Book Title: Karttavya Kaumud Dwitiya Granth
Author(s): Ratnachandra Muni, Chunilal V Shah
Publisher: Chunilal V Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022641/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kartavya-kaumudI dvitIya graMtha pai. mu. zrI ratnacandrajI. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI guNAva-thI-pranthamAhA--ratna 7 muM. karttavya-kaumudI dvitIya graMtha. [ khaMDa 1-2 : saMpUrNa ] racayitA zatAvadhAno paMDita munirAja zrI ratnacandrajI. karttavyameva karttavyaM prANaiH kaNThagatairapi / akartavyaM na karttavyaM prANaiH kaNThagatairapi // vivecaka tathA prakAzaka cunIlAla vardhamAna zAha vaDhavANanivAsI. sAraMgapura, taLIyAnI poLa, amadAvAda dvitIya AvRtti H prata 400 vIra saMvat 2457 : vi. sa. 1987 : I. sa. 1971 mudrakaH jayantIlAla mAdhavalAla, mudrasthAna : 'sudAmA mudraNAlaya' ghIkAMTA roDa,--amadAvAda. mUlya rUA. midney dimmer primari Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. [prathama AvRtti. ]. vidvAnoe manuSyajIvananA cAra vibhAgo karyA cheH brahmacaryAzrama, gRhasthAzrama, vAnaprasthAzrama ane saMnyAsAzrama. e cAra vibhAgo athavA AzramomAMnA prathama be AzramamAM AdaraNIya kartavya karmano bodha kartavya-kaumudI " nA prathama graMthamAM AvI gayo che, ane A dvitIya graMthamAM bAkInA be AzramonAM kartavya karmane badha samAviSTa karavAmAM Avyo che. dvitIya graMthanA punaH be khaMDe, pADavAmAM AvyA che ane temAM beu AzramanAM kartavya karma Ave che. saMkSepamAM kahIe to prathama graMtha jIvananA pravRtti-vibhAgane vizuddha karavA mATe nirNAyo hato ane A bIje graMtha tenA nivRtti vibhAgane vizuddha karavA mATe yojAye che. * jIvana pote ja pravRtti che ane pravRttine aMte nivRtti anivArya che. manuSya je pravRttine aMta svayameva lAvIne nivRttine sAdhato nathI, to pravRtti mATenI zaktine hAsa kudarata pote ja nIpajAve che ane tene nivRtta kare che. A sthitimAM sujJa manuSya prANunuM kartavya che ke pravRttine eTalI vizuddha tathA niSpama karavI ke jethI parama nivRttinA AdhyAtmika lAbho AtmAne thAya. A mATe jIvananI trIjI ane cothI avasthAvAnaprasthAzrama ane saMnyastAzramano sadupayoga karavo Avazyaka che. vAsanAo chAMDIne vanamAM jaI nivAsa kare ane AtmaciMtana karavuM e vAnaprasthAzrama zabdaprayoganuM tAtparya che, paraMtu e prakAranuM jIvana Aje bahudhA lupta thayuM che. kALano e prabhAva che. e paristhitimAM janatAnI vacce rahIne paNa vAnaprastha jIvana kevI rIte jIvavuM tene bodha A graMthanA prathama khaMDamAM graMthakAre Apyo che. pravRttine niSkAma karIne nivRttinI AdhyA-: tmika sAdhanAnA mArgo e khaMDanA pRthaka pRthapha paricchedamAM darzAvavAmAM ke AvyA che. tevI ja rIte pravRttine zuddhatara pharatA jatAM caturNa AzramamAM Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 praveza karI, sarvathA tyAgane AlabI, AtmaciMtana, AtmadhyAna ane chevaTe muktisukhane varavAnI sIDhInAM pagathIyAM khIjA khaMDanA pRthak pRthak pira cchedamAM darzAvyAM che. graMthamAM vAparavAmAM AvelI paribhASA jaina che, chatAM jevI rIte eka ja girizikharapara caDhavAne jUdA jUdA mArge heAya che, tevI rIte nivRttinI AdhyAtmika sAdhanAnA paNa jUdA jUdA mArgo che. A mArgo graMthakAre jaina paribhASAmAM darzAvyA hovA chatAM anya dharmonA mArgomAM ane A graMthamAM darzAvavAmAM AvelA mArgomAM keTaluM sAmya che ane graMthamAM darzAveluM tattva keTalA meATA pramANamAM jaitAne temaja jainetarone samAnya thAya tevuM che te darzAvavAnA yatna meM vivecanamAM karyAM che. graMthakAre bahudhA sUtrarUpe peAtAnuM vaktavya darzAvyA pachI tene saraLa tathA janatAne pace tevA svarUpamAM mUkavAnuM kArya vivecanakArane zire rahe che. e kAya meM jevI rIte prathama graMthamAM yathAzakti khajAvyuM hatuM tevI ja rIte A graMthamAM yathAzakti khajAvyuM che, ane tema karatAM jUdA jUdA graMthAneA, jAdA jUdA dharmanA abhyAsanA ane sAdhue tathA paDitAne Azraya lIdhA che. AthI vivecana sugamya thaze ane graMthanuM vaktavya sAMpradAyika na khanatAM sa`mAnya banaze evI mane AzA che. bIjo graMtha prasiddha thaelA jovAnI AzA rAkhI rahelA vAcakAne pahelA graMtha pahelI vAra bahAra paDayA pachI ghaNe lAMkhe vakhate A graMtha bahAra paDatA joine Azcaya thaze. 5. mu. zrI ratnacaMdrajI " ardhamAgadhI kAza " nI racanAnA kArya mAM guMthAi rahevAthI bIjo graMtha pramANamAM meADA lakhAyA hatA kharA, parantu e graMthanA mULa vibhAga taiyAra thayA pachI huM varSa jeTaleA samaya vivecana taiyAra karavAmAM vItAvavA mATenI javAbadArI vivecanakAranI che ane vyavasAyanI tathA bIjI upAdhione age te kAya vaheluM nahi karI zakavA mATe te vAcakeAnI kSamAneA prAthI che. cunIlAla vardhamAna zAha, sAraMgapura, taLIyAnI pALa amadAvAdaH tA. 1-1-31 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ zrIjI AvRtti ] pahelI AvRtti mujaba A khIjI AvRtti chApelI che. chApakAmamAM je mukhya azuddhie rahelI, tene mATe zuddhipatra vadhAreluM che. A graMthanI prathama AvRttinI 650 nakalo tema ja prathama graMthanI teTalI ja nakalA mArInivAsI zrI. DAhyAlAla makanajI jhaverIe peAtAnA makAnanA vAstuprasaMge meArInA potAnA jJAtibaMdhuone ghera ghera vaheMcI ApI hatI ane pote zaiva heAvA chatAM janatvanA premI hAI jamaNavAra pAchaLa mATuM kharca na karatAM temaNe AvI lhANI ucita mAnI hatI. AthI turatamAM ja A khIjI AvRtti prasiddha karI che. tA. 1-2-31 cu. va. zAhuM. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudhdhipatra. daryA dayAdri 'yo Iyo nIcenA zuddhipatramAM mukhya mukhya azuddhione zuddha karI ApavAmAM AvI che.] pRSThasaMkhyA loka athavA paMkti azuddha (le) 4 ruci jiM 32 (5) 1 (slo) ra7 gahAGgaNa gRhAGgaNa 79 (5) 8 ahuta Ahuti 96 (5) 11 97 (zlo) 39 124 " para satyA satyo 126 (5) 14 eNe eTale 132 (zlo) papa dau lyaM daurbalyaM 139 (5) 8 kumume che (5) 17 DhekelAM DhAMkelAM 145 () 62. kSetrA 159 (5) 9 Religion Religion 16pa (zlo) 71 yatA yato 171 dazama paricchedanuM mathALuM - sevAdharma rogI janenI sevA 177 () 07 pittAdatA pittAditA 180 (5) 3 muMdara suMdara 187 " () 82 sajjanaH sajjanaH kehavAyelA keLavAyelA 231 (5) 14-17 alpAyuSI alpAyuSI 238 (o) 105 'nilaiH kusumo LETEST STIETEE LETSET kSetra 12 gana: Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 pRSThasaMkhyA phlAka athavA pakti azuddha (5) 5 garIyasa (zlA) 106 sAdhanaH 239 241 * 243 para 240 282 ,, .. 222 22 22 107 3 1 (zlA) 124 134 1 7 304 309 364 364 385 388 (5) 13 390 (zlA) 176 399 (5) 3 403 (5) 24 435 (zlA) 192 438 193 448 450 41 458 (5) (5) 26 17 "" (5) ra (5) 26 (5) 26 (5) 8 tadya tayA darmA atyAra yeAcita rataH bhayane gheTuM kASTha parantu A rIvakRta sAedhunA saddhamasya lakSa rA vAM mAzanaM manA Athaya lt zarIne prakaTa che zuddha garIyasI sAdhana tadyuktyA dharmA atyAcAra yathAcita taiH bhayena thoDuM kATa parantu A rIte vikRta sAdhuonA sadasya laulya rAkhavAM mAsanaM mano Azaya it zarIrane prakaTe che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. maGgalAcaraNam. ( zrloka 1 ) pUrvottaragranthasambandhuH ( zloka 2 ) tRtIyacaturthavayaMsA: kavyatAratamyam (zloka 3) tRtIya caturthAM paMcama -14 prathama khaNDa. prathama pariccheda. samyagdaSTi ( zloka 4 thI 7) dvitIya samyak cAritra ( kSeA. 8 thI 27 )... sevAdha` ( kSeA. 28 thI 34) sevAdhaH maitrI bhAvanA (zlAka 35 thI 4ra ) sevAdhaH prameAda bhAvanA ( kSeA. 43 thI 45 ) sevAdhaH karUNA bhAvanA. (kSeA. 46 thI 50 ) sevAdhaH mAsthya bhAvanA (zlA. 51 thI 55) sevAdhamaH bALakAnI sevA (zlA. 56 thI navama sevAdhaH vidyAthI enI sevA ( zlo. saptama aSTama 60) dazama ekAdaza dvAdaza ,, Y 39 99 99 "" ,, "" "" 29 .. ... ... ... 000 ... ... ... 61 thI 73 ) .. sevA rAgI neAnI sevA ( kkSA. 74 thI 78 ) sevAdhaH nidyamI janeAnI sevA ( zlA. 79 thI 84 ) sevAdha: vidhavAonI sevA ( zlA. 25 thI 28 ) .. ... ... ... ... pRSTha 36 22 39 HH 27 " 22 99 "9 "" 29 22 99 29 ja chuM 1 17 10 ; e 16 112 121 134 43 171 181 194 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 257. 270 trayodaza , sevAdharma vRddha janenI sevA (le. 89 thI 93) .. ... pRSTha 202 caturdaza , sevAdharma pazusevA (le. 94 thI 99 ) , 211 paMcadaza , sevAdharma jJAtinI sevA (le. 100 thI 104) , 224 za , sevAdharma svadezasevA (. 105 thI 112) , dvitIya khaNDa. prathama pariccheda AtmadaSTi. (le. 113 thI 117 ).. dvitIya , vairAgya prakaraNa (zlo. 118 thI 128 ) tRtIya saMsAratyAga (le. 129 thI 133) caturtha , mahAvrata ane pApasthAnano parihAra (zlo. 134 thI 140 ) .* paMcama , samiti prakaraNa ( . 141 thI 163) 321 pariSaha-vijaya (le. 164 thI 167) 367 saptama sAdhunI dinacaryA (zlo. 168 thI 172 ) sAdhusamAjanI maryAdA (le. 173 thI 177) ... .. 385 navama tapazcaryAH (le. 178 thI 185) .... 395 dazama , tapazcaryA svAdhyAya. (le. 186 thI 189) 422 ekAdaza ,, tapazcaryAH dhyAna. (lo. 190 thI 219) 430 dvAdaza , tapazcaryAH vyutsarga (lai. 220 thI 224) 494 granyakAraprazastiH ... ... (le. 225-226) , 303 376 aSTama 5.3 " Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM namo vItarAgAya // karttavya-kaumudI. NO 6330 dvitIya grantha. "kartavya-kaumudI" nA prathama graMthane prAraMbhamAM graMthakAre jevI rIte ISTa devanuM stavana-maMgalAcaraNa karyuM hatuM, tevI rIte A dvitIya graMthanA prAraMbhamAM paNa te maMgalAcaraNamAM stavana kare che. IhalokanA ane paralokanA zreyane arthe manuSya je kartavya karma karavAnAM hoya che te kartavya karmane upadeza A be graMthamAM karavAmAM Avela che. te upadezane AdhAra sAthe sarvadezI mAnava dharmanA upadeza upara rahelo che. prathama graMthamAM graMthakAre eka jaina muni tarIke potAnA ISTa devanuM-paMcama kALanA zAsanapati zrI mahAvIra svAmInuM stavana karyuM hatuM. graMthanA hetunI ane potAnA daSTibiMdunI vizALatAnuM darzana karAvatAM A dvitIya graMthanA prAraMbhamAM te sarva dharmane sAmAnya abhISTa tattvanuM stavana kare che. jemAM vizALa dRSTinA, kevaLa mumukSu bhAve jagatamAM satyane zodhanArA ane svAnubhUta satyane jagatanA kalyANArthe upadezanArA che teone taoN "vasudhaiva gurugu' e ja eka bhAvanA hoya che. bhavabIjAkarajaladA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai // arthAta-jagatanI corAzI lAkha yonimAM jIvane bhramaNa karAvanArA aMkane piSanArA je rAgAdi de che te che jenA kSaya pAmyA che te brahmA hoya, athavA viSNu hoya athavA zaMkara hoya, athavA jina hoya- game te deva hoya to paNa tene namaskAra che. e ja prakAranI vizALa daSTithI, graMthakAra maMgalAcaraNa kare che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zArdUlavikrIDitam // maGgalAcaraNam / 1 // yasmAdgautamazaGkaraprabhRtayaH prAptA vibhUtiM praaN| nAbheyAdijinAstu zAzvatapadaM lokottaraM lebhire // spaSTaM yatra vibhAti vizvamakhilaM deho yathA darpaNe / tajjyotiHpraNamAmyahaM trikaraNaiH svAbhISTasaMsiddhaye // | maMgalAcaraNa, bhAvArtha-je jyotimAMthI zrI gautamabuddha, zaMkara Adi mahApurUSo parama vibhUtine pAmyA ane prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva svAmI Adi jinero te lekottara zAzvatapada-siddhapadane prApta thayA, je jyotimAM akhila vizvamaMDaLa darpaNamAM dehanA pratibimbavata spaSTa rIte bhAyamAna thAya che te jyotiH ne huM mana, vacana ane kAyAe karIne mArI abhISTa vastunI saMsiddhine arthe namaskAra karuM chuM. (1) vivecana--AtmA ane paramAtmAnA svarUpaviSe jUdA judA vidvAnoe, gIoe ane mahApurUSoe judI judI kalpanAo karI batAvI che, parantu e kalpanAomAM je vastusvarUpanI ghaTanA ghaTAvavAmAM AvI che te sAmAnya janasamAjane buddhigamya thaI paDe e rIte ghaTAvavAmAM AvI che. vastutaH sarva jJAnanA sAra rUpa eka parama vizuddha kevalajJAnarUpa catajAti A akhila vizvamAM vyApI rahela che ema teo mAne che. e jyoti kevo che? bhatRhari kahe che ke- vikAlAdhanavacchinnAnantacinmAtramUrtaye / svAnubhUtyekasArAya namaH zAntAya tejase // arthAta -jenI mUrti, dizA ane kALa vagerethI amaryAdita che, eTalA ja Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 mATe anaMta ane caitanyarUpa che, je Atma anubhavanA eka sArarUpa che, te zAnta prakAzane huM namaskAra karUM chuM. bhartRharie potAnA 'nItizataka'nA prAraMbhamAM e parama jyeAtine namaskAra karatAM tenuM svarUpa upara pramANe dhaTAvyuM che. A graMthakAre paNa e 'ekasAra'nuM stavana karI svAbhISTanI siddhine artha tenA AzIrvAdanI yAcanA karI che. A stavananA zlAkamAM e parama jyeAtinA je guNA darzAvavAmAM AvyA che temAM keTalIka sUcakatA rahelI che. e parama jyeAtimAMthI gAtamamruddha, zaMkara Adi mahApurUSa! janasamAjane AkarSavAnI parama vibhUti pAmyA, e parama jyeAtimAMthI zrI RSabhadeva Adi cAvIse jine--tIrthaMkare paripUrNa zAzvata nirvANapadane pAmyA, eTalu ja nahi paNa e parama jyeAtimAM akhila vizva spaSTAkAre bhAse che, eTaluM caitanya sAmarthya je jyeAtimAM raheluM che te jyotine eka aNu paNa manuSyane prApta thAya teA tenuM kalyANa thayA vinA kema rahe? teTalA mATe e parama caitanya svarUpa jyAtine stavatAM graMthakAra ucare cheke A graMthalekhana je peAtAnuM abhISTa che tenI saMsiddhi-vRtine mATe tene AzIrvAda potAne prApta thAya ane tadarthe praLamAnyatlR trin:-'huM mana, vacana tathA kAyAthI namaskAra karUM kuM.' jyeAtinA parama sAmarthyanA dRSTAMta vaDe tenA AzIrvAda pratyenA potAnA vizvAsanuM saMpUrNatva graMthakAre pradarzita karyuM che. (1) [ kattanya-kaumudI'nA prathama graMthane! ane A dvitIya graMthane pUrvIpara sabaMdha kevA prakAranA che te have pachInA zleAkamAM darzAvavAmAM AvyuM che. ] pUttirapranthasansadha | 2 || pUrvArddha vayasordvayoH prathamayo - nItiH samAlocitA / sadyo'yaM samayastRtIyavayasaH karttavya saMdarzane // vidyA yena samarjitA dhanamapi prAptaM kuTumbocitaM / tenAvazyatayA parArthanirataM kAryaM nijaM jIvanam // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama graMthano A graMtha sAtheno saMbaMdha, bhAvArtha tathA vivecana-prathama graMthamAM pahelI be vayamAM AdaravA gya nItirIti arthAta kartavya karmanuM Alocana karavAmAM AvyuM hatuM. have trIjI avasthAnAM kartavya karmanuM darzana karavAne mATe A samaya upasthita thayo che, arthAt A dvitIya graMtha lakhavAmAM Avyo che. kartavyanA bodhane arthe manuSya jIvananI cAra judI judI avasthAe vidvAnoe kalpI che ane pratyeka avasthAnAM viziSTa kartavya karmano upadeza karyo che. e cAra avasthAmAM kartavya karma A graMthakAre *prathama graMthamAM anukrame (1) zikSaNa, (2) nIti, (3) parArtha, (4) tyAga, e pramANe darzAvelAM che. prathama graMthanA prathama khaMDamAM sAmAnya kartavyano bodha karavAmAM Avyo che ane bIjA khaMDathI avasthA paratve viziSTa kartavyane bodha prAraMbhavAmAM Avyo che. e pramANe bIjA khaMDamAM bAlyAvasthAnA zikSaNa viSeno bedha tathA trIjA khaMDamAM yuvAvasthAmAM nItipura:sara udyoga pravRtti viSene bodha karavAmAM Avyo che. have anukrame trIjI avasthAnA kartavyabodhane viSaya upasthita thAya che, ane te dvitIya graMthanA prathama khaMDamAM tathA cothI avasthAnA kartavyabodhano viSaya bIjA khaMDamAM Avaze. prathama ane dvitIya avasthAmAM jeNe anukrame vidyopArjana tathA dhana pArjana karyuM che ane jIvanamAM pitAnuM tathA pitAnA kuTuMbanuM aihika hita sAdhyuM che teNe have AgaLa vadhIne parArthe potAnA jIvanano savyaya karavAmAM udyata thavuM Avazyaka che. (2) [ koI graMtha, prakaraNa kiMvA vAkyanA arthanirNayanA kAryamAM kuzaLa mImAMsakoe sAta vastuonA vicArane Avazyaka mAnya che. 35no saMA abhyAso pUrvatA BsTam / athavAdropapattI ja sTii tAtparyanice arthAta-pahelAM graMthane prAraMbha tathA chevaTe e bAbatone nirNaya karavo, pachI anukrame abhyAsa, apUrvatA, phaLa, arthavAda, ane u55tti athavA upapAdana e tapAsavAM e prakAre graMthanA tAtparyane jema nirNaya thAya che tema e ja prakAranA tAtparyanirNayanI dRSTithI graMthakAre graMthalekhanamAM udyata thAya che. uparyukta zlokamAM sAmAnya prastAva karavAmAM AvyA pachI nIcenA zlokamAM graMthanA upakama tathA upasaMhAranuM tAratamya ApavAmAM Ave che, juo leka 5 (prathama graMtha-khaMDa 1-pariccheda 2). Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyacaturthavayasoH karttavyatAratamyam / 3 // abhyAsArthamidaM caturthavayaso nUnaM tRtIyaM vyo| yadyattatra ca sarvathA bhavati tadezena bhAvyaM tviha // prAyastatra mahAvratAni viSayatyAgaH kuTumbaM jagat / sAdhyAnyatra laghuvratAni viratiH sthUlA samAjaH kulm| bhAvArtha-trIjI avasthA khAsa karIne cothI avasthAnAM kartavyane abhyAsa karavA mATe che, eTale ke cothI avasthAmAM je kAryo sarvathA-paripUrNataH karavAnAM che te kAryo trIjI avasthAmAM pariNIta svarUpamAM AdaravAnAM che. cothI avasthAmAM jyAre viSayane sarvathA tyAga karI, AkhA jagatane kuTuMbavata mAnI, mahAvrata AdaravAnAM hoya che, tyAre trIjI avasthAmAM pUla pApothI nivRtta thaI samAjane kuTuMbavata mAnI, laghutrato-aNuvrata AdaravAnAM hoya che. (3) vivecana-manuSyanA jIvananI caturtha avasthA e manuSyAvatAranI sarvazreSTha avasthA che. pUrva karmanA zubha gathI koI tejasthI AtmA prathama avasthAmAMthI ja caturtha avasthAmAM kUdI paDe che ane caturtha avasthAne yathAyogya rIte pAra utAre che; paraMtu jeo krame krame AgaLa vadhavAnI pariNIta zaktivALA manuSyo che teone mATe uttarottara avasthAnI saphaLatA mATe pUrva pUrva avasthA abhyAsane kALa pUro pADe che e niyame caturtha avasthA mATe abhyAsano kALa e trIjI avasthA che. pahelI-bIjI avasthAmAM deha tathA kuTuMba pratyenAM kartavya karmo banAvyA pachI manuSyanuM kartavyakSetra uttarottara vizALa thatuM jAya che. caturtha avasthAmAM teNe evo nivRttidharma svIkAravAno che ke jethI samagra vasudhAne te Atmavata jue, pratyeka prANImAM AtmatulyatAnuM ja bhAna kare. A parama yogInI dazA prApta karavA pUrve trIjI avasthAmAM manuSya prAthamika cothI avasthA pALavI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joie. viSaya-kaSAyanA sarvathA tyAga karavA, AkhA jagamAM samAna bhAvane anubhava karavA, ceAganI sAdhanA karavI ane e rIte parama ceAgIpadanI prApti karavI e ceAthI avasthAnAM mukhya kartavyA che. trIjI avasthAmAM e kabyA aMzataH pALI dhIme dhIme AgaLa vadhavuM joie, eTale ke sthULa pApAne tyAga karavA ke jethI AgaLa jatAM viSaya-kaSAyane sathA tyAga karavAnuM anI zake; deza ane samAjanI sevA bajAvavI ke jethI dRSTinI vizALatA vadhe ane e rIte samagra jagata kivA vizva upara kuTuMbabhAva jAgRta thAya; pRthak pRthak tratA, niyamA ItyAdi grahaNa karavAM ke jethI AgaLa jyAM sayamAdi dhAraNa karIne yeAgasAdhanAne mArge saralatAthI caDI zakAya. trIjI ane ceAthI avasthAnuM A tAratamya che ane e ja A graMthanA e khAnA upakrama tathA upasaMhAra che. (3) Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama khaNDa. prathama pariccheda . samyagdaSTi. samyavRtti; / 4 / / samyagdRSTivilokitaM hi sakalaM saddharmakRtyaM bhavet / samyagdRSTirudAhRtA jinavaraistattvArtharucyAtmikA // sadevaH suguruH sudharma iti sattatvatrayaM kathyate / jJAtvA tatparamArthataH kuru ruci tattvatraye nirmale // samyagdaSTi. bhAvA--dharmanuM dareka anuSThAna samyak dRSTipUrvaka ja hAvu' joie. tIrthaMkarAe samyak daSTinuM svarUpa tattvArthanI rUci tarIke oLakhAveluM che. satya deva, satya gurU ane satya dharma e traNa tattvA kahevAya che, e traNa tattvonuM pAramArthika svarUpa samajIne, he mAnava ! tenA nirmaLa svarUpamAM tuM rUci--zraddhA rAkha. (4) vivecana--samyak daSTi athavA samyaktva athavA samakita upara jaina dharmamAM bahu bhAra mUkavAmAM AvyA che ane tethI ulaTuM mithyAtva chAMDavA upara paNa bhAra mUkavAmAM AvyeA che. A samyak dRSTi eTale zuM ? rUDhArthamAM samakitI ane mithyAtvanA artha karavAmAM Ave che ke jee jaina dharmInuyAyI hAya tee samakitI kahevAya ane jee anya dharmonuyAyI hAya teo mithyAtvI kahevAya; parantu kharI rIte te dRSTimAMthI viSamatA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 294 tradaza , sevAdharma vRddha jananI sevA (lo. 89 thI 93) ... ... pRSTha 202 caturdaza , sevAdharma pazusevA (zla. 94 thI 99) , 211 paMcadaza , sevAdharma jJAtinI sevA (le. 100 thI 104) ,, 224 za , sevAdharma svadezasevA (le. 105 thI 112) , 238 dvitIya khaNDa. prathama paricacheda AtmadaSTi. (aa . 113 thI 117 )... , dvitIya , vairAgya prakaraNa (ala. 118 thI 128) ,, 270 tRtIya , saMsAratyAga (le. 129 thI 133). caturtha , mahAvrata ane pApasthAnane parihAra (zlo. 134 thI 140 ) .. 303 paMcama , samiti prakaraNa (le. 141 thI 163 ) , 321 SaSTa ,, pariSaha-vijaya (zlo. 164 thI 167) ,, 367 sakSama sAdhunI dinacaryA (. 168 thI 172 ) 376 aSTama , sAdhusamAjanI maryAdA (le. 173 thI 177) ... .. 385 navama , tapazcaryAH (le. 178 thI 185) ... 395 dazama , tapazcaryAH svAdhyAya. (lai. 186 thI 189) 422 ekAdaza , tapazcaryAH dhyAna. (zlo. 190 thI 219) 430 dvAdaza , tapazcaryAH vyutsarga (. 220 thI 224) 494 granthakAraprazastiH .. . (le. 225-226). 503 ja Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivastaraparyakravAmi-jinavaroe "samyagdaSTi" "tattvArtha rUci"nA nAmathI oLakhAvI che. have tattva te kyAM ? to traNa che. (1) satya deva, (2) satya gurU, (3) satya dharma. A traNa to upara manuSyanA dhArmika jIvanano pAyo baMdhAya che. satya deva kayo? satya gurU kayo? ane satya dharma kayo? tene jANIne-nahi, tene paramArthataH jANIne, tenuM pAramArthika svarUpa samajIne pachI, he manuSya! tenA nirmaLa svarUpamAM tuM rUci rAkha:kAraNake naMdIsUtramAM yA bhu045 miccha dihimsa micchatta pariggahiAI micchasuyaM, eyAiM ceva smmiikrasa sattapariddigAruM mUhurtha che arthAta mithyAzrutanAM je je zAstra che te miyAdaSTie grahaNa karelAM mATe mithyAzrata hoya ane e ja zAstrane samyagdaSTie-samabhAve grahaNa karavAmAM Ave che te samazrata hoya. tAtparya e che ke-samyagdaSTine jJAna samyagarUpe ane mithyAdaSTine miththArUpe pariName che, tethI je te samyagdaSTine dhAraNa karIza nahi te game tevuM jJAna paNa tane mithyA ja pariNamaze, ema viM zabdadvArA graMthakAra prabodhe che, ane e rIte pratyeka manuSyane samyagdaSTinI AvazyakatA hovAnuM sUcave che. jana dharmane anusaranArAM sUtro tathA graMthamAM samyaktvanA aneka bheda tathA upabhede darzAvelA che ane tethI ulaTAM mithyAtva viSe paNa vistRta vivecano karelAM che. jene samyaga dRSTi prApta thaI nathI te hamezAM mithyAtvamAM ja aTavAyA kare che. jene tattvarUci hoya nahi, jene cokkasa deva, gurU ke dharma pratye zraddhA ja hoya nahi tenAmAM sAcuM jJAna, ke saccaritrane saMbhava hotuM nathI. A ja kAraNathI jUdA jUdA dharmanA AcAryo manuSyone mithyAtvamAMthI bacAvavA sArU koI eka ja deva, gurU ke dharmane avalaMbIne jIvanano nirvAha karavAnuM sUcana karI rahelA che. dharmasaMgraha'mAM zrI mAnavijaya gaNi "samyaktva" nI vyAkhyA ApatAM kahe che - nyAyyazca sati samyaktve'NuvratapramukhagrahaH / / jinoktatattveSu ruciH zraddhA samyaktvamucyate // arthAta-samyapha hoya te aNuvrata pramukhane svIkAra karavo ghaTe Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 che, tethI jina bhagavaMte kahelA tatva upara rUci tathA zraddhA te samyakatva kahevAya che. te ja pramANe gItAmAM zrIkRSNa kahe che ke - sarvadharmAn parityajya mAmekaM zaraNaM vraja / ahaM tvAM sarvapApebhyo mocayiSyAmi mA shucH||18||66|| arthAta-sarva dharmone choDIne eka mAre zaraNe ja tuM Ava, huM tane sarva pApothI mukta karIza, mATe gabharAIza nahi. tethI AgaLa vadhIne mAtthInI khristI dharmanI vArtAmAM kahyuM cheke pitAnA dharmaupara zraddhA rAkhanAra vezyAnI ane Izune zaraNe janAra eka coranI paNa mukti thaI hatI. A pramANe pratyeka dharma samyakatvano upadeza karavAnI sAthe mithyAtvane tyAga karavAnuM paNa kahe che. aMta:karaNanI nirmaLatA, samajapUrvakanI zraddhA ane tattvanI abhirUci evA guNothI yukta je samyagadaSTi tenA vinA manuSyamAM aneka prakAranA vahema, azraddhA tathA saMzanAM bhUta bharAya che. adaDha mana koI jAtanuM satkArya paNa paripUrNataH karI zakatuM nathI ane tethI ja saMrAcAramA vinati evuM gItAmAM kahyuM che. jana dharmamAM mithyAtva be prakAranuM kahyuM che: (1) laikika ane (2) lekottara. lekavyavahAranI khAtara pAkhaMDInAM virodhI AcaraNe karavAM e lokika mithyAtva che. tema svadharmanAM virodhI AcaraNa karavAM te lokottara mithyAtva che. hiMsAne sarvathA tyAga karavAnA jaina ke vaiSNava dharmanA siddhAMta para zraddhA dharAvanAra tarIke oLakhAto manuSya devIne mAnatAne khAtara bakarAne bhoga Ape te lokika mithyAtva che, kAraNake evI mAnatA pratyenI tenI kiMcita zraddhA paNa tenI svamata pratyenI pUrva zraddhAnuM khaMDana karIne tene mithyAtvanI khADImAM gabaDAvI pADe che. evA manuSyamAM samyadRSTi hovAno saMbhava ja nathI ane samyagadaSTinI prApti karyA pUrve manuSya AtmAnuM hita sAdhavAne kadApi samartha nIvaDatuM nathI. (4) [samyagdaSTinI AvazyakatAnuM sUcana karyA bAda sudeva, sugurU ane sudharma e traNa tanI oLakhANa ApavAmAM graMthAra pravRtta thAya che. ] Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 __ deva gurudharmalakSaNam // 5 // devaH karmacatuSTayakSayakaraH sddhrmsNsthaapko| rAgadveSavighAtakastrijagatAM cetazcamatkArakaH // nirgranthaH samadRg mahAvratadharazcittaikaniSTho guru-- dharmaH kSAntidayAdisadguNamayo ratnatrayadyotakaH // devagurUdharmanAM lakSaNe. bhAvArtha-je rAgadveSane sarvathA kSaya karIne, jJAnAvaraNIyAdi cAra karmone nAza karIne, saddharmanuM sthApana kare ane AtmAnA alaikika prabhAvathI traNa jagatanA prANIonA cittane camatkAra upajAve tevA adbhuta sAmarthyavALAne satya deva, cittanI eka niSThA rAkhanAra, samadaSTivALA, mahAvratA dhAraNa karanAra nigranthane sadgurU ane samyajJAna, samyaga darzana tathA samyapha cAritrarUpa traNa ratnane prakAza ApanAra kSamA, dayA, Adi sadguNasamUhane satya dharma kahevAmAM Ave che. (5) vivecana-A kokamAM graMthakAre deva, gurU ane dharmarUpa traNa tatvonuM nirUpaNa karI batAvyuM che. "dharma" e manuSyane IhalokamAMthI tArIne muktinuM parama sukha apAvanAra che ane tethI ja "dharma" e manuSyano hamezano sakhA' mitra manAya che. kRSNa yajurvedanA taittirIyAraNyakamAM kahyuM che - dharmo vizvasya jagataH pratiSThA / loke dharmiSThaM prajA upasarpanti / dharmeNa paapmpnuti dharma sarva kRttiSThitaM tamAddharma parama vatti arthAta-dharma jagatanA sarva prANIone AzrayarUpa che, jagatamAM loko dharma zuM ane adhama zuM te jANavA mATe dharmiSTha manuSyo pAse ja jAya che, dharmathI pApa TaLe che ane dharmamAM sarva kAMI rahyuM che, mATe ja dharmane sarvazreSTha mAnavAmAM Ave che. dharma AvI alaikika vastu che ane pratyeka manuSya te dhAraNa karavo joIe paraMtu prahaNa karavAne dharma te satya gharma athavA sudharma che Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 joIe. jagatamAM aneka dharmo pravarte che ane aneka matapaMtha vidyamAna che. A kALamAM koI paNa durAcaraNa evuM nathI ke jene mata-paMthanA cAlakoe dharmane nAme pravartAvyuM na hoya ! raziyAmAM rAsapuTIna nAmano eka dharmapracAraka thaI gayo. te jabaro jAdUgara hato. tenA dharmano siddhAnta e hato ke " jema bane tema vadhu pApa kare, eTale prabhu maLaze ! " A vilakSaNa siddhAMtane mATe paNa tenI pAse " bAyabala ' ne AdhAra hato ! bAyabalamAM evuM kathana che ke pApI manuSyo upara prabhunI dayALutA atyaMta utare che. e uparathI rAsapuTIne evo siddhAMta calAvyo ke prabhunI dayA pAmavI hoya ane prabhunI hajuramAM jaldI javuM hoya to manuSya vadhAre pApI banavuM joIe; jema bane tema vadhAre pApa karavAM joIe ! rAsapuTIna potAnA matAnuyAyI strI purUSone pApa karavAnI vadhAre anukULatA maLe teTalA mATe rAtrine samaye moTA meLA bharata ane pachI tyAM aneka prakAranAM pApAcaraNe cAlatAM ! rAsapuTIna saMkhyAbaMdha bheLAM strI purUSone pitAnA matamAM laIne eka moTo paMtha calAvI zakyo hato. A vizALa jagatamAM jyAre pApa karavuM e ja dharmanA siddhAMta tarIke cAlI zake che ane bheLAM manuSyo tevA paMthamAM sapaDAya che, tyAre manuSya pote grahaNa karavAnA "dharma' nI pasaMdagI karatI veLAe "satya dharma" ja grahaNa karavA jevI sAvadhAnatA rAkhavI zuM Avazyaka nathI ? ATalA mATe "dharma" nI vyAkhyA graMthakAra saMkSepamAM Ape che ke ratnatraya kahetAM samyapha jJAna, samyapha darzana ane samyapha cAritra e traNa ratnane prakAza ApanAra kSamA-dayA Adi sadguNasamUha e ja dharma che. vaizeSika darzanamAM kahyuM che ke comyunikocaHi sa dharma arthAta jenAthI abhyadaya ane AtmakalyANa thAya te ja dharma. "dharmasaMgraha mAM kahyuM che ke - vacanAdaviruddhAdyanuSThAnaM yathoditam / maiyAdibhAvasaMmizraM taddharma iti kIyaMte // * aMgrejImAM eka kahevata che ke setAnane paNa je joie to potAnA pApakAryanA TekA mATe joitA zabdo bAyabalamAMthI maLI Ave che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAta-zAstranA avidhI vacanane anusarIne yathArtha maitrI vagerenA bhAva sahita je AcaraNa te "dharma' kahevAya che. A uparathI samajAya che ke "dharma" grahaNa karavAne hetu abhyaya, AtmakalyANa, sadAcaraNa Adi sAdhavAne hovo joIe. graMthakAra e ja hetune darzAvavAne "triratna" -samyapha jJAna darzane tathA cAritranI prApti karAvanArane ja "satya dharma" rUpa kahI dharmane hetu samajAvavAnI sAthe dharmanI pasaMdagI karavAnuM paNa sUcana kare che. satya dharmanI prApti kevI rIte thaI zake ? e jANavAnuM avaziSTa rahe che. sadagurU vinA saddharmanI prApti zakya nathI. A jagatamAM potAne gurU kahevaDAvanAra to aneka che paraMtu sadgurU te kaIka ja hoya che. graMthakAra e sadgarane zodhI kADhavA mATe tenA guNonuM nirUpaNa karatAM samajAve che ke mahAvratone dhAraNa karanAra nigrantha hoya ke je potAnA sadAcaraNanI chApa pitAnA ziSya upara pADI zake, samadaSTivALA hoya ke je A dharma sAre ne A dharma eTa evI baddha mAnyatAvALe na hoya paraMtu jyAM jyAM sArabhUta vastu hoya tyAM tyAMthI te grahaNa karIne te ja mArga ziSyane deravAmAM tenuM hita mAnate hoya, ane je cittane ekaniSThAvALuM rAkhanAra hAyaAMdolAyamAna cittavALa ke zaMkAzIla vRttivALo na hoya ke jethI ziSyane paNa te daDha rIte sanmArge dorI zakeH AvA guNothI yukta gurUne sazurU mAna e Avazyaka che. jevI rIte dharma e manuSyanA jIvananuM AlaMbana che, tevI rIte koI viziSTa dharmane sthApaka kiMvA tenA siddhAntane pravartaka deva te paNa manuSyanuM lakSyabiMdu che. A deva satya deva hovo joIe. jenAmAM divyatA hoya te deva kahevAya paratuM divyatA sArI ane mAThI evI be prakAranI hoya che ane sArI-mAThI vibhUtivALA aneka devo jagatamAM manAya che. manuSya kevA devane pitAnA AlaMbanarUpa mAno tenA saMbaMdhamAM graMthakAra kahe che ke jeNe rAgadevane kSaya karyo hoya, cAra karmone nAza karyo hoya, saddharmanuM sthApana karyuM hoya ane alaukika AtmaprabhAvathI-parama vibhUtithI prANIonA cittane camatkAra upajAvavA vaDe pitAnuM adbhuta sAmarthya Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 6 batAvyuM hoya te ja sudeva' nAmane yeAgya gaNAya. sudevanuM A lakSaNa vyApaka che. purANamAM kahyA pramANe-- nirmamo nirahaGkAro nissaMgo niHparigrahaH // rAgadveSavinirmuktaM taM devaM brAhmaNA viduH // arthAt--je mamatA, ahaMkAra, saMga ane parigrahathI rahita haiya ane je rAgadveSathI mukta heAya tene brAhmaNeA deva kahe che. A guNe te deveja prApta karelA hAya jeNe karmo ane rAgadveSaneA kSaya karyo hoya ane jeNe tapazcaryAdi vaDe parama vibhUtine prApta karI prANI mAtranA cittane camatkRta karyuM hAya. e pramANe satya deva, satya gurU ane satya dharmanI prAptivaDe manuSya samyagdaSTinI prApti karI zake che ane e mArge te AtmahitaciMtanamAM AgaLa vadhI zake che. (5). [ have graMthakAra sAmAnya rIte dharmInuM mAhAtmya ane dhamatu phaLa be kSeAkeAmAM darzAve che. ] dharmamAhAtmyam / 6 // dharmaH kalpatarurmaNirviSaharo ratnaM ca cintAmaNidharmaH kAmadudhA sadA sukhakarI saMjIvanI cauSadhiH // dharmaH kAmaghaTazca kalpalatikA vidyAkalAnAM khaniH / premNainaM parameNa pAlaya hRdo no ceda vRthA jIvanam // dharmaphalam // 7 // dharmaH kRntati duHkhamunnatasukhaM datte samAdhyudbhavaM / duSkarmANi ruNaddhi zaktimatulAM prAduSkarotyAtmanaH // jJAnajyotirapUrvamarpayati sa svargApavargapradastannAstIha mahatsamunnatipadaM yannaiva dadyAdayam // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 dharmanuM mAhAmya, bhAvArtha -dharma e tarUemAM kalpatarU samAna che, ratnomAM viSane hiranAra maNi tathA cintAmaNi samAna che, pazuomAM kAmadugdhA dhenU samAna che, auSadhIomAM saMjIvanI ASadhI samAna sukhakAraka che, pAtromAM kAmaghaTa samAna che, latAomAM kalpalatA samAna che, ane vidyAkaLAnI khANa samAna che, mATe tenuM pAlana parama premathI karavuM, nahita AkhuM jIvatara vyartha che. (6) dharmanuM phaLa. Adhunika samayamAM dharma duHkhane ucca sukhanA rUpamAM pheravI nAkhe che, dharma parama zAnti-samAdhine utpanna kare che, dharma duSkarmono nAza karI AtmAnI atula zaktine utpanna kare che, dharma e svarga ane unnata dazAne prApta karAvanAra jJAtine pamADe che, ane IhalokamAM unnatinuM eka paNa uMcuM zikhara evuM nathI ke jene dharma na prApta karAve.() vivecana-dharmanuM sthAna keTaluM ucca che? dharmapAlana manuSyane zI prApti karAve che? e be praznonA uttaramAM A be kalAke lakhIne graMthakAra dharmanA sarvocca padanuM upamAvaDe darzana karAve che ane dharmanA phaLanI vizALa vyAptine khyAla Ape che. jagatanI naisargika vibhUti anekavidha che. vRkSa, pakSIo, pazuo, ra, parvata ItyAdi vibhUti vaDe jagata dIptimAna che. e pratyeka vibhUtimAM paNa je vastu sarvathI ucca hoya ane te ucca vastu pachInI ucca vastu kalpanAtIta viSaya lekhAya, tevuM sarvocca pada "dharmanuM che. vRkSo aneka jAtanAM che ane jagatamAM pratyeka jAtinuM vRkSa saiAdarya tathA upayogitAmAM pitAne bhAga bhajavI raheluM che, eTale temAMnuM kaI vRkSa nirarthaka nathI; chatAM vRkSonA mUlyamAM nyUnAdhikatA te rahelI che. vRkSomAM sarvathI atyaMta mUlyavAna kalpavRkSa manAya che. bIjAM vRkSe to te upara je phaLa pAkatAM hoya te ja phaLa ApIne manuSyane AturatAmAMthI mukta kare che. paraMtu kalpavRkSa evuM che ke jenI chAyAmAM jaIne UbhA rahenAra manuSyane tenI IcchAmAM Ave tevuM phaLa prApta thAya che. AvuM mahattvanuM sthAna vRkSomAM kalpavRkSanuM che ane te ja sthAna "dharmanuM paNa che. e ja pramANe Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnamAM viSane haranAra maNi ane ciMtAmaNinuM sarvocca sthAna dharmanuM che ke je ratna viSarUpa vyAdhionuM zamana karIne ciMtita sukhanI prApti karAve che. pazuomAM kAmadugdhA gAyanuM sarvopari sthAna dharmanuM che ke je gAya manuSyanI IcchAmAM Ave te samaye amRta jevuM dUdha Ape che. auSadhiomAM saMjIvanI auSadhi jevo dharma che ke je auSadhinI mAtrA mRtyu samIpavartI jIvane punaH jIvato karavAno adbhuta guNa dharAve che. pAtromAM kAmaghaTanuM sthAna dharmanuM che. kAmadhaTamAM hAtha nAMkhIne bahAra kADhatAM jevI rIte ISTa vastu ja hAtha Ave che te ja pramANe dharma ISTa vastunI prApti karAve che. e ja pramANe latAomAM dharmane kalpalatAnuM sthAna tathA vidyAkaLAnI khANanuM sthAna ApavAmAM AvyuM che te paNa ucita che. dharmanuM AvuM mAhAsya jarA paNa atizayektibhareluM nathI. zrImAna deveMdrasUrie paNa kahyuM che - jaha ciMtAmaNirayaNaM sulaha nahu hoi tucchavihavANaM / guNavihavavajjiyANaM jiyANa taha dhammarayaNaMpi // arthAta-jema dhanahIna janene cintAmaNiratna maLavuM sulabha nathI, tema guNarUpI dhana karIne rahita jIvone dharmaratna paNa maLI zakatuM nathI zrI dazavikAlika sUtramAM kahyuM che ke - dhammo maMgalamukki, ahiMsA saMjamo tavo / devAvi taM namasaMti jassa dhamme sayAmaNo // arthAt -dharma e utkRSTa maMgaLa che. ahiMsA, saMyama ane tarUpI dharmane sevanArAone devo paNa namaskAra kare che. dharmanuM AvuM utkRSTa maMgalarUpa, utkRSTa vRkSa rUpa ke utkRSTa ratnarUpa pada che te zA mATe che ? kAraNake tenuM sevana karanArane dharma anekavidha mIThAM phaLanI prApti karAve che. pUrve jaNAvyuM che tema je vaDe manuSyane abhyadaya thAya tathA AtmakalyANa thAya te dharma kahevAya che. "dharmane dhAtvanusArI artha karIe te- durgatiprasRtAn jaMtUn yasmAddhArayate tataH / dhatte cetAn zubhasthAne tasmAddharma iti smRtH||* * dharmaratna prakaraNuM. