Pravachana sara

SR No.: 008294
Original Sutra Author: Kundkundacharya
Author: Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust
Publication Year: 1980
Total Pages: 548
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 3 MB

Page 93

Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
૫૮
પ્રવચનસાર
[ भगवान श्रीकुंकुं
श्रुतं हि तावत्सूत्रम्। तच्च भगवदर्हत्सर्वज्ञोपज्ञं स्यात्कारकेतनं पौद्गलिकं शब्दब्रह्म। तज्ज्ञप्तिर्हि ज्ञानम्। श्रुतं तु तत्कारणत्वात् ज्ञानत्वेनोपचर्यत एव। एवं सति सूत्रस्य ज्ञप्तिः श्रतज्ञानमित्यायाति। अथ सत्रमपाधित्वान्नाद्रियते ज्ञप्तिरेवावशिष्यते। सा च केवलिन: श्रुतकेवलिनश्चात्मसंचेतने तुल्यैवेति नास्ति ज्ञानस्य श्रुतोपाधिभेदः।।३४।।
पर्याये प्रदीपस्थानीयेन रागादिविकल्परहितपरमसमाधिना निजात्मानं पश्यतीति। अयमत्राभिप्राय:आत्मा परोक्षः, कथं ध्यानं क्रियते इति सन्देहं कृत्वा परमात्मभावना न त्याज्येति।। ३३ ।। अथ शब्दरूपं द्रव्यश्रुतं व्यवहारेण ज्ञानं निश्चयेनार्थपरिच्छित्तिरूपं भावश्रुतमेव ज्ञानमिति कथयति। अथवात्मभावनारतो निश्चयश्रुतकेवली भवतीति पूर्वसूत्रे भणितम्। अयं तु व्यवहारश्रुतकेवलीति कथ्यते-सुत्तं द्रव्यश्रुतम् कथम्भूतम्। जिणोवदि8 जिनोपदिष्टम्। कैः कृत्वा। पोग्गलदव्वप्पगेहिं वयणेहिं पुद्गलद्रव्यात्मकैर्दिव्यध्वनिवचनैः। तं जाणणा हि णाणं तेन पूर्वोक्तशब्दश्रुताधारण ज्ञप्तिरर्थपरिच्छित्तिर्ज्ञानं भण्यते हि स्फुटम्। सुत्तस्य य जाणणा भणिया पूर्वोक्तद्रव्यश्रुतस्यापि व्यवहारेण ज्ञानव्यपदेशो भवति न तु निश्चयेनेति। तथा हि-यथा निश्चयेन शुद्धबुद्धकस्वभावो जीव: पश्चाद्व्यवहारेण नरनारकादिरूपोऽपि जीवो भण्यते; तथा निश्चयेनाखण्डैकप्रतिभासरूपं समस्तवस्तुप्रकाशकं
ज्ञानं भण्यते,
पश्चाद्व्यवहारेण मेघपटलावृतादित्यस्यावस्थाविशेषवत्कर्मपटलावृताखण्डैकज्ञानरूपजीवस्य मतिज्ञानश्रुतज्ञानादिव्यपदेशो भवतीति भावार्थः।। ३४ ।। अथ भिन्नज्ञानेनात्मा ज्ञानी न भवतीत्युपदिशति
ટીકા:- પ્રથમ તો શ્રત એટલે સૂત્ર; અને સૂત્ર એટલે ભગવાન અર્હત્ સર્વજ્ઞ સ્વયં જાણીને ઉપદેશેલું, 'ચાત્કાર જેનું ચિહ્ન છે એવું, પૌદ્ગલિક શબ્દબ્રહ્મ તેની શક્તિ (-શબ્દબ્રહ્મને જાણનારી
एनडिया) ते छ; श्रुत (-सूत्र) तो तनु (-शाननु) १२९॥ छोपाथी शान तरी3 3५॥२थी ४ કહેવાય છે (જેમ અન્નને પ્રાણ કહેવાય છે તેમ ). આમ હોવાથી એમ ફલિત થાય છે કે “સૂત્રની જ્ઞયિ” તે શ્રુતજ્ઞાન છે. હવે જો સૂત્ર તો ઉપાધિ હોવાથી તેનો આદર ન કરવામાં આવે તો “જ્ઞયિ” જ બાકી રહે છે; (‘સૂત્રની જ્ઞતિ’ કહીએ છીએ ત્યાં નિશ્ચયથી જ્ઞતિ કાંઈ પૌદ્ગલિક સૂત્રની નથી, આત્માની છે; સૂત્ર જ્ઞતિના સ્વરૂપભૂત નથી, વધારાની વસ્તુ અર્થાત ઉપાધિ છે; કારણ કે સૂત્ર ન હોય त्य ५९ शसि तो छोय छे. भाटे को सूत्रने न गी तो 'शति' ४ पाटी २९ छ;) भने त ( - જ્ઞતિ ) કેવળીને અને શ્રુતકેવળીને આત્મઅનુભવનમાં તુલ્ય જ છે. માટે જ્ઞાનમાં શ્રુત-ઉપાધિકૃત ભેદ नथी. ३४
१. स्यात्।२. = 'स्यात्' श०६. (स्यात् = अथंथित; ओमपेक्षाथी.) २. शति = Qत; 31वानी जिया; 18नया.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com