Pravachana sara

SR No.: 008294
Original Sutra Author: Kundkundacharya
Author: Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust
Publication Year: 1980
Total Pages: 548
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 3 MB

Page 151

Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
૧૧૬
પ્રવચનસાર
[ भगवान श्रीकुंकुं
तिमिरहरा यदि दृष्टिर्जनस्य दीपेन नास्ति कर्तव्यम्। तथा सौख्यं स्वयमात्मा विषयाः किं तत्र कुर्वन्ति।।६७।।
यथा हि केषांचिन्नक्तंचराणां चक्षुषः स्वयमेव तिमिरविकरणशक्तियोगित्वान्न तदपाकरणप्रवणेन प्रदीपप्रकाशादिना कार्य, एवमस्यात्मनः संसारे मुक्तौ वा स्वयमेव सुखतया परिणममानस्य सुखसाधनधिया अबुधैर्मुधाध्यास्यमाना अपि विषयाः किं हि नाम कुर्युः।। ६७।।
दिव्यो देवदेहः सोऽप्युपचारं विहाय सुखं न करोति। विसयवसेण दु सोक्खं दुक्खं वा हवदि सयमादा किंतु निश्चयेन निर्विषयामूर्तस्वाभाविकसदानन्दैकसुखस्वभावोऽपि व्यवहारेणानादिकर्मबन्धवशाद्विषयाधीनत्वेन परिणम्य सांसारिकसुखं दुःखं वा स्वयमात्मैव भवति, न च देह इत्यभिप्रायः।। ६६ ।। एवं मुक्तात्मनां देहाभावेऽपि सुखमस्तीति परिज्ञानार्थं संसारिणामपि देहः सुखकारणं न भवतीतिकथनरूपेण गाथाद्वयं गतम्। अथात्मनः स्वयमेव सुखस्वभावत्वान्निश्चयेन यथा देहः सुखकारणं न भवति तथा विषया अपीति प्रतिपादयति-जइ यदि दिट्ठी नक्तंचरजनस्य दृष्टि: तिमिरहरा अन्धकारहरा भवति जणस्स जनस्य दीवेण णत्थि कायव्वं दीपेन नास्ति कर्तव्यं। तस्य प्रदीपादीनां यथा प्रयोजनं नास्ति तह सोक्खं सयमादा विसया किं तत्थ कुव्वंति तथा निर्विषयामूर्तसर्वप्रदेशाहादकसहजानन्दैकलक्षणसुखस्वभावो निश्चये-नात्मैव , तत्र मुक्तौ संसारे वा विषयाः किं कुर्वन्ति,
अन्वयार्थ:- [ यदि] at [जनस्य दृष्टि:] एनी दृष्टि [ तिमिरहरा ] तिमिर-।। छोय तो [ दीपेन नास्ति कर्तव्यं ] हाथी is प्रयोन नथी अर्थात यो sis:२तो नथी, [ तथा ] तम भ्यां [आत्मा ] मात्मा [ स्वयं ] स्वयं [ सौख्यं ] सुप३५ परिमे छ [ तत्र] त्यां [ विषया] विषयो [किं कुर्वंति] | ४२. छ?
ટીકાઃ- જેમ કોઈ *નિશાચરોનાં નેત્રો સ્વયમેવ અંધકારને નષ્ટ કરવાની શક્તિવાળાં હોવાથી, અંધકારને દૂર કરવાના સ્વભાવવાળા દીપક-પ્રકાશાદિકથી કાંઈ પ્રયોજન નથી (અર્થાત્ દીવા વગેરેનો પ્રકાશ કાંઈ કરતો નથી), તેમ-જોકે અજ્ઞાનીઓ “વિષયો સુખનાં સાધન છે” એવી બુદ્ધિ વડે વિષયોનો ફોગટ અધ્યાસ (-આશ્રય) કરે છે તોપણ -સંસારમાં કે મુક્તિમાં સ્વયમેવ સુખપણે પરિણમતા આ આત્માને વિષયો શું કરે છે?
ભાવાર્થ:- સંસારમાં કે મોક્ષમાં આત્મા પોતાની મેળે જ સુખરૂપ પરિણમે છે; તેમાં વિષયો અકિંચિત્થર છે અર્થાત કાંઈ કરતા નથી. અજ્ઞાનીઓ વિષયોને સુખનાં કારણ માનીને નકામાં તેમને अवलले छ! ६७.
* निशाय) = २॥ ३२॥२॥-45, सर्प, भूत वगेरे.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com