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. arthAt -durgatimAM paDanAra prANIone paDatAM dharI rAkhe ane zubha gatimAM pahoMcADe te dharma kahevAya che. A staMba dhamasUtramAM paNa kahyuM che ke dharmacaryA vaDe manuSya uttama varNapaNAne pAme che. dharmanAM phaLa te IhalokanAM kSaNika-azAzvata phaLa nathI ke je phaLane upabhoga nazvara sukhanI prApti karAve che, paraMtu dharma e manuSyane ucca varNane guNethI yukta banAve che, tene abhyadaya kare che, tene durgatimAM paDatA aTakAve che, tene zAntisamAdhi ApI tenA AtmAnuM kalyANa kare che ane chevaTe sadgatisvargaprApti paNa karAvI jJAnanA akhaMDa jyotimAM lIna karAve che. AvAM zAzvata mIThAM phaLa ApanAra dharmanuM mAhAsya kalpavRkSa, ciMtAmaNiratna, kAmadugdhA gAya, kAmagheTa, saMjIvanI auSadhi, kalpalatA ke vidyAkaLAnI khANa jevA upamAnathI gAvuM te paNa dharmanI uccatAnI yathArtha kalpanA mATe pUratuM nathI; parantu manuSyanI vaikharI vANuthI dharmanuM mAhAmya vizeSa meTAM upamAnothI gAI zakAya tema nathI, tethI ja graMthakArane dharmanI mahattAnAM ATalAM guNagAna karIne viramavuM paDe che. AvA ucca dharmanA sevanane baMdha ihalekane tarI gaelA mahAtmA manuSyanA hitane arthe ApI gayA che ane atyAre paNa ApI rahyA che, paraMtu jema suvarNanA pAtra vinA siMhaNanuM dUdha rahI zakatuM nathI, guNahIna manuSya ratnane jALavI rAkhI zakatA nathI, tevI ja rIte supAtratA vinA sudharmanI prApti duSkara che. (6-7) - - dvitIya pariccheda. samyapha cAritra. vratapAlanam / 8 // vijJAya batalakSaNAni nikaTe zAra *zanando nikhilavratAni jagRhe bhoH svIkuru tvaM tthaa|| * Ananda-AnandanAmA zrAvakaH yaH zrImahAvIraprabhusamIpe dvAdazavratAni jagrAha / / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zaktirno yadi tAvatI prathamataH sotsAhamaGgIkuru / paJcANutratakAni dharmavidhinA samyak samIpe guroH // vratanuM pAlana, bhAvA--he manuSya! jUdAM jUdAM tratAnAM lakSaNeAne zAstrajJAnane pAmelA muni pAsethI pahelAM jANI le; AnaMda nAmanA zrAvake badhAM tene samajI laine jevI rIte te dhAraNa karyA tevI rIte tuM paNa e te! grahaNa karI le; jo e badhAM vratA grahaNa karavAnI zakti tArAmAM na hai!ya, te! utsAhapUrNAMka pAMca laghutratAno aMgIkAra gurUnI samIpe samyak dharmAdha vaDe karI le. (8) vivecana--jIvanamAM nItiyukta AcaraNe| AcaravAM te manuSyanuM cAritrya kahevAya che. cAritryanuM baMdhAraNa sadAcaraNathI ja thAya che, parantu sadAcaraNa mATe sArUM zuM ane mAruM zuM tenuM jJAna hAvuM joie ane e jJAnapUrvaka sArAM AcarAne grahaNa karI khATAM AcaraNane tyAga kahe joie. A vidhine jaine samyak cAritryanuM grahaNa kahe che. e sadAcaraNa athavA samyak cAritrya mATe AdaravAyAgya zuM ane tyajavAyegya zuM ? yAjJavalkayasmRtinA AcAra nAmanA adhyAyamAM kahyuM che ke-- ahiMsA satyamasteyaM zaucamidriyanigrahaH / dAnaM dayA damaH kSAntiH sarveSAM dharmasAdhanam // arthAt--ahiMsA, satya, asteya--cArI na karavI te, pavitratA, iMdriyanigraha, parApakAra, dayA, mananuM damana tathA kSamA e nava vAnAM sa kAI ne dharmAMnAM sAdhana che. e ja pramANe jaina dharmamAM khAra tratA jaNAvelAM che ane e khAra vratene dhAraNa karavAthI manuSya sadAcaraNI khanI zake che. parantu A dharmanAM sAdhana kivA vratane dhAraNa karatAM pahelAM graMthakAra eka mahattvanI zarata karavA mAMge che. * huM hiMsA nahi karUM 'kiMvA'huM satya elIza' evI pratijJA karavI kiMvA vrata AdaravuM e jeTaluM saheluM che teTaluM kaThIna tenuM paripAlana che. hiMsA aneka prakAranI che ane aneka Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 prakAre thAya che; asatyA aneka prakAranAM che ane aneka prakAre khelAya che; pratijJA karanAre pahelAM e sarva prakAre samajavA joIe ane pachI ja pratijJA karavI joI e. manathI hiMsA thAya che, zabdathI hiMsA thAya che ane zarIrathI hiMsA thAya che; manathI hiMsA anya pAse karAvAya che, vaccenathI karAvAya che ane zarIrathI karAvAya che; e ja rIte mana, vacana, kAyAthI hiMsA karanAra pratye sahAnubhUti darzAvavAmAM paNa pAtaka lAge che. pratyeka pApa AvI aneka rIte thAya che ane sarvathA e pApA kiMvA durAcaraNA tyajIne sadAcaraNe| AcaravAM te saMpUrNa saccAritrya che. pratyeka vrata ke pratijJA dhAraNa karatAM pahelAM A viSenuM pUrUM nAna pratijJA karanAre meLavavuM joI e ane pachI yathAzakti pratinA AdaravI joI e; teTalA mATe graMthakAra evI zarata karavA mAMge che ke tratAnAM lakSaNA zAstrajJAna dharAvanArA muni pAsethI samajIne ja pachI peAtAnA zarIra; zakti ane sthitinI anukULatAe vicArI e vratA dhAraNa karavAM ke jethI e tratAnA kAI vAra bhaMga karavAne samaya upasthita na thAya. vrata dhAraNa karanAra vrata dhAraNa karatI veLAe je uccAbhilASA dharAvatA hoya che te uccAbhilASAnuM pAlana karavAne te samartha have joI e ane jyAre teNe dhAraNa karelAM vratAne te yathAsthita rIte pALI zake tyAre ja uttarottara saccAritryamAM AgaLa vadhI zake ane dhIme dhIme sAcI mAnavatA tenAmAM AvatI jAya; parantu UMcuM vrata dhAraNa karIne pachI sAmarthyane abhAve tene te!DavuM e manuSyanI vRttine hIna banAvanArUM che ane tenI uccAbhilASAone kSaya karanArUM che. evI rIte eka vAra paNa patita thaelA mANasane peAtAnI zakti upara eTalo avizvAsa AvI Aya che ke te saccAritryanI nIsaraNIpara uMce caDavAnI kalpanA karavAnI paNa hiMmata dharI zakatA nathI. teTalA ja mATe trA saMbaMdhI pUrI mAhitI meLavIne yathAzakti tratA dhAraNa karavAnuM graMthakAre sUcana karyu che. vedadharmamAM nava dharmasAdhanA kahyAM che ane jaina dharmamAM khAra tratA kahyAM che; e khAM vratA dhAraNa karyAM vinA sucita thavAtuM nathI; parantu sthiti ane zakti e badhuM ekI sAthe aMgIkAra karavAnI paravAnagI na ApatI hoya te paNa Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uce caDavAnI IcchA rAkhanAre nirAza thavAnI jarUra nathI. dhIme dhIme AgaLa vadhavuM ane jema jema zakti khIlatI jAya, sthiti anukULa thatI jAya, tema tema navI navI pratijJAone aMgIkRta karavI e ja DahApaNanuM kArya che. jaina dharmamAM kahelAM bAra vatamAM pahelAM pAMca aNuvrata arthAta nAnAM vrato kahelAM che te saccAritryavAna thavAnI jijJAsuo mATe ja che. graMthakAre e pAMca aNuvrata grahaNa karavA sUcavyuM che ane te sAthe AnaMda, nAmanA zrAvake grahaNa karelI rItine anusaravAnuM kahyuM che. daSTAMta-vANijya nAmanA nagaramAM AnaMda nAmane gAthApati raheto. hato. khetI ane vepAra e beu tenA vyavasAye hatA. te atyaMta dhanavAna temaja aizvaryavAna hatA. tenI pAse 12 karoDa senAmahoronA mUlya jeTaluM dravya hatuM. 4 karoDa senAmahore te jamInamAM dATI rAkhata, 4 karoDa sonAmahore te vepAramAM rokata ane 4 karoDa sonAmahorenI tenI gharavakharI hatI. tenI pAse 40 hajAra gAyo hatI. eka vAra mahAvIra svAmIno upadeza sAMbhaLIne tene vrata aMgIkAra karavAnI IcchA thaI. mahAvIra svAmI pAsethI teNe vrata saMbaMdhI saMpUrNa mAhitI meLavI ane pachI teNe vrata aMgIkAra karyo. A vrata aMgIkAra karatAM teNe sarva prakAranAM pApanAM dvAra baMdha karyo nahi, kAraNake tenI zakti eTale sudhI khIlI nahotI. dAkhalA tarIke teNe satya ja bolavAnI pratijJA lIdhI, paranta kevI rIte ? huM asatya boluM nahi, koInI pAse bolAvuM nahi, ane temAM mana vacana tathA kAyAne pravartAvuM nahi, paraMtu koI asatya bele ane te asatyane pitAnA mana ke vacanathI sAruM mAnavAnuM sahAnubhUti batAvavAnuM banI jAya e saMbhava saMsAra-vyavahArane aMge rahele hoIne teNe e prakAranI pratijJA lIdhI nahi. e dizAe pitAnI zakti hajI keLavavAnI tene jarUra hatI, tethI teNe eTalI chUTa rAkhI. dhananI, Dhera-DhAMkharanI, jamIna ityAdinI teNe maryAdA bAMdhI; parantu e maryAdA pitAnI sthiti ane saMyogono vicAra karIne ja bAMdhI. te samajato hatuM ke A mRttikArUpa dhananA aMbAra kAMI AtmAnI AsapAsa vIMTaLAtAM pApanAM jALAM toDI zakanAra Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 nathI, chatAM e jALAM tyajIne ekadama dUra nAsI javAnI tenI mAsika zakti nahAtI eTale teNe vivekapuraHsara tenI maryAdA khAMdhI ane e rIte tRSNAnI aparimItatAnI ADe madha madhyeA. e ja rIte teNe bAre trA yathAzakti aMgIkAra karyA. e vrata-pratijJAne anusarIne teNe cai!da varSa gALyAM. e vakhatamAM teNe peAtAnI pratijJAne aNIzuddha rIte pALI ane ethI vadhAre AgaLa vadhavAne mATe potAnI zakti upara have tene zraddA utpanna thai. have teNe ghara tyajIne dharmasthAnakamAM vasI DimAdhArI zrAvaka thavA athavA vAnaprasthAvasthA gALavAnA nizcaya karyAM. teNe vyavahAranI jALane choDI dIdhI, bhAvilAsa choDI dIdhA ane dharmasthAnakamAM vasI tapazcaryAnA AraMbha karyo H parantu potAnI zaktinI apUrNatAonA vicAra karIne saMpUrNa munitva aMgIkAra karyuM nahi. e avasthAmAM ja tenuM mRtyu thayuM parantu sabhyazcAritryavAna zrAvaka tarIke tene avadhajJAnanI prApti thai. evuM ja bIjuM dRSTAMta gujarAtanA rAjA kumArapALanuM che. kumArapALa eka rAjA hateA ane tene rAjya jALavavA, prajAnuM rakSaNa karavA tathA zatruenA madanuM mardana karavA mATe aneka prakAranAM kArya karavAM paDe e svAbhAvika hatuM; A kAraNathI teNe hemaca`drAcArya pAse AdarelAM vratAmAM potAnI zakti tathA sthitine saMpUrNa vicAra karyAM hatA, chatAM e tratemAM teNe karelA tyAga tathA iMdriyAnuM kareluM damana pratIta thatuM hatuM. (8) [ tratA aMgIkAra karavAnA sadhamAM eTalI prastAvanA karyAM pachI have anukrame bAra tratA viSenuM vivecana prAraMbhAya chaeN, temAM prathama ahiMsA vratI vyAkhyA ApavAmAM Ave che.] ahiMsAvratam / o || rakSyA yadyapi sarvajIvanivahAstatrApi jIvAstrasA-vaiziSTayena hi tadvadhe'tiduritaM tasmAnnihanyAnna tAn // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 nApyanyena vighAtayetkathamapi vyartha na ca sthAvarAn / hiMsAtyAga- vidhAyakaM vratamidaM dharmecchayA pAlayet // ahiMsA vrata. bhAvA--te ke A saMsAramAMnA sthAvara-jaMgama sarvavAnuM rakSaNa karavuM e ja kharUM ahiMsA vrata che te!paNa vyavahAranA yoge karIne sthAvara veAnI hiMsA anivAyahAinesa ve!nuM rakSaNa te avazya karavuM ja joie. khAsa karIne trasa vone vadha mahApApanuM upArjana karAvanArA hAine teenI hiMsA kAi paNa rIte karavI nahi, bIjAnI pAse karAvavI hi ane sthAvara javAnI hiMsA paNa niSprayeAjana karavI nahi. hiMsAne tyAga karAvanArUM A vrata dharmanI icchApUrvaka pratyeke pALavuM. (9) vivecana--A saMsAramAM jIve eka iMdriyathI mAMDIne pAMca iMdriya sudhInA hAya che; temAM eka iMdriyavALA javA sthAvara kahevAya che, kAraNake evA jIve eka sthaLethI bIje sthaLe peAtAnI meLe halana--calana karI zakatA nathI. tethI upara e iMdriyathI mAMDIne pAMca IMdriya sudhInA jIvA trasa jIvA kahevAya che, temane kAi paNa vastune sparzI thatAM sukha-du:khane anubhava thAya che, ane e anubhavane manuSya potAnI AMkhAvaDe je zake che. vanaspati, khanija padArtha ityAdi vA eka iMdriyavALA che, ane hAlanI vaijJAnika paddhatine anusarIne e padArthomAM raheluM jIvatattva siddha karavAmAM AveluM che. jyAre e padArthomAM paNa jIva che tyAre te jIvAne jIvanarahita karavA te hiMsA cheH eTale e sthAvara jIvAne temaja trasa jIvAne jIvanarahita na karavAnI pratijJA e ja saMpUrNa ahiMsA vrata kahevAya. parantu AvuM ahiMsA vrata pALavuM e gRhasthAne mATe zakya nathI, temaja tRtIya vAnaprastha avasthA kivA parA jIvanane mATe e prakAranI ahiMsAnI pratinA duSkara che, teTalA mATe trasa jIveAnuM rakSaNa karavuM ane temanI hiMsA karavI nahiM tene vahevArU rIte ahiMsAnI pratijJArUpe calAvI levAnuM kahevAmAM AvyuM che. parantu sthULa ahiMsA vratanI maryAdA eTalethI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNa thatI nathI. hiMsA pitAnI jAte na karavI eTalI pratijJAthI paNa ahiMsAvRta paLAtuM hoya to pachI kasAIo paNa e vrata pALI zake, kAraNake jAnavaranA mAMsane vepAra karanArAo jAnavarane kApavAnuM kAma te jAte karatA nathI paNa galakaTTAo pAse evuM kAma pisA ApIne karAve che, ane e rIte karavAmAM AvatI hiMsA paNa piotIkI hiMsAnI barAbara ja che; tethI graMthakAra spaSTIkaraNa kare che ke jema jIvonI hiMsA pote karavI nahi tema bIjA pAse karAvavI nahi, ane sthAvara-ekeMdriya jIvone niSNAjana mAravA-marAvavA nahi. jyAM sudhI manuSyane dehanuM baMdhana raheluM che, tyAMsudhI vIvo vastra jIvanam e nyAye tene sthAvara jIvonI hiMsA karavI paDe che, paraMtu temAM je viveka rAkhavAmAM Ave to tethI manuSya aneka prakAranI sUkSma hiMsAthI paNa bacI zake che. koI rAjA corI karIne nahelA cAranI pAchaLa pAchaLa tene pakaDavAne potAnAM mANaso sAthe ghoDA para besIne jatA hoya ane mArgamAM koI navAMkura phUTelAM dhAnyanAM khetaro A khetaranI be bAjue thaIne raste jato hoya te raste rahe nahi jatAM te potAnI TukaDIne khetaramAM dAkhala karI temAMnA cheDavAne khuMdI-kacarI doDAvI jAya, to te vanaspatinI niprayojana hiMsa ja teNe karI lekhAya. tenA ghoDA bhUkhyA thayA hoya ane najIkamAM bIje kayAMya ghAsa na hoya te e khetaramAMthI ghaDAne ghAsa khavarAvavAnI tene jarUra paDe to tethI thatI ekendriya jIvonI hiMsA niprayojana kahevAya nahi, pallu gheDAne calAvavA mATe bAjuno rasto saheja lAMbe hoya ane khetaramathI jatAM saheja TUMko rasto maLato hoya, to teTalA khAtara sUkSma hiMsA karavA mATe te pApI Thare che. te zaMkA-hiMsA karavI nahi ane karAvavI nahi, eTale ke jIvane tenA daza prANathI hIna kare karAve nahi, eTalAmAM ja je ahiMsAnA vatanI pUrti thatI hoya to zuM mana ke vacana vaDe hiMsA ahiMsA vratavALA karI zake ? samAdhAna-nA. mana, vacana ane kAyA e traNe vaDe jIvanI hiMsA karavI--karAvavI nahi evuM ahiMsA vrata pALavAnuM vAnaprasthAzramIne sUcane Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 karavAne graMthakAranA hetu atra rahelA che, ane teTalA mATe uparanA blekamAM thapi arthAt 'koi paNa rIte 'e zabdanA prayAga karavAmAM AvelA che. manavaDe vaLI sthULa hiMsA kevI rIte thatI haze ? A vAta keTalAkA samajI zakatA nathI. jJAnapUrNAMka rajjune sa` mAnIne tenA upara talvArane ghA karavAnI icchA karavI te mAnasika hiMsA che, ane tethI mana upara hiMsAnA jevI ja asara thAya che. e dhA karatI vakhate manane je kSaNika hiMsaka bhAva thAya che te bhAva upalaka daSTithI jenArane kSullaka lAge che, parantu vastutaH e bhAre asara kare che ane evA aneka kSaNika bhAvezanuM sthULa pariNAma jyAre manuSyanA jIvanamAM Ave che, tyAre tene bhAna thAya che ke pote je vAtane kSullaka mAnI hatI te vAte ja potAnuM aniSTa karyuM che. kRtrima krodha batAvavAnI TevanA atiyeAgathI sAcA krodhI svabhAvanA anI gaelA manuSyA jagatamAM ghaNI vAra jovAmAM Ave che, te mana upara kRtrima kreAdhanI paNa thatI AdhyAtmika asaranuM phaLa che. thai e zabdanA artha arahitapaNe ' arthAt ' niSprayeAjane' evA thAya che H kSullaka ane gRhasthane jIvanavyavahAramAM jarUrIAta pUratA sthAvaranA AraMbha karavA paDe tethI tene tyAga na thai zake tApaNa keTalIka vAra bInajarUrIAta cIjone meAjazekhanI khAtara upayeAga karavAmAM AvatAM sthAvaranI hiMsA thAya che. te hiMsA 'vyartha' che. tenA vinA potAnA jIvanane kaMi hAni thatI nathI tethI sthAvara hiMsAnI paNa maryAdA AMdhavI. pratyeAjana vinA sthAvaranI paNa hiMsA na karavI. (9) " [ have pratyakSa hisA vinA thatI hiMsA ane te dvArA ahiMsA vratanuM khaMDana kevI rIte thAya che tenA gheADA dRSTAMtA ApavAmAM Ave che. ] ahiMsAvratapAlanam / 10 // pAparddhiH palalAzanaM ca madirApAnaM niSiddhaM hyatohiMsAtastrasadehinAM niyamatastatra vratabhraMzanAt // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadvastu trasahiMsayA samajani tyAjyaM ca ttsrvthaa| syAindhAdyaticAradoSarahitaM sevyaM tathA''yaM vrtm|| ahiMsA vratanuM pAlana bhAvAtha-mAMsabhakSaNa e pApapujane prApta karAvanAruM che tathA madyapAna paNa niSiddha che; trasajIvonI hiMsAvaDe te nIpaje che ane tethI ahiMsAvratanuM khaMDana thAya che. je vastu trasajIvonI hiMsA karavAthI nIpaje te sarvathA tyAga karavA yogya che; mATe baMdha-vadha ItyAdi aticAranA SothI rahitapaNe e prathama tratanuM pAlana karavuM. (10) vivecana-mAM bhojana karanArA ghaNAke pitAne hAthe jIvana ghAta karatA nathI, temaja madyapAna karanArAo drAkSa ke mahuDAMne kehavI temAM utpanna thatA jatuone ukALI tene arka kADhatA nathI, paraMtu temane mATe bIjAo ne mArI mAMsa nIpajAve che ane madirA gALe che, teTalA mATe mAMsabhakSIo ane madyapIo hiMsAnA kAryane uttejana ApI hiMsAnA ja bhAgIdAra bane che. e samajI zakAya tevuM che. koI gRhastha pitAnA anucarane kahe ke-mane kasturI mRgano DuM lAvI Apa, te vakhate te jANato hoya che ja ke e mANasa kasturI mRgane mArIne ja tene DuM kADhI lAvavAne che ane tethI teNe vacanavaDe kasturI mRganI hiMsA ja karAvI lekhAya. A pramANe rezama vAparanAra, hAthIdAMtanI vastuone upabhoga karanAra kiMvA pIchAMvALI TopI paheranAra apratyakSa rIte hiMsA karanArA ja lekhAya che. jeoe ahiMsAnuM vrata grahaNa karyuM hoya teoe AvA hiMsAjanita padArthone upabhoga pUrve kahelI rIte--vyartha karavo joIe nahi. paMcendriyANi trividhaM balaM ca / ucchvAsaniHzvAsamathAnyadAyuH // prANAH dazaite bhagavadbhiruktA steSAM viyogIkaraNaM tu hiMsA // arthAta-pAMca Idiye, mana, vacana ane kAyA e traNa baLa, zvAsachAsa ane AyuSya e daza prANa kahevAya che ane te prANano viyoga Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavo te hiMsA kahevAya che. hiMsAjanita padArtho ane e daza prANane viyoga karavAthI ja nIpaje che ane teTalA mATe e vastuone tyAga aNuvrata rUpe ahiMsAnI pratijJA lenAre paNa karavo yukta che. te sAthe eTaluM samajavAnI jarUra che ke e daza prANamAMthI ekAda prANane paNa viyega karavA karAvavAmAM udyakta thavuM e paNa hiMsAne mArge javA jevuM che. ghANInA baLadanI AMkhe aMdhArIyuM caDAvI tene AMdhaLo karavo te zuM tenI netraMdriyane thoDA kALane mATe paNa lUMTI levA barAbara nathI ? uDatA popaTane pakaDIne pAMjarAmAM pUravo te zuM tenI kAyAnuM baLa harI levA tulya nathI ? sApane hAlamAM pUrIne rAkhI mUke, te tenuM khAnapAna ke ucchavAsa-niHzvAsa aTakAvavA barAbara nathI? A rIte prAthamika hiMsA thAya tevAM kAryo paNa sthULa ahiMsA vratavALA karI zake nahi. A mATe jena dharmamAM pAMca aticArano tyAga karavAnuM pharamAveluM che. krodhAda baMdhachavicchedo'dhikabhArAdhiropaNam / prahArAnnAdirodhazcA'hiMsAyAH parikIrtitAH // arthAta-(1) krodhathI AkaruM baMdhana bAMdhavuM, (2) karNAdikano cheda kara, (3) adhika bhAra bhara, (4) prahAra karavo ane (5) anna-jaLano nirodha kare, e pramANe e pAMca aticAra che. jIva pUrepUrA daza prANathI mukta thAya tyAre ja tenI hiMsA thaI kahevAya ane ahiMsAvratano bhaMga thayo kahevAya, paraMtu upara kahelA pAMca aticArarUpa doSo hiMsAnA ja hetu che; alabatta, tethI chava mRtyuvaza to thato nathI. eka gADuM hAMkanAra gADAne joDelA baLadane koMdhapUrvaka jyAre prahAra kare che, tyAre tenI aMtatti to hiMsAne doSa karI cUke che, paraMtu e prahArathI baLada marato nathI, tethI bahittithI tenuM ahiMsAnuM vrata paLAyuM dekhAya che. hAlanI sarakAre mUgAM prANIone du:khI nahi karavA mATe keTalAka kAyadAo karyA che temAM A pAMca aticArarUpa doSa upara lakSa rAkheluM che. pIchAM mATe pakSIone nahi mAravAno hukama kADhayA che, gADAMomAM amuka pramANathI vadhAre bhAra nahi bharavAno kAyado karyo che, chatAM temAM keTalIka khAmIo che. rAjA kumArapALe Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 amAri dhoSaNA karAvI tyAre teNe AvA potAnA hAthe na thAya tevA kAyadA karyAM hatA. (10) | have bInta satyavrata viSe kahevAmAM Ave che ] aticAre prajAne hAthe temaja satyavratam / 11 hAsyakrodhabhayapralobhanabhavaM brUyAt kacinnAnRtaM / nApyanyena ca bhASayet trikaraNairetacca satyavratam // abhyAkhyAnaparApavAdalapanaM vizvAsaghAtastathA / mithyA sAkSya parapratAraNamihAntarbhAvyametadvidham // satya vrata. bhAvA --hAMsI--mazkarI, krodha, hIka ke lAbha emAMnA kAi paNa kAraNe kayAMya paNa asatya khelavuM nahi, tema ja bIjAnI pAse asatya melAvavuM nahi. mana, vacana ane kAyA e traNa karaNathI asatyanuM sevana na karavuM te ja satya vrata kahevAya che. kAinI upara khATuM ALa caDAvavuM, pArakI niMdA karavI, vizvAsaghAtanuM kAma karavuM, khATI sAkSI pUravI, bIjAne chetaravuM, e badhA durguNe! asatyanA ja bhAi che; mATe satya vrata svIkAranAre e badhA doSonA tyAga karavA joie. (11) vivecana--yathAsthita vastu-tathya vastuthI viparIta vAta melavI te sAmAnya rIte asatya kahevAya che, parantu asatyanA aneka bheda che. tIvrasaMpatta zUddha sUkSma DhAlyAvisaMmavam arthAt je tIvra saMkalpa vaDe asatya vadAya te sthUla asatya che ane hAsyAdi kAraNe asatya vadAya te sUkSma asatya che. sthUla asatyanA punaH cAra bheda che. (1 ) abhUtA bhAvana asatya eTale ke sAmA nAmanuM khaDadhAnya ceAkhA jevuM che ema kahevuM te, (2) bhUta nindvava eTale AtmA nathI, puNyapApa nathI, ema kahevuM te, ( 3 ) arthAntara asatya eTale gAyane dhADA kahevA te, ane (4) gA~ asatya Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale niMdAnA bhayathI asatya kahevuM te H A sarva prakAranAM asatya vyavahAramAM aneka rIte upayogamAM levAya che. amuka kanyA ke amuka vara sArAM AcaraNavALAM hovA chatAM tene khoTAM AcaraNavALAM kahevAM, tophAnI ghoDAne sojo ghaDe kahI vadhAre paisA meLavavA, kSAravALI bhUmine phaLadrupa bhUmi kahI tenuM vadhAre mUlya upajAvavA yatna kare, maraNa pAmelA pitAe pitAne tyAM mUkelI thApaNa oLavavA mATe tenA putrane te viSe kAMI kahevuM nahi kiMvA "huM kAMI jANato nathI" ema kahevuM, khoTI sAkSI pUrI satyanA hitamAM anyAyanA nimittabhUta thavuM, sAhasapUrvaka apriya vacana bolavuM, keInuM rahasya janasamUhamAM ughADuM karI tene hAni nIpajAvavA yatna kara, koI paNa vicArapUrvaka ALa caDAvavuM, keAinI gupta vAta ceSTAthI jANuM laIne prakAzavI, banAvaTI lekha kare ItyAdi sarva asatyanA ja jUdA jUdA prayoge che. A prayoge paNa punaH mana vacana ane kAyA e traNe gavaDe thAya che eTale asatyavAdanA aneka upabheda paDe che. A badhA saMkalpa janita tIvra asatyo che. te uparAMta koI vAra hAMsInI khAtara asatya bolavA manuSya prerAya che. pUrva saMka9pa nahi hovA chatAM krodhanA ubharAmAM jUTha bolI javAya che, rAjAnA, apakIrtina, mRtyunA ityAdi bhayavaDe paNa manuSya asatya bolavA taiyAra thAya che kiMvAke moTA lAbhanA pralobhanathI paNa te jUThuM bolavA lalacAya che A badhA prakAranAM asatyane satya vratane grahaNa karanAre tyajavAM joIe, e upadeza A lokamAM samAvavAmAM Avelo che. zukranItimAM paNa vAcika pApa tarIke ekalA asatyavAdane ja nahi paNa cADI, kaThora bhASaNa ityAdine vAcika pApa kahelAM che : hiMsAsteyAbhyathA kAmaM paizanyaM paruSAnRte / saMbhinnAlApavyApAdamabhidhyA dRgviparyayam / / arthAtahiMsA, corI tathA agamyagamana e traNa kAyika pApa che; cADI, kaThera bhASaNa, asatya kathana ane yatheccha lavalavATa e cAra vAcika pApa che; ane pArakA dehanuM ciMtana, paradhananI IcchA tathA dharmamAM daSTino viparyaya e mAnasika pApa che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA-satyathI virUddha e te asatya che ja, paraMtu parAI satya vAtane prakAzavI temAM asatyavAda kevI rIte AvI zake ? samAdhAne-"satya" zabdane zAstrIya artha saddo phikta satyam arthAta je sajjanane hitakAraka hoya te satya evo thAya che, ane teTalA mATe na samari mAreta parIvAra vava: arthAta bIjAne pIDA thAya tevuM vacana satya hoya to paNa bolavuM nahi ema kahevAmAM AvyuM che. satya paNa pIDAkAraka vacana kevuM anarthakAraka nIvaDe che tenuM daSTAMta ApavAmAM Ave che. dRSTAnta-puNasAra nAmane eka vaNika eka vAra potAnI strInuM ANuM vALavA sasarAne ghera gayo. tenI strI parapurUSAnurAgI thaI hovAthI patinI sAthe javAne AnAkAnI karatI hatI, te paNa puNyasAre haTha karIne tene pitAnI sAthe lIdhI. rastAmAM puNyasArane tRSA lAgI tethI te pANuM levAne eka kUvAne kAMThe gayA. te kUvAmAMthI pANI kheMcato hato evAmAM tenI strIe tene dhakko mArIne kUvAmAM nAMkhI dIdhe, ane pote pAchI pitAne ghera AvI. pitAe turatamAM ja pAchA pharavAnuM kAraNa putrIne pUchayuM to teNe kahyuM ke "mArgamAM mArA patine lUMTArAe lUMTI lIdhuM ane tene mAryo haze ke zuM thayuM haze tenI mane khabara nathI. huM to nAsIne ahIM AvI chuM." ema kahIne te piyeramAM rahI vecchAe vartavA lAgI. A bAjue puNyasAra kUvAmAM thoDuM pANI hovAthI DUbe nahi. tene koI musAphare e kheMcIne bahAra kADho. te punaH zvasuragRhe gaye, ane lekee tene rastAmAM banelA banAvanI vAta pUchI tyAre teNe kahyuM ke "mane coe lUMTI lIdho paNa jIvato mUko, ane mArI strI ahIM AvatI rahI te sAruM thayuM." e pramANe teNe potAnI strInuM rahasya chupAvIne lokone vAta kahI, tethI tenI strIne pitAnA vartana mATe pastAvo thayo ane patinA sAjanya pratye prema utpanna thayo. pachI strIne laIne puNasAra ghera AvyA. daMpatI have premapUrvaka rahevA lAgyAM. temane eka putra paNa thaye. eka vakhata puNasAra bhajana karato hato evAmAM pavanano vaMTALIyA AvavAthI tenA bhANAmAM raja paDavA mAMDI eTale Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strIe AvIne pitAne vastrane cheDe ADe rAkhe. tenI AvI patisevA jeIne puNyasArane tenuM pUrvacaritra yAda AvyuM ane te svapa hasyo. putra me thayo hato eTale teNe ekAMtamAM jaIne pitAne hAsyanuM kAraNa pUchayuM. putrane ghaNe Agraha joIne pitAe tenI pAse tenI mAtAnuM pUrva caritra kahI dIdhuM. eka vakhata puNyasAranA putranI strI potAnA pati pAse potAnI strI jAti mATe garva karatI hatI, te vakhate tenA patie potAnI mAtAnuM pUrva caritra tene kahyuM ane strI jAtinI duSTatAno ullekha karyo. te strI te vakhate te kAMI bolI nahi, paraMtu keTalAka vakhata pachI sAsu-vahu vacce kalaha thayo tyAre vahue sAsunA marmanI vAta khullI karIne maheNuM mAryuM. A maheNuM sAMbhaLatAM ja sAsunA manamAM vicAra Avyo ke "ahe, mArA pati puNyasAre ATalA vakhata sudhI mArI vAta guhya rAkhI, paNa chevaTe A chokarAnI vahu AgaLa te prakaTa karIne mane maheNAM sAMbhaLatI karI, to have mAre jIvIne zuM karavuM che ?" AvuM vicArI, phAMse khAI te mRtyu pAmI. A joIne puNyasArane paNa pastAve che ke pote putrane tenI mAtAnA marmanI vAta na kahI hota te sAruM hatuM, ane teNe AtmaghAta karyo. satya rahasya paNa je parane pIDAkAraka hoya to tene khulluM karavuM e eka doSa che ane bhale te asatya kathana na hoya, paraMtu satyavrata aMgIkAra karanArane mATe to te tyAjya ja hovo joIe. (11) [ have trIjA asteya vrata viSe vivecana karavAmAM Ave che.] tratama | 22 che. vastu sthAt patitaM pathe gRhagataM kasyApi cauryecchyaa| grAhyaM tanna vinA''jJayA trikaraNai pyanyato graahyet|| jJAtvA steyadhanaM kathaJcidapi tannAdeyamapyalpakaM sAhAyyaM na vidheyamasya tadidaM dattavataM pAlayeta // . Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asteya vrata. bhAvArtha -koInI paNa kaMI vastu mArgamAM paDI gaI hoya ke gharamAM paDI hoya te dhaNInI rajA sivAya corI karavAnA IrAdAthI mana vacana ane kAyA e traNa karaNe karI upADavI nahi, tema ja bIjAnI pAse upaDAvavI nahi, eTaluM ja nahi paNa cerInuM dhana ke corAyelI vastu kaI paNa rIte jANavAmAM Ave to te alpa paNa levuM nahi. temaja cArane cerInA kAmamAM koI paNa rIte sahAya na karavI, tenuM nAma dattavrata-asteyavata. te vrata sujJa mANase barAbara pALavuM joIe. (12) vivecana-prathama graMthamAM vidyArthIonA dharma gaNAvatAM graMthakAre acArya' viSe kaheluM che ane atra parArthajIvana gALanArane asteyavrata grahaNa karavAne upadeza karatAM te viSe keTaluMka viziSTa kathana karavAmAM AveluM che. vidyArthIone mATe "acAya" nI vyAkhyA je kAMI hatI, te karatAM ghaNI AgaLa vadhelI vyAkhyA vAnaprasthAzramamAM manuSya grahaNa karavAnA asteya vatanI ApavAmAM AvI che. koInI kAMI paNa vastu tenA gharamAM ke mArgamAM paDI hoya to te corI karavAnA hetuthI kAyAe karI na levI eTaluM ja nahi, paNa mana ane vacanavaDe evI corI karavI nahi kiMvA karAvavI nahi e asteya vrata grahaNa karanAranI pratijJA hovI joIe. jana dharmamAM tene adattAdAna" kahe che. "adatta" eTale keIe nahi ApeluM tevuM ane AdAna" eTale grahaNa karavuM: koIe ApeluM na hoya evuM koI grahaNa karavuM te ja vratanI daSTie cArI che, evI vistRta vyAkhyA asteya vratanI thAya che. AhRtaM sthApitaM naSTaM vismRtaM patitaM sthitam / nAdadItA'svakIyaM svamityasteyamaNubratam // arthAta-koInuM haraNa karI lAveluM, mUkeluM, khovAeluM, vismRta thaeluM paDI gaeluM ke rahI gaeluM koI bIjAnuM dhana grahaNa karavuM te aya nAmanuM aNuvrata che. paraMtu A vrata grahaNa karanAra upara te saMbaMdhI bIjo Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 32 pharamAne zAstrakAre karelAM che. koI asteya vrata grahaNa karanAra vaha ke huM kAMI cerI karatuM nathI paraMtu corAI AvelI vastune vepAra karuM chuM, kiMvA cerane tenA dhaMdhAmAM sagavaDa karI ApuM chuM kiMvA vepAramAM vadhAre lAbha meLavavA mATe ochuM ApuM chuM ane vadhAre lauM chuM, te evA badhA prakArone zAstrakAre ja nahi paNa rAjanItikAre corI kahI che ane tene mATe zAstramAM zAsana pharamAveluM che. hAlanI sarakAra paNa evAM kAryone rAjyane aparAdha lekhe che e jANItI vAta che. kahyuM che ke - caurazcaurArpako maMtrI bhedajJo kvaannkkryii| annadasthAnadazceti cauraH saptavidhaH smRtaH // arthAta-cora pita, corane sAdhane ApanAra, cera sAthe maMtraNA karanAra, corane bheda jANanAra, cerelI vastu kharIdanAra, cerane anna ApanAra ane cerane sthAna ApanAra e sAte prakAranA cera kahevAya che. ATalA ja mATe mana, vacana ane kAyAe corI nahi karavA-karAvavA uparAMta graMthakAra cerAelI vastu nahi rAkhavAno ane corInA kAmamAM corane sahAya nahi karavAne bodha Ape che. jana dharmamAM tenA pAMca aticAro kahelA che e aticAra TALavAnI sAthe asteyavrata grahaNa karavuM evuM kahevAna graMthakArane Azaya che. e aticAre nIce pramANe kahelA che - stenAnuzA tadAnItAdAnaM vairuddhagAmukam / pratirUpakriyAmAnAnyatvaM vA steyasaMzritA // arthAta-corane AjJA karavI, corInuM dravya levuM, rAjAe niSedha karela vyApArAdi AcaravuM, eka vastumAM bIjI vastu bheLaseLa karIne vecavI, ane kheTAM tola-mApa rAkhavAM e badhA asteya vratanA deSa che. duSTAta-je doSa upara jaNAvelA che te deSa karanArA cere upara hAlamAM badhA dezomAM kAyadA cAlI rahelA che. hiMdustAnamAM aphINa jevA padArtha upara sakhta jakAta nAMkhavAmAM AvelI che tethI keTalAke mALavAmAMthI chUpI rIte aphINa lAvI vece che ane kamANI kare che, paraMtu A Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cerIne aparAdha zikSAne pAtra Thare che. hAlamAM amerikA deze pitAne tyAM pIvAnA dArUno vepAra baMdha karyo che ane tenI pedAza temaja paradezathI thatI AyAta baMdha karI che. chatAM keTalAka rAjyasattAnI virUddha paDI corI-chupIthI dArU banAve che, corI chUpIthI vece che ane pIe che; eTaluM ja nahi paNa paradezathI dArUnAM pIpanAM pIpa sTImaramAM Ave che ane rAjyasattAne tenI khabara maLatAM evI sTImaramAMno mAla japta karI dariyAmAM homI devAmAM Ave che, ane mAla AyAta karanArAone zikSA karavAmAM Ave che. (12) [ have cothA brahmacarya vrata athavA zIlavrata viSe vistRta vyAkhyAna karavAmAM graMthakAra ughukta thAya che. ] rAvaryavrata | zarU ! syAdADhathai yadi sarvathA svamanaso brahmavrataM gRhyatAM / nocedekanijastriyaiva satataM santoSavRttirvarA // saMparko'pi parastriyA na kudhiyA kAryaH sdaacaarinnaa| strIpuMsobhayazIlarakSakamidaM proktaM caturtha vratam // brahmacarya vrata. bhAvArtha-je pitAnA mananI pUrepUrI daDhatA hoya te sarvathA brahmacarya vrata grahaNa karavuM. je teTalI daDha vRtti na hoya to svadArA saMtoSa vRtti rAkhavI arthAta pitAnI strIthI ja saMtoSa rAkhavo. sadAcArI mANase kubuddhithI parastrIno sparza sarakho paNa na kare. strI ane puruSa baMnenA zIlanuM rakSaNa karanAra e cothuM vrata-brahmacarya vrata zAstrakAroe kahyuM che. (13) vivecana-sAmAnya rIte vidyArthI avasthA ane gRhasthAzrama pUro karyA pachI trIjI avasthA eTale vAnaprasthAzrama kiMvA sevAzramamAM manuSya paDe che ane e avasthAmAM je manuSyanI mAnasika daDhatA hoya to teNe mAvajIvana brahmacarya dhAraNa karI levuM joIe. bhogapabhogane yuvAvasthAne kALa vyatIta thaI gayA pachI preDhAvasthAmAM je manuSya daDha vicAra kare to Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 tene mATe e vratanuM grahaNa yuvAvasthA jeTaluM muzkela thaI paDatuM nathI. AhAra, nidrA, bhaya ane maithuna e cAra vadhAryA vadhe che ane ghaTADavAM ghaTe che. je vakhate viSayavRtti ghaTADavAne sugamya kALa Ave te vakhate te ghaTADavAnI taka javA denAra potAnA jIvanane amUlya kALa gumAve che. viSayAbhilASA jyAMsudhI heAya tyAMsudhImAM ja tenuM damana karavuM e hitAvaha che--sAcuM vrata che; vRddhAvasthAmAM deha jarjarita thAya, sAMgopAMga zithila thaI jAya ane bhAgazakti nAza pAme, tyAre vRddhA nArI pativratA nI peThe brahmacarya vrata grahaNa karavuM te e vratapAlananA kharA AdhyAtmika lAbha gumAvavA kharAbara che. teTalA mATe graMthakAra sUcave che ke jo mananI dRDhatA haiAya te A avasthAmAM strI-purUSe brahmacarya vrata aMgIkAra karavuM ja; paNa je mana ni`La hAya, teA pachI purUSe svadArasASa vrata ane strIe svapatisatASa vrata aMgIkAra karavuM, e sadAcArI strIpurUSane parama dharmI che. svastrIne A avasthAmAM tyAga karavA e brahmacarya vrata che. svastrIne mATe chUTa rAkhI parastrI grahaNa nahi karavAmAM paNa brahmacarya vrata raheluM che; parantu e vrata aMgIkAra nahi karatAM pApanA dvArane meAkaLuM rAkhavuM ane pachI bhale e pApa na karavuM ethI vratagrahaNane AdhyAtmika lAbha manuSyane thatA nathI. kahyuM che ke-- yaH svadAreSu saMtuSTaH paradAraparAGmukhaH / sa gRhI brahmacAritvAdyatikalpaH prakalpate // arthAt--je manuSya potAnI vivAhita strImAM saMtuSTa thai parastrIthI vimukha rahe che, te gRhastha chatAM paNa brahmacArIpaNAthI yati samAna kahevAya che. A uparathI eTalu` samajavAnuM che ke adaDha manavALAe paNa svadArasatASa vrata grahaNa karavAmAM pachAta rahevuM joie niha. zakA--je strI ke purUSe pAtAnI pahelI be avasthAmAM kadApi kumArge gamana karyuM na hoya, te strI ke purUSe A trIjI avasthAmAM e trata grahaNa karavuM tene artha zuM evA na thAya ke te vakhata sudhI temaNe yatheccha chUTa Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa bhAgavI hAvI joie ane have ja tee vratathI adhAva! mAge che? tethI lokeAmAM zuM temanI apakIti na thAya ? samAdhAna--nA. jeNe kadi apavitra AcaraNa karyuM ja nathI teNe paNa vrata teA grahaNa karavuM ja joie, kAraNake annatI tarIkenI avasthAmAM temaNe bhale parapurUSagamana ke parastrIgamana karyuM na hoya, parantu temaNe vANI ane manathI ghaNI vAra abrahma sevyuM heAya e banavAjoga che. vrata grahaNa karavAthI mana ane vANIne e mArga paNa baMdha e beu mArgo baMdha thAya che tyAre ja brahmacaya vratane iMdriyadamanane! parama lAbha maLe che. kAyAthI abrahmacaya nahi sevanAra e vrata grahaNa karavAthI mana ane vANI upara paNa aMkuza mUkavAne taiyAra thAya che ane tethI samAjamAM tenA bhUtakALanA jIvana mATe apakIti thavAne saMbhava nathI. graMthakAra kahe che ke sampApi pazciyA na SiyA jArca: sAcAranA eTale ke duSTa buddhithI parastrIne sparza paNa sadAcArI manuSya na karavA joie; temAM kAyA uparAMta manane paNa saMyamamAM rAkhavAne ja hetu rahelA che. thAya che ane jyAre AdhyAtmika lAbha puna: za'kA--je purUSa eka karatAM vadhAre srAene paraNyA hAya te potAnI badhI strIe ne svadArasaMteSa vrata grahaNa karavAthI bhegavI zake ke kema ? samAdhAna--mAgavI zake. vAr zabda saMskRta che mahuvacanamAM ja vaparAya che, eTale eka karatAM vadhAre rAjAe paNa svadArasaMtoSa vrata grahaNa karI zake. ane te haMmezAM strIe! paraNanAra puna: zakA--koi purUSa parastrIne grahaNa karavAnuM vrata le, parantu vezyA jevI sAmAnya strI ke je parastrI-pArakI patnI nathI, tene amuka kALa sudhI svastrI karIne rAkhe te! tenA svadArasaMteASa vratanuM khaMDana thAya ke nahi ? samAdhAna--avazya khaMDana thAya. evI strI ghara na kahevAya, kAraNake te dharma patnI hAtI nathI--dharmavidhipUrvaka tenuM pANigrahaNa karavAmAM AveluM hatuM nathI. hAlanA samayamAM--aMgreja sarakAranA rAjyamAM lagna, talAka, Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAra ityAdine lagatA citra-vicitra kAyadA thayA che ane temAMnA koI kAyadAnI rUe evI rakhAtane kadAca mRta patine vAraso maLe kiMvA evI rakhAtane putra korTamAM laDIne janakanI mIlakatamAMthI bhAga paNa meLave, chatAM evI dharmavidhithI nahi paraNelI strI vezyA tulya ja gaNAya che. AvI AvI aneka zaMkAo kutUhalIene thayA karatI hovAthI zAstrakAre A vratanA pAMca aticAro-doSo paNa jaNAvyA che ane e deze e vrata grahaNa karanAre tyajavA Avazyaka TharAvyA che. ityarAttAgamo'nAttAgatiH paravivAhanam / madanAtyAgraho'naMgakrIDA ca brahmaNi smRtA // arthAta-ghoDA kALa mATe koIe rAkhelI strIne samAgama, koIe nahi grahaNa karelI evI strIne (potAnI sAthe vevIzALa karyuM hoya tevI kumArikA athavA vivAhita paNa alpa vayanI bALAno) samAgama, pArakA vivAhanI goThavaNa, bhogavilAsamAM tIvra anurAga ane anaMgakrIDA e brahmacarya vratanA pAMca doSo che. mAtra vratamAM karelA vidhAnane zabdazaH vaLagI rahIne anAcAra sevavAnI chUTa vrata dhAraNa karanArane na maLe ane upara jaNAvI tevI zaMkAone upasthita karavAnuM kAraNa na rahe teTalA mATe A doSonuM kathana karavAmAM AveluM che. brahmacarya vrata kiMvA svadArasaMtoSa vratane