Pravachana sara

SR No.: 008294
Original Sutra Author: Kundkundacharya
Author: Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust
Publication Year: 1980
Total Pages: 548
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 3 MB

Page 77

Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
પ્રવચનસાર
[ भगवान श्रीकुंकुं
ज्ञानप्रमाणमात्मा न भवति यस्येह तस्य स आत्मा। हीनो वा अधिको वा ज्ञानाद्भवति ध्रुवमेव ।। २४।।
हीनो यदि स आत्मा तत् ज्ञानमचेतनं न जानाति। अधिको वा ज्ञानात ज्ञानेन विना कथं जानाति।।२५।। युगलम।
यदि खल्वयमात्मा हीनो ज्ञानादित्यभ्युपगम्यते तदात्मनोऽतिरिच्यमानं ज्ञानं स्वाश्रयभूतचेतनद्रव्यसमवायाभावादचेतनं भवद्रूपादिगुणकल्पतामापन्नं न जानाति। यदि पुनर्ज्ञानादधिक इति पक्षः कक्षीक्रियते तदावश्यं ज्ञानादतिरिक्तत्वात् पृथग्भूतो भवन् घटपटादिस्थानीयतामापन्नो ज्ञानमन्तरेण न जानाति। ततो ज्ञानप्रमाण एवायमात्माभ्युपगन्तव्यः।। २४।२५।।
यस्य वादिनो मतेऽत्र जगति तस्स सो आदा तस्य मते स आत्मा हीणो वा अहिओ वा णाणादो हवदि धुवमेव हीनो वा अधिको वा ज्ञानात्सकाशाद् भवति निश्चितमेवेति।। २४।। हीणो जदि सो आदा तं णाणमचेदणं ण जाणादि हीनो यदि स आत्मा तदाग्नेरभावे सति उष्णगुणो यथा शीतलो भवति तथा स्वाश्रयभूतचेतनात्मकद्रव्यसमवायाभावात्तस्यात्मनो ज्ञानमचेतनं भवत्सत् किमपि ।
अन्वयार्थ:- [इह ] ॥ ४॥तम [ यस्य ] ४॥ मतमा [आत्मा ] मात्मा [ ज्ञानप्रमाणं ] शानभाए। [न भवति] नथी, [तस्य] तेन। मतम [ सः आत्मा] ते मात्मा [ध्रुवम् एव ] अवश्य [ ज्ञानात् हीनः वा] नथी हीन [अधिकः वा भवति ] अथवा अघि छोयो ऽसे.
[यदि] [ सः आत्मा] ते सात्मा [हीनः ] शानथी हीन होय [ तद् ] तो [ ज्ञानं] शान [अचेतनं] अयेतन थपाथी [ न जानाति] 0 नहि, [ज्ञानात् अधिक: वा] अने हो (आत्मा) शानथी अघि छोय तो [ ज्ञानेन विना] (ते. मात्मा) न विन॥ [कथं जानाति] उभ ?
ટીકા:- જો આ આત્મા જ્ઞાનથી હીન છે એમ સ્વીકારવામાં આવે તો આત્માથી આગળ વધી જતું જ્ઞાન (–આત્માના ક્ષેત્રથી આગળ વધીને તેની બહાર વ્યાપતું જ્ઞાન) પોતાના આશ્રયભૂત ચેતનદ્રવ્યનો સમવાય (સંબંધ) નહિ રહેવાને લીધે અચેતન થયું થયું રૂપાદિ ગુણ જેવું થવાથી ન જાણે; અને જો આ આત્મા જ્ઞાનથી અધિક છે એવો પક્ષ સ્વીકારવામાં આવે તો અવશ્ય (આત્મા) જ્ઞાનથી આગળ વધી ગયો હોવાને લીધે (-જ્ઞાનના ક્ષેત્રથી બહાર વ્યાપતો હોવાને લીધે ) જ્ઞાનથી પૃથક થયો થકો ઘટપટાદિ જેવો થવાથી જ્ઞાન સિવાય ન જાણે. માટે આત્મા જ્ઞાનપ્રમાણ જ માનવાયોગ્ય છે.
બહાર ભાષાનો બચાવ થાય છે શની
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com