Pravachana sara

SR No.: 008294
Original Sutra Author: Kundkundacharya
Author: Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust
Publication Year: 1980
Total Pages: 548
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 3 MB

Page 251

Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
૨૧૬
પ્રવચનસાર
[ भगवान श्रीकुंकुं
एवंविधं स्वभावे द्रव्यं द्रव्यार्थपर्यायार्थाभ्याम्। सदसद्भावनिबद्धं प्रादुर्भावं सदा लभते।। १११ ।।
एवमेतद्यथोदितप्रकारसाकल्याकलङ्कलाञ्छनमनादिनिधनं सत्स्वभावे प्रादुर्भावमास्कन्दति द्रव्यम्। स तु प्रादुर्भावो द्रव्यस्य द्रव्याभिधेयतायां सद्भावनिबद्ध एव स्यात; पर्यायाभिधेयतायां त्वसद्भावनिबद्ध एव। तथा हि-यदा द्रव्यमेवाभिधीयते न पर्यायास्तदा प्रभवावसानवर्जिताभिौगपद्यप्रवृत्ताभिर्द्रव्यनिष्पादिकाभिरन्वयशक्तिभिः प्रभवावसान
तद्यथा-मुक्तात्मद्रव्ये परमावाप्तिरूपो मोक्षपर्यायः केवलज्ञानादिरूपो गुणसमूहश्च येन कारणेन तदद्वयमपि परमात्मद्रव्यं विना नास्ति न विद्यते। कस्मात् प्रदेशाभेदादिति। उत्पादव्ययध्रौव्यात्मकशुद्धसत्तारूपं मुक्तात्मद्रव्यं भवति। तस्मादभेदेन सत्तैव द्रव्यमित्यर्थः। यथा मुक्तात्मद्रव्ये गुणपोयाभ्यां सहाभेदव्याख्यानं कृतं तथा यथासंभवं सर्वद्रव्येषु ज्ञातव्यमिति ।। ११०।। एवं गुणगुणिव्याख्यानरूपेण प्रथमगाथा, द्रव्यस्य गुणपर्यायाभ्यां सह भेदो नास्तीति कथनरूपेण द्वितीया चेति स्वतन्त्रगाथाद्वयेन षष्ठस्थलं गतम्।। अथ द्रव्यस्य द्रव्यार्थिकपर्यायार्थिकनयाभ्यां सदुत्पादासत्पादौ दर्शयति-एवंविहसब्भावे एवंविधसद्भावे सत्तालक्षणमुत्पादव्ययध्रौव्यलक्षणं गुणपर्यायलक्षणं द्रव्यं चेत्येवंविधपूर्वोक्तसद्भावे स्थितं, अथवा एवंविहं सहावे इति पाठान्तरम्। तत्रैवंविधं पूर्वोक्तलक्षणं
अन्वयार्थ:- [एवंविधं द्रव्यं] आयु (पूर्वोऽत) द्रव्य [स्वभावे] स्वभावमi [द्रव्यार्थपर्यायार्थाभ्यां] द्रव्यार्थि भने ५यायार्थिz नयो 43 [सदसद्भावनिबद्धं प्रादुर्भावं] समावसंबद्ध भने असमावसंबद्ध उत्पादने [ सदा लभते ] स ामे .
ટીકાઃ- આ પ્રમાણે યથોદિત સર્વ પ્રકારે અકલંક લક્ષણવાળું, અનાદિનિધન આ દ્રવ્ય સત્સ્વભાવમાં (અસ્તિત્વસ્વભાવમાં) ઉત્પાદ પામે છે. દ્રવ્યનો તે ઉત્પાદ, દ્રવ્યની અભિધેયતા વખતે સદ્ભાવસંબદ્ધ જ છે અને પર્યાયોની અભિધેયતા વખતે અસદુભાવસંબદ્ધ જ છે. તે સ્પષ્ટ સમજાવવામાં આવે છે -
જ્યારે દ્રવ્ય જ કહેવામાં આવે છે-પર્યાયો નહિ, ત્યારે ઉત્પત્તિવિનાશ રહિત, યુગપદ્ પ્રવર્તતી, દ્રવ્યની નિપજાવનારી અન્વયશક્તિઓ વડે, ઉત્પત્તિવિનાશલક્ષણવાળી,
૧ અકલંક = નિર્દોષ (આ દ્રવ્ય પૂર્વે કહેલા સર્વ પ્રકારે નિર્દોષ લક્ષણવાળું છે) २. मभिधेयता = हेवायोग्य५; विवक्षा; ऽथनी. ૩. અન્વયશક્તિઓ = અન્વયરૂપ શક્તિઓ. (અન્વયશક્તિઓ ઉત્પત્તિ અને નાશ વિનાની છે, એકસાથે પ્રવર્તે છે અને દ્રવ્યને નિપજાવે છે. જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર વગેરે આત્મદ્રવ્યની અન્વયશક્તિઓ છે.)
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com