lAbha manuSyane tyAre ja maLe ke jyAre te A daSothI dUra rahe. thaDA kALa mATe rAkhelI vezyA ke aparigrahita bALA sAthe samAgama ahitakara che e te spaSTa ja che. zAstrakAra jema tenI manAI kare che tema samAja paNa tenI apakati kare che. aparigrahita bALA sAthenA samAgamanI te rAjyano kAyado paNa manAI kare che. potAnA saMtAna sivAya bIjAMonAM bALakone vivAha goThavI ApavA te gRhasthAzramamAM vyavahArane mATe kadAca koI Avazyaka mAnatuM hoya, tepaNu vAnaprasthAvasthAmAM te ethI virakta thavuM ja yukta che. parastrInA sevanathI jevA zArIrika ane Atmika geralAbha thAya che tevA ja geralAbha ati strI sevanathI ane viSayaphrIDAthI thAya che. "bhAvA prakAza" nAme vaidakanA graMthamAM kahyuM che ke Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 zUlakA sajvarazvAsakA pAMDyAmayakSayAH / ativyavAyAjjAyante rogAzcAkSepakAdayaH // arthAta- strIsevana vA ukhAthI zUNa, DAsa, 2, zvAsa, dezatA, pAMDurega, kSaya ane AMcakI vagere vAtare!ga thAya che. tevI ja rIte AsanAdi vaDe thatI anaMtakrIDA paNa viSayavRttine vadhAranArI ane deha temaja AtmAnuM ahita karanArI che. jeNe jIvanamAM parastrIgamana karyuM na hoya hatAM. vrata dhAraNa karyuM na heAya te AvA deje! karavAnI chUTa bhegavavA tatpara rahI zake che, parantu vrata dhAraNa karyAM pachI A deje! tene tyajavA paDe che, eTale vrata dhAraNa karanAra ane vrata dhAraNa na karyAM chatAM potAnA manathI parastrI tyajavAne niyama karanAra vacce ghaNuM aMtara rahe che. pUrve ApavAmAM AvelI zaMkAnuM vizeSa nIrasana e rIte thAya che. (13) [ have pachI e kSeAkAmAM graMthakAra zIlannatanI AvazyakatA darzAvatAM tene bhahimA gAya che. ] zIlavratasyAvazyakatA / 14 / 15 // vyartha mAnavajIvanaM savibhavaM zIlaM vinA zobhanaM / vyarthA zIlaguNaM vinA nipuNatA zAstre kalAyAM tathA // vyartha sAdhupadaM ca nAyakapadaM zIlaM yadA khaNDitaM / sevAdharmasamAdaro na sulabhaH zIlavataM cAntarA // pRthvI satpuruSaM vinA na rucirA candraM vinA zarvarI / lakSmInaguNaM vinA vanalatA puSpaM phalaM vA vinA // Adityena vinA dinaM sukhakaraM putraM binA satkulaM dharmo naiva tathA dhRtaH zrutadharaiH zIlaM vinA zobhate // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 zIlavratanI AvazyakatA. bhAvArtha-jIvanane zobhAvanAra zIlaguNa vinA vaibhavanI sAthe manudhyanuM jIvana maLyuM hoya paNa te vyartha che. zIla-brahmacaryanA guNa vinA zAstramAM ane kaLAmAM nipuNatA meLavI hoya to paNa te vyartha che. je zIla khaMDita karyuM to sAdhunI padavI ke nAyaka padavI meLavI hoya to te paNa vyartha che. zIlavrata na hoya to sevAdharmano Adara ja thaI zake nahIM. jema saMpurUSa vinA pRthvI, candra vinA rAtri, dAnaguNa vinA lakSmI, phUla ane phaLa vinA vanalatA, sUrya vinA divasa, sukhakArI putra vinA kula-vaMza zobhato nathI, tema zAstravettAe paNa dhAraNa karela dharma zIla vinA zebhato nathI. (14-15) vivecana-zIlavata-brahmacarya vrata nahi dhAraNa karanAranuM citta lAlacane vaza rahetuM hovAthI tenAmAM aneka doSone prAdurbhAva thAya che, e niHsaMzaya che. zIlavrata e abrahmacaryamAM nahi paDelAne mATe paNa avazyaka che ane baMdha dvAranI argalAnI garaja sAre che. e vrata vinA aneka catura purUSa paNa viSayanI aMdhArI khADImAM paDyA che ane kharAba khasta thayA che; ane temAM kAMI Azcarya nathI. viSayAtamanuSyANAM duHkhAvasthA daza smRtaaH| pApAnyapi bahUnyatra sAraM kiM mUDha pazyasi // arthAta-viSayapIDita manuSyanI daza duHkhada avasthA thAya che ane temAM anaMta pApa raheluM che. A daza avasthA kaI ? (1) amuka strIne abhilASa, (2) te maLaze ke nahi maLe tenI ciMtA, (3) tenuM punaH punaH raTaNa, (4) tenuM guNakIrtana, (5) udvega, (6) vilApa, (7) unmAda, (8) rogotpatti, (9) jaDatA, (10) mRtyu. jyAre viSayavikAra anukrame manuSyanI AvI durdazA kare che, tyAre game tevo catura purUSa hoya, nAyaka hoya, sAdhupurUSa hoya, kiMvA graMthakAra kahe che tema mRtadhara hoya arthAta jeNe aneka zAstragraMtho vAMcIne puSkaLa jJAnabhaMDAra pitAnA magajarUpI saMdUkama bharI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 rAkhyo hoya, to paNa te avanatinI khADImAM paDe temAM zuM Azcarya che? evA manuSyanI buddhinI ke jJAnanI kazI kIMmata nathI, to tenI IhalekanI padavInI, tenA vaibhavavilAsanI, tenI kItinI zI kiMmata hoI zake? viSayavikArane vaza thaelA moTA moTA rAjAonAM rA bhAMgIne bhUko thaI gayAM che ane temanA rAjamukuTa dhULamAM ragadoLAyA che. viSayI vidvAnanI vidyA tRNavata manAI che ane IhalokamAM temane sUvAne sAthe paNa maLyo nathI. viSayI dhanavAnanA dhanane viSatulya samajI raMkajano paNa tenI samIpe TUkatA nathI, ane viSayI sAdhuo ke dharmAcAryo sAkSAta svarge janAruM vimAna batAvatA hoya to paNa DAhyA ne tenuM moM jovA IcchatA nathI. eka zIlatrata vinA manuSyanA sarva guNa ane viziSTatAo tRNavata manAya che. viSayI manuSyane cAbakhA mAratAM kavi brahmAnaMde yogya ja kahyuM che ke - panaghaTa beThe pana khevatA he, mukha jevatA he paniyAriyAM, dIna rena mAya bIca bhUla gayA, khuzI khyAla kiyA nitya khyAriyAMka citta phATa gayA badaphela cale, bAra ThelatA he gharabAriyAMkA, brahmAnaMda kahe tekuM duHkha lAge, paNa mukha to rAga paMjAriyAMkA. daSTAMta-samudradatta nAmano eka vaNika pitAnI zIlavatI nAmanI strIne mUkIne samabhUti nAmanA eka vidvAna brAhmaNanI sAthe paradeza gaye... brAhmaNa paradezamAM thoDo vakhata rahIne pAchI pitAne nagara Avyo ane samudradattane pitAnI strI uparano patra leto Avyo. A khabara thatAM zIlavatI pitAnA patie mokalelo saMdezAne patra levA samabhUtine ghera gaI; paNa samabhUtinI buddhi zIlavatInI suMdaratA joIne caLI gaI ane tenI vidvattA baLI gaI eTale teNe potAnI duSTa IcchA pUrI karavAnI zarate patra ApavAnI hA kahI. catura zIlavatI vicArIne bolI ke "pahele pahere tamAre mAre tyAM AvavuM. pachI te nagaranA senApati pAse gaI, ane tene kahyuM ke somabhUti mArA patine saMdezapatra lAvyo che paNa mane ApatA nathI. senApatinI buddhi paNa bagaDI ane teNe paNa kahyuM ke mArI IcchA pUrI kare to samabhUti pAsethI patra apAvuM. tene bIje pahere Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvavAnuM AmaMtraNa ApIne zIlavatI maMtrI pAse gaI. maMtrIe paNa evI ja mAMgaNuM karI eTale tene trIje pahore A vAnuM kahI te rAjA pAse gaI. rAjAe paNa evI prArthanA karI eTale zIlavatI tene cothe pahore AvavAnuM kahI ghera AvI. teNe potAnI sAsu sAthe saMketa karyo ke tamAre mane cothe pahore bolAvavI. pahele pahore brAhmaNa Avyo tenI sAthe snAna pAnamAM ja pahelo prahara nirgamana karyo, eTalAmAM senApati Avyo. tene zabda sAMbhaLatAM ja . brAhmaNa kaMpavA lAgyo. zIlavatIe tene eka moTI peTInA khAnAmAM pU. e ja pramANe senApati, maMtrI ane rAjA anukrame AvyA ane zIlavatIe temane paNa peTInA jUdA jUdA khAnAmAM pUryA. A pramANe cArene pUrIne havAre te rUdana karavA lAgI, eTale tenA kuTuMbIo ekaThA thayA. zIlavatIe temane kahyuM ke mArA svAmInuM maraNa thayuM che evA mane khabara maLyA che. e pramANe samudradatta aputra maraNa pAmyAnI khabara jANe kuTuMbIo anukrame senApati, maMtrI ane rAjA pAse gayA paNa te kaI maLyA nahi eTale te rAjakumAra pAse gayA ane kahevA lAgyA ke samudradatta zeTha paradezamAM aputra maraNa pAmyA che mATe temanI mIlakata A5 grahaNa kare. kumAra zIlavatIne ghera Avyo ane zIlavatIe tene pelI peTI soMpI dIdhI. peTIne rAjabhuvanamAM laI jaIne uDAvI te mAMhethI rAjA, maMtrI, senApati ane brAhmaNa nIkaLyA ! rAjA eTalo zaramAve ke te rAjya cheDIne vanavAsI thaI rahyuM. pachI kumAre maMtrI, senApati ane brAhmaNane daMDa deI dezapAra karyA tathA zIlavatInI prazaMsA karI. vrata nahi dhAraNa karavAthI moha ke pralobhanathI manuSyanI buddhi bagaDatAM vAra lAgatI nathI ane te vakhate brAhmaNanA jevI vidvattA, senApatinA jevuM zArya, maMtrInA jevI dakSatA ane rAjAne je adhikAra e kazuM kAma lAgatuM nathI : temaja apakIti thayA pachI te badhuM keDInI kIMmatanuM lekhAya che, tethI e vrata dhAraNa nahi karanAra sevAdharmamAM praveza paNa karI zake nahi ema kahevAno A zlokano tema ja A dAMtane hetu che. (14-15) ( [ indriyanI paravazatAmAM kevuM duHkha raheluM che teno khyAla ApavA mATe nIceno leka nirmAyale che. ] Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizthAvarakuham | 26 / ekaikendriyapAravazyanihatA matsyAH pataGgA mRgaa| - dRzyante kila durdazAmupagatA bhRGgAzca hastyAdayaH // ye paJcendriyakAmabhogavivazA naktaMdivaM lampaTA-: steSAM syAdiha kA dazA parabhave sthAnaM ca labhyaM kimu|| ' indriyanI paravazapaNAnuM du:kha bhAvArtha-mAtra ekeka IndriyanI parAdhInatAthI haNAyela matsya, pataMga, mRga, bhamarA ane hAthI Adi prANIo durdazAmAM paDelA jovAmAM Ave che tyAre je manuSya pAMca indriyanA kAmabhegane vaza thayela hoIne rAta divasa viSayalaMpaTa rahe che temanI A bhavamAM zuM dazA thaze ane parabhavamAM kevuM sthAna prApta thaze ? (16) vivecana--jihavAnA svAdane vaza thaeluM mAchaluM dhIvaranI jALamAM khAvA jAya che eTalAmAM te temAM pakaDAI prANa khue che. dIpakane tejanA aMbArarUpa joI AnaMda anubhavatuM pataMgIyuM tene maLavA doDe che ane temAM ja paDIne bhasmIbhUta thaI jAya che. madhura vAdyasvara sAMbhaLIne mugdha thaela kasturI mRga pArAdhinI najIka ne najIka jaI chevaTe tenA phAMsAmAM phasI paDI jIva gumAve che. madha cUsavAno lobhI bhramara svAdekiyanI paravazatAmAM phasAI kamaLamAM paDyo rahe che ane sAMja paDatAM kamaLa bIDAya che eTale temAM keda purAI rahe che ane AkhI rAta kedamAM rahyA pachI sahavAre kamaLa ughaDe te pahelAM to hAthI sarovaramAM pANI pIvA Ave che tyAre te kamaLa khAI jAya che ane te sAthe keda thaelo bhramara paNa hAthIno barAka bane che. punaH hAthI paNa lIluM ghAsa khAvAnA lebhathI zikArIonI khADamAM phasI paDI mRtyunA mukhamAM homAya che. A badhAM nAnAM moTAM prANIo koI jIbhanA, koI AMkhanA, koI kAnanA, koI tvacAnA ityAdi eka eka IdriyanA paravazapaNane lIdhe duHkhI thAya che, tyAre viSayalaMpaTa Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya te pAMce IdriyanI paravazatAne anubhave che. strInuM seMdarya joIne netranI, strInA zabdo zravaNa karIne tenA mAdhurya pAchaLa kAnanI, tenA sparzasukha--AliMganAdithI tvacAnI, tenA dehamAMthI nIkaLatA tathA tenA suvAsita kezamAMthI nIkaLatA ane madAnvita kare tevA gaMdhathI nAsikAnI ane tenA hastathI grahaNa karelA Asava-tAMbulAdithI jivAnI paravazatAne anubhavatA kAmI jana pitAnI sarva ikiyenI zaktione viSayanA agnimAM Ahati banAve che e spaSTa ja che. evA janonI IhalokamAM ane paralokamAM durdazA thAya temAM zuM Azcarya che ? dRSTAMta-IhalokanI durdazA dAkhavanArUM muMjarAjAnuM kathAnaka ahIM upayogI thaze. muMja mALavAna rAjA hato. sarasvatIne parama sevaka hoI vikalziromaNi manAto hato. te evo vIra hato ke karNakaTanA rAjA tailapane teNe soLa vAra harAvyo hato. te e svarUpavAna hato ke tene leke "pRthivIvalabha' kahetA! te gIta-vAdyAdi kaLAomAM nipuNa hato. AvA guNo, A adhikAra ane AvI vidattA chatAM te vilAsapriya ane viSayI hatA. muMje tailapane soLa vAra harAvyA chatAM abhimAnane ghoDe caDelA muMjane tailape sattaramI vAranA yuddhamAM harAvyo ane keda pakaDyo. tailape tene eka ekAMta makAnamAM kedamAM rAkhyo. "prabaMdha ciMtAmaNi" mAM jaNAvyA pramANe tailapanI vidhavA bahena mRNAlavatI muMjanI tapAsa karavAne tenA kedakhAnAmAM avAranavAra jatI. evAmAM beu vacce prema joDAyo ane kedakhAnAmAM rahyo rahyo. paNa muMja viSaya bhogavavA lAgyo. A bAjue mALavAnA maMtrI rUdradAme gAma bahArathI muMjanA kedakhAnA sudhI suraMga khodI ane muMjane te dvArA nAsI javAnI sagavaDa karI ApI. paraMtu kAmadevathI je paravaza thaelo che evA muMje mRNAlavatIne sAthe levAne A vAta tene kahI ane mRNAlavatIe dage karI pitAnA bhAIne muMjanA saMketanI vAta kahI dIdhI; tethI nAsI jatAM muMja pakaDAye. tene baMdIne veze AkhA gAmamAM pheravI zuLIe caDAvI mArI nAMkhavAmAM AvyuM. paraMtu vidhinI gati kevI akalita che? IhalokamAMthI tene nAza thayo to paNa tenI durdazA to cAlu ja rahI! evI vArtA che ke, Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMjane zALAe caDAvyA pachI tenuM muDaduM kAgaDA-kUtarA khAI gayA ane hADakAM rajhaLatAM paDyAM. eka vAra eka vaNika lAMbA pravAsethI AvatAM e bAjuethI nIkaLyo ane teNe muMjanI parI joi. e khoparI para "zuM vItI zuM vItaze?" evI reSAo teNe joi. vaNikane vicAra che ke rAjA muMja upara ghaNuM vItyuM ane chevaTe te mUo tathA tenI khoparI rajhaLatI thaI, chatAM hajI vItavAnuM zuM bAkI rahyuM haze? AthI teNe kutUhalanI khAtara e khoparI uMcakI lIdhI ane potAnA gharamAM eka peTImAM te mUkI. vaNika reja traNa cAra vAra peTI ughADIne parI jete, evA hetuthI ke-vaLI tenA para kAMI navuM vItaka vItyuM che? vaNikanI strI AzcaryathI vicAratI ke pitAne svAmI paradezathI evuM zuM kamAIne lAvyA che ke jenAM roja traNa-cAra vAra darzana kare che ane mArAthI gupta rAkhe che ? eka vAra svAmIne bahAra gaela joIne strIe peTI ughADI ane khoparI joI. hADakA jevI apavitra vastune A rIte rAkhI tenAM darzana karavAnI svAmInI Teva upara gusse thaelI strIe e boparI temAMthI kADhI lIdhI ane khAMDIne tene bArIka bhUka karyo. pachI tene dUdhamAM ukALIne tenI bAsudI banAvI pitAnA svAmInA bhajanasamaye te pIrasI. vaNika svAde svAde te khAI gayo. khAI rahyA pachI teNe peTI ughADI ane joyuM te parI na maLe! teNe strIne te saMbaMdhe pUchayuM ke "pelI khoparI kyAM gaI ? " strIe javAba Ape ke tamArI pAse ja che." vaNika samaye nahi eTale punaH pUchatAM strIe potAnA gussAnI ane pote banAvelI bAsudInI vAta kahI tathA jaNAvyuM ke bAsudI tame khAdhI che mATe khoparI tamArI pAse che ema huM kahuM chuM. A sAMbhaLatAM ja vaNikane sUga utpanna thaI ane tene jerathI ulaTI thatAM bAsudI mukhavATe bahAra nIkaLI gaI ! ! aho viSayavilAsI muMja ! tuM zatrune hAthe keda pakaDAye, kedamAM purAya tyAM vilAsamAM DUbI baMdIne veze bhIkha mAMgato ghera ghera rakhaDyo, zaLIe caDyo, ane tArAM hADakAMno bhUke thaI, te paNa vaNikanA peTamAMthI uchaLIne bahAra nIkaLI paDyo ! ! AthI vadhAre moTI IhalokanI durdazA bIjI kaI hoI zake ? (16) [ have pachInA be kalAkamAM graMthakAra zIlavrata pALavAno bAhyopacAra darzAve che.? Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja brahmacaryavratapAlanamaryAdA / 17 / 18 // naiva kvApi dRzA'nyayoSitamaho pshyedyogyecchyaa| dRSTA cedbhaginIyamasti jananItyevaM drutaM bhAvyatAm // no hAsyaM samametayA na ca kadA'pyekAntasaMbhASaNaM / na krIDA na sahAsanaM na calanaM kArya vratArohaNe // sevyaM mAdakavastu no rasabhRtaM bhojyaM na vA nityazodadhyAnmohakavastrabhUSaNabharaM no vAGgazuzrUSaNam // kuryAdindriyanigrahArthamucitaM parvAnusAraM tapo / yadyat kiM bahunA'sya zuddhi janakaM tattadvidheyaM punH|| brahmacarya vrata pALavAnI maryAdA bhAvArtha-jene brahmacarya vrata pALavuM hoya teNe koI paNa sthaLe ayogya IcchAthI parastrI tarapha najara na karavI joIe. kadAca najara gaI to "A mArI mAtA che ke bahena che' ema bhAvanA karavI joIe. vaLI parastrI sAthe hAsya-mazkarI na karavI, ekAMta saMbhASaNa na karavuM, gamata krIDA na karavI, eka Asane tenI sAthe besavuM nahi, temaja mArgamAM tenI sAthe ekalA cAlavuM nahi, mAdaka vastunuM sevana na karavuM, dareja sarasa sarasa bhojana na karavuM, mohaka vastro ane mehaka AbhUSaNo dhAraNa na karavAM, zarIranI vibhUSA na karavI, iMdriyonA nigrahane mATe parvane divase gya tapa karavuM; vadhAre zuM kahevuM! je je kAraNathI zIlavata barAbara paLe te te dareka anukAna karavuM joIe. (17-18) vivecana-eka sthaLe brahmacArInI vyAkhyA karatAM kahevAmAM AvyuM che ke brahmacArI sa vizeco ja punarvaghoTa: | arthAta-sAMkaLathI bAMdhelA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gheDAnI peThe je brahmacarya pALe che te brahmacArI kahevAtuM nathI, paraMtu je IcchApUrvaka brahmacarya pALe che te ja brahmacArI kahevAya che. A ukti satya che, paraMtu jeo mAnasika zaktimAM durbaLatA dharAvatA hoya teonA bhAva AsapAsanA vAtAvaraNathI viparIta banI jatAM vAra lAgatI nathI ane teTalA mATe kRtrima paNa nirdoSa upAyo dvArA brahmacarya jALavI rAkhavuM e koI paNa rIte ayukata nathI. eka vezyAnA gRhasamIpe vasIne cAtumasa gALI brahmacarya pALavuM e mAnasika zaktinI paramAvadhi che e kharuM che, paraMtu svAmInArAyaNa saMpradAyanA AdipurUSe pharamAvyuM che ke strI jAti bhaNI dRSTi karatAM meha utpanna thavAno saMbhava hovAthI tenI bhaNI daSTipAta ja na karavo ane e rIte mAnasika, vAcika ane kAyika brahmacarya pALavuM, e utaratI paMktinI mAnasika zaktithI paNa paLAeluM zuddha brahmacarya che e niHsaMzaya che. e saMpradAyanI zikSApatrImAM kahyuM che ke naiSThikavratavaMto ye vrnninomdupaashryaaH|| taiH spRzyA na striyo bhASyA na na vIkSyAzca tA dhiyA // arthAta-naSThika brahmacArIoe strImAtrane sparza na kare ane strIo sAthe besavuM nahi ane jANI joIne te strIo sanmukha jevuM nahi. tAsAM vArtA na karttavyA na zravyAzca kadAcana / tatpAdacArasthAneSu na ca snAnAdikAH kriyAH // arthAta-te strIonI vArtA kayAre paNa karavI nahi tathA sAMbhaLavI nahi ane je sthAnakamAM strIo AvajA karatI hoya te sthAnakamAM snAnAdika kriyA karavA javuM nahi. na zrIpratikRtiH kAryA na spRzyaM yoSito zukam / na vIkSyaM maithunaparaM prANimAtraM ca terdhiyA // athota-temaNe strInI pratimA na karavI ane strIe potAnA zarIra upara dhAraNa kareluM vastra tene aDakavuM nahi ne maithunAsakta pazupakSI Adine jANIne jevAM nahi. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 A hetupUrvaka graMthakAre brahmacarya vrata pALavAnA keTalAka khAdyopacAra darzAvelA che, jevA ke viSayI dRSTithI parastrI tarapha tevuM nahi, parastrI sAthe hAsya--vinAda karavA nahi, kAmane uddIpta kare tevA mAdaka padArthonuM sevana karavuM nahi, ekAMtamAM parastrI sAthe saMbhASaNa karavuM nahi, ramata-gamata karavI nahi, parastrI sAthe eka Asane besavuM nahi ke mArgomAM sAthe sAthe cAlavu nahi, zarIra para mehaka AbhUSaNeA karavAM nahi, IMdriyanA damana arthe ceAgya tapazcaryAM karavI, sarasa bhe!jatA karI iMdriyAne mhekAvavI nahi, ityAdi. AvA khAdyopacAra pALanAranI sthiti kAMi bAMdhelA gheADAnA jevI heAtI nathI e samajI zakAya tema che. AMdhelA gheADA tA pArakAne vaza che, parantu evA khAdyopacArathI brahmacarya pALanAra potAnA vrata ke pratijJAne vaza heAya che ane vrata ke pratijJA tenA maneAnizcayanA ja phaLarUpa hAi vastutaH tenuM brahmaca svavazatAne lIdhe ja janmeluM gaNAya che, gheADAnA jevI paravazatAne lIdhe nahi. A blekemAM vAnaprastha thavA IcchatA purUSane parastrI sAthenA vananA saMbaMdhamAM je khAdyopacAra sUcavavAmAM AvyA che, tenA jevA bAhyopacAra eka saMsAratyAgI munine sa` strIenA saMbaMdhamAM uttarAdhyayana sUtramAM sUcavavAmAM AvelA che : - iha khalu therehiM bhagavaMtehiM dasa baMbhacera samAhiThANA pannattA / je bhikhkhU soccA nisamma saMjamabahule saMvarabahule samAhibahule gutteguttidie guttabaMbhacArI sayA alpamatte viggA / arthAt-jaina dharmamAM zrI vira bhagavAne brahmacaryanAM daza samAdhisthAna prarUpyAM che, jenuM zravaNa karavAthI ane samajavAthI sAdhu saMyama ane saMvarane viSe sudRDha rahI zake che, potAnuM citta sthira rAkhI zake che, traNa guptie surakSita rahI zake che, pAMce indriyAne kAbUmAM rAkhI zake che, brahmacaya pALI zake che ane sadAsadA apramatta vicarI zake che. A daza samAdhisthAna nIce mujaba jaNAvelAM che. (1) zayana-- -Asane mATe strI, pazu tathA napu sakathI vyApta sthAnanA upayoga karavA nahi, (2) strI viSenI zRMgArI vAtacIta karavI. nahiM, (3) strInI sAthe dhAraNa rAja Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 eka ja Asane besavuM nahi, (4) strInA seMdarya tarapha najara karavI nahi ke saMdaryanuM ciMtana karavuM nahi, (5) paDadAne athavA divAlane AMtare rahIne strInAM kalaha, rUdana, gIta, hAsya, vilApa Adi zabda sAMbhaLavA nahi, (6) potAnA gRhasthAzramamAM pUrve strI saMgAthe je bhoga bhogavyA hoya te saMbhAravA nahi, (7) ghIthI lacapacato AhAra karavo nahi, (8) ati khAnapAna sevavuM nahi, (9) pitAnA zarIrane vibhUSita karavuM nahi ane (10) zabda, rUpa, rasa, gaMdha tathA parzanI darakAra karavI nahi. A daza samAdhisthAne evAM che ke je jana dharmane kiMvA anya koI dharmane sAdhu muni yathAsthita pALe, te tenA brahmacarya vratane khaMDita thavAno samaya AvavA pAme ja nahi. sAdhuone mATe upayogI evAM liSTa baMdhano A graMthakAre vAnaprastha thavA IcchanArA sevAdhamane mATe nahi yojatAM teo pALI zake tevA upacAronuM ja darzana karAvavAno viveka darzAvyo che. (17-18). [ have parigrahanI maryAdA bAMdhavA mATenA pAMcamA vrata viSe kahevAmAM Ave che. ] __ parigrahamaryAdAvratam / 19 // vastUnAM dhanadhAnya bhUminilayAdInAM jgdrtinaaN| maryAdAkaraNaM mataM vratamidaM tRSNojaye paJcamam // nirvAhAya kuTumbinAM sukhatayA yAvanmitAvazyakaM / tasmAccAdhikasaMcaye kimu phalaM vyartha yupAdhirbhavet // - parigraha parimANa vrata, bhAvArtha -dhana, dhAnya, jamIna, ghara, pazu, nokaracAkara vagere aneka vastuo jagatamAM vidyamAna che tenI maryAdA karavI-hada bAMdhavI te pAMcamuM parigraha parimANa vrata kahevAya che. tRSNAne jItavAmAM A vrata upayogI thaI paDe che. alabatta, kuTuMbI gRhasthane amuka AvazyakatA rahe che, tethI kuTuMbane sukhe sukhe nirvAha thAya tenA mATe jeTalI jarUrIAta hoya teTaluM Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * meLavavuM ke teTalI chUTa rAkhavI te ThIka, paNa tethI vadhAre saMcaya karavAnuM zu phaLa che ? te te phrAkaTanI upAdhi ja gaNAya. (19) vivecanasRLAM iindhi maLa kSamAM ri mam ityAdi dhavacanAmAM upadezanA bhaDAra bharelA che, parantu te upadezane anusaravAnA mArgo paNa hAya che. tRSNAne kApI nAMkha, kSamA dhAraNa kara, madano tyAga kara, evA upadeza sAmAnya manuSyAne mAdaka thatA nathI, ane teTalA mATe dharmAcAryoe tenA kramAnugata mArgo nakkI karyAM che. tRSNAne kApI nAMkhavA mATe parigrahanI maryAdAnuM vrata upayAgI che. parigraha pAMca prakAranA che. dhanadhAnya, sAmAnya dhAtunAM vAsaNA vagere, pazue, jamIna tathA khetare tathA dhA vagere ane sAnuMrUpuM tathA javAhIraH A vastuene parigraha rUpe oLakhAvI che tenuM kAraNa e che ke saMsAramAM e vastue mAyAsvarUpe lalacAvanArI che ane jema jema te mAyAne vadhAre sevavAmAM Ave che, tema tema manuSya temAM vadhAre ne vadhAre baMdhAtA jAya che. pravRttine aMte manuSye nivRtta jIvana gALavuM joie, parantu A parigraha evA prakArane che ke tethI manuSyane nivRtti gamatI nathI ane atasudhI te saMsAranA kAma, krodha, lAbha, meha, mada tathA matsara rUpa DripumAM saDeAvAelA ja rahe che. A pAMcamuM vrata A badhAMne ekIsAthe tyAga karI devAnuM pharamAvatuM nathI, parantu e pratyeka vastunI maryAdA mAMdhavAnuM kahe che. AvI maryAdA khAMdhI devAthI eka leAbhI manuSyanI lAbhapittanI paNa hada baMdhAi jAya che ane tethI tenI tRSNA AgaLa vadhavAne badale tene saMtApanA AdhyAtmika anubhava thavA lAge che. keTalAkeAnI tRSNA evI vilakSaNa hAya che ke peAtAnA jIvanane| svalpa kALa zeSa rahe, tepaNa e svalpa kALamAMe peAtAne kADhyAdhipatinuM ke rAjAnuM pada ekAeka prApta thai javAnI AzA rahyA kare che ane tethI tee mAne che ke peAte e padanI prApti karyAM pachI ja parigrahanI maryAdA khAMdhaze; parantu kALane kAMi bharesA hAtA nathI. tee nathI e pada prApta karI zakatA ke nathI tavaDe parigrahanI maryAdA bAMdhI tRSNA nirAdha karatA ane tRSNAvaDe dheAelA ja maraNane zaraNa thAyache. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teTalA mATe ja kahyuM che ke, AvatI kAlanuM kAma Aje ane madhyAne karavAnuM hoya te savAre karavuM, kAraNake mRtyu enI rAha jotuM nathI ke eNe karyuM che ke nathI karyuM. AvA lobhI manoe samajavuM joIe ke potAnA kuTuMbanirvAha vagerene mATe jeTaluM dravya, jamIna, gharavakharI vagere joIe tenuM mApa kADhI, tenI maryAdA bAMdhI dIdhI hoya ane tyArapachI kadApi vizeSa dravya maLe to te dravyanA sumArga vyaya karavAthI ja puNyopArjana thAya ane manuSyajAtinI sevA thai zake. lebhI vRttinA manuSyothI vratanA baMdhana vinA papakAra thaI zakato nathI, tethI potAnI cittavRttinA doSane samajanArA DAhyA mANasoe kAMI satkArya karavAne vega maLe tevA hetuthI paNa parigrahanI maryAdA bAMdhavI yukta che. daSTAMta-kAMkarejanI najIkanA gAmamAM pethaDa nAmano eka ozavALa vaNIka raheto hato. te bahu daridra hato. teNe dharmaghoSa nAmanA dharmAcArya pAse parigrahanI maryAdA bAMdhI ane pAMca lAkha rUpiyA sudhInI chUTa rAkhI. A joIne dhaniko hasavA lAgyA ke jene khAvA anna maLatuM nathI te pAMca lAkha rUpiyA vaDe pitAnA dhananI maryAdA bAMdhe che ! kALakrame pethaDa pitAnA gAmamAM bahu duHkhI thavA lAge eTale te mALavA tarapha cAlyo. ujayinI nagarImAM te rAjyanA maMtrIne ghera sevaka thaIne rahyo. eka vAra rAjAe ghaNA gheDA vecAtA rAkhyA ane maMtrIne tenAM nANAM cUkavI ApavA kahyuM. maMtrI kahe ke mArI pAse nANAM nathI. rAjAe tene kedamAM besADyo, eTale pethaDe maMtrInA mANaso pAse kAcA hisAba uparathI turata pAke hisAba taiyAra karAvIne rAjAnI pAse raju karyo. AthI rAjA khuza thaye ane teNe pethaDanI caturAI parathI tene maMtrI banAvyo. pethaDane e pade lAkha rUpiyA maLyA paraMtu teNe pAMca lAkha rUpiyAthI vadhAre dravya pitAnI pAse rAkhyuM nahi ane lAkho rUpiyA teNe dharmasthAnake, jAhera upayogamAM sthaLe ane bIjAM sArAM karmomAM kharcA. (19) [ tRSNA kevI aparimIta che tenuM darzana nimna mAM graMthakAra karAve che. ] Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 kRcomniSa: 20 . no saukhyena vinA parArthakaraNe vRttidRDhA jaayte| santoSeNa vinA sukhaM na labhate rAjA dhanADhyo'thavA / / santoSo na dhanena saMbhavati yallAbhe ca lobhodayastattaSNAmavarudhya paJcamamidaM zIghraM gRhANa vatam // tRSNAno nirodha. bhAvArtha--jyAMsudhI pitAne sukha na hoya tyAM sudhI paropakAra karavAnI daDha vRtti thatI nathI. rAjA hoya ke dhanADhaya hoya paNa jyAM sudhI saMtoSa na utpanna thAya tyAMsudhI sukha maLatuM nathI. paisAnI prApti thAya tethI kaMI saMtoSa thaI jato nathI, kemake jema jema lAbha maLe tema tema labha vadhatA jAya; mATe saMtoSa ane sukha meLavavAne e ja mArga che ke tRNAne rokIne upara jaNAvela pAMcamuM vrata jaldI svIkAravuM. (ra0) vivecana-tRSNane nirodha e ja saMtoSaprAptino daravAjo che ane saMtoSaprAptinA maMdiramAM praveza karyA pachI ja pArthasAdhanA karavAnI tatparatA manuSyamAM Ave che; kAupara kahe che tema- It is content of heart Gives Natare power to please; The mind that feels no smart Enlivens all it sees. arthAta-je hRdaya saMtuSTa che te prakRtimAM AnaMda jue che ane je mana caMcalatA ke asaMtuSTatAthI rahita che tene jyAM tyAM AnaMda prakAza ja dekhAya che. A AnaMdano prakAza tRSNAkhora manuSyane to jIvanamAM kadApi dekhAto nathI, kAraNake tenI tRSNano aMta ja hotuM nathI ane saMtoSa te tene svamamAM paNa maLato nathI. keTalAka mAne che ke jema vadhAre dhana maLe Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema sadupayogamAM dhana vadhAre vAparavAnI sagavaDa maLe, paraMtu e mAnyatA bhUlabharelI che. so rUpiyAnI mUDIvALe mANasa je saMtoSI hoya te te temAMthI pAMca rUpiyA paNa parArthamAM-paropakAramAM vAparI zake che, paraMtu navvANuM hajAranI mUDIvALAne eka hajAra vadhAre ekaThA karI eka lAkha pUrA karavAno lAbha thAya che, lAkha thayA pachI daza lAkhanI IcchA thAya che, daza lAkha thayA pachI keTathAdhipati, abAdhipati ane chevaTe amerikAnA kAnajI thavAnI lolupatA thAya che ! tRSNAno pAra ja hoto nathI e kharuM che. svAmI brahmAnaMda kahe che - eka mIle daza vIzakuM Ichata, vIza mIle zata sahastra cahe che, sahastra mIle lakha kATI araba luM, bhUmi sabe kaba rAja hi pai he; sepi mile suraka vidhi lagI, pUranA manameM nahi le he; eka saMteSa vinA brahmAnanda, terI kSudhA kabahu nahi je he. matina pujakIye ati saMgraha, kaMcana ke sukhavAsa havelI; cheSa bhare dhana jera asaMkhita, zeSa rahI so prathameM hi melI; kayuM tRSNA karI krama bAMdhata, nAMhi cale damaro eka lelI; brahmamuni kahe kayuM vilalAta che, tuM zaTha zera anAja ke belI. mATe paropakAra karavAnI IcchAvALAe ane pitAnuM aMtima jIvana sukha- saMtoSamAM jAya tathA cittanI nivRttine AdhyAtmika lAbha maLe evI kAmanAvALA manuSya potAnA sarva saMga vicArIne aneka prakAranA parigrahonI maryAdA bAMdhavI ucita che. rAjarSi bhatRhari tRNA saMbaMdhe yathacita ja kahe che ke - utkhAtaM nidhizaMkayA kSititalaM dhyAtA girerdhAtayo / nistIrNaH saritAM patipatayo yatnena saMtoSitAH // mantrArAdhanatatpareNa manasA nItAH zmazAne nizAH / prAptaH kANavarATako'pi na mayA tRSNe'dhunA muzca mAm / / atha-pesAnI tRSNAe pRthvIne khodI, parvatonI dhAtuone gALI, nadIonA pati samudrane kheDyo, mahAzrame rAjAone satAvyA, ane maMtra Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para sAdhavAne mATe zmazAnamAM rAtrio kADhI, te paNa phUTI badAma maLI nahi; mATe he tRSNA ! have to tuM mane cheDa. (20). [ saMyama-saMgraha karavAnI vastuonI sthata parigrahanI maryAdA viSe kahyA pachI dizAonI ane bhogya vastuonI maryAdA bAMdhavA rUpI chaThThA ane sAtamA vrata viSe have kahevAmAM Ave che. ] * himAma pokAratrane . ra2 / diGmAnena bhaved vrataM sukhakaraM SaSThaM tathA saptamaM / bhogAGgAMzukabhUSaNAzanajalauSadhyAdimAne bhavet / yahANijyamapArapApajanakaM cAGgArakarmAdikaM / karmAdAnatayA mataM tadakhilaM hAtavyamasmin vrate // dizAo ane bhAgya vastunI maryAdA bAMdhavAnAM vrata. bhAvArtha-pUrva pazcima Adi dizAonuM mAna karavAthI sukhI ApanAra evuM chaThuM vata nipanna thAya ane bhoganAM sAdhana vastra-AbhUSaNa khAna pAna oSadhi AdinI maryAdA karavAthI sAtamuM vrata nIpaje. lAkaDAM bALI kalasA karavA, vana kapAvavAM ItyAdi atyaMta pApajanaka, karmAdAna rUpe gaNAtA je paMdara prakAranA vyApAra tene tyAga paNa sAtamA vratamAM karavAmAM Ave che. (21) vivecana--dizAo daza cheH cAra dizAo, cAra upadizAo, AkAza ane pAtALa. A daze dizAmAM gamanAgamana karavAnI ane e dizAomAMthI jUdI jUdI bhogya vastuo maMgAvavAnI maryAdA karavI te A vatano hetu che. e ja rIte khAgha-peya, bhogya ItyAdi vastuonI maryAdA bAMdhavI e sAtamA bhogapabhoga vratane hetu che. A beu vrate AdaranAra eka prakAranI tapazcaryAmAM ja praveza kare che tema kahI zakAya. tethI gamanAgamananI vRttine ane bhogya vastuone upabhoga karavAnI lAlasAne avazya nirodha thAya che. gamanAgamananI pravRtti jema vadhAre vizALa thAya che, tema Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa3 jUdA judA prakAranAM pApo vadhAre thAya che ane jema jema bhogya vastuo vadhAre bhogavAtI rahe che, tema I ivadhAre bahekatI jAya che ane trIjI avasthAne mATe A kartavyo upadezavAmAM AvyAM che, eTale e avasthAmAM AvelA manuSya te AvI maryAdA bAMdhavI te ja ucita che. kahyuM che ke- jagadAkramapramANasya prasaralobhavAridheH / skhalanaM vidadhe tena yena digvitiH kRtaa|| arthAta-je manuSya A digvitirUpa vrata grahaNa kare che, te A jagatanuM AkramaNa karanAra bharUpI mahAsamudranI khelanA kare che. A kathana satya che. hajAro gAu dUranA ja nahi paNa lAkha ane karoDo gAu dUranA-dariyApAranA dravyane meLavavA mATeno lobha jeo chAMDavA mAMgatA hoya temaNe A dizAvatane avazya grahaNa karavuM joIe, eTaluM ja nahi paNa je munijanAe ApaNA bhAratavarSanA dariyAkinArA sudhInuM ja dizAmAna grahaNa karyuM hoya, temaNe dariyApAranI bhogya vastuono upabhoga karatAM paNa aTakavuM joIe. videzI kApaDa e dariyApArathI Ave che ane maryAdA karelI dizAnI bahAranuM kApaDa dhAraNa karavuM e yukta nathI. parigrahanI maryAdA karavAthI tRSNAno nirodha thAya che, paraMtu jyAM sudhI bhogapabhoganA padArthonI maryAdA karavAmAM Ave nahi tyAM sudhI mana tathA Indriyone nirodha pUro thato nathI. sakRtsevocito bhogo jJeyo'nnakusumAdikaH / muhuH sevocitastUpabhogaH svAganAdikaH // arthAta-eka vakhata sevavAyegya anna, puSpa vagere bhoga kahevAya che ane vAraMvAra sevavA yogya suvarNa, strI vagere upabhoga kahevAya che. bhaga ane upabhoganI vastuo duniyAmAM seMkaDo ane hajAre che, ane temanI nirdoSa cIjone te mATe pasaMda karI sadoSa cIjone tyAga karavo e nigrahanA abhilASI manuSyane mATe yukta che. tRtIya avasthAnA sevAdharmane grahaNa karanAra manuye jUdA jUdA khAdya-peyanA padArtho, paheravAnAM vastra, mukhavAsanA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtho, vAhane, zAo, aMgavilepananA padArtho, strIsevana, zAka-phaLa -phUla ityAdi, ane duSTa dhaMdhA vyApAra jevAM ke vana kapAvavAM ane tene Aga lagADI kAyelA paDAvavA, hADakAMne vepAra kare, mAMsa-madirA vecavAM, ghANI vagerenAM kArakhAnAM karavAM, ghoDA-baLadane khassI karI vecavAM, dhaMdhA mATe pazu pakSIne pALI temane vadhAre dAma ApanArane vecavAM, ityAdi kAryomAMnA dUSitane tyajIne adUSitane mATe paNa maryAdA bAMdhavI joIe. mIla ke kArakhAnuM calAvavuM e paNa eka dUSita karma che ane jaina dharmanI dRSTie te tyAjya che, paraMtu cAlu vyavahArane kAraNe evAM kAryono sarvathA tyAga karavAnuM azakya hoI evAM kAryomAM maryAdA bAMdhavI e A avasthAmAM dAkhala thaelAna mATe avazya hitAvaha che. (21) [have aSTama vata viSe vivecana karavAmAM Ave che ]. anarthavenivRttivratam 22 . sampaddhAnisutAdimRtyusamaye citte na shocenmnaang| nA''lasyaM yatanAvidhAvupacayaH zastrAyudhAdena vA / yaskasyA'pi na pApakarmaviSaye kuryAnmanAk preraNametallakSaNamaSTamaM vratamidaM kaughasaMrodhakam // niSpAjana pApanI nivRttirUpa AThamuM vrata. bhAvArtha apadhyAna, pramAda, hiMsaka zastrasaMcaya ane pApapadeza e cAra anarthadaMDa kahevAya che, tenAthI nivavuM eTale saMpattinI hAni thAya ke putrAdikanuM mRtyu thAya te vakhate paNa manamAM jarA zeca na kare, jIvarakSaNAdi kAryomAM kaMI paNa Alasya na karavuM, prANahArI zastra ane AyudhAdino saMgraha na kare, ane pApAnukAnanI bAbatamAM koIne kaMI preraNA na karavI, e ja karmanA samUhane rokanAra AThamA vratanuM lakSaNa che. (22) Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa vivecana-pUrve ahiMsA vratanA vivecanamAM kahevAmAM AvyuM che ke tyAMsudhI AtmAne dehanuM baMdhana raheluM che, ane jyAM sudhI saMsAra vyavahArano bhAra dehanI sAthe saMkaLAe rahe che, tyAM sudhI aneka prakAranI sUkSma skUla jIvonI hiMsA manuSyane mATe anivArya ja rahe che. eTale ke keTalAka prakAranI mAnasika, vAcika tathA kAyika hiMsA karyA vinA cAlI zakatuM nathI. e prakAranI anivArya hiMsA te arthadaMDa-hetapura:sara anya jIvone ApavAmAM Avele daMDa kahevAya che; paraMtu ghaNu vAra manuSya anartha daMDa Acare cheahetuka pApAcaraNa kare che. e prakAranA anartha daMDamAM keTalIka vAra teo jagIne pravarte che ane keTalIka vAra avazatAthI-gaphalatathI varte cheH evA prakAranAM ahetuka-niprayeAjana pApAcaraNa na thAya teTalA mATe A trata nimaNu thaeluM che. apadhyAna-duSTa dhyAna, pramAda, hiMsaka zastrano saMcaya ane tenuM dAna tathA pApakarmane upadeza e cAra prakAranA anartha de che. jaina zAstromAM ArtadhyAna ane rodradhyAna evuM be prakAranuM apadhyAna kaheluM che. koI duHkhAdine lIdhe moTA zabdathI AkaMda karavo, zoca karatAM AMsu pADavAM, dInatApUrvaka vAraMvAra kilaSTa bhASaNa karavuM ane mAthuM ke chAtI vagere aMge pAMga phUTavAM e ArtadhyAnanA bAhya cihana che. dhyAna eTale ke krodhapUrvaka judA judA prakAranAM aniSTa dhyAna karavAM te. prANIone hathIyArothI kivA maMtrAdi prayogathI mArI nAMkhavAnuM ciMtana karavuM, koInuM aniSTa karavAne cADI karavAnI ke pArakA doSa prakaTa karavAnI kacachA karavI, tIvra reSathI dhanikAnA maraNavaDe padravya haraNa karavAnI yojanAonuM ciMtana karavuM, pitAnA dravyanA rakSaNa mATe sarvatra zaMkA pAmI zatru vagerene haNavAnA vicAra karyA karavA e rodra vyAnanA prakAra che. du:khanA viyoga mATe ne sukhanA saMga mATe manuSya rAta divasa mathana karyA kare che, paraMtu e mathana satyamArge karavAne badale jyAre te anya prANIonA ahitadhArA pitAnuM hita karavAnI mithyA kalpanAo karyA kare i, tyAre te pitAnI cittavRttine pApanA paMkathI anarthaka-ahetuka-niSNa jana rIte lipta kare che ane tethI A beu jAtanAM apadhyAna te anartha Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa daMDa che. anatha daMDano bIjo bheda pAkano upadeza karavA e che. sA ke!i potapotAnA hita ane vyavahArane arthe je kAMI kAryo karavAM paDe te karyo kare che; teone pApakarmo karavAne anya manuSye upadeza ApavA te te anya manuSyane mATe ahetuka eTale ke niraka ja che, ane tethI tenI gaNanA anatha krUDamAM thAya che. teno trIo bheda hiMsaka vastue!