Pravachana sara

SR No.: 008294
Original Sutra Author: Kundkundacharya
Author: Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust
Publication Year: 1980
Total Pages: 548
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 3 MB

Page 462

Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
કહાનજૈનશાસ્ત્રમાળા ]
ચરણાનુયોગસૂચક ચૂલિકા
४२७
आहारे वा विहारे देशं कालं श्रमं क्षमामुपधिम्।
ज्ञात्वा तान् श्रमणो वर्तते यद्यल्पलेपी सः।। २३१ ।। अत्र क्षमाग्लानत्वहेतुरुपवासः, बालवृद्धत्वाधिष्ठानं शरीरमुपधिः, ततो बालवृद्धश्रान्तग्लाना एव त्वाकृष्यन्ते। अथ देशकालज्ञस्यापि बालवृद्धश्रान्तग्लानत्वानुरोधेनाहारविहारयोः प्रवर्तमानस्य मृदाचरणप्रवृत्तत्वादल्पो लेपो भवत्येव, तद्वरमुत्सर्गः। देशकालज्ञस्यापि बालवृद्धश्रान्तग्लानत्वानुरोधेनाहारविहारयोः प्रवर्तमानस्य मृदाचरणप्रवृत्तत्वादल्प एव लेपो भवति, तद्वरमपवादः। देशकालज्ञस्यापि बालवृद्धश्रान्तग्लानत्वानुरोधेनाहार
अथापवादनिरपेक्षमुत्सर्ग तथैवोत्सर्गनिरपेक्षमपवादं च निषेधयंश्चारित्ररक्षणाय व्यतिरेकद्वारेण तमेवार्थं द्रढयति-वट्टदि वर्तते प्रवर्तते। स कः कर्ता। समणो शत्रुमित्रादिसमचित्तः श्रमणः। यदि किम्। जदि अप्पलेवी सो यदि चेदल्पलेपी स्तोकसावधो भवति। कयोर्विषययोर्वर्तते। आहारे व विहारे तपोधनयोग्याहारविहारयोः। किं कृत्वा पूर्वं । जाणित्ता ज्ञात्वा। कान्। ते तान् कर्मतापन्नान्; देसं कालं समं खमं उवधिं देशं. कालं. मार्गादिश्रमं. क्षमां क्षमतामपवासादि-विषये शक्तिं. उपधिं बालवृद्धश्रान्तग्लानसंबन्धिनं शरीरमात्रोपधिं परिग्रहमिति पञ्च देशादीन तपोधनाचरणसहकारिभूतानिति। तथाहि-पूर्वकथितक्रमेण तावद्दुधरानुष्ठानरूपोत्सर्गे वर्तते; तत्र च प्रासुकाहारादिग्रहणनिमित्तमल्पलेपं
अन्वयार्थ:- [ यदि] ओ [श्रमणः ] श्रम [ आहारे वा विहारे ] मा२ अथवा विक्षारमा [ देशं] देश, [ कालं] , [श्रमं] श्रम, [क्षमां] 'क्षमता तथा [ उपधिं ] ७५धिने [तान् ज्ञात्वा]
ने [वर्तते ] प्रवत । सः अल्पलेपी] तो त मलपोपी होय छ
ટીકા- ક્ષમતા તથા ગ્લાનતાનો હેતુ ઉપવાસ છે અને બાળપણા તથા વૃદ્ધપણાનું અધિષ્ઠાન (५धि-शरी२. छ, तेथी मह (2ीम) पाण-वृद्ध-श्रांत-८॥ ४ याम आये छ (अर्थात भूग ગાથામાં જે ક્ષમા. ઉપધિ વગેરે શબ્દો છે તેનો આશય ખેંચીને ટીકામાં “બાળ, વૃદ્ધ, શ્રાંત. ગ્લાન” એ शो ४ १।५२वामां आवे छे).
દેશકાલજ્ઞને પણ, જો તે બાળ વૃદ્ધ-શ્રાંત-ગ્લાનત્વના અનુરોધ વડે ( અર્થાત્ બાલવ, વૃદ્ધત્વ, શ્રાંતત્વ અથવા ગ્લાનત્વને અનુસરીને) આહારવિહારમાં પ્રવર્તે તો મૂદુ આચરણમાં પ્રવર્તવાથી અલ્પ २५ थाय छ ०४ (-सपनो तन अमाव थतो नथी). तेथी उत्सर्ग सारो छे.
દેશકાલજ્ઞને પણ, જો તે બાળ-વૃદ્ધ-શ્રાંત-ગ્લાનત્વના અનુરોધ વડે આહારવિહારમાં પ્રવર્તે તો મૂદુ આચરણમાં પ્રવર્તવાથી અલ્પ જ લેપ થાય છે (-વિશેષ લેપ થતો નથી), તેથી અપવાદ સારો છે.
१. क्षमता = शति; सहनशति; धी२४. २. देशsan = देश-ठाणने नार; शिनो ए.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com