtmajJAnarahitasya sarvAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAM yaugapadyamapyakiMcitkaramityupadizati-paramANupamANaM vA mucchA dehAdiesu jassa puNo vijjadi jadi paramANumAtraM vA mUrchA dehAdikeSa viSayeSa yasya puruSasya panarvidyate yadi ceta. so siddhiM Na lahadi sa siddhiM maktiM na lbhte| kthNbhuutH| savvAgamadharo vi srvaagmdhro'piiti| ayamatrArtha:-sarvAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAM yogapadye sati yasya dehAdiviSaye stokamapi mamatvaM vidyate tasya pUrvasUtroktaM nirvikalpasamAdhilakSaNaM nizcayaratnatrayAtmakaM svasaMvedanajJAnaM naastiiti|| 239 / / atha dravyabhAvasaMyamasvarUpaM kathayati anvayArtha:- [punaH ] bhane [ yadi yasya ] o [ dehAdikeSu ] he pratye [ paramANupramANaM vA] 52mA seTalI 59 [ mUrchA] bhU[ [ vidyate] vartatI choya, to [ saH] te [ sarvAgamadharaH api] (male sarva bhAgama52. hoya to59 [ siddhiM na labhate ] siddhi pAmatI nathI. TIkAH- sakaLa AgamanA sArane hatheLImAM rahelA AmaLA samAna karyo hovAthI (hastAmalakvat spaSTa jANato hovAthI) je puruSa, bhUta-vartamAna-bhAvI svocita paryAyo sahita azeSa dravyasamUhane jANanArA AtmAne jANe che, zraddhA che ane saMyamita rAkhe che, te puruSane AgamajJAnatattvArthazraddhAna-saMyatatvanuM yugapadapaNuM hovA chatAM paNa, jo te puruSa jarAka mohamaLa vaDa lisa hovAne lIdhe zarIrAdi pratyenI mUrchA vaDe uparakta rahevAthI, niruparAga upayogamAM pariNata karIne jJAnAtmaka AtmAne anubhavato nathI, to te puruSa mAtra teTalA (jarAka) mohamaLakalaMkarUpa je khIlI tenI sAthe baMdhAyelAM karmothI nahi chUTato thako siddha thato nathI. AthI AtmajJAnazUnya AgamajJAna-tattvArthazraddhAna-saMyatatvanuM yugapadapaNuM paNa akiMcitkara ja che. 238. 1. svocita = potAne ucita; potapotAne yogya. [ AtmAno svabhAva traNe kALanA svocita paryAyo sahita samasta dravyAne pAnI cha.] 2. uparakta = malina; vikArI 3. niruparAga = 652 vinAno; nirmamA nirvirI; zuddha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 446 pravacanasAra [ bhagavAna zrIathAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvayaugapadyAtmajJAnayogapadyaM sAdhayati paMcasamido tigutto paMceMdiyasaMvuDo jidksaao| daMsaNaNANasamaggo samaNo so saMjado bhnnido|| 240 / / paJcasamitastriguptaH paJcendriyasaMvRto jitkssaayH| darzanajJAnasamagraH zramaNaH sa saMyato bhnnitH|| 240 / / yaH khalvanekAntaketanAgamajJAnabalena sakalapadArthajJeyAkArakarambitavizadaikajJAnAkAramAtmAnaM zraddadhAno'nubhavaMzcAtmanyeva nityanizcalAM vRttimicchan samitipaJcakAGkuzitapravRtti cAgo ya aNAraMbho visayavirAgo khao ksaayaannN| so saMjamo tti bhaNido pavvajjAe visesenn||135|| cAgo ya nijazuddhAtmaparigrahaM kRtvA baahyaabhyntrprigrhnivRttistyaagH| aNAraMbho ni:kriyanijazaddhAtmadravye sthitvA mnovcnkaayvyaapaarnivttirnaarmbhH| visayavirAga svAtmabhAvanotthasukhe tRptiM kRtvA paJcendriyasukhAbhilASatyAgo vissyviraagH| khao kasAyANaM niHkaSAyazuddhAtmabhAvanAbalena krodhAdikaSAyatyAgaH kssaaykssyH| so saMjamo tti bhaNido sa evaMguNaviziSTa: saMyama iti bhnnitH| pavvajjAe viseseNa sAmAnyenApi tAvadidaM saMyamalakSaNaM, pravrajyAyAM tapazcaraNAvasthAyAM vishessenneti| atrAbhyantarazuddhAtmasaMvittirbhAvasaMyamo, bahiraGganivRttizca dravyasaMyama iti|| *35 / / athAgamajJAna have AgamajJAna-tattvArthazraddhAna-saMyatatvanA yugapaNAnuM ane AtmajJAnanuM yugapadapaNuM sAdhe che (arthAta AgamajJAna, tattvArthazraddhAna ane saMyatatva e trikanI sAthe AtmajJAnanuM yugapadapaNuM sAdhe 4 yasamita, triguta, drinirodhI, vijayI uSAyano, paripUrNa rzanazAnathI, te zramAne saMyata seo. 240. anvayArtha:- [paJcasamitaH] 5iya samitiyuta, [paJcendriyasaMvRtaH] 55 driyon| saMparANo, [triguptaH ] 1 zusi sahita, [jitakaSAyaH] tiane [ darzanajJAnasamagraH] zanAnathI paripUra-[zramaNa:] seyo 4 zrama [ saH] tene [ saMyataH] saMyata [bhaNitaH] ityo che. TIkA:- je puruSa anekAMtaketana AgamajJAnanA baLathI, sakaLa padArthonA jJayAkAro sAthe milita thatuM vizada eka jJAna jeno AkAra che evA AtmAne zraddhato ane anubhavato thako, AtmAmAM ja nityanizcaLa vRttine icchato thako, saMyamanA sAdhanarUpa banAvelA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 447 pravartitasaMyamasAdhanIkRtazarIrapAtraH krameNa nizcalaniruddhapaJcendriyadvAratayA samuparatakAyavAGmanovyApAro bhUtvA civRtteH paradravyacaGkramaNanimittamatyantamAtmanA samamanyonyasaMvalanAdekIbhUtamapi svabhAvabhedAtparatvena nizcityAtmanaiva kuzalo malla iva sunirbharaM niSpIDya niSpIDya kaSAyacakramakrameNa jIvaM tyAjayati, sa khalu sakalaparadravyazUnyo'pi vizuddhazijJaptimAtrasvabhAvabhUtAvasthApitAtmatattvopajAtanityanizcalavRttitayA sAkSAtsaMyata eva syaat| tasyaiva cAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvayaugapadyAtmajJAnayogapadyaM siddhyti|| 240 / / tattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAM trayANAM yatsavikalpaM yaugapadyaM tathA nirvikalpAtmajJAnaM ceti dvayoH saMbhavaM darzayati-paMcasamido vyavahAreNa paJcasamitibhi: samitaH saMvRtaH paJcasamitaH, nizcayena tu svasvarUpe samyagito gataH pariNata: smitH| tigutto vyavahAreNa manovacanakAyanirodhatrayeNa guptaH triguptaH, nizcayena svasvarUpe guptaH prinntH| paMceMdiyasaMvuDo vyavahAreNa paJcendriyaviSayavyAvRttyA saMvRtaH paJcendriyasaMvRtaH, nizcayena vaatiindriysukhsvaadrtH| jidakasAo vyavahAreNa krodhAdi-kaSAyajayena jitakaSAyaH, nizcayena caakssaayaatmbhaavnaartH| daMsaNaNANasamaggo atra darzanazabdena nijazuddhAtmazraddhAnarUpaM samyagdarzanaM grAhyam , jJAnazabdena tu svasaMvedanajJAnamiti; tAbhyAM samagro drshnjnyaansmgrH| samaNo so saMjado bhaNido sa evaMguNaviziSTa: zramaNa saMyata iti bhnnitH| ata etadAyAtaM-vyavahAreNa yadbahirviSaye vyAkhyAnaM kRtaM tena savikalpaM samyagdarzanajJAnacAritra-trayayaugapadyaM grAhyam; abhyantaravyAkhyAnena tu nirvikalpAtmajJAnaM grAhyamiti savikalpayogapadyaM nirvikalpAtmajJAnaM ca ghaTata iti|| 240 / / athAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvalakSaNena vikalpa-trayayaugapadyena tathA nirvikalpAtmajJAnena ca yukto yo'sau saMyatastasya kiM lkssnnmityupdishti| zarIrapAtrane pAMca samitithI aMkuzita pravRtti vaDe pravartAvato, kramaza: pAMca indriyonA nizcaLa nirodha dvArA jene kAya-vacana-manano vyApAra virAma pAmyo che evo thaIne, cikravRttine paradravyamAM bhramaNanuM nimitta je kaSAyasamUhuM te (kaSAyasamUha) AtmAnI sAthe anyonya milanane lIdhe atyaMta ekarUpa thaI gayo hovA chatAM paNa svabhAvabhedane lIdhe tene parapaNe nakkI karIne AtmAthI ja tene kuzaLa mallanI mAphaka atyaMta mardana karI karIne akrama mArI nAkhe che, te puruSa kharekhara, sakaLa padravyathI zUnya hovA chatAM vizuddhadarzanajJAnamAtra svabhAvarUpe rahelA AtmatattvamAM (svadravyamAM) nityanizcaLa pariNati UpajI hovAthI, sAkSAt saMyata ja che. ane tene ja AgamajJAna-tattvArthazraddhAna-saMyatatvanA yugapadapaNAnuM ane AtmajJAnanuM yugapadapaNuM siddha thAya che. 240. 1. bhahana rI dharIne = 6bhI bhIne; 'yarI 'yarIne; mAvI hanAvAne. 2. Atmatatvano svabhAva vizuddhadarzanazAnamAtra che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 448 pravacanasAra [ bhagavAnazrI.puM athAsya siddhAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvayaugapadyAtmajJAnayogapadyasaMyatasya kIdRgla-kSaNa mityanuzAsti samasattubaMdhuvaggo samasuhadukkho psNsnniNdsmo| samaloTThakaMcaNo puNa jIvidamaraNe samo smnno|| 241 / / samazatrubandhuvargaH samasukhadaHkhaH prshNsaanindaasmH| samaloSTakAJcanaH punarjIvitamaraNe samaH shrmnnH|| 241 / / saMyamaH samyagdarzanajJAnapuraHsaraM cAritraM, cAritraM dharmaH, dharmaH sAmyaM, sAmyaM mohakSobhavihIna: aatmprinnaamH| tataH saMyatasya sAmyaM lkssnnm| tatra zatrubandhuvargayoH sukhaduHkhayoH prazaMsAnindayo: loSTakAJcanayorjIvitamaraNayozca samam ayaM mama paro'yaM svaH, ayamAhvAdo'yaM paritApaH, idaM mamotkarSaNamidamapakarSaNamayaM mamAkiJcitkara idamupakArakamidaM mamAtmadhAraNa ityupadizati ko'rthaH iti pRSTe pratyuttaraM ddaati| evaM praznottarapAtanikAprastAve kvApi kvApi yathAsaMbhavamitizabdasyArtho jJAtavyaH-sa zramaNa: saMyatastapodhano bhvti| yaH kiNvishissttH| zatrubandhusukhaduHkhanindAprazaMsAloSTakAJcanajIvitamaraNeSu samaH samacittaH iti| tataH etadAyAtizatrubandhusukhaduHkhanindAprazaMsAloSTakAJcanajIvitamaraNasamatAbhAvanApariNatanijazuddhAtmatattvasamyakzraddhAna jJAnAnuSThAnarUpanirvikalpa have AgamajJAna-tattvArthazraddhAna-saMyatatvanA yugapadapaNAnuM ane AtmajJAnanuM yugapadapaNuM jene siddha thayuM che evA A saMyatanuM kayuM lakSaNa che te upadeze che: niMha-prazaMsA,du:5-supa, mari-dhubhAbhyAM sAbhya cha, paNItoSTa-inaDe, vita-bha25 sAbhya cha, te zrama che. 241. anvayArtha :- [ samazatrabandhuvarga: ] zatru bhane baMdhu ne samAna , [ samasukhaduHkhaH ] supa bhane du:55 ne samAna cha, [prazaMsAnindAsama:] prazaMsA bhane niM. pratye ne samatA cha, [samaloSTakAJcanaH] poSTa (mATInuDheI) bhane yana ne samAna cha [punaH] tama 4 [jIvitamaraNe samaH ] vita bhane bh29| pratye 4ne samatA cha, [zramaNaH] te shrm| che. TIkA - saMyama samyagdarzanajJAnapUrvaka cAritra che; cAritra dharma che; dharma sAmya che; sAmya mohakSobharahita AtmapariNAma che. tethI saMyatanuM, sAmya lakSaNa che. tyAM, (1) zatru-bandhupamai, (2) supa-6:5mA, (3) prazaMsA-nimai, (4) soSTa-siyanamA ane (5) vita-bharamA sahIsAthe. (1) mA bhArI 52. (-6zmana) cha. yA spa cha', (2) 20 mAmA cha, / prit||5 cha', (3) 0 mA utp| (-hIti ) cha, // a5 (-14ti cha', (4) ' // bhane miiyat62 cha, // Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 448 mayamatyantavinAza iti mohAbhAvAt sarvatrApyanuditarAgadveSadvaitasya, satatamapi vizuddhadRSTijJaptisvabhAvamAtmAnamanubhavataH, zatrubandhusukhaduHkhaprazaMsAnindAloSTakAJcanajIvitamaraNAni nirvizeSameva jJeyatvenAkramya jJAnAtmanyAtmanyacalitavRtteryatkila sarvataH sAmyaM tatsiddhAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvayaugapadyAtmajJAnayogapadyasya saMyatasya lkssnnmaalkssnniiym|| 241 / / athedameva siddhAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvayaugapadyAtmajJAnayogapadyasaMyatatvamaikaNyalakSaNazrAmaNyAparanAma mokSamArgatvena samarthayati dasaNaNANacarittesu tIsu jugavaM samuTThido jo du| eyaggagado tti mado sAmaNNaM tassa paDipuNNaM / / 242 / / darzanajJAnacaritreSu triSu yugapatsamutthito ystu| aikANyagata iti mataH zrAmaNyaM tasya pripuurnnm|| 242 / / samAdhisamutpannanirvikAraparamAhAdaikalakSaNasukhAmRtapariNatisvarUpaM yatparamasAmyaM tadeva paramAgamajJAnatattvArthazraddhAnasaMyatatvAnAM yaugapadyena tathA nirvikalpAtmajJAnena ca pariNatatapodhanasya lakSaNaM jnyaatvymiti|| 241 / / atha yadeva saMyatatapodhanasya sAmyalakSaNaM bhaNitaM tadeva zrAmaNyAparanAmA mokSamArgo bhaNyata iti prarUpayati u48126 (-upayogI) cha', (5) ' bhA2g cha, ma satyaMta vinAza cha' ama bhoiin| abhAvane lIdhe sarvatra rAgadveSanuM dvata jene pragaTa thatuM nathI, satata vizuddhadarzanajJAnasvabhAvI AtmAne 4 anubhava cha, (o zata) zatru-baMdhu, su5-6:5, prazaMsA-niM, toSTa-yana bhane vit-bh29||ne nirvizeSapaNe ja (taphAvata vinA ja) zeyapaNe jANIne jJAnAtmaka AtmAmAM jenI pariNati acalita thaI che. te puruSane je kharekhara sarvataH sAmya che te (sAmya) saMyatanuM lakSaNa jANavuM-ke je saMyatane AgamajJAna-tattvArtha zraddhAna-saMyatatvanA yugapadapaNAnuM ane AtmajJAnanuM yugapadapaNuM siddha thayuM che. 241. have ema samarthana kare che ke AgamajJAna-tattvArthazraddhAna-saMyatatvanA yugapadapaNAnI sAthe AtmajJAnanA yugapadapaNAnI siddhirUpa je A saMyatapaNuM te ja mokSamArga che, ke jenuM bIjAM nAma ekAgratAlakSaNavALuM zrApya che: daga, jJAna ne cAritra traNamAM yugapade ArUDha je, tene kahyo aikAgyagata; zramaNya tyAM paripUrNa che. 242. anvayArtha:- [ yaH tu] 4 [ darzanajJAnacaritreSu ] darzana, zAna sane yAtri-[ triSu] me ma [ yugapad ] yu56 [ samutthitaH ] 21 // 38 cha, te [ aikAmyagataH ] metAne pAlo cha [ iti] ama [ mataH ] (zAstramA) prayuM cha. [ tasya ] tene [zrAmaNyaM ] zrImAya [ paripUrNam ] paripUche. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 450 pravacanasAra | [ bhagavAnazrIkuMdakuMdajnyeyjnyaatRtttvtthaaprtiitilkssnnen samyagdarzanaparyAyeNa, jJeyajJAtRtattvatathAnubhUtilakSaNena jJAnaparyAyeNa, jJeyajJAtRkriyAntaranivRttisUtryamANadraSTujJAtRtattvavRttilakSaNena cAritraparyAyeNa ca, tribhirapi yaugapadyena bhAvyabhAvakabhAvavijRmbhitAtinirbharetaretarasaMvalanabalAdaGgAGgibhAvena pariNatasyAtmano yadAtmaniSThatve sati saMyatatvaM tatpAnakavadanekAtmakasyaikasyAnubhUyamAnatAyAmapi samastaparadravyaparAvartatvAdabhivyaktaikANyalakSaNazrAmaNyAparanAmA mokSamArga evaavgntvyH| daMsaNaNANacarittesu tIsu jugavaM samuTThido jo du darzanajJAnacAritreSu triSu yugapatsamyagupasthita udyato yastu kartA, eyaggagado tti mado sa aikaNyagata iti mataH saMmataH, sAmaNNaM tassa paDipuNNaM zrAmaNyaM cAritraM yatitvaM tasya pripuurnnmiti| tathAhi-bhAvakarmadravyakarmanokarmabhyaH zeSapudgalAdipaJcadravyebhyo'pi bhinnaM sahajazuddhanityAnandaikasvabhAvaM mama saMbandhi yadAtmadravyaM tadeva mamopAdeyamitirucirUpaM samyagdarzanam, tatraiva paricchittirUpaM samyagjJAnaM, tasminneva svarUpe nizcalAnubhUtilakSaNaM cAritraM cetyaktasvarUpaM samyagdarzanajJAnacAritratrayaM pAnakavadanekamapyabhedanaye-naikaM yata tatsavikalpAvasthAyAM vyavahAreNaikAgyaM TIkAH- zayatattva ane jJAtRtattvanI tathA prakAre (jema che tema, yathArtha) pratIti jenuM lakSaNa che te samyagadarzanaparyAya che; jJayatattva ane jJAtRtattvanI tathA prakAre anubhUti jenuM lapha jJAnaparyAya che; jJaya ane jJAtAnI je kriyAtarathI nivRtti tenA vaDe racAtI draSTrajJAtRtattvamAM pariNati jenuM lakSaNa che te cAritraparyAya che. A paryAyone ane AtmAne bhAvyabhAvakapaNA vaDe UpajelA ati gADha itaretara milananA baLane lIdhe e traNe paryAyorUpe yugapad aMga-aMgIbhAve pariNata AtmAne, AtmaniSThANuM hotAM, je sayatapaNuM hoya che, te saMmatapaNuM, ekAgratAlakSaNavALuM zrAmaNya jenuM bIjAM nAma che evo mokSamArga ja che-ema jANavuM, kAraNa ke tyAM (saMtapaNAmAM) pINAnI mAphaka *anekAtmaka ekano anubhava hovA chatAM, samasta paradravyathI nivRtti hovAne lIdhe ekAgratA abhivyakta (pragaTa) che. 1. kriyAntara = anya kriyA. [ jJaya ane jJAtA anya kriyAthI nivarse tene lIdhe racAtI je dekhanAra-jANanAra AtmatattvamAM pariNati te cAritraparyAyanuM lakSaNa che.] 2. bhAvaka eTale thanAra, ane bhAvaka je-rUpe thAya te bhavya AtmA bhAvaka che ane samyagdarzanAdi paryAyo bhAvya che. bhAvaka ane bhAvane paraspara ati gADha milana (-ekamekatA) hoya che. bhAvaka AtmA aMgI che ane bhAvyarUpa samyagdarzanAdiparyAyo tenAM aMgo che. 3. pINuM = pIvAnI vastu, jema ke-dudhiyuM. [dudhiyAno svAda anekAtmaka eka hoya che; kAraNa ke abhedathI temAM eka dudhiyAno ja svAda Ave che ane bhedathI temAM dUdha, sAkara, badAma vagere aneka vastuno svAda Ave che.] 4. ahIM anekAtmaka ekanA anubhavamAM je anekAtmakapaNuM che te paradravyamaya nathI. tyAM paradravyothI to nivRtti ja che; mAtra samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa sva-aMzone lIdhe ja anekAtmakapaNuM che. mATe tyAM, anekAtmakapaNuM hovA chatAM, ekAgrapaNuM (eka-agrapaNuM ) pragaTa che. zona lAla anaDA kahyuM che bhArata Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 451 tasya samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArga iti bhedAtmakatvAtparyAyapradhAnena vyavahAranayena, aikaNyaM mokSamArga ityabhedAtmakatvAt dravyapradhAnena nizcayanayena, vizvasyApi bhedAbhedAtmakatvAttadubhayamiti pramANena prajJA: 242 ityevaM pratipatturAzayavazAdeko'pyanekIbhavaMpailakSaNyamathaikatAmupagato mArgo'pavargasya yH| draSTujJAtRnibaddhavRttimacalaM lokastamAskandatAmAskandatyacirAdvikAzamatulaM yenollsntyaashciteH|| 16 / / bhnnyte| nirvikalpasamAdhikAle tu nishcyeneti| tadeva ca nAmAntareNa prmsaamymiti| tadevaM paramasAmyaM paryAyanAmAntareNa zuddhopayogalakSaNaH zrAmaNyAparanAmA mokSamArgo jJAtavya iti| tasya tu mokSamArgasya samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArga iti bhedAtmakatvAtparyAyapradhAnena vyavahAranayena nirNayo bhvti| aikAmyaM mokSamArga ityabhedAtmakatvAt dravyapradhAnena nizcayanayena nirNayo bhvti| samastavastusamUhasyApi bhedAbhedAtmakatvAnnizcayavyavahAramokSamArgadvayasyApi pramANena nizcayo bhvtiityrthH|| 242 / / evaM nizcayavyavahArasaMyamapratipAdanamukhyatvena tRtIyasthale gAthAcatuSTayaM gtm| atha yaH svazuddhAtmanyekAgro na bhavati tasya mokSAbhAvaM darzayati-mujjhadi vA rajjadi vA dussadi te (saMyatatvarUpa athavA zramaNyarUpa mokSamArga) bhadAtmaka hovAthI "samyagdarzana-jJAna-cAritra mokSamArga che" ema paryAyapradhAna vyavahAranayathI tenuM prajJApana che; te (mokSamArga) abhedAtmaka hovAthI ekAgratA mokSamArga che" ema dravyapradhAna nizcayanayathI tenuM prajJApana che; badhAya padArtho bhedAbhadAtmaka hovAthI te banne (samyagdarzana-jJAna-cAritra tema ja ekAgratA) mokSamArga che" ema pramANathI tenuM prajJApana che. 242. [ have zloka dvArA mokSaprAptine mATe draSTA-jJAtAmAM lInatA karavAnuM kahevAmAM Ave che : ] [ artha:- ] e pramANe, pratipAdakanA Azayane vaza, eka hovA chatAM paNa aneka thato hovAthI (arthAta abhedapradhAna nizcayanayathI eka-ekAgratArUpa-hovA chatAM paNa kahenAranA abhi bhedapradhAna vyavahAranayathI aneka paNa-darzana-jJAna-cAritrarUpa paNa thato hovAthI) ekatAne (ekalakSaNapaNAne) tema ja 'trilakSaNapaNAne pAmelo je apavargano (mokSano) mArga tene loka draSTAjJAtAmAM pariNati bAMdhIne (-lIna karIne) acaLapaNe avalaMbo, ke jethI te (loka) ullasatI cetanAnA atula vikAsane alpa kALamAM pAme. * zArdUlavikrIDita chaMda 1. dravyapradhAna nizcayanayathI mAtra ekAgratA eka ja mokSamArganuM lakSaNa che. 2. paryAyapradhAna vyavahAranayathI darzana-jJAna-cAritrarUpa trika mokSamArganuM lakSaNa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 452 pravacanasAra [ bhagavAna zrI.puMathAnaikaNyasya mokSamArgatvaM vighaTayatimujjhadi vA rajjadi vA dussadi vA dvvmnnnnmaasejj| jadi samaNo aNNANI bajjhadi kammehiM vivihehiN|| 243 / / muhyati vA rajyati vA dveSTi vA drvymnydaasaady| yadi zramaNo'jJAnI badhyate krmbhirvividhaiH|| 243 / / yo hi na khalu jJAnAtmAnamAtmAnamekamagraM bhAvayati, so'vazyaM jJeyabhUtaM drvymnydaasii-dti| tadAsAdya ca jJAnAtmAtmajJAnabhraSTa; svayamajJAnIbhUto muhyati vA, rajyati vA, dveSTi vA; tathAbhUtazca badhyata eva , na tu vimucyte| ata anaikaNyasya na mokSamArgatvaM siddhyet|| 243 / / vA davvamaNNamAsejja jadi muhyati vA, rajyati vA, dveSTi vA, yadi cet| kiM kRtvaa| dravyamanyadAsAdya praapy| sa kH| samaNo shrmnnstpodhnH| tadA kAle aNNANI ajJAnI bhvti| ajJAnI sana bajjhadi kammehiM vivihehiM badhyate krmbhirvividhairiti| tathAhi-yo nirvikArasva-saMvedanajJAnenaikAgro bhUtvA svAtmAnaM na jAnAti tasya cittaM bahirviSayeSu gcchti| tatazcidAnandaikanijasvabhAvAccyuto bhvti| tatazca rAgadveSamohai: prinnmti| tatpariNaman bahuvi-dhakarmaNA badhyata iti| tataH kAraNAnmokSArthibhirekAgratvena svasvarUpaM bhaavniiymityrthH|| 243 / / atha nijazuddhAtmani yo'sAvekAgrastasyaiva mokSo have, anekAgratAne mokSamArgapaNuM ghaTatuM nathI (arthAt anekAgratA te mokSamArga nathI) ema zavi cha: padravyane Azraya zramaNa ajJAnI pAse mohane vA rAgane vA draSane, to vividha bAMdhe karmane. 243. anvayArtha:- [ yadi ] at [ zramaNa: ] zrama, [anyat dravyam AsAdya ] anya dravyano ||shry rIne [ajJAnI ] sanI thayo thao, [ muhyati vA ] bho 42. cha, [ rajyati vA] 2 // 242 cha [ dveSTi vA] athavA dveSa 42. che, to ta [vividhaiH karmabhiH ] vividha prarbhA 43 [ badhyate] baMdhAya che. TIkAH- je kharekhara jJAnAtmaka AtmArUpa eka agrane (-viSayane) bhAvato nathI, te avazya jJayabhUta anya dravyano Azraya kare che, ane teno Azraya karIne jJAnAtmaka AtmajJAnathI bhraSTa evo te svayaM ajJAnI thayo thako, moha kare che, rAga kare che athavA vaiSa kare che; ane evo (-mohI, rAgI athavA hRSI) thayo thako baMdhAya ja che, paraMtu mukAto nathI. AthI anekAgratAne mokSamArgapaNuM siddha thatuM nathI. 243. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 453 athaikaNyasya mokSamArgatvamavadhArayannupasaMharatiaDhesu jo Na mujjhadi Na hi rajjadi Neva dosmuvyaadi| samaNo jadi so NiyadaM khavedi kammANi vivihaanni|| 244 / / artheSu yo na muhyati na hi rajyati naiva dvessmupyaati| zramaNo yadi sa niyataM kSapayati karmANi vividhaani|| 244 / / yastu jJAnAtmAnamAtmAnamekamagraM bhAvayati, sa na jJeyabhUtaM drvymnydaasiidti| tadanAsAdya ca jJAnAtmAtmajJAnAdabhraSTaH svayameva jJAnIbhUtastiSThanna muhyati, na rajyati, na dveSTi; bhavatItyupadizati-aDhesu jo Na mujjhadi Na hi rajjadi Neva dosamuvayAdi artheSu bahiHpadArtheSu yo na muhyati, na rajyati, hi sphuTaM, naiva dveSamupayAti, jadi yadi cet' so samaNo sa zramaNa: NiyadaM nizcitaM khavedi vivihANi kammANi kSapayati karmANi vividhAni iti| atha vizeSa:-yo'sau dRSTazrutAnubhUtabhogAkAGkSArUpAdyapadhyAnatyAgena nijasvarUpaM bhAvayati, tasya cittaM bahiHpadArtheSu na gacchati, tatazca bahiHpadArthacintAbhAvAnnirvikAraciccamatkAramAtrAccyuto na bhvti| tadacyavanena ca rAgAdyabhAvAdvividhakarmANi vinaashytiiti| tato mokSArthinA nizcalacittena nijAtmani bhAvanA krtvyeti| itthaM vItarAgacAritravyAkhyAnaM zrutvA kecana vadanti-sayogikevalinAmapyekadezena cAritraM, paripUrNacAritraM punarayogicaramasamaye bhaviSyati, tena kAraNenedAnImasmAkaM samyaktvabhAvanayA bhedajJAnabhAvanayA ca pUryate, cAritraM pshcaadbhvissytiiti| naivaM vktvym| abhedanayena dhyAnameva cAritraM, tacca dhyAnaM kevalinAmupacAreNoktaM, caaritrmpyup-caarenneti| yatpunaH samastarAgAdivikalpajAlarahitaM zuddhAtmAnubhUtilakSaNaM samyagdarzana have, ekAgratA te mokSamArga che ema (AcAryabhagavAna) nakkI karatA thakA (mokSamArgaprshaannii) 5sNh||2. 42 : nahi moha, ne nahi rAga, dveSa kare nahIM artho viSe, to niyamathI munirAja e vidhavidha karmo kSaya kare. 244 anvayArtha:- [ yadi yaH zramaNaH ] ho. zrama [ artheSu ] pomai [ na muhyati ] bhoI to nathI, [ na hi rajyati] 22 // 2to nathI, [na eva dveSam upayAti ] dveSa 62to nathI, [ saH] to te [niyataM] niyamathI (yosa.) [ vividhAni karmANi ] vividha bhone [kSapayati ] pAye che. TIkAH- je jJAnAtmaka AtmArUpa eka agrane (-viSayane) bhAve che, te zeyabhUta anya dravyano Azraya karato nathI, ane teno Azraya nahi karIne jJAnAtmaka AtmajJAnathI abhraSTa evo te svayameva jJAnI raheto thako, moha karato nathI, rAga karato nathI, dveSa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 454 pravacanasAra [ bhagavAna zrI.puM tathAbhUtaH san mucyata eva , na tu bdhyte| ata aikANtyasyaiva mokSamArgatvaM siddhyet|| 244 / / -iti mokssmaargprjnyaapnm|| atha shubhopyogprjnyaapnm| tatra zubhopayoginaH zramaNatvenAnvAcinoti samaNA suddhavajuttA suhovajuttA ya hoMti smymhi| tesu vi suddhavajuttA aNAsavA sAsavA sesaa|| 245 / / zramaNAH zuddhopayuktAH zubhopayuktAzca bhavanti smye| teSvapi zuddhopayuktA anAsravAH sAsravAH shessaaH|| 245 / / jJAnapUrvakaM vItarAgachadmasthacAritraM tadeva kaarykaaroti| kasmAditi cet| tenaiva kevalajJAnaM jAyate yatastasmAccAritre tAtparyaM kartavyamiti bhaavaarthH| kiMca utsargavyAkhyAnakAle zrAmaNyaM vyAkhyAtamatra punarapi kimarthamiti parihAramAha-tatra sarvaparityAgalakSaNa utsarga eva mukhyatvena ca mokSamArgaH, atra tu zrAmaNyavyAkhyAnamasti, paraM kiMtu zrAmaNyaM mokSamArgo bhavatIti mukhyatvena vishesso'sti|| 244 / / evaM zrAmaNyAparanAmamokSamArgopasaMhAramukhyatvena caturthasthale gAthAdvayaM gtm| atha zubhopayoginAM sAsravatvAdyavahAreNa zramaNatvaM vyavasthApayati-saMti vidynte| kv| samayamhi samaye prmaagme| ke snti| samaNA shrmnnaastpodhnaaH| kiNvishissttaaH| suddhavajuttA zuddhopayogayuktAH zuddhopayogina ityrthH| suhovajuttA ya na kevalaM zuddhopayogayuktAH, shubhopyogyuktaashc| cakAro'tra anvAcayArthe gauNArthe graahyH| 42to nathI; mane meyo (-2samoDI, 220, adveSI ) vartato yo bhuya 4 cha, paraMtu baMdhAto nathI. AthI ekAgratAne ja mokSamArgapaNuM siddha thAya che. 244. A rIte mokSamArga-prajJApana samApta thayuM. have zubhopayoganuM prajJApana kare che. temAM (prathama), zubhopayogIone zramaNa tarIke gauNapaNe zavi cha: zuddhopayogI zramaNa che; zubhayukta paNa zAstra kahyA zuddhopayogI che nirAsava, zeSa sAmrava jANavA. 245. anvayArtha:- [samaye] strAne viSe (mema ) [zuddhopayuktAH zramaNAH ] zuddhopayogI te shrm| cha, [zubhopayuktAH ca bhavanti ] zubhopayogI 59 shrm| cha; [ teSu api] temAya, [zuddhopayuktAH anAsravAH] zuddhopayogI nirAsa cha, [zeSAH sAsravAH ] shriin| sAsa cha (arthAta zubhopayogI mAnava sahita cha). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 455 ye khalu zrAmaNyapariNatiM pratijJAyApi, jIvitakaSAyakaNatayA, samastaparadravyanivRttipravRttasuvizuddhazijJaptisvabhAvAtmatattvavRttirUpAM zuddhopayogabhUmikAmadhiroDhuM na kSamante, te tadupakaNThaniviSTAH, kaSAyakuNThIkRtazaktayo, nitAntamutkaNThulamanasaH, zramaNAH kiM bhaveyurna vetytraabhidhiiyte| 'dhammeNa pariNadappA appA jadi suddhsNpyogjudo| pAvadi NivvANasuhaM suhovajutto va sggsuhN||' iti svayameva nirUpitatvAdasti tAvacchubhopayogasya dharmeNa shaikaarthsmvaayH| tataH zubhopayogino'pi dharmasadbhAvAdbhaveyuH shrmnnaaH| kintu teSAM zuddhopayogibhi: samaM samakASThatvaM na bhavet , yataH zuddhopayogino nirastasamastakaSAyatvAdanAsravA tatra dRSTAntaH-yathA nizcayena zuddhabuddhakasvabhAvAH siddhajIvA eva jIvA bhaNyate, vyavahAreNa caturgatipariNatA azuddhajIvAzca jIvA iti; tathA zuddhopayoginAM mukhyatvaM, zubhopayoginAM tu cakArasamuccayavyAkhyAnena gaunntvm| kasmAdgauNatvaM jAtamiti cet| tesu vi suddhavajuttA aNAsavA sAsavA sesA teSvapi madhye zuddhopayogayuktA anAsravAH, zeSAH sAsravA iti yataH kaarnnaat| tadyathAnijazuddhAtmabhAvanAbalena samastazubhAzubhasaMkalpavikalparahitatvAcchuddho-payogino nirAsavA eva, zeSAH zubhopayogino TIkA:- jeo kharekhara zrAmaNa pariNatinI pratijJA karIne paNa, kaSAyakaNa jIvato (yAta) hovAthI, samasta paradravyathI nivRttirUpe pravartatI evI je suvizuddhadarzanajJAnasvabhAva AtmatattvamAM pariNatirUpa zuddhopayogabhUmikA temAM ArohaNa karavA asamartha che, te (zubhopayogI) jIvo-ke jeo zuddhopayogabhUmikAnA upakaMThe rahelA che, kaSAye jemanI zaktine kuMThita karI (-rUMdhI) che ane jeo atyaMta utkaMThita (Atura) manavALA che teo-zramaNa che ke nathI, te ahIM kahevAmAM Ave che : 'dhammeNa pariNadappA appA jadi suddhsNpyogjudo| pAvadi NivvANasuhaM suhovajutto va sAsuhRAA' ema (11 mI gAthAmAM bhagavAna kuMdakuMdAcAryadave) pote ja nirUpaNa karyuM hovAthI zubhapayogane dharmanI sAthe ekAryasamavAya che; tethI zubhopayogIo paNa, temane dharmano sadbhAva hovAne lIdhe, zramaNa che. paraMtu teo zuddhopayogIonI sAthe samAna koTinA (sarakhI hadanA) nathI, kAraNa ke zuddhopayogIoe samasta kaSAyo nirasta karyA hovAthI teo nirAgnava ja che ane A zubhopayogIone to kaSAyakaNa avinaSTa hovAthI 1. Atmatattvano svabhAva suvizuddha darzana ane zAna che. 2. upakaMTha = pAdara; paravADa; taLeTI; pADoza; najIkano bhAga; nikaTatA. 3. artha:- dharma pariNamelA svarUpavALo AtmA jo zuddha upayogamAM joDAyelo hoya to mokSanA sukhane pAme che ane jo zubha upayogavALo hoya to svarganA sukhane (baMdhane) pAme che. 4. ekAryasamavAya = eka padArthamAM sAthe rahI zakavArUpa saMbaMdha. (AtmapadArthamAM dharma ane zubhopayoga sAthe hoI zake che tethI zubhopayogane dharmanI sAthe ekArthasamavAya che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 456 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda ev| ime punaranavakIrNakaSAyakaNatvAtsAsavA ev| ata eva ca zuddhopayogibhiH samamamI na samuccIyante, kevalamanvAcIyanta ev|| 245 / / atha zubhopayogizramaNalakSaNamAsUtrayati arahaMtAdisu bhattI vacchaladA pvynnaabhijuttesu| vijjadi jadi sAmaNNe sA suhajuttA bhave criyaa|| 246 / / arhadAdiSu bhaktirvatsalatA prvcnaabhiyuktessu| vidyate yadi zrAmaNye sA zubhayuktA bhveccryaa|| 246 / / mithyAtvaviSayakaSAyarUpAzubhAsravanirodhe'pi puNyAsravasahitA iti bhaavH|| 245 / / atha zubhopayogizramaNAnAM lakSaNamAkhyAti-sA suhajuttA bhave cariyA sA caryA zubhayuktA bhvet| ksy| tpodhnsy| kathaMbhUtasya samastarAgAdivikalparahitaparamasamAdhau sthaatumshkysy| yadi kim| vijjadi jadi vidyate yadi cet| kv| sAmaNNe zrAmaNye caaritre| kiM vidyte| arahaMtAdisu bhattI teo sAsrava ja che. ane Ama hovAthI ja zuddhopayogIonI sAthe Amane (zubhopayogIone) bhegA levAmAM( -varNavavAmAM) AvatA nathI, mAtra pAchaLathI (gauNa tarIke) ja levAmAM Ave che. bhAvArtha:- paramAgamamAM ema kahyuM che ke zuddhopayogIo zramaNa che ane zubhopayogIo paNa gauNapaNe zramaNa che. jema nizcayathI zuddhabuddha-ekasvabhAvI siddha jIvo ja jIva kahevAya che ane vyavahArathI caturgatipariNata azuddha jIvo paNa jIva kahevAya che, tema zramaNapaNe zuddhopayogI jIvonuM mukhyapaNuM che ane zubhopayogI jIvonuM gauNapaNuM che; kAraNa ke zuddhopayogIo nijazuddhAtmabhAvanAnA baLathI samasta zubhAzubha saMkalpavikalpa rahita hovAthI nirAsrava ja che ane zubhopayogIone mithyAtvaviSayakaSAyarUpa azubha Asravano nirodha hovA chatAM teo puNAsrava sahita che. 245. have zubhopayogI zramaNanuM lakSaNa sUtra dvArA (gAthA dvArA) kahe che: vAtsalya pravacanarata viSe ne bhakti ahaMtAdike -e hoya jo zramaNyamAM to caraNa te zubhayukta che. 246. anvayArtha:- [ zAmaLe] zrAmaNamAM [ yadri] jo [ mardA6i magi:] ahaMtAdika pratye bhakti tathA [pravAmiyurRSa va7natA] pravacanarata jIvo pratye vatsalatA [ vidyate] vartatI hoya to [ sA ] te [gumayu1 varyA] zubhayukta caryA (zubhopayogI cAritra) [ bhavet ] che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA sakalasaGgasaMnyAsAtmani zrAmaNye satyapi kaSAyalavAvezavazAt svayaM zuddhAtmavRttimAtreNAvasthAtumazaktasya pareSu zuddhAtmavRttimAtreNAvasthiteSvarhadAdiSu, zuddhAtmavRttimAtrAvasthitipratipAdakeSu pravacanAbhiyukteSu ca bhaktyA vatsalatayA ca pracalitasya, tAvanmAtrarAgapravartitaparadravyapravRttisaMvalitazuddhAtmavRtteH, zubhopayogi cAritraM syaat| zubhopayogizramaNAnAM shuddhaatmaanuraagyogicaaritrtvlkssnnm|| 246 / / atha zubhopayogizramaNAnAM pravRttimupadarzayati ataH vaMdaNaNamaMsaNehiM abbhutttthaannaannugmnnpddivttii| samaNesu samAvaNao Na NiMdidA rAyacariyamhi / / 247 / / anantajJAnAdiguNayukteSvarhatsiddheSu guNAnurAgayuktA bhaktiH / vacchaladA vatsalasya bhAvo vatsalatA vAtsalyaM vinayo'nukUlavRttiH / keSu viSaye / pavayaNAbhijuttesu pravacanAbhiyukteSu / pravacanazabdenAtrAgamo bhaNyate, saMgho vA, tena pravacanenAbhiyuktAH pravacanAbhiyuktA AcAryopAdhyAyasAdhavasteSviti / etaduktaM bhavati-svayaM zuddhopayogalakSaNe paramasAmAyike sthAtumasamarthasyAnyeSu zuddhopayogaphalabhUtakevalajJAnena pariNateSu, tathaiva zuddhopayogArAdhakeSu ca yAsau bhaktistacchubhopayogizramaNAnAM lakSaNamiti / / 246 / / atha zubhopayoginAM zubhapravRttiM darzayati-Na NiMdidA naiva niSiddha / kv| TIkA:- sakaLa saMganA saMnyAsasvarUpa zrAmaNa hovA chatAM paNa kAyalavanA Avezane vaza kevaLa zuddhAtmapariNatirUpe rahevAne pote azakta che evo je zramaNa, 52 evA je (1) kevaLa zuddhAtmapariNatirUpe rahelA advaitAdika tathA (2) kevaLa zuddhAtmapariNatirUpe rahevAnuM pratipAdana karanAra pravacanarata jIvo temanA pratye (1) bhakti tathA (2) vatsalatA vaDe caMcaLa che, te zramaNane, mAtra teTalA rAga vaDe pravartatI padravyapravRtti sAthe zuddhAtmapariNati milita hovAne lIdhe, zubhopayogI cAritra che. * 457 AthI (ema kahyuM ke) zuddha AtmAnA anurAgayukta cAritra zubhopayogI zramaNonuM lakSaNa che. bhAvArtha:- ekalI zuddhAtmapariNatirUpe rahevAne asamartha hovAne lIdhe je zramaNa, 52 evA advaitAdika pratye bhaktithI tathA para evA AgamaparAyaNa jIvo pratye vAtsalyathI caMcaLa ( asthira) che, te zramaNane zubhopayogI cAritra che, kAraNa ke zuddhAtmapariNati padravyapravRtti (padravyamAM pravRtti ) sAthe maLelI che arthAt zubha bhAva sAthe mizrita che. 246. have zubhopayogI zramaNonI pravRtti darzAve cheH zramaNo prati vaMdana, namana, anugamana, abhyutthAna ne vaLI zramanivA2Na che na niMdita rAgayuta carcA viSe. 247. * duSAyasava = 42rA SAya; thoDo SAya. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 458 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMTu vndnnmskrnnaabhyaambhyutthaanaanugmnprtipttiH| zramaNeSu zramApanayo na ninditA raagcryaayaam|| 247 / / zubhopayoginAM hi zuddhAtmAnurAgayogicAritratayA, samadhigatazuddhAtmavRttiSu zramaNeSu vandananamaskaraNAbhyutthAnAnugamanapratipattipravRttiH zuddhAtmavRttitrANanimittA zramApanayanapravRttizca na dussyet||247|| atha zubhopayoginAmevaivaMvidhAH pravRttayo bhavantIti pratipAdayati daMsaNaNANuvadeso sissaggahaNaM ca posaNaM tesiN| cariyA hi sarAgANaM jiNiMdapUjovadeso y|| 248 / / rAyacariyamhi zubharAgacaryAyAM sraagcaaritraavsthaayaam| kA na ninditaa| vaMdaNaNamaMsaNehiM abbhaTThANANagamaNapaDivattI vandananamaskArAbhyAM shaabhyutthaanaanugmnprtipttiprvRttiH| samaNesa samAvaNao zramaNeSu zramApanayaH ratnatrayabhAvanAbhidhAtakazramasya khedasya vinAza iti| anena kimuktaM bhavati-zuddhopayogasAdhake zubhopayoge sthitAnAM tapodhanAnAM itthaMbhUtAH zubhopayogapravRttayo ratnatrayArAdhakazeSapuruSeSu viSaye yuktA eva, vihitA eveti|| 247 / / atha zubhopayoginAmevetthaMbhUtAH pravRttayo bhavanti, na ca anvayArtha:- [ zramaNeSu ] shrm| pratye [ vandananamaskaraNAbhyAm ] pNhn-nm2|2. sahita [abhyutthAnAnugamanapratipattiH] 'sabhyutthAna bhane anumAna35 vinIta vartana 2j tathA [zramApanayaH ] tamano zrama dUra 42vo te [ rAgacaryAyAm ] 2yayAmA [ na ninditA] nihita nathI. TIkA:- zubhopayogIone zuddhAtmAnA anurAgayukta cAritra hoya che, tethI jemaNe zaddhAtmapariNati prApta karI che evA zramaNo pratye je vaMdana-namaskAra-abhyasthAna-anugamanarUpa vinIta vartananI pravRtti tathA zuddhAtmapariNatinA rakSaNane nimittabhUta evI je zrama dUra karavAnI (vaiyAvRjyarUpa) pravRtti te zubhopayogIone mATe dUSita (doSarUpa, niMdita) nathI (arthAt zubhopayogI munimone bhAvI pravRttino niSedha nathI ). 247. have, zubhopayogIone ja AvI pravRttio hoya che ema pratipAdana kare che: upadeza darzanazAnano, poSaNa-grahaNa ziSyo taNuM, upadeza jinapUjA taNo-vartana tuM jANa sarAganuM. 248. 1. abhyatthAna = mAnArthe UbhA thaI javuM te 2. anugamana = pAchaLa cAlavuM te 3. vinIta = vinayayu'ta; sanmAnayu'ta; vivehI; sabhya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 459 darzanajJAnopadezaH ziSyagrahaNaM ca poSaNaM tessaam| caryA hi sarAgANAM jinendrapUjopadezazca / / 248 / / anujighRkSApUrvakadarzanajJAnopadezapravRttiH ziSyasaMgrahaNapravRttistatpoSaNapravRttirjinendrapUjopadezapravRttizca zubhopayoginAmeva bhavanti, na shuddhopyoginaam|| 248 / / atha sarvA eva pravRttayaH zubhopayoginAmeva bhavantItyavadhArayatiuvakuNadi jo vi NicaM cAduvvaNNassa smnnsNghss| kAyavirAdhaNarahidaM so vi sarAgappadhANo se|| 249 / / zuddhopayoginAmiti prarUpayati-dasaNaNANuvadeso darzanaM mUDhatrayAdirahitaM samyaktvaM, jJAnaM paramAgamopadezaH, tayorupadezo drshnjnyaanopdeshH| sissaggahaNaM ca posaNaM tesiM ratnatrayArAdhanAzikSAzIlAnAM ziSyANAM grahaNaM svIkArasteSAmeva possnnmshnshynaadicintaa| cariyA hi sarAgANaM itthaMbhUtA caryA cAritraM bhavati, hi sphuttm| kessaam| sarAgANAM dhrmaanuraagcaaritrshitaanaam| na kevalamitthaMbhUtA caryA, jiNiMdapUjovadeso ya yathAsaMbhavaM jinendrpuujaadidhrmopdeshshceti| nanu zabhopayoginAmapi kvApi kAle zuddhopayogabhAvanA dRzyate, zaddhopayoginAmapi cha zubhopayogabhAvanA dRzyate, zrAvakANAmapi sAmAyikAdikAle zuddhabhAvanA dRzyate, teSAM kathaM vizeSo bhedo jJAyata iti| parihAramAha-yuktamuktaM bhavatA, paraM kiMtu ye pracureNa zubhopayogena vartante te yadyapi kvApi kAle zuddhopayogabhAvanAM kurvanti tathApi zubhopayogina eva bhnnynte| ye'pi zuddhopayoginaste yadyapi kvApi kAle zubhopayogena vartante tathApi zuddhopayogina ev| ksmaat| bahupadasya prdhaantvaadaamrvnnimbvnvditi|| 248 / / atha kAzcidapi yAH pravRttayastAH zubhopayoginAmeveti niyamati-uvakuNadi jo vi NicaM cAduvvaNNassa samaNasaMghassa upakaroti sanvayArtha :- [ darzanajJAnopadezaH ] zanazAnanI (sabhyarzana bhane samyAnanI) 532, [ ziSyagrahaNaM] ziSyonu a6| [ca] tathA [ teSAm poSaNaM] temanuM poSa, [ca] bhane [ jinendrapUjopadezaH ] [neMdranI pUno 75:2[ hi] 5252 [ sarAgANAM caryA ] sImonI yo TIkA:- anugraha karavAnI icchApUrvaka darzanajJAnanA upadezanI pravRtti, ziSyagrahaNanI pravRtti, temanA poSaNanI pravRtti ane jinaMdrapUjAnA upadezanI pravRtti zubhopayogIone ja hoya che, zuddhopayogIsone nahi. 248. have, badhIye pravRttio zubhopayogIone ja hoya che ema nakkI kare che: vaNa AvakAyavirAdhanA upakAra je nitya kare cauvidha sAdhusaMghane, te zramaNa rAgapradhAna che. 249. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 46O pravacanasAra [ bhagavAnazrIdudru upakaroti yo'pi nityaM cAturvarNasya shrmnnsNghsy| kAyavirAdhanarahitaM so'pi sarAgapradhAnaH syaat|| 249 / / pratijJAtasaMyamatvAt SaTkAyavirAdhanarahitA yA kAcanApi zuddhAtmavRttitrANanimittA cAturvarNasya zramaNasaMghasyopakArakaraNapravRttiH sA sarvApi rAgapradhAnatvAt zubhopayoginAmeva bhavati, na kadAcidapi shuddhopyoginaam|| 249 / / yo'pi nityN| ksy| cAturvarNasya shrmnnsNghsy| atra zramaNazadvena zramaNazabdavAcyA RSimuniyatyanagArA graahyaaH| "dezapratyakSavitkevalabhRdihamuniH syAdRSi: prasRtaddhirArUDhaH zreNiyugme'jani yatiranagAro'paraH saadhuvrgH| rAjA brahmA ca devaH parama iti RSirvikriyAkSINazakti-prApto buddhayauSadhIzo viyadayanapaTurvizvavedI krmenn||'' RSaya RddhiM prAptAste caturvidhA, raajbrhmdevprmRssibhedaat| tatra rAjarSayo vikriyAkSINArddhiprAptA bhvnti| brahmarSayo buddhyau-SadharddhiyuktA bhvnti| devarSayo gaganagamana isaMpannA bhvnti| paramarSayaH kavalinaH kevalajJAnino bhvnti| munayaH avdhimnHpryykevlinshc| yataya upshmkksspkshrennyaaruuddhaaH| anagArAH saamaanysaadhvH| ksmaat| sarveSAM sukhaduHkhAdiviSaye smtaaprinnaamo'stiiti| athavA shrmnndhrmaanukulshraavkaadicaaturvrnnsNghH| kathaM yathA bhvti| kAyavirAdhaNarahidaM svasthabhAvanAsvarUpaM svakIyazuddha caitanyalakSaNaM nizcayaprANaM rakSan parakIyaSaTkAyavirAdhanArahitaM yathA bhvti| so vi sarAgappadhANo se so'pItthaMbhUtastapodhano dharmAnurAgacAritrasahiteSu madhye pradhAnaH zreSThaH syaadityrthH|| 249 / / anvayArtha:- [yaH api] 4 o (zrama) [ nityaM] sahA [ kAyavirAdhanarahitaM] (7) jAyanI viraadhn| vinA [cAturvarNasya] ya2. 52 // [zramaNasaMghasya ] zramasaMghane [upakaroti] (3452. . , [ saH api] te [ sarAgapradhAnaH syAt ] 2|gnii pradhAnatAvAko che. TIkA - saMyamanI pratijJA karI hovAthI *cha kAyanI virAdhanA vinAnI je koI paNa, zuddhAtmapariNatinA rakSaNane nimittabhUta evI, cAra prakAranA zramaNasaMghane upakAra karavAnI pravRtti, te badhIye rAgapradhAnapaNAne lIdhe zubhopayogIone ja hoya che, zuddhopayogIone kadApi nahi. 249. * zramaNa saMghane zaddhAtmapariNatinA rakSaNamAM nimittabhUta evI je upakArapravRtti zubhopayogI zramaNo kare che te pravRtti cha kAyanI virAdhanA vinAnI hoya che, kAraNa ke temaNe (zubhopayogI zramaNoe) saMyamanI pratijJA sIdhesI che. + zramAnA yAra prahAra mA prabhArI cha: (1) Si, (2) muni, (3) yati bhane (4) mAra ddhivANA zramaNa te RSi che; avadhijJAna, mana:paryayajJAna athavA kevaLajJAnavALA zramaNa te muni che; upazamaka athavA kSamaka zreNimAM ArUDha zramaNa te yati che; ane sAmAnya sAdhu te aNagAra che. A pramANe cAra prakArano zramaNasaMgha che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 461 kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA atha pravRtteH saMyamavirodhitvaM pratiSedhayatijadi kuNadi kAyakhedaM vejjAvaccatthamujjado smnno| Na havadi havadi agArI dhammo so sAvayANaM se|| 250 / / yadi karoti kAyakhedaM vaiyAvRttyArthamudyataH shrmnnH| na bhavati bhavatyagArI dharmaH sa zrAvakANAM syaat|| 250 / / yo hi pareSAM zuddhAtmavRttitrANAbhiprAyeNa vaiyAvRttyapravRttyA svasya saMyama virAdhayati, sa gRhasthadharmAnupravezAt zrAmaNyAt prcyvte| ato yA kAcana pravRttiH sA sarvathA saMyamAvirodhenaiva vidhAtavyA; pravRttAvapi saMyamasyaiva saadhytvaat|| 250 / / atha vaiyAvRttyakAle'pi svakIyasaMyamavirAdhanA na kartavyetyupadizati-jadi kuNadi kAyakhedaM vejjAvaccatthamujjado yadi cet karoti kAyakhedaM ssttkaayviraadhnaam| kathaMbhUtaH sn| vaiyaavRttyaarthmudytH| samaNo Na havadi tadA zramaNastapodhano na bhvti| tarhikiM bhvti| havadi agArI agArI gRhastho bhvti| ksmaat| dhammo so sAvayANaM se SaTkAyavirAdhanAM kRtvA yau'sau dharmaH sa zrAvakANAM syAt, na ca tpodhnaanaamiti| idamatra tAtparyam-yo'sau svazarIrapoSaNArtha ziSyAdimohena vA sAvadhaM necchati tasyedaM vyAkhyAnaM zobhate, yadi punaranyatra sAvadhamicchati vaiyAvRttyAdisvakIyAvasthAyogye dharmakArye have pravRtti saMyamanI virodhI hovAno niSedha kare che (arthAt zubhopayogI zramaNane saMyama sAthe virodhavALI pravRtti na hovI ja vaiyAvRte udhata zramaNa SaT kAyane pIDA kare to zramaNa nahi, paNa che gRhI; te zrAvakono dharma che. 250. sanvayArtha:- [ yadi] ho (zrama) [ vaiyAvRttyArtham udyataH] vaiyAvRttya bhATe udhamapaMta partata [ kAyakhedaM ] 7 DAyane pI[ karoti ] 42. to te [zramaNaH na bhavati ] zrama nathI, [agArI bhavati] gRhastha cha; (129 // 3) [ saH] te (7 dayanI virAdhanA sahita yAvRttya) [ zrAvakANAM dharma: syAt ] zrAvakono dharma che. TIkAH- je (zramaNa) bIjAne zuddhAtmapariNatinuM rakSaNa thAya evA abhiprAyathI vaiyAvRjyanI pravRtti karatAM potAnA saMyamanI virAdhanA kare che, te gRhastha dharmamAM pravezato hovAne lIdhe zrAmaNathI cuta thAya che. AthI (ema kahyuM ke, je koI pravRtti hoya te sarvathA saMyama sAthe virodha na Ave evI rIte ja karavI joIe, kAraNa ke pravRttimAM paNa saMyama ja sAdhya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46ra Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates atha pravRtterviSayavibhAge darzayati pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda joNhANaM NiravekkhaM sAgAraNagAracariyajuttANaM / aNukaMpayovayAraM kuvvadu levo jadi vi appo / / 259 / / jainAnAM nirapekSaM saakaaraanaakaarcryaayuktaanaam| anukampayopakAraM karotu lepo yadyapyalpaH / / 251 / / yA kilAnukampApUrvikA paropakAralakSaNA pravRttiH sA khalvanekAntamaitrIpavitrita necchati tadA tasya samyaktvameva nAstIti / / 250 / / atha yadyapyalpalepo bhavati paropakAre, tathApi zubhopayogibhirdharmopakAraH kartavya ityupadizati - kuvvadu karotu / sa kaH kartA / zubhopayogI purussH| kaM krotu| aNukaMpayovayAraM anukampAsahitopakAraM dayAsahitaM dhrmvaatslym| yadi kim| levo jadi vi appo ''sAvadyalezo bahupuNyarAzau '' iti dRSTAntena yadyapyalpalepaH stokasAvadyaM bhavati / keSAM karotu / joNhANaM nizcayavyavahAramokSamArga - pariNatajainAnAm / katham / NiravekkhaM nirapekSaM zuddhAtmabhAvanA bhAvArtha:- je zramaNa cha kAyanI virAdhanA sahita vaiyAvRtyAdi pravRtti kare che, te gRhasthadharmamAM praveze che; tethI zramaNe vaiyAvRtyAdi pravRtti evI rIte karavI joIe ke jethI saMyamanI virAdhanA na thAya. ahIM eTaluM vizeSa samajavuM ke-je svazarIranA poSaNa arthe athavA ziSyAdinA mohathI sAvadhane icchato nathI tene to vaiyAvRttpAdikamAM paNa sAvadhane na icchavuM te zobhAspada che, paraMtu je bIje to sAvadhane icche che paNa potAnI avasthAne yogya vaiyAvRttpAdi dharmakAryamAM sAvadhane icchato nathI tene to samyaktva ja nathI. 