-zastrAdino saMgraha karavA kivA tevI vastuenu dAna karavu te che. talvAra, duka, tIra, charA, e AyudheA ane ghaTI, sAMbelu, gADAM, dAtaraDAM, karavatA ityAdi sUkSma vAne ghAtaka thanArAM zastrono saMgraha karavA tathA te anyane ApavAM e paNa ana daMDa che. eka stArano dhaMdho karanAra manuSyane peAtAnA upayAganAM zastro rAkhavAM paDe kivA eka rAjya calAvanAra rAjAne potAnA bhaMDAramAM vividha zastrAstro rAkhavAM paDe te anivAya che, paraMtu anya jano evA saMgraha ke dAna kare te ahetuka hAine anartha daMDa karanArA lekhAya che; pramAda e ana daMDanA ceAtheA prakAra che. pramAdI manuSya aneka prakAranAM ahetuka pApa kare che ane tethI tenAM tevAM kAryo ana daMDanAM lekhAya che. jemake madyapAna karelo manuSya aneka prakAranAM duSTa vacana mele che ane mArAmArI ke deDAdoDI kare che, viSayI manuSya hitAhitanu ciMtana karyA vinA anucita kAryo kare che, kAma, krodha, leAla, mehAdane vaza elo manuSya aneka duSTa kAryo karavAmAM pravRtta thAya che, nidrAmAM te aneka duSTa ciMtanAe kare che ane rAjA, deza, strI, ItyAdine lagatI kathA-- vArtAmAM paNa aneka duSTa prasaMge! Ave che; e badhA prakAre pramAdarUpI ana daMDanA che. ' pramAda ' no sAmAnya artha Alasya thAya che, parantu mananI svavazatAno jyAre jyAre tyAga karavAmAM Ave tyAre tyAre manuSya pramAda sevanAre bane che ane te aneka prakAranA anaDa kare che. ALasa thAya, mugdha thavAya, vArtArasamAM DUbI javAthI bhAna bhUlI javAya, mAM citta lubdha banI jAya ItyAdi badhA prasaMge pramAdanA ja che, te te prasaMgomAM mananI svavazatA AMdreAlita thAya ane tethI te ana daMDanA kAraNIbhUta ane che. A kAraNathI anathaDanA prasaMge TALavA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 e eka prakAranI mAnasika tapazcaryAM che. pramAdavazatAthI manuSyA sAdhAraNa anartha daMDa te hAlatAM cAlatAM kare che. raste cAlatAM kei mitra maLe ke turata tenI sAthe vAtacIta karatAM kAI strInI suMdaratAno prasaMga upADavA, rAtre pANIno loTo ke naLeA sahaja ALasane kAraNe DhAMkavA vinA sUI rahevu ane pachI havAre temAM kAI garoLI ke uMdara paDIne marI gaelAM jaNAya tyAre pastAvA karavA, rasADAmAM uleca mAMdhavAnI ALasa karatAM bhAta ke dALanI tapelImAM jaMtu paDe te calAvI levuM ane jyAre evA khAdya padArtho jherI thAya ane tenuM mAruM pariNAma Ave tyAre ja jAgavuM, ItyAdi aneka rIte manuSya ana daMDa Adare che. A vrata AdaravAthI manuSya evAM nika pApomAMthI dUra rahevAnI vRtti keLavavAne sama ane che. (22) [ have navamA sAmAyika vrata viSe kahevAmAM Ave che. ] sAmAyivratam / 22 5 rAgadveSakaSAyato viSamatA yA jAyate svAtmanastarIkaraNAya sAmyajanakaM sAmAyikAkhyaM vratam / kAyotsargasamAdhizAstramananaM svAdhyAyajApazrutItyaktvA na kriyatAM ca kAryamaparaM ghaNTAmite'smin trate // navamuM sAmAyika vrata, bhAvA-mArthe pravRttimAM rAgadveSa ke kaSAyane lIdhe potAnA AtmAnI je viSama pariNati thaI heAya te dUra karavAne mATe samabhAva utpanna karanAra sAmAyika nAmanuM vrata svIkAravuM oIe. arthAt dararoja eka be ke tethI vadhAre sAmAyika karavAnI pratijJA karavI joI e. sAmAyikano kALa thADAmAM thoDA e ghaDIno hoya che te vakhata daramyAna kAyAtsaga karavA, AdhyAtmika zAstranuM manana karavuM, svAdhyAya karavA, mALA pheravavI ke zAstrazravaNa karavuM. te sivAya sAMsArika kAI paNa kArya karavuM na joie. (23) Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 vivecana-e ghaTikA paryata zubha dhyAnapUrvaka eka sthaLe besI rahIne zubha ciMtana, dharmavicAra ane vRttine uccatara banAve tevA abhyAsamAM samaya gALavo tene sAmAyika kahe che. saMsArI janone havArathI sAMja sudhI aneka prakAranA sArA-mAThI vyavahAramAM samaya gALavo paDe che, ane aneka sArI mAThI vRttio ubhUtatIrabhUta thAya che. eka kALe krodhano prasaMga Ave che, to bIje kALe mahino prasaMga Ave che; eka kSaNe jUThuM bolavAnuM mane thAya che to bIjI kSaNe daMbha karavAnuM mana thAya che; eka vakhate dayA utpanna thAya che te bIje vakhate potAnuM ahita karanAranuM nikaMdana karavAnuM mana thaI Ave che. je manuSya AvI citravicitra prakAranI vRttiomAM jIvanabhara ragadoLAyA kare to pachI tenA manasUnI adazA ja AvatI jAya che. AvA vyavahArarUpI khArA samudranI vacce mIThI vIraDI rUpa sama+ Aya+Ika=samatvano lAbha karAvanAra sAmAyikanI AvazyakatA ekalA jaina dhama mAM ja sUcavI che ema nathI. anya dharmAcAryoe paNa cittane samatAno paricaya karAvavA mATe saMpAsanA, nimAja, preyara ItyAdinI AvazyakatA dAkhavI che. mana e ja baMdha ane mokSanuM kAraNa che ema zrIkRSNa gItAmAM kahyuM che, to mananI adhama dazA na thAya teTalA mATe tene samatAmAM rasa lenAruM karavAno yatna evo Avazyaka che. eka sthaLe kahyuM che ke tArSIya pArito naH ekena dhyAnayogena kalAM nArhati SoDazIm / / arthAta--kAI manuSya se varSa sudhI eka page ubhA rahIne tapa kare topaNa te eka dhyAnaganI soLamI kaLAne yogya paNa thAya nahi. dehadamana vaDe jyAM sudhI manodamana na thAya tyAMsudhI e dehadamananuM mUlya svalpa ja rahe che. tethI dhyAnayogarUpa sAmAyikanuM mUlya uparanA zlokamAM dehadamana karatAM. vizeSa AMkavAmAM AvyuM che. jaina zAstragraMthamAM te eTale sudhI kahyuM che ke divase divase lakkhaM deha suvanassa. khaMDiyaM pago / iyaro puNa sAmAiyaM karei na pahuppae tassa // .. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAta-eka purUSa divase divase lAkha suvarNanuM dAna de ane bIje sAmAyika kare te suvarNanuM dAna sAmAyikanI barAbara na thAya. cittavRttine sthira-sama karavI e eka mAnasika yogano prakAra che. duSTa vicAro karatAM eka sthaLe be ghaDI sudhI besI rahevAthI sAmAyikano hetu sarata nathI ema keTalAke samaje che ane tethI sAmAyika karavAnI paravA karatA nathI; parantu cittane duSTa vicAramAM na vartavA devA mATe dhArmika vicArothI bharelA graMthanuM vAcana karavuM, stotrapATha karavo kivA mALA pheravavI evA upacAravaDe cittavRttine adhama mArge jatI aTakAvI zakAya che. vRttine patita thatI aTakAvyA pachI tene sthira karavAnuM paNa abhyAsathI bane che. gItAmAM zrIkRSNe kahyuM che - atha cittaM samAdhAtuM na zaknoSi mayi sthiram / / abhyAsayogena tato mAmicchAptuM dhanaMjaya // . arthAta-have mArAmAM sArI rIte cittane sthira rAkhavAnuM tArAthI banI zakatuM na hoya, to te dhanaMjaya! abhyAsanI sahAyathI eTale ke punaH 'punaH prayatna karIne mArI prApta karI levAnI umeda rAkha. sAmAyikanI -cittane sthira rAkhavAno lAbha paNa abhyAsavarDa prApta karI zakAya che; teTalA mATe sAmAyikano pUro lAbha tatkALamAM prApta na thAya te tethI nirAza thaIne teno tyAga karavo joIe nahi. (23) [have sAmAyika karavAnA samayanI ane te samayamAM tyajavAnA dezonI samajaNa ApavAmAM Ave che.] sAmAcihyAvaravatA | raka prAtaH prAgazanAt prasannamanasA'vazyaM vidadhyAdalaM / svacchaH zAntaniketane pratidinaM sAmAyikaM bhaavtH|| tyaktavyA vikathA manastanuvacodoSAH samagrAH svatonairmalyaM ca bhavedyathA pariNateH sthairya ca kArya tathA // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 sAmAyika vratanI AvazyakatA, bhAvA ---prabhAtanA samayamAM jamyA pahelAM dararoja svapaNe zAnta-nirUpAdhika sthAnamAM jaine prasanna manathI bhAvapUrvaka eka sAmAvika paripUrNa vidhisahita avazya karavuM te e. sAmAyikanA samayamAM vikathA tajavI, mananA doSa, vacananA doSa, ane kAyAnA doSa dUra karavA ane je je prakAre AtmAnA pariNAmanI nirmyulatA ane sthiratA thAya tevI rIte anuAna karavuM joie. (28) vivecana--mUrti pUjake jema prabhAtamAM ja devapUjA ke saMdhyApAsanA Adi kare che, yAgIe prabhAtamAM ja yAga prakriyA kare che, tema cittana samAvasthAno lAbha karI ApanAra sAmAyika paNa prAtaHkALamAM ja karavuM vizeSa ceAgya che. rAtrinI nidrA pachI mana tAjuM ane niLa thaeluM heAya teve vakhate AvI prakriyA mana upara sArI asara karatI hAvAthI graMthakAre 'prAta: pradhAnAt 'eTale prabhAte bhAjana karyAM pUrva bhUkhyuM peTe sAmAyika karavuM evuM sUcana karyuM che. udaramAM AhAra paDavA pachI AhAranA jUdA jUdA rase| zarIramAM caDavA lAge che ane tethI mana upara rasteguNa tathA tameguNanI asara thavA lAge che; A kAraNathI bhUkhyuM peTe ja sAmAyika karavuM e vizeSa hitAvaha che. divasanA bIjA bhAgomAM sAmAyika karavAmAM kAMi ja hAni nathI. upaniSadomAM vAra, khapera ane sAMja ema traNe kALamAM saMdhyA karavAnuM kaheluM che ane cittazuddhine arthe e upayAgI che; parantu prAtaHkALamAM mananI samatA mATenI kriyAo jeTalI lAbhakAraka nIvaDe che teTalI bIjA kALamAM nIvaDatI nathI, teTalA ja mATe graMthakAre prabhAtanA sAmAyikane teA avazya vidyAt ema kahyuM che. upavAsavaDe mana tathA tananA deSone maTADavAnI cikitsA karanArA DA. eTana siMkalera ane DA. mekapheDana paNa bhUkhyuM peTe manane thanArA AdhyAtmika lAbhonuM vigate varNana karI batAve che ane teTalA mATe prabhAtanA sAmAyikane Avazyaka lekhavAmAM sughaTitatA rahelI che. .sAmAyikano kALa mananI samatAne arthe gALavAno hAvAthI e dhaDInuM vrata laI eTA pachI mana, vacana ane kAyAne Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ du:pravRttimAM caDavA devAM yukta nathI ane teTalA mATe graMthakAre e traNe vaDe thatA doSano tyAga karavA sUcavyuM che. sAmAyika karIne manamAM vyApArAdinA, korTa-darabAranA jhagaDAnA, potAnA lAbhArthe koInuM aniSTa karavAnA ane evA bIjA vicAre karavA, sAmAyika karIne vAvaDe du:kha pravRtti karavI, jemake bIjAo sAthe vyavahAranI vAta karIne temAM iSTAniSTa salAha ApavI, yAtakA bolavuM, koIne Thapake Apavo ke gALa devI ane sAmAyika karIne kAyAno aniSTa vyavahAra karavo, e badhAM sAmAyikanA lAbhane gumAvanArAM che. vacana ane kAyAne du:pravRttimAM javAthI mane te tenI maLe ja du:pravRttimAM vejAI cUkyuM hoya che; ane sAmAyika e mAnasika samatAne mATe hoI e traNe vaDe thatAM aniSTa kAryo tyajavAM ja yukta che. mana zAMti-samAdhi ke zubha vicAromAMthI bhraSTa na thAya mATe ekAMtamAM sAmAyika karavuM ane dhArmika graMthanuM vAcana karavuM e vadhAre iSTa che. manane anya mArge javA daIne zarIra vaDe sAmAyika karI besavAthI kiMvA devanI pUjA karatAM mitro sAthe vArtAlApa karatA rahevAthI je mAnasika lAbha thavo joIe te thato nathI. je lAbha sUkSmatAmAM rahelo che te lAbha kriyAnI skUlatAmAM raheluM nathI. mana, vANI ane kAyAnA AvA 3ra doSA jaina zAstromAM kahelA che, ane e doSo TALavAne pAMca aticAro kahelA che - kAyavAGmanasA duSTapraNidhAnamanAdaraH / smRtyanupasthApanaM ca smRtAH sAmAyikavate // arthAta-mana, vacana ane kAyAthI duSTa AcaraNa kare te traNa, sAmAyikamAM Adara-utsAha rAkhe nahi te cAra ane vratanA kALa vagerenuM smaraNa kare nahi te pAMca, evA sAmAyikanA aticAra-doSa che; e doSa TALIne sAmAyika karavAthI lAbha thAya che. utsAha-Adara vinAnuM sAmAyika mAtra dhULa thAya che ane samaya-be ghaDInI nakakI karela samaya pUre nahi karavAthI utAvaLa karavAthI cittavRttine pUrI zAnti maLatI nathI. (24) [ have dasamA dazAvakAzika vata vize kahevAmAM Ave che ]. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 sevAvrata6 raja che SaSThe yadvihitA dizAM parimitistatrApi saMkSepatodravyAdeH parimANamAdaradhiyA kRtvA''zravo rudhyate // 'proktaM tadazamaM vrataM munivarairdezAvakAzAbhidhaM / SaTakoTayA pratipAlanIyamanizaM kAlaM yatheSTaM punH|| dezAvakAzika vrata, bhAvArtha-chaThA vratamAM dizAonuM je parimANa bAMdhyuM hoya temAM saMkeca karIne dravya kSetra kALa ane bhAvathI pharIne je AdarapUrvaka hada bAMdhavAmAM Ave ane tema karIne Azravano nirodha karavAmAM Ave tene munivara dezAvakAza nAme dazamuM vrata kahe che. A vrata cAra ghaDI ke eka rAta athavA eka divasa paryata marajI pramANe AdaravuM ane te che keTIe karI barAbara pALavuM joIe. (25). vivecana-pUrve chaThThA vratamAM dizAonuM parimANa bAMdhIne je saMyama AdaravAmAM Avyo hoya che te A dazamA vratanA AdarathI vadhAre AgaLa vadhe che. chaThuM vrata AdaranAra arthAta dizAonuM mApa bAMdhIne e dizAonI aMdara ja AvajA karavAnI kiMvA e vistAranI aMdarathI ja maMgAvelI vastuono upabhoga karavAnI pratijJA jIvanaparyata kiMvA eka ke pAMca varSa paryata laI zake che; parantu A dezavakAzika vrata saMyama rAta kiMvA divasa kiMvA rAtridivasanA koI khaMDa pUra ja hoya che. eTale vakhata ghara, dukAna ke zayAkhaMDanI bahAra jaIne koi pravRtti karavI nahi evuM temAM sUcana raheluM che. jevI rIte vIMchI karaDe che tyAre zarIranA eka AkhA upAMgamAM tenuM viSa phelAvAthI casakA Ave che, paraMtu mAMtrika pitAnA maMtraprayAgavaDe upAMganuM viSa eka cheDA bhAgamAM-AMgaLImAM lAvI mUke che, evI rIte dizAparimANa vratamAM je chUTa Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhI hoya che, te chUTana paNa dezAvakAzika vratamAM saMkSepa kare tevA hetuthI A vrata yojavAmAM AvyuM che. AthI pApapravRttimAM manuSya saMyama rAkhatAM zIkhe che ane jema jema te pitAnA gamanAgamana ane jarUrIAta mATenI dizAo TUMkI ne TUMkI karato jAya che, tema tema tenI aMtamurkhatAne vikasavAnI taka maLatI jAya che. jaina zAstramAM A vratane mATe pAMca aticAra kahevAmAM AvelA che - preSyaprayogAnayanaM pudgalakSepaNaM tathA / hAbdarUpAnupAtau ca vrate dezAvakAzike // athAta-cAkarane mekalavo, bahArathI kAMI maMgAvavuM, pudgalakAMkaro kiMvA kAMI padArtha pheMkavo, zabda karI bahAra saMbhaLAva, ane potAnuM rUpa batAvavuM, e pAMca aticAra che. maryAdita karelI jagyAmAM ja rahyA chatAM uparanA doSo karI zakAya che; ane je dezAvakAzika vratano hetu amuka jagyAmAM kAyAne gaMdhAI rahevA devI eTale ja hota, to A pAMca davAthI e vatano bhaMga thayo lekhAta nahi; parantu mana, vacana ane kAyAnA saMyamane anulakSIne A vrata AdaravAnuM hovAthI upara batAvelA deSa karavA ghaTe ja nahi. kAyAnuM baMdhana te mANasa paNa khATalAmAM paDyo paDyo kayAM veTha nathI ? te tyAM paDyo paDyo lAkho rUpiyAnA vepAra kare che, kAMI kAMI kapaTa ThagAInA prayoga Adare che, sAcAM-jUTha bole che ane koIne trAsa Ape che to koIne gALo bhAMDe che! zuM e mANasa dezAvakAzika vrata dhAraNa karanAra lekhAze ? nahi ja. mana, kAyA ane vANIne saMyamamAM rAkhavA mATe ja e vrata che ane teTalA mATe graMthakAra pitAnA lokamAM aticAronuM darzana karAvavAnI AvazyakatA nahi jotAM saMkSepamAM ja kahe che ke parvodayA pratipAtram arthAt A vrata cha koTIe pALavuM. cha koTI eTale zuM? mana vacana ane kAyAthI koI kArya karavuM ke karAvavuM nahi te. ekaMdare nava koTi che ane A che koTimAM mana vacana ane kAyA vaDe anumodavuM e 3 koTi umeravAthI nava koTi thAya che. nava koTie pratyeka vrata AdaravuM e atyaMta ISTa che. jaina munione Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 badhAM vrato nava koTae ja karavAnAM hoya che. teo mana, vacana ane kAyAne karavuM, karAvavuM ane anumevuM e traNe dvArA baMdha karIne saMyamamAM rAkhavA apratina thaelA hAya che; parantu gRhastha jatene mATe anumatinA vyApArano tyAga du:zakya che, balake azakya che. mana e manuSyanA baMdha ane meAkSanuM kAraNa che, parantu mana markaTa jevuM che. e mananA markaTane buddhinI sAMkaLathI bAMdhI zakAya che. duSTa vyApAramAM parevAeluM mana vANI ane kAdArA duSTatA Acare che, parantu manovyApAramAM duSTatA DokIyAM karavA lAge, te ja kSaNe je tene buddhitI sAMkaLanA baMdha mAravA mAMDayA hoya to teno e manovyApAra aTakI jAya che, ane aTakI na jAya topaNa tenI vRtti vANI ke kAyAne duSTatAmAM pravartAvavAnI thatI nathI. A rIte mana, vANI ane kane buddhinA yoge karIna gRhasthA saMyamamAM rAkhI zake che, parantu mana vacana ane kAyAvaDe anumedanA karavAno je vyApAra che te to buddhinA aMdhamAM AvI zakato nathI. mana vacana ane kAyAnI trividha pravRttine aTakAvavI e Avazyaka che parantu e AvazyakatA pUrNa rIte to saMnyAsIo ke munio ja prApta karI zake-gRhasthAne mATe e zakya nathI. je vyApAra-anumedanAno vyApAra buddhipUrvaka thayA hotA nathI tethI paNa jaina dharmAMnA nizcaya nayanI dRSTie to karma-baMdhana thAya cheja, parantu gRhasthAzramamAM je kAMI anivAya che, temAM e anumedanAno vyApAra eTale! svAbhAvika che ke tene tyane cAlavuM e amukaja kALa mATe mAtra vratamAM beThelA manuSyane vyavahAra nayanI dRSTie zakya nathI ane ene tyajavAnI vArtA saMkalpavikalpAtmaka manavALA manuSya kare to te mAtra vArtA ja rahe che. jee mAtra manathI anumeAdanA thaI jAya tene kSatavya mAnI calAvI le che tee bhUlI jAya che ke mananI anumedanAnI sAthe vANI ane kAyAnI anumedanA thayA vinA rahetI ja nathI. manamAM anumeAdana vaDe prasannatA utpanna thaI hoya ane vadana para prasannatAnI ceSTA reSAo tarI Ave nahi e zuM aneka vikArene aheniza anubhavavAna TevAelA gRhasthA mATe zakya ke saMbhavata che ? " svAmInAtha ! Apa jyAre sAmAyika karI raho Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 tyAre Apane tRSA lAgI haze ema mAnIne A pANIno loTA ahIM mUkIna huM upAzraye vyAkhyAna zravaNa karavA jauM chuM " ema kahIne pANIne le mUkI janAra patnI pratye 'huM ' kAro spaSTa uccAra patinA mukhamAMthI nIkaLI paDavAnA zuM saMbhava nathI ? e saMbhavane paNa tyajIne cAlavAnuM gRhasthA mATe azakya hAine A vratanA saMbaMdhamAM graMthakAre che keATIe vrata AdaravAnuM sUcana kareluM che. (25) [have agIAramA pauSadha vratanI AvazyakatA sUcavI te AdaravAne bedha karavAmAM Ave che.] auSadhavratam | 26 // tyaktvA bhUSaNamAlyamekadivasa kRtvopavAsaM paraM / hitvA pApakRtiM gRhItaniyamastiSThecca dharmasthale || dharmadhyAnaparAyaNaH zubhamatistatpauSadhAkhyaM vrataM / grAhyaM parvadineSu doSarahitaM pAlyaM vizuddhayA''tmanaH // paiASadha vrata. bhAvA--eka savArathI bIjI savAra sudhI cAvIhAra upavAsa karIne, sAMsArika vastrA, bhRSNA, mAlA vagere tyajIne, pApanA badhA vyApAra pariharIne niyama laI dharmasthAnamAM eka aheArAtra paryaMta dharmadhyAna parAyaNa thaine sAdrecAraNAmAM rahevuM tene pASadha vrata kahevAmAM Ave che. mumukSu gRhasthe Akrama, cauddeza, pAkhI, vagere paNI tithie mAM te vrata grahaNa karavuM ane doSarahitapaNe AtmAnI vizuddhithI pALavuM joie. (26 ) vivecana--mana ane IMdriyAnA nigrahapUrvaka tathA samabhAvapUrvaka AtmAbhimukha thavAnA je upacAre pUrve darzAvyA che--jUdAM jUdAM tratAnuM grahaNa, sAmAyika, dezAvakAzika vrata-te pachI eka viziSTa vrata paiAdhavrata Ave che. sAmAyika ane dezAvakAzikathI AgaLa vadhanArUM te vrata che. poSa dharmasya dhatte yattatU mavetpauSadha vratam arthAta jethI dhanI puSTi thAya te pASadha 5 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vrata kahevAya che. A vrata jUdA jUdA saMpradAyanA jaino jUdI jUdI rIte kare che, parantu ahIM graMthakAre e vrata eka divasanuM pALavAnuM kahyuM che. parvane divase saMkhyAbaMdha sAmAyikA ke dezAvakAzika vrata karavA karatAM vaiSadhamAM viziSTatA rahelI che, teA e viziSTatA jaLavAya e rIte e vratanuM pAlana karavuM joie ane teTalA mATe te divase upavAsa karIne vaiSadhazALAmAM eka aheArAtra sudhI dharmAM dhyAnaparAyaNa tathA sakricAramAM mazagula rahevuM e vizeSa hitakara che. pavRtineSu arthAt AThama, cAdasa, pAkhI vagere pane divase A vrata karavAno upadeza karavAmAM AvyeA che. parvane divase tapazcaryAM karavAnuM mAhAtmya jaina temaja jainetara zAstragraMthAmAM kahyuM che: uttarAdhyayana sUtranI ttimAM kahyuM che ke sarveSvapi tapo yogaH prazastaH kAlaparvasu / aSTamyAM paMcadazyAM ca niyataH pauSadhaM vaset // arthAta--sa pa`kALamAM tapano ceAga zreSTha che, paNa Ama ane puname te avazya pASadha grahaNa karavA. parvanA divaseAnuM AvuM mAhAtmya che, tethI AtmAbhimukha thavAnI viziSTa yAgika kriyAo-pASadhAdi e divasoe karavI joie, ane te mATenI pratikULatAone chatI mAnasika zithilatAne tyajavI oie. (26) [have chellA atithidAna vrata viSe vivecana karavAmAM Ave che. ] atithiyAnapratam| 27 // ye santo'tithayo gahAGgaNagatAsteSAM puraskAratoyogyAnnodakavastrapAtranilayaM yaddIyate zreyase // etad dvAdazakaM vrataM samuditaM niSkAmadAnAtmakaM / sevyaM bhAvanayA'zanAdisamaye yoge tu dAnena vA // atithisatkAra dAnata, bhAvA --je satpurUSo atithi tarIke agAuthI kahevarAvyA vinA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha gharane AMgaNe AvyA heya temane pUratA satkAra karIne ucita anna pANI vastra pAtra sthAna vagere niSkAma buddhithI kevaLa zreyane mATe ApavAmAM Ave tene niSkAma dAnarUpa khAramuM vrata kahevAmAM Ave che. gRhasthAe bhAjana vakhate bhAvanA bhAvIne ke atithino cega maLe te! dAna ApIne A vrata dararAja pALavuM joie. (27) vivecana--a+tithi=atithi e kAi paNa tithinA nirNaya karyAM vinA--kahevarAvyA vinA ApaNe gharane AMgaNe AvI pahoMce te atithi kahevAya che. 'atithi' zabdanA khIje artha vidvAnA evA paNa kare che ketithiprvotsvaaH sarve tyaktA yena mahAtmanA / atithiM taM vijAnIyAccheSamabhyAgataM viduH // arthAt--je mahAtmAe tithi, pa, utsava, vagere sanA tyAga karelA hoya te atithi kahevAya cheH bAkInA abhyAgata kahevAya che. AvA je atithie ApaNe AMgaNe AvI caDe temane AdarapUrvaka annavastrAdinuM dAna karavuM te vratane atithi saMvibhAga vrata kahe che. atithibhyo'zanAvAsavakhapatrAdivastunaH / tatpradAnaM tadatithisaMvibhAgavataM bhavet // arthAt atithine anna, nivAsa, vastra ane pAtra vagere vastuonu dAna karavuM te atithi saMvibhAga nAme vrata kahevAya che. atithine AvI jIvanane upayAgI vastue ApavAmAM paNa graMthakAra e mukhya vastu upara dhyAna kheMce che. dAna ApavA yeAgya atithi kANu ? zuM tithine niNaeNya karyAM vinA ghera ghera bhIkha mAMganArAe phare che tee A atithie che? graMthakAra kahe che ke sAcA atitha e ja kahevAya ke je a- tithi hovA uparAMta santa hoya. dAtavyamiti yaddAnaM dIyate'nupakAriNe / deze kAle ca pAtre ca taddAnaM sAvikaM viduH // arthAt--jeNe ApaNA upara kAMi uSakAra karyo heAya teTalA mATe Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi paNa anupakArI manuSyane je dAna deza, kALa ane pAtra joIne ApavAmAM Ave te ja sAttvika dAna kahevAya che. AvuM sAtvika dAna saMta atithine ja ghaTe. zarIre rAtA-mAtA vezadhArI bAvAo jeo peTa bharavAne kAma karavAnI ALasane lIdhe mikSa seTa karI ghera ghera bhaTake che, trAgAM kare che, lokone satAve che, teo kAMI supAtra atithio hoI zakatA nathI. bIjI vAta e ke supAtra atithine dAna ApavuM to kharuM, paraMtu te kevI kevI vastuonuM ? graMthakAra kahe che ke coracAnnorvatratrani-anna, pANI, vastra, pAtra ane nivAsa je "yogya" hAya-ayogya na hoya te ApavuM. dAnanI vastumAM yogyatA kevI rIte tapAsavI ? eka vastu rAtre ughADI paDI rahI hoya ane gRhapatine zaMkA hoya ke kadAca temAM koI jherI jaMtunI lALa paDI hoya tethI ajANe te khAvI yogya nathI, to te atithine ApI de: A prakAranI vastuo dAnane mATe ayogya che, te ja rIte koI vAsI hovAthI bagaDelI vastu hoya, kaI vastu bIjI duSTa vastunA sparzathI vratadhArI atithine agrAhya hAya, e prakAranI vastuo dAnane mATe ayogya che, ane te atithine ApavI e doSayukta che.AvuM dAna paNa kevaLa zreya mATe ApavuM eTale ke kAMI badalAnI apekSA vinA niSkAmabuddhithI ApavuM joIe. yogya vastunuM dAna yogya pAtrane karavAmAM Ave, parantu niSkAma buddhi na hoya ane kaMTALAthI ke matsara bhAvathI dAna karavAmAM Ave to te dAna paNa niSphaLa che. dAnanA pAMca doSa vidvAnoe kahelA che. anAdaro vilaMbazca vaimukha vipriyaM vacaH / / pazcAttApazca dAtu: syAt dAnadUSaNapaMcakam // arthAta-anAdara, vilaMba, moM bagADavuM, apriya vacana belivuM ane pastAvo kare e pAMca dAtAnA dAnanAM dUSaNe che. A dUSaNo tyajIne ane AhAranI nirdoSa vastune niSkAmabuddhithI supAtra atithine ApavI te ja kharuM "atithi saMvibhAga" vrata che. atithine dAna ApavAnuM mAhAbhya jaina uparAMta jainatara dharmagraMthomAM paNa kathavAmAM AveluM che. karmakAMDI gRhastha ke vAnaprastha hoya ane vedAMtamAM darzAvelA vidhi anusAra nitya yajJa Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAgAdi ane saMdhyAtapaMNAdi karato hoya, paraMtu tithircA mamarAH tajI dono nirarthA-arthAta-jene AMgaNe Avelo atithi nirAza thaIne pAcho jAya che tenAM homahavanAdi nirarthaka jAya che ema kahevAmAM AvyuM che. atithidAnanuM AvuM mAhAmya jeo samaje che teo to sAdhu, saMnyAsI kiMvA anya koI saMtane bhojana ApyA pachI pote bhojana levuM evuM vrata pALe che; paraMtu AvA vratane bAhyAcAre pALavA karatAM supAtra atithino coga maLe ane huM temane dAna Ape evI bhAvanApUrvaka niSkAmabuddhine keLavavI tathA kharo yoga maLI jatA umaMgabhera dAna ApavuM ethI paNa atithisaMvibhAga vratanuM saMpUrNa pAlana thAya che. zaMkA-anna, udaka, vastra, pAtra ane sthAna e pAMca vastuo nirdoSa hoya to tenuM supAtre dAna karavuM ema kahyuMH atithine kAMI dravya joItuM hoya ane te ApavAmAM Ave che ? samAdhAna dravya e nirdoSa vastu nathI ane je saMgrahane mATe atithine dravya joItuM hoya te te sAco atithi nathI. atithi evo saMta hovo joIe ke jene saMgrahavAnI abhilASA na hoya paraMtu mAtra dehanA nibhAvane arthe jIMdagInI jarUrIAta eka divasamAM eka divasa puratI ja hoya. jana sAdhuo ke sAcA saMnyAsIo dravya ke dhAtunuM pAtra grahaNa karatA ja nathI paraMtu je bIjAo dravya grahaNa kare che te dravyano upayoga temane zehoya? dehano nibhAva karavAne barAkI kharIdavAnI jarUra temane hoya ane je khorAkanuM ja dAna temane karavAmAM Ave te pachI temane dravya zA mATe joIe ? chatAM jeo dravyanI ja vAMcchanAthI pitAne atithi tarIke oLakhAvatA hoya teo sAcA atithi hotA nathI paraMtu saMgraha karavAnI vRttiAvALA, bAhyataH sAdhu ane aMtaramAM pUrNa asAdhu hoya che. teone supAtramAM gaNavA te yogya lekhAya nahi. (27) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya pariccheda. sevAdharma. [svadharmamAM buddhine sthira karIne ane svadharma pAlana mATenA bAhyAMtara niyamonA-tenA pAlanavaDe AtmAbhimukha thaIne tRtIya avasthAnAM kartavya karavAM, kAraNake je mahattvanAM kAryo e avasthAmAM manuSya karavAnA che te ekalI vidyAthI ja nahi paraMtu saccAritryathI ja thaI zake che. parArtha kare, samAjanI sevA karavI, parepakAra arthe jIvana gALavuM, potAnA maryAdita kuTuMbanI sevA gRhasthAzramamAM karyA pachI sevAnuM vadhu vistArIne samAjane -janatAne potAnA kuTuMbarU5 mAnI tenI sevAmAM ughata thavuM evo kartavyano aMgulinirdeza karatAM graMthakAra sevAdharmanI mahattA gAya che, sevAnA dAM judAM kSetrenuM darzana karAve che, sevA karavAnI paddhatinuM sUcana kare che ane e rIte sevA bajAvatAM manuSyanuM AdhyAtmika hita kevuM sadhAya che te paNa darzAve che. temAM pahelA A paricchedamAM sevAdharmanI prastAvanA kare che.] tevASA 28 / yaddezIyajalAnilairvapuridaM saMdhAritaM poSitaM / yacchikSAvyavahArato nipuNatA buddheH samAsAditA // yasmAjIvanasAdhanAni vasanA'nnAdIni labdhAni vaa| teSAM pratyupakAriNI sumanujAH sevA samAzrIyatAm // sevAdharma, bhAvArtha-je dezanAM havApANIthI A zarIra poSAyuM hoya ke dhAraNa thayuM hoya, je samAjanA zikSaNathI ke vyavahArathI buddhimAM nipuNatA AvI hoya, je lokonI pAsethI jIvananAM sAdhano anna ane vastrAdika prApta thayAM hoya, temanA upakArane badale vALavAne sArA mANasoe pitAthI banatI rIte temanI sevA bajAvavI joIe. (28) Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecana-mahAbhAratanA zAntiparvamAM kahyuM che ke -" suvAgata : sarvasva gumalzitam ! arthAta-duHkhane sarvane kaMTALo Ave che ane sukhane sarva koI vAMche che. ApaNe sukhane mATe yatna karIe chIe tema bIjao paNa pitAnA sukhane mATe yatna kare che. e pramANe se je pitA potAnA sukhane mATe yatna karatA hoya to te eka prakArano svArthavAda thayA. jyAM svArthavAda pracalita hoya, tyAM parArthavAdano kiMvA sevAdharmano saMbhava ze ? hadAraNyaka upaniSamAM yAjJavalkaya ane tenI strI maitreyInA saMvAdamAM mitreyInA praznano uttara ApatAM yAjJavalkaya kahe che keH "maitreyI! strIne pati priya hoya che te patine khAtara nahi, paranta potAnA AtmAnI prItine arthe ja te priya hoya che. te ja pramANe mAtA-pitAne putra, putrane mATe priya hoto nathI paraMtu potAnA svArthane mATe ja tenA upara mAtApitA prema kare che. " mAramanatu mAya sarva priyaM mata-AmaprIti arthe ja sarva vastuo ApaNane priya hoya che. A pramANe jyAM parArthasAdhanA prakaTa hoya che, tyAM paNa vidvAno svArthanI ghaTanA darzAve che. hAmsa nAmano eka aMgreja vidvAna paNa dareka kRtimAM manuSyane nikaTane ke dUrano svArtha pratipAdana kare che. mI. hyuma pitAnA eka nibaMdha "Of the Dignity or Meanness of Human Nature mAM kahe che? " What say you of natural affection ? Is that also a species of self-love? Yes; All is self-love. Your children are loved only because they are yours. Your frierd for a like reason. And your country engages you only so far as it has a connection with your self." mI. sumanA kathananuM tAtparya e che ke kudaratI premane vaza thaIne koI prema karatuM nathI paraMtu AtmaprItyarthe ja prema kare che. tame tamArA bALake ke mitro ke dezane cAho cho, tenuM kAraNa e che ke tame tamArI jAtane -tamArA AtmAne cAho cho, ane e rIte svArtha pUrato ja tamArA premano saMbaMdha che. A siddhAnta pratipAdana karanArAo to eTale sudhI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara kahe che tame keAI duHkhI janane du:khamAMthI mukta karo cho ane tene tame dhana Apo cho ke tamArA zarIra vaDe tenuM du:kha kApo cho temAM paNa tamArA svA che. tame eka manuSyane du:khI joI te du:kha pAme cho ane tamArUM hRdaya khaLe che. e hRdayaneA dAha dUra karavAnA svAthI tame du:khIne hara kAI prakAranI madada karo cho ane tamArA svArtha sAdhI lo cho ! A pramANe hebsa, hyuma vagere vidvAneA sevAdharmamAM paNa svAtti jue che. vedAMtIe ztrane a AtmA' karI adhyAtmadaSTithI peAtAnA eka AtmAmAM sarva bhUtAne ane sarva bhUtAne potAnA AtmAmAM sAmAveza karI svArtha ane parAmAM rahelA dvaitabhAvane nAza karI khatAve che, ane kahe che ke parepakAra e svArtha hAya tApaNuM AkhA jaganA pratyeka paramANunA hitasaMbaMdha tenI sAthe rahelA che. 'svA' zabdanA AvA sUkSma artha karavA e bhale sayuktika hAya parantu tethI samAjane tenA hitamAnuM darzana karAvI zakAya tema nathI. je potAnA AtmAmAM sarva bhUtAne ane sarva bhUtAmAM potAne jote hAya, vasudhaiva kuTu=manA tattvane hastAmalakavat jonArA tema ja anubhavanArA hAya, tevA manuSyane teA parA ke parepakAra karavAnA upadezanI pazu jarUra rahetI nathI. tenAM jJAnacakSue eTalAM khulelAM hoya che ke te pete ja upadeSTA thaI lokeAne jagatanA kalyANane mArge caDAvavA samartho hAya che. ahIM graMthakArane tRtIya avasthAmAM viharatA manuSyane tenA kabyanA dha samajAvavAnA heAvAthI te manuSyane peAtAnuM jagat pratyenuM RNa adA karI RNamukta thavAnuM kahe che. je dezanAM havApANIthI potAnA dehanuM poSaNa thayuM hoya, je samAjanA zikSaNa ke vahevArathI buddhi khIlI heAya ane jee!nI pAsethI nirvAhanAM sAdhane prApta thayAM heAya tenI pratye adA karavAnuM karaja manuSya kevI vIte pheDavuM? graMthakAra kahe che ke temAM pratyuSArinI sevA samAzrIyatAm--te te upakArIe pratye pratyupakArarUpa sevA bajAvavI joie. teTalA mATe kahyuM che keH dhanAni jIvitaM caiva parArthe prAjJa utsRjet / tannimitto varaM tyAgo vinAze niyate sati // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 athAta-DAhyA manuSya dhana-jIvanAdine parArthe tyajavAM joIe: vinAza AvI pahoMce te pahelAM parArthe teno tyAga karavo e ja yukta che. parArtha kiMvA sevAdharmane nItimAM sthAna maLyuM che tenuM kAraNa e che ke kevaLa potAnA pUla svArthathI prerAI manuSyo je parahitano vicAra karatA nathI to teo potAnuM karaja nahi pheDavAne lIdhe chevaTe devALuM kADhavAnI sthitimAM ja AvI paDe che. je dezanAM manuSyo AvI svArtha vRttithI prerAIne potAnA saMbaMdhIonuM, samAjanuM ke dezanuM hita karavAmAM tatpara rahetA nathI teo vinAzanI najIka khecAI jAya che tenuM kAraNa e che ke teo pitAnuM kudaratI karaja nahi pheDI zakavAthI devALuM kADhavAnI aNI para hoya che. parArthasAdhanA nItimAM sthAna pAmI che ane jana: samAjane kartavyapAlanamAM ughukta karavA mATe e sthAna vAjabI rIte ApavAmAM AvyuM che. (28) parArthavRtti jagatamAM badhe kevI rIte vyApI rahI che ane tethI letI-detInA vahevAra mujaba jagatanA sarva jIvone vahevAra kevI rIte cAle che te nIcenA lokamAM udAharaNo vaDe darzAvavAmAM AvyuM che.] pratyupakAravRtteApakatA / 29 // vRkSAH poSaNakArakAya dadati svAyaM supakvaM phlN| jagdhvA zuSkatRNAni dugdhamamalaM gAvo'rpayantyanvaham // re zvAno'pyupakArakasya nilayaM no vismaranti kssnnN| hanyAtpratyupakArasiddhaniyamaM dhImAnmanuSyaH katham // pratyupakAravRttinuM vyApakapaNuM. bhAvAI-vRkSo piSaNa karanArane paripakava svAdiSTa phala Ape che. gAyo sUkuM ghAsa khAIne dararoja nirmala dUdha de che. are! kUtarAo paNa upakArI mANasanuM ghara eka kSaNa paNa bhUlI jatA nathI arthAta tenA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghasyuM rakSaNa kare che. Ama jyAre carAcara jIvomAM paNa pratyupakAra vRtti jovAmAM Ave che, tyAre buddhimAna manuSya zuM pratyupakAranA vyApaka niyamo bhaMga karaze ? nahi ja. (29) vivecana--pitA upara upakAra karanAra upara sAmo upakAra karavo e pratyupakAra vRtti kahevAya che, keTalAka tene paropakAra kahe che, paraMtu vastutaH tene pratyupakAra kahevo te vadhAre yukta che. phaLanI AzA vinA upakAra karavo e paropakAra che, paraMtu evA prakArano niSkAma upakAra karavAnuM zikSaNa samAjamAM tyAreja prasare ke jyAre e paropakAramAM vastutaH pitAnuM RNa adA karavA je pratyupakAra rahelo che evuM konA dhyAnamAM utAravAmAM Ave. keI ApaNuM pratye upakAra kare to paNa te upakAra karanAre te ema ja samajavuM joIe ke pote pratyupakAra ja kare che arthAta pitAnuM RNa adA kare che. e RNa pitAnI dRSTi samIpe nahi hovA chatAM kudarate bajAvavAnI pelI pharaja e pratyeka manuSyanuM RNa che ema samajIne ja teNe e RNa adA karavuM joIe. te ja rIte pratyakSa upakArano badalo vALanAra-sAme upakAra karanAra paNa pratyupakAradhArA RNa adA kare che. A pratyupakAra duniyAno pratyeka padArtha ane prANI kare che, tethI ja duniyAno vyavahAra sArI rIte cAle che. e pratyupakAra vRtti keTalI vyApaka che-pratyeka vastu ke prANImAM pitAnuM RNa adA karavAno khyAla keTalo baLavattara che te graMthakAra batAve che ke-vRkSo potAnuM pioSaNa karanArane pAkAM phaLa Ape che, gAye pitAnA pAlakane dUdha Ape che ane kUtarAo paNa potAnA pAlakanA gharanuM rakSaNa kare che. have e ja rIte bIjI bAjuethI vicArIe te potAne phaLa ApanAra vRkSone loko pANI pAya che ane khAtara pUre che, dUdha ApanAra gAyane lako khorAka Ape che ane gharanuM rakSaNa karanAra kUtarAone roTalo khavADe che; A pramANe janAvare ane manuSyo paraspara pratyupakAra kare che. zaMkA-eka kUtare ApaNA gharanuM rakSaNa na karato hoya chatAM ApaNe tene roTale khavADIe to te paNa zuM pratyupakAra kahevAya? Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAdhAna-ha. kudarate eka ja kutarA pratyenuM tamAruM nahi paNa AkhI kUtarAnI jAti pratyenuM balake badhAM jAnavara pratyenuM tamAruM kartavya TharAvI rAkheluM che. e kartavya bajAvatAM tame tamAruM karaja cUke che. kUtarAnI jAtinA balake badhAM jAnavaronA tamArI upara je upakAre che tenA badalAmAM tamArI manuSyajAtie paNa pratyupakAra karavo ghaTe. e RNa adA nahi karIne jIvavuM te jIvavuM nathI, paraMtu pratyupakAra karatAM jIvavuM e ja kharuM jIvavuM cha. yu cha - AtmArtha jIvaloke'sminko na jIvati mAnavaH / paraM paropakArArtha yo jIvati sa jIvati // arthAta-AtmA to A duniyAmAM kayo mANasa jIvato nathI ? paratu paropakArArthe javanAra ja kharuM jIvana jIvyo kahevAya. (29) [paropakArAya phalanti vRkSAH // vRkSatuM 5|50vn bhane tI pratyu5412 vRtti kevAM Adarza che te batAvavA mATe nIcenA be zlokomAM graMthakAre vRkSa pratye manyAta 30.] vRkSasya parArthajIvanam / 30 / 31 // tvaM sarvAvayavairgadaM harasi bho! niSpAdya bhaiSajyakaM / patraiH poSayase sadA pazugaNAn durbhikSakAle narAn // yujyante kusumAni te pratidinaM satkArapUjAvidhau / kASThaM te kRSinau gRhAnnapacane tvag yujyate valkale // yaSTayAdyairapakAriNAmapi phalaM miSTaM dadAsi drutaM / pAnthAnAM tu pathaHzramaM harasi vA tvaM chAyayA shiityaa|| vRSTayAkarSakavAyuzuddhijanakaH zItA''tapAdeH sahaH / kenedaM tava zikSita taruvara prAcyaM parArthaM vratam // yugmam // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRkSanuM parAthI jIvana, bhAvAtha-he taruvara ! tuM patra, mULa, chAla, vagere tArA sarva avayavothI auSadharUpe banI manuSyanA rogane hare che, dukALa jevA vakhatamAM manuSyone ane pazuone pAMdaDAMthI poSaNa Ape che, tArAM phUlo manuSyano satkAra karavAmAM ane pUjanavidhimAM dararoja vaparAya che, tArAM lAkaDAM khetInA kAmamAM, vahANa banAvavAmAM, ghara bAMdhavAmAM, ane rasoI pakAvavAmAM vaparAya che, tArI chAla vakala cIvara banAvavAmAM kAma Ave che; je mANase lAkaDI ke patharAthI tAre apakAra kare che tene paNa tuM mIThAM phaLa Ape che, tArI zItaLa chAyAvaDe musApharonA paMthanA zramane tuM dUra kare che, vRSTinuM AkarSaNa kare che, vAyune zuddha banAve che, zIta tApa sahana karIne paNa janasamAja upara ATale upakAra kare che : A paramArtha vrata tane koNe zIkhavyuM ? (30-31) - vivecana--A anyoktivaDe vRkSanI upayogitAnuM sUcana karavA uparAMta tenA parArtha jIvanano khyAla ApavAmAM Avyo che. vRkSanAM pAMdaDAM, mULIyAM, chAla, lAkaDAM, phaLa-phUla, temAMthI jharata rasa-guMda-lAkha vagere saghaLuM manuSyonA temaja Itara prANIonA upayogamAM Ave che ja; kahyuM che ke aho eSAM varaM janma sarvaprANyupajovanam / dhanyA mahIruhA yebhyo nirAzA yAnti nArthinaH // arthAta-vRkSo badhAM prANIonA jIvananirvAha mATe upayogI thAya che, ane tenI pAse AzA dhAraNa karIne janAra koI paNa prANI nirAza thatuM nathI. paraMtu tenI A upayogitA uparAMta tenuM parArthe jIvananuM vrata keTaluM kaTTara che? tene patthara mAranAra-tene apakAra karanArane paNa te te phaLa ApIne sAme upakAra ja kare che. pitAnA parArtha jIvananI patine mATe te zIta kALamAM ke uSNa kALamAM zIta-tApa sahana karIne tapazcaryA Adare che ane jIvanaparyata parArtha ja kare che. je manuSyo paNa kharA pratyupakAra vRttivALA che teo sAmA mANasanA apakAranI ke upakAra karavAmAM veThavI paDI harakate tathA sevavI paDatI tapazcaryAnI paravA karyA Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinA ja pratyupakAra kare che. svArtho vacce vArtha gva saH kumAra: satAmagrI: eTale ke pArtha e ja jeno svArtha che e manuSya ja purUSomAM hamezAM agraNI kahevAya che. vRkSane svArtha e ja parArtha che, ane tethI tene dhanyavAda ApatAM graMthakAra pUche che ke, he vRkSa! AvuM parArthavrata tuM konI pAsethI zIkhyuM ? (30-31 ) [ kudaratI vibhUtirUpa sUryAdinI popakAritA have varNave che ].. ____ paropakArArtha meva sadvastUnAmastitvam / 32 // sUryobhrAmyati nAzanAya tamaso lokopakArAya ca / megho varSati vAti vAyuramalaH kAlAdimaryAditaH // nadyo bhUmitale vahanti nitarAM nRNAM harantyo malaM / sadbhAvodbhavanaM parArthamavanau prAyeNa vijJAyate // ucca vastuonI hayAtI paropakArane mATe ja che. bhAvArtha tathA vivecana-aMdhakArane nAza karavAne ane lokone garamI ApI jIvana nibhAvavAne sUrya paribhramaNa kare che, varasAda varase che, nirmaLa vAyu RtunI maryAdA pramANe vAya che, manuSyanA melane dUra karatI nadIo pRthvInA paTa upara hameza vahe che. A badhuM jotAM pRthvI upara sArI vastuonuM astitva ghaNe bhAge paropakAra arthe ja hoya ema jaNAya che. e to kudaratanI jaDa vibhUtinI vAta thaI; parantu caitanyavaMta manuSyomAM sarvasvarUpa sajjano hoya che ane sUrya, varasAda, Rtuo vagerenI tulanAmAM sajjanonuM astitva paNa paropakArArthe ja ghaTe. subhASitakAra to eTale sudhI kahe che ke ravizcandrau ghanA vRkSA nadI gAvazca sajjanAH / ete paropakArAya yuge daivena nirmitAH // arthAta--sUrya, caMdra, varasAda, vRkSo, nadI, gAye tema ja sajjanane Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te vidhie A kALamAM paropakAra mATe ja nirmANa karyA che. A upamAnathI samajI zakAze ke je sthAna A vizvamAM sUrya-caMdrAdi daivI vastuonuM che, tevuM ja mahattvanuM sthAna sajajanonuM che. sajajanone zire jagata badhA upara upakAra karavAno ja-upakAra pAchaLa potAnuM samasta jIvana khapAvavAno bhAra raheluM che. atra to mAtra jIvananI tRtIya avasthAne ja popakAra- pratyupakAra-sevAdharmamAM arpaNa karavAno hetu rahelo che. e avasthAmAM paNa eTalI sujanatA je na ANI zake tevAonI upara kaTAkSa karatAM kahevAmAM AvyuM che ke - tRNaM cAhaM varaM manye narAdanupakArINaH / ghAso bhUtvA pazumpAti bhIhanpAti raNAGgaNe // arthAta-kevaLa anupakArI manuSya karatAM te eka taNakhaluM paNa sAruM che, kAraNake te bicAruM ghAsa kahevAIne pazuonuM rakSaNa kare che ane samarAMgaNamAM bhIrU janonuM paNa rakSaNa kare che-tAtparya ke bhIrUo raNakSetramAM vastutaH "ghAsa' khAtA kahevAya che te e taNakhalArUpa kahevAtA ghAsane ja upakAra che ! (32) [ jAnavaromAM paNa naisargika popakAra utti rahelI che tenA dAkhalA have ApavAmAM Ave che. ] ___ prANinAmapi paropakAravRttiH / 33 // kauzeyaM racayanti sUkSmakRmayo naktaMdivaM yatnataH / svAdiSThaM madhumakSikA madhubharaM saMcinvate santatam // muktA bibhrati zuktayo'pi jaThare kastUrikAM snmRgaa| eteSAmasudhAriNAmapi janurlokopakArArthakam // prANIomAM paNa paropakAravRtti. ' ' , - bhAvArtha kozeTAne sUkSma jaMtuo rAta divasa yatve karIne rezama %aa vikAsa karavRtti ane rezamAM Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyAra kare che, madhamAkhI satata udyoga karIne svAdiSTha bhadhana saMcaya kare che, chIpe pitAnA peTamAM motI dhAraNa kare che, kastUrImRge kastUrI utpanna kare che. A badhAM prANIonuM jIvana zuM svArtha mATe che? nahi ja. kevaLa lokonA upakArane mATe ja. (33). vivecana--A lokamAM paropakAra karatAM prANuonA je dAkhalA ApavAmAM AvelA che, te dAkhalAmAM pratyeka prANa paropakAra karatAM pitAnA jIvanano bhoga Ape che. rezamanA kIDAo rezamano kozeTo banAve che ane jyAre temAMnA kIDAne garama pANImAM nAMkhI jIvananI ahati ApavAmAM Ave che tyAre ja kozeTAnuM rezama upayogamAM AvI zake che. madhamAkhIo rAtridivasa zrama laIne madha ekaThuM kare che, tene tene kAMI upayoga hotuM nathI, paraMtu manuSya te madha laIne teno bhojanAdimAM upayoga kare che, e paNa mAkhIono popakAra che. jyAre madha pADavAmAM Ave che tyAre aneka mAkhIono saMhAra thAya che, aneka mAkhIo mUchita thAya che ane aneka uDIne nAsI jAya che. chIpanA udaramAM motI pAke che paraMtu jyAre tene cIrIne temAMnI mAchalIne mArI nAMkhavAmAM Ave che tyAre ja te metI manuSyane maLe che, eTale lokone mATe ratna pedA karanArI mAchalIne paropakAra paNa tenA jIvanane bhoge ja siddha thAya che. kasturI mRganI pUMTImAM kasturI hoya che, ane te lokonA upayogamAM Ave te pahelAM tene paNa pitAnA jIvananI Ahuti ApavI paDe che. mRgane mAryA vinA kasturI meLavI zakAtI nathI. AvA kRmi, pazu, prANI paropakAra karatAM karatAM mRtyuvaza thAya che. A daSTAtomAM grahaNa karavAmAM AvelA prANIonA jIvanamAM aneka bIjAM dRSTibiMduo paNa rahelAM che. dAkhalA tarIke madhamAkhIone "udyamanI mUrtirUpe ane pote madha nahi khAtI hovA chatAM te levA janArane caTako bharavA te deDe che tethI tenI IrSyAthI bharelI bhI saMgrAhaka vRttinI pratikRtirUpe prazaMsavAmAM temaja niMdavAmAM Ave che. kasturI mRgano jIva lenArA pArAdhio tene saMgItathI bhAvIne pAzamAM pADI mArI nAkhe che, tethI kAnanI kAmI ikiya vaDe thatI tenI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 vaDe karavAmAM Ave dizAe hAya paravazatAnA dRSTAMta iMyinigrahane khAdha paNa cheH parantu pratyeka prANInA jIvananI aneka jUdI jUdI che ane jUdI jUdI dizAonAM jUdAM jUdAM dRSTibiMdue hAya che; tethI atra graMthakAre khImna dRSTibiMduone gANu rAkhI mAtra temanAM jIvanamAM rahelI pare|pakAritAne pradhAna svarUpa ApeluM che. AvAM prANIonAM samasta jIvana pApakAramAM pasAra thAya che, ane mRtyu paNa paropakAra arthe ja thAya che, tyAre manuSyane teA vidyArthIkALa tathA gRhasthAzramamAM ardhuM jIvana gALyA pachI trIjI avasthAmAM parArthe jIvana gALavAnuM vidvAnA tathA zAstrakAro kahe che. eTale! sevAdharma paNa nahi bajAvatAM je manuSyA kevaLa parApakArazUnya jIvana gALe tathA bAMdhI mUDIe AvyA te khAlI hAthe gayA sarakhu jIvana pUruM kare, temane mATe teA yogya kahevAmAM AvyuM che ke, vopArazUnyatya dhiGmanuSyasya jIvanam pareApakArazUnya jIvana gALanAra manuSyane dhikkAra che ! ( 33 ). [ e pramANe sevAdharmanI mahattA tathA AvasyakatAnuM kathana karavAmAM AvyAkhAdya graM*thakAra e dharmamAM praveza karavA mATenA dvArAnu nidarzana kare che. ] sevAdhamaMpravezadvArana| rUo || sevAdharmapurapravezakaraNe dvArANi catvAri vai / maitrI sarvajanairna kenacidapi klezastadAdyaM vratam // modo'nyasya sukhena yastadaparaM dvAraM tRtIyaM dayA / duHkhA''teSu caturthamuprakaluSe yopekSaNA''zrIyate // sevAdhama mAM praveza karavAnAM dvAra bhAvA-sevAdharUpa nagaramAM praveza karavAnAM cAra dvAra che. kAinI paNa sAthe kleza na karatAM sa` janeAnI sAthe maitrI rAkhavI te prathama dvAra; bIjAne sukhI dekhI khuzI thavuM tekhInuM dvAra; duHkhI jIvA upara dhyA rAkhavI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 te trIjuM dvAra ane pApo jIvA upara paNa dveSa na karatAM temanI upekSA karavI arthAt samajAvatAM na samaje te tenAthI taTastha rahevuM te ceAthuM dvAra che. (34) vivecanamevAdharmaH 66 one, How said, '' paramane yoginAmavyayamyaH-arthAt-sevAdha parama gahana che ane te ceAgIene paNa agamya che. evA parama gahana dharmomAM cegI nahi evA manuSyAne dAkhala thavA mATene mArga sugamya kayAMthI hAi zake ? tathApi abhyAsa ane AyAsa vaDe pratyeka kAya siddha thaI zake che; sevAdhama paNa eka prakAranA parama yAga che, te mATenuM AdhyAtmika zAstra che ane zAstra darzAvelA dvAre thaIne gamana karanArane e yeAga sAnya thAya che. janatAnI ane jagatanA pratyeka jIvanI sevA bajAvavI e bhale sthULa kAryothI nIpajatI hoya, parantu sevAmuddhithI jyAMsudhI aMtaraMga raMgAeluM hAtuM nathI tyAM sudhI e sthUla sevA bajAvavAmAM manuSya pravRtta ja thatA nathI. khristI dhama mAM te sevAdhamane prabhuprAptine mAga kahelA che. eka sthaLe kaheluM che ke " They asked a great many ways are there to God?'' He " There are as many ways as there are atoms in the Universe, but the best and shortest is Service. arthAt--teoe eka mahAtmAne prazna karyo ke prabhuprApti mATe keTalA mArgo che ? teNe javAba ApyA ke vizvamAM jeTalA aNu che teTalA mA che, parantu ' sevA ' e sarvottama ane TUMkAmAM TUMkA mArga che. A uparathI samajI zakAze ke sevA bajAvanAra sevaka sevAnA AdhyAtmika guNa vinAnA hoya ja nahi ane hAya te! te sevaka ' sAcA ' hAi zake nahi. sevAdhakhAvanAranuM aMtaraMga sevAmAM ja lIna banI gayeluM-sevAnI ja jhaMkhanA karanArUM ane niSkAma vRttithI, svArthA upara dRSTi paNa nahi rAkhatAM kevaLa parA vRttithI, svabhAvaprerita banIne sevAne mAge janArUM hAvuM teie. A sevAdharUpI nagaramAM praveza karavA mATenAM cAra dvAra ja zAstramAM kahelAM che, ane tenA nAnirdeza graMthakAre A zlokamAM } Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karela che. e cAra dvAra judI judI dizAe AvelAM nathI paraMtu eka ja dizAe AvelAM che, ane cAremAM thaIne pasAra thanAra ja sevAdharmarUpa nagaramAM praveza karI zake che. A cAra dvAre kayAM ? (1) maitrI-Love towards equals ( 2 ) moda-Love towards superiors, ( 3 ) dayA-karUNA Love towards inferiors, ane (4) upekSA7164724-Indifference towards opposition. 21714 au pratye matrIbhAva, pitAthI moTAo tathA ucca guNopeta jIvo pratye Ada- pramodabhAva-teone sukhI joine pote pramudita thavuM e vRtti, pitAthI halakA athavA guNomAM pAmara jIvo pratye karUNAbhAva ane pitAnI pratye virodha dAkhavanArAo-zatruo vagere pratye upekSAbhAva athavA madhyasthabhAvaH evA cAra guNonI prApti karavAmAM jeo samartha thayA nathI teo sevAdharma aMgIkAra karI zakatA nathI athavA je kare che to teo sevAnA hetune pAra pADI zakatA nathI. A duniyAmAM sarva che ke sarva manuSya samAna hotA nathI. koI ApaNA jevA, koI ApaNAthI moTA, ke nAnA ane koI ApaNuM virodhI paNa hoya che. jyAM sudhI e cAre prakAranA che ke manuSyo pratye samAna bhAva rAkhavAne aMtaraMga keLavAyuM na hoya tyAM sudhI ApaNe sevA kevI rIte banAvI zakIe ? A samAna bhAvanI keLavaNI mATenA A cAra mArgo che. A mArge prayatnapUrvaka AgaLa vadhanAra samAna bhAva dhAraNa karanAre bane che, ane pachI tene hAthe je sevA bajAvAya che te sAcI sevA nIvaDe che. daSTAMta-sA nAmano eka mALI hato. te ane tenI strI vRddha thayAM, temane peTe kAMI saMtAna nahotuM ane aMdagI sudhI khAI zakAya teTaluM dhana temanI pAse hatuM. eka varSo pUro varasAda paDyo nahi ane dezamAM dukALa paDyo. sAcAe vicAryuM ke pote vRddha thayo che ane kAMI dhana raLavAnI have jarUra nathI to A dukALanA vakhatamAM lokonuM kAMI bhaluM pitAne hAthe thAya te ThIka. A vicArathI teNe potAnA gAmathI dUra traNeka gAu para uMDA kuvAne kAMThe paraba bAMdhI ane te tathA tenI strI rAta dahADo tyAM rahIne Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 vaTemArgu one tathA DhAra DhAMkharane pANI pAvA lAgyAM. sAcAnI strIe svAmInA IrAdAne anukULa mata ApyA hatA eTale te paNa rAta dahADA parabamAM svAmInI pAse rahevA lAgI. te kuvAmAMthI pANI sIMcatI ane mATalAM bharatI. sAce paNa pANI bharatA ane pAte. parantu je sevAbuddhi sAcAmAM hatI te tenI strImAM naheAtI. kAi DheDane chekarA parame pANI pIvA Ave te strInA nAkanuM TIcakuM caDatuM. parakhathI dUra pANI pAvA tene javuM paDatuM. peAtAnA gAmane kaI vaTemArgu pANI pIvA AvatA ane tenI sAthe sAcAnI strIne kAMI aNumanAva bhUtakALamAM thaelo hAya te te pANI pAvA utIja nahi ane sAceA strInA svabhAvane samajIne peAtAnI meLe premabhAvathI pANI pAvA uThatA. tenA gAmaneA kAI zeTha ke garAsIye| pANI pIvA AvatA tyAre strI tenI khuzAmata karatI, ane kAi tarasyAM DhAra AvatAM tyAre tenI meAjamAM Ave te pANI pAtI ane nahi te ceAkhkhI nA kahetI. sAcA mALIne peAtAnI strIne A svabhAva gamatA nhAtA paNa kaMkAsa nahi thavA devAne te mAna rahetA ane potAthI anatI sevA sarva kAnI karatA. eka vAra eka kuMbhAranAM dasa gadheDAM chaMTA lAdhelAM nIkaLyAM. kuMbhAre parame AvIne gadheDAMne gheADuM pANI pAvA mAMgaNI karI, tyAM strI elI uThThI: hajI mANasAne pANI paheAMcatuM nathI tyAM gadheDAne vaLI pANI zAnu ? jA, laI jA. tAre gAma jaine pAje, " kuMbhAre kahyuM ke gadheDAM kha u tarasyAM che ne thADuM pANI pAzA teA ja gAma begAM thaze ane hitA marI jaze. paNa strIe mAnyuM nahi. sAcAne dayA AvI ane te pANI pAvA uDyo. teNe pANInI mATalI laI pAse paDelA kuMDAmAM pANI reDavA mAMDayuM, tyAM strIe tenA hAthamAMthI mATalI jhuMTavI lIdhI ane svAmIne pA dIdhA. sAcA bahu du:khI thayA. te turata kuvApara gayA ane pANI sIMcIne gadheDAMne pAvA lAgyA. gadheDAM bahu tarasyAM hatAM. pANI sIMcatAM te thAkayA parantu tenI gaNakAryuM nahi. pANI pAI rahIne te pAchA paramamAM ArAma levAne teA. turata tene tAva caDayo ane rAtre 66 sevAmuddhie thAkane AvyeA ane jarA te maraNa pAmyA. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jI bAjue tenI krodhI strIe parabanI oraDImAM jaIne phAMso khAdhe hate ! pitAnI nA uparavaTa thaIne svAmIe gadheDAne pANI pAvA mAMDayuM tethI te abhimAninI strIne bahu gusso caDyo hato ane tethI teNe e duSkarma karyuM hatuM. sAcAnI sthaLa sevA ane tenI pAchaLa rahelI sevAbuddhi ke jemAM maitrI, pramoda, karUNuM tathA mAdhyastha rahelAM hatAM, ane tethI ulaTuM tenI strInI vaitarArUpa sevA ke jenI pAchaLa sevAbuddhi tathA tene yukta AMtar guNo nahotA, te beunuM svarUpa bIjA divasanA prabhAtamAM vaTamArganA samajavAmAM AvyuM. sAce mALI garIba ke tavaMgara, nAnA ke moTA, DheDa ke brAhmaNa, gAya ke kUtaruM game tevA prANI pratye kevI sevA buddhi dharAvato hato ane temane pANI pAI saMtuSTa karate ho, tathA tenI strI pANI pAtI hatI chatAM tenI e sevAnI pAchaLa kevI kaTutA, bhAvanAhInatA vagere avaguNa hatA, te loko te jANatA ja hatA, paraMtu eka ja kAma karanAra beu jaNAnI sevAnAM be judAM judAM pariNAmo AvelAM joine temanuM hRdaya dravyuM. gAmalekae ekaThA thaIne beuno agnisaMskAra karyo ane sAcAnI paraba jyAM hatI tyAM ja pAkI paraba baMdhAvI "sAcA mALInI paraba" ne nAme tenuM nAma amara karyuM. (34) caturtha pariccheda. sevAdhama : maitrI bhAvanA. [[ pUrve kahelI cAra bhAvanAomAM pahelI maitrI bhAvanA viSe vivecana karavAmAM Ave che. maitrI sthApyA pUrve vairabuddhine tyAga karavAnI AvazyakatA darzAvatAM graMthakAra vairanA anarthonuM kathana kare che.] vaicAi: 5 rUla che! vairai duHkhadavAnalodbhavakaraM cintaaltaambhodhro| dharmAmbhojahimaM mahAbhavakhaniH krmprvaahaa''shryH|| Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAgadveSamahIdharAyazikharaM vikssepvNshotsvo| maitrI saMzrayaNArthamukSipa hRdazcaitatsamUlaM drutam // verane tyAga. bhAvArtha-InI sAthe paNa vera bAMdhavuM te duHkharUpI dAvAnala agnine utpanna karanAra che, ciMtArUpa latAne siMcavAmAM adhara-megharUpa che, dharmarUpa kamaLane bALavAmAM hiMmarUpa che, moTA bhayanI khANa che, karmanA dhaMdhane Azraya ApanAra che, rAgadveSa rUpa pahADanuM mukhya zikhara che, vizepanI saMtatine utsava samAna che mATe maitrI bhAvanAno Azraya karavAne veranI jaDane hRdayamAMthI mUla sahita jaldI ukheDI nAMkha. (35) . vivecanavera bAMdhavuM eTale paraspara vairavRtti vadhe evuM kRtya karavuM. jagatamAM vera bAMdhavAne pariNAme moTA anarthe thayAnA puSkaLa daSTAMta maLe che. rAvaNe rAma sAthe vera bAMdhyuM, keravoe pAMDavo sAthe vaira bAMdhyuM, tenAM kevAM pariNAmo AvyAM te jagata jANe che. duHkha, ciMtA, trAsa, pApa, rAgadveSa ane kulaparaMparAgata vikSepa temAMthI janmyAM ane durgatinA bhAgI thavAnA virodha janone prasaMge AvyA. gItAmAM kahyuM che kena vAri vaira vana verAva gujarAti arthAta--vairathI varanuM zamana thatuM ja nathI, paraMtu vRddhi thAya che. vATimakinA rAmAyaNamAM jaNAvyA mujaba jyAre rAvaNanI uttarakriyAne prasaMga Avyo tyAre te kriyA karavAne rAme vibhiSaNane sucanA karatAM kahyuM hatuM ke--marakhAnatAni vairAga nivRtta naH praconanam ! arthA-- jyAre rAvaNa maraNa pAme tyAre ja tenA vairano aMta Avyo. tenI vairabuddhi te jIvato hato tyAMsudhI to TakI ja have tenuM maraNa thatAM amAruM yuddhanuM prayojana paNa pUruM thayuM. A uparathI samajI zakAya che ke vairano agni eka vAra prajo ane je tene navAM navAM nimitto dvArA khorAka maLyA ja kare to te agni jIvanano aMta AvatAM sudhI halavAto ja nathI. AvA bhayAnaka vairane graMthakAre duHkhanA dAvAnaLane utpanna karanAra, ciMtA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpI latAne siMcanAra megha, dharmarUpI kamalane bALanAra hima, bhayanI khANa, karmanA dhodhanA Azraya rUpa, rAgadveSa rUpa pahADanuM zikhara ane vikSepanI saMtatine utsavanA sAdhana tarIke oLakhAvIne yathArtha ukti karI che. jyAMsudhI e vaira bAMdhavAnI vRttine cittamAM sthAna maLyA kare. tyAMsudhI mitti te sAsu-sarva bhUta pratye maitrI dhAraNa karavAne cittavRttine avakAza ja tyAMthI maLe? zrI kRSNa arjunane kahyuM hatuM ke niva: sarvatey : sa mAmeti pAMDava-he pAMDava ! je sarva jIvo pratye nira-vairahita vRttine hoya che te ja mane-prabhune prApta kare che. e kathanamAM paNa nirveratAdhArA maitrIrUpa samabhAvanAne je upadeza rahelo che. "mAthI" nI vArtAmAM Izue kahyuM che ke "tuM tArA vairI upara prIti kara" ane "tane eka gAla upara tamAco mAre tenI pAse tuM tAro bIjo gAla dhara." jyAM sudhI nirveratA dvArA maMtrInI upAsanA karavAmAM na Ave tyAM sudhI vasudhaiva kuTum nI bhAvanA kiMvA AtmapAmya bhAva siddha thato nathI. , zaMkA-hamezAM vairabuddhithI ja vaira baMdhAtuM nathI. satyavAdI manuSya satya bole ke satyAcaraNa kare to paNa durjana tenI upara vaira dhAraNa kare. che. evA durjananA varane jItIne tenI mitrI bAMdhavI te kema bane? samAdhAna-graMthakAre atra maitrI bhAvanAnuM hRdayamAM sthApana karavAne bodha karatAM kaheluM che ke vairanI jaDane hRdayamAMthI jaldI ukheDI nAMkha; ane temAM durjananA vairane jItavAno paNa vidhi aMtargata che. mitrInI bhAvanAthI je manuSyanuM hRdaya taraboLa thaeluM hoya che te te durjananuM vaira paNa zamI jAya che, eTaluM e hRdayanuM AkarSaNa thAya che. RSi-munionA khIlelA AtmabaLa ane samavRttinA AkarSaNathI siMha-vyAdhra jevA paNa potAnI duSTatAne visarI jAya che. mAtra je jarUranuM che te mitrI bhAvanA hRdayamAM jaDAelI hovI joIe, nahi ke mAtra vANImAM ja hovI joIe. hadayano saguNa hamezAM durguNa upara jaya meLave che ja. "dhammapada nAmanA baiddha graMthamAM paNa kahevuM che ke - Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 akodhena jine ko, asAdhu sAdhunA jine / jine kadariyaM dAnenaM saccenAlIkavAdinam // arthAta-bIjAnA krodhane ApaNA akrodhathI-samatAthI chato, duSTa janane ApaNI sAdhutAthI jIta, kadrane dAnathI chata ane asatyane satyathI jItavuM. vastutaH durjananA vairane paNa nivairatAthI-maitrI bhAvanAthI jItI zakAya che. daSTAMta-siMhaSa ane azvaghoSa nAmanA be rAjAo hatA. siMharSa azvaghoSa rAjAnI upara hallo karIne tenuM rAjya jItI lIdhuM ane azvaghoSane pakaDo. azvaghoSano putra rohitAzva te samaye pravAse gayo hato. azvaSane keda karavAthI tenI prajAe siMhaghoSa sAme baMDa uThAvyuM eTale siMhaSe azvaghoSane zULIe caDAvavAno TharAva karyo. je vakhate tene thaLI pAse laI javAmAM AvyA te vakhate rohitAzva pravAsethI Avyo ane veza badalAvIne zULI pAse gayo. pitAe putrane oLakhe. prakaTa rIte to tenI sAthe vAtacIta karI zake tema nahotuM, kAraNake tema karavAthI rehitAzva khullo paDI jAya ane zatru tene mArI nAMkhe, paraMtu azvaghoSe zaLIe caDatI vakhate lokone saMbodhIne vAvidagdhatApUrvaka putrane samajAvyuM ke-"vairane lAMbuM karavuM nahi." pitAnI A zikhAmaNa mAnIne rehitAzva cAlyo gayo ane aSane zULIe caDAvI mArI nAMkhavAmAM Avyo. rehitAzva jaMgalamAM bhaTakavA lAgyo, paraMtu tene zAMti maLI nahi. pitAne zULIe caDAvanAra siMhaSane kaI rIte mArI nAMkhyA vinA tene zAMti maLe tema nahotuM. rohitAzva vidyAkaLAmAM nipuNa hato. teNe have saMgItazAstrIne veza lIdhe. siMhonI rAjasabhAmAM jaIne teNe potAnI saMgIta vidyAthI rAjAne khuza karyo ane potAnI oLakhANa dUra dezanA saMgItazAstrI tarIkenI ApI. siMhaNe tene pitAnI putrIne saMgIta zikhavavA mATe nokarIe rAkhe. pitAnI vidyA, caturAI, vinaya, saraLatA, bhalamanasAI vagere guNothI ekAda varSamAM te te rAjAnI prItine pAtra thayo ane Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "" rAjakuMvarIne saMgIta zIkhavavA uparAMta rAjAnA hajurI tarIkenI sevA paNa khajAvavA lAgyA. eka vAra zikAre jatAM rAhitAzva paNa rAjAnI sAthe hatA. eka mRganI pAchaLa paDatAM rAjA ane rohitAzva ghaNA dUra nIkaLI gayA ane khIjuM zikArI maMDaLa pAchaLa rahI gayuM. rAhitAzvanI sUcanAthI rAjA ArAma levAne tathA gheADAne thAka khavarAvavAne eka vRkSa heThaLa thAbhyA. rohitAzve gheADAnA palANamAMthI gAdI kADhI pAtharI ane rAjA hitAzvanA kheALAmAM mAthuM mUkIne teA tathA thoDI vAramAM uMghI gayA. rAjAne camadAra pahAMcADavAne A sAro lAga joine satiAve myAnamAMthI talvAra kADhI ane rAjAnA mAthA nIce kapaDAnA moTA DUcA mUkI daine te tene mAravAne taiyAra thaI gayA. kSaNabhara te thAbhyA, eTalAmAM tene maratI vakhatanu' pitAnu vacana yAda AvyuM ke " varane lAMbuM karavuM nahi.' e vicAra AvatAM teNe talvArane turata myAna karI, parantu te ja kSaNe rAjAnI AMkha ughaDI gaI ane teNe rAhitAzvane talvAra myAna karatA joyeA. rAjAe rAhitAzvane talvAra kADhavAnuM kAraNa pUchyuM eTale teNe gadgad kaMThe potAnA aparAdha ko, potAnI oLakhANa ApI ane phAMsIe caDatI vakhatanI pitAnI zikhAmaNanI vAta kahI. siMhadyASa rohitAzvanI sujanatAthI jItAI gayeA. tene vicAra thayA ke A vakhate jarUra sahitAzva pAtA para vera vALI zakata e niHsazaya che, parantu pitAnI zikhAmaNane teNe mAnya rAkhI mArA jevA zatrune paNa chavatadAna dIdhuM te kevA sajjana kahevAya ? ane meM tenA pitAne LIe caDAvyo chatAM teNe putrane vaira lAMkhuM na karavAnI zikhAmaNa ApI, te kevA sadguNI rAjA kahevAya ? AthI si dheASane adheASane zULIe caDAvavA mATe bahu pastAvA thayA ane pote karelA pApanuM prAyazcitta teNe rAhitAzvane tenA pitAnu rAjya pAchuM ApavA uparAMta peAtAnI putrI paraNAvIne karyuM. nivairatAthI zatru paNa jItAya che te A dRSTAMta uparathI mAlma paDe che. (35). [hRdayamAMthI vairabuddhino nAza karyAM pachI maitrI bhAvanAnI khIlavaNI mATenuM khIjI' pagathIka' batAvatAM have graMthakAra sarva jIva pratye bhrAtRbhAva dhAraNa karavAnuM upaherI che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saDaka mAtaH 1 rUda che bhrAtRtvena bhavAntareSu janitAH sarve'pi jIvAH puraa| naiko'pyasti tathAvidho na racitA yenA'tra sambandhitA putrAH santyakhilAgino bhagavataH kartRtvavAde punarevaMsatyakhilA janAH samabhavan te bhrAtaraH sodraaH|| sarva jenI sAthe bhrAtRbhAva. bhAvArtha-A jagatanA sarva jIvo koI ne koI bhavamAM agAu bhAIrUpe utpanna thaI AvyA che. e eka jIva nathI ke jenI sAthe ApaNe ISTa saMbaMdha joDyo na hoya. je loko sRSTinA kartA tarIke Izvarane mAne che temane mate to jagatanAM tamAma prANIo IzvaranA putra ryA-eTale kavAdI ane akartAvAdI baMnenA mata pramANe tamAma jane bhavAntaranI apekSAe tArA sahodara bhAI kahI zakAya--ane bhAInI sAthe virodha kare te anucita. (36) vivecana-jagatamAM koI evuM mAne che ke A sRSTi Izvare racI che ane koI ema mAne che ke te anAdi-anaMta che; paraMtu beu mAnyatAvALA eTaluM te mAnya rAkhe che ke jagatanA sarva jIvo paraspara baMdhu samAna che. kavi dalapatarAma jagatanA sarva manuSyone "eka pitAnA parivAra" tarIke oLakhAvatAM kahe che ke " kALA gorA kaI che, dhanahINA dhanavAna, kahe adhika koIne saghaLA eka samAna." paratu e kavinI uktine ke dharmagurUone upadezane anusarIne sarvane baMdhu tulya lekhavAnI samabuddhi manuSya khIlavavI joIe ane tyAre ja tenI maitrIbhAvanA uttarottara vikAsa pAmatI jAya. jeo IzvaramAM sRSTinuM kartavaApe che teo eka pitAnA putra tarIke jagatanAM manuSyone mAnya rAkhe Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane akartavavAdIo to tethI paNa AgaLa vadhIne jagatanAM jaMtu mAtrane pitAnAM baMdhuM tulya siddha kare che te kevI rIte? jaina zAstramAM kahyuM che ke. na sA jAI na sA joNI / na taM ThANaM na taM kulaM / na jAyA na muyA jattha / savve jIvA aNaMtaso // arthAta-lokomAM anaMtAnaMta jIvo che te dareka jIvanI sAthe ekeka jIve mAbApa, bhAI-bhaginI, putra-putrI, strI, ItyAdi sagapaNe anaMta vAra bAMdhyAM che; evA saMbaMdha vinAno eka paNa jIva nathI. AvA saMbaMdhathI baMdhAelA jIvone zatru ke vairI lekhavA te kevaLa ayukata che. teonI pratye te pratyeka manuSya bhrAtRbhAva ja vikasAva ghaTe.IhalokanI ane paralokanI gaNatrI karIne ja jyAMsudhI dRSTinI viSamatA TALavAno yatna karavAmAM Avato nathI tyAM sudhI daSTinI viSamatA pUrI rIte TaLatI nathI ane vasudhAne kuTuMba mAnavA jevI mitrIbhAvanA khIlatI nathI. - daSTAMta-jeo IhalokaparalokanI gaNatrI karatAM nathI, jeo vairane TakAvI rAkhatAM samajatAM nathI ke e vairavALA pitAnA bhAvI janmone paNa dagdha karanArI nIvaDaze, teone mATe eka daSTAMta ApavAmAM Ave che. eka gAmaDAmAM eka mAchI rahete hato. kAMI kAma prasaMge zaheramAM jatAM rastAmAM nadIkAMThe jhADa upara eNe pakSIno mALo che. temAM teNe iMDAM joyAM eTale tene te khAvAnuM mana thayuM, ane te laIne e zaheramAM gayo. zaheramAM eka mitrane tyAM jaI teNe iMDAM pakavyAM ane khAdhAM, emAMthI eka teNe enA bhAIbaMdhanI chokarIne ApyuM. tene e chokarIne evo svAda lAgyo ke te divasathI e chokarI pADozInI maraghInAM iMDAM corI lAvIne khAtI. chokarIne potAnAM iMDAM khAtI joI ne maraghIne krodha Avyo ane eNe prabhune evI prArthanA karI ke -"he bhagavAna! AvatA janmamAM huM rAkSasI thAuM ane A chokarInAM saMtAna khAuM ema karaje." keTalAka divasa pachI e maraghI ane chokarI ane marI gayAM ane banne eka ja gharamAM avataryA. maraghI bilADI thaI ane chokarI maraghI thaI. maradhI iMdra, Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUke te bilADI khAI jAya. Ama ghaNo vakhata cAlyuM. Akhare maraghIe ciDAIne paramezvarane prArthanA karI ke -"he bhagavAna ! AvatA janmamAM huM A bilADIne ane enAM baccAMne khAuM ema karaje." keTaleka divase e bilADI ane maradhI banne marI gayAM. bilADI haraNI thai ane maraghI vAghaNa thaI. vAghaNa e haraNIne ane enAM baccAMne khAI gaI. evI rIte pAMcaso avatAra teo eka bIjA upara vera vALatAM cAlyAM. chevaTe zrAvastI nagarImAM emAMnI eka jaNI chokarI ane bIjI rAkSasI avatarI; tyAM eka dahADe buddhadeve emane joyAM ane temane janma janma vaira na rAkhavAne upadeza karyo. e uparathI samajAze ke vera karatAM temaja maitrI dharatAM Ihaloka-paraloka ubhayane vicAra pUrepUro Avazyaka che, kAraNake evA saMbaMdhe avatAra-paraMparAnA paNa nIvaDe che. (36) [ sarva jIvo pratyenI AvI pharaja bajAvatAM koI vAra keInuM aniSTa ciMtavavA jevo doSa thAya che tethI mananI vRtti luSita thAya ane bhAvanA jeTalI uMcI caDI hoya tethI bamaNI pachI nIce paDeAvo doSa thAya tyAre zuM karavuM? graMthakAra nimna zlokamAM te deSanuM nivAraNa batAve che.] kSamAyAcana / rU7 | nAniSTaM manasA'pi cintyamakhilabhrAtrAtmakaprANinAM / kinviSTaM manasA dhanena vacasA kAyena kArya sadA // yeSAM kvApyajani kSatiH kathamapi tvatto'jJatAyAM tadA / tAMstvaM zuddhadhiyA kSamApaya mudA sandhyAdvaye nityshH|| kSamA mAMgavI. bhAvArtha-jyAre dareka prANI bhAI samAna che tyAre tenuM manathI paNa aniSTa ciMtavavuM nahi kintu dhana, tana, mana ane vacanathI temanuM hameza ISTa karavuM joIe. he mAnava ! temAMnA koI paNa prANanI koI paNa Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte tArAthI ajANapaNe kaMI paNa kSati thaI hoya te sAMjhe ane savAre be saMdhyAkALe hameza zuddha buddhithI temanI pAsethI kSamA mAMga. (37). vivecana-pUrve darzAvavAmAM AvyuM che ke sarva manuSya prANIo uparAMta sarva jIvo pratye mitrI bhAvanA vikasAvavAne temane Atmapampa vaDe nivaratAthI pitA samAna kiMvA potAnA baMdhu samAna lekhavA; paraMtu vyavahAramAM vartatA manuSyathI koI koI vAra mana-vacana-kAyAthI ajANapaNe paNa paranuM ahita thaI jAya che. jeo jANI joIne ja pitAnA kSudra lAbhane mATe pArakuM ahita kare che, temane maitrI bhAvanA vikasAvavAno bodha ko te eka kuMDAmAM mIThuM bharIne temAM gulAbano choDa vAvavA barAbara che, paraMtu jeoe gRhasthAzramane choDavAno nizcaya karyo che, kiMvA je mumukSuo harakeI AzramamAM kiMvA harakoI vaye AtmA pamya daSTi vA mAnasika samatAne keLavavAnI jijJAsAvALA che tethI jyAre ajANatAM paranA ahitanuM ciMtana thaI jAya che, tyAre teNe kevI rIte vartavuM tenuM sUcana karavAno graMthakArano A loka lakhavAmAM hetu che. prabhAtamAM ane sAyaMkALe rAtrinI ane divasanI pitAnI paricarcAnuM smaraNa karIne pite kayAM kayAM sArAM kiMvA kyAM kayAM mAThAM kAryo karyo te viSe vicArI duSkRtyanI AlocanA karavI, jemanuM ahita karyuM hoya -thaI gayuM hoya tenI manapUrvaka kSamApanA yAcavI, punaH tevuM kRtya na thaI jAya te mATe sAvadhacitta rahevAno nizcaya karo, eTaluM mAnasika ciMtana pramAdavazataH patita thatI maitrI bhAvanAne punaH uMce caDAvanAruM nIvaDe che. pApanuM prAyazcitta e pazcAttApa che ane kSamAyAcanA duSkRtyanA sAcA pazcAttApa vinA karI zakAtI nathI, eTale e rIte kSamAyAcanAvaDe pApanuM prAyazcitta ja sadhAya che. jana dharmamAM A kriyAne pApamAMthI pAchA haThavA rUpa-pratikramaNa kahevAmAM Ave che. budde paNa sarva jI pratye matrI bhAva keLavavA mATe kSamAyAcanAne Avazyaka lekhI che. daSTAMta-kSamApanAnA tIvra pAlananuM eka dRSTAMta che. pATalIputranA rAja udAyananA rANIvAsamAM suvarNagulikA nAmanI eka atyaMta svarUpa Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vatI dAsI hatI. ekadA ujayinInA rAjA caMDapradyotanI dRSTie te paDI ane rAjA tenI upara mohita thayo, paraMtu udAyana rAjAe tenI mAMgaNI svIkArI nahi; eTale teNe e dAsInuM haraNa karavAno nizcaya karyo.. caMDa pradyota eka vAra hAthI para besIne dAsInuM haraNa karavA nikaLyo, paraMtu udAyanane hAtha pakaDAI gayo ane udAyane tene kedamAM pUryo. saMvatsarIne divasa AvatAM udAyana saMvatsarI pratikramaNa karyA pahelAM saune khamAvavAnI sAthe kedIone paNa khamAvavA gayo. khamAvatAM khamAvatAM te rAjA caMDapradyota pAse Avyo ane bolyoH "meM tamane kAyadA pramANe tamArA gunhAnI sajA karI che, paNa mArA manamAM tamArI pratye aMgata deSa nathI, mATe tame khamaje. " caMDapradyate kahyuM: "mane kedamAMthI bahAra kADhI tArI dAsI suvarNagulikA paraNAve te ja huM kSamA ApuM. huM paNa zrAvaka chuM ane ethI mAre paNa pratikramaNa thAya." udAyane tene bahue samajAvyo paNa te samaje nahi. chevaTe "dAsIpati " evA akSare pitAnA kapALamAM kaMbhAvavA ( DAma devA ) nI zarate tene suvarNagulikA paraNAvavAnuM udAyane kabUla karyuM ane e rIte khamatakhAmaNAM kayAM. (37) [ have maitrIbhAvane vikAsa keve krame kare te darzAvavAmAM Ave che. ] mitrone.. rU8 . maitrI kalpalatA prayAti vitatiM zaktervikAzo ythaa| tasyAstiSThati mUlamAtmanilaye skandhastu sambandhiSu // zAkhA-deza-samAja-mAnavagaNe vistaarmaapdyte| sarvaprANigaNe tadIyazikharaM prAnte jagadvyApnute // maitrIne krama. bhAvArtha-jema jema mANasanI zakitane vikAsa thato jAya, tema tema maitrIrUpa kalpalatA vistAra pAmatI jAya. te kalpalatAnuM mULa pitAnA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 gharamAM hAya che, eTale prathama dharathI zarU thAya che; sagAM sabaMdhIomAM tenuM smudha-thaDa hAya che, deza samAja ane manuSya mAtramAM tenI zAkhA vistare che, tenI TAMca tA sa prANIvaga mAM pahoMce che, ane Akhara te latA AkhA jagatane vyApI rahe che. (38) vivecana--atra maitrInA kramanuM dana eka latAnA vistAranI tulanAthI karAvavAmAM Avyu che. maitrIne kalpalatA kahIne graMthakAre maitrIne prathama potAnA gRhathI zarU karavAnuM kahI pachI tenuM thaDa, zAkhA, ane TacanAM DAMkhaLAM sagAM--saMbaMdhI, deza--samAja-manuSya prANI ane sarva prANI varga sudhI paheAMcADavAnu` sUcana karelu che. tAtparya e che ke maitrI bhAvanAnA vikAsa krame krame thAya che. gharaAMgaNe maitrI kivA dRSTinI samatA nahi jALavI zakanAra dezasevaka ke samAjasevaka thaI zakatA nathI, ane te vasudhAne kuTuMbarUpa ma!nanArA sAdhu ke sanyAsI paNa thaI zakatA nathI. kadAca tevA mANasa dezasevaka ke sAdhu ane che, teApaNa tenAmAM te te padanA uttama guNA hAtA nathI ane tethI potAnuM vihita kavya bajAvI zakatA nathI. eka alUnamAM besIne uDanArA mANasa jema jema AkAzamAM uMce caDatA jAya che, tema tema tenI daSTigocara kSitijanuM vartuLa vadhAre ne vadhAre meTuM thatuM jAya che, tevI ja rIte maitrI bhAvanAmAM manuSya jema jema uMce caDatA jAya che, tema tema tenuM matrInuM vartuLa lakhAtuM jAya che. teTalA mATe maitrIbhAvanAnA vikAsa karavA icchanAre gharaAMgaNethI ja tenI zarUAta karavI joI e. tRtIya avasthAmAM je vakhate samAja, deza ke samagra janatAnuM kalyANa karavAnuM hAya che, te vakhate maitrInA krama zIkhavAne mATe gharanAM manuSyAthI zarUAta karanAra mANasa joI e tevI rIte AgaLa vadhI zakatA nathI, eTale gRhA sthAzramamAM ja kaiTuMbika maitrIbhAvanAnI tA pUrNa keLavaNI karI nAMkhavAmAM AvelI hAvI joie; eTale pachI tRtIya avasthAmAM samAja ane deza pratyenI tathA AgaLa jatAM jagatanAM prANImAtra pratyenI maitrI keLavavAne ane tAmANya nizcenA voLe mahIte e rIte nisaraNI caDhatAM caDhatAM chevaTe brahmalAkamAM pahoMcavAnA ISmatAtha pUrA thAya che. maitrI bhAvanAne Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikAsa ane tenA kramanA saMbaMdhamAM buddhanuM kathana paNa A vicArane anurUpa ja che. bAddha graMthamAM maitrIbhAvanAnuM vidhAna karatAM kahevAmAM AvyuM attapamAya sabbesaM sattAnaM sukhakAmataM / passitvA kamato mettaM sabbasattesu bhAvaye // arthAta-ApaNuM peThe ja sarva prANa sukhanI icchA kare che, ema samajIne krame krame sarva pratye maitrIbhAva utpanna kare. A saMbaMdhe vizeSa upadeza budhe "kakacUpama sutta mAM karela che. te upadezanuM tAtparya paNa krame krame maitrIbhAvanAne vistAravAnuM che.' dRSTAMta-eka navA grejyueTanA manamAM vidyArthI avasthAthI ja dezanI sevA karavAnA vicAre ramyA karatA hatA, ane tenA manamAM kAMI kAMI abhilASa bharelA hatA. te bI. e. nI parIkSAmAM pasAra thayo ke turata eka moTA zaheranI "vanitAvizrAma" jevI saMsthAmAM sevAbhAvanAthI nokarI karavAne taiyAra thayA. vanitAvizrAma kADhanAra vRddha dhanavAna bAInI pAse te gaye ane teNe potAno nokarI karavAno vicAra jaNAvyo eTale vRddha bAie pUchayuM: "vArU, tame pagAra zo leze ?" grejyueTa juvAne javAba ApeH "mAtra paMdara rUpiyA." bAIe pUchayuM "tame zuM paraNelA nathI?" juvAne kahyuM: "paraNele to chuM." "tyAre tame be mANasa paMdara rUpiyAmAM pUruM karI zakaze?" "huM mAtra sevAbuddhithI ja ApanI saMsthAmAM joDAvA IcchuM chuMH mane dhanane lobha nathI." " tyAre tame garbhazrImaMta cho ?" bhuvAne kahyuM: "nAjI, huM sAmAnya sthitine chuM, paraMtu strInA poSaNa jevI mArI svArthI bhAvanAthI prerAIne vanitAvizrAma jevI lokopakAraka saMsthA pAsethI vadhAre dravya lauM evuM kazuM mArI sevAvRttine rUca, nathI. strI vaLI harakoI rIte potAnuM udara bharI leze." vRddha AIne AvI sevAbhAvanAthI Azcarya thayuM. teNe kahyuM: "tyAre tame kAle tamArI strIne laIne mArI pAse Avaje." juvAne kahyuM : paNa te mAMdI che, Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale ahIM AvI zakaze nahi." vRddhAe pUchayuM: "vAruM, tene zuM darda che ?" juvAne kahyuM: "te te kAMI mane khabara nathI, paNa mArI mAtA tenI mAva jata sArI rIte kare che." "konI davA karo cho ?" juvAne kahyuM: "davA to koInI karatAM ja haze ne!" "vArU, mArI saMsthAmAM aneka garIba kanyAo, vidhavAo ane azakta bAIo che, temanI pratye tame samAna daSTithI raheze te--"juvAna adhavaca bolyo : "jarUra, dezanAM dukhI bALakone joine mArA hRdayane AjathI nahi paNa huM jyAre kolejamAM hato tyArathI duHkha thatuM hatuM tethI mAtra udara pUravA jeTalA ja badalAthI mArA kuTuMbIonI jarA paNa ciMtA karyA vagara huM ApanI saMsthAmAM sevA karavAne rahevA IcchuM chuM; to pachI Apa samajI zakazo ke saMsthAnI garIba bicArI bALAo, durbhAgI vidhavAo ane daryArda azakta strIo pratye mArI dayA bhAvanA--" A bhASaNa sAMbhaLIne zraddhAthI vadhAre vAra dhIraja rAkhI zakAI nahi. te bolIH "are mistara deza sevaka! mane tamArI sevAnI bhAvanAno jarA paNa vizvAsa nathI, mATe mArI saMsthAmAM tamane muphata rAkhavAne paNa huM taiyAra nathI. je mANasa pitAnI strInuM udara bharavAnI ciMtA rAkhato nathI, jene potAnI mAMdI strInA dardanI ke tene ASadhopacAranI khabara nathI, jene strI pratyeno prema eTale zuM te mAlUma nathI, tenI premabhAvanA mArI saMsthAnI garIba bALAo ane strIo upara AkarSAya e huM mAnatI ja nathI. e saMbhavita paNa nathI. kudarate jene potAnAM ja banAvyAM che tene je cAhato nathI te parAyAne cAhe e nahi banavAjoga che." juvAna gejyueTanI AMkho pitAnI pahelI pharaja pratye ughaDI ke sauthI pahelAM Aptajano pratyenI potAnI nirmaLa premabhAvanA vinA samAjasevA ke dezasevA vyartha che. e ja rIte maitrIbhAvanA vikasAvavAmAM kramAnusArI thavuM e ISTa che. (38) [maitrIne ghAta thAya tevA saMgonI upasthiti thatAM kema vartavuM te vize have graMthakAra kahe che. ] Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrIghAtako : rU vaidhayeM yadi tattvanizcayadhiyA tattvaM samAlocyatAM / vaidezyaM yadi gRhyatAM navaguNastasmAtsvayaM dIyatAm // vaijAtye'pi virodhabhAvajananaM doSAvahaM srvthaa| bhede'pi prakRte yoranucitaM maitrIpathotsarjanam // maMtrIghAtaka prakRti dUra karavI. bhAvAtha-be vyakti ke be samAja vacce dharmabheda hoya te mitrIno ghAta thavAno saMbhava che paNa tyAMe mitrIne mArga choDavo na joIe kintu dharmabheda hoya tyAM tattvanizcaya karavAnI buddhithI tattvanI samAlocanA karavI, jyAM dezabheda hoya tyAM paNa virodha na karatAM guNanI Apa le karavI arthAta hAmAmAM navA guNa hoya te levA ane ApaNAmAM hoya te temane devA, jyAM jAtibheda hoya tyAM paNa virodha kare te sarvathA doSapUrNa che; jyAM benA svabhAva vacce bheda hoya tyAM paNa maMtrIno mArga cheDavo UMcita nathI. (39) vivecana-bAhya jIvana ghaNuM vAra manuSyanA AMtaruM jIvana upara asara kare che, eTale keTalIka vAra evA saMyogomAM manuya AvI paDe che ke tenI maitrI bhAvanA hacamacI javA pAme che. AvA prasaMge zuM karavuM ? graMthakAra A zlokamAM evA mitrIghAtaka prasaMgenA ceDAM udAharaNa Ape che. be vyakti ke be samAja vacce dharmabheda hoya to maitrIne ghAta thavAne prasaMga Ave che. svadharmanuM abhimAna rAkhavuM e eka saguNa che, paraMtu e sadgaNa je anyadharma pratye dveSane utpanna karanAra nIvaDe to e sadaguNa duguNarUpa ja lekhAya che. dharmanuM abhimAna prazasta hovuM joIe--dharmatattvanuM abhimAna hovuM joIe; tene badale potAnA dhArmika saMpradAya, mata, paMtha ke vADAnuM abhimAna rAkhavuM e to vRttinI zuddhatAne darzAve che. eTalA mATe dharmAbhi Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 : mAnI manuSye paNa jyAre peAtAnI sAme vidharmI Ave ane tenI sAthekAI AkhatamAM matabheda paDe tyAre tattvanizcaya karavAnI buddhithI tattvanI samAlocanA karavI joI e; ane jyAre e tattva vicAraze ke huM vaiSNava dhArA prabhuprApti karavA mAMguM chuM, te te muddopAsanA dvArA nirvANuprApti karavA mAMge che; vastuta: beunA hetu teA janma-maraNanA pherA TALavAne ja che. paramAtmA teA beuneA eka ja che, te pachI aihika bhedadaSTithI zA mATe maitrIne tyAga karavA joie ? evI rIte tattvAlAcana karanAra vIra purUSanI te| zatru paNa prazaMsA kare che ane tenuM keAi amitra banatuM nathI ke rahetuM nathI. e ja sAce 'manuSya' kahevAya che. nAma yAminanti dviSopi sa mataH punAn / prAcIna kALamAM jaina, auddha ane vaiSNava bhAie eka ja pitAnA gharamAM sulehasaMpathI rahI zakatA te AvI ja tattvavicAraNA vaDe rahetA. e dharmabhedanI vAta thai. jyAM dezabheda heAya tyAM zuM karavuM ? mahAtmA gAMdhIjI kahe che ke svadezAbhimAna tyAreja ceAgya gaNAya ke jyAre paradezIe pratye dveSa utpanna thAya ja nahi. dezanA hitane arthe kAi paradezIo sAthe yuddha karavuM paDe tApaNu e yuddha karavAmAM dveSa nahi paNa mitratA jakAraNIbhUta hAvI joie. kAI zaMkA karaze ke je mitratA hoya te yuddha saMbhavita ja nathI; parantu e bhUla che. dUSI yuddha karanAra zatruthI peAtAnuM saMrakSaNa karavA uparAMta zatrunuM puSkaLa aniSTa kare che, tene manuSyanI vargAmAMthI utArIne pazu banAvI devA te talase che; parantu maitrI bhAvanAvALAne dezane arthe yuddha karavuM paDatuM hAvA chatAM te potAnuM rakSaNa karIne yAgya prasaMga Avye zatrunI sAthe sa Mdhi kare che. te tene dveSa karatA nathI ke tenuM aniSTa karavA mathatA nathI, parantu tenA mitra anIne tenAmAM pAtA karatAM je kAMI navA guNA hoya te grahaNa karavA tatpara rahe che. e pramANe paradezIe tarapha jotAM jyAre guNagrahaNane sArabhUta mAnavA sudhI manuSyanI dRSTi keLavAya che tyAre tene tenI tarapha kadApi dveSa thatA nathI. gata yurApIya mahAyuddhamAM phrAnsa ane jamanI beu dezae manuSyajAtinuM akalyANa karanArA vyApAra karavAmAM maNA mUkI nathI. jarmanIe potAnA vijJAnazAstrane hiMsAne arthe Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 ja puSkaLa upayAga karyo ane phrAnse jarmanIne kacaDI nAMkhIne punaH uMcuM mAthu nahi karavA devA puSkaLa yatna karyAM. kavisamrAT ravIdranAtha TAgAra janI ane phrAnsanAM e kAryone aniSTa ja mAne che. lAkakalyANanA dhAta karanArA e deza! hAvA chatAM lAkakalyANa vAMcchaka kavi TAgore temanI pratye dveSa dAkhavye nathI. temaNe jarmanInA tattvavid mahApurUSAne piracaya karavA jarmanInI ane phreMca paDatAnA guNAnuM avalokana karavA phrAnsanI mulAkAta laI puSkaLa mAna meLavyuM che ane te te tattvavettAe tathA paaiAne mAna ApyuM che. A pramANe jyAM paraspara guvinimayanI dRSTi ja hAya che, tyAM dezI-paradezInI bhAvanA TakatI nathI ane teTalA mATe ja graMthakAre evA maitrIdhAtaka prasaMganI upasthitimAM vRdghatAM navaguptasmAtsvayaM TrIyatAm evA iSTa mA ja dAkhavyA che. jAtibheda upasthita thAya tyAM zuM karavuM ? graMthakAra kahe che ke jAtibhedanI dRSTithI nevAthI viredhabhAva janma pAme che ane virAdhabhAva e te doSathI bharelA ja che mATe tene tyAga karavA yukta che. AjakAla badhA dezamAM jUdI jUdI jAtinA lokeA rahe che ane keTalIka kAme teA mULa paradezI hAvA chatAM amuka dezanI nivAsI kAmeA tarIke ja sthApita thaI gaelI che--jevA ke hiMdustAnamAMnA musalamAne. jeenI sAthe haLImaLIne rahevAnuM Avazyaka ja che tenI sAthe virAdhabhAva pedA karavA te doSapUrNa che. temaja hAnikAraka che. izu khrista paNa jAtibhedanI dRSTine tyAga karI manuSyajAti pratye samadaSTithI jovAnuM upadeze che, parantu keTalAka tenA ja anuyAyIe Aje tenA upadezane mAnya rAkhatA nathI. dakSiNa AphrikA ane pUrva AphrikAmAM jai vaselA geArAe ezIA ane hiMdamAMthI tyAM jai vaselA ghauMvarNI cAmaDInA lokeA upara evI sUga dharAve che ke te temane vijAtidveSathI prerAine hAMkI kADhavA mathe che. izu khista eziyAvAsI hatA; je A vakhate te jIvatA hAya te tene paNa tenA anuyAyI pUrva tathA dakSiNa AphrikAnA gerAe peAtAnA mulakamAM pesavA de nahi! A tidveSane pariNAme te te dezAmAM aneka prakAranA utpAtA geArA ane ghauMvarNo lokeA vacce cAlatA ja rahe che; eka ja pitAnA parivArarUpa manuSyajAtinA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hitamAM evA utpAta zuM ochA hAnikAraka che? ane jyAM be vyaktionA svabhAva ke prakRtine bheda hoya tyAM to mAtra kudaratI gatine samajIne ja maitrIbhAvanAne TakAvI rAkhavI joIe. saMsAramAM svabhAvabheda AjakAla sthaLe sthaLe ane kSaNe kSaNe dRSTigocara thatA ja rahe che, ane pachI azAntinA vAyu vAya che. ghaNAkonI dhIratA ane sthiratA te vakhate tUTI jAya che; paratu je teo eTalI tattvavicAraNA kare ke H svamAvo umra ati sa nitya ttinama: ata-jeno jevo svabhAva paDyo hoya che te hamezAM nahi nivArI zakAya tevo ja rahe che, te kadApi maMtrIbhAvanA tuTavAno avasara ja Ave nahi. (39) [ have jUdA jUdA dharmanAM dezanAM ane jAtinAM manuSyomAM paNa maitrI keTalI saMbhavita ane svAbhAvika che, te udAharaNothI batAvavAmAM Ave che ]. vaidhAdiSu satsvapi na maitrIghAta: / 40 // vaidhaye'pi sahaiva tiSThati sadA kiM dravyaSaTkaM na vaa| vaidezye'pi cakoracandrakumude hAso na maitryAH sadA // vaijAtye'pi vane sahaiva taravastiSThanti vllyaadibhiH| kiM tyAjyA manujaistadA sukhakarI maitryalpabhedodbhave // vaidharmAdi chatAM paNa maitrAne ghAta thatA nathI. A bhAvArtha-dharmAstikAyAdi cha dravyanA dharmo judA judA che chatAM paNa chae dravya sAthe sAthe A lekamAM rahe che; kumuda, cakara ane caMdra bhinna bhinna dezanA hovA chatAM temanI mitrImAM koI paNa kALe ghaTADo thato nathI. jhADa ane latAomAM aneka jAta hovA chatAM eka vanamAM sAthe ne sAthe rahe che; jyAre e padArtho tathA prANIomAM dharmabheda, dezabheda ke jAtibheda matrIbAdhaka thatuM nathI, te pachI manuSya sAdhAraNa bhedane udaya thatAM sukha karanArI mitrIne tyAga kare te zuM ucita gaNAya? nahi ja. (40) Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 101 - vivecana-pUrva kamAM dharma, deza, jAti AdinI bhinnatA upasthita thatAM kevA vicArathI matrIbhAvanAne ja vaLagI rahevuM tenI tattvavicAraNA karavAmAM AvI ane A zlokamAM e tattvavicAraNanI saphaLatA jagatamAM kevAM kevAM udAharaNomAM thatI dekhAya che te graMthakAra samajAve che. vaidhammanA daSTAMtamAM te paDa dravyanuM udAharaNa Ape che. dharmAstikAya, adharmastikAya, AkAzAstikAya, kALa, pudgalAstikAya ane paramANu yugala e chae dravyo jagatamAM ekI sAthe astitva dharAve che. e dravyonA dharmo kAMI ekasarakhA nathI, balake paraspara virUddha paNa che. dharmAstikAyano guNa koI vastune gatimAna karavAmAM sahAya karavAno che ane adharmAstikAyano guNa koI paNa gatimAna vastune sthira karavAno che. jevI rIte havAmAM okasIjana, nAITrojana, kArbonika esIDa gesa, vagere vAyuo ekI sAthe eka ja sthaLe ane havAnA eka paramANunI aMdara paNa astitva dharAvI rahe che, tevI rIte paraspara virUddha guNovALA hovA chatAM A chae dravyo jagatamAM ekI sAthe vase che. e pramANe ajIva padArthomAM paNa vaidhamya nahi paNa mitrI ja rahelI che. videzyanA udAharaNamAM kumuda, caMdra ane cakone grahaNa karavAmAM AvelAM che. kumuda sarovaramAM nivAsa kare che, cakora vRkSa upara nivAsa kare che ane caMdra AkAzamAM vase che. te traNe eka bIjAne mana paraspara videzI ja che. paraMtu teonI maitrI kevI che? cakara jyAre caMdrodaya thAya che, tyAre ja ullasita thAya che. alabatta, caMdra, cakora ane kumudanI matrI ekataraphI che, pitAnAM premI mitro cakora ane kumudane joIne caMdrane ke AnaMda thAya che te ApaNe jANatA nathI, paraMtu atra mAtra vaidezyanI dRSTie ja mitrInuM avalokana karavAnuM hovAthI e mitrInI bIjI bAju grahaNa karavAnI AvazyakatA rahetI nathI. vijAtyane dAkhala jUdI jUdI jAtanAM tarUe ane vanaspatine levAmAM Avyo che. eka vanamAM seMkaDo jAtinAM vRkSo hoya che, paraMtu teo eka sAthe mitrIpUrvaka UbhAM rahe che; teomAM kAMI vaijAtyane kAraNe kalaha thato nathI. jyAre ajIva dravyomAM, prANuomAM ane vanaspatimAM paNa AvI mitrI che, tyAre manuSyamAM te maitrI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 na hoya te zuM ucita che ? te badhAM karatAM manuSya tA kudaratanI vibhUtimAM sarvottama che, chatAM zuM teNe maitrIne sthAne kAI pratye vaira ane kalaha AdaravAM dhaTe ? eka aMgreja kavi kahe che ke What good has he gained by his knowledge and skill, If he strive not for others as much as himself? No man should consent to inflict or permit What he knows will give pain to his bitterest foe. arthAt----manuSyamAM khIjAM badhAM prANIo karatAM jJAna ane DahApaNanI vizeSatA rahelI che, chatAM je manuSya jema potAnA bhalA mATe yatna kare che tema te khIjAnA bhalA mATe yatna na kare, teA pachI tenuM jJAna ane DahApaNa zA kAmanAM ? potAnA kaTTA zatrune paNa du:kha thAya evuM kazuM paNa kArya manuSya karavuM joie nahi ke thavA devuM joie nahi. e ja rIte jyAre vanaspati, prANI ane padArtho mitra rUpe rahe che ane temanA karatAM manuSyanI vizeSatA jJAna ane DahApaNamAM rahelI heAvA chatAM te maitrI bhAvanAne samajI taddanurUpa vate nahi, teA pachI tenI e vizeSatA paNa zA kAmanI ? tAtparya e che ke e bhAvanAne nahi anusaranAra manuSyanuM jIvana niSphaLa che. (40) [have maitrI bhAvanAnI eka vairiNI IrSyAnuM varNana karatAM gra'thakAra javAsAne dRSTAMta rUpe grahaNa kare che.] rnova: | ?? || re durbhAgiyavAsaka ! jvalasi kiM kAle'mbuvAhodaye / dRSTvA jAtimahodayaM manasi me dAhajvaro jAyate // syAtkazcijjagatItale svadupamo niSkAraNaM duHkhito / matto'pyugraviSAdadagdhahRdayA IrSyAlavo mAnavAH // irSArUpa doSa, bhAvA--are durbhAgI javAsA ! jyAre varSARtu najIka Ave che Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 tyAre tuM kema sukAi jAya che! ( javAsA uttara Ape che) " bhAI! mArI jAtine udaya thatA dekhIne mArA manamAM dAhazrvara utpanna thAya che tethI huM khaLuM chuM. '" are ! A pRthvInI pITha upara tArA jevA abhAgIyeA kANa ke je vagarakAraNe duHkhI thAya ? ( javAsA kahe che ke) " je mANasA irSyALu che te mArA karatAM vadhAre du:khI che; temanuM hRdaya hameza kheda ane du:khathI baLyA ja kare che. '' (41) vivecana--irSyAnA udAharaNa rUpe javAsAnI vanaspati sArI peThe jANItI che. javAsA hamezAM unALAnI RtumAM lIlochama rahe che ane ceAmAsAmAM jyAre khIjI badhI vanaspatie navapallavita bane che tyAre te sukAi jAya che! javAsA e paNa vanaspati va mAM rahelA che, parantu peAtAnA khIjA kuTuMkhaparivArane cAmAsAmAM khIlatA joine te sukAya che tathA unALAmAM teja parivArane sukAtA joine pote lIlAchama khanI jAya che. te uparathI pArakI saMpatti joine maLanAra tathA pArakI vipatti joI ne harSita thanAra IrSyALu mANasane e ja prakRtinA javAsAnI tulanAmAM kavie mUkyA che. parantu ahIM graMthakAre javAsAne pRcchA karIne je uttara meLavyeA che te te karatAM paNa AgaLa vadhI jAya che. kavi javAsAne pUche che ke tuM varSARtu najIka Ave che tyAre kema sukAi jAya che? tenA uttara javAseA Ape che ke mArI jAtane udya thatA joine mArA manamAM je dAhazrvaraIrSyA utpanna thAya che. tethI huM khaLu chuM; parantu te IrSyALu mANasane te pAtA karatAM paNa vadhAre durbhAgI mAne che ane kahe che ke huM te! mAtra cAmAsAmAM ja khaLuM chuM, parantu irSyALu mANasa te hamezAM rAta te dahADA AkhI jIMdagI sudhI khalyA kare che. IrSyAvRttinuM A mahA apAyakAraka piraNAma che. jenAmAM e vRtti prabaLa heAya che tenAmAM kadApi maitrI bhAvanA praveza karI zakatI nathI. te hamezAM sAne irSyAthI ja joI te manamAM dugdha thayA kare che. e rIte irSyA maitrI bhAnAne dhAta karanArI tenI pracaMDa vairiNI che. te vRtti jenAmAM svalpa paNa hAya che tenI matrI, pramAda, karUNA ke mAdhyasthya bhAvanA kadApi vikasita thavA pAmatI nathI, mA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 jenAmAM e vRtti hoya teNe manuSyasvabhAvane, kudaratI racanAne, dhanA sAcA dRSTibinduthI ane satra tAttvika dRSTithI jovAnI Teva pADavI joIe ane tene tyAga karavA joI e. (41) [ IrSyALu mANasa maitrI bhAvanAthI paramukha rahIne kevA duHkhI thAya tenuM vana nIcenA zlAmAM karavAmAM AvyuM che. ] rthAta: saTeva duHlam | kara | bhAryA bhavyatarA sutAzca sudhiyaH sampat parA koTitaIrSyAlurna sukhaM tathA'pi labhate dandahyate mAnase // no pazyet sukhinaM kadApi kamapi kvApIha bhUmaNDale / tarhyavaiSa bhavet sukhI paramaho nedRsthiteH saMbhavaH // irSyAthI hamezAM du:kha. bhAvA tathA vivecana--strI sArI maLI hAya, dIkarA buddhimAn hAya, kareDA uparAMta saMpatti hAya, tepaNa IrSyALu mANasa sukhI thaI zakatA nathI kintu bIjAnuM sukha joI manamAM khalyA kare che. irSyALu mANasa tyAre ja sukhI thai zake ke jyAre A pRthvInI pITha upara kyAMya paNa kAi paNa mANasane kyAre paNa sukhI thatA na jue; paNa tevI sthiti thavAnA saMbhava ja nathI eTale irSyALu chatI saMpattie paNa hamezAM duHkhI ne duHkhI ja rahI dugdha thayA kare che. jevI rIte mANasa krodhathI keTalIka vAra celeA banI jAya che, tevI rIte irSyAvRttithI paNa mANasane ghelachA lAgu paDe che ane te hRdayamAM dugdha thAya che, eTaluM ja nahi paNa vairAMdha banIne keTalAka ana` paNa Adare che. dRSTAMta--AvA eka irSyALu mANasanuM dRSTAMta che. eka pakapriya nAmanA kuMbhAra hatA, tenI pAse puSkaLa satti hatI, tene sucaritra putrA hatA ane dhaMdhAvepAra paNa sArA cAlatA hatA; parantu tenAmAM eTalI Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 prabaLa IrSyAvRtti hatI ke te kaiAI paNa manuSyane sukhI joI zakate nahi. ajAramAM kAI ne vepAramAM sAre naphe maLyAnI vAta te sAMbhaLe te tene duHkha thatuM, kAinI prazaMsAnI vAta kAne paDe te te sAMbhaLI zakate nahi ane paDeAzamAM ke khIje kyAMya te kAine sukhI ke vizeSa saMpattimAna jIe te paNa te IrSyAthI maLI jAya. tenI A vRtti tene bahu duHkhI karatI hatI ane temAMthI tene kevI rIte mukta karavA tene vicAra tenI strI tathA putrAe maLIne karyo ane chevaTe evuM TharAvyuM ke tene jaMgalamAM rAkhavA ke jyAM tene kAI manuSyane paricaya paNa bhAgye ja thavA pAme. A vAta jyAre pakapriyane karavAmAM AvI tyAre tene paNa te gamyuM kAraNake jaMgalamAM rahevAthI kAI mANasane nahi joi zakavAthI peAtAne zAnti maLaze ema te samajatA hatA. 66 pakapriya vanamAM eka jhuMpaDImAM ekalA rahevA. lAgyA ane keTaleAka vakhata jhuMpaDImAM gALavAthI tenI irSyAvRtti zamavA lAgI hatI, evAmAM eka rAjA potAnA anucarethI chUTA paDI javAthI te vanamAM AvI caDhayo. bhUkha tarasa ane thAkathI te bahu vyAkuLa thaI gayA che. 5 kapriyanI jhuMpaDI joine te tyAM gayA. pa`kapriye bhAjanAdithI rAjAnuM Atithya karyuM ane rAjA saMtuSTa thayeA. rAjAe pakapriyane peAtAnI sAthe AvavAne Agraha karyAM, paNa pa`kapriye e nima traNanA asvIkAra karyAM ane tenuM kAraNa darzAvyuM. rAjAe kahyuM ke tuM mArI sAthe cAla, ane huM eveA dAkhata karIza ke kASTha mANasa tArI pAse kAinuM sArUM na khele ane prazaMsA na kare. " rAjAnAM AvAM vacanathI pa`kapriya rAjAnI sAthe gayeA. eka vAra rAjArANI bagIcAmAM pharI rahyAM che ane pakapriyane paNa sAthe rAkhyA che. rANI bagIcAmAMnA dareka jhADanAM nAma ane guNa rAjAne pUche che ane rAjA tenA uttara Ape che. ema karatAM kheraDInuM jhADa Avyu tenI oLakhANa paNa rANIe rAjAne pUchI. pa`kapriyathI e sahana na thayuM! kAraNa e hatuM ke e rANI eka bhIllaputrI hatI. tenuM nAma khakhkhA hatuM. te rUpavatI hAi rAjA meAhita thaI tene paraNyA hatA. jaMgalamAM nAnethI mATI thaelI ane Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 berAM vINatI pharatI bhIllanI chokarI Aje berAMnA jhADane paNa na oLakhe te paMkapriyathI sahana thayuM nahi ane te mAthuM kUTavA lAgyo ! rAjAe tema karavAnuM kAraNa pUchayuM tyAre te bolyoH kAle berAM vaNatI, Aja na jANe khakha, punarapi aTavI Ada, sahI na zakuM aNukha. rAjA paNa samajyo ke rANu pitAnA svAmI pAse mAna kare tenI paNa A mANasa ATalI IrSyA kare che, to tene mATe jaMgala ja sAruM che. ema vicArI rAjAe paMkapriyane tenI IcchA pramANe pharI aTavImAM ja mekalI dIdho. vanamAM eka vAghanA bhayathI te eka vAra khADAmAM saMtAI gaele te pharIthI pAcho saMkaDAzane lIdhe khADAmAMthI nIkaLI zakyo nahi ane temAM ja bhUMDe hAle maraNa pAmyo. jyAM AvI tIvra ISyano vAsa hoya tyAM matrI bhAvatAnuM svama paNa kyAMthI hoya ? (42) paMcama pariccheda. sevAdharma pramodabhAvanA. paripatta pramoda karU! 44 che kartavyavratapAlane yadi rucistadratastyajyatA-- mordhyA lezAmitA'pi doSajanikA sevAkapATArgalA // dRSTotkarSavataH praansmuditaansnmaanitaansaadrN| modasva tvamalaM vizuddhamanasA padmaM yathA'rkodayam // vRkSAH pallavitA latAH pulakitAH puSpairvasante ythaa| zrutvA'mbhodharagarjanAM giritaTe mattA mayUrA yathA / / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7i labdhvA toyadabindumeti vipulaM harSe yathA caatko| dRSTvA bandhujanaM bhavonnatataraM romAJcitastvaM tathA // bIjAnI saMpatti joI khuza thavuM, bhAvArtha-kartavya vrata pALavAnI je IcchA hoya to leza mAtra paNa IrSyA ke je bIjA aneka doSa utpanna karanAra hoine sevAnA dvArane baMdha karI de che tene rAkhavI na joIe kintu dUrathI tyajavI joIe. he mAnava! bIjA manuSyone AdarapUrvaka sanmAna meLavatAM, udaya pAmatA utkarSavALA joine tuM tArA nirmaLa manathI sUryane joI kamaLanI peThe atyaMta khuzI thA. vasaMtaRtu AvatAM jema vRkSo navapallava thAya che ane latAo phUlavaDe pulakita-vikasita thAya che, meghanI garjanA sAMbhaLI parvatanA zikhara upara rahelA matta mayUre jema khuzI thAya che, varasAdanA chAMTA meLavIne jema cAtaka pakSI puSkaLa harSa pAme che, tema he mAnava! tuM paNa tArA mAnavabaMdhune unnata thatA joIne romAMcita thA-arthAta romAMca khaDA thAya teTalo khuzI thA. (43-44.). vivecana-pramoda bhAvanAne budhe "muditA bhAvanA athavA AnaMdI vRttine nAme oLakhAvI che. parAI saMpattine potAnI saMpatti karatAM vizeSa joine IrSyAthI baLavuM nahi paraMtu pramudita thavuM e A bhAvanAne hetu che. ghaNuM vahevArakuzaLa manuSyo bIjAne pitA karatAM vizeSa dhanavAna, vidyAvAna, putravAna joIne bahArathI to AnaMda darzAve che, paraMtu aMtamAM baLe che? pramodabhAvanAno hetu to aMtaraMgane AnaMdathI raMgavAno che. vidhivatAni darati cAni pumavi titi evuM samajIne pitA karatAM vizeSa saMpattimAna manuSya upara vidhinI kRpA utarelI joine saMtuSTa rahevuM e ja sAcI pramodabhAvanA che. saMpattine artha ahIM mAtra dhanAdi sthULa saMpatti ja samajavAne nathI; parantu saMpatti aneka prakAranI hoya che. mAnasika saMpatti, zArIrika saMpati, Arthika saMpatti, keTuMbika saMpatti, ItyAdi aneka prakAranI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 saMpatti manuSya dharAve che ane temAM pratyekane prArabdha tathA purUSArtha ja kAraNabhUta bane che, evuM tattva je samaje che te potAnI saMpattinI kSudratAthI asaMtuSTa thato nathI ane parAI saMpatti joIne baLato nathI kintu AnaMdita thAya che, ke jevI rIte sUryanA darzanathI kamaLa, vasaMtaRtunA AgamanathI vRkSo tathA latAe, ghanagajanazravaNathI mayUre ane meghAgamanathI cAtaka AnaMdita thAya che. A beu okamAM pramodavRttinAM udAharaNa ApavA mATe je pAMca daSTAMte grahaNa karavAmAM AvelAM che te pAMca iMdriyanA udAharaNarUpa che. kamaLa sUryanA darzanathI vikase che eTale ke teno AnaMda mAtra netradvArA bahAra paDe che. vRkSo vasaMtaRtunA vAyunA sparzathI navapallavita thAya che, eTale teno AnaMda tvaciMdriyadvArA bahAra paDe che. latAo parAgane grahaNa karIne puSpavatI thAya che eTale tene AnaMda dhrANedriyanA AnaMdane sUcave che. mayUra meghagarjanAne kAna vaDe zravaNa karIne AnaMdita thAya che eTale temane AnaMda zravaNedriyano mAluma paDe che. ane cAtaka pakSInA mukhamAM jyAre navA jaLanAM zItaLa biMduo paDe che tyAre tene AhalAda thAya che eTale tene AnaMda rasaneMdriyano che. kathananuM tAtparya e che ke manuSyanI pramodabhAvanA eTalI utkaTa hovI joIe ke jethI parAI saMpatti, parAyA saguNa, parAI mahattA ItyAdithI tenI pAMce Ikiye kharekhara AnaMdita banI jAya. budhe maitrI, pramoda, karUNA ane upekSA (mAdhyazca) bhAvanAne brahmavihAra kahyo che. karaNI metra suttamAM kahyuM che ke - mAtA yathA niyaM putaM AyusA ekaputtamanurakkhe / epi sabba bhUtesu mAnasaM bhAvaye aparimANaM // arthAta-mAtA jema potAnA ekanA eka dIkarAnuM potAno prANa kharacIne paripAlana kare che, tema teNe potAnuM mana sarva prANI mAtramAM aparimita premathI bharI rAkhavuM joIe. mAtAnuM daSTAMta cAre bhAvanAne sArI rIte spaSTa kare che. mAtA dhAvaNuM bALakanuM paripAlana maMtrIthI-premathI kare che. te mAMduM hoya che te karUNAthI tenI baradAsta kare che. vidyAbhyAsa Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne putra mAtA karatAM vadhAre zANo ane vidyAkuzaLa bane che te mAtA tene AnaMdita aMtaHkaraNathI paMpALe che ane AgaLa jatAM te potAno saMsAra svataMtrapaNe calAvavA mAMDe ke mAtAnA mananI virUddha cAlavA mAMDe tyAre te tenI upekSA kare che-madhyastha vRtti dhAraNa kare che paraMtu kadApi putrano TreSa karatI nathI. mAtAnA premanAM gIto aneka kavioe gAyAM che tenuM kAraNa e che ke te prema Ave alokika che. te ja premamaya manovRtti dhAraNa karIne mahAtmAo jagatanuM kalyANa karavAne tatpara thAya che. je brahmadevane keTalAka pitAmaha kahe che te A cAra manovRttinI sAkSAta mUrti che. jarA nadIne kAMThe bhagavAna buddha rahetA hatA tyAM temanI samIpe brahmadeva AvyA evuM kathana bauddha dharmanA graMthamAM karavAmAM AveluM che, tene tattvArtha eTalo ja che ke e cAre manovRttio temanA manamAM vikAsa pAmI. (43-44) [ nimna lekamAM ISya tathA prAdanA paraspara virUddha phaLanuM kathana karavAmAM AveluM che. ] mo 4 kalA IrSyAyAH phalamApsyasi praguNitAmA parebhyaH puna / modasyotkaTamodameva jagatastvaM lapsyase prAJjalam // modantAM mama sampadA parajanAH kurvantu neAmiti / vAJchA te manasastato bhaja sadA modaM tvamIA tyj|| IrSyA ane amedanuM phaLa. bhAvArtha-jo tuM bIjAnI IrSyA karIza to bIjAo tArI vadhAre IrSyA karaze eTale IrSyAnuM phaLa ISyamAM ja Avaze. je tuM bIjAnI saMpattithI pramoda pAmIza te bIjAo paNa tArI saMpatti joI khuzI thaze eTale pramodanuM phaLa pramAdamAM ja Avaze. je tArI evI IcchA hoya ke mArI saMpatti dekhI bIjA badhA khuzI thAya ane koI paNa mArI IrSyA na kare te tuM paNa bIjAnI IrSyA na karatAM pramodabhAva rAkha. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 vivecana--manovRttinI utkaTatAmAM AkarSaNa zakti rahelI che. aMgrejImAM kahyuM che ke Every desire is a mental current laden with power-IrSAyukta manovRtti bhale bAhyataH prakaTa na thatI hoya, aMtamAM ja chupAI rahetI hoya, to paNa tenuM AkarSaNa sAmA mANasanA mana upara thayA vinA rahetuM nathI. eka mANasa bIjA upara IrSyA kare che tene pariNAme bIjAnI ISyavRtti paNa uzkerAya che ane pramodavRttithI pramodavRtti uzkerAya che. A niyamane anusarIne graMthakAre ISyanuM phaLa ISyamAM ane pramodanuM phaLa pramodamAM maLavAnuM jaNAvyuM che. je sarvanuM kalyANa Icche che tenuM kalyANa sarva kaI Icche che evuM mahApurUSonuM kathana che teno artha paNa e ja che. dakSata-paraMtu akalyANa IcchanAranuM potAnuM ja akalyANa kevI rIte thAya che, tenuM eka daSTAMta che. dilhInA eka megala bAdazAhe pitAnA elacIne cInanA bAdazAha pAse saMdeza laIne mokalyo. saMdezAne patra eka ratnajaDita dAbaDImAM baMdha karIne elacIne Avyo ane tenI sAthe dhana, sAmagrI tathA nAnuM lazkara ApyuM. elacIe cInanA bAdazAhane patra Apyo ane mogala bAdazAha taraphanI bheTa-sogAdo ApI. saMdezAmAM mogala bAdazAhe cInanA bAdazAhane pUchayuM hatuM ke "ame hiMdanA bAdazAha pAMca-dasa varSa ja rAjyagAdI bhegavI marI jaIe chIe athavA mAryA jaIe chIe ane tame ghaNAM varSo rAjyasukha bhogavI zako cho tenuM zuM kAraNa?" bAdazAhe elacIne kahyuM ke-tame ahIM sukhe rahe, ghaNe dUrathI AvyA cho mATe ArAma karo, pachI ame javAba ApIzuM eTale tame jajo. elacIne mATe eka vizALa vaDanA jhADa heThaLa taMbU-DerA naMkhAvI ApavAmAM AvyA ane nekaracAra, bhajana, vAhana ityAdi vaDe temane sAre satkAra karavAmAM Avyo. mahIne be mahIne elacIe cInAI bAdazAha pAse javAbanI ugharANuM karI, tyAre bAdazAhe kahyuM, tame tamAre AnaMda kare, javAbanI zI utAvaLa che? vaLI pharI be mahIne elacIe pUchyuM to paNa bAdazAhe evo ja uDAu javAba Apyo. pharIthI be mahine elacIe pUchayuM eTale bAdazAhe kahyuM Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 ke "je vaDanA vRkSa taLe tamAro mukAma che te sAva sukAI jaze, tyAre tamone javAba maLaze!" A javAba sAMbhaLIne sau nirAza thayA. temane ema ja jaNAyuM ke have pote kAMI svadezamAM pAchA pharI zakavAnA nathI, kAraNake AvaDo mATe vaDa jyAre sukAya ? sau khAya, pIe ane AnaMda kare paNa vAraMvAra vaDanI sAme najara kare ane nisAso mUkI kahe ke "he prabhu! A vaDa jyAre sukAya ane amAro chUTakAre thAya?" ema dahADAmAM seMkaDo vakhata saMkhyAbaMdha mANaso nisAsA nAkhatA ane vaDanI sAme jotA. ema karatAM bIjA traNa mAsa gayA eTale vaDanAM pAMdaDAM pILAM paDyAM, pachI pAMdaDAM paDavA lAgyAM ane cAra-pAMca mAsamAM to Akho vaDa sukAIne tUTI paDavA lAgyo ! vaDanI A sthiti thaelI joIne elacI khuza thaI bAdazAha pAse javAba levA gayo. bAdazAhe kahyuM ke pelA vaDe ja tamane khyAla ApI dIdho che. elacI samaje nahi, eTale bAdazAhe kahyuM: "juo, A vaDanuM jhADa pAMca varSathI UbhuM hatuM, paraMtu tame badhAe te sukAI jAya teTalA mATe kharekharA dilathI cAra-pAMca mAsa nisAsA nAMkhyA tethI te sukAI gayuM; te te uparathI samajo ke tamArA bAdazAho upara temanI prajAnA nisAsA ja paDatA hovA joIe. tame prajAnA dhananI, temanA dharmanI, temanI saMpattinI IrSyA karIne lUMTa kare, to pachI prajA tamArA rAjyanI ane tamArA rAjatvanI IrSyA karIne te naSTa thAya te mATenisAsA nAMkhe temAM kAMI navAI che?" pArakuM bUruM karavA IcchanAranuM bUruM kevI rIte thAya che te darzAvanArUM ja A udAharaNa che. ISyavRtti ane pramodabhAvanAnAM phaLa paNa tevI ja rIte samajI levAM. (45) Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 14 paricche. sevAdha: karUNA bhAvanA. [have trIjI karUNA bhAvanA viSe vivecana cAle che.] haLAmAMvanA | 46 // kAruNyaM samadRSTilakSaNatayA khyAtaM jinendrAgame / mUlaM dharmatastadeva kathitaM bauddhaistathA vaidikaiH // zrAmaNyaM na tadantareNa sulabhaM na zrAvakatvaM punaH / sevAdharmapathe padaM na calituM zakyaM vinaitaddhruvam // karUNA bhAvanA, bhAvA--jaina zAstramAM karUNAne samadaSTinA lakSaNa tarIke oLakhAvI che. bauddha ane vedazAstramAM karUNAne dhavRkSanA mUla tarIke jaNAvelI che. karUNA--dayA vinA zrAmaNya-sAdhupaNuM ane zrAvakapaNuM prApta thatuM nathI. tema ja sevAdha` ke paropakAranA mArgamAM karUNA vinA eka DagaluM paNa cAlI zakAya tema nathI. (46) vivecana--samAna prANIo sAthe maitrIbhAvanA ane meTA pratye pramAdabhAvanAne hRdayamAM sthAna ApavAnI sAthe pAtAthI je nAnA hAya, kSudra hAya, sAdhanazakti-saMpattimAM dIna heAya temanI pratye karUNA bhAvanA khilavavI e sevAdharmAMne grahaNa karanAranI pharaja thaI paDe che. sevAnAM vAMcchu bahudhA dIna--kSudra jIvA ja heAya che. sevAnuM nirmANa ja bahudhA tevA prANIo mATe thaeluM hoya che; eTale eka sevAdharmI manuSyane te dhama grahaNa karyAM bAda samAna ane meTAM manuSyA karatAM nAnAM ane kSudra prANIe sAthe vadhAre paricayamAM AvavAnu hAya che ane tethI sevAdharmomAM A bhAvanA sarvopari bhAvanAnuM sthAna leche; ane teTalA mATe graMthakAra kahe che ke Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 sevAdharmavaze . paraM na hituM rAjyaM vinetara pravam arthAt sevAdharmInA mArgomAM te karUNA vinA eka DagaluM paNa cAlI zakAtuM nathI. sarva dharmomAM karUNAnu sthAna mahattvanuM ja manAyaluM che. potAnu ane pArakuM duHkha nivAravuM evuM dharmAMnuM sa!mAnya lakSaNa lagabhaga sarva dharmoM mAnya rAkhatA heAvAthI karUNAne upadeza satra vhevAmAM Ave che. mahAbhAratamAMnA zAntipa mAM kahyuM che:adrohH sarvabhUteSu karmaNA manasA girA / anugrahazca dAnaM ca satAM dharmaH satAtanaH // arthAt--mana, vANI tathA karma karI dayA rAkhavI tathA upakAra karavA e satpurUSAne pa'mAM kahyuM cheH---- prANI mAtrane droha na karaveza, sanAtana dharmAM che. anuzAsana na hi prANAtpriyataraM loke kiM ca na vidyate / tasmAddayAM naraH kuryAdyathAtmani tathApare // arthAt----jagatamAM prANIne prANa karatAM vadhAre priya bIjuM kazuM nathI, mATe manuSye anya prANIe pratye Atmavat dayA rAkhavI. dInahIna pratye Atmavata yAdaSTithI vavuM joie. mudde prasArelA dharmAM kevaLa kA upara ja avalaMbI rahelA che ane khAsa karIne kSudra prANIe! uparanI karUNa! ja budghanA saMsAratyAganA kAraNarUpa hatI. mudde sa prANIone sukha mATe taraphaDatAM joyAM ane temane mATe sukhaprAptine mA zeAdhavA teNe saMsArane tyAga karyo hatA. jaina dharmAMmAM paNa karUNAnu sthAna sarvopari che. samakitanAM pAMca lakSaNe kahelAM che: sama, saMvega, niveda, anukaMpA ane AsthA; emAM anukapA e ja karUNA che. dInaduHsthita dAridryaprAptAnAM prANinAM sadA / duHkhanivAraNe vAJchA sAnukaMpAbhidhIyate !! arthAt----dIna, du:khI ane dAridrayane pAmelAM prANIonAM du:khAnu nivAraNa karavAnI je niraMtara vAMcchA karavI te anuka MpA kahevAya che. ' Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 dRSTAMta-zrI mahAvIra svAmInI chadmasthapaNAnA samayanI karUNa bhAvanAnuM eka dRSTAMta evuM che ke te eka vAra kanakakhala nAme tApasanA AzramamAM caMDakauzika nAmanA sapane pratibodha karavA mATe gayA hatA. bIjA lekee temane tyAM javAnI nA kahyA chatAM te te ja raste gayA ane sarpanA rAphaDA pAse kAyotsarga karIne UbhA. temane joIne sarpa mukhamAMthI vizvanI vAlA skarAvavA lAgyo paraMtu mahAvIra svAmIne javALA kazI asara karI zakI nahi, tethI temanA paga para daMza dIdho eTale mahAvIra svAmInA pagamAMthI gAyanA dUdha sarakhuM rUdhira nIkaLavA lAgyuM. mahAvIra svAmI bolyAH "he caMDakauzika, bodha pAma, bodha pAma." A zabdo zravaNa karatAM caMDakauzikane pitAne pUrvabhavane tamoguNa yAda Avyo ane tenA phaLarUpa A avatAra paNa yAda AvyuM, tethI pazcAttApa karatA te sarpa mahAvIra svAmIne pradakSiNA karI, vaMdana karI, 15 divasa anazana grahaNa karI mRtyu pAmyo. apakAra karanAra sarpa jevA kSudra prANu upara paNa anukaMpa-karUNuM dhAraNa karavAne bodha e daSTAntamAMthI prApta thAya che. (46) [ have karUNAnA phaLanuM kathana karavAmAM Ave che.] TIBsTam I47 || sarve'pi priyajIvanAstanubhRto vAJchanti saukhyaM sdaa| duHkhaM ko'pina vAJchati tvamiva no mRtyuM na caanaadrm|| yattvaM vAJchasi dehi tatkaruNayA'nyebhyo janebhyo mudaa| tvaM tatprApsyasi daivato bahutaraM sadyazca yaddIyate // karUNAnuM phaLa. bhAvArtha-sarva jIvone jIvana priya che eTale badhA cho hamezAM sukhane cAhe che, koI paNa jIva tArI mAphaka ja duHkhanI IcchA karato nathI, mRtyu ane apamAnane rahAta nathI. tuM jenI IcchA karate he te tuM Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khuzI thaIne karUNAbuddhithI bIjAne Apa, tuM je bIjAne hamaNAM ApIza tene badale kudarata taraphathI tane puSkaLa maLaze. (47) vivecana--pratyeka jIvane sukha hamezAM priya ja hoya che, ane duHkha apriya hoya che. pratyeka prANanI pratyeka pravRtti hamezAM sukhane arthe ja hoya ane tethI je dizAethI duHkha prApta thavAno saMbhava tene jaNAya te dizAe javA te Icchato nathI. jyAre zArIrika ke mAnasika duHkha ja ATaluM apriya hoya che, tyAre e ubhaya duHkhAnA sattvarUpa maraNa ne priya hoya ? aniSTa sarvamatAnAM mara nAma mArata | arthAta-he bhArata ! prANI mAtrane maraNa apriya che-aniSTa che. prANa yathAtmanoDarmISTa matAnAmapi hai tathA || arthAta-jema potAnA prANa pitAne priya che, tema prANIone paNa haze evI Atmaupamya buddhithI anya prANIonA saMbaMdhamAM vicArIne karUNA bhAvanA rAkhavI joIe. Atmaupamya buddhi dhAraNa karyA vinA kSudra kiMvA saMpattihIna prANIone sukhArthe zuM zuM joItuM haze tenI kalapanA AvI zakatI nathI ane karaNAnI bhAvanA vistaratI nathI; teTalA mATe graMthakAra kahe che ke-sukavuM sfpa vAchati vamava--tArI peThe koI duHkhane IcchatuM nathI. zekasapiyara kahe che ke dayAne guNa diguNa-bevaDo che. jenI pratye dayA darzAvIne tene kAMI ApavAmAM Ave che tene tethI sukha tathA AnaMda maLe che ane je dayA darzAvIne Ape che tene paNa saMteSa prApta thAya che. A beunAM sukha-saMtoSa--AnaMda Atmaupamya daSTinuM ja phaLa che. evA dAnanuM phaLa kudarata ApyA vinA rahetI ja nathI, daSTAMta-pUrve samavezamAM rantideva nAme eka karUNAvRttivALe rAjA thaI gayo, te eTalo dayALu hatuM ke paropakAramAM tenuM sarva dravya khapI gayuM tyAre pote bhUkhyA rahIne paNa garIbanuM poSaNa karato, paraMtu koI atithine nirAza karI pAcho vALato nahi. te rAjAe eka vakhate 48 divasa sudhI anna pANInuM kaSTa veThayuM ane 49 me divase prabhAtamAM bhojana levA te be ke turata ja eka brAhmaNa atithi tyAM Avyo. ratideve Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhApUrvaka atithine Adara satkAra ApIne bhojana karAvyuM. brAhmaNa bhojana karIne gaye ane ratideva bAkI raheluM anna jamavAnI taiyArI karatA hatA, eTalAmAM vaLI eka zaka atithi Avyo; tene paNa teNe pitAnA bhojana mATenA annamAMthI bhojana karAvyuM. zaka bhajana karIne gayo eTale kUtarAthI vIMTAelo vaLI eka trIjo atithi bhojana mATe AvIne Ubho rahyo ane bolyo keH "he rAjA ! huM ane A kUtarAM bhUkhyAM chIe, mATe amane anna Ape." te sAMbhaLIne rantideva rAjAe ghaNA mAnanI sAthe ene AdarabhAva karIne bAkI je kAMI anna vadheluM hatuM te ApIne pilAM kUtarAM tathA te kUtarAMnA svAmIne praNAma karyA. e pramANe badhuM bhajana atithione jamADavAmAM ja pUruM thaI gayuM, ane mAtra pANuM rahyuM te paNa eka jaNa pIe teTaluM ja rahyuM. te pANI pIvAne ratideva taiyAra thayo eTalAmAM vaLI eka cAMDALa tyAM AvI caDyo. teNe kahyuM ke "he rAjA! huM tarasyo chuM; mane pANI pIvAne Ape." rAjA e cAMDALanI dayAmaNI sthiti joIne bahu kheda pAmyo ane bolyAH "he prabhu! huM tArI pAse aizvarya ke mokSanI IcchA rAkhatA nathI, paNa sarva prANIenA aMtamAM pesIne teonI pIDA bhogavavAnI IcchA rAkhuM chuM, ke jethI huM duHkhI thatAM paNa sarve prANIo duHkharahita thAya." Ama kahIne rAjAe tarasathI maravA jevA thavA chatAM pelA cAMDALane pIvAnuM pANI ApyuM. pANI ApatAMnI sAthe ja pelA traNe atithie je mULa deva hatA teo deva rUpa dhAraNa karI rAjA sAme UbhA rahyA ane kahyuM: "varadAna mAMga." paNa Atmaupamya buddhithI-sAcI karUNAvRttithI ja prerAIne paropakAra karanAra e rAjAe teone mAtra namaskAra karyA ane kAMI paNa mAMgyuM nahi. karaNa dAnezvarI roja savAmaNa senuM dAna karato paraMtu rAjA ratidevanuM dAna karUNAvRttimAM tenA karatAM paNa caDe tevuM lekhAya. (47) hive sthaLa vibhUtinI sa rthakatA zAmAM rahelI che te graMthakAra nIcenA mAM darzAvI karUNA bhAvanAnuM samarthana kare che, Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 karuNAM vinA sarva niSphalam / 48 // kiM dravyeNa phalaM na yena karuNApAtrasya duHkhaM hRtaM / kiM dehena na yo'rpitaH kSititale prastAGginAM rakSaNe // kiM zaktyA na yayoddhRtAH karuNayA duHkhArditAH prANinaH / kiM buddhyA na yayAGkitaH zivapathaH karNaughavicchittaye // karUNA vinA badhuM niSphaLa, bhAvA- dravyathI karUNA rAkhavAlAyaka mANasanuM duHkha dUra na karyuM te dravyanuM phaLa zuM ? je dehathI pRthvI upara trAsa pAmatA prANIenuM rakSaNa na karyuM te dehanuM phaLa zuM ? je zaktithI duHkhI prANIe upara dayA lAvI temanA uddAra na karyo te zakti zuM kAmanI ? je buddhithI karmanA samUhanuM ucchedana karavAne meAkSane mAna eLapyo te buddhinu prayojana zuM ? kazuM ja nahi. (48) vivecana--dravya, deha, buddhi ke zakti je kAMi A jagatanAM manudhyeAnI vibhUtio che tene upayega sva arthe karavA e te kITakathI mAMDIne hAthI paryaMtanA sarva veAne svabhAva ja che; parantu tenuM sAcuM sAya te temAM ja raheluM che ke jyAre tene upayAga anyane arthe je te vibhUtithI rahita hAya ane jene tenI sAcI AvazyakatA hAya tene arthe--karavAmAM Ave. jee sAcA manuSyeA che, kivA sevAdharmanA tattvane mAnya rAkhanArA che kivA sAdhue che te teA potAnI vibhUtine potA uparAMta parane arthe khavAmAM ja te vibhUtinuM sAkya mAnanArA che, parantu duSTa ane anujane te ja vibhUtionA upayAga UMdhe mAge kare che. vidyA vivAdAya dhanaM madAya zaktiH pareSAM paripIDanAya / khalasya sAdhorviparItametaj jJAnAya dAnAya ca rakSaNAya || Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 arthAta-duSTa purUSa vidyAno upayoga vivAda-vitaMDA karavAmAM kare che ane purUSa jJAnaprAptimAM ke jJAnadAnamAM kare che, duSTa purUSa dhanano upayoga manmatta banavAmAM ane purUSa dAna karavAmAM kare che; duSTa purUSa zaktino upayoga pArakAne pIDavAmAM tyAre purUSa pArakAnuM rakSaNa karavAmAM kare che. A pramANe beunA mArgo paraspara viparIta che; parantu vidyA, dhana ke zakti jevI vibhUtino sadupayoga saMpurUSa kayAre thaele mAne che te e zlokamAMthI maLI Ave che. sevAdharmane aMgIkAra karanAranI te sarva vibhUtio sevAne pAtra prANIonA upakArArthe ja hovI joIe. daSTAMta-kavya, deha, zakti ane buddhi sarvano upayoga karUNA pAtrane mATa karavA mATenuM dRSTAMta babanA bAdazAha sultAna ibrAhImanuM che. te uttarAvasthAmAM phakIrI hAlatamAM rahelA ane AdamanA nAmathI oLakhAtA. eka vakhata te ane eka daraveza ekaThA musApharI karatA hatA. eTalAmAM rastAmAM daraveza mAM thayo. tenI mAvajata karavAmAM pitA pAse je kAMI hatuM te temaNe khacI nAMkhyuM, chatAM e kAmamAM pisAnI vadhAre jarUra paDI tyAre pitAnuM eka TakuM hatuM te paNa vecI nAMkhyuM. daraveza jarA sAjo thaye ane banne AgaLa cAlyA, tyAM rastAmAM daraveza bicAro thAkI gaye, te joI ene pitAne khabhe besADIne te traNa majala sudhI laI gayA, ane e rIte temaNe potAnA sarvasvanuM sArthakya thaeluM mAnyuM. (48) puNyavRkSasecanArtha karuNA / 49 // sAmrAjyaM suyazaH sukhaM ca suhRdo vidyA vinItAH sutAstAnImAni phalAni puNyasutaroHprAptAni sdystvyaa|| siJcainaM karuNAjalena satataM cedrakSituM vAJchasi / no cecchoSamupaiSyati drutataraM saukhyaM ca te nakSyati // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 bhAvA puNyarUpa vRkSanuM siMcana karavAne karUNAnI jarUra. ----sAmrAjya--sattA, yaza, sukha, vidyA, mitrA ane vinIta putro, emAMnuM je kaMi hAla prApta thayuM che te khadhu puNyarUpa suvRkSanuM phaLa che. e vRkSanuM niraMtara rakSaNa karavAne cchatA he! te enu karUNArUpa pANIthI siMcana kara; nahi teA te thADA vakhatamAM sukAi jaze ane tArA sukhane aMta AvI jaze. (49) vivecana--pUrve eka zlokamAM graMthakAre kahyuM che ke--traM tatrAsi jaivato vaDhutarUM sajja cIyate / arthAt--tuM bIjAne je hamaNAM ApIza, tenA puSkaLa badalo tane daiva-kudarata taraphathI maLaze. tethI ulaTI rIte graMthakAra A zlokamAM kahe che ke manuSyane atyAre je kAMi sapatti vaibhava prApta thayAM che te vAvavAmAM AvelA puNyarUpa vRkSanAM ja mIThAM phaLeA che, te e vRkSanuM niraMtara rakSaNa karavAne tene karUNArUpI jaLanu siMcana karatA rahevuM joie. nihatA svAbhAvika ja che ke e vRkSa sukAi jAya. parApakArathI puNya upArjana thAya che, ane manuSyamAM dInahIna thavA pratye karUNA na hoya te te paropakArane mAge vaLavA icchatA nathI. kahyuM che ke-- zlokA pravakSyAmi yaduktaM granthakoTibhiH / paropakAraH puNyAya pApAya parapIDanam // arthAt---karADA graMthamAM je kAMi kahyuM che tene sAra ardha zlokamAM eTalA ja kahuM chuM ke--parApakAra karave e puNyane mATe che ane parapIDanathI pApa upArjana thAya che. punarjanmane mAnanArA sadhazAstromAM e ja kaheluM che ke jagamAM eka manuSya prANIne sukha-vaibhava maLe che ane bIjAne duHkha prApta thAya che, tenu N kAraNa e che ke sukhaprApti karanAre potAnA pUrva bhavamAM puNya kareluM hoya che ane duHkha prApta karanAre pApa upArjana kareluM hAya che.e puNya ane pApanAM baMdhanAthI te sukha-duHkhanI prApti kare che. A niyamane samajanAra manuSye parepakAra dvArA puNya upArjana karavuM ja ghaTita che. (49) Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 [ karUNAne pAtra jIvA kevA heAya te viSe nIcenA zleAkamAM sphuTatA karavAmAM Ave che. ] haLApAtraoNni| 90 || ye dInA vikalAGgano vidhihatA dAridryarogArditAvRddhA vA vidhavA anAthazizavo ye kenacitpIDitAH // durbhikSe tRNadhAnyadurlabhatayA sIdanti ye ye kSudhA / te sarve karuNAspadaM dhanavatAM vAJchanti sAhAyyakam // karUNApAtra jIve!. bhAvA --je mANase! garIkha, apaMga, durbhAgI, daradrI, rogI athavA vRddha hoya, je strIe vidhavA heya, je bALakeA anAtha hAya ane je kAinA dabANathI pIDAtA hAya, dukALanA vakhatamAM khaDa ane dhAnya na maLavAthI je bhUkhe maratA hoya, te badhAM jAnavare ane mANasone karUNApAtra gaNI zakAya. tevAe dhanavAnanI Arthika sahAya Icche e svAbhAvika che. ( 5 ) vivecana--pUrva kahevAmAM AvyuM che ke ApaNA karatAM jee mAnasika, Atmika, Arthika, zArIrika ItyAdi prakAranI saMpattimAM hIna hAya tee ApaNAthI nAnA gaNAya che ane evA nAnA jIvA, pachI teo manuSya hoya ke jaMtu hoya, teApaNa te karUNAne pAtra che. atra graMthakAre e kathanane vizeSa sphuTa karatAM jaNAvyu` che ke jeo manuSya hAvA chatAM garIba, paga, durbhAgA, rAgI, vRdgha hAya, strI hoya teA nirAdhAra vidhavA hAya, khALaka hoya teA anAtha kiMvA parapaDita hoya, pazu hoya te duSkALAdine kAraNe bhUkha-tarasathI rIkhAtAM hoya, e badhAM karUNAne pAtra lekhAya che. dhanavAnAe teone avazya sahAya karavI ghaTArata che. karUNApAtra chavAnAM udAharaNAmAMnA eka nAnA bhAga ja atra darzAvavAmAM AvyA che. dhana e kAMi rUpiyA-AnA-pAIthI ja gaNAtuM nathI. kAinI pAse mAnasika Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 dhana hoya che ane koInI pAse zArIrika dhana hoya che. koI mAnasika kSudhAthI piDAtA jevo hoya che ane koI Arthika dhananI taMgIthI garIba hoya che. je je manuSya kivA prANI che je dizAe dIna hoya te te manuSya kiMvA prANIne te te dizAmAM sahAya karavI, e ja sAcI karUNA che. dhanavAna paNa vRddha hoya ane tenI sevArthe koI putra-pautrAdi upalabdha na hoya te tene Arthika sahAyakanI jarUra hotI nathI paraMtu mAnasika ane zArIrika sahAyakanI jarUra hoya che. evA dIna vRddhane AzvAsana vaDe mAnasika sahAya karanAro ane sevA-zuzraSAvaDe zArIrika sahAya karanAra manuSya sAco karUNAzIla manuSya lekhAya. e ja rIte anya manuSyo tathA prANIonuM samajavuM. bIjI rIte joIe te kaI anAtha bALaka hoya ane tene bhaNavAnI AvazyakatA hoya. pitAne kaI bhaNAve e hetuthI te bhikSA mAMgatA hoya, to tene potAne ghera rAkhIne roTalA khavarAvI cAkara banAvavo te kharI karUNuM nathI. tenI dInatA bhaNatara pUratI che mATe tene bhaNatara prApta karAvI tenI dInatA TALavI joIe ane e ja sAcI karUNA che. (50) saptama pariccheda. sevAdharma: mAdhya bhAvanA. Thave cothI madhyastha bhAvanAnuM prakaraNa prAraMbhAya che. ] mAtharazcamanAM ! 12 che. pApebhyaH parimocanAya jagatazcette manobhAvanA / mAdhyasthyaM parizIlanIyamanizaM tasyAstadA siddhaye // mAdhyasthyena vinA manassamatulA vaiSamyamApadyate / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 vaiSamyeNa patetsvayaM guNagaNAddUre'nyamukteH kathA // mAdhyasthya athavA upekSA bhAvanA, bhAvA--jagatane pApamAMthI cheDAvavAnI jo tArI maneAbhAvanA hAya te! te bhAvanAnI sidghimATe hameza madhyastha bhAvanAnA abhyAsa karavAnI jarUra che, kAraNake madhyasthapaNA vinA mananI samAna tulA viSamapaNuM pAme che. viSamapaNuM AvyuM eTale pote ja guNasamUhathI patana pAmaze te pachI bIjAne cheDAvavAnI vAta ja kayAM rahI ? (51) vivecana--jyAMsudhI pratikULatA pratye paNa madhyasthatA-niHspRhatA manuSyamAM AvatI nathI, tyAMsudhI vasudhaiva kuTuMbakam ' nI paramapavitra bhAvanA tenAmAM khIlI zakatI nathI. sAmAnya sayeAgeAmAM te ghaNAkharA leAkeA zAnta, madhyastha ane nyAyanI tulAnI peThe vRttiene saMyamamAM rAkhIne vanArA hoya che; parantu jyAre bhayAnaka pratikULatA, vireAdha ane zatrutA sAme AvI je UbhI hAya, tyAre vRttine madhyastha rAkhavI e kAMi jevA tevA saMyama nathI. e sayamane te| manuSye keLavavA joie. budhdhe tene uttamamAM uttama maMgala kahyuM cheH-- 6 phulaTTha lokadhammehi cittaM yassa na kaMpati / asokaM virajaM khemaM etaM maMgalamuttamama // arthAt---- lAbha ane hAni, yaza ane apayaza, niMdA ane stuti, sukha ane duHkha e ATha ) lokasvabhAva sAthe saMbaMdha thayA chatAM jenuM citta na kaMpatAM zekarahita-nirmaLa ane sukharUpa rahe che, tenuM te mRtya uttama maMgaLa che. sukha ane du:khamAM samabhAva rAkhavA e ja sAcI madhyasthatA athavA upekSA che. manuSyanI A madhyasthatAthI manuSya pAte pApakarmathI mukta thAya e yukata che. parantu graMthakAra kahe che ke--pAmyaH parimonsanAya nAtaH-arthAt jagatane pApamAMthI cheDAvavA mATe--tuM mAdhyasthyanuM parizIlana kara. e kevI rIte ? upar jaNAvyuM che tevI rIte ane AgaLa. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 jaNAvavAmAM AvyuM che tevI rIte, A cAre bhAvanA manuSyanA potAnA kalyANamATe te che ja, parantu eka paNa tevA manuSyanI bhAvanAthI anya jIvAnuM paNa kalyANa sadhAya che. jyAre eka vairI, vireAdhI, niMdaka peAtAnI sAme AvIne kaTu vacane kahe, tyAre madhyastha vRtti rAkhavAthI potAnuM kalyANa teA thAya che ja, parantu e vRttithI vairamAM ke niMdAmAM navI Ahuti nahi paDavAthI tenuM turata zamana thavA lAge che ane sAmA mANasanuM navIna pApabaMdhana paNa aTake che. tethI ulaTuM madhyastha vRtti nahi rAkhanAra pote pApamadhana kare che ane jagatanA pApabaMdhananA kAraNIbhUta ane che, ane tethI graMthakAra kahe che ke-madhyasthatA vinA mananI tulA viSamatA pAme che ane tethI pote ja patana pAme che eTale bIjAne pApamAMthI mukata karavAnuM kevI rIte bane ? balake te khIndranAM pApane vRddhiMgata karavAnA sAdhanarUpa thAya che. A viSe bhagavAna budhdhe potAnA ziSyAne eka dRSTAMta ApyuM hatuM te nIce ApeluM che. dRSTAMta--zrAvastI nagarImAM eka vaidehikA nAmanI kulIna strI rahetI hatI. te bahu mIThAkheAlI, namra ane ghaNI zAnta che evI tenI AkhA zaheramAM khyAti hatI. tene eka kAlI nAmanI catura dAsI hatI. dAsIne eka vAra evI zaMkA thai AvIke A mArI zeThANI kharekharI zAnta vRttinI che ke huM vakhatasara kAmakAja karU chuM tethI tene gusse thavAneA prasaMga ja maLatA nathI ? A zaMkAnA samAdhAnAthe te eka divasa meADI uThI, tyAre vaidehikAe tene kahyuM: "are kAlI ! Aja ATaluM me kema karyuM? kAlI melI: " khAsAheba ! saheja vAra thai. kapALa upara karacAlIe caDAvIne ane bhramara uMce caDAvIne kahyuM: dAsI kaivI pApI che ? mADI uThe che eTale zuM ? " keTalAka divasa gayA pachI kAlI karIne thADA vakhata meADI uThI. te divase tenI zeThANIe tene ghaNI gALA bhAMDI. vaLI keTalAka divasa gayA pachI te pharIthI meADI uThI, eTale bhAisAhebanA mijAja gayA. teNe pAse paDelA lAkhaMDane saLIce laIne kAlInA mAthAmAM mAryAM. kAlI khUmeA pADatI ane gabharAtI rastA vaidehikAe " A 22 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 upara doDI gaI. loko ekaThA thaI gayA. kAlInA mAthAmAMthI lohI nIkaLatuM hatuM tenuM lokoe kAraNa pUchayuM te kAlIe jaNAvyuM keH " tame jene zAMta samaje che, te amArAM bAIsAhebanuM A duSTa kRtya che." A uparathI te sAdhvI dekhAtI strI kharI sAvI nathI paNa bhAre kara che, ema mAnI leke tenI niMdA karavA lAgyAM. e pramANe videhikAnA magajanI tulA viSama banatAM kAlInI tulA ane janasamAjanI tulA paNa niMdA AdithI pApa tarapha patita thavA lAgI. bhagavAna buddha kahe che ke"he bhikSuo ! jyAMsudhI kaDavA zabda sAMbhaLavAno prasaMga Ave nahi, tyAMsudhI ghaNA zAnta dekhAya che, paNa jyAre kaDavA zabdano prahAra thAya che tyAre mANasa kharekhara zAMta che ke nahi te jANavAnI taka maLe che." (51) [ mAyazyanuM eka aMga sahiSNutA che. te viSe have kahevAmAM Ave che.] giNutA . 12 .. sevAyAM janatopakArakaraNe dharmasya saMcAraNe / satyAtkRSTasahiSNutA manasi te'vazyaM sadA'pekSitA // hanyusvAM pratipakSiNastadapi no kopoviSAdo'thavA / nazyennApi ca dhairyamalpamapi cette kAryasiddhistadA // sahanazIlatA, bhAvAthI dezanI sevA karavI hoya, samAjane upakAra karavo hoya ke dharmane saMcAra kara hoya te kharekhara UMcA prakAranI sahanazIlatA tArA manamAM avazya rAkhavI joIe. te eTale sudhI ke kadAca tArA pratipakSIo lAkaDIthI tane mAre to paNa kedha ke kheda na thavo joIe tema ja dhIraja jarI paNa gumAvavI na joIe. je tema banI zakaze to te lIdhelA kAryanI siddhi thaI zakaze. (para) Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 vivecana--dezasevaka, samAjasevaka ke dharmasevakanuM kArya kAMi sarala nathI. mevAdharma paramArRno yoginAmavyayamyaH / arthAt--yAgI jatAne paNa agamya thaI paDe tevA sevAdharma atigahana che. sevAne ceAgIenA ceganI sAthe sarakhAvavAmAM je hetu rahelA che, te e che ke sevAmuddhivALAe yAganA jevA guNA keLavavA joie. cittanI samAdhi e yAganuM bIjuM nAma che, tema sevAdharma aMgIkAra karanArane paNa cittanI samAdhi vinA cAlI zakatuM nathI. je cAra bhAvanAone upadeza graMthakAre karelA che te paNa cittanI samAdhi keLavavAne mATeja che, sevAdharmInI sAme aneka pratikULatAe AvIne UbhI rahe che, te vakhate teNe mananI viSamatA TALavI joie ane cittattine samatAla rAkhavI joieH parantu te pUrve teNe pratikULatAne saMpUrNa rIte sahana karI levI joI e che. jyAMsudhI te e pratikULatAne pacAvI nAMkhIne manane saMyamamAM rAkhI zakatA nathI tyAMsudhI te mAdhyasthya ke upekSA bhAvanAne keLavI zakato nathI. ATalA mATe ja graMthakAra kahe che ke pratipakSIe lAkaDIthI mAra mAre topaNa krodha ke kheda na thAya eTalI badhI sahiSNutAnI bhUmikA sudhI sevAdharmIe pahoMcavuM joie. dRSTAMtanamUnedAra sahiSNutAne eka dAkhalA hajarata alIneA che. hajarata alI kuphA zaheranI masIdamAM savAranI namAja paDhI rahyA hatA. Ibne mulajIma je pahelAM lazkaramAM hatA ane daMgA pIsAda karI nAsI gayA hate te chUpI rIte masIdamAM Avye ane jyAre tamAma lokeA hajarata alI sAthe namAja paDhavAmAM rokAyA tyAre teNe jhaDapathI hajarata alI udhara humalA karyo ane jheranuM pANI caDhAvelI talavAra vatI traNa dhA karI nA. lokeAe jaldIthI namAja pUrI karI. keTalAka jaNe hajarata alIne uThADayA ane keTalAka khUnIne pakaDavA doDayA, ane tene pakaDIne hajaratanI rUbarU ANyA. te vakhate leAkeA hajarata alIne sArU zarabatane pyAleA taiyAra karI temanI pAse lAvyA. temaNe kahyuM: " e zarabata pahelAM mArA khUnIne ApeA kAraNake doDavAthI te hAMphI rahyo che ane tarasyA jaNAya che." (para) Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 hive pApI pratye kevI rIte vartavuM ke jethI cittanI samAdhima-5 na thAya te viSe graMthakAra nIceno zloka kahe che.]. papinAmA na utarAra karU I bhUyAMso'pi virodhinastanubhRtaH syuH pApakArye ratAbodhyAste mRdunamrabodhavacanaiH sAmAdhupAyaitribhiH // karatvAnmRdutAM bhajanti na ca te kenA'pyupAyena cet / kartavyaM tadupekSaNaM na ca tiraskAro'thavA tADanam // pApIone paNa tiraskAra na kare. bhAvArtha...A jagatamAM dharmI karatAM pApI janonI saMkhyA vadhAre che eTale tAre virodha karanArA aneka pApI ja pApanA kAryamAM mazagula thaela tArA jovAmAM Avaze temane tiraskAra karavA karatAM sAmadAma Adi traNa upAyothI ke komaLa ane namra bedhavacanothI temane samajAvavA. je teo karapaNAne lIdhe koI paNa upAye komaLa na bane to temanI upekSA karavI eTaNe tenAM karyo te bhogavaze ema dhArI tenAthI dUra thaI javuM paNa temane tiraskAra ke mArAmArI na karavI. premathI je samajAvaTa thAya che te deva athavA tiraskArathI thatI nathI. (53). vivecana--"veranuM osaDa vahAla" e eka sAduM paNa bahu bodhaka kahevata che. vairIne vaza karavAnI vidhi vahAlamAM ja rahe che, tevI rIte pApIne niSpApI karavAne vidhi tiraskAramAM nahi paNa tenI pratye dayA darzAvavAmAM raheluM che. pApI manuSya dhRNAne pAtra nathI, paraMtu te pAmara ane tattvadRSTithI anabhijJa hoI dayAne pAtra hoya che. AvuM dayAne pAtra jagata nAnuM-sunuM nathI. pApa karanAre jagatano bhAga niSpApI bhAga karatAM ghaNo meTo che ane evA jagatano tiraskAra karIne vartavAthI pApI jagata tevuM ne tevuM ja rahe che ane pitAthI e dayAne pAtra jagatanuM kazuM kalyANa thatuM Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 nathI. pApIonuM kalyANa karavAnA kharA mArga e che ke teenI pratye dhyAdiSTa rAkhIne temane vhAlapUrvaka khelAvavA, temanI vRttimAMthI dhIre dhIre pApa nirmULa thAya evA upadeza ApavA athavA anya koI rIte temane pApI pravRttithI mukta thavAne mArge caDAvavA. bhAibalamAM kahyuM che ke: " jo kAi tAre aparAdha kare te tene TapakA de, te jo te pastAvA kare te tene mApha kara. jo te eka hADAmAM sAta vAra aparAdha kare ne sAtavAra tArI tarapha karIne kahe ke huM pastAvuM chuM, te tene mApha kara." kSamAttine medha ApanArA bAIbalanAM vAkyAmAM pApIne tiraskArI kADhavAne nahi parantu tene satkArI tenI vRttine keAmaLa banAvavAne yatna karavAnA hetu rahelA che. AvA yatneAmAM niSphaLatA maLe te mAtra pApIthI asahakAra karavA, parantu tiraskAra darzAvaveA nahi, kAraNake tiraskAra pApIne vadhAre pApI banAve che. A dRSTAMta--arjuna nAmaneA eka mALI hatA te roja eka yakSanI pUjA karIne potAnA khagIcAmAMthI utarelAM phUla vecavA jatA. eka vAra te tathA tenI strI yakSanI pUjA karatAM hatAM, eTalAmAM yakSanA maMdiramAM saMtAi rahelA 6 duSTa purUSoe arjunane bAMdhI lIdhA ane tenI strI sAthe kama karavA mAMDayuM. arjunane vicAra thayA ke huM varSothI yakSanI pUjA karUM chuM chatAM A vipattine vakhate te mane kema madada karatA nathI ? zuM kharekhara yakSa haze khare ? A vicAranI sAthe ja yakSanuM adbhuta caitanya arjunamAM AvyuM ane teNe doraDAnA adha pAtAnA adbhuta maLathI teADI nAMkhyA. pachI yakSanI mUrtinA hAthamAM lokhaDanI gadA hatI te uMcakIne teNe cha purUSa ane sAtamI peAtAnI strI e sAtane mArI nAMkhyAM; tApaNu tene krodha zAMta thayA niha. rAja e pramANe te je kAI pAtAnA hAthamAM Ave te sAta manuSyAne mAratA tyAre zAMta thatA. A upadravathI kAi nagaranI ahAra nIkaLatuM nahi. eka vAra mahAvIra svAmI gAmanI bahAra eka bagIcAmAM utaryAM ane arjuna mALInA paMjAmAM paDavAnI bIkathI kAI temane vaMdana karavA gayuM nahi, parantu sudarzana zeTha gayA. rastAmAM arjuna mALIe Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 tene je ane tene gadA lai mAravA doDyo, eTale zeThe sthira rahI namaNUNuMnA pATha smarI mRtyu thAya te yAjajIvana sudhIne saMthAro ane mRtyu na thAya to saMthAre pAravAno saMkalpa karyo. ane e saddharmazIla purUSanA tejathI tenA upara gadA ugAmI zakyo nahi ane tenAmAM dAkhala thaevI yakSanI zakti ekadama adazya thaI jatAM gadA hAthamAMthI paDI gaI. arjunanuM gAMDapaNa dUra thatAM teNe sudarzana zeThane pUchyuM ke "tame kayAM jAo che ? " sudarzane kahyuM ke huM "vIra bhagavAna pAse jauM chuM." ajune paNa zeThanI sAthe javAnI IcchA karI ane zeThe tene khuzIthI sAthe lIdho. vIra prabhu arjunanA pAponI vAta jANatA hatA. teNe pAMca mAsa ane 13 divasamAM 1141 manuSyonA prANa lIdhA hatA. chatAM prabhue tene tiraskAra nahi karatAM tenI tarapha dayA draSTithI joyuM, tene bodha Ape ane duSkarmathI chUTavAne mArga mAtra saMyama ja che e samajAvyuM. arjunane have pitAnAM pApono bahu pastAvo thayo ane teNe vIra prabhu pAse ja dIkSA lIdhI. dIkSA laIne chaTha chaThanAM pAraNAM karavAM ane rAjagRhanI AsapAsa rahI koInA para krodha na karavo evI pratijJA karI. sAdhu tarIkenA jIvanamAM tene bahu herAna thavuM paDyuM. ghaNAone jIvatA mArI nAMkhelA, tenA putro, bhAIe vagere sagAMo tene AhAra-pANI paNa ApatA nahi, tenI pratye dhUNuM darzAvatA, tene chUTe patthare mAratA, paratu ane grahaNa karela samabhAva koI vAra paNa tyA nahi. bIjAonI kanaDagata thatI tyAre te ema ja ciMtavato ke meM emane ghaNuM nukasAna karyuM che, e mane thoDA ja badale Ape che. (53). [ pApIne nAza karavo e zuM yukata che? A praznano uttara graMthakAra nIcenA zlokamAM Ape che.] Tv9 nArAja na tu papinAkU vaka kArya pApavinAzanaM tadapi no nAzena paapynggino| ghAte pApijanasya hiMsakatayA pApasya vRddhirbhavet // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 vastrAdermalanAzanArthamucitaM no vastravicchedanaM / kintUtpAdya jalena tatra mRdutAM vastrAnmalotsarjanam // pApInA nAzane adale pApanA ja nAza karavA, bhAvA --pApanA nAza karavA te vAta barAbara che, paNa te pApI veAne nAza karIne nahi. pApI janeAnA nAzathI pApanAM khIjane nAza thatu nathI ane pApInA nArAthI paNa hiMsA teA thavAnI ja : hiMsA pAparUpa hAvAthI pApanI vRddhi ja thavAnI. lugaDAMnA melane phADI nAMkhavAM joie ? nahi ja, kintu pANIthI tene mela dUra karavA joie. tema pApIne paNa kAmaLa banAvI tenuM pApa dUra karAvavuM joie. ( 54 ) nAza karavAne zuM lugaDAM lugaDAMne kAmaLa banAvI vivecana--prathama dRSTie jotAM A zlokamAM graMthakAra ekAMta ahiMsAvAdanuM samarthana karatA hoya tevuM jaNAya che; parantu vastutaH tema nathI. pApanA nAza karavA ane pApInA nAza karavA e beu kAryoM judAM che, e niHsazaya che ane e beu kAryonI vacce jyAM pasadagI karavAnI hAya tyAM pApano nAza karavA e kamane ja pasaMdagI ApavI joIe evuM A zlAkanuM sAcuM tAtpa che, ane A tAtpa je vastranuM upamAna grahaNa karavAmAM AvyuM che te parathI phruTa thAya che. guruM vA bAlavRddhau vA brAhmaNaM vA bahuzrutam / AtatAyinamAyAntaM hanyAdevAvicArayan // arthAt gurU hAya, vRddha hoya agara bALaka hoya ke vidvAn brAhmaNu hAya, paNa jo te ' AtatAyI ' arthAt atyAcArI kivA nirdoSane raMjADanArA duSTa hAya teA tene vicAra karyAM vinA ja ThAra karavA. graMthakAra pApane nAza karavAnuM kahe che parantu pApIneA avicArapUrvaka nAza karIne pApane nAza karavAnI nA kahe che. jyAre pApanA nAza karavA ane pApIne nAza karavA e beu mArgo khullA hoya tyAre pahelA mArgo pasaMda karavAnuM te kahe che. vastramAM mela kiMvA phAI dardInA cepa hoya te te malIna vastrane 9 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 pANIthI sukomaLa banAvIne jevI rIte temAMthI mela kiMvA cepane dUra karavAmAM Ave che, tevI rIte pApIne paNa sAmopacArathI sukomaLa banAvIne tenAmAMthI pApane nIcovI nAMkhavAmAM AvavuM joIe. manu jevI rIte AtatAyI ne avicArapUrvaka ThAra karavAnuM kahe che tevuM te gItAmAM paNa kaheluM nathI. zrI kRSNa pahelAM sAmopacArano pUre yatna kare che eTale ke pApIne komaLa banAvIne tenAmAMthI pApano mela nIcovI nAMkhavA mathe che, chatAM jyAre tenAmAMthI cepano nAza thato nathI, tyAre e pApano cepa uDIne bIjA nirdoSa manuSyane paNa pApanuM darda lAgu pADaze evuM vicArI pApIno nAza karavA yuddha karavAnuM arjunane kahe che. jaina dharmagraMthamAM kahyA mujaba zrI zreNIka mahArAje amAri paDe vajaDAvyo hato ane gujarAtanA rAjA kumArapALe paNa amAri ghoSaNA karI hatI. temanI AjJA adharmanuM ucchedana karavAnI hatI; arthAta janasamAjamAMthI adharmane nIcethI nAMkhavAnI temanI pratijJA hatI, paraMtu adhamIono avicArapUrvaka nAza karavAnI pratijJA nahotI : te chatAM te rAjAone adharmane nAza karavAne jyAre jyAre hiMsA anivArya lAgI hatI tyAre tyAre temaNe yuddhAdika karyA hatAM ane ekAMta ahiMsAvAdano ja Azraya laIne pApane cepa phelAvA dIdho nahoto. vastranA dRSTAMta vaDe graMthakAra pApIne kamaLa banAvavAno ane pApane tenAmAMthI nIcavI nAMkhavAno upadeza kare che. eka vastra ke jemAM bhayAnaka dardIne cepa lAgyo hoya, sAdhAraNa jaLa te zuM paNa tIvra auSadhayukta jaLathI e vastrane sukomaLa banAvyA chatAM temAMthI cepa dUra thAya ja nahi te pachI ApaNe te vastrane zuM karIe ? avazya te vastranI upekSA ja karIe ane te rIte tene kAMte gharanA eka khUNAmAM paDayuM rahevA daIe athavA te gharanI bahAra pheMkI daIe: te ja rIte pApIne tiraskAra na karatAM dayAdaSTithI tene Adara karavo e mAdhyazmano prathama vidhi che, tene sukomaLa banAvI tenAmAMthI pApanuM virecana karavuM e bIje vidhi che, te sukomaLa na bane to tenI upekSA karavI-tenAthI asahakAra kare tene tyAga karavo e trIjo vidhi che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 re dRSTAMta--aMgulimAla nAmanA eka lUMTArAe zrAvastI nagarInI AsapAsanAM gAmaDAMnA leAkeAne lUMTI temanI AMgaLIo kApI laine tenI mALA banAvI potAnAM kaMThe dhAraNa karI nAma meLavyuM hatuM. eka divasa mudde bhagava!n zrAvastImAMthI bhikSA grahaNa karI je dizAmAM aMgulimAla hatA te dizAmAM gayA. vATamAM geAvALIyA ane kheDUtA maLyA temaNe temane e mArge nahi javAne bahu Agraha karyo; parantu mulye temanuM mAnyuM nahi. temane sIdhA AgaLa vadhatA joine aMgulimAlane bhAre Azcarya thayuM ane teNe temane mArI nAMkhavAnA nizcaya karyAM. te potAnI DhAla talavAra laine vegathI buddha tarapha doDayo, ane melyAH " e zramaNa ! UbhA rahe." mulye uttara ApyAH " aMgulimAla ! huM UbhA chuM ane tuM paNa UbhA rahe.' A kahevuM aMgulimAla barAbara samajyuM nahi. teNe kahyuM: "he zramaNa ! tuM cAlate hAI UbhA chuM ema kahe che ane mane UbhA hovA chatAM UbhA nathI ema jaNAve che tene artha zuM! tuM UbhA huM kevI rIte ane huM UbhA nathI kevI rIte ? mulye kahyuM: aMgulimAla ! prANI mAtra viSe pUrNa dayA hAvAthI huM sthira thayA chuM ane prANIo viSe tArAmAM dayA nathI tenuM tuM asthira--asthita che." A vAkyathI aMgulimAlanA hRdayamAM tatkALa meSa utpanna thayA. teNe potAnI DhAla-talvAra pheMkI dIdhI ane khudghanA caraNamAM paDavo. aMgulimAlanA upadravathI trAselA puSkaLa lokeAe pasenida kAsalanA rAjAnA mahela pAse jaine aMgulimAlane zikSA karavA mATe araja karI. AthI rAjA meATuM sainya laI aMgulimAlane pakaDavA nIkaLyeA. vATamAM te muddanA darzanArthe gayA ane tyAM teNe aMgulimAlanA krUratAbharyAM upadravanI vAta kahI. buddhe kahyuM: jo . aMgulimAla zIlavAna thAya te tuM tene zuM karIza ? " rAjAe kahyuM: tene nAza nahi karatAM tene namaskAra karIza, tenuM rakSaNa karIza ane tene annavastra ApIza." pachI muSye potAnI pAse ja beThelA zramaNa agulimAlanI rAjAne eALakhANa ApI ane rAjAe tenA pApane nAza thaelA samajI tene namaskAra karyAM. rAjA pApIne nAza karavA jatA hatA, te pahelAM budhdhe pApInA pApano nAza karI batAvI jagatne edha ApyA. (54) 66 "te huM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 [have graMthakAra sevAdhamI nA mAdhyasthyanA vijayanu` kathana kare che.] zAntipUrvaka mAdhyasthyenaiva vijayaH / 55 // sAmarthye'pi sahiSNutA samucitA sevAdikArye dhruvaM / dauyaM yadi manyate tadapi no samyaksvasattvodayAt // zAntikSAntisamAzrayeNa satataM mAdhyasthyabhAvAzraye / jastvatpratipakSiNo'pyavanatA dhASTarthe ca pApAgraham // mAdhyasthya bhAvathI ja vijaya thAya che, bhAvA --potAmAM game teTaluM sAmarthya hoya teApaNa sevA Adi kA bajAvavuM hAya, tyAre te sahiSNutA rAkhavI te ja ucita che. AvI sahiSNutAne durlabhatA mAnavI e kharAbara nathI. sama` mANasa sahiSNutA batAve e te Atmika baLanA udaya ja gaNAya; eTale tene dubaLatAne badale sakhaLatA ja kahI zakAya. mATe zAnti ane kSamAnI sAthe mAdhyasthya bhAvanA niraMtara Azraya karavAthI tArA pratipakSIe paNa namra banIne dhIratA ane pApanA Agraha cheDI deze. vivecanaprAptimAnuM mavetsAdhuH e uktivaDe jevI rIte sAdhutvane hINavAmAM Ave che, tevI rIte keTalAkA sahiSNutAne niLatA kahIne hINe che. peAtAnA pratipakSInA prahArane jhIlIne sAme pratyuttara nahi ApanAra athavAtA virAdhanA pratikAra nahi karanAra hamezAM sahiSNutAnA guNavALA ja hAya che, ema mAnI levAnuM nathIH keTalAkAmAM dubaLatA hAya che tethI teo virAdhanA pratikAra karI zakatA nathI. ane keTalAkeA sahi gutAnA guNavALA ane suvicArI hAya che tethI virAdhanA pratikAra karI verane janma thavA devAnuM STi mAnatA nathI. AvA duLa ane sahiSNu mANasa kAMI ekasarakhA heAtA nathI. sahiSNu mANasa te hAya che ke je samartha hAvA chatAM madhyastha bhAvathI potAnA sattvanuM darzana karAve che, ane teTalA mATe graMthakAra vasattvodyAt e zabdane upayAga kare che. AvA Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 madhyastha bhAvathI pratipakSI paNa potAnA pApaneA Agraha cheDI devAne prerAya e svAbhAvika che. dRSTAMta--A viSe jaina graMthamAM eka kathAnaka che. anmitra nAmanA zrAvake svadArAsa taiASarUpa niyama grahaNa karyo hate, parantu tenA moTA bhAI nI strI tenI upara asakta thaI ane hAvabhAva-kaTAkSapUrvaka tene upasarga karavA lAgI; chatAM anmitra tenA para Asakta thaye| nahi. teNe potAnA vratanA rakSaNane arthe dIkSA grahaNa karI. tenA para Asakta thaelI tenA meTA bhAInI vahu marIne kUtarI thaI. ekadA ahanmitra muni vihAra karatAM te kRtarI hatI tyAM AvyA. tene joI ne te kUtarIe tene patinI jema AliMgana karyuM. te joI lajjAthI muni nAsI gayA. te kUtarI paNa marIne moTA araNyamAM vAMdarI thaI. bhavitavyatAnA yAgathI "" araNyamAM te muni AvI caDayA. tene joI te te vAMdarI prathamanI ja jema rAgathI tene AliMgana karavA lAgI. te joI khIjA sAdhu te munine vAnarIpati kahIne tenI mazkarI karavA lAgyA. te sAMbhaLIne muni lajjAyukata thaI nAsI gayA. te vAMdarI marIne yakSiNI thaI.te munine joine tene jAtismaraNa thayuM, tethI teNe vicAryu ke " A muninI me` dhaNA bhavathI vAMchA karI che, paNa te hajI mane icchatA nathI, tethI Aje te! huM tene AliMgana karUM. ema vicArIne teNe munine AliMgana karyuM. te joine muni tyAMthI nAThA. mAgamAM nadI oLaMgavA mATe te munei jaLamAM praveza karatA hatA tevAmAM te yakSiNIe te muninA eka paga kApI nAMkhyA chatAM muni te sahana karI rahyA. A vakhate zAsanadevIe AvIne yakSiNIne tenA pUrva bhavanI vAta karI, eTaNe yakSiNIe muninI kSamA mAMgI parantu muni te" te pUrve ja kSamA ApI cUkayA hatA ane madhyastha bhAve rahI tenI pratye jarA aniSTatAnuM paNa ciMtana temaNe karyuM nahatuM. A temanI dubaLatA nahAtI parantu temane satttAya--temanI samatA hatI. pachI zAsanadevIe munine paga sAjo karyAM. (55) Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 aSTama pariccheda. sevAdharma : bALakeAnI sevA. [ pUrve sevAdhane manuSyanI tRtIya avasthAnAM kanya kama tarIke darzAvavAmAM AnyA che. e sevAdharma AdaranAra manuSyanI samIpe sevAdhanI vidhavidha dizA rajI karyAM pahelAM graMthakAre sevAdharmamAM dAkhala thavAnI pratijJA karanAra mATenA ucita guNA viSe vaNa na karyuM` ane e guNA keLavavA mATenA mAryAMnuM nidarzana karyuM, ke je guNA vinA manuSya sevAdharmane yathAsthita rIte pALI zakatA nathI. sevAdharma grahaNa karavAne ma.Te hRdayakSetrane vizuddha karIne temAM kevA raMge! pUravA joie te darzAvyA pachI have e hRdayakSetrane sevAnAM kAryomAM preravA mATe graMthakAra e kAryAne! aMgulinirdeza kare che; temAM sauthI pahelAM manuSyanI sevAnA prakAre darzAvI uttarettara-krame krame e sevAprakAranA sUcanamAM AgaLa vadhe che. ] anuSyasevA / 96 // nirnAthAH pazavo yathA karuNayA pazvAlaye yatnato / rakSyante karuNAlubhirbhavijanaiH kRtvA'pi bhUrivyayam // nirnAthA manujAstathaiva karuNA buddhayA surakSyAH sadA / yatsanti prathame'dhikAriNa ime buddhayAdivaiziSTayataH // manuSyasevA, bhAvA dayALu bhAvika lokeA karUNAmuddhithI puSkaLa kharca karIne anAtha pazuone jyAre bacAve che, tyAre tevI ja karUNAmuddhithI anAtha manuSyAnuM sArI rIte rakSaNa karavuM jarUranuM che, kAraNake manuSyA muddhiAdi guNAnI vizeSatAne lIdhe pazu karatAM DatAM che eTale temanA prathama adhikAra che. (56) vivecana--bhagavAna budhdhe je cAra mukhya satyeA gaNAvyAM che temAMnuM sauthI paheluM ' du:kha ' nAmanuM satya gaNAvyuM che. janma, jarA, maraNa, apriya sAthe samAgama, priya vastunA viyeAga athavA ISTa vastunI aprApti e Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 duHkhane upajAvAnAra che, evuM e satya che. A pAMca "upAdhi skaMdha' jaga nAM sarva prANIne samAna asara kare che, eTale ke eka nAnAmAM nAnA jaMtuthI mAMDIne prANuka manuSyamAMnI sarvopari vyakti rAjarAjezvara sudhI sarva ke Ine e upAdhi dhathI "duHkha " nAmanA satyano sAkSAtkAra thayA vinA raheto nathI. bhagavAna mahAvIre ane bIjA aneka dharmopadezakoe A ja satya jagatane samajAvyuM che. paraMtu keI dharmAcAryo tenI upara vizeSa bhAra mUkayo che ane koI e ocho bhAra mUke che. sarva dharmomAM sevAparAyaNatAno bodha paNa karavAmAM Avela che ane duHkhI tathA vikala prANIonI sevA karavAnuM pharamAvavAmAM AvyuM che. A upadezane keTalAka dharmonA anuyAyIo kevaLa bhUlI gayA che, keTalAko tene ardhA-pardhI saMbhArI rahyA che ane keTalAke e upadezane yathArtha rIte nahi anusaratAM ardhajJAnamizrita sevA pAchaLa potAnI zaktino vyaya kare che. hiMdamAM aneka sthaLe pazuzALAo, pAMjarApoLa, kabUtarakhAnAM, DherAMnI impItAla, vagere saMsthAe kevaLa mUgAM prANIonAM duHkhanuM zamana karavA mATe sthApavAmAM AvI che. AvI saMsthAonAM kAme calAvavAmAM ane te mATe dAna karavAmAM mukhyatve karIne jaina ane vedadhamIe bhAga le che, temAMe jyAM jyAM jaina vasatI sArA pramANamAM hoya che, tyAM tyAM AvI saMsthAo vadhAre dhanavAna ane sArI sthitimAM cAlatI hoya che. paraMtu eka bAjue jhINAmAM jhINA jaMtu mATenI dayA ane bIjI bAjue cAritryanI asthiratAthI-dharmAcaraNanI zithilatAthI mAnasika ane vAcika hiMsAno saMsAra-vyavahAramAM atyaMta upayogaH e be prakAranI paraspara virUddhatA jyAre jyAre kaI jainamAM jovAmAM Ave che tyAre tyAre tene mATe evI bhASAno upayoga loko kare che ke-" e to nAnAne jIvADanAre paNa moTAne mAranAre zrAvaka che. " jaine nAnAmAM nAnA gAmamAM mUgAM prANuo mATe dharmAdAne phALo kare, vepAra upara kara-vere nAkhe, paraMtu gAmanAM rogI ke anAtha-azakta manuSyone mATe svalpa paNa AdhAranI vyavasthA na kare, balake e kartavyanI upekSA kare, tyAre upara jaNavyo tevo AkSepa karavAmAM Ave temAM navAI nathI. pazuo ke Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 pakSIo mUgAM prANIo che, teTalA mATe te yAne pAtra che. e ni:saMzaya che; parantu te uparathI kheAlI-cAlI zakanArA kiMvA potAnI lAgaNI darzAvI zakanArA manuSye upekSAne pAtra che ema phalita thatuM nathI. dayA upara jeTalA hakka mRgAM prANIonA che, teTalA ja hakka manuSyAne paNa che ane graMthakAra kahe che tema, manuSyAmAM buddhi Adi vizeSa guNA rahelA che ane eka manuSya potAnA jIvana vaDe samagra janatAne aneka prakAre upakAra karI zake che, vaLI manuSyatva e sarvopari avatAra che kAraNake manuSyatvamAMthI jIva sIdhA mekSaprApti karI zake che. manuSyanI A vizeSatAne kAraNe tenA saMrakSaNa mATenA adhikAra pahelo:che. A uktine Azaya evA nathI ke manuSyA uparaja dayA darzAvIne temanu saMrakSaNa karyuM eTale sevAdhInA dharmanI pUrNAhuti thaI, parantu jevI rIte kALu manuSyA anAtha pazuene mATe pAMjarApALA ke kadhRtarakhAnAM jevI saMsthAe sthApe che, tevI rIte-tathaiva anAtha manuSyA pratye paNa samAna karUNA darzAvIne temanA rakSaNa-peSaNAdine mATe vyavasthA karavI--sevA bajAvavI e sevAdharmInuM katavya che. ' sarva bhUtAnukaMpA 'mAM ekalAM mUgAM prANIene ja samAveza thatA nathI. jaina dharmanA siddhAntAmAM paNa anAtha manuSyAnI sevA upara jarAe Ache bhAra mUkavAmAM AvyeA nathI ane Aje paNa je dhanavAna karUNALu jaine che ane jee dAnadharmImAM dhanAdinA vyaya kare che teo manuSyanA hitArthe tenA vyaya karavA upara jarAe eThuM lakSa ApatA nathI; parantu sAmAnya rIte jaine mUgAM prANIonI dhyAne vizeSa samajanArI manAya che tenu kAraNu e che ke te pazuzALAe ane pAMjarApoLAnI vyavasthA lagabhaga sa sthaLe karI rahelA hoya che. pUrva kALamAM hAlanA samayanI peThe anAthamanudhyeAnI sakhyA mATI nahAtI, ane je kAi anAtha bALake hAya temanuM poSaNa te samayanA dharmaparAyaNa jJAtijane ke kuTuMbI janA karyAM karatA ane temane bhaNAvI--gaNAvI potAnI pAMkhe uDatA karIne chUTA mUkatA. A kAraNathI anAthAzrame jevI saMsthAeAnI bhAgye ja jarUra paDatI. A sayenAgAmAM sauthI vadhAre sArvajanika dhyAne pAtra mAtra pazu-pakSIe ja rahetAM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 ane tethI temane mATe saMsthAo ughADavA tathA calAvavA jainoe sArI peThe zrama uThAvele; paraMtu have samaya badalAyo che. joke garIba banyA che; dhanavAna paNa svajJAti, svasamAja ke svakuTuMba pratyenI pharajo pratye upekSAbuddhithI vartavA lAgyA che ane tethI anAtha, azakta tathA rogI janonI saMkhyA vadhI che. anAthAzrame, bALagRho, azaktAzrame, vanitAvizrAma, vidhavAzramo ityAdi saMsthAo A jamAnAe utpanna karI che. vilAyatamAM ApaNA deza karatAM strIone majurI ke nokarI karavA mATe vadhAre pramANamAM gharanI bahAra javuM paDe che. bALakavALI strIo ke vidhavAo jyAre nokarIpara jAya tyAre temanAM bALakanuM rakSaNa karanAra keAI ghera hotuM nathI. A kAraNathI garIba strIonAM bALakane roja ATha-dasa kalAka jALavI rAkhavA mATe " narsarI " jevI saMsthAonI tyAM jarUra paDe che. tyAM bALakone rAkhI, nahavarAvI, khavarAvI, ramADI jALavavAmAM Ave che; AvI saMsthAo mAphakasarane dare ane dharmAdA sevA paNa bajAve che. nokarI parathI pAchI karatI vakhate mAtA pitAnA bALakane ghera laI jAya che. jamAnAja upajAvI kADhelI zuM A eka navI jarUrIAta nathI ? muMbaI, kalakatA ke amadAvAda jevAM zaheromAM have jAhera suvAvaDakhAnuM paNa eka mahAna upakAraka ane dharmAdA khAtuM lekhAvA lAgyuM che. jUnA vakhatamAM evI saMsthAnI jarUra paDatI nahi. kahevAnuM tAtparya e che ke jema jema samaya badalAya che, tema tema samAjanI jarUrIAta ane samAjasevA mATenI saMsthAonI jarUrIAta paNa badalAya che, mATe temAM samAjane anusaro pheraphAra karavAmAM Ave joIe. jUnA vakhatamAM pAMjarApoLo ke dharmazALAo ke musApharakhAnAM upayogI gaNAtAM, mATe A vakhatamAM paNa te ja upayogI gaNAya ema na samajavuM. te uparAMta bIjI samayane anusaratI saMsthAo paNa jarUrI jaNAya to te pAchaLa paNa sevAdharmIe dhyAna ApavuM joIe. hAlane samaye manuSyasevAnI jarUrIAta pazusevAthI koI paNa rIte utaratI nathI evuM dezanI daridratA uparathI mAluma paDavA lAgyuM che. daridratAne lIdhe manuSyomAM rogo paNa vadhyA che ane tethI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 rUgNAlayo ane davAkhAnAMonI jarUrIAta paNa vadhAre jaNAvA lAgI che. mATe dayALu janoe mUgAM prANIone mATe ja dayAne saMkucita nahi rAkhatAM manuSyo mATe paNa dayA dhAraNa karavI joIe. (56) manuSyasevAnuM pratipAdana karyA pachI have graMthakAra prathama bALakonI sevAnuM sUcana kare che. ] anAthabAlasevA / 57 // yeSAM nAsti pitA na cApi jananI nobhau na ca bhrAtarobAlAste karuNAlayA vidhihatA bhrAmyantyanAthA ytH|| teSAM rakSaNahetave svaviSaye saMsthApya bAlAzramaM / sAhAyyaM dhanikairjanaiH samucitaM dravyeNa kArya svayam // anAtha bALakonI sevA. - bhAvArtha-je bALakonAM mA bApa bhAIo vagere kaI pALaka na hoya tevA hatabhAgya karUNApAtra bALakone nirAdhArapaNAne lIdhe jyAM tyAM bhaTakavuM paDe che. temanA rakSaNa mATe zrImaMtoe pitapatAnA dezamAM bAlAzrama sthApIne temAM pitAnI zakti pramANe dhananI sahAyatA karavI joIe. (57) vivecana-pUrva karmanAM pApanA keI cage karIne keTalAMka bALake nAnI vayamAM ja anAtha bane che. AvAM anAtha bALakonuM rakSaNa karavuM e pratyeka nagaranA "mahAjana" nI pharaja pUrve lekhAtI, paraMtu evAM mahAjane kAMIka aMze kartavyabhraSTa thayAM, kAMIka aMze mahAjano uparanAM bIje kartavyanA bojA vadhyA ane kAMIka aMze teonuM yogya dizAe dhyAna deranArA upadezaka pramAdamAM paDyA, tethI Aje dezamAM bhikhArIo vadhyA che ane ucca kuLanAM anAtha bALake paNa vadhyAM che. AvAM bALakene pitAnA nagaranuM dhana jANIne temane moTA karI, bhaNavI yogya dhaMdhe Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 caDAvI devAnI pharaja jyAre mahAjane bhUlyA, rAjAe paNa bhUlyA ane rAjarAjezvara paNa bhUlyA, tyAre zuM evAM anAtha bALakAne rakhaDI rajhaLIne maraNa ja pAmavuM joie ? zuM ahiMsApradhAna ane yAdhanI bhUmi jevA bhArata dezamAM evu ane te tenA dharmone eka kalaMka nathI ? AvAM bALakone mATe anAthAzrameA udhADI, janasamAje temane nibhAvavAM joie. bALaka e AzAbharyA kusume che. temanAmAM abhinava adRzya raMge rahelA che. e ragAmAMnA kAI AkhI duniyAne prakAzathI raMgI nAMkhanArA nIkaLe e paNa banavAjoga che. e aNakhIlyAM kumumeA karamAyA pahelAM pASaNa-rakSaNanI hukmAM rahe teTalA mATe anAthAzramonI jAhera saMsthAe vinA have dezane cAle tema nathI. meATI vayanAM dIna-anAtha strI purUSA teA keTalIka vAra potAnI IhalokanI bhUlA ane aparAdhAne lIdhe dInatA bhAgavatAM-du:khI thatAM hAya che. AvAM jatA yAne pAtra teA che ja, parantu bALakeAnI dInatA te| tethI paNa vizeSa yAne pAtra che kAraNake te durbhAgI mAtA-pitAne peTe avataryA e sivAya temanA bIjo kazA doSa hotA nathI. ApaNA dezanAM ja anAthAzrameAnA itihAsa tapAsanArane mAlUma paDaze ke evI saMsthAe keTalAMe khALakone patita thatAM, maratAM, durAcArI thatAM, bhikhArI banatAM aTakAvyAM che. aneka DhAMkelAM ratne paNa temAMthI nIkaLI AvyAM che. (17) bAlasevAviSaye sAdhAraNajanakatrttavyam / 58 // sAmAnyairapi mAnavairjanapade paryaTaya pRSTvA janAn / zodhyA nAthavihInadIna zizavaH saMgRhya tAnAzrame // rakSyA rakSaNapaddhatizca sudRzA lolukyatAM nityazaH / syAttatra skhalanA kathaJcidapi sA tannAyakAnujJApyatAm mAlasevA pratye sAdhAraNa mANasanuM vya. bhAvAtha tathA vivecana--paisAthI madada karavAnI zakti na heAya Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 > tevA mANasAe dezanA jUdA jUdA bhAgeAmAM pharIne, te te gAmanA lokAne pUchIne, garIkha ane anAtha khALakAne zeAdhIne, temane AzramamAM lai jai rakSaNa nIce mUkavA, Azramane kAryakrama ane rakSaNapaddhati hameza tapAsavI, temAM khAmI jaNAya tA AzramanA AgevAnAne tenI sUcanA ApavI. dhanavAnA anAthAzrameAne nANAM sabaMdhI madada karI zake paraMtu jee dhanasaMpattithI tevI madada na karI zake tee AvAM kAryo karIne potAnI zArIrika saMpattithI, potAnI vidyAsaMpattithI, peAtAnI avalokanazaktithI, ane khIjI zaktiethI paNa khALasevA karI zake che. * sezyala sarvIsa lIga ' nAmanI sasthAe dezanA jUdA jUdA bhAgAmAM sthapAI che tenA sabhyA bIjI aneka rIteA uparAMta A rIte khAlasevA Aje paNa kare che. muMbai, pUnA, kalattA, vagere moTAM zaheremAM keTalAMka nirAdhAra ane bALakeA pratyenI peAtAnI pharaja nahi samajanAra patita mAbApe potAnAM khALakAne rajhaLatAM mUkI de che temane zeAdhIne evAM AzrameAmAM paheAMcADI upakAranuM kArya karavuM te paNa uttama prakAranI khAlasevA che. kAi vAra vidhavAe athavA kumArikAonA durAcArathI utpanna thatAM khALakA AvI rIte rajhaLatAM mUkI devAtAM heAya evA banAvA ane che. durAcAranA phaLarUpa heAvA chatAM evAM bALakA dhRNAne pAtra nahi paNa dhyAne pAtra lekhAvAM joie. samAjanA rIvAjonA khANathI evI strIe potAnA aparAdhane aMte bALakAne rajhaLatAM mUkI devAnA bIjA aparAdhA paNa kare che e kharUM che; parantu evAM bALakAne rakSaNa ApavAthI durAcArane uttejana maLe che evuM je keTalAkA mAne che te bhUla kare che. durAcArane aTakAvavAnA upAye bIjA che, parantu nirdoSa bALakane bacAva nahi karavAnI pRthA grahaNa karavAthI kAMi durAcAra aTakatA nathI. mATe bALakonuM rakSaNa tA harakeAI avasthAmAM paNa kattavya ja che. anAthAzramanA dASAthI bALakAnI sevAmAM kSati thatI hoya te te doSA vyavasthApakAnI dRSTimAM lAvIne sudhArA karAvavA e paNa eka prakAranI anubhavasevA lekhAya. (58) [have jUdI jUdI sthitinI jUdI jUdI vyaktie A viSayamAM kevI sevA khajAvI zake tenuM vizeSatAthI graMthakAra nirUpaNa kare che. ] Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. mimitra zALa vArbana lAdava che vidvAzcet paThanodyatAn saralayA rItyA mudA pAThaya / zilpI ceducitAzca zikSaya klaanisskaamvRttyaa'khilaaH|| vaktA cedasi darzaya pravacanaiH sannItimArga sadA / vaidyazcetkuru roganAzanakRte teSAM vyavasthA zubhAm // vaizyazced bhava kAryavAhakatayA vastuvyavasthApakaH / zrImAMzcecchizayogyavastranikaraM dehi prasaGgotsave // sAmAnyo yadi zaMsanena janatAmadhye'sya snycaarnnN| sevAmarjaya yena kenacidapi tvaM svArthavRttiM vinA // jUdA jUdA mANasonI judI judI sevA. bhAvA-sevAnA umedavAra ! je te vidvAna ho to AzramanA vidyArthIone jema saralatA thAya tevI rIte abhyAsa karAva. je tuM zilpIkArIgara ho te badalAnI AzA rAkhyA vinA kevaLa niSkAmavRttithI temane kaLA zikhava. je tuM vaktA ho to zAstrIya vacanothI temane sArI nItino mArga batAva. je tuM vaidya che te temanAmAM rogo utpanna na thAya athavA utpanna thaela hoya to tarata naSTa thAya tevI vyavasthA kara. je tuM vyApArI ho to AzramanA vahIvaTa upara dekharekha rAkhIne vyavasthApaka thA. jo tuM dhanavAna che te jyAre ghera lagnAdi sarakhA mAMgalika prasaMga Ave tyAre anAtha bALakone yogya vastrAdinuM dAna Apa. je tArI pAse bIjuM kaMI paNa sAdhana na hoya to chevaTe sArI upakArI saMsthAonA yathArtha guNonI lekone mAhItI ApIne janasamAjamAM tene saMcAra kara. TuMkAmAM koI paNa rIte svArthavRtti rAkhyA vinA sevA bajAvavAne tatpara thA. (59-60) Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 vivecanasevAvRtti bahu vyApaka hoya che. pUrva kSeAkamAM darzAvyuM che ke jeo dhanavAna hAtA nathI tee paNa peAtAnI jUdI jajUdI jAtanI zaktiA vaDe samAjanI sevA bajAvI zake che. atra graMthakAre thADI viziSTa zaktivALA manuSyA kevI rIte sevA bajAvI zake tenAM dRSTAntA ApyAM che. vidvAna hoya te peAtAnI vidyAvaDe vidyArthIone bhaNAvIne, kArIgara hAya te vyAkhyAne-bhASaNe vaDe bALakAne nItiyukta medha ApIne, vaidya hAya te anAtha vidyAthI ene potAnI kaLAnA zikSaNanuM dAna karIne, vaktA heAya te temanI rUgNAvasthAmAM auSAdheApacAra karIne, vepArI hoya te saMsthAnI vyavasthA vahIvaTa karIne, dhanavAna hoya te prasaMgocita dravya pradAna karIne ane vizeSa kAMI nahi teA eka raMka manuSya evI saMsthA pratye samAjanI sahAnubhUti utpanna karavAnA udyama karIne paNa sIdhI ke ADakatarI rIte khALakAnI sevA majAvI zake che. Sisters of Merey-dayAnI mheneAnI eka saMsthA ApaNA dezamAM che temAM aneka strI sevikAe heAya che. teo dhana te| ApI zakatI nathI paraMtu rAgI jateAnI paricaryAM karIne, temane dhIraja ApIne, temane sAkSAsananA me zabdo kahIne paNa mahAna sevA khajAve che. I. keDa nAmanA aMgreja lekhaka kahe che ke- bIjAenA kalyANanAM khAsa kAryoM karavAthI ja ApaNe temane vadhAre lAbha karIe chIe ema kAMi nathI; paNa ApaNI hamezanI pravRttimAM rahelI satti tenA valaNathI paNa ApaNe temane lAbha karIe chIe." tAtpaya e che ke rAyathI raMka sudhIne dareka mANasa jo dhAre te! janatAnI kAMi sevA jarUra khajAvI zake che, ane e sevAnI pAchaLa tenI savruttinuM jeTaluM pramANa hoya che teTalA AdhyAtmika lAbha tene thAya che. sevAnuM mApa e savRttinA pramANathI ja thAya che. eka lAkha rUpiyA saMsthAne ApIne upakAra dhanavAnanA hRdayamAM jo sevAbhAvanAthI bharelI satti na hoya ane eka kArIgara reAjanA potAnA kAryamAMthI ekAda kalAka bacAvIne anAthAzramanA garIba chekarAone netaranI khurasI bharatAM zIkhavavA AvatA hoya ane tenA e kAryanI pAchaLa tenI sevAbhAvanArUpI satti hAya, teA pelA karanAra Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 dhanavAna karatAM e kArIgaranI sevA caDhIyAtA prakAranI lekhAya che ane tene AdhyAtmika lAbha te kArIgarane vizeSa thAya che; eTale sau pAtapAtAnI nAnI-meATI saMpattinA pramANamAM je kAMi sevA bajAve che te sevAthI upArjana thatuM puNya te tenI bhAvanAnA baLa jeTaluM ja hAya che, ane e dareka prakAdanI sevAnI samAjane jarUra che. (59-6 0) navama pariccheda. sevAdhama : vidyAthIAnI sevA. prAmyasAhA / dUra yagrAme zizuzikSaNAya na bhavecchAlAdikaM sAdhanaM / sevAsthAnamidaM varaM suviduSAM vidyArthizikSAtmakam // zrImanto'pi ca zaknuvanti dhanataH saMsthApya shaalaamih| sevApuNyamupArjituM ca vitatAM kIrti janAzIrvacaH // gAmADAmAM zALA. bhAvA--je gAmamAM bALakeAne zIkhavavAne nizALa vagere kaI paNa sAdhana na hoya tyAM vidvAnAe vidyArthIone potAnI jAte maphata zikSaNa ApavuM athavA zrImAe paisAnI sahAya ApI zALA sthApavI ane zikSaNanI goThavaNa karavI te paNa vidvAna ane zrImata baMnene mATe sevAnuM sthAna che. AvI sevAthI puNya upArjana thAya che, kIti vistare che ane garIba lokonA AzIrvAda maLe che ema ekI sAthe traNa lAbha maLe che. (1) vivecana--kahyuM che ke sarveSu vaneSu vidyAvAna vizita-arthAt sa prakAranAM dAneAmAM vidyAdAna e sarvopari dAna che, kAraNake bIjI je kAMi vastuenuM dAna ApavAmAM Ave che, te vastuo kALe karIne vaparAi jAya che Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 ane te vaparAI gayA pachI dAna grahaNa karanAra pAchA pahelAMnA jevI ja du:sthitimAM AvI paDe che; parantu vidyAnA sabaMdhamAM tema khanatuM nathI. te te vyaye kRte vardhata eva nityaM vidyAdhanaM sarvadhanapradhAnam / jema jema vidyAne vyaya karavAmAM Ave che, tema tema vidyA vadhatI jAya che-echI thatI jatI nathI, ane tethI sarva prakAranAM dhanamAM paNa vidyAdhana prathama paMkitanuM manAya che. evA vidyAdhananuM dAna manuSyanA jIvanane sudhAranArUM thAya che, ane je dAnathI manuSya jevA ucca prANInuM jIvana sudhare te dAna sarvopari kema na kahevAya ? meTAM nagaromAM vidyA grahaNa karavAnAM zALArUpI sAdhatA hoya che, parantu nAnAM gAmeAmAM tevAM sAdhanA hatAM nathI, lokeA vidyAnA pUrA lAbhA paNa samajatA nathI ane mAtra udarabharaNane vyavasAya karavA. temAM ja jIMdagInuM sA kaya hAya tema samajIne tevA vyavasAyamAM ja jIvana pUrUM kare che. AvA pachAta avasthAmAM rahelA lokeAna vidyAnA lAbhA samajAvIne temane vidyAdAna ApavuM ke apAvavuM e parama upakAranuM kArya che. ApaNA dezane mATe te| vidyAdAnanuM kArya atyaMta Avazyaka che, kAraNake jayAre jApAnamAM cha varSanI ummara uparAMtanI vasatIne sekaDe 95 TakAM bhAga vAMcI zake che, tyAre ApaNA hiMdustAnamAM sekaDe 95 TakA bhAga abhaNa ha|Ine vAMcI zakatA nathI ! jagatanI prajAmAM jApAna prathama paMktimAM AvyuM che tenuM kAraNa tenI keLavaNI che ane hiMda pachAta lekhAya che tenuM kAraNa tenuM abhapaNuM che. samasta hiMdanA abhaNupaNAnuM ATaluM bhayAnaka pramANa hiMdanAM gAmaDAMnI kevaLa abhaNa dazA che ane tethI grAmya prajAneja bhaNAvavAnA tene vidyAdAna ApavAnA yatna karavAmAM AvavA joie. kAI potAnI meLe maphata zikSaNa ApIne, kASTa zALAnA kharca nibhAvavAmAM dhananI sahAya ApIne ane kAi mAtra vidyArthIone uttejana ApIne A sevA uttama prakAre khajAvI zake. (1) [have zUdra-patita lokone keLavaNI ApavAnI AvazyaktA darzAvavAmAMAve che.] cazikSaLamU | dUra zUdrANAmapi zikSaNena caritaM zuddhaM bhavennaitikaM / Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 nazyedurvyasanodbhavaM ca duritaM dainyaM ca dUrIbhavet // sevAkSetrAmidaM dhanADhyaviduSobhavyaM vizAlaM tatastAbhyAM zUdrakazikSaNArthamucitaH kAryaHprabandho varaH // zuddha vargane zikSaNa, bhAvArtha--zakone paNa keLavaNI ApavAthI temanI nIti rItimAM sudhAro thAya, madirApAnAdi vyasane dUra thavAthI tethI thatuM pApa aTake, temanI dIna avasthA-daridratA dUra thAya, eTale zadra vargane zikSaNa ApavuM te paNa vidvAno ane zrImaMtone mATe vizAla ane bhavya sevAkSetra che; mATe vidvAno ane zrImaMtoe zUdravargane keLavavA mATe ucita prabaMdha karavo joIe. (2) vivecana-brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra emAMno chello zadra varNa pahelA traNa varNonI sevA mATe che evuM manusmRtikAre jaNAvyuM che. zakInI AvI sevAnA badalAmAM temanuM mAtra bharaNapoSaNa ja e traNe varSoe karavuM eTaluM pUratuM nathI. gAmanAM kUtarAM ane pazuonuM paNa bharaNapoSaNa samAje karavuM joIe che ane e ja kakSAmAM kone mUkIne temanuM poSaNa karavAno bhAra samAje levo e manuSyone paNa pazuonI tulanAmAM mUkavA barAbara che. brAhmaNanuM poSaNa paNa kSatriya, vaizya ane zudro maLIne kare che, to brAhmaNe pitAnA jJAnano vyaya e traNe varSo pratye zuM na karavo joIe? zonuM bharaNapoSaNa temanI sevAnA badalA tarIke karavAthI to mAtra dhanano vinimaya karyo gaNAya, paraMtu zuM saMskRtine vinimaya na karavo joIe ? zuM zadro saMskRtinA adhikArI nathI ? mAtra pazuonI peThe bharaNapoSaNanA ja adhikArI che? graMthakAra AvA praznonA javAbamAM jaNAve che ke-zadrone-patita vargone paNa zikSaNa ApavuM joIe ke jethI teonI nIti-rItimAM sudhArA thAya, teo duvyasanathI mukta thAya ane dInatAne paNa haThAvI zake. A uparathI jaNAze ke zako paNa saMskRtinA adhikArI che ane jevI rIte Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 brAhmaNa vidyAdi bhaNI zake che, tevI rIte zudrane paNa vidyA bhaNavAne adhikAra che. brAhmaNanA dharmagraMthe A saMbaMdhe bahu sAMkaDI dRSTi darzAve che. jeo janmathI zUdra che teo maraNa sudhI zuddha ja rahe che ane teone vedamaMtronA zravaNano adhikAra nathI! vastutaH janmanA nAcate rAtra: saMraddhi kare eTale ke janmathI te dareka manuSya zudra ja janme che ane saMskArathI dvija bane che; paraMtu janmathI jeo zudra jAtimAM janmyA che, temane to koI paNa rIte uce caDavAne adhikAra ja nathI-sivAya ke janmAtara: evuM kathana karIne zakonI saMskRtino mArga bahu kuMThita karI nAMkhavAmAM AveluM jaNAya che. jaina, bauddha, khristI vagere dharmonA dharmagraMthomAM evuM saMkucita vidhAna nathI. eka cAMDAla paNa saMskRti pAmIne brahmane jANavAno adhikAra prApta karI zake che evuM teo kahe che; paraMtu ApaNA dezamAM brAhmaNa dharmanA siddhAjo vyavahAramAM vadhAre pracalita thaI gayA che, konI-patita vargonI aMtyajenI vadhAre avagaNanA e vyavahArathI thatI lAge che ane te ja kAraNathI bIjA koI vargone nahi paNa zakone keLavavAnI ja khAsa bhalAmaNa karavAnI graMthakArane jarUra samajAI che. zone keLavavA mATenuM kSetra dhanADyo tathA vidvAnonI samIpe AvI raheluM che te tarapha graMthakAre aMgulinirdeza eTalA mATe ja karyo che ke ApaNuM samAjamAM zakronuM paNa eka mahattvanuM sthAna che ane e varga je aNakeLavAela rahe, tathA dezanA bIjA vargo keLavAyelA bane te dezane pakSAghAtanuM ardhagavAyunuM darda lAgu paDe, eTale ke tenA eka aMgamAM AgaLa vadhavAnuM citanya prApta thAya ane bIjA aMgamAM evuM caitanya na hovAthI te pAchaLa paDatuM rahe; evI duHkhada-viSama sthitimAM dezanI sarvategAmI pragati kevI rIte thaI zake ? zomAMe aMtyaje to sarvathI vadhAre haNAyelA rahyA che, ane teo aspRzya hovAthI kevaLa abhaNa dazAmAM che. keTalAka svAthI jano mAne che ke atyajone bhaNAvavAmAM Avaze te lekeno kacaro vALanAra ke evI halakA prakAranI sevA uThAvanAra koNa raheze ? zikSa thI-keLavaNathI kaI manuSyanuM hita thatuM hoya chatAM te hita mAtra pitAnA svArthanI khAtara thatuM aTakAvavuM te adhamAdhama svArthalaMpaTatA kahevAya. evI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 svArthalaMpaTatA game tevA karmakAMDI brAhmaNane paNa patita banAvanArI thayA, vinA rahe nahi. mAtra pitAnA AnaMdane mATe popaTane pAMjarAmAM pUrI rAkhavA jevI karatA darzAvavI, tevI ja A paNa eka jAtanI krUratA che. samAjanI dareka vyaktine jJAna saMpAdana karavAno, saMskArI thavAno ane samAjamAM tema ja, AdhyAtmika zaktimAM uMce caDavAno samAna adhikAra che, ane teTalA ja mATe A upadeza atra karavAmAM Avela che. daSTAMta-unnati karavAno adhikAra sarva koIne samAna che te darzAvanAruM eka daSTAMta bauddha dharmanA eka graMthamAMthI upalabdha thAya che. bhagavAna buddha zrAvastImAM anAthapiMDikanA ArAmamAM rahetA hatA tevAmAM eka divasa bhikSA grahaNa karatA karatA agnihotrI bhAradvAja brAhmaNanA bAraNA AgaLa AvI bhikSA mATe UbhA rahyA. bhAradvAjano agnihotra saLagato hato ane temAM te Ahuti nAMkhato hato. buddhane jotAM ja te meTethI bUma pADI bolyAH "are zramaNa ! muMDIyA ! cAMDAla ! tyAM ja UbhA rahe!" budhe pUchayuM: "he brAhmaNa! tuM cAMDAla ke cAMDAlanA dharmo jANe che khare ke?" brAhmaNa bolyoH "mane enI kAMI ja khabara nathI." budhe kahyuM: "manuSya janmathI ja cAMDAla ke brAhmaNa pAkato nathI; karmathI ja cAMDAla ane karmathI ja brAhmaNa thAya che. mAtaMga nAme prasiddha RSi zvapAka-kUtarAMnuM mAMsa khAnAra cAMDAlano putra hatuM, paraMtu tenI kIrti eTalI prasarI hatI ke meTA meTA brAhmaNa ane kSatriya tenI sevA karatA. ema kahevAya che ke dehAvasAna pachI vimAnamAM besI te brahmalokamAM gaye, paNa tyAM jatAM tenI jAti tene ADe AvI nahi. bIjI bAjue sArA kuLamAM janmelA ghaNAe brAhmaNane ApaNe nAnA prakAranAM pApa karatA joIe chIe. mATe manuSya janmathI cAMDAla thato nathI ke janmathI brAhmaNa thatuM nathI; karmathI ja cAMDAla ke karmathI ja brAhmaNa thAya che." buddhano A upadeza sAMbhaLI bhAradvAjane saMtoSa thayo. tAtparya e che ke zakanI zakatA ke aMtyajanI aspRzyatAne kAraNe tene zikSaNa ApatAM aTakavuM e pApa che ane evA pachAta-hINAcalA vargone keLavIne saMskArI banAvavA e mahApuNyanuM kArya che. (62) Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 [ vidyAdAnane arthe vidyAnAM ane bIjAM upakaraNonI-sAdhananI madada dIna janane karavAne upadeza nigna lekamAM karavAmAM Avyo che.] hInAnAM puratAdittAdA dUra ye dInAH svasutAnna rakSitumalaM gehe daridratvato / naivApyarpayituM kSamAH suvidite bAlAzrame lajjayA // tebhyo guptatayA'nnapustakapaTAn dehi svayaM dApayA / nyebhyaH pAThayituM sutAnnijagRhe yacchaknuyuste sukham // pustakAdinI sahAyatA. bhAvArtha-je garIba mANase garIbAIne lIdhe pitAnI saMtatinuM rakSaNa karavAne ke tene bhaNAvavAne samartha nathI, temaja vyavahAranI maryAdA ke lAjane lIdhe bAlAzrama jevI jAhera saMsthAmAM paNa potAnAM saMtAnone arpaNa karavAne zaktimAna nathI, tevA gRhasthone koI na jANe tevI gupta rIte anna vastra ane bhaNavAnAM pustakonI madada pote karavI ane bIjAnI pAse karAvavI ke jethI teo pitAnAM bALakone pitAnA gharamAM rAkhIne sukhe sukhe bhaNAvI zake. (3) vivecana-vidyAne pracchannataM dhanam kahevAmAM AvyuM che, ane vidyAthI game te dhanahIna manuSya paNa dhanavAna bane che, ane eka ja vAra dAna karavAmAM AvelI vivAthI manuSyanuM AkhuM jIvana sAMsArika dRSTie sukhamAM pasAra thaI zake che, tethI vidyAdAna manuSyanA jIvanaparyata upakAraka bane che. jeo garIbone dhana ApIne sukhI karI zakatA nathI, teo vidyAdAna karIne temane sukhI karI zake che e pUrve kahevAmAM AvyuM che, paraMtu jeo pAse dAna karavA jeTalI vidyAno saMcaya nathI ane jeonI pAse eTaluM vipula dhana nathI ke jethI dIna-hIna janone jIvanaparyata pALI-paSI zake, teo kaI rIte dIna jananI sevA karI zake ? A prazna karanArane A zlokamAM uttara ApavAmAM Avyo che ke tevA janoe dIna jonAM saMtAnone Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 vidyA grahaNa karavAmAM upayukta thAya tevAM upakaraNA-sAdhanAnuM dAna karavuM, eTale ke pustakAdi arpavAM. A eka nAnA prakAranuM vidyAdAna che ane te sAmAnya sthitinAM manuSyA paNa karI zake che. keTalAMka dIna mAbApe potAnI nAnI vayanAM putra-putrIone dhaMdhAmAM joDI, te dvArA dhana kamAi potAnuM poSaNa kare che. je samaya vidyArjana karavAneA che, te samaya e rIte dhana kamAvAmAM gALavAmAM Ave che, tethI te putra-putrIe jyAre meTI vayanAM thAya che, tyAre mAtra majurI karIne ja peTa bharanArAM thAya che ane vidyAnA abhAvathI ajJAna, vahemI, kumArgagAmI ane duSTAcaraNa karanArAM ane che. A rIte temanuM manuSyajIvana aphaLa jAya che. AmAM keTalIka vAra temanAM mAbApAne vAMka hoya che, ane keTalIka vAra temanI sthitinA paNa doSa hoya che. vidyAnuM mUlya nahi samajanArAM ane ajJAna mAbApe nAnI vayanAM putraputrIone harakeAi dhaMdhAmAM joDIne dhana kamAvA lAge che, tyAre teo samajatAM nathI ke e vidyAvihInatAthI pAtAnAM saMtAne bhaviSyamAM keTalAM du:khI thaze athavA temanuM bhAgya kevI sAMkaDI maryAdAmAM baMdhAI jaze. AvAM mAbApane edha ApIne temanAM satAneAne bhaNavA mATe mekalavAM e sunA sevakeAnuM prathama kartavya che; parantu jee eTalAM dIna heAya ke potAnA dhaMdhAnI gheADI AvakamAMthI potAnA khacaravALa kuTuMbanuM poSaNa karI zake nahi, te vidyAnA lAbhA samajatA hoya topaNa potAnI dIna sthitine kAraNe potAnAM nAnI vayanAM satAnone dhaMdhAmAM joDIne temAMthI thatI kamANI peAtAne madada rUpa mAnI le che ane e rIte peAtAnA nirvAha kAMika sukhe calAvavA samartha thAya che. AvA dIna jatene kevI rIte sahAya karavI? nAnI vayanAM satAneAnI kamANI jeTalI Arthika sahAya temane karavAmAM Ave ane te uparAMta temanAM saMtAneAnI keLavaNInA kharca jeTalI sahAya paNa karavAmAM Ave to te potAnAM saMtAneAne ghaNI khuzIthI bhaNAve che. teTalA mATe evAM kuTuMne annavastrAdinI ane khALakonA abhyAsa mATe pustakAdinI sahAya karavI e paNa yAgya che. nAnI vayanAM satAnAne dhaMdhe niha vaLagADatAM keLavaNI ApavAnI pharaja mAbApote pADavA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa0 mATe pAzcAtya dezamAM pharajIyAta keLavaNanA kAyadA karavAmAM AvyA che ane ApaNA dezamAM jude jude ThekANe evA kAyadA thayA che tathA thaI rahyA che.. mAbApanA ajJAnane lIdhe abhaNa rahetAM bALakane keLavaNuM ApavA mATe evo kAyado upayogI che ane ethI mAbApane pitAnAM bALakane keLavavAnI pharaja paDe e sAruM che, paraMtu je mAbApe pitAnAM bALakane keLavaNI ApavA Arthika daSTie samartha nathI temanI muzkelI tethI haThatI nathI. pharajIAta keLavaNunI sAthe te muphata karavAthI-keLavaNInuM lavAjama na levA jeTalI rAhata mAbApone maLe che, paraMtu vidyAnAM upakaraNonuM kharca ane bALakanA dhaMdhAnI kamANI khovAthI temane je gujarAna calAvavAnI muzkelI paDe che, tene mArga pharajIAta keLavaNInA kAyadAthI bilakula thavA pAmato nathI. A mArge dIna kuTuMbane madadagAra thavAnuM kArya sevAdharmamAM utsuka dhanavAna ane sAmAnya sthitimAM manuSyoe upADI levuM joIe. te uparAMta je mAbApa saMsAra-vyavahAramAM AbarUdAra lekhAtAM hoya paraMtu aMdarakhAnethI dIna-hIna hoya ane bAhyataH pitAnI dIna-hInatA prakaTa karatAM zaramAtAM hoya, temane gupta madada karavAmAM Ave te ja teo potAnAM bALakone keLavaNI ApavA samartha banI zake; tethI graMthakAre upayukta zlokamAM evAM kuTuMbane gupta sahAya karavAnuM paNa samarthana karyuM che. guptadAna bevaDuM lAbhakAraka che. tethI dIna janene joItI vastunI sahAya maLe che, ane vizeSamAM prakaTa sahAya levAmAM rahelI apakIrtinA bhayamAMthI mukta rahevAne svAtmasaMtoSa paNa temane prApta thAya che. gupta dAna karanAra kIrtinI vAMcchanA vinAne rahIne je nirlepatA keLave che te paNa tene kAMI nAnosUne AdhyAtmika lAbha nathI. (63) [have vidyArthigRhanI AvazyakatA darzAvavAmAM Ave che]. vidyArthigRha . vAJchantyuttamazikSaNaM puravare graamsthvidyaarthino| no cetpAkanivAsamandiramiha syAttatra tadurdazA // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teSAM duHkhanivAraNAya dhanikaiH kenApi saGghana vA / sthApyaH zikSaNadharmasAdhanayuto vidyArthinAmAzramaH // vidyAthIgRha, bhAvArtha-gAmaDAMnA vidyArthIone ucca zikSaNa levuM hoya tyAre gAmaDAMmAM tevI zALA na hovAne lIdhe zaheramAM javuM paDe che. tyAM je temane rahevAne ane khAvA-pIvAne vidyArthIgRha-boDIMga jevA sthAnanI sagavaDa na hoya to vidyArthIonI durdazA thAya che. temanI agavaDa dUra karavAne ekAda zrImaMte ke saMdha yA samAje maLIne vidyArthIone mATe zikSaNa tathA dharmanA sAdhana sahita chAtrAzrama sthApavuM joIe. (64) vivecana-AjakAla uMcI keLavaNInI saMsthAo moTAM nagaramAM hoya che. nAnAM gAmenI thelI vasatInI vacce evI saMsthAo vadhAre kharcALa thaI paDe te kAraNathI moTAM nagaromAM te heya e ThIka che, paraMtu nAnAM gAmonA je vidyArthIone ucI keLavaNI levI hoya teone moTAM nagaromAM AvavAmAM keTalIka muzkelIo rahelI hoya che. teo gAmaDAMnA maryAdita vAtAvaraNamAMthI nIkaLIne nagaranA vistRta vAtAvaraNamAM Ave che, ane sArI-mAThI lAlacenI vacce mukAya che. rahevA khAvA, abhyAsa karavA vagerenI sagavaDa temane karI levI paDe che ane evI muzkelIonI vacce teo abhyAsa karatA hovAthI keTalIka vAra nAsIpAsa thAya che athavAto ADe mArge caDI jAya che. eTalA mATe vidyArthIonI jarUrIAta pUrI pADavA temaja temane megya dekharekha heThaLa rAkhI sadAcArI karavA mATe vidyArthIgRha jevI saMsthAo moTAM nagaramAM hovI joIe ke jyAM vidyArthIo rahI zake, bhajana karI zake ane abhyAsa karI zake. hAlamAM meTI meTI zALAo ane kelejonI sAthe evAM vidyArthIgRho ghaNe bhAge jeDavAmAM AvelAM hoya che paratuM jijJAsu sarva vidyArthIone temAM sthAna maLatuM nathI tyAre eka karatAM vadhAre vidyArthIgRhonI AvazyakatA samajAya che. A zlokamAM graMthakAre vidyArthIgRhanI eka vizeSatAnI paNa jarUrIAta Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 darzAvI che. dharmasAdhanayutaH e vizeSaNa vaDe kahevAmAM AvyuM che ke vidyAgRhamAM dhanu sAdhana hovuM joie ke jethI vidyArthIe svadharmazIla rahe ane meTAM nagaremAM svAbhAvika rIte rahelA mAThA vAtAvaraNamAMthI mukta rahevA pAme. je vidyArthIgRhamAM vidyArthIone khATe mAge dorAI jatA aTakAvavAnI dekharekha heAya che, parantu te sAthe temanI dharmazIlatAne keLavavAnAM sAdhano heAtAM nathI, te vidyArthIgRhe eka rIte apUrNa sagavaDavALAM ja lekhAya. reva. mI. lemIMga potAnA Suggestions for social usefulness nAmanA pustakamAM kahe che ke: "dareka kAleja ane vidyArthIgRhamAM madhuratA ane prakAzanuM vAtAvaraNa rahevuM joie. vastusthiti evI na heAya to temaNe potAnA AnaMdI ane sabhya vartanathI evI sthiti ANavA kAzIza karavI joie...jyAMsudhI vidyArthI vyakti rUpe ucca ane sarvottama jIvana na gALe tyAMsudhI sAmAnya vidyArthIsamAjanI uttama sthiti thaze nahi." ucca ane sarvottama jIvana gALavAnI keLavaNIthI eka paNa vidyArthI vaMcita na rahevA joie te darzAvanArA ja e zabdo che. dhama ane nItinI keLavaNI jIvananI uccatA juvAna vidyarthIomAM dAkhala karavA mATe Avazyaka hAvAthI ja graMthakAre vidyArthIgRhane dharmasAdhanayukta rAkhavAnI vAjaJI bhalAmaNa karI che. A dRSTithI jotAM jUdAM jUdAM nagaremAM jJAti ke kAmavAra vidyArthIgRhA dhArmika keLavaNI tathA dhArmika saMskRtinI vizeSatA sAthe sthapAya che te ISTa jaNAyA vinA rahetAM nathI. (64) [evAM chAtrAlayAnI vyavasthAmAM paNa sevAdhI e peAtAnI sevAnA lAbha ApI zake che te have e zlAkamAM darzAvavAmAM Ave che]. chAzramavyavasthA | 6 | nirnAthAzramavad bhavedayamapi kSetraM hi sevArthinAM / gantavyaM kramazo janaistricaturaizchAtrAzrame nityazaH // teSAM bhojanapaddhatau yadi bhavennyonyaM nivAsAlaye / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 tadUre kriyatAM svayaM hitadhiyA yadvA'dhipAyocyatAm // nyAyamudrA vyavasthA | 66 // kuryuste na paraspareNa kalahaM no durbalAnAdaraM / vartteran svasahodarA iva sadA yojyaM tathA nAyakaiH // ko dIno dhanikazca kaH karuNayA dRSTayA nirIkSyo'tra ko / jJAtvA sarvamapakSapAtamatibhiH kAryA vyavasthA'khilA // chAtrAzramanI vyavasthA. bhAvA-anAthAzramanI peThe chAtrAzrama paNa sevAnA umedavAre te mATe sevAnuM kSetra che. e e cAra cAra sevAeie vArApharatI hameza tyAM javuM joIe. vidyArthi enI beAjanAdi vyavasthAmAM ke rahevAnI vyavasthAmAM kAI paNa prakArathI khAmI heAya te te hitabuddhithI kArya vAhakAne kahI dUra karavI, athavAtA AgevAneAne sUcanA karavI.(65) nyAyabuddhipUrvaka vyavasthA, vyavasthApakAe vidyAthI one mATe evI vyavasthA karavI joie ke jethI teo eka bIjAnI sAthe khilakula kalaha na kare, baLavAn duLane kanaDagata na kare, teo jANe sagA bhAI hoya tevI rIte haMmezAM varte. vyavasthApakAe vidyArthI emAM kharA garIba kANu che, paisAvALA kANa che, vadhAre karUNAdRSTithI keAnI tarapha jovuM joie, kharI madadanI kAne jarUra che, e badhI hakIkata niSpakSapAta muddhithI jANIne hareka prakAre vyavasthA karavI joIe. (6) vivecana--A beu kSeAkeAmAM vidyAthI enI sevA bajAvavAnA eka viziSTa mArga tRtIya avasthAmAM dAkhala thaelAM strI purUSone darzAvavAmAM AvyeA che. vidyAthI enAM Azrame jevAM ke heAsTelA, meDIMga hAuseA, vagerenI sughaDa rIte vyavasthA karavI, vahIvaTa calAvavA e paNa eka prakAranI Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 sevA che ke je tRtIya avasthAmAM dAkhala thanAre karavAgya che. hAlamAM keTalIka jJAtio taraphathI boDIMga hAuse calAvavAmAM Ave che, temanA suparinTenDenTa jevI vyavasthA kare che, tevI vyavasthA upADI levI ane mAtra vidyArthIone sucarita rAkhavAno, sughaDa jIvana gALavAne prabaMdha karavo te kAMI nAnI sevA nathI. juvAna vidyAthI e eka bIjAnI sAthe rahe che tethI, tyAM aneka prakAranA koyaDA utpanna thAya che. juvAna lohImAM kAMI kAMI vikAre ane vicakSaNatAo bhaya hoya che. judAM judAM kuTuMbamAM ucharelA, jUdA jUdA saMskAravALA ane jUdI jUdI naisargika viziSTatAvALA vidyAthao jyAre eka bIjAnA samAgamamAM rahevA lAge che, tyAre teonA prakRtivaicitryathI aneka prakAranA vilakSaNa prasaMge upasthita thAya che. tevA badhA vidyArthIone sAthe rAkhIne temanAmAM savRttinA, sucaritranA, manudhyatvanA dharmonA saMskAranuM bIjAropaNa karavuM e Avazyaka che, ane e kArya mAthe upADI lenAra manuSyatvanI sevA kare che eTaluM ja nahi paraMtu te vidyArthIonA jIvananI sudhAraNA karavAnuM mahatpaSya upArjana kare che. ATalA mATe ja graMthakAra sevAdharmIone jUdI jUdI sevAo bajAvavAnuM sUcana kare che. vidyAthIonI bhojana-nivAsa vagere saMbaMdhI aDacaNe dUra karavI, koI garIba vidyArthIne pustakAdinI vyavasthA karI ApavI, koI upadravakAraka kuchaMdI vidyAthIne zikhAmaNa ApIne ke Tapake ApIne tenI taraphathI bIjA vidyArthIone thato upadrava dUra karavo, koInI vaccenA kalahanuM kAraNa jANune te zamAvavA tathA sarvane bhAicArAthI vartAvavA yatna kara, kaI karUNA pAtra-rogI-duHkhI vidyArthI pratye karUNApUrvaka dhyAna ApavuM, koIne jarUra pUratI madada karavI : ityAdi prakAre sevAdharma upADI levo e vidyArthI varganI moTI sevA che. reva. mI. phalemiMga kahe che ke "tamAre khAtara, vivAthI prajAnI sevAne khAtara, dezane khAtara, svAzraya, sarva vAtano vicAra, samAjamAM, samAjanA dareka vibhAgamAM paraspara prItinI prabaLa lAgaNI utpanna karavA ane poSavA, tamArAthI banate prayAsa kare. Ama karavAthI madhuratA ane AnaMda vaDe sAmAjika jIvana ghaDAtuM jaze." vidyArthI vargane sucati Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 karavA e sAmAjika jIvananI ucca prakAranI ghaTanA kharAkhara che ane sevAdharmI evI ghaTanA karavA pAchaLa potAnA jIvanano vyaya kare te paNa eka prakArano jIvanano sadupayeAga che. dRSTAMta--ApaNA dezamAM suratanuMvanitAvizrAma, amadAvAdanuM vinatAvizrAma ane evI ja bIjI saMsthAe mAtra sevAdharma'nI ucca buddhithI ja calAvAya che. tenA vyavasthApakeA te saMsthAe mATe joituM nANuM mAMgI--bhIkhIne ANe che, parantu peAtAnI vyavasthAzaktithI ja te uttama prakAranI sevA bajAve che. dakSiNamAM pro. kavenuM vidhavAzrama paNa pro. kave mAtra sevAmuddhithI ja calAve che ane te saMsthAne mATe joituM nANuM loke taraphathI maLI he che. have e saMsthAnI sAthe pro. kave e strInuM vidyApITha paNa zarU karyuM che ane te suMdara kAma bajAve che. sva. UIlA dIveTIyA e ja rIte eka vAra muMbainA sevAsadananI vyavasthA karIne uttama sevA bajAvavA mATe jANItAM thayAM hatAM. tAtpaya e che ke AvA Azrame ane vidyAthI gRhAnI vyavasthAdvArA bajAvAtI sevAthI janatA upara moTA upakAra thai zake che ane jIvananI saphaLatA karavAnA ucca hetu temAM rahelA che. ( 65-66 ) [A badhI vyAvahArika zikSaNanI vAta thaI; parantu vyAvahArika zikSaNa ekyuM ApavAthI vidyArthIonuM sAcuM' manuSyatva vikAsa pAmatuM nathI. bhatR ri kahe che ke sApi pratinimayoSaH pravitti arthAt-vidhA tA divase divase nIce utaratI jAya che, patita thatI jAya che, eTale ekalI vidhAthI janmyAