Pravachana sara

SR No.: 008294
Original Sutra Author: Kundkundacharya
Author: Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust
Publication Year: 1980
Total Pages: 548
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 3 MB

Page 293

Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
૨૫૮
[ भगवान श्री ६६
द्रव्यस्य
द्रव्यमाश्रित्य परानाश्रयत्वेन वर्तमानैर्लिङ्ग्यते गम्यते द्रव्यमेतैरिति लिङ्गानि गुणाः । ते च यद्द्रव्यं भवति न तद्गुणा भवन्ति, ये गुणा भवन्ति ते न द्रव्यं भवतीति द्रव्यादतद्भावेन विशिष्टाः सन्तो लिङ्गलिङ्गिप्रसिद्धौ तल्लिङ्गत्वमुपढौकन्ते। अथ जीवोऽयमजीवोऽयमित्यादिविशेषमुत्पादयन्ति, स्वयमपि तद्भावविशिष्टत्वेनोपात्तविशेषत्वात् । यतो हि यस्य यस्य द्रव्यस्य यो यः स्वभावस्तस्य तस्य तेन तेन विशिष्टत्वात्तेषामस्ति विशेषः । अत एव च मूर्तानाममूर्तानां च द्रव्याणां मूर्तत्वेनामूर्तत्वेन च तद्भावेन विशिष्टत्वादिमे मूर्ता गुणा इमे अमूर्ता इति तेषां विशेषो निश्चेयः ।। १३० ।।
अथ मूर्तामूर्तगुणानां लक्षणसंबन्धमाख्याति
પ્રવચનસાર
ये
चेतनाचेतनलिङ्गानि मूर्तामूर्तगुणा ज्ञेया ज्ञातव्याः । ते च कथंभूताः। अतब्भावविशिठ्ठा अतद्भावविशिष्टाः। तद्यथा - शुद्धजीवद्रव्ये केवलज्ञानादिगुणास्तेषां शुद्धजीवप्रदेशैः सह यदेकत्वमभिन्नत्वं तन्मयत्वं स तद्भावो भण्यते, तेषामेव गुणानां तैः प्रदेशैः सह यदा संज्ञा– लक्षणप्रयोजनादिभेदः क्रियते तदा पुनरतद्भावो भण्यते, तेनातद्भावेन संज्ञादिभेदरूपेण स्वकीयस्वकीयद्रव्येण सह विशिष्टा भिन्ना इति, द्वितीयव्याख्यानेन पुनः स्वकीयद्रव्येण सह तद्भावेन तन्मयत्वेनान्यद्रव्याद्विशिष्टा भिन्ना इत्यभिप्रायः । एवं गुणभेदेन द्रव्यभेदो ज्ञातव्यः ।। १३० ।। अथ मूर्तामूर्तगुणानां लक्षणं संबन्धं च निरू
ટીકા:- દ્રવ્યનો આશ્રય કરીને અને પરનો આશ્રય કર્યા વિના વર્તતાં હોવાથી જેમના વડે द्रव्य ‘सिंगित ' ( -प्राप्त ) थाय छे - खोजजी शाय छे, सेवां लिंगो गुलो छे. तेजो ( गुएशो ), 'भे द्रव्य છે તે ગુણો નથી, જે ગુણો છે તે દ્રવ્ય નથી’ –તે અપેક્ષાએ દ્રવ્યથી અતભાવ વડે વિશિષ્ટ (ભિન્ન ) વર્તતા થકા, લિંગ અને લિંગી તરીકેની પ્રસિદ્ધિ (ખ્યાતિ, ઓળખાણ) વખતે દ્રવ્યના લિંગપણાને पामे छे. हवे, तेजो द्रव्यमां 'आ व छे, जो अलव छे' सेवो विशेष ( - लेह) उत्पन्न रे छे, કારણ કે પોતે પણ તભાવ વડે વિશિષ્ટ હોવાથી વિશેષને પ્રાપ્ત છે. જે જે દ્રવ્યનો જે જે સ્વભાવ હોય તેનું તેનું તે તે વડે વિશિષ્ટપણું હોવાને લીધે તેમનામાં વિશેષ (અર્થાત્ ભેદ) છે, તેથી જ વળી મૂર્ત અને અમૂર્ત દ્રવ્યોનું મૂર્તત્વઅમૂર્તત્વરૂપ તભાવ વડે વિશિષ્ટપણું હોવાને લીધે ‘આ મૂર્ત ગુણો છે, खा अमूर्त गुणो छे' खेम तेमनामां विशेष ( - लेह) नड्डी हरपायोग्य छे. १३०.
હવે મૂર્ત અને અમૂર્ત ગુણોનાં લક્ષણ તથા સંબંધ (અર્થાત્ તેમને કયાં દ્રવ્યો સાથે સંબંધ છે ते ) दुहे छे:
१. अत६भाव = (ऽथंचित्) ते पो नहि हो ते.
२. सिंगी = सिंगवाजुं. ( पास गुएा ते लिंग-थिले-सक्षा छे भने सिंगी ते द्रव्य छे.)
3. त६भाव = ते पशुं; ते पो हो ते; स्व३५.
४. विशिष्ट = विशेषतावाणु; पास; भिन्न.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com