250. have pravRttinA viSayanA be vibhAgo darzAve che (arthAt zubhopayogIe konA pratye upakAranI pravRtti karavAyogya che ane konA pratye upakAranI pravRtti karavAyogya nathI te darzAve che):che alpa lepa chatAMya darzanajJAnapariNata jainane nirapekSatApUrvaka karo upakAra anukaMpA varDa. 251. anvayArtha:- [yapi alpa: lepa: ] alpa lepa thato hovA chatAM paNa [sAgarAnAgaravaryAyuhAnAn] sAkAra-anAkAra carcAyukta [nainAnAM] jainone [anujampayA] anukaMpAthI [nirapekSa ] nirapekSapaNe [ savAra rotu] (zubhopayogI) upakAra karo. TIkA:- je anukaMpApUrvaka paropakArasvarUpa pravRtti te karavAthI joke alpa lepa to thAya che, topaNa anekAMta sAthe maitrIthI jemanuM citta pavitra thayuM che evA zuddha jaino pratye Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 463 kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA citteSu zuddheSu jaineSu zuddhAtmajJAnadarzanapravRttavRttitayA sAkArAnAkAracaryAyukteSu zuddhAtmopalambhetarasakalanirapekSatayaivAlpalepApyapratiSiddhA; na punaralpalepeti sarvatra sarvathaivApratiSiddhA, tatra tathApravRttyA zuddhAtmavRttitrANasya praatmnornupptteriti|| 251 / / atha pravRtteH kAlavibhAgaM darzayati rogeNa vA chudhAe taNhAe vA sameNa vA ruuddhN| diTThA samaNaM sAhU paDivajjadu aadsttiie|| 252 / / vinAzakakhyAtipUjAlAbhavAJchArahitaM yathA bhvti| kathaMbhUtAnAM jainaanaam| sAgAraNagAracariya-juttANaM sAgArAnAgAracaryAyuktAnAM shraavktpodhnaacrnnshitaanaamityrthH|| 251 / / kasminprastAve vaiyAvRttyaM kartavyamityupadizati-paDivajjadu pratipadyatAM sviikrotu| kyaa| AdasattIe svshktyaa| sa kaH krtaa| sAhU ratnatrayabhAvanayA svAtmAnaM sAdhayatIti saadhuH| km| samaNaM jIvitamaraNAdisamapariNAma -ke jeo zuddha AtmAnA jJAna-darzanamAM pravartatI *vRttine lIdhe sAkAra-anAkAra caryAvALA che temanA pratye-, zuddhAtmAnI upalabdhi sivAya bIjA badhAnI apekSA karyA vinA ja, te pravRtti karavAno niSedha nathI; paraMtu alpa lepavALI che tethI badhA pratye badhAya prakAre te pravRtti aniSiddha che ema nathI, kAraNa ke tyAM (arthAt jo badhA pratye badhAya prakAre karavAmAM Ave to ) te prakAranI pravRtti vaDe parane ane potAne zuddhAtmapariNatinuM rakSaNa banI zakatuM nathI. bhAvArtha- anukaMpApUrvaka paropakArasvarUpa pravRttithI alpa lepa to thAya che, topaNa jo (1) bAtmAnA jJAnadarzanarUpa caryAvALA zaddha jaino pratye. tema ja (2) zaddhAtmAnI upalabdhinI apekSAthI ja, te pravRtti karavAmAM AvatI hoya to zubhopayogIne teno niSedha nathI. paraMtu, joke anukaMpApUrvaka paropakArasvarUpa pravRttithI alpa ja lepa thAya che topaNa, (1) zuddha AtmAnAM jJAnadarzanarUpa caryAvALA zuddha jaino sivAya bIjA pratye, tema ja (2) zuddhAtmAnI upalabdhi sivAya bIjI koI paNa apekSAthI, te pravRtti karavAno zubhopayogIne niSedha che, kAraNa ke e rIte parane ke potAne zuddhAtmapariNatinI rakSA thatI nathI. 251. have pravRttinA kALano vibhAga darzAve che (arthAt zubhopayogI zramaNe kyA vakhate pravRtti karavAyogya che ane kayA vakhate pravRtti karavAyogya nathI te darzAve che ): AkrAMta dekhI zramaNane zrama, roga vA bhUkha, pyAsathI, sAdhu karo sevA svazaktipramANa e munirAjanI. 252. * vRtti = pariNati; vartana; vartavuM te * jJAna sAkara che ane darzana anAkAra che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAnazrI 66 rogeNa vA kSudhA tRSNayA vA zrameNa vA rUDham / dRSTvA zramaNaM sAdhuH pratipadyatAmAtmazaktyA / / 252 / / yadA hi samadhigatazuddhAtmavRtteH zramaNasya tatpracyAvanahetoH kasyApyupasargasyopanipAtaH syAt, sa zubhopayoginaH svazaktyA praticikIrSA pravRttikAlaH / itarastu svayaM zuddhAtmavRtteH samadhigamanAya kevalaM nivRttikAla eva / / 252 / / atha lokasambhASaNapravRttiM sanimittavibhAgaM darzayati vejjAvaccaNimittaM gilaanngurubaalvuddddhsmnnaannN| logigajaNasaMbhAsA Na NiMdidA vA suhovajudA / / 253 / / tvAcchmaNastaM shrmnnm| diTThA dRSTvA / kathaMbhUtam / rUDhaM rUDhaM vyAptaM pIDitaM kadarthitam / kena / rogeNa vA anAkulatvalakSaNaparamAtmano vilakSaNenAkulatvotpAdakena rogeNa vyAdhivizeSeNa vA chudhAe kSudhayA, taNhAe vA tRSNayA vA, same vA mArgopavAsAdizrameNa vA / atredaM tAtparyamrusvasthabhAvanAvighAtakarogAdiprastAve vaiyAvRttyaM karoti zeSakAle svakIyAnuSThAnaM karotIti / / 252 / / atha zubhopayoginAM tapodhanavaiyAvRttyanimittaM laukikasaMbhASaNaviSaye niSedho nAstItyupadizati anvayArthaH- [ rogeNa vA ] rogathI, [ kSudhayA ] kSudhAthI, [ tRSNayA vA ] tRSAthI [ zrameNa vA ] athavA zramathI [ rUDham ] Ata [ zramaNaM ] zramAne [ dRSTvA ] hejIne [ sAdhuH ] sAdhu [ AtmazaktyA ] potAnI zakti anusAra [ pratipadyatAm] vaiyAvRttyAhi ro. TIkA:- jyAre zuddhAtmapariNatine pAmelA zramaNane temAMthI cyuta kare evuM kAraNa-koI paNa upasarga-AvI paDe, tyAre te kALa zubhopayogIne potAnI zakti anusAra pratikAra karavAnI icchArUpa pravRttino kALa che; ane te sivAyano kALa potAne zuddhAtmapariNatinI prApti mATe kevaLa nivRttino kALa che. bhAvArtha:- jyAre zuddhAtmapariNatine prApta zramaNane svastha bhAvano nAza karanAra rogAdika AvI paDe, tyAre te prasaMge zubhopayogI sAdhune temanI sevAnI icchArUpa pravRtti hoya che, ane bAkInA kALe zuddhAtmapariNatine prApta karavA mATe nija anuSThAna hoya che. 252. have lokanI sAthe vAtacItanI pravRtti tenA nimittanA vibhAga sahita darzAve che (arthAt zubhopayogI zramaNe lokanI sAthe vAtacItanI pravRtti kayA nimitte karavAyogya che ane kayA nimite 2pAyogya nathI te 'he che ): * pratihAra = upAya; sahAya sevAnimitte rogI-bANa-vRddha-guru zramazo tazI, laukika jano saha vAta zubha-upayogayukta niMdita nathI. 253. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA vaiyAvRttyanimittaM glaangurubaalvRddhshrmnnaanaam| laukikajanasambhASA na ninditA vA zubhopayutA / / 253 / / samadhigatazuddhAtmavRttInAM glAnagurubAlavRddhazramaNAnAM vaiyAvRttyanimittameva zuddhAtmavRttizUnyajanasambhASaNaM prasiddhaM, na punaranyanimittamapi / / 253 / / athaivamuktasya zubhopayogasya gauNamukhyavibhAgaM darzayati 465 esA pasatthabhUdA samaNANaM vA puNo ghrtthaannN| cariyA paretti bhaNidA tAeva para lahadi sokkhaM / / 254 / / Na NiMdidA zubhopayogitapodhanAnAM na ninditA, na niSiddhA / kA krmtaapnnaa| logigajaNasaMbhAsA laukikajanaiH saha saMbhASA vacanapravRttiH / suhovajudA vA athavA sApi zubhopayogayuktA bhaNyate / kimarthaM na nissiddhaa| vejjAvaccaNimittaM vaiyAvRttyanimittam / keSAM vaiyAvRttyam / gilANagurubAlavuDDasamaNANaM glAnagurubAlavRddhazramaNAnAm / atra guruzabdena sthUlakA - yo bhaNyate, athavA pUjyo vA gururiti / tathAhi--yadA ko'pi zubhopayogayukta AcAryaH sarAgacAritralakSaNazubhopayoginAM vItarAgacAritralakSaNazuddhopayoginAM vA vaiyAvRttyaM karoti, tadA - kAle tadvaiyAvRttyanimittaM laukakajanaiH saha saMbhASaNaM karoti, na zeSakAla iti bhAvArthaH / / 253 / / evaM gAthApaJcakena laukikavyAkhyAnasaMbandhiprathamasthalaM gtm| athAyaM vaiyAvRttyAdilakSaNazubho -payogastapodhanairgauNavRttyA zrAvakaistu mukhyavRttyA kartavya ityAkhyAti - bhaNidA bhaNitA kathitA / kA karmatApannA / cariyA caryA cAritramanuSThAnam / kiMviziSTA / esA eSA pratyakSIbhUtA / punazca kiMrUpA / pasatthabhUdA prazastabhUtA dharmAnurAgarUpA / keSAM saMbandhinI / samaNANaM vA zramaNAnAM vA anvayArtha:- [vA ] vaNI [ glAnagurubAlavRddhazramaNAnAm ] rogI, guru ( -pUbhya, vaDerA ), Aja bhane vRddha zramazonI [ vaiyAvRttyanimittaM ] sevAnA (vaiyAvRttyanA) nimitte, [ zubhopayutA ] zubhopayogavANI [ laukikajanasambhASA ] lausis 4no sAthainI vAtayIta [ na ninditA ] niMdhita nathI. TIkA:- zuddhAtmapariNatine pAmelA rogI, guru, bALa ane vRddha zramaNonI sevAnA nimitte ja (zubhopayogI zramaNane ) zuddhAtmapariNatizUnya jano sAthe vAtacIta prasiddha che (-zAstromAM aniSiddha che), paraMtu jIbha nimitte pae prasiddha che khema nathI. 253. have e rIte kahevAmAM AvelA zubhopayogano gauNa-mukhya vibhAga darzAve che (arthAt kone zubhopayoga gauNa hoya che ane kone mukhya hoya che te kahe che): A zubha caryA zramaNane, vaLI mukhya hoya gRhasthane; tenA vaDe ja gRhastha pAme mokSasukha utkRSTane. 254. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 466 pravacanasAra [ bhagavAna zrI.huM eSA prazastabhUtA zramaNAnAM vA punrgRhsthaanaam| caryA pareti bhaNitA tayaiva paraM labhate saukhym|| 254 / / evameSa zuddhAtmAnurAgayogiprazastacaryArUpa upavarNitaH zubhopayoga: tadayaM, zuddhAtmaprakAzikAM samastaviratimupeyuSAM kaSAyakaNasadbhAvAtpravartamAna:, zuddhAtmavRttiviruddharAgasaGgatatvAdgauNa: zramaNAnAM; gRhiNAM tu, samastaviraterabhAvena zuddhAtmaprakAzanasyAbhAvAtkaSAyasadbhAvAtpravartamAno'pi, sphaTikasamparkeNArkatejasa ivaidhasAM, rAgasaMyogena zuddhAtmano'nubhavAt kramata: paramanirvANasaukhyakAraNatvAca , mukhyH|| 254 / / puNo gharatthANaM gRhasthAnAM vA punariyameva caryA paretti parA srvotkRsstteti| tAeva paraM lahadi sokkhaM tayaiva zubhopayogacaryayA paraMparayA mokSasukhaM labhate gRhastha iti| tathAhi-tapodhanAH zeSatapodhanAnAM vaiyAvRttyaM kurvANA: santaH kAyena kimapi niravadyavaiyAvRttyaM kurvanti; vacanena dharmopadezaM c| zeSamauSadhAnnapAnAdikaM gRhasthAnAmadhInaM, tena kAraNena vaiyAvRttyarUpo dharmo gRhasthAnAM mukhyaH, tapodhanAnAM gaunnH| dvitIyaM ca kAraNaM-nirvikAracicamatkArabhAvanApratipakSa-bhUtena viSayakaSAyanimittotpannenArtaraudradurdhyAnadvayena pariNatAnAM gRhasthAnAmAtmAzritanizcaya-dharmasyAvakAzo nAsti, vaiyAvRttyAdidharmeNa durdhyAnavaJcanA bhavati, tapodhanasaMsargeNa nizcayavyavahAra-mokSamArgopadezalAbho bhvti| tatazca paraMparayA nirvANaM labhante itybhipraayH|| 254 / / evaM zubhopayogitapodhanAnAM zubhAnuSThAnakathanamukhyatayA gAthASTakena dvitIyasthalaM anvayArtha:- [ eSA ] . [ prazastabhUtA] prazasta bhUta [caryA ] yaryA [zramaNAnAM] zramAne (gau9) choya cha [vA gRhasthAnAM punaH] ane gRhasthone to [parA] bhujya choya cha [iti bhaNitA] oma (zAstromai) prayuM che; [tayA eva ] tanAthI 4 [ paraM saukhyaM labhate ] ( 5252 // 2 ) gRhastha 52ma saukhyane pAme che. TIkAH- e rIte zuddhAtmAnurAgayukta prazastacaryArUpa je A zubhapayoga varNavavAmAM Avyo te A bhopayoga. zuddhAtmAnI prakAzaka sarvaviratine pAmelA zramaNone kaSAyakaNanA sadabhAvane lIdhe pravartato, gauNa hoya che, kAraNa ke te zubhopayoga zuddhAtmapariNatithI viruddha evA rAga sAthe saMbaMdhavALo che; gRhasthone to te zubhopayoga, sarvaviratinA abhAva vaDe *zuddhAtmaprakAzanano abhAva hovAthI kapAyanA saddabhAvane lIdhe pravartato hovA chatAM paNa, mukhya che, kAraNa ke-jema iMdhanane sphaTikanA saMparkathI sUryanA tejano anubhava thAya che (ane tethI kramaza: saLagI UThe che) tema-gRhasthane rAganA saMyogathI zuddhAtmAno anubhava thAya che ane (tethI te zubhopayoga) kramaza: parama nirvANa saukhyanuM kAraNa thAya che. bhAvArtha:- darzana-apekSAe to zramaNane tema ja samyagdaSTi gRhasthane zuddhAtmAno ja Azraya che. paraMtu cAritra-apekSAe zramaNane muniyogya zuddhAtmapariNati mukhya hovAthI * cAritradazAmAM vartatuM je ugra zuddhAtmaprakAzana tene ja ahIM zuddhAtmaprakAzana gayuM che; teno samyagdaSTi gRhasthane abhAva che. bAkI darzana-apekSAe to samyagdaSTi gRhasthane paNa zuddhAtmAnuM prakAzana che ja. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 467 kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA atha zubhopayogasya kAraNavaiparItyAt phalavaiparItyaM sAdhayati rAgo pasatthabhUdo vatthuviseseNa phaladi vivriidN| NANAbhUmigadANiha bIjANiva ssskaalmhi|| 255 / / rAgaH prazastabhUto vastuvizeSeNa phalati vipriitm| nAnAbhUmigatAnIha bIjAnIva ssykaale|| 255 / / yathaikeSAmapi bIjAnAM bhUmivaiparItyAnniSpattivaiparItyaM, tathaikasyApi prazastarAgalakSaNasya zubhopayogasya pAtravaiparItyAtphalavaiparItyaM, kaarnnvishessaatkaaryvishesssyaavshyNbhaavitvaat|| 255 / / gtm| ita UrdhvaM gAthASaTkaparyantaM pAtrApAtraparIkSAmukhyatvena vyAkhyAnaM kroti| atha zubhopayogasya pAtrabhatavastavizeSAtphalavizeSaM darzayati-phaladi phalati. phalaM ddaati| sa kH| rAgo raagH| kthNbhuutH| pasatthabhUdo prazastabhUto daanpuujaadiruupH| kiM phlti| vivarIdaM viparItamanyAdRzaM bhinnbhinnphlm| kena krnnbhuuten| vatthuviseseNa jghnymdhymotkRssttbhed-bhinnpaatrbhuutvstuvishessenn| zubhopayoga gauNa che ane samyagdaSTi gRhasthane muniyogya zuddhAtmapariNatine nahi pahoMcAtuM hovAthI azubhavaMcanArthe zubhopayoga mukhya che. samyagdaSTi guhasthane azubhathI (-vizeSa azuddha pariNatithI) chUTavA mATe vartato je A zubhopayogano puruSArtha te paNa zuddhino ja maMda puruSArtha che, kAraNa ke zuddhAtmadravyanA maMda AlaMbanathI azubha pariNati palaTAIne zubha pariNati thAya che ane zuddhAtmadravyanA ugra AlaMbanathI zubha pariNati paNa palaTAIne zuddha pariNati thAya che. 254. have zubhopayogane kAraNanI viparItatAthI phaLanI viparItatA hoya che ema siddha kare che: phaLa hoya che viparIta vastuvizeSathI zubha rAgane, niSpatti viparIta hoya bhUmivizeSathI jyama bIjane. 255. anvayArthaH- [ rUda nAnAbhUmiAtAni vInAni rUva] jema A jagatamAM aneka prakAranI bhUmimAM paDelAM bIja [ saMsthAne] dhAnyakALe viparItapaNe phaLe che, tema [prazastamUta: rAT:] prazasta rAga [vastuviSega] vastubhedathI (-pAtranA bhedathI) [ viparIta prati] viparItapaNe phaLe che. TIkA:- jema bIja tenAM te ja hovA chatAM paNa bhUminI viparItatAthI niSpattinI viparItatA hoya che (arthAta sArI bhUmimAM dhAnya sAruM pAke che ane kharAba bhUmimAM dhAnya kharAba thaI jAya che athavA pAkatuM ja nathI), tema prazastarAmasvarUpa zubhopayoga teno te ja hovA chatAM paNa pAtranI viparItatAthI phaLanI viparItatA hoya che kema ke kAraNanA bhedathI kAryano bheda avayaMbhAvI (anivArya) che. ra55. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 468 pravacanasAra [ bhagavAnazrIjj6atha kAraNavaiparItyaphalavaiparItye darzayatichadumatthavihidavatthusu vdnniymjjhynnjhaanndaannrdo| Na lahadi apuNabbhAvaM bhAvaM sAdappagaM lhdi|| 256 / / chadmasthavihitavastuSu vrtniymaadhyyndhyaandaanrtH| na labhate apunarbhAvaM bhAvaM sAtAtmakaM lbhte|| 256 / / zubhopayogasya sarvajJavyavasthApitavastuSu praNihitasya puNyopacayapUrvako'punarbhAvopalambhaH kila phalaM; tattu kAraNavaiparItyAdviparyaya ev| tatra chadmasthavyavasthApitavastUni kAraNavaiparItyaM; teSu vrataniyamAdhyayanadhyAnadAnaratatvapraNihitasya zubhopayogasyApunarbhAvazUnyakevalapuNyApasadaprAptiH phalavaiparItyaM; ttsudevmnujtvm|| 256 / / atrArthe dRSTAntamAha-NANAbhUmigadANiha bIjANiva sassakAlamhi nAnAbhUmigatAnIha bIjAni iva sasyakAle dhAnyaniSpattikAla iti| ayamatrArtha:-yathA jaghanyamadhyamotkRSTabhUmivizeSeNa tAnyeva bIjAni bhinnabhinnaphalaM prayacchanti, tathA sa eva bIjasthAnIyazubhopayogo bhUmisthAnIyapAtra-bhUtavastuvizeSeNa bhinnabhinnaphalaM ddaati| tena kiM siddhm| yadA pUrvasUtrakathitanyAyena samyaktvapUrvakaH zubhopayogo bhavati tadA mukhyavRttyA puNyabandho bhavati, paraMparayA nirvANaM c| no cetpunnybndhmaatrmev|| 255 / / atha kAraNavaiparItyAtphalamapi viparItaM bhavatIti tamevArthaM draDhayati-Na lahadi na lbhte| sa kaH krtaa| have kAraNanI viparItatA ane phaLanI viparItatA darzAve che: chadmastha-abhihita dhyAnadAne vrataniyamapaThanAdike rata jIva mokSa lahe nahIM, basa bhAva zAtAtmaka lahe. 256. anvayArtha:- [chadmasthavihitavastuSu] 4 5 chabhasthavihita vastumAne viSe (75sthezAnI huii| gurughAhine viSe) [ vrataniyamAdhyayanadhyAnadAnarataH] prata-niyama-adhyayanadhyAna-namA 2ta. hoya te 5 [apunarbhAvaM] mokSane [na labhate] mato nathI, [ sAtAtmakaM bhAvaM] zatAtma bhAvane [ labhate] pAme che. TIkAH- sarvajJasthApita vastuomAM joDelA zubhopayoganuM phaLa puNyasaMcayapUrvaka mokSanI prApti che. te phaLa, kAraNanI viparItatA thavAthI viparIta ja thAya che. tyAM, chadmasthasthApita vastuo te kAraNaviparItatA che; temAM vrata-niyama-adhyayana-dhyAna-dAnaratapaNe joDelA zubhopayoganuM phaLa je mokSazUnya kevaLa *puNyApasadanI prApti te phaLaviparItatA che; te phaLa sudevamanuSyapaNuM che. ra56. * puNyA5sa6 = puSya-5sa6; adhama puNyaH Ita puzya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 469 kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA atha kAraNavaiparItyaphalavaiparItye eva vyAkhyAtiavididaparamatthesu ya visayakasAyAdhigesu purisesu| juTuM kadaM va dattaM phaladi kudevesu mnnuvesu|| 257 / / aviditaparamArtheSu ca viSayakaSAyAdhikeSu purussessu| juSTaM kRtaM vA dattaM phalati kudeveSu manujeSu / / 257 / / __yAni hi chadmasthavyavasthApitavastUni kAraNavaiparItyaM; te khalu zuddhAtmaparijJAnazUnyatayAnavAptazuddhAtmavRttitayA cAviditaparamArthA viSayakaSAyAdhikAH purussaaH| teSu zubhopayogAtmakAnAM juSTopakRtadattAnAM yA kevalapuNyApasadaprAptiH phalavaiparItyaM; ttkudevmnujtvm||257|| vadaNiyamajjhayaNajhANadANarado vrtniymaadhyyndhyaandaanrtH| keSu viSaye yAni vrtaadiini| chadamatthavihidavatthasa chadmasthavihitavastuSa alpajJAnipuruSavyavasthApitapAtrabhUtavastuSa / puruSaH kaM na lbhte| apuNabbhAvaM apunarbhavazabdavAcyaM mokssm| tarhi kiM lbhte| bhAvaM sAdappagaM lahadi bhAvaM sAtAtmakaM lbhte| bhAvazabdena sudevamanuSyatvaparyAyo graahyH| sa ca kthNbhuutH| sAtAtmaka: sadvedyodayarUpa iti| tathAhi-ye kecana nizcayavyavahAramokSamArgaM na jAnanti, puNyameva muktikAraNaM bhaNanti, te chadmasthazabdena gRhyante, na ca gnndhrdevaadyH| tai: chadmasthairajJAnibhi: zuddhAtmopadezazUnyairye dIkSitAstAni chadmasthavihitavastUni bhnnynte| tatpAtrasaMsargeNa yavrataniyamAdhyayanadAnAdikaM karoti tadapi zuddhAtmabhAvanAnukUlaM na bhavati, tataH kAraNAnmokSaM na lbhte| sudevamanuSyatvaM labhata ityarthaH / / 256 / / atha samyaktvavratarahitapAtreSu bhaktAnAM kudevamanujatvaM bhavatIti pratipAdayati-phaladi phlti| have (A gAthAmAM paNa) kAraNaviparItatA ane phaLaviparItatA ja samajAve cheH paramArthathI anabhijJa, viSayakaSAyaadhika jano pare 75712-sevA-hAna sarva hevamanu454o iNe. 257. sanvayArtha :- aviditaparamArtheSu ] bhae 52bhArthane yo nathI [ca] bhane [viSayakaSAyAdhikeSu ] 4o viSayapAye aghi cha [ puruSeSu] sevA puruSo pratyenI [ juSTaM kRtaM vA dattaM] sevA, 35 / 2. hAna [ kudeveSu manujeSu ] mudde559o mane manuSya59[ phalati] iNe . TIkAH- je chadmasthasthApita vastuo te kAraNaviparItatA che; te (viparIta kAraNo) kharekhara (1) zuddhAtmAnA jJAnathI zUnyapaNAne lIdhe "paramArthanA ajANa" ane (2) zuddhAtmapariNatine nahi prApta karI hovAne lIdhe 'viSayakaSAye adhika" evA puruSo che. temanA pratye zubhopayogAtmaka jIvonesevA, upakAra ke dAna karanArA jIvone-je kevaLa puNyApasadanI prApti te phaLaviparItatA che; te (phaLa) mudde5-manuSya5j cha. 257. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 470 pravacanasAra [ bhagavAna zrIduMdu: atha kAraNavaiparItyAt phalamaviparItaM na sidhyatIti zraddhApayati jadi te visayakasAyA pAva tti parUvidA va stthesu| kiha te tappaDibaddhA purisA NitthAragA hoti|| 258 / / yadi te viSayakaSAyAH pApamiti prarUpitA vA zAstreSu / kathaM te tatpratibaddhAH puruSA nistArakA bhvnti|| 258 / / viSayakaSAyAstAvatpApameva; tadvantaH puruSA api pApameva; tadanuraktA api pApAnuraktatvAt pApameva bhvnti| tato viSayakaSAyavantaH svAnuraktAnAM puNyAyApi na kalpyante, kathaM punaH sNsaarnistaarnnaay| tato na tebhyaH phalamaviparItaM sidhyet|| 258 / / kessu| kudevesu maNuvesu kutsitadeveSu mnujessu| kiM krtR| juTuM juSTaM sevA kRtA, kadaM va kRtaM vA kimapi vaiyAvRttyAdikam , dattaM dattaM kimpyaahaaraadikm| kessu| purisesu puruSeSu paatressu| kiNvishissttessu| avididaparamatthesu ya aviditaparamArtheSu ca, prmaatmtttvshrddhaanjnyaanshuunyessu| punarapi kiNruupessu| visayakasAyAdhigesu viSayakaSAyAdhikeSu, viSayakaSAyAdhInatvena nirviSayazuddhAtmasvarUpabhAvanArahiteSu ityrthH|| 257 / / atha tamevArthaM prakArAntareNa draDhayati-jadi te visayakasAyA pAva tti parUvidA va satthesu yadi cet te viSayakaSAyAH pApamiti prarUpitAH zAstreSu, kiha te tappaDibaddhA have kAraNanI viparItatAthI aviparIta phaLa siddha thatuM nathI ema zraddhA karAve che: " viSayo kaSAyo pA5 chejo ema nirUpaNa zAstramAM, to kema ta--tibaddha puruSo hoya re nisvArakA? 258. anvayArtha:- [ yadi vA] zrI [te viSayakaSAyAH] te viSayAyo [pApam ] 5 / 5 cha' [iti] mema. [ zAstreSu ] [strImA [prarUpitAH ] 5359 // 32vAma bhAvyu cha, to [ tatpratibaddhAH ] temA pratibaddha (viSayAyomA dIna) [ te puruSAH] te puruSo [ nistArakAH ] *nist|26 [kathaM bhavanti] kema hoI zake ? TIkA:- prathama to viSayakaSAyo pApa ja che; viSayakapAyavaMta puruSo paNa pApa ja che; viSayakaSAyavaMta puruSo pratye anurakta jIvo paNa pApamAM anurakta hovAthI pApa ja che. tethI viSayakaSAyavaMta puruSo svAnurakta (potAnA pratye anurAgavALA) puruSone puNyanuM kAraNa paNa thatA nathI to pachI saMsArathI vistAranuM kAraNa to kema thAya? (na ja thAya.) mATe temanAthI aviparIta phaLa siddha thatuM nathI (arthAt viSayakaSAyavaMta puruSArUpa viparIta kAraNanuM phaLa aviparIta hotuM nathI). 258. * nistA23 = nistA2. 12 nArA; tAranArA; pA2. utAranA2rA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 471 athAviparItaphalakAraNaM kAraNamaviparItaM darzayati uvaradapAvo puriso samabhAvo dhammigesu svvesu| guNasamididovasevI havadi sa bhAgI sumggss|| 259 / / uparatapApaH puruSaH samabhAvo dhArmikeSu srvessu|| guNasamititopasevI bhavati sa bhAgI sumaargsy|| 259 / / uparatapApatvena, sarvadharmimadhyasthatvena, guNagrAmopasevitvena ca samyagdarzanajJAnacAritrayaugapadyapariNatinirvRttaikaNyAtmakasumArgabhAgI, sa zramaNaH svayaM parasya mokSapuNyAyatanatvAdaviparItaphalakAraNaM kAraNamaviparItaM prtyeym|| 259 / / purisA NitthAragA hoMti kathaM te tatpratibaddhA viSayakaSAyapratibaddhAH puruSA nistArakAH saMsArottArakA dAtaNAma, na kthmpiiti| etaduktaM bhavati-viSayakaSAyAstAvatpApasvarUpAstadvantaH puruSA api pApA eva, te ca svakIyabhaktAnAM dAtaNAM puNyavinAzakA eveti|| 258 / / atha pAtrabhUtatapaudhanalakSaNaM kathayati-uparatapApatvena, sarvadhArmikasamadarzitvena, guNagrAmasevakatvena ca svasya mokSakAraNatvAtpareSAM puNyakAraNatvAcetthaMbhUtaguNayuktaH puruSaH samyagdarzanajJAnacAritraikAgya-lakSaNanizcayamokSamArgasya bhAjanaM bhvtiiti|| 259 / / atha teSAmeva pAtrabhUtatapodhanAnAM prakArAntareNa lakSaNamupalakSayatizuddhopayogazabhopayogapariNatapuruSAH pAtraM bhvntiiti| tadyathA-nirvikalpasamAdhibalena zubhAzubhopayogadvayarahitakAle kadAcidvItarAgacAritralakSaNazuddhopayoga-yuktAH, kadAcitpunarmohadveSAzubharAgarahitakAle sarAgacAritralakSaNazubhopa have aviparIta phaLanuM kAraNa evuM je "aviparIta kAraNa" te darzAve che: te puruSa jANa sumArgazALI, pApa-uparama jehane, samabhAva jyAM sau dhArmika, guNasamUhasevana jehane. 259. manvayArtha:- [ uparatapApaH] ne 55 virAma bhyu cha, [ sarveSu dhArmikeSu samabhAvaH ] 4 sarva dhArmiI pratye samabhAvANo cha bhane [ guNasamititopasevI ] 4 gurAsamudAyane sevanAro cha [ saH puruSaH ] te 525 [ sumArgasya bhAgo bhavati ] subhAvita 7. TIkA:- pApa virAma pAmyuM hovAthI, sarva dharmIo pratye pote madhyastha hovAthI ane guNasamUhane sevato hovAthI je zramaNa samyagdarzanajJAnacAritranA yugapadapaNArUpa pariNatithI racAyelI ekAgratAsvarUpa *sumArgano bhAgI che, te zramaNa potAne ane parane mokSanuM ane puNyanuM Ayatana (sthAna) che tethI te (zramaNa ) aviparIta phaLanuM kAraNa evuM "aviparIta kAraNa che ema pratIti 42vI. 258. * subhAno mAsI = sumArgANI; sumArgavaMta; subhAnamA4na. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra athAviparItaphalakAraNaM kAraNamaviparItaM vyAkhyAti asubhovayogarahidA sudbuvajuttA suhovajuttA vA / NitthArayaMti logaM tesu pasatthaM lahadi bhatto / / 260 / / [ bhagavAna zrI 66 azubhopayogarahitAH zuddhopayuktAH zubhopayuktA vA / nistArayanti lokaM teSu prazastaM labhate bhaktaH / / 260 / / yathoktalakSaNA eva zramaNA mohadveSAprazastarAgocchedAdazubhopayogaviyuktAH santaH, sakalakaSAyodayavicchedAt kadAcit zuddhopayuktAH prazastarAgavipAkAtkadAcicchubhopayuktAH, svayaM mokSAyatanatvena lokaM nistArayanti; tadbhaktibhAvapravRttaprazastabhAvA bhavanti pare ca puNyabhAjaH / / 260 / / yogayuktAH santo bhavyalokaM nistArayanti teSu ca bhakto bhavyavarapuNDarIkaH prazastaphalabhUtaM svargaM labhate, paraMparayA mokSaM ceti bhAvArtha: / / 260 / / evaM pAtrApAtraparikSAkathanamukhyatayA gAthASaTkena tRtIyasthalaM gatam / ita UrdhvaM AcArakathitakrameNa pUrvaM kathitamapi punarapi dRDhIkaraNArthaM vizeSeNa tapodhanasamAcAraM kathayati / athAbhyAgatatapodhanasya dinatrayaparyantaM sAmAnyapratipattiM, tadanantaraM vizeSapratipattiM darzayati- vaTTadu , have aviparIta LanuM kAraNa evuM je 'aviparIta kAraNa ' te vizeSa samajAve cheH = azubho5yogarahita zramaNo-zuddha vA zubhayukta je, te lokane tAre; ane tadbhakta pAme puNyane 260. anvayArthaH- [ azubhopayogarahitAH ] bhejo azulopayogarahita vartatA thA [ zuddhopayuktAH ] zuddhopayukta [vAH ] athavA [ zubhopayuktAH ] zulopayukta hoya che, tekho ( te zramazo ) [ lokaM nistArayanti ] so'ne tAre che; (ane ) [ teSu bhaktaH ] temanA pratye ativANI va [ prazastaM ] prazastane (-puSyane ) [ labhate ] pAme che. TIkA:- yathoktalakSaNa zramaNo ja (arthAt jevA kahyA tevA ja zramaNo )-ke jeo moha, dveSa ane aprazasta rAganA ucchedane lIdhe azubhopayogarahita vartatA thakA, samasta kaSAyodayanA vicchedathI kadAcita (-kayAreka) zuddhopayukta (zuddhopayogamAM joDAyelA) ane prazasta rAganA vipAkathI kadAcit zubhopayukta hoya che teo-pote mokSAyatana (mokSanuM sthAna) hovAthI lokane tAre che; ane temanA pratye bhaktibhAvathI jemane prazasta bhAva pravarte che evA 52 jIvo * puNyanA bhAgI thAya che. 260. * puNyanA lAgI puNyazALI; puNyane bhogavanArA; puNyanAM bhAjana. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 473 athAviparItaphalakAraNAviparItakAraNasamupAsanapravRttiM sAmAnyavizeSato vidheyatayA sUtradvaitenopadarzayati diThThA pagadaM vatthu abbhutttthaannppdhaannkiriyaadi| vaTTadu tado guNAdo visesidavyo tti uvdeso|| 261 / / dRSTvA prakRtaM vstvbhyutthaanprdhaankriyaabhiH| vartatAM tato guNAdvizeSitavya iti updeshH|| 261 / / zramaNAnAmAtmavizuddhihetau prakRte vastuni tadanukUlakriyApravRttyA gunnaatishyaadhaanmprtissiddhm|| 261 / / vrttaam| sa kH| atratya aacaaryH| kiM kRtvaa| diTThA dRssttvaa| kim| vatthu tapodhanabhUtaM pAtraM vstu| kiNvishissttm| pagadaM prakRtaM abhyntrnirupraagshuddhaatmbhaavnaajnyaapkbhirnggnirgrnthnirvikaarruupm| kAbhiH kRtvA vrttaam| abbhuTThANappadhANakiriyAhiM abhyaagtyogyaacaarvihitaabhirbhyutthaanaadi-kriyaabhiH| tado guNAdo tato dinatrayAnantaraM guNAdguNavizeSAt visesidavvo tena AcAryeNa sa tapodhano ratnatrayabhAvanAvRddhi have aviparIta phaLanuM kAraNa evuM je "aviparIta kAraNa" tenI upAsanArUpa pravRtti sAmAnyapaNe ane vizeSapaNe karavAyogya che ema be sutrothI darzAve che: prakRta vastu dekhI abhyatthAna Adi kriyA thakI varte zramaNa, pachI vartanIya guNAnusAra vizeSathI. 261. anvayArtha:- [prakRtaM vastu] *pravRta vastune [dRSTvA ] pAne (prathama to) [abhyutthAnapradhAnakriyAbhiH] * abhyutthAna mAhiyAmI 43 [vartatAm] (zrama) patA; [ tataH] 57. [ guNAt ] [ pramA) [ vizeSitavyaH ] (me6 5uso. [iti upadezaH ] ma paheza che. TIkA:- zramaNone AtmavizuddhinA hetubhUta prakRta vastu (-zramaNa ) pratye tene yogya ( zramayogya ) kriyArUpa pravRtti vaDe guNAtizayatAnuM AropaNa karavAno niSedha nathI. bhAvArtha- jo koI zramaNa anya zramaNane dekhe to prathama to, jANe ke te anya zramaNa guNAtizayatAvALA hoya ema temanA pratye (abhyatthAnAdika) vyavahAra karavo. pachI temano paricaya thayA bAda temanA guNa anusAra vartana karavuM. ra61. * prata vastu = avita vastu; viparIta pAtra. (sabhyata2-niru52-zuddha-mAtmAnI bhAvanAne jaNAvanAruM je bahiraMga-nigraMtha-nirvikAra-rUpa te rUpavALA zramaNane ahIM "prakRta vastu" kahela che.) * abhyutthAna = mAnArtha lAmA 274Q anesAmA 4_ta. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 474 pravacanasAra [ bhagavAnazrIDUM abbhuTThANaM gahaNaM uvAsaNaM posaNaM ca skkaarN| aMjalikaraNaM paNamaM bhaNidaM iha guNAdhigANaM hi|| 262 / / abhyutthAnaM grahaNamupAsanaM poSaNaM ca stkaarH| aJjalikaraNaM praNAmo bhaNitamiha guNAdhikAnAM hi|| 262 / / zramaNAnAM svato'dhikaguNAnAmabhyutthAnagrahaNopAsanapoSaNasatkArAJjalikaraNapraNAmapravRttayo na prtissiddhaaH|| 262 / / kAraNakriyAbhirvizeSitavyaH tti uvadeso ityupadezaH srvjnygnndhrdevaadiinaamiti|| 261 / / atha tameva vizeSaM kthyti| bhaNidaM bhaNitaM kathitaM iha asmingrnthe| keSAM sNbndhii| guNAdhigANaM hi guNAdhikatapodhanAnAM hi sphuttm| kiM bhnnitm| abbhuTThANaM gahaNaM uvAsaNaM posaNaM ca sakAraM aMjalikaraNaM paNamaM abhyutthaangrhnnopaasnpossnnstkaaraaclikrnnprnnaamaadikm| abhimukhagamanamabhyutthAnama, grahaNaM svIkAraH, upAsanaM zuddhAtmabhAvanAsahakArikAraNanimittaM sevA, tadarthamevAzanazayanAdicintA poSaNam , bhedAbhedaratnatrayaguNaprakAzanaM satkAraH, baddhacalinamaskAro'alikaraNam , namo'stvitivacanavyApAraH praNAma iti|| 262 / / athAbhyAgatAnAM tadevAbhyutthAnAdikaM prakArAntareNa nirdizati-abbhuTTeyA yadyapi cAritraguNenAdhikA na bhavanti, tapasA vA, tathApi samyagjJAnaguNena jyeSThatvAcchutavinayArthamabhyuttheyA: abhyutthAnayogyA bhvnti| ke te| samaNA zramaNA nirgrnthaacaaryaaH| kiNvishissttaaH| suttatthavisAradA vizuddhajJAnadarzanasvabhAvaparamAtmatattvaprabhRtyanekAntAtmakapadArtheSu vItarAgasarvajJapraNItamArgeNa pramANanayanikSepairvicAracaturacetasaH suutraarthvishaardaaH| na kevalamabhyuttheyAH, uvAseyA paramacijjyotiHparamAtmapadArtha (merIta pahetuM sUtrahIne 6ve se viSayatuM jI sUtra he cha:-) guNathI adhika zramaNo prati satkAra, abhyatthAna ne saMli 24, poSa, , sevana saha pahiSTa che. 262. anvayArtha:- [ guNAdhikAnAM hi ] Julus (gu bhaghi zramo) pratye [abhyutthAnaM ] abhyutthAna, [ grahaNaM] a65 (262thI svI. 12.), [upAsanaM] 75||sn, [poSaNaM] poSa95 (tamana mazana, zayana vagairenI yiMtA), [ satkAra:] satsa2. ( guerAprazaMsA), [aJjalikaraNaM] sNli:29|| (vinayathI thoDA) [ca ] bhane [praNAmaH ] 59 // 42pArnu [iha ] sahI [ bhaNitam ] 'yaM che. TIkA:- zramaNone potAnAthI adhika guNavALA (zramaNo ) pratye abhyatthAna, grahaNa, upAsana, poSaNa, satkAra, aMjalikaraNa ane praNAmarUpa pravRttio niSiddha nathI. ra6ra. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA atha zramaNAbhAseSu sarvAH pravRttIH pratiSedhayati aTTheyA samaNA suttatthavisAradA uvAseyA / saMjamatavaNANaDDhA paNivadaNIyA hi samaNehiM / / 263 / / abhyuttheyAH zramaNAH sUtrArthavizAradA upAseyAH / saMyamatapojJAnADhyAH praNipatanIyA hi zramaNaiH / / 263 / / sUtrArthavaizAradyapravartitasaMyamatapaH svatattvajJAnAnAmeva zramaNAnAmabhyutthAnAdikAH pravRttayo'pratiSiddhA, itareSAM tu zramaNAbhAsAnAM tAH pratiSiddha eva / / 263 / / parijJAnArthamupAseyAH paramabhaktyA sevanIyAH / saMjamatavaNANaDDA paNivadaNIyA hi saMyamatapojJAnA-DhyAH praNipatanIyAH hi sphuTaM / bahiraGgendriyasaMyamaprANasaMyamabalenAbhyantare svazuddhAtmani yanaparatvaM sNymH| bahiraGgAnazanAditapobalenAbhyantare paradravyecchAnirodhena ca svasvarUpe pratapanaM vijayanaM tapaH / bahiraGgaparamAgamAbhyAsenAbhyantare svasaMvedanajJAnaM smygjnyaanm| evamuktalakSaNaiH saMyamatapojJAnairADhyAH paripUrNA yathAsaMbhavaM prativandanIyAH / kaiH / samaNehiM zramaNairiti / atredaM tAtparyam - ye bahuzrutA api cAritrAdhikA na bhavanti, te'pi paramAgamAbhyAsanimittaM yathAyogyaM vandanIyAH / dvitIyaM ca kAraNam-te samyaktve jJAne ca pUrvameva dRDhatarAH, asya tu navataratapodhanasya samyaktve jJAne cApi dADharyaM naasti| tarhi stokacAritrANAM kimarthamAgame vandanAdiniSedhaH kRta iti cet / atiprsNgnissedhaarthmiti|| 263 / / have zramaNAbhAso pratye sarva pravRttio niSedha cheH 475 muni sUtra-arthapravINa saMyamajJAnatapasamRddhane praziyAta, abhyutthAna, sevA sAdhukhe 'rtavya che. 26. anvayArthaH- [zramaNaiH hi ] zramazoo [ sUtrArthavizAradAH ] sUtrArthavizAra6 (sUtronA ane sUtra'thita pachArthonA jJAnamAM niyue| ) tathA [ saMyamatapojJAnADhyAH ] saMyamatapajJAnADhya ( saMyama, tapa ane AtmajJAnamAM samRddha ) [ zramaNAH ] zramazo pratye [ abhyuttheyAH upAseyAH praNipatanIyAH ] abhyutthAna, upAsanA ane *praNipAta karavAyogya che. TIkA:- jemane sUtromAM ane padArthomAM vizAradapaNA vaDe saMyama, tapa ane svatattvanuM jJAna pravarte che te zramaNo pratye ja abhyutthAnAdika pravRttio aniSiddha che, paraMtu te sivAya bIjA zramaNAbhAso pratye te pravRttio niSiddha ja che. 263. * praziyAta = sASTAMga praNAma; page paDate; praNAma. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 476 pravacanasAra [ bhagavAnazrIpuM atha kIdRzaH zramaNAbhAso bhavatItyAkhyAtiNa havadi samaNo tti mado saMjamatavasuttasaMpajutto vi| jadi saddahadi Na atthe AdapadhANe jinnkkhaade|| 264 / / na bhavati zramaNa iti mataH sNymtpHsuutrsmpryukto'pi| yadi zraddhatte nArthAnAtmapradhAnAn jinaakhyaataan|| 264 / / AgamajJo'pi, saMyato'pi, tapaHstho'pi, jinoditamanantArthanirbharaM vizvaM svenAtmanA jJeyatvena niSpItatvAdAtmapradhAnamazraddadhAnaH zramaNAbhAso bhvti|| 264 / / atha zramaNAbhAsaH kIdRzo bhavatIti pRSTe pratyuttaraM dadAti-Na havadi samaNo sa zramaNo na bhavati tti mado iti mataH smmtH| kv| aagme| kthNbhuuto'pi| saMjamatavasuttasaMpajutto vi saMyamatapa:zrutaiH saMprayukto'pi shito'pi| yadi kim| jadi saddahadi Na yadi cenmUDhatrayAdipaJcaviMzatisamyaktvamalasahitaH san na zraddhatte, na rocate, na mnyte| kaan| atthe pdaarthaan| kthNbhuutaan| AdapadhANe nirdossiprmaatmprbhRtiin| punarapi kthNbhuutaan| jiNakkhAde vItarAgasarvajJajinezvareNAkhyAtAn, divyadhvaninA praNItAn, gaNadharadevairgranthaviracitAnityarthaH / / 264 / / atha mArgasthazramaNadUSaNe doSaM darzayati-avavadadi apavadati dUSayatyapavAdaM kroti| sa kH| jo hi yaH kartA hi sphuttm| have kevo jIva zramaNAbhAsa che te kahe che: zAsse kahyuM-tapasUtrasaMyamayukta paNa sAdhu nahIM, jina-ukta AtmapradhAna sarva padArtha jo zraddhe nahIM. ra64. anvayArtha:- [ saMyamatapaHsUtrasamprayuktaH api] sUtra, saMyama bhane tapathI saMyuti ho| chatai 59 [ yadi] o (te 5) [ jinAkhyAtAn] 4ino'ta [AtmapradhAnAn ] mAtmapradhAna [arthAn ] 5oMne [na zraddhatte ] zraddhato nathI to te [zramaNaH na bhavati] zrama nathI-[iti mataH ] mema ( mamA) 'yuM che. TIkAH- Agamano jANanAra hovA chatAM paNa, saMyata hovA chatAM paNa, tapamAM sthita hovA chatAM paNa, jinokta anaMta padArthothI bharelA vizvane-ke je (vizva) potAnA AtmA vaDe zeyapaNe pI javAtuM hovAthI * AtmapradhAna che tene-je jIva zraddhato nathI te zramaNAbhAsa che. ra64. * AtmapradhAna = AtmA jemAM pradhAna che evuM. [ AtmA samasta vizvane jANe che tethI te vizvamAM-vizvanA samasta pathamA-pradhAna cha.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 477 atha zrAmaNyena samamananumanyamAnasya vinAzaM darzayati avavadadi sAsaNatthaM samaNaM diTThA padosado jo hi| kiriyAsu NANumaNNadi havadi hi so nntttthcaaritto|| 265 / / apavadati zAsanasthaM zramaNaM dRSTvA pradveSato yo hi| kriyAsu nAnumanyate bhavati hi sa nssttcaaritrH|| 265 / / zramaNaM zAsanasthamapi pradveSAdapavadataH kriyAsvananumanyamAnasya ca pradveSakaSAyitatvAt cAritraM nshyti||265|| km| samaNaM zramaNaM tpodhnm| kthNbhuutm| sAsaNatthaM zAsanasthaM nishcyvyvhaarmokssmaargsthm| ksmaat| padosado nirdoSiparamAtmabhAvanAvilakSaNAt prdvessaatkssaayaat| kiM kRtvA puurvm| diTThA dRssttvaa| na kevalaM apavadati, NANumaNNadi naanumnyte| kAsu vissye| kiriyAsu yathAyogyaM vndnaadikriyaasu| havadi hi so bhavati hi sphuTaM sH| kiMviziSTa: NaTThacAritto kathaMcidatiprasaMgAnnaSTacAritro bhvtiiti| tathAhi-mArgasthatapodhanaM dRSTvA yadi kathaMcinmAtsaryava-zAddoSagrahaNaM karoti tadA cAritrabhraSTo bhavati sphuTaM; pazcAdAtmanindAM kRtvA nivartate tadA doSo nAsti, kAlAntare vA nivartate tathApi doSo naasti| yadi punastatraivAnubandhaM kRtvA tIvrakaSAyavazAdatiprasaMgaM karoti tadA cAritrabhraSTo bhvtiiti| ayamatra bhAvArtha:-bahuzrutairalpazrutatapodhanAnAM doSo na grAhyastairapi tapodhanaiH have je zrAmaNe samAna che tenuM anumodana( Adara) nahi karanArano vinAza darzAve che: muni zAsane sthita dekhIne je dveSathI niMdA kare, anumata nahIM kiriyA viSe, te nAza caraNa taNo kare. 265. anvayArtha:- [ yaH hi] 4 [ zAsanasthaM zramaNaM] sanastha (nivanA zAsanamA 24) zramAne [ dRSTA] pAne [ pradveSataH] dvaSathI [apavadati] ten| a5vAha bole cha bhane [ kriyAsu na anumanyate ] ( sat26) yAmI 42pAmA bhAnumata (puzI) nathI, [ saH naSTacAritraH hi bhavati] tenu cAritra naSTa thAya che. TIkAH- je zramaNa dveSane lIdhe zAsanastha zramaNanA paNa apavAda bole che ane (tenA pratye satkArAdi) kriyAo karavAmAM anumata nathI, te zramaNa dveSa vaDe *kapAyita thavAthI tenuM cAritra nAza pAme 7. 265. * pAyita = pAyavANo; viDArI; 2||yeto. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 478 pravacanasAra [ bhagavAnazrI.j atha zrAmaNyenAdhikaM hInamivAcarato vinAzaM darzayatiguNadodhigassa viNayaM paDicchago jo vi homi samaNo tti| hojjaM guNAdharo jadi so hodi annNtsNsaarii|| 266 / / guNato'dhikasya vinayaM pratyeSako yo'pi bhavAmi zramaNa iti| bhavan guNAdharo yadi sa bhvtynntsNsaarii|| 266 / / svayaM jaghanyaguNa: san zramaNo'hamapItyavalepAtpareSAM guNAdhikAnAM vinayaM pratIcchan zrAmaNyAvalepavazAt kadAcidanantasaMsAryapi bhvti|| 266 / / kimapi pAThamAtraM gRhItvA teSAM doSo na grAhyaH, kiMtu kimapi sArapadaM gRhItvA svayaM bhAvanaiva krtvyaa| kasmAditi cet| rAgadveSotpattau satyAM bahuzrutAnAM zrutaphalaM nAsti, tapodhanAnAM tapaHphalaM ceti|| 265 / / atrAha ziSyaH-apavAdavyAkhyAnaprastAve zubhopayogo vyAkhyAtaH, punarapi kimarthaM atra vyAkhyAnaM kRtmiti| parihAramAha-yuktamidaM bhavadIyavacanaM, kiMtu tatra sarvatyAgalakSaNotsargavyAkhyAne kRte sati tatrAsamarthatapodhanaiH kAlApekSayA kimapi jJAnasaMyamazaucopakaraNAdikaM grAhyamityapavAdavyAkhyAnameva mukhym| atra tu yathA bhedanayena samyagdarzanajJAnacAritratapazcaraNarUpA caturvidhArAdhanA bhavati, saivAbhedanayena samyaktvacAritrarUpeNa dvidhA bhavati, tatrApyabhedavivakSayA punarekaiva vItarAgacAritrArAdhAnA, tathA bhedanayena samyagdarzanasamyagjJAnasamyakcAritrarUpastrividhamokSamArgo bhavati, sa evAbhedanayena zrAmaNyApara-mokSamArganAmA punareka eva, sa cAbhedarUpo mukhyavRttyA have, je zrAmaNe adhika hoya tenA pratye jANe ke te zrAma hIna (potAnAthI munipaNAmAM halako ) hoya ema AcaraNa karanAro vinAza darzAve che: je hInaguNa hovA chatAM 'huM paNa zramaNa chuM ? mada kare, 72che vinaya zusa-aghi pAsa, anaMtasaMsArI bane. 266. sanvayArtha:- [yaH] 4 zrama [ yadi guNAdharaH bhavan ] gue) hIna (6 ) ho| chatai [api zramaNa: bhavAmi] 'hu~ 59 zrama chu' [iti] mema mAnIne arthAt ga rIne [guNata: adhikasya] ) aghi pAsethI (-4 potAnA 2ta madhi vANA hoya sevA shrm| pAsethI) [vinayaM pratyeSaka:] vinaya 427 cha, [sa:] te [anantasaMsArI bhavati ] anaMtasaMsArI. thAya che. TIkAH- je zramaNa pote jaghanya guNavALo hovA chatAM huM paNa zramaNa chuM" evA garvane lIdhe bIjA adhika guNavALAo pAsethI vinayanI icchA kare che, te (zramaNa) zramaNyanA garvane vaza kadAcita anaMtasaMsArI paNa thAya che. 266. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 478 atha zrAmaNyenAdhikasya hInaM samamivAcarato vinAzaM darzayati adhigaguNA sAmaNNe vaTuMti guNAdharehiM kiriyaasu| jadi te micchuvajuttA havaMti pbbhtthtthcaarittaa|| 267 / / adhikaguNAH zrAmaNye vartante guNAdharaiH kriyaasu| yadi te mithyopayuktA bhavanti prabhraSTacAritrAH / / 267 / / 'eyaggagado samaNo' ityAdicaturdazagAthAbhi: pUrvameva vyaakhyaatH| ayaM tu bhedarUpo mukhyavRttyA zubhopayogarUpeNedAnIM vyAkhyAto, nAsti punaruktadoSa iti| evaM samAcAravizeSavivaraNarUpeNa caturthasthale gAthASTakaM gtm| atha svayaM guNahInaH san pareSAM guNAdhikAnAM yo'sau vinayaM vAJchati, tasya guNavinAzaM darzayati-so hodi aNaMtasaMsArI sa kathaMcidanantasaMsArI sNbhvti| yaH kiM kroti| paDicchago jo du pratyeSako yastu, abhilASako'pekSaka iti| km| viNayaM vndnaadivinym| kasya sNbndhinm| guNadodhigassa baahyaabhyntrrtntrygunnaabhyaamdhiksyaa-nytpodhnsy| kena kRtvaa| homi samaNo tti ahamapi zramaNo bhavAmItyabhimAnena grvenn| yadi kim| hojjaM guNAdharo jadi nizcayavyavahAraratnatrayaguNAbhyAM hInaH svayaM yadi cedbhvtiiti| ayamatrArtha:-yadi cedguNAdhikebhyaH sakAzAdgarveNa pUrvaM vinayavAJchAM karoti, pazcAdvivekabalenA-tmanindAM karoti, tadAnantasaMsArI na bhavati, yadi punastatraiva mithyAbhimAnena khyAtipUjAlAbhArthaM durAgrahaM karoti tadA bhvti| athavA yadi kAlAntare'pyAtmanindAM karoti tathApi na bhavatIti / / 266 / / atha svayamadhikagaNAH santo yadi guNAdharaiH saha vandanAdikriyAsu vartante tadA guNavinAzaM darzayati-varlDati vartante pravartante jadi yadi cet| kva vrtnte| kiriyAsu vndnaadikriyaasu| kaiH sh| guNAdharehiM gunnaadhrairgunnrhitaiH| svayaM kathaMbhUtAH sntH| adhigaguNA adhikgunnaaH| kv| sAmaNNe zrAmaNye caaritre| te micchattapauttA havaMti te kathaMcidatiprasaMgA-nmithyAtvaprayuktA bhvnti| na kevalaM mithyAtvaprayuktAH, pabbhaThThacArittA have, je zramaNa zrAmaNe adhika hoya te jo potAnAthI hIna zramaNa pratye samAna jevuM (potAnA barobariyA jevuM) AcaraNa kare to teno vinAza darzAve che: muni adhikaguNa hInaguNa prati varte yadi vinayAdimAM, to bhraSTa thAya caritrathI upayukta mithyA bhAvamAM. 267. anvayArtha:- [ yadi zrAmaNye adhikaguNAH] 4o zrImayamA aghi pAya hovA chata [ guNAdharaiH] hIna guvANA pratye [ kriyAsu] (paMhanA) [yAmoma [ vartante] parne cha, [ te] teso [mithyopayuktAH ] mithyA 75yu'ta. thaya2. [prabhraSTacAritrAH bhavanti ] yAstriyA bhraSTa thAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 480 pravacanasAra [ bhagavAnazrIdudru svayamadhikaguNA guNAdharaiH paraiH saha kriyAsu vartamAnA mohAdasamyagupayuktatvAt cAritrAt bhrshynti|| 267 / / athAsatsaGgaM pratiSedhyatvena darzayatiNicchidasuttatthapado samidakasAo tavodhigo caavi| logigajaNasaMsaggaM Na cayadi jadi saMjado Na hvdi|| 268 / / nizcitasUtrArthapadaH smitkssaaystpo'dhikshcaapi| laukikajanasaMsargaM na tyajati yadi saMyato na bhvti|| 268 / / prabhraSTacAritrAzca bhvnti| tathAhi-yadi bahuzrutAnAM pArzve jJAnAdiguNavRddhyarthaM svayaM cAritraguNAdhikA api vandanAdikriyAsu vartante tadA doSo naasti| yadi punaH kevalaM khyAtipUjAlAbhArthaM vartante tadAtiprasaMgAddoSo bhvti| idamatra tAtparyam-vandanAdikriyAsu vA tattvavicArAdau vA yatra rAgadveSotpattirbhavati tatra sarvatra doSa ev| nanu bhavadIyakalpaneyamAgame tathA naasti| naivam , AgamaH sarvo'pi rAgadveSaparihArArtha eva, paraM kiMtu ye kecanotsagA-pavAdarUpeNAgamanayavibhAgaM na jAnanti ta eva rAgadveSau kurvanti, na cAnya iti|| 267 / / iti pUrvoktakrameNa 'eyaggagado' ityAdicaturdazagAthAbhiH sthalacatuSTayena zrAmaNyAparanAmA mokSamArgAbhidhAnastRtIyo'ntarAdhikAraH smaaptH| athAnantaraM dvAtriMzadgAthAparyantaM paJcabhiH sthalai: zubhopayogAdhikAraH kthyte| tatrAdau laukikasaMsarganiSedhamukhyatvena 'Nicchidasuttatthapado' ityAdipAThakrameNa gaathaapnyckm| tadanantaraM sarAgasaMyamAparanAmazubhopayogasvarUpakathanapradhAnatvena 'samaNA suddhavajuttA' ityAdi suutraassttkm| tatazca pAtrApAtrAparIkSApratipAdanarUpeNa 'rAgo pasatthabhUdo' ityAdi TIkAH- jeo pote adhika guNavALA hovA chatAM hIna guNavALA bIjA (zramaNo) pratye (vaMdanAdi) kriyAomAM varte che, teo mohane lIdhe asamyak upayukta thayA thakA (-mithyA bhAvomAM joDAyA thakA) cAritrathI bhraSTa thAya che. ra67. have asatsaMga niSedhya che ema darzAve che - sutrArthapadanizcaya, kaSAyaprazAMti, tapa-adhikatva che, te 55 // asaMyata thAya, ne choDe na lau-isaMgane. 268. anyayArtha:- [ nizcitasUtrArthapadaH ] sUtro bhane arthaan|| pahane ( 25[4ThAnane ) 4 nizcita (nita) 28 , [ samitakaSAyaH] aAyone 49 zamAcyA cha [ca] bhane [tapo'dhikaH api] 4 adhika tapavAgo cha-sevo 4 ] [ yadi] [laukikajanasaMsargaM] bauddinon| saMsAna [na tyajati] cho'to nathI, [ saMyataH na bhavati] to te saMyata 29to nathI. (arthAta asaMyata 25 ya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 481 yataH sakalasyApi vizvavAcakasya sallakSmaNaH zabdabrahmaNastadvAcyasya sakalasyApi sallakSmaNo vizvasya ca yugapadanusyUtatadubhayajJeyAkAratayAdhiSThAnabhUtasya sallakSmaNo jJAtRtattvasya nizcayanAnnizcitasUtrArthapadatvena niruparAgopayogatvAt samitakaSAyatvena bahuzo'bhyastaniSkampopayogatvAttapo'dhikatvena ca suSTu saMyato'pi saptArciHsaGgataM toyamivAvazyambhAvivikAratvAt laukikasaGgAdasaMyata eva syaat| tatastatsaGgaH sarvathA pratiSedhya ev|| 268 / / gaathaassttkm| tataH paramAcArAdivihitakrameNa punarapi saMkSeparUpeNa samAcAravyAkhyAnapradhAnatvena 'diTThA pagadaM vatthu' ityAdi suutraassttkm| tataH paraM paJcaratnamukhyatvena 'je ajadhAgahidatthA' ityAdi gaathaapnyckm| evaM dvAtriMzadgAthAbhiH sthalapaJcakena caturthAntarAdhikAre smudaaypaatnikaa| tadyathA-atha laukikasaMsarga pratiSedhayati-Nicchidasattatthapado nizcitAni jJAtAni nirNItAnyanekAntasvabhAvanijazuddhAtmAdipadArthapratipAdakAni sUtrArthapadAni yena sa bhavati nizcitasUtrArthapadaH, samidakasAo paraviSaye krodhAdiparihAreNa tathAbhyantare paramopazamabhAvapariNatanijazuddhAtmabhAvanAbalena ca zamitakaSAyaH, tavodhigo cAvi anazanAdibahiraGgatapobalena tathaivAbhyantare zuddhAtmatattvabhAvanAviSaye pratapanAdvijayanAca tapo'dhikazcApi san svayaM saMyataH kartA logigajaNasaMsaggaM Na cayadi jadi laukikA: svecchAcAriNasteSAM saMsargo laukikasaMsargastaM na tyajati yadi cet saMjado Na havadi tarhi saMyato na bhvtiiti| ayamatrArtha:-svayaM bhAvitAtmApi yadyasaMvRtajanasaMsargaM na tyajati tadAtiparicayAdagnisaGgataM jalamiva vikRtibhAvaM gcchtiiti|| 268 / / TIkAH- (1) vizvano vAcaka "sa lakSaNavALo evo je Akhoya zabdabrahma ane te zabdabrahmanuM vAcya "sat lakSaNavALuM evuM je AkhuMya vizva te bannenA jJayAkAro potAnAmAM yugapaTTa guMthA 4AthI (-tRtatvamA bheTIsAthe 49||t hovAthI) te annA *bhaviSThAnabhUta -sevA "sata 'lakSaNavALA jJAtRtattvano nizcaya karyo hovAthI "sUtro ane arthonA padane ( adhiSThAnane ) jeNe nizcita karela che evo" hoya, (2) niruparAga upayogane lIdhe kaSAyone jeNe zamAvyA che evo" hoya sane (3) niSTha5 75yogano *pahuza: abhyAsa. 12vAthI 'ma-ghi ta5vANo' hoya- rIte (A traNa kAraNe) je jIva sArI rIte saMyata hoya, te (jIva) paNa laukikasaMgathI (laukika jananA saMgathI) asaMyata ja thAya che, kAraNa ke agninI saMgatimAM rahelA pANInI mAphaka tene vikAra avayaMbhAvI che. mATe laukikasaMga sarvathA niSedhya ja che. bhAvArtha- je jIva saMyata hoya, eTale ke (1) jeNe zabdabrahmane ane tenA vAgyarUpa samasta padArthone jANanAra jJAtRtattvano nirNaya karyo hoya, (2) jeNe kapAyone zamAvyA hoya ane (3) je adhika tapavALo hoya, te jIva paNa laukika jananA saMgathI asaMyata ja thAya che; kAraNa ke jema agninA saMgathI pANImAM garamapaNArUpa vikAra avazya thAya che, tema laukika jananA saMgane nahi choDanAra sayatane asaMtapaNArUpa vikAra avazya thAya che. mATe laukika janono saMga sarva prakAre tyAjya ja che. 268. * jJAtRtattvano svabhAva zabdabrahmane ane tenA vAcyarUpa vizvane yugapaH jANavAno che tethI te apekSAe jJAtRtattvane zabdabrahmanuM ane vizvanuM adhiSThAna (AdhAra) kahela che. saMyata jIvane evA jJAtRtattvano nizcaya hoya che. * bahuza: = (1) ; pUjA bahu. (2) pAraMvAra. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra atha laukikalakSaNamupalakSayati NiggaMthaM pavvaido vaTTadi jadi ehigehi kammehiM / so logigo tti bhaNido saMjamatavasaMpajuttovi / / 269 / / [ bhagavAnazrI 66 nairgranthyaM pravrajito vartate yadyaihikaiH krmbhiH| sa laukika iti bhaNitaH saMyamatapaH samprayukto'pi / / 269 / / athAnukampAlakSaNaM kathyate pratijJAtaparamanairgranthyapravrajyatvAdudRDhasaMyamatapobhAro'pi mohabahulatayA zlathIkRtazuddhacetanavyavahAro muhurmanuSyavyavahAreNa vyAghUrNamAnatvAdaihikakarmAnivRttau laukika ityucyte|| 269 / / tisidaM bubhukkhidaM vA duhidaM dadrUNa jo hi duhidamaNo / paDivajjadi taM kivayA tassesA hodi aNukaMpA / / 36 / / tisidaM bubhukkhidaM vA duhidaM daddUNa jo hi duhidamaNo paDivajjadi tRSitaM vA bubhukSitaM vA duHkhitaM vA dRSTvA kamapi prANinaM yo hi sphuTaM duHkhitamanAH san pratipadyate sviikroti| kaM krmtaapnnm| taM taM prANinam / kayA / kivayA kRpayA dayApariNAmena / tassesA hodi aNukaMpA have ' sauDiGa 'nuM (arthAt sauDiGa 4nanuM ) lakSaNa he che: nigraMtharUpa dIkSA vaDe saMyamatape saMyukta je, laukika kahyo tene ya, jo choDe na aihika karmane. 269. anvayArthaH [ nairgranthyaM pravRjitaH ] ( jIva ) nigraMthapaNe dIkSita hovAthI [ saMyamatapaHsamprayuktaH api ] saMyamatApasaMyukta hoya tene pae, [ yadi saH ] bhe te [ aihikaiH karmabhiH vartate ] saihi' DAryo sahita partato hoya to, [ laukikaH iti bhaNitaH ] loDiGa' 'hyo che. TIkA:- 52ma nigraMthatArUpa pravrajyAnI pratijJA lIdhI hovAthI je jIva saMyamatapanA bhArane vaheto hoya tene paNa, jo te mohanI bahulatAne lIdhe zuddhacetanavyavahArane choDIne niraMtara manuSyavyavahAra vaDe ghUmarI khAto hovAthI aihika karmothI anivRtta hoya to, 'laukika' kahevAya che. 268. 1. ghUmarI khAto = Ama-tema lamato; yaDara 92 irato; DAmADoNa vartato. 2. aihika dunyavI; laukika. [ khyAtipUjAlAbhanAM nimittabhUta jyotiSa, maMtra, vAda, vaidaka vagerenAM kAryo Di jharyo che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 483 atha satsaGga vidheyatvena darzayatitamhA samaM guNAdo samaNo samaNaM guNehiM vA ahiyaM / adhivasadu tamhi NicaM icchadi jadi dukkhaparimokkhaM / / 270 / / tasmAtsamaM guNAt zramaNaH zramaNaM gunnairvaadhikm| adhivasatu tatra nityaM icchati yadi duHkhprimokssm|| 270 / / yataH pariNAmasvabhAvatvenAtmana: saptArciHsaGgataM toyamivAvazyambhAvivikAratvAllaukikasaGgAtsaMyato'pyasaMyata eva syAta; tato duHkhamokSArthinA guNaiH samo'dhiko vA zramaNaH tasya puruSasyaiSA pratyakSIbhUtA zubhopayogarUpAnukampA dayA bhvtiiti| imAM cAnukampAM jJAnI svasthabhAvanAmavinAzayan saMklezaparihAreNa kroti| ajJAnI puna: saMklezenApi karotItyarthaH / / atha laukikalakSaNaM kathayati-NiggaMtho pavvaido vastrAdiparigraharahitatvena nirgrantho'pi dIkSAgrahaNena pravrajito'pi vaTTadi jadi vartate yadi cet| kaiH| ehigehi kammehiM aihikaiH karmabhiH bhedAbhedaratnatrayabhAvanAzakaiH khyaatipuujaalaabhnimittaikotissmntrvaadvaidkaadibhiraihikjiivnopaay-krmbhiH| so logigo tti bhaNido sa laukiko vyAvahArika iti bhnnitH| kiNvishisstto'pi| saMjamatavasaMjudo cAvi dravyarUpasaMyamatapobhyAM sNyuktshcaapiityrthH|| 269 / / athottamasaMsarga: kartavya ityupadizati-tamhA yasmAddhInasaMsargAdguNahAnirbhavati tasmAtkAraNAt adhivasadu adhivasatu tisstthtu| sa kaH krtaa| samaNo shrmnnH| kv| tamhi tsminndhikrnnbhuute| NicaM nityaM srvkaalm| tsminkutr| samaNaM shrmnne| ye stsN| vidheya (-42vAyogya) cha ama. vi cha: tethI zramaNane hoya jo dukhamukita kerI bhAvanA, to nitya vasavuM samAna agara vizeSa guNInA saMgamAM. 170. anvayArtha:- [ tasmAt ] (sauchi 4nn| saMgathI saMyata 59 asaMyata thAya cha) tethI [ yadi] [ zramaNa: ] zrama [ duHkhaparimokSam icchati huthI paribhuta thA 427to hoya to te [ guNAt samaM] samAna guNA shrmaan| [vA] athavA [ guNaiH adhikaM zramaNaM tatra] aghi gup| shrm|n| saMmai [ nityam adhivasatu] nitya yaso. TIkAH- AtmA pariNAmasvabhAvavALo hovAthI, agninA saMgamAM rahelA pANInI mAphaka (sayatane paNa) laukikasaMgathI vikAra avazyabhAvI hovAne lIdhe saMyata paNa (laukikasaMgathI) asaMyata ja thAya che; tethI du:khamokSArthI (-du:khathI mukta thavAnA arthI) zramaNa (1) samAna guNavALA zramaNanI sAthe athavA (2) adhika guNavALA zramaNanI sAthe Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 484 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda zramaNena nitymevaadhivsniiyH| tathAsya zItApavarakakoNanihitazItatoyavatsamaguNasaGgAt guNarakSA , zItataratuhinazarkarAsampRktazItatoyavat guNAdhikasaGgAt gunnvRddhiH|| 270 / / "ityadhyAsya zubhopayogajanitAM kAJcitpravRttiM yatiH samyak saMyamasauSThavena paramAM krAmannivRttiM krmaat| helAkrAntasamastavastuvisaraprastAraramyodayAM jJAnAnandamayI dazAmanubhavatvekAntataH shaashvtiim||17|| -ti zumopayoprajJApanamAM lakSaNavazAdadhikaraNe karma ptthyte| kathaMbhUte shrmnne| samaM same smaane| ksmaat| guNAdo baahyaabhyntrrtntrylkssnngunnaat| punarapi kthNbhuute| ahiyaM vA svasmAdadhike vaa| kaiH| guNehiM muulottrgunnaiH| yadi kim| icchadi jadi icchati vAJchati yadi cet| km| dukkhaparimokkhaM svAtmotthasukhavilakSaNAnAM nArakAdiduHkhAnAM mokSaM duHkhprimokssmiti| atha vistara:-yathAgnisaMyogAt jalasya zItalaguNavinAzo bhavati tathA vyAvahArikajanasaMsargAtsaMyatasya saMyamaguNavinAzo bhavatIti jJAtvA tapodhanaH kartA samaguNaM guNAdhikaM vA tapodhanamAzrayati, tadAsya topadhanasya yathA zItalabhAjana sadAya hasavuM yogya che. e rIte te zramaNane (1) zItaLa gharanA khUNAmAM rAkhelA zItaLa pANInI mAphaka samAna guNavALAnA saMgathI guNarakSA thAya che ane (2) vadhAre zItaLa himanA saMparkamAM rahelA zItaLa pANInI mAphaka adhika guNavALAnA saMgathI guNavRddhi thAya che (arthAt jema zItaLa gharanA khUNAmAM rAkheluM pANI zItaLa rahe che ane baraphanA saMgathI pANI vizeSa zItaLa thAya che tema samAna guNavALAnA saMgathI zramaNane guNanI rakSA thAya che ane adhika guNavALAnA saMgathI zramaNane guNanI vRddhi thAya che). 27). [have, zramaNa kramaza: parama nivRttine pAmIne zAzvata jJAnAnaMdamaya dazAne anubhavo ema zloka dvArA kahe che:- ] [ artha:- ]erIte zubhopayogajanita kAMIka pravRttine sevIne yati samyaka prakAre saMyamanA sauSThava vaDe kramazaH parama nivRttine pahoMcato thako, jeno ramya udaya samasta vastusamUhanA vistArane lIlAthI pahoMcI vaLe che (-ramatamAtrathI jANI le che) evI zAzvatI jJAnAnaMdamayI dazAne ekAMte anubhavo. A rIte zubhopayoga-prajJApana pUrNa thayuM. * zArdUlavikrIDita chaMda 1. sauSThava = zreSThatA; utkRSTatA; sArApaNuM; suMdaratA. 2. ekAMte = kevaLa; sarvathA; atyaMta. (yati kevaLa jJAnAnaMdamayI dazAne ja atyaMta anubhavo.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 485 atha pnycrtnm| *tantrasyAsya zikhaNDamaNDanamiva pradyotayatsarvato'dvaitIyIkamathAhato bhagavataH saMkSepataH shaasnm| vyAkurvajagato vilakSaNapathAM saMsAramokSasthiti jIyAtsamprati paJcaratnamanaghaM sUtrairimaiH paJcabhiH / / 18 / / atha saMsAratattvamudghATayati je ajadhAgahidatthA ede taca ti NicchidA smye| accaMtaphalasamiddhaM bhamaMti te to paraM kAlaM / / 271 / / sahitazItalajalasya zItalaguNarakSA bhavati tathA samaguNasaMsargAdguNarakSA bhvti| yathA ca tasyaiva jalasya karpUrazarkarAdizItaladravyanikSepe kRte sati zItalaguNavRddhirbhavati tathA nizcayavyavahAraratnatrayaguNAdhikasaMsargodguNavRddhirbhavatIti suutraarthH|| 270 / / itaHparaM paJcamasthale saMkSepeNa saMsArasvarUpasya mokSasvarUpasya ca pratItyarthaM paJcaratnabhUtagAthApaJcakena vyAkhyAnaM kroti| tadyathA-atha saMsArasvarUpaM prakaTayati-je ajadhAgahidatthA vItarAgasarvajJapraNItanizcayavyavahAraratnatrayArthaparijJAnAbhAvAt ye'yathAgRhItArthAH vipriitgRhiitaarthaaH| punarapi kthNbhuutaaH| ede taca tti NicchidA ete tattvamiti nizcitAH, eve ye mayA kalpitAH padArthAsta eva tattvamiti nizcitAH, nizcayaM kRtvntH| kva sthitvaa| samaye have pAMca ratno che (arthAta have pAMca ratno jevI pAMca gAthAo kahevAmAM Ave che). [tyAM prathama, CDS dvaa2|| te pAya ||yaamono mahimA 42vAmA mApe cha:] [artha:-] 63 2 // zAstrAne sn| sN|2. 45i (arthAt // ||traan| yuuddaam9i|mugaTamaNi jevAM) A pAMca sUtrorUpa nirmaLa pAMca ratno-ke jeo saMkSepathI arvatabhagavAnanA samagra advitIya zAsanane sarvataH prakAze che teo-* vilakSaNa paMthavALI saMsAra-mokSanI sthitine jagata samakSa pragaTa karatAM thakA jayavaMta varto. have saMsAratattva pragaTa kare che: samayastha ho paNa sevI bhrama ayathA grahe je arthane, atyaMtaphaLasamRddha bhAvI kALamAM jIva te bhame. 271. * zArdUlavikrIDita chaMda * vilakSaNa = bhinnabhinna. (saMsAranI sthiti ane mokSanI sthiti bhinnabhinna paMthavALI che arthAta saMsAra ane mokSanA paMtha jAdA judA che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda athAgRhItArthA ete tattvamiti nizcitAH samaye / atyantaphalasamRddhaM bhramanti te ataH paraM kAlam / / 271 / / ye svayamavivekato'nyathaiva pratipadyArthAnitthameva tattvamiti nizcayamAracayantaH satataM samupacIyamAnamahAmohamalamalImasamAnasatayA nityamajJAnino bhavanti, te khalu samaye sthitA apyanAsAditaparamArthazrAmaNyatayA zramaNAbhAsAH santo'nantakarmaphalopabhogaprAgbhArabhayaMkaramanantakAlamanantabhAvAntaraparAvartairanavasthitavRttayaH sNsaartttvmevaavbudhytaam|| 271 / / santaH nirgrthruupdrvysmye| acaMtaphalasamiddhaM bhamaMti te to paraM kAlaM atyantaphalasamRddhaM bhramanti te ataH paraM kAlam / dravyakSetrakAlabhavabhAvapaJcaprakArasaMsAraparibhramaNarahitazuddhAtmasvarUpabhAvanAcyutAH pribhrmnti| km| paraM kAlaM anantakAlam / kthNbhuutm| naarkaadiduHkhruupaa-tyntphlsmRddhm| punarapi kthNbhuutm| ato vartamAnakAlAtparaM bhAvinamiti / kathaMbhUtam / JayamatrArtha:itthNbhuutsNsaarpribhrmnnprinntpurussaa evAbhedena saMsArasvarUpaM jJAtavyamiti / / 279 / / atha mokSasvarUpaM prakAzayati-ajadhAcAravijutto nizcayavyavahAra- anvayArtha:- [] jeo, [samaye] bhale teo samayamAM hoya topaNa ( -bhale teo dravyaliMgIpaNe jinamatamAM hoya topaNa ), [te tattvam ] 'A tattva che (arthAt Ama ja vastusvarUpa che)' [rUti nizcitA: ] ema nizcayavaMta vartatA thakA [ ayathAgRhItArthA: ] padArthone ayathAtathapaNe grahe che ( -jevA nathI tevA samaje che), [te] teo [atyanta tasamRddhat] atyaMtaphaLasamRddha (anaMta karmaphaLothI bharelA ) evA [ ata: paraM hAtaM] have pachInA kALamAM [bhramanti ] paribhramaNa karaze. = TIkA:- jeo svayaM avivekathI padArthone anyathA ja aMgIkRta karIne -bIjI rIte ja - samajIne ) ' Ama ja tattva (vastusvarUpa) che' ema nizcaya karatA thakA, satata ekatrita karavAmAM AvatA mahA mohamaLathI malina manavALA hovAne lIdhe nitya ajJAnI che, teo bhale samayamAM (- dravyaliMgIpaNe jinamArgamAM) sthita hoya topaNa paramArtha zrAmaNane pAmelA nahi hovAthI kharekhara zramaNAbhAsa vartatA thakA, anaMta karmaLanA upabhogarAzithI bhayaMkara evA anaMtakALa sudhI anaMta bhAvAMtararUpa parAvartano vaDe anavasthita vRttivALA rahevAne lIdhe, temane saMsAratattva ja jANavuM. 271. 1. ekatrita ekaTho; bhego. 2. rAzi = Dhagalo; samUha; jaththo. 3. anavasthita = asthira. [mithyAdaSTioe bhale dravyaliMga dhAraNa karyuM hoya topaNa temane anaMta kALa sudhI anaMta bhinnabhinna bhAvorUpe-bhAvAMta2rUpe parAvartana (palaTavuM) thayA karavAthI teo asthira pariNativALA raheze ane tethI teo saMsAratattva ja che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 487 atha mokSatattvamudghATayati ajadhAcAravijutto jadhatthapadaNicchido psNtppaa| aphale ciraM Na jIvadi iha so sNpunnnnsaamnnnno|| 272 / / ayathAcAraviyukto yathArthapadanizcitaH prshaantaatmaa| aphale ciraM na jIvati iha sa smpuurnnshraamnnyH|| 272 / / yastrilokacUlikAyamAnanirmalavivekadIpikAlokazAlitayA yathAvasthitapadArthanizcayanivartitautsukyasvarUpamantharasatatopazAntAtmA san svarUpamekamevAbhimukhyena carannayathAcAra paJcAcArabhAvanApariNatatvAdayathAcAraviyuktaH, viparItAcArarahita ityarthaH, jadhatthapadaNicchido sahajAnandaikasvabhAvanijaparamAtmAdipadArthaparijJAnasahitatvAdyathArthapadanizcitaH, pasaMtappA viziSTaparamopazamabhAvapariNatanijAtmadravyabhAvanAsahitatvAtprazAntAtmA, jo yaH kartA so saMpUNNasAma-NNo sa saMpUrNazrAmaNyaH san ciraM Na jIvadi ciraM bahutarakAlaM na jIvati, na tisstthti| kv| aphale zuddhAtmasaMvittisamutpannasukhAmRtarasAsvAdarahitatvenAphale phalarahite sNsaare| kintu zIghraM mokSaM gcchtiiti| ayamatra bhAvArtha: have mokSatattva pragaTa kare che: ayathAcaraNahIna, sUtra-arthasunizcayI upazAMta je, te pUrNa sAdhu aphaLa A saMsAramAM cira nahi rahe. 272. anvayArtha:- [ yathArthapadanizcitaH ] 4 5 ythaatth59|| 5honA bhane arthona(parthona) nizcayavANI hovAthI [ prazAntAtmA] 'prazAMtAtmA che bhane [ayathAcAraviyuktaH ] ayathAyA2 2hita cha, [saH sampUrNazrAmaNyaH] te saMpU zrAmaNyavANo 5 [aphale] saNa (-bhaiNa rahita thaye) mevA [ iha ] / saMsAramA [ ciraM na jIvati ] yi2 29to nathI (-2585 mA bhuta thAya che). TIkAH- je (zramaNa ) trilokanI kalagI samAna nirmaLa vivekarUpI dIvInA prakAzavALo hovAne lIdhe yathAsthita padArthanizcaya vaDe utsukatA nivartAvIne (TALIne) svarUpamaMthara rahevAthI satata upazAMtAtmA' vartato thako, svarUpamAM ekamAM ja abhimukhapaNe 1. prazAMtAtmA = prazAMtasva35, prazAMtabhUti; 75zAMta; 60 gayeto. 2. ayathAcAra = ayathAtatha AcAra, ayathArtha cAritra; anyathA AcaraNa. 3. svarUpamaMthara = svarUpamAM jAmI gayelo. [ maMthara = susta, dhImo. A zramaNa svarUpamAM tRpta tRpta hovAthI jANe ke te svarUpanI bahAra nIkaLavAno ALasu-susta hoya ema, svarUpa prazAMtimAM magna thaIne rahyo che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 488 [ bhagavAna zrI 66 viyukto nityaM jJAnI syAt, sa khalu sampUrNazrAmaNyaH sAkSAt zramaNo helAvakIrNasakalaprAktanakarmaphalatvAdaniSpAditanUtanakarmaphalatvAcca punaH prANadhAraNadainyamanAskandan dvitIyabhAvaparAvartAbhAvAt shuddhsvbhaavaavsthitvRttirmoksstttvmvbudhytaam|| 272 / / pravacanasAra atha mokSatattvasAdhanatattvamudghATayati sammaM vididapadatthA cattA uvahiM bahitthamajjhatthaM / visayesu NAvasattA je te suddha tti NiddiTThA / / 273 / / samyagviditapadArthAstyaktvopadhiM bahisthamadhyastham / viSayeSu nAvasaktA ye te zuddhA iti nirdiSTAH / / 273 / / itthaMbhUtamokSatattvapariNatapuruSa evAbhedena mokSasvarUpaM jnyaatvymiti|| khyAti - samma 272 / / atha mokSakAraNamA vididapadatthA saMzayaviparyayAnadhyavasAyarahitAnantajJAnAdisvabhAvanijaparamAtma padArthaprabhRtisamastavastuvicAracaturacittacAturyaprakAzamAnasAtizayaparamavivekajyotiSA ditpdaarthaaH| punarapi kiNruupaaH| visayesu NAvasattA nijAtmatattvabhAvanArUpaparamasamAdhisaMjAtaparamAnandaika have mokSatattvanuM sAdhanatattva pragaTa kare yasto ( viyarato- ramato ) hovAthI 'jayathAyAra rahita' vartato tho, nitya jJAnI hoya, te parejara saMpUrNazrAmaNyavALA sAkSAt zramaNane mokSatattva jANavuM, kAraNa ke pahelAMnAM sakaLa karmanAM phaLa teNe lIlAthI naSTa karyAM hovAthI ane nUtana karmaphaLane te nipajAvato nahi hovAthI, pharIne prANadhAraNarUpa dInatAne nahi pAmato thako dvitIya bhAvarUpa parAvartananA abhAvane lIdhe zuddha svabhAvamAM *avasthita vRttivANo rahe che. 272. che: paJcendriyaviSayAdhInarahitatvena samyagvi jANI yathArtha padArthane, tajI saMga aMtarbAhyane, khAsaData nahi viSayo viSe the, 'zuddha' lAcyA tebhane. 273. anvayArthaH- [ samyagviditapadArthAH ] sabhya ( yathAtathapaNe ) pArthone bhAtA thA [ ye ] eja [ bahisthamadhyastham ] jahiraMga tathA aMtaraMga [ upadhiM ] parigrahane [ tyaktvA ] choDIne [ viSayeSu na avasaktAH ] viSayomAM khAsata nathI, [ te ] temane [ zuddhAH iti nirdiSTA: ] 'zuddha' hevAmAM AyA che. * avasthita = sthira. [ A saMpUrNazrAmaNyavALA jIvane bIjA bhAvarUpa parAvartana (palaTAvuM) thatuM nathI, te sadA eka ja bhAvarUpe rahe che-zuddha svabhAvamAM sthira pariNatirUpe rahe che, tethI te jIva mokSatattva ja che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 488 anekAntakalitasakalajJAtRjJeyatattvayathAvasthitasvarUpapANDityazauNDAH santaH samastabahiraGgAntaraGgasaGgatiparityAgaviviktAntazcakacakAyamAnAnantazakticaitanyabhAsvarAtmatattvasvarUpAH svarUpaguptasuSuptakalpAntastattvavRttitayA viSayeSu manAgapyAsaktimanAsAdayantaH samastAnubhAvavanto bhagavantaH zuddhA evAsaMsAraghaTitavikaTakarmakavATavighaTanapaTIyasAdhyavasAyena prakaTIkriyamANAvadAnA moksstttvsaadhntttvmvbudhytaam|| 273 / / atha mokSatattvasAdhanatattvaM sarvamanorathasthAnatvenAbhinandayati suddhassa ya sAmaNNaM bhaNiyaM suddhassa daMsaNaM nnaannN| suddhassa ya NivvANaM so cciya siddho Namo tss|| 274 / / lakSaNasukhasudhArasAsvAdAnubhavabalena viSayeSu mnaagpynaasktaaH| kiM kRtvaa| pUrva svasvarUpaparigraha svIkAraM kRtvA, cattA tyktvaa| km| uvahiM upadhiM prigrhm| kiNvishissttm| bahitthamajjhatthaM bahisthaM kSetravAstvAdyanekavidhaM madhyasthaM mithyaatvaadicturdshbhedbhinnm| je evaMguNaviziSTAH ye mahAtmAnaH te suddha tti NiddiTThA te zuddhAH zuddhopayoginaH iti nirdiSTAH kthitaaH| anena vyAkhyAnena kimuktaM bhavatiitthaMbhUtAH paramayogina evAbhedena mokSamArga ityvboddhvym|| 273 / / atha zuddhopayogalakSaNamokSamArga sarvamanorathasthAnatvena pradarzayati-bhaNiyaM bhnnitm| kim| sAmaNNaM samyagdarzanajJAnacAritraikAgyalakSaNaM TIkA- anekAMta vaDe jaNAtuM je sakaLa jJAtRtattvanuM ane zeyatattvanuM yathAsthita svarUpa tenA pAMDityamAM jeo pravINa che, aMtaraMgamAM cakacakATa karatA anaMtazaktivALA caitanyathI bhAskara (tejasvI) AtmatattvanA svarUpane jemaNe samasta bahiraMga tathA aMtaraMga saMgatinA paritya viviti (minna) thu cha, bhane (tathI ) aMta:tatpanI vRtti ( -mAtmAnI pariNati ) sva35zusa bhane 'suputa samAna rahevAne lIdhe jeo viSayomAM jarA paNa Asakti pAmatA nathI, -evA je sakaLamahimAvaMta bhagavaMta "zuddho' (-zuddhopayogIo) temane ja mokSatattvanuM sAdhanatattva jANavuM ( arthAt te zuddhopayogIo ja mokSamArgarUpa che), kAraNa ke teo anAdi saMsArathI racAyelA-baMdha rahelA vikaTa 'kamekapoTane toDavAnA-kholavAnA ati ugra prayatna vaDa parAkrama pragaTa karI rahyo che. 273. have mokSatattvanA sAdhanatattvane (arthAt zuddhopayogIne) sarva manorathanA sthAna tarIke abhinanhe (prazaMse) cha: re ! zuddhane zrApya bhAkhyuM, jJAna darzana zuddhane, che zuddhane nirvANa, zuddha ja siddha, praNamuM tehane. 274. 1. suputa samAna = sUcha hoya mevI (-prazAMta ). 2. bhA2 = 34ii bA248; 35 bhADa. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 480 pravacanasAra [ bhagavAna zrIkuMkuM zuddhasya ca zrAmaNyaM bhaNitaM zuddhasya darzanaM jnyaanm| zuddhasya ca nirvANaM sa eva siddho nmstsmai|| 274 / / yattAvatsamyagdarzanajJAnacAritrayaugapadyapravRttaikAgyalakSaNaM sAkSAnmokSamArgabhUtaM zrAmaNyaM taca shuddhsyaiv| yacca samastabhUtabhavadbhAvivyatirekakarambitAnantavastvanvayAtmakavizvasAmAnyavizeSapratyakSapratibhAsAtmakaM darzanaM jJAnaM ca tat shuddhsyaiv| yacca niHpratighavijRmbhitasahajajJAnAnandamudritadivyasvabhAvaM nirvANaM tat shuddhsyaiv| yazca TaGkotkIrNaparamAnandAvasthAsusthitAtmasvabhAvopalambhagambhIro bhagavAn siddhaH sa zuddha ev| alaM vAgvistareNa, sarvamanorathasthAnasya mokSatattvasAdhanatattvasya zuddhasya parasparamaGgAGgibhAvapariNatabhAvyabhAvakabhAvatvAtpratyastamitasvaparavibhAgo bhaavnmskaaro'stu|| 274 / / zatrumitrAdisamabhAvapariNatirUpaM sAkSAtmokSakAraNaM ycchraamnnym| tttaavtksy| suddhassa ya zuddhasya ca zuddhopayogina ev| suddhassa daMsaNaM NANaM trailokyodaravivaravartitrikAlaviSayasamastavastugatAnantadharmaikasamayasAmAnyavizeSaparicchittisamarthaM yaddarzanajJAnadvayaM tcchuddhsyaiv| suddhassa ya NivvANaM avyAbAdhAnantasukhAdiguNAdhArabhUtaM parAdhInarahitatvena svAyattaM yannirvANaM tcchuddhsyaiv| so cciya siddho yo laukikamAyAJcana anvayArtha:- [zuddhasya ca ] zuddhane (-zuddhopayogAne ) [ zrAmaNyaM bhaNitaM ] zrImaya yuM che, [zuddhasya ] zuddhane [ darzanaM jJAnaM ] rzana bhane na puhya cha, [zuddhasya ca ] zuddhane [ nirvANaM] nidhi hoya che, [ saH eva] te 4 (-zuddha 4) [ siddhaH ] siddha hoya cha; [ tasmai namaH ] tene nmH||2. ho. TIkA- prathama to, samyagdarzana-jJAna-cAritranA yugapadapaNArUpe pravartatI ekAgratA jenuM lakSaNa che evuM je sAkSAt mokSamArgabhUta zrAmaNa, te "zuddha 'ne ja hoya che; samasta bhUta-vartamAna-bhAvI vyatireko sAthe milita (mizrita ), anaMta vastuonA anvayAtmaka je vizva tenA (1) sAmAnyanA bhane (2) vizeSanA pratyakSa pratibhAsaspa354 (1)zana sane (2) na, te 'zuddha'ne4 hoya cha; nirvighna-khIlelAM sahaja jJAnAnaMdanI mudrAvALo (-svAbhAvika jJAna ane AnaMdanI chApavALo) divya jeno svabhAva che evuM je nirvANa, te "zuddha'ne ja hoya che; ane TaMkotkIrNa paramAnaMda-avasthArUpe susthita AtmasvabhAvanI upalabdhithI gaMbhIra evA je bhagavAna siddha, te "zuddha' ja hoya che (arthAta zuddhopayogI ja siddha thAya che). vacanavistArathI basa thAo; sarva manorathanA sthAnabhUta, mokSatattvanA sAdhanatatvarUpa "zuddha 'ne, jemAMthI paraspara aMga-aMgIpaNe pariNamelA 'bhAvaka-bhAvyapaNAne lIdhe svaparano vibhAga asta thayo che evo bhAvanamaskAra ho. 274.. 1. bhAva (-bhAvanamA2. 12 nA2) te aMga (-saMza) cha bhane bhAvya (-bhAvanamaskAra. 12vAyogya pArtha) te aMgI (aMzI) che, tethI A bhAvanamaskAramAM bhAvaka tema ja bhAvya pote ja che (-bhAvaka pote ane bhAvya 52 sema nathI). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 481 kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA atha ziSyajanaM zAstraphalena yojayana zAstraM samApayati bujjhadi sAsaNameyaM sAgAraNagAracariyayA jutto| jo so pavayaNasAraM lahuNA kAleNa pppodi|| 275 / / budhyate zAsanametat sAkArAnAkAracaryayA yuktH| yaH sa pravacanasAraM laghunA kAlena praapnoti|| 275 / / yo hi nAma suvizuddhajJAnadarzanamAtrasvarUpavyavasthitavRttisamAhitatvAt sAkArAnAkAracaryayA yuktaH san ziSyavargaH svayaM samastazAstrArthavistarasaMkSepAtmakazrutajJAnopayogapUrvakAnu rasadigvijayamantrayantrAdisiddhavilakSaNaH svazuddhAtmopalambhalakSaNa: TaGkotkIrNajJAyakaikasvabhAvo jJAnAvaraNAdyaSTavidhakarmarahitatvena samyaktvAdyaSTaguNAntarbhUtAnantaguNasahitaH siddho bhagavAn sa caiva zuddhaH ev| Namo tassa nirdoSinijaparamAtmanyArAdhyArAdhakasaMbandhalakSaNo bhAvanamaskAro'stu tsyaiv| atraitaduktaM bhavati-asya mokSakAraNabhUtazuddhopayogasya madhye sarveSTamanorathA labhyanta iti matvA zeSamanorathaparihAreNa tatraiva bhAvanA krtvyeti|| 274 / / atha ziSyajanaM zAstraphalaM darzayan zAstraM samApayati-pappodi praapnoti| so sa ziSyajanaH krtaa| km| pavayaNasAraM pravacanasArazabdavAcyaM nijprmaatmaanm| ken| lahuNA kAleNa stokkaalen| ya: kiM kroti| jo bujjhadi yaH ziSyajano budhyate jaanaati| kim| sAsaNameyaM shaastrmidN| kiM naam| pavayaNasAraM pravacanasAraM, -samyagjJAnasya tasyaiva jJeyabhUtaparamAtmAdi have (bhagavAna kuMdakuMdAcAryadava ) ziSyajanane zAstranA phaLa sAthe joDatA thakA zAstra samApta kare sAkAra aNa-AkAra caryAyukta A upadezane je jANato, te alpa kALe sAra pravacanano lahe. 275. anvayArtha:- [ yaH ] 4 [ sAkArAnAkAracaryayA yuktaH ] A2-an||2. yAthI yuti patato tho [ etat zAsanaM] 0 upahezane [ budhyate ] 190 cha, [ saH] te [ laghunA kAlena] 185 aNe [pravacanasAraM] prvynn| sArane ( -(bhagavAna mAtmAne ) [ prApnoti ] pAme che. TIkA:- "suvizuddhajJAnadarzanamAtra svarUpamAM avasthita (rahelI) pariNatimAM lAgelo hovAne lIdhe sAkAra-anAkAra caryAthI yukta vartato thako, je ziSyavarga pote samasta zAstranA arthonA *vistArasaMkSepAtmaka zrutajJAnopayogapUrvaka prabhAva vaDe kevaLa 1. AtmAnuM svarUpa mAtra suvizuddha jJAna ane darzana che. [ temAM, jJAna sAkAra che ane darzana anAkAra che. ] 2. vistArasaMkSepAtmaka = vistArAtmaka ke saMkSepAtmaka Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 492 pravacanasAra [ bhagavAnazrIPSPS bhAvena kevalamAtmAnamanubhavan zAsanametadbudhyate sa khalu niravadhitrisamayapravAhAvasthAyitvena sakalArthasArthAtmakasya pravacanasya sArabhUtaM bhUtArthasvasaMvedyadivyajJAnAnandasvabhAvamananubhUtapUrva bhgvntmaatmaanmvaapnoti|| 275 / / ____ iti tattvadIpikAyAM zrImadamRtacandrasUriviracitAyAM pravacanasAravRttau caraNAnuyogasUcikA cUlikA nAma tRtIyaH zrutaskandhaH smaaptH|| 3 / / padArthAnAM tatsAdhyasya nirvikArasvasaMvedanajJAnasya ca, tathaiva tattvArthazraddhAnalakSaNasamyagdarzanasya tadviSayabhUtAnekAntAtmakaparamAtmAdidravyANAM tena vyavahArasamyaktvena sAdhyasya nijazuddhAtmarucirUpanizcayasamyaktvasya ca, tathaiva ca vratasamitiguptyAdyanuSThAnarUpasya sarAgacAritrasya tenaiva sAdhyasya svazuddhAtmanizcalAnubhUtirUpasya vItarAgacAritrasya ca prtipaadktvaatprvcnsaaraabhidhe-ym| kathaMbhUtaH saH shissyjnH| sAgAraNagAracariyayA jutto sAgArAnAgAracaryayA yuktH| AbhyantararatnatrayAnuSThAnamupAdeyaM kRtvA bahiraGgaratnatrayAnuSThAnaM sAgAracaryA shraavkcryaa| bahiraGgaratnatrayAdhAreNAbhyantararatnatrayAnuSThAnamanAgAracaryA prmttsNytaaditpodhncryetyrthH|| 275 / / iti gAthApaJcakena paJcaratnasaMjJaM paJcamasthalaM vyaakhyaatm| evaM 'Nicchidasuttatthapado' ityAdi dvAtriMzadgAthAbhiH sthalapaJcakena zubhopayogAbhidhAnazcaturthAntarAdhikAraH smaaptH|| iti zrIjayasenAcAryakRtAyAM tAtaparyavRttau pUrvoktakramaNe 'evaM paNamiya siddhe' ityaadyekviNshtigaathaabhirutsrgaadhikaarH| tadanantaraM 'Na hi Niravekkho cAgo' ityAdi triNshdgaathaabhirpvaadaadhikaarH| tataH paraM 'eyaggagado samaNo' ityAdicaturdazagAthAbhiH zrAmaNyAparanAmA mokssmaargaadhikaarH| tato'pyanantaraM Nicchidasuttatthapado' ityAdidvAtriMzadgAthAbhi: zubhopayogAdhikArazcetyantarAdhikAracatuSTayena saptanavatigAthAbhizcaraNAnuyogacUlikA nAmA tRtIyo mahAdhikAraH smaaptH|| 3 / / mAtmAne anubhavato, ma upadezane yo cha, te (ziSyavarga) 5252, bhUtArtha-svasaMvedya-divya jJAnAnaMda jeno svabhAva che evA, pUrva vuiM anubhavelA, bhagavAna AtmAne pAma che-ke je ( AtmA ) traNe kALanA niravadhi pravAhamAM avasthAyI (-TakanAro) hovAthI sakaLa padArthonA samUhAtmaka pravacananA sArabhUta che. 275. Ama (zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadevapraNIta) zrI pravacanasAra zAstranI zrImad amRtacaMdrAcAryadevaviracita tattvadIpikA nAmanI TIkAmAM caraNAnuyogasUcaka cUlikA nAmano tRtIya zrutaskaMdha samApta thayo. 1. pAramArthika (satyArtha), svasaMvedya ane divya evAM je jJAna ane AnaMda te bhagavAna AtmAno svabhAva che. 2. pravacana sakaLa padArthonA samUhanuM pratipAdana kare che tethI tene sakaLa padArthonA samUhAtmaka kahyuM che. [nija zuddhAtmA pravacananA sArabhUta che, kAraNa ke pravacana je sarvapadArthasamUhanuM pratipAdana kare che temAM eka nijAmapadArtha ja potAne dhruva che, bIjo koI padArtha potAne dhruva nathI.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 493 nanu ko'yamAtmA kathaM cAvApyata iti cet, abhihitametat punrpybhidhiiyte| AtmA hi tAvacaitanyasAmAnyavyAptAnantadharmAdhiSThAtrekaM drvymnntdhrmvyaapkaanntnyvyaapyekshrutjnyaanlkssnnprmaannpuurvksvaanubhvprmiiymaanntvaat| tattu dravyanayena paTamAtravacinmAtram 1 / paryAyanayena tantumAtravaddarzanajJAnAdimAtram 2 / astitvanayenAyomayaguNakArmukAntarAlavartisaMhitAvasthalakSyonmukhavizikhavat svadravyakSetrakAlabhAvairastitvavat 3 / nAstitvanayenAnayomayAguNakArmukAntarAlavartyasaMhitAvasthAlakSyonmukhaprAktanavizikhavat paradravyakSetrakAlabhAvairnAstitvavat 4 / atrAha ziSyaH-paramAtmadravyaM yadyapi pUrva bahudhA vyAkhyAtam, tathApi saMkSepeNa punarapi kthytaamiti| bhagavAnAha-kevalajJAnAdyanantaguNAnAmAdhArabhUtaM yattadAtmadravyaM bhnnyte| tasya ca nayaiH pramANena [have TIkAkAra zrI amRtacaMdrAcAryadava vaDe pariziSTarUpe thoDuM kahevAmAM Ave che.] A AtmA koNa che (-kevo che) ane kaI rIte prApta karAya che' evo prazna karavAmAM Ave to teno uttara (pUrve) kahevAI gayo che ane (ahIM) pharIne paNa kahevAmAM Ave che: prathama to, AtmA kharekhara caitanyasAmAnya vaDa vyAsa anaMta dharmonuM adhiSThAtA (svAmI) eka dravya che, kAraNa ke anaMta dharmomAM vyApanArA je anaMta nayo temAM vyApanAruM je eka zrutajJAnasvarUpa pramANa te pramANapUrvaka svAnubhava vaDe (te Atmadravya ) prameya thAya che (-jaNAya che). te Atmadravya dravyanaye, paTamAtranI mAphaka, cinmAtra che (arthAt AtmA dravyana caitanyamAtra che, jema vastra vastramAtra che tema ). 1. Atmadravya paryAyanaye, taMtumAtranI mAphaka, darzanajJAnAdimAtra che (arthAt AtmA paryAyanaye darzanazAnacAritrAdimAtra che, jema vastra taMtumAtra che tema ). 2. Atmadravya astitvanaye svadravya-kSetra-kALa-bhAvathI astitvavALuM che;-lohamaya, dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM rahelA, saMdhAyelI avasthAmAM rahelA ane lakSyonmukha tIranI mAphaka. (jema koI tIra svadravyathI lohamaya che, svakSetrathI dorI ne kAmaThAnA vacagALAmAM raheluM che, svakALathI saMdhAnadazAmAM che arthAt dhanuSya para caDAvIne kheMcAyelI sthitimAM che ane svabhAvathI lakSyonukha che arthAt nizAnanI sanmukha che, tema AtmA astitvanaye svacatuSTayathI astitvavALo che.) 3. Abhadravya nAstitvanaye paradravya-kSetra-kALa-bhAvathI nAstitvavALuM che; alohamaya, dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM nahi rahelA, saMdhAyelI avasthAmAM nahi rahelA ane alakSyonmukha evA pahelAMnA tIranI mAphaka. (jema pahelAMnuM tIra anya tIranA dravyanI apekSAthI alohamaya che, anya tIranA kSetranI apekSAthI dorI ne kAmaThAnA vacagALAmAM nahi raheluM che, anya tIranA kALanI apekSAthI saMdhAyelI sthitimAM nahi raheluM che ane Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda- astitvanAstitvanayenAyomayAnayomayaguNakArmukAntarAlavartyaguNakArmukAntarAlavartisaMhitAvasthAsaM hitAvasthalakSyonmukhAlakSyonmukhaprAktanavizikhavat kramataH svprdrvykssetrkaalbhaavairstitvnaasti5| avaktavyanayenAyomayAnayomayaguNakArmukAntarAlavartyaguNakArmukAntarAlavartisaMhitA vasthAsaMhitAvasthalakSyonmukhAlakSyonmukhaprAktanavizikhavat yugapatsvaparadravyakSetrakAlabhAvairavaktavyam tvavat 6 / astitvAvaktavyanayenAyomayaguNakArmukAntarAlavartisaMhitAvasthalakSyonmukhAyomayAnayomayaguNakArmukAntarAlavartyaguNakArmukAntarAlavartisaMhitAvasthAsaMhitAvasthalakSyonmukhAlakSyonmukhaprAktanavi zikhavat svadravyakSetrakAlabhAvairyugapatsvaparadravyakSetrakAlabhAvaizcAstitvavada ca parIkSA kriyte| tadyathA - etAvat zuddhanizcayanayena nirupaadhisphttikvtsmstraagaadiviklpopaadhirhitm| tadevAzuddhanizcayanayena sopaadhisphttikvtsmstraagaadiviklpopaadhishitm| zuddhasadbhUtavyavahAranayena naamaadhaarbhuutm| tadevAzuddhasadbhUtavyavahAra zuddhasparzarasagandhavarNAnAmAdhArabhUtapudgalaparamANuvatkevalajJAnAdizuddhaguNA anya tIranA bhAvanI apekSAthI alakSyonmukha che, tema AtmA nAstitvanaye pacatuSTayathI nAstitvavALo che.) 4. Atmavya astitvanAstitvanaye kramazaH svaparadravya-kSetra-kALa-bhAvathI astitvanAstitvavALuM che;-lohaya tema ja alomaya, dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM rahelA tema ja dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM nahi rahelA, saMdhAyelI avasthAmAM rahelA tema ja saMdhAyelI avasthAmAM nahi rahelA ane lakSyonmukha tema ja alakSyonmukha evA pahelAMnA tIranI mAphaka. (jema pahelAMnuM tIra kramazaH svacatuSTayanI ane paracatuSTayanI apekSAthI lomayAdi ane alomayAdi che, tema AtmA astitvanAstitvanaye kramazaH svacatuSTayanI ane paracatuSTayanI apekSAthI astitvavALo ane nAstitvavALo che.) 5. Atmadravya avaktavyanaye yugapad svaparadravya-kSetra-kALa-bhAvathI avaktavya che;-lomaya tema ja alomaya, dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM rahelA tema ja dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM nahi rahelA, saMdhAyelI avasthAmAM rahelA tema ja saMdhAyelI avasthAmAM nahi rahelA ane lakSyonmukha tema ja alakSyonmukha evA pahelAMnA tIranI mAphaka. (jema pahelAMnuM tIra yugapad svacatuSTayanI ane paracatuSTayanI apekSAthI yugapad lomayAdi ane alomayAdi hovAthI avaktavya che, tema AtmA avaktavyanaye yugapada svacatuSTayanI ane paracatuSTayanI apekSAthI avaktavya che.) 6. Atmadravya astitva-avaktavyanaye svadravya-kSetra-kALa-bhAvathI tathA yugapad svaparadravya-kSetrakALa-bhAvathI astitvavALuM-avaktavya cheH-(svacatuSTayathI ) lohamaya, dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM rahelA, saMdhAyelI avasthAmAM rahelA ane lakSyonmukha evA tathA (yugapad svaparacatuSTayathI ) lohamaya tema ja alomaya, dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM rahelA tema ja dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM nahi rahelA, saMdhAyelI avasthAmAM rahelA tema ja saMdhAyelI avasthAmAM nahi rahelA ane lakSyonmukha tema ja alakSyonmukha evA pahelAMnA tIranI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] caraNAnuyogasUcaka cUlikA 495 vaktavyam 7 / nAstitvAvaktavyanayenAnayomayAguNakArmukAntarAlavartyasaMhitAvasthAlakSyonmukhAyomayA nayomayaguNakArmukAntarAlavartyaguNakArmukAntarAlavartisaMhitAvasthAsaMhitAvasthalakSyonmukhAlakSyonmu khaprAktanavizikhavat paradravyakSetrakAlabhAvairyugapatsvaparadravyakSetrakAlabhAvaizca nAstitvavadavaktavyam 8 / astitvanAstitvAvaktavyanayenAyomayaguNakArmukAntarAlavartisaMhitAvasthalakSyonmukhAnayomayAguNakA MkAntarAlavaya'saMhitAvasthAlakSyonmukhAyomayAnayomayaguNakArmukAnta nyenaashddhsprshrsgndhvrnnaanaamaadhaarbhtdvynnkaadiskndhvnmtijnyaanaadivibhaavgnnaanaamaadhaarbhtm| anupacaritAsadbhUtavyavahAranayena dvyaNukAdiskandheSu saMzlezabandhasthitapudgalaparamANuvatpamaudArika-zarIre vItarAgasarvajJavadvA mAphaka. [ jema pahelAMnuM tIra (1) svacatuSTayanI tathA (2) ekIsAthe svaparacatuSTayanI apekSAthI (1) lohamayAdi tathA (2) na kahI zakAya evuM che, tema AtmA astitva-avaktavyanaye (1) svacatuSTayanI tathA (2) yugapad svaparacatuSTayanI apekSAthI (1) astitvavALo tathA (2) avaktavya che.] 7. Atmadravya nAstitva-avaktavyanave paradravya-kSetra-kALa-bhAvathI tathA yuga56 svapadravya-kSetra kALa-bhAvathI nAstitvavALuM-avaktavya che;-(paracatuSTayathI) alohamaya, dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM nahi rahelA, saMdhAyelI avasthAmAM nahi rahelA ane alakSyonmukha evA tathA (yugapad svaparacatuSTayathI) lohamaya tema ja alomaya, dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM rahelA tema ja dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM nahi rahelA, saMdhAyelI avasthAmAM rahelA tema ja saMdhAyelI avasthAmAM nahi rahelA ane lakSyonmukha tema ja alakSyonukha evA pahelAMnA tIranI mAphaka. [ jema prathamanuM tIra (1) paracatuSTayanI tathA (2) ekIsAthe svaparacatuSTayanI apekSAthI (1) alohamayAdi tathA (2) avaktavya che, tema AtmA nAstitva-avaktavyanaye (1) paracutayanI tathA (2) yugapa svaparacatuSTayanI apekSAthI (1) nAstitvavALo tathA (2)avaktavya che.] 8. Atmadravya astitva-nAstitva-avaktavyanaye svadravya-kSetra-kALa-bhAvathI, paradravya-kSetra-kALabhAvathI tathA yugapaH svapadravya-kSetra-kALa-bhAvathI astitvavALu-nAstitvavALuM-avaktavya che;(svacatuSTayathI) lohamaya, dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM rahelA, saMdhAyelI avasthAmAM rahelA ane lakSyonmukha evA, (paracatuSTayathI ) alohamaya, dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM nahi rahelA, saMdhAyelI avasthAmAM nahi rahelA ane alakSyonmukha evA tathA (yugapaH svaparacatuthI) lohamaya tema ja alomaya, dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM rahelA tema ja dorI ne kAmaThAnA aMtarALamAM nahi rahela saMdhAyelI avasthAmAM rahelA tema ja saMdhAyelI avasthAmAM nahi rahelA ane lakSyonmukha tema ja alakSyonmukha evA pahelAMnA tIranI mAphaka. [jema pahelAnuM tIra (1) svacatuSTayanI, (2) paracatuSTayanI tathA (3) yugapad svaparacatuSTayanI apekSAthI (1) lohamaya, (2) alohamaya tathA (3) avaktavya che, tema AtmA astitva-nAstitva-avaktavyanaye (1) svacatuSTayanI, (2) paracatuSTayanI tathA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 496 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda rAlavartyaguNakArmukAntarAlavartisaMhitAvasthAsaMhitAvasthalakSyonmukhAlakSyonmukhaprAktanavizikhavat svadravyakSetrakAlabhAvaiH paradravyakSetrakAlabhAvairyugapatsvaparadravyakSetrakAlabhAvaizvAstitvanAstitvavadavaktavyama 9 / vikalpanayena zizakamArasthaviraikaparuSavata savikalpama 10 / avikalpanayenaikaparuSamAtravadavikalpam 11 / nAmanayena tadAtmavat zabdabrahmAmarzi 12 / sthApanAnayena mUrtitvavat sakalapudgalAlambi 13 / dravyanayena mANavaka zreSThizramaNapArthivavadanAgatAtItaparyAyodbhAsi 14 / bhAvanayena puruSAyitapravRttayoSidvattadAtvaparyAyollAsi 15 / sAmAnyanayena hArasragdAmasUtra vivkssitaikdehsthitm| upacaritAsadbhUtavyavahAranayena kASThAsanAdyupaviSTadevadattavatsamavasaraNasthitavItarAgasarvajJavadvA vivkssitaikgraamgRhaadisthitm| ityAdi parasparasApekSAnekanayaiH pramIyamANaM vyavahriyamANaM krameNa (3) yugapada svaparacatuSTayanI apekSAthI (1) astitvavALo. (2) nAstitvavALo tathA (3) avaktavya che.] 9. Atmadravya vikalpanaye, bALaka, kumAra ane vRddha evA eka puruSanI mAphaka, savikalpa che (arthAt AtmA bhedanaye, bheda sahita che, jema eka puruSa bALaka, kumAra ane vRddha evA bhejavALo che tema). 10. Atmadravya avikalpanaye, eka puruSamAtranI mAphaka, avikalpa che (arthAt abhedanaye AtmA abheda che, jema eka puruSa bALaka-kumAra-vRddha evA bhedo vinAno eka puruSamAtra che tema). 11. Atmadravya nAmanaye, nAmavALAnI mAphaka, zabdabrahmane sparzanAruM che (arthAt AtmA nAmanaye zabdabrahmathI kahevAya che, jema nAmavALo padArtha tenA nAmarUpa zabdathI kahevAya che tema ). 12. Atmadravya sthApanAna, mUrtipaNAnI mAphaka, sarva pudgalone avalaMbanAruM che (arthAt sthApanAnaye AtmadravyanI paudgalika sthApanA karI zakAya che, mUrtinI mAphaka ). 13. Atmadravya dravyanaye, bALaka zeThanI mAphaka ane zramaNa rAjAnI mAphaka, anAgata ane atIta paryAya pratibhAse che (arthAt AtmA dravyanaye bhAvI ane bhUta paryAyarUpe khyAlamAM Ave che, jema bALaka zeThapaNAsvarUpa bhAvI paryAyarUpe khyAlamAM Ave che ane muni rAjAsvarUpa bhUta paryAyarUpe khyAlamAM Ave che tema). 14. Atmadravya bhAvanaye, puruSa samAna pravartatI strInI mAphaka, tatkALanA (vartamAna) paryAyarUpe ullase-prakAza-pratibhAse che (arthAt AtmA bhAvanaye vartamAna paryAyarUpe prakAze che, jema puruSa samAna pravartatI strI puruSatvarUpa paryAyarUpe pratibhAse che tema ), 15. Atmadravya sAmAnyanaye, hAra-mALA-kaMThInA dorAnI mAphaka, vyApaka che (arthAta AtmA sAmAnyanaye sarva paryAyomAM vyApe che, jema motInI mALAno doro sarva motImAM vyApe che tema ). 16. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] vadvyApi 16 / vizeSanayena tadekamuktAphalavadavyApi 17 / nityanayena naTavadavasthAyi 18 / anityanayena rAmarAvaNavadanavasthAyi 19 / sarvagatanayena visphAritAkSacakSurvatsarvavarti 20 / asarvagatanayena mIlitAkSacakSurvadAtmavarti 21 / zUnyanayena zUnyAgAravatkevalodbhAsi 22 / azUnyanayena lokAkrAntanauvanmilitodbhAsi 23 / jJAnajJeyAdvatanayena mahadindhanabhArapariNata- dhUmaketuvadekm 24 / jJAnajJeyadvaitanayena parapratibimbasampRktadarpaNavadanekam niyatinayena 265 niyamitauSNyavahnivanniyatasvabhAvabhAsi 26 / aniyatinayena niyatyaniyamitauSNyapAnIya pariziSTa 497 mecakasvabhAvavivakSitaikadharmavyApakatvAdekasvabhAvaM bhavati / tadeva jIvadravyaM pramANena pramIyamANaM mecakasvabhAvAnAmanekadharmANAM yugapadvyApakatvAzcitrapaTavadanekasvabhAvaM bhavati / evaM nayapramANAbhyAM tattvavicArakAle yo'sau Atmadravya vizeSanaye, tenA eka motInI mAphaka, avyApaka che (arthAt AtmA vizeSanaye avyApaka che, jema pUrvokta mALAnuM eka motI AkhI mALamAM avyApaka che tema ). 17. Atmadravya nityanaye, naTanI mAphaka, avasthAyI che (arthAt AtmA nityanaye nitya-TakAnAro che, jema rAma-rAvaNarUpa aneka anitya svAMga dharato hovA chatAM paNa naTa teno te ja nitya che tema ). 18. Atmadravya anityanaye, rAma-rAvaNanI mAphaka, anavasthAyI che (arthAt AtmA anityanaye anitya che, jema naTe dhAraNa karelA rAma-rAvaNarUpa svAMga anitya che tema ). 19. Atmadravya sarvagatanaye, khullI rAkhelI AMkhanI mAphaka, sarvavartI (badhAmAM vyApanAruM) che. 20. Atmadravya asarvagatanaye, mIMcelI AMkhanI mAphaka, AtmavartI (potAmAM rahenAruM) che. 21. Atmadravya zUnyanaye, zUnya (khAlI) gharanI mAphaka, ekaluM (amilita ) bhAse che. 22. Atmadravya azUnyanaye, lokothI bharelA vahANanI mAphaka, milita bhAse che. 23. Atmadravya jJAnajJeya-advaitanaye ( jJAna ane jJeyanA advaitarUpa naye ), moTA iMdhanasamUharUpe pariNata agninI mAphaka, eka che. 24. Atmadravya jJAnajJeyadvaitanaye, paranAM pratibiMbothI saMpRkta darpaNanI mAphaka, aneka che (arthAt AtmA jJAna ane jJeyanA dvaitarUpa naye aneka che, jema 52-pratibiMbonA saMgavALo arIso anekarUpa che tema ). 25. Atmadravya niyatinaye niyata svabhAve bhAse che, jene uSNatA niyamita (niyata) hoya che evA agninI mAphaka . [AtmA niyatinaye niyatasvabhAvavALo bhAse che, jema agnine uSNatAno niyama hovAthI agni niyatasvabhAvavALo bhAse che tema.] 26. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 498 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMdavdniytsvbhaavbhaasi 27 / svabhAvanayenAnizitatIkSNakaNTakavatsaMskArAnarthakyakAri 28 / asvabhAvanayenAyaskAranizitatIkSNavizikhavatsaMskArasArthakyakAri 29 / kAlanayena nidAghadivasAnusAripacyamAnasahakAraphalavatsamayAyattasiddhiH 30 / akAlanayena kRtrimoSmapAcyamAnasahakAraphalavatsamayAnAyattasiddhiH 31 / puruSakAranayena puruSakAropalabdhamadhukukkuTIkapuruSakAravAdivadyatnasAdhyasiddhiH 32 / daivanayena puruSakAravAdidattamadhukukkuTIgarbhalabdhamANikya paramAtmadravyaM jAnAti sa nirvikalpasamAdhiprastAve nirvikArasvasaMvedanajJAnenApi jaanaatiiti|| punarapyAha ziSyaH-jJAtamevAtmadravyaM he bhagavannidAnIM tasya prAptyupAyaH kthytaam| bhagavAnAhasakalavimalakevala Atmadravya aniyatinaye aniyata svabhAve bhAse che, jene uSNatA niyatithI (-niyama vaDe) niyamita nathI evA pANInI mAphaka. [ AtmA aniyatinaye aniyata svabhAvavALo bhAse che, jema pANIne (agninA nimitte thatI) uSNatA aniyata hovAthI pANI aniyatasvabhAvavALuM bhAse che tema.] 27. Atmadravya svabhAvanaye saMskArane nirarthaka karanAruM che (arthAt AtmAne svabhAvanaye saMskAra nirupayogI che), jene koIthI aNI kADhavAmAM AvatI nathI (paNa je svabhAvathI ja aNIvALo hoya che) evA tIkSNa kAMTAnI mAphaka. 28. Atmadravya asvabhAvanaye saMskArane sArthaka karanAruM che (arthAt AtmAne asvabhAnaye saMskAra upayogI che), jene (svabhAvathI aNI hotI nathI paNa saMskAra karIne) luhAra vaDe aNI kADhavAmAM AvI hoya che evA tIkSNa tIranI mAphaka. 29. Atmadravya kALanaye jenI siddhi samaya para AdhAra rAkhe che evuM che, unALAnA divasa anusAra pAkatA AmraphaLanI mAphaka. [ kALanaye AtmadravyanI siddhi samaya para AdhAra rAkhe che, unALAnA divasa anusAra pAkatI kerInI mAphaka.] 30. Atmadravya akALanaye jenI siddhi samaya para AdhAra rAkhatI nathI evuM che, kRtrima garamIthI pakavavAmAM AvatA AmraphaLanI mAphaka. 31. Atmadravya puruSakAranave jenI siddhi yasAdhya che evuM che, jene puruSakArathI *lIMbunuM jhADa prApta thAya che (-Uge che) evA puruSakAravAdInI mAphaka. [ puruSArthanaye AtmAnI siddhi prayatnathI thAya che, jema koI puruSArthavAdI manuSyane puruSArthathI lIMbunuM jhADa prApta thAya che tema.] 3ra. Atmadravya daivanaye jenI siddhi ayasAdhyache (yata vinA thAya che, evuM che, puruSakAravAdIe dIdhelA *lIMbunA jhADanI aMdarathI jene (yata vinA, daivathI) mANeka prApta thAya che evA daivavAdInI mAphaka. 33. * ahIM "madhuvaMtI' no artha "lIMbunuM jhADa' karyo che. zrI pAMDe hemarAjajIe hiMdI pravacanasAramAM teno artha "madhu chattA (arthAt madhupUDo )' karyo che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA ] pariziSTa 499 daivavAdivadayatnasAdhyasiddhiH 33 / Izvaranayena dhAtrIhaTAvalehyamAnapAnthabAlakavatpAratantryabhoktR 34 / anIzvaranayena svacchandadAritakuraGgakaNThIravavatsvAtantryabhoktR 35 / guNinayenopAdhyAya mArakavaraNagrAhi 36 / agaNinayenopAdhyAyavinIyamAnakamArakAdhyakSavata kevalameva sAkSi 37 / kartRnayena raJjakavadrAgAdipariNAmakartR 38 / akartRnayena svakarmapravRttaraJjakAdhyakSavatkevalameva sAkSi 39 / bhoktRnayena hitAhitAnnabhoktRvyAdhitavat sukhaduHkhAdibhoktR 40 / abhoktRnayena hitAhitAnnabhoktRvyAdhitAdhyakSadhanvantaricaravat jJAnadarzanasvabhAvanijaparamAtmatattvasamyakzraddhAnajJAnAnuSThAnarUpAbhedaratnatrayAtmakanirvikalpasamAdhisaMjAtarA gAdyupAdhirahitaparamAnandaikalakSaNasukhAmRtarasAsvAdAnubhavamalabhamAnaH san pUrNamAsIdivase jalakallolAbhitasamudra iva Atmadravya izvaranaye parataMtratA bhogavanAra che, dhAvanI dukAne dhavaDAvavAmAM AvatA musApharanA bALakanI mAphaka. 34. Atmadravya anIzvaranaye svataMtratA bhogavanAra che, haraNane svacchede (svataMtrapaNe, potAnI marajI anusAra) phADI khAtA siMhanI mAphaka. 35. Atmadravya guNInaye guNagrAhI che, zikSaka vaDe jene keLavaNI ApavAmAM Ave che evA kumAranI mAphaka. 36. Atmadravya aguNInaye kevaLa sAkSI ja che (-guNagrAhI nathI), zikSaka vaDe jene keLavaNI ApavAmAM Ave che evo je kumAra tene jonAra puruSanI (-prekSakanI) mAphaka. 37. Atmadravya kartunaye, raMgarejanI mAphaka, rAgAdipariNAmanuM karanAra che (arthAt AtmA kartAnaye rAgAdi pariNAmono kartA che, jema raMgAro raMgakAmano karanAra che tema). 38. Atmadravya akartunaye kevaLa sAkSI ja che ( kartA nathI), potAnA kAryamAM pravRtta raMgarejane jonAra puruSanI (-prekSakanI) mAphaka. 39. Atmadravya bhoinaye sukhadu:khAdinuM bhogavanAra che, hitakArI-ahitakArI annane khAnAra rogInI mAphaka. [ AtmA bhoktAnaye sukhaduHkhAdine bhogave che, jema hitakArI ke ahitakArI annane khAnAra rogI sukha ke du:khane bhogave che tema.] 40. Atmadravya abhoknatvanaye kevaLa sAkSI ja che, hitakArI-ahitakArI annane khAnAra rogIne jonAra vaidhanI mAphaka. [ AtmA abhoktAnaye kevaLa sAkSI ja che-bhoktA nathI, jema sukhadu:khane bhogavanAra rogIne jonAra je vaidha te to kevaLa sAkSI ja che tema.] 41. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 5OO pravacanasAra | [ bhagavAnazrIkuMdakuMdakevlmev sAkSi 41 / kriyAnayena sthANubhinnamUrdhajAtadRSTilabdhanidhAnAndhavadanuSThAnaprAdhAnyasAdhyasiddhiH 42 / jJAnanayena caNakamuSTikrItacintAmaNigRhakoNavANijavadvivekaprAdhAnyasAdhyasiddhiH 43 / vyavahAranayena bandhakamocakaparamANvantarasaMyujyamAnaviyujyamAnaparamANuvadvandhamokSayodvaitAnuvarti 44 / nizcayanayena kevalabadhyamAnamucyamAnabandhamokSocitamnigdharUkSatvaguNapariNataparamANuvadvandhamokSayoradvaitAnuvarti 45 / azuddhanayena ghaTazarAvaviziSTamRNmAtravatsopAdhisvabhAvam 46 / zuddhanayena kevalamRNmAtravannirupAdhisvabhAvam 47 / rAgadveSamohakallolairyAvadasvastharUpeNa kSobhaM gacchatyayaM jIvastAvatkAlaM nijazuddhAtmAnaM na prApnoti iti| sa eva vItarAgasarvajJapraNItopadezAt ekendriyavikalendriyapaJcendriyasaMjJiparyAptamanuSyadezakularUpendriyapaTutva Atmadravya kriyAnaye anuSThAnanI pradhAnatAthI siddhi sadhAya evuM che, thAMbhalA vaDe mAthuM bhedAtA daSTi utpanna thaIne ene nidhAna maLe che evA aMdhanI mAphaka. [ kriyAnaye AtmA anuSThAnanI pradhAnatAthI siddhi thAya evo che, jema koI aMdha puruSane pattharanA thAMbhalA sAthe mAthuM phoDavAthI mAthAmAMnA lohIno vikAra dUra thavAne lIdhe AMkho khUlI jAya ane nidhAna prApta thAya tema.] 42. Atmadravya jJAnanaye vivekanI pradhAnatAthI siddhi sadhAya evuM che, caNAnI muThI daIne ciMtAmaNi kharIdanAra evo je gharanA khUNAmAM rahelo vepArI tenI mAphaka. [ jJAnanaye AtmAne vivekanI pradhAnatAthI siddhi thAya che, jema gharanA khUNAmAM beThelo vepArI caNAnI muThThI daIne ciMtAmaNi kharIdI le tema.] 43. Atmadravya vyavahAranaye baMdha ane mokSane viSe *dvatane anusaranAruM che, baMdhaka (baMdha karanAra) ane mocaka (mukta karanAra) evA anya paramANu sAthe saMyukta thatA ane tenAthI vimukta thatA evA paramANunI mAphaka. [vyavahAranaye AtmA baMdha ane mokSamAM (pudgala sAthe) dvatane pAme che, jema paramANunA baMdhane viSe te paramANu anya paramANu sAthe saMyoge pAmavArUpa dvatane pAme che ane paramANunA mokSane viSe te paramANu anya paramANuthI chUTo thavArUpa dvatane pAme che tema.] 44. Atmadravya nizcayanaye baMdha ane mokSane viSe advaitane anusaranAruM che, ekalo baMdhAto ane mukAto evo je baMdhamokSocita snigdhatvarUkSatvaguNe pariNata paramANu tenI mAphaka. [ nizcayanaye AtmA ekalo ja baddha ane mukta thAya che, jema baMdha ane mokSane ucita evA snigdhatvaguNe ke rUkSatvaguNe pariNamato paramANu ekalo ja baddha ane mukta thAya che tema.] 45. Atmadravya azuddhanaye, ghaTa ane rAmapAtrathI viziSTa mATImAtranI mAphaka, sopAdhisvabhAvavALuM che. 46. Atmadravya zuddhanaye, kevaLa mATImAtranI mAphaka, nirupAdhisvabhAvavALuM che. 47. * baita = be-paNuM. [ vyavahAranaye AtmAnA baMdhane viSe karma sAthenA saMyoganI apekSA AvatI hovAthI dvata che ane AtmAnA mokSane viSe karmanA viyogane apekSA AvatI hovAthI tyAM paNa dvata che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] pariziSTa taduktam-'-- jAvadiyA vayaNavahA tAvadiyA ceva hoMti nnyvaadaa| jAvadiyA NayavAdA tAvadiyA ceva hoMti pasamayA'' parasamayANaM vayaNaM micchaM khalu hodi savvahA vayaNA / jaiNANaM puNa vayaNaM sammaM khu kahaMci vayaLAvo'' evamanayA dizA pratyekamanantadharmavyApakAnantanayairnirUpyamANamudanvadantarAlamiladdhavalanIlagAGgayAmunodakabhAravadanantadharmANAM prsprmtdbhaavmaatrennaashkyvivecntvaadmecksvbhaavaikdhrmvyaapkaikdhrmitvaadythoditaikaantaatmaatmdrvym| yugapada nantadharmavyApakAnantanayavyApyekazrutajJAnalakSaNapramANena nirUpyamANaM tu samasta nirvyAdhyAyuSyavarabuddhisaddharmazravaNagrahaNadhAraNazraddhAnasaMyamaviSayasukhanivartanakrodhAdikaSAyavyAvarta-- nAdiparaMparAdurlabhAnyapi kathaMcitkAkatAlIyanyAyenAvApya nijaparamAtmatattvasamyakzraddhAna tethI kahyuM che ke 501 sakalavimalakevalajJAnadarzanasvabhAva jAvadiyA vayaNavahA tAvadiyA ceva hoMti nnyvaadaa| jAvadiyA NayavAdA tAvadiyA ceva hoMti parasamayA / / parasamayANaM vayaNaM micchaM khalu hodi savvahA vayaNA / jaiNANaM puNa vayaNaM sammaM khu kahaMci vayaNAdo / / [artha:- jeTalA `vacanapaMtha che teTalA kharekhara nayavAda che; ane jeTalA nayavAda che teTalA ja 52samaya (para mata ) che. parasamayonuM mithyAmatIonuM) vacana sarvathA ( arthAt apekSA vinA) kahevAmAM AvatuM hovAthI kharekhara mithyA che; ane jainonuM vacana cit (arthAt apekSA sahita ) kahevAmAM AvatuM hovAthI kharekhara samyaka che.] = e rIte A (uparokta ) sUcana pramANe (arthAt 47 nayomAM samajAvyuM te vidhithI) eka eka dharmamAM eka eka naya (vyApe) ema anaMta dharmomAM vyApaka anaMta nayo vaDe nirUpaNa karavAmAM Ave to, samudranI aMdara maLatA zveta-nIla gaMgA-yumunAnA jaLasamUhanI mAphaka, anaMta dharmone paraspara atadbhAvamAtra vaDe judA pADavA azakaya hovAthI, Atmadravya amecasvabhAvavALuM, eka dharmamAM vyApanAruM, eka dharmI hovAne lIdhe yathokta ekAMtAtmaka (ekadharmasvarUpa) che. paraMtu yugapad anaMta dharmomAM vyApaka evA anaMta nayomAM vyApanArA eka zrutajJAnasvarUpa pramANa vaDe nirUpaNa karavAmAM Ave to, badhI nadIonA jaLasamUhanA 1. vacanapaMtha = vacananA prakAra. [ jeTalA vacananA prakAro che teTalA nayo che. apekSA sahita naya te samyak naya che ane apekSA rahita naya te mithyA naya che; tethI jeTalA samyak nayo che teTalA ja mithyA nayo che. ] 2. gaMgAnuM pANI zveta hoya che ane jamanAnuM pANI nIla (vAdaLI) hoya che. 3. amecaka abheda; vividhatA rahita; eka. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 502 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda taraGgiNIpayaHpUrasamavAyAtmakaikamakarAkaravadanantadharmANAM vastutvenAzakyavivecanatvAnmecakasvabhAvAnantadharmavyApyekadharmitvAt ythoditaanekaantaatmaatmdrvym| *syAtkArazrIvAsavazyairnayaudhaiH pazyantItthaM cet prmaannencaapi| pazyantyeva prasphuTAnantadharma svAtmadravya: zuddhavinmAtramA: ityabhihitamAtmadravyamidAnImetadavAptiprakAro'bhidhIyate-asya tAvadAtmano nityamevAnAdipaudgalikakarmanimittamohabhAvanAnubhAvaghUrNitAtmavRttitayA toyAkarasyevAtmanyeva kSubhyataH kramapravRttAbhiranantAbhijJaptivyaktibhiH parivartamAnasya jJaptivyaktinimittatayA jJAnAnucaraNarUpAbhedaratnatrayAtmakanirvikalpasamAdhisaMjAtarAgAdhupAdhirahitaparamAnandaikalakSaNasukhAmRtarasA sva samavAyAtmaka (samudAyasvarUpa) eka samudranI mAphaka, anaMta dharmone vastapaNe jAdA pADavA azakaya hovAthI Atmadravya mecakasvabhAvavALuM, anaMta dharmomAM vyApanAruM, eka dharmI hovAne lIdhe yathokta anekAntAtmaka (anekadharmasvarUpa) che. [ jema eka vakhate eka nadInA jaLane jANanArA jJAnAza vaDe jovAmAM Ave to samudra eka nadInA jaLasvarUpa jaNAya che, tema eka vakhate eka dharmane jANanArA eka nayathI jovAmAM Ave to AtmA eka dharmasvarUpa jaNAya che; paraMtu jema ekIsAthe sarva nadIonAM jaLane jANanArA jJAna vaDe jovAmAM Ave to samudra sarva nadIonA jaLasvarUpa jaNAya che, tema ekIsAthe sarva dharmone jANanArA pramANa vaDa jovAmAM Ave to AtmA aneka dharmasvarUpa jaNAya che. A rIte eka nayathI jotAM AtmA ekAMtAtmaka che ane pramANathI jotAM anekAMtAtmaka che.] [have e ja Azayane kAvya dvArA kahIne AtmA kevo che' e viSenuM kathana pUruM karavAmAM Ave che.] [artha:-] A rIte syAtkArazrInA (stAtkArarUpI lakSmInA) vasavATane vaza vartatA nayasamUho vaDe (jIvo) jAe topaNa ane pramANa vaDe jue topaNa spaSTa anaMta dharmovALA nija Atmadravyane aMdaramAM zuddhacaitanyamAtra dekhe che ja. e rIte Atmadravya kahevAmAM AvyuM. have tenI prAptino prakAra (rIta) kahevAmAM Ave che: prathama to, anAdi paudgalika karma jenuM nimitta che evI mohabhAvanAnA (mohanA anubhavanA) prabhAva vaDe AtmapariNati sadAya ghUmarI khAtI hovAthI A AtmA samudranI mAphaka potAmAM ja kSubdha thato thako krame pravartatI anaMta jJativyaktio vaDe parivartana pAme * zAlinI chaMda * mecaka = judA judA; vidhavidha; aneka. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] jJeyabhUtAsu bahirarthavyaktiSu pravRttamaitrIkasya zithilitAtmavivekatayAtyantabahirmukhasya punaH paudgalikakarmanirmApakarAgadveSadvaitamanuvartamAnasya dUrata evAtmAvAptiH / atha yadA tvayameva mohasya pracaNDakarmakANDoccaNDIkRtAkhaNDajJAnakANDatvenAnAdipaudgalikakarmanirmitasya vadhyaghAtakavibhAgajJAnapUrvakavibhAgakaraNAt kevalAtmabhAvAnubhAvanizcalIkRtavRttitayA toyAkara ivAtmanyevAtiniSprakampastiSThan yugapadeva vyApyAnantA jJaptivyaktIravakAzAbhAvAnna jAtu vivartate, tadAsya jJaptivyaktinimittatayA jJeyabhUtAsu bahirarthavyaktiSu na nAma maitrI pravartate; tataH supratiSThitAtmavivekatayAtyantamantarmukhIbhUtaH paudgalikakarmanirmApakarAgadveSadvaitAnuvRttidUrIbhUto dUrata evAnanubhUtapUrvamapUrvajJAnAnandasvabhAvaM bhgvntmaatmaanmvaapnoti| avApnotveva jJAnAnandAtmAnaM jagadapi prmaatmaanmiti| pariziSTa dAnubhavalAbhe satyamAvAsyA divase jalakallolakSobharahitasamudra iva rAgadveSamohakallolakSobharahitaprastAve yadA nijazuddhAtmasvarUpe sthiro bhavati tadA tadeva nijazuddhAtmasvarUpaM praapnoti|| che, tethI `jJasivyaktionAM nimittarUpa hovAthI je zeyabhUta che evI bAhyapadArtha vyaktio pratye tene maitrI pravarte che, tethI Atmaviveka zithila thayo hovAne lIdhe atyaMta bahirmukha evo te pharIne paudgalika karmane racanArA rAgadveSaatarUpe pariName che ane tethI tene AtmaprApti dUra ja che. paraMtu have jyAre A ja AtmA pracaMDa karmakAMDa vaDe akhaMDa jJAnakAMDane pracaMDa karavAthI anAdi-pauddagalika-karmaracita mohane vadhyaghAtakanA vibhAgajJAnapUrvaka vibhakta (jAdo ) karavAne lIdhe (pote ) kevaLa AtmabhAvanAnA (AtmAnA anubhavanA) prabhAva vaDe pariNati nizcaLa karI hovAthI samudranI mAphaka potAmAM ja ati niSkapa raheto thako ekIsAthe ja anaMta zaqivyaktiomAM vyApIne avakAzanA abhAvane lIdhe bilakula vivartana (parivartana ) pAmato nathI, tyAre jJasivyaktionAM nimittarUpa hovAthI je zeyabhUta che evI bAhyapadArthavyaktio pratye tene kharekhara maitrI pravartatI nathI ane tethI Atmaviveka supratiSThita ( susthita ) thayo hovAne lIdhe atyaMta aMtarmukha thayelo evo A AtmA paudgalika karmane racanArA rAgadveSaatarUpa pariNatithI dUra thayo thako pUrve nahi anubhavelA apUrva jJAnAnaMdasvabhAvI bhagavAna AtmAne atyaMtapaNe ja prApta kare che. jagata paNa jJAnAnaMdAtmaka paramAtmAne prApta karo ja. pragaTatAo; paryAyo; vizeSo. [ bAhyapadArthavizeSo jJaptivizeSonAM nimitta hovAthI zaiyabhUta 1. vyaktio che. ] 2. AtmA vadhya arthAt haNAvAyogya che ane moha ghAtaka arthAt NanA2 che. = 503 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 504 pravacanasAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda bhavati cAtra zlokAH AnandAmRtapUranirbharavahatkaivalyakallolinInirmagnaM jgdiikssnnkssmmhaasNvednshriimukhm| syAtkArAGkajinezazAsanavazAdAsAdayantUllasat svaM tattvaM vRtajAtyaratnakiraNapraspaSTamiSTaM jnaaH||20|| *vyAkhyeyaM kila vizvamAtmasahitaM vyAkhyA tu gumpho girAM vyAkhyAtAmRtacandrasUririti mA mohAjjano vlgtu| valgatvadya / dhikalayA syAdvAdavidyAbalAta labdhvaikaM sakalAtmazAzvatamidaM svaM tttvmvyaakulH|| 21 / / iti zrIjayasenAcAryakRtAyAM tAtparyavRttau evaM pUrvoktakrameNa 'esa surAsura' ityAyekottarazatagAthAparyantaM samyagjJAnAdhikAra:, tadanantaraM 'tamhA tassa NamAiM' ityAdi trayodazottarazatagAthAparyantaM ahIM zloka paNa che: [ artha -] AnaMdAmRtanA pUrathI bharacaka vahetI kevalyasaritAmAM (muktirUpI saritAmAM) je DUbeluM che, jagatane jovAne samartha evI mahAsaMvedanarUpI zrI (mahAjJAnarUpI lakSmI) jemAM mukhya che, uttama ratanA kiraNa jevuM ja spaSTa che ane je iSTa che evA ullasatA (prakAzamAna, AnaMdamaya ) svatattvane jano syAtkAralakSaNa jinazAsananA vaza pAmo (-'syAtkAra jenuM cihna che evA jinabhagavAnanA zAsanano Azraya karIne pAmo) [ have, "amRtacaMdrasUri A TIkAnA racanAra che' ema mAnavuM yogya nathI evA arthanA kAvya dvArA yathArtha vasusvarUpane darzAvI svatantaprAptinI preraNA karavAmAM Ave che. ] [ artha:-] (kharekhara pudagalo ja svayaM zabdarUpe pariName che, AtmA temane pariNAvI zakato nathI, tema ja kharekhara sarva padArtho ja svayaM zeyapaNe-prameyapaNe pariName che; zabdo temane zeya banAvIsamajAvI zakatA nathI mATe) "AtmA sahita vizva te vyAkhyaya (samajAvavAyogya) che, vANInI gUMthaNI te vyAkhyA (samajUtI) che ane amRtacaMdrasUri te vyAkhyAtA (vyAkhyA karanAra, samajAvanAra) che" ema mothI jano na nAco (-na phulAo). (paraMtu) syAdvAdavidyAnA baLathI vizuddha jJAnanI kaLA vaDe A eka AkhA zAzvata sva tattvane prApta karIne Aje (jano) avyAkuLapaNe nAco (- paramAnaMdapariNAme pariNamo). [ have kAvya dvArA caitanyano mahimA gAIne, te ja eka anubhavavAyogya che ema preraNA karIne, A parama pavitra paramAgamanI pUrNAhuti karavAmAM Ave che.] * zArdUlavikrIDita chaMda Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] pariziSTa 505 *iti gaditamanIcaistattvamuccAvacaM yat citi tadapi kilAbhUtkalpamagnau hutsy| anubhavatu taducaizciccidevAdya yasmAd aparamiha na kiJcittattvamekaM paraM cit|| 22 / / samApteyaM tattvadIpikA ttiikaa| jJeyAdhikArAparanAmA samyaktvAdhikAraH, tadanantaraM 'evaM paNamiya siddhe' ityAdi saptanavatigAthAparyantaM cAritrAdhikArazceti mahAdhikAratrayeNaikAdazAdhikatrizatagAthAbhiH pravacanasAraprAbhRtaM smaaptm| samApteyaM tAtparyavRttiH prvcnsaarsy| [ artha:-] A rIte (A paramAgamamAM) amadapaNe ( jorathI, baLavAnapaNe, moTe avAje) je thoDuMghaNuM tattva kahevAmAM AvyuM, te badhuM caitanyane viSe kharekhara agnimAM homAyelI vastu samAna (svAhA ) thaI gayuM. (agnine viSe homavAmAM AvatA ghIne agni khAI jAya che, jANe ke kAMI homAyuM ja na hoya ! tevI rIte anaMta mAhAmyavaMta caitanyanuM game teTaluM varNana karavAmAM Ave topaNa jANe ke e samasta varNanane anata mahimAvata caitanya khAI jAya che; cetanyanA anata mahimA pAse badhu jANe ke varNana ja na thayuM hoya ema tucchatAne pAme che.) te caitanyane ja caitanya Aje prabaLapaNe ugrapaNe anubhavo (arthAta te cisvarUpa AtmAne ja AtmA Aje atyaMta anubhavo, kAraNa ke A lokamAM bIjuM kAMI ja (uttama) nathI, caitanya ja eka parama (uttama) tattva che. Ama (zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadavapraNIta zrI pravacanasAra zAstranI zrImada amRtacaMdrAcAryaviviracita) tattvadIpikA nAmanI saMskRta TIkAno zrI hiMmatalAla jeThAlAla zAhu kata gujarAtI anuvAda samApta thayo. samAsa * mAlinI chaMda Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zAstronA artha karavAnI paddhati vyavahAranaya svadravya-padravyane vA tenA bhAvone vA kAraNa-kAryAdikane koInA koImAM meLavI nirUpaNa kare che mATe evA ja zraddhAnathI mithyAtva che tethI teno tyAga karavo. vaLI nizcayanaya tene ja yathAvata nirUpaNa kare che tathA koIne koImAM meLavato nathI tethI evA ja zraddhAnathI samyakatva thAya che mATe tenuM zraddhAna karavuM. prazna- jo ema che to jinamArgamAM baMne nayonuM grahaNa karavuM kahyuM che, tenuM zuM kAraNa? uttara- jinamArgamAM koI ThekANe to nizcayanayanI mukhyatAsahita vyAkhyAna che tene to "satyArtha ema ja che' ema jANavuM, tathA koI ThekANe vyavahAranayanI mukhyatA-sahita vyAkhyAna che tene "ema nathI paNa nimittAdinI apekSAe A upacAra karyo che'' ema jANavuM; ane e pramANe jANavAnuM nAma ja baMne nayonuM grahaNa che. paNa baMne nayonA vyAkhyAnane samAna satyArtha jANI, " " A pramANe paNa che tathA A pramANe paNa che" ' evA bhramarUpa pravartavAthI to baMne nayo grahaNa karavA kahyA nathI. prazna- jo vyavahAranaya asatyArtha che to jinamArgamAM teno upadeza zA mATe Apyo? eka nizcayanayanuM ja nirUpaNa karavuM hatuM? uttara:- evo ja tarka zrI samayasAramAM karyo che tyAM A uttara Apyo che ke jema koI anArya-malecchane malecchabhASA vinA artha grahaNa karAvavA koI samartha nathI, tema vyavahAra vinA paramArthano upadeza azakaya che tethI vyavahArano upadeza che. vaLI e ja sUtranI vyAkhyAmAM ema kahyuM che ke e pramANe nizcayane aMgIkAra karAvavA mATe vyavahAra vaDe upadeza ApIe chIe paNa vyavahAranaya che te aMgIkAra karavA yogya nathI. --zrI mokSamArgaprakAzaka Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrI pravacanasAranI varNAnukrama gAthAsUcI 435 gAthA | pRSTha | gAthA pRSTha / A | 13 | 20 | AgamacakkhU sAhU 234 | 272 | 487 | AgamapuvvA diTThI / 236 438 85 145 / AgamahINo samaNo 233 | 433 | 244 453 / AgAsamaNuNiviTuM 140 277 | 40 68 | AgAsassavagAho 133 | 263 | 53 90 | AdA kammamalimaso dharedi | 150 | 294 152 297 | AdA kammamalimaso 121 | 238 | 115 225 | AdA NANapamANaM 40 93 | 162 | AdAya taM pi liMgaM 207 384 | 267 | 479 | Apiccha baMdhuvaggaM 202 | 375 213 392 | AhAre va vihAre 231 426 146 216 a aisayamAdasamutthaM ajadhAcAravijutto aDhe ajadhAgahaNaM aDhesu jo Na mujjhadi atthaM akkhaNivadidaM atthi amuttaM muttaM atthittaNicchidassa | atthi tti ya Natthi tti attho khalu davvamao adhigaguNA sAmaNNe adhivAse va vivAse apadesaM sapadesaM apadeso paramANU apayattA vA cariyA aparicattasahAveNuppAda appaDikuTuM uvadhiM appaDikuTuM piMDa appA uvaogappA appA pariNAmappA abbhuTThANaM gahaNaM abbhuTTeyA samaNA ayadAcAro samaNo arasamarUvamagaMdhaM arahaMtAdisu bhatto avavadadi sAsaNatthaM avididaparamatthesu asubhovayogarahidA | asuhodayeNa AdA | asuhovaogarahido hara 47 163 | 312 | iMdiyapANo ya tadhA 290 | 396 | ihalogaNirAvekkho 226 416 95 170 | iha vivihalakkhaNANaM 97 179 223 408 | 424 | uccAliyamhi pAe | 302 | udayagadA kammaMsA 43 | 72 125 | 245 | uppajjadi jadi NANaM 262 | 474 | uppAdaTThidibhaMgA | 129 | 255 | 263 | 475 | uppAdaTThidibhaMgA vijjaMte / 101 | 193 | 400 | uppAdo paddhaMso / 281 | 324 | uppAdo ya viNAso 18 30 246 / 456 | uvaogamao jIvo 175 332 265 477 | uvaogavisuddho jo | 15 | 23 | 257 469 | uvaogo jadi hi 156 303 260 472 | uvakuNadi jo vi 249 | 459 | 12 | 18 | uvayaraNaM jiNamagge 225 411 159 | 307 | uvaradapAvo puriso | 259 | 471 | uppAdaTTiA 218 400 | 142 172 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates e ekkaM khalu taM bhattaM ekko va duge bahugA ete hi deho egamhi saMti samaye guttaramegAdI dANi paMcadavvANi ede khalu mUlaguNA eyaggagado samaNo evaM jiNA jiniMdA evaM NANappANaM evaM paNamiya siddhe evaM vidittho evaMvihaM sahAve esa surAsuramaNusiMda esA pasatthabhUdA eso tti Natthi eso baMdhasamAso o ogADhagADhaNicido olio ya deho ka kattA karaNaM kammaM kammattaNapAoggA kammaM NAmasamakkhaM kAlassa vaTTaNA se kiccA arahaMtANaM kidha tamhi Natthi kiM kiMcaNa tti takkaM kulisAuhacakkadharA kuvvaM sabhAvamAdA kevaladeho samaNo | kohAdiehi cauhi ga guNadodhigassa viNayaM gAthA | pRSTha 229 421 141 279 66 114 143 283 164 314 *11 268 209 386 232 430 199 366 192 354 201 78 199 1 254 196 189 373 132 215 4 465 228 349 168 320 171 324 126 247 169 321 197 231 134 263 4 4 221 405 224 409 73 124 984 266 343 228 419 *31 418 478 | i geNhadi Neva Na hadi Neva / / paraM gehadi va celakhaMDa ca cattA pAvAraMbhaM caradi Nibadvo NiccaM cAgo ya aNAraMbho cArittaM khalu dhammo cittassAvo tAsiM cha chadumatthavihida cheduvajutto samaNo chedo jeNa Na vijjadi ja di kuNadi kAyakhedaM jadi te Na saMti jadi te visayakasAyA jadi daMsaNeNa suddhA jadi paccakkhamajAyaM jadi saMti hi puNNANi di so ho jadhajAdarUvajAdaM jadha te NabhappadesA jassa aNesaNamappA jassa Na saMti jaM aNNANI kammaM jaM kevalaM ti NANaM jaM takkAliyamidaraM jaM davvaM taNa guNo jaM parado viNNANaM jaM pecchado amuttaM jAdaM sayaM samattaM jAyadi va Na Nassadi jiNasatthAdo a gAthA | pRSTha *19 405 185 344 32 53 *17 405 79 134 214 393 *35 446 7 10 *25 412 256 212 222 250 31 258 *27 461 51 470 413 39 66 74 126 46 77 468 390 407 205 382 137 270 227 417 144 284 238 442 60 104 47 78 108 210 58 100 54 93 59 101 199 235 86 146 Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates jIvA poggalakAyA jIvo pariNamadi | jIvo pANaNibaddho jIvo bhavaM bhavissadi jIvo vavagadamoho jIvosa amutto to suNa AdA | je ajadhAgahidatthA jeNeva hi saMjAyA je pajjayesu NiradA jesiM visayesu radI jo iMdiyAdivijaI jo evaM jANittA jo khalu davvasahAvo | jo khavidamohakaluso jo jANadi arahaMtaM jo jANadi so NANaM jo jANAdi jiniMde jo Navi jANadi evaM jo Na vijANadi jo hidamohagaMThI jo hidamohadiTThI joNhANaM NiravekkhaM | jo taM diTThA tuTTho jo pakkamapakkaM vA jo moharAgadose jo rayaNattayaNAso jo ha r ThANaNisejjavihArA Na Na cayadi jo du guNotta Natthi parok Natthi viNA pariNAmaM gAthA pRSTha 135 267 9 13 292 219 139 95 121 148 112 89 55 70 271 485 38 65 94 167 64 111 151 295 194 358 109 212 196 360 80 135 59 305 342 80 35 157 183 48 195 359 92 159 251 462 shi 159 *33 423 88 151 *30 415 33 55 44 73 190 359 110 294 22 38 10 15 Na paviTTho NAviTTho Na bhavo bhaMgavihINo NaraNArayatiriyasurA jIvA NaraNArayatiriyasurA bhajaMti 72 NaraNArayatiriyasurA saMThANA... 153 *24 Na viNA vaTTadi NArI Na vi pariNamadi Na Na havadi jadi saddavvaM Na havadi samaNo tti Na hi AgameNa hi Niravekkho Na hi tassa taNimitto Na hi maNNadi jo NANappagamappANaM NANappamANamAdA gANaM aTThaviyappo gANaM atyaMtagayaM NANaM appa tti madaM NANI NANasahAvo NAhaM deho Na maNo NAhaM poggalamaio NAhaM homi paresiM NAhaM homi paresiM / / / saMti NiggaMthaM pavvaido Nicchayado itthINaM | Nicchidasuttatthapado NidvattaNeNa duguNo NiddhA vA lukkhA vA NihadaghaNaghAdikammo No saddahaMti sokkhaM gAthA pRSTha 29 48 100 189 198 233 123 299 412 52 88 105 202 264 476 237 440 220 404 *16 399 77 131 152 41 243 107 ta takkAligeva savve tamhA jiNamaggAdo tamhA NANaM jIvo tamhA tassa NamAiM 89 24 124 61 27 28 160 308 162 311 204 380 191 353 269 482 *21 411 268 480 166 317 165 315 197 362 62 108 37 90 36 *10 Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com 45 47 63 153 60 165 Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates gAthA | pRSTha 17 91 *22 | 411 *32 423 32 19 211 390 113 | 300 tamhA taha jANittA tamhA taM paDirUvaM tamhA du Natthi koI tamhA samaM guNAdo tavasaMjamappasiddho tassa NamAiM logo taha so laddhasahAvo taM guNado adhigadaraM taM devadevadevaM taM sabbhAvaNibaddhaM taM savvaTThavariTuM | tikkAlaNicavisamaM timiraharA jai diTThI tisidaM bubhukkhidaM tejo diTThI NANaM teNa NarA va te te kammattagadA | te te savve samagaM te puNa udiNNataNhA tesiM visuddhadaMsaNa | 123 242 347 187 8 12 71 200 gAthA | pRSTha 200 367 *28 | 414 dhammeNa pariNadappA 120 | 237 270 | 483 136 paiDIpamAdamaiyA pakkesu a Amesu 16 | 25 pakkhINaghAdikammo payadamhi samAraddhe pappA iTTe visaye 154 | paradavvaM te akkhA *1 31 paramANupamANaM vA | 51 86 | pariNamadi cedaNAe 67 | 115 pariNamadi jadA / | *36 | 482 | pariNamadi jeNa *3 | 119 pariNamadi Neyama, *9 | 160 pariNamadi sayaM | 170 322 / pariNamado khala 3 4 pariNAmAdo baMdho 75 | 127 | pariNAmo sayamAdA pavibhattapadesattaM paMca vi iMdiyapANA 114 / 223 / paMcasamido tigatto 49 83 pADubhavadi ya | 127 252 | pANAbAdhaM jIvo 98 | 182 / | pANehiM caduhiM 87 | 148 puNNaphalA arahaMtA 83 142 | pecchadi Na hi||| 242 | 449 poggalajIvaNibaddho 248 | 458 / pha *14 / 370 *7 142 | phAso raso ya gaMdho 261 473 | phAsehiM puggalANaM | 167 319 / | 36 104 | 21 180 122 106 338 / 240 / 204 240 446 103 / 198 149 / / 147 291 45 75 *20 / 410 128 / 253 davvaTThieNa savvaM davvaM aNaMtapajjaya davvaM jIvamajIvaM davvaM sahAvasiddhaM davvANi guNA tesiM davvAdiesu mUDho daMsaNaNANacarittesu daMsaNaNANuvadeso daMsaNasaMsuddhANaM daMsaNasuddhA purisA diTThA pagadaM vatthaM dupadesAdI khaMdhA devadajadigurupUjAsu | dehA vA daviNA deho ya maNo 17 177 335 | 193 | 357 / 424 / | bAlo vA vuDDho | bujjhadi sAsaNameyaM | 230 275 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bha bhaNidA puDhavi-- bhatte vA khamaNe bhaMgavihINo ya bhAveNa jeNa jIvo ma maNuAsurAriMdA vo Na hodi | maradu va jiyadu | mucchAraMbhavijuttaM mujjhadi vA rajjadi | muttA iMdiyagejjhA tovAdiguNo moheNa va rAgeNa ra to baMdhadi kammaM rayaNamiha iMdaNIlaM rAgo pasatthabhUdo rUvAdiehiM rahido rogeNa vA chudhA la liMgaggahaNe tesiM liMgahi ya itthINaM liMgehiM jehiM davvaM | logAlogesu Nabho va vaNNarasagaMdhaphAsA vaNNesu tIsu ekko vatthakkhaMDaM duddiya vadasamidiMdiyarodho vadivadado taM desaM vaMdaNaNamaMsaNehiM visayakasAogADho vejjAvazccaNimittaM gAthA | pRSTha 182 215 17 176 63 193 341 394 28 334 110 221 217 398 206 382 243 452 131 259 173 329 84 144 179 337 30 50 255 467 174 330 252 463 210 388 * 26 412 130 257 136 268 132 259 * 29 415 * 18 405 208 386 139 274 247 457 306 464 158 253 sa sa idANiM kattA sattAsaMbaddhede sadavaTThidaM sahAve saddavvaM sacca guNo sapadesehiM samaggo sapadeso so appA sapadeso so appA saparaM bAdhAsahiyaM sabbhAvo hi sahAvo samao du appadeso samaNaM gaNiM guNaDDuM samaNA sudbuvajuttA samavedaM khalu davvaM samasattubaMdhuvaggo sammaM vididapadatthA sayameva jahAdicco savvagado jiNavasaho savvAbAdhavijutto savve AgamasiddhA savve vi ya arahaMtA saMti dhuvaM pamadANaM saMpajjadi NivvANaM sutaM jiNovadiTTha suddhassa ya sAmaNNaM | suvididapayatthasutto suhapariNAmo puNNaM suhapayaDINa visohI sese puNa titthayare sokkhaM vA puNa dukkhaM sokkhaM sahAvasiddhaM ha havadi va Na havadi hINo jadi so AdA gAthA | pRSTha 186 91 99 345 156 186 107 207 145 288 188 348 178 336 76 129 96 174 138 272 203 379 245 454 102 195 241 448 273 488 68 197 26 43 198 364 235 437 82 140 *23 411 6 9 34 57 274 434 14 21 339 349 4 20 189 *13 2 20 71 34 122 219 401 25 41 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kalazakAvyonI varNAnukrama sUcI . zloka pRSTha 160 504 505 484 251 429 451 / / / / / / AtmA dharma: svayamiti AnandAmRtapUra iti gaditamanIcaiityAdhyAsya zubhopayoga ityucchedAtparapariNate: ityevaM caraNaM purANapuruSaiH ityevaM pratipatturAzaya jAnannapyeSa vizvaM jainaM jJAnaM jJeyatattva jJeyIkurvannaJjasA tantrasyAsya zikhaNDa dravyasAmAnyavijJAna dravyasya siddhau caraNasya dravyAnusAri caraNaM dravyAntaravyatikarAnizcityAtmanyadhikRta paramAnandasudhArasa vaktavyameva kila vyAkhyeyaM kila sarvavyApyekacidrUpa syAtkArazrIvAsavazyaiH | helolluptamahAmoha 370 370 485 251 372 371 250 161 13 | / / / 12| 403 504 19 502 -'tattvapradIpikA' TIkAmAM uddhRta gAthAonI sUcI | jAvadiyA vayaNavahA | Niddhassa Ni Na NiddhA NiveNa parasamayANaM vayaNaM pRSTha / / / | 501 | go0 karmakANDa / / | 318 go0 jIvakANDa 317 | go0 jIvakANDa / / / | 501 go0 karmakANDa gAthA | 894 / / 614 / 612 / | / / / / 895 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 'tAtparyavRtti' TIkAmAM uddhRta avataraNonI varNAnukrama sUcI 85 / / / | / / / 76 35 pRSTha avApyoralopaH aMtimatigasaMghaDaNaM 413 | karmakANDa, 32 utpAdavyayadhrauvya / / / / 189, 214 | tattvArthasUtra, 5,30 ekaM dvau trIn vA 35 | tattvArthasUtra, 2, 30 eko bhAvaH sarvabhAva ego me sassado 148 | mUlAcAra, 48 audayikA bhAvA kAyasthityarthamAhAraH kiM palavieNa bahuNA 287 | bArasa aNuvekkhA , 90 guNajIvA pajjattI 433 | go0 jIvakANDa, 2 chaTTo tti paDhamasaNNA 35 | ' jIvakANDa, 701 jesiM atthisahAvo 167 | paJcAstikAya,5 jo sakalaNayararajaM 378 Na balAusAhaNaTuM 35 | mUlAcAra, 481 Niddhassa NiddhiNa 318 | go0 jIvakANDa, 614 NokammakammahAro 35 | bhAvasaMgraha, 110 tavasiddha Nayasiddha 367 | siddhabhakti 20 dezapratyakSavida 460 cAritrasAra, pR| 22 / | puDhavI jalaM ca / / / / / / / 260 go0 jIvakANDa, 601 puMvedaM vedaMtA 413 | siddhabhakti,6 bhAvA jIvAdIyA 167 | paJcAstikAya, 16 bhAvAntarasvabhAvarUpo 190 bhiNNau jeNa Na jANiyau / / / 433 | dohApAhuDa, 128 bhuktyupasargAbhAvAt 34 | nandIzvarabhakti [?] mamattiM parivajjAmi 420 | mUlAcAra , 46 mukhyAbhAve sati 413 AlApapaddhati mohassa baleNa ghAdade 34 | go0 karmakANDa, 19 vyApakaM tadatanniSThaM 47 zuddhasphaTikasaGkAzaM 34 saddo khaMdappabhavo 263 | paJcAstikAya, 79 samaguNaparyAyaM dravyam 40 samasukhazIlitamanasAM 109 samyagdarzanajJAna 451 tattvArthasUtra, 1, 1 samAhArasyaikavacanam 387 | sAvadyalezo | / / / / / / 462 | svayambhUstotra, 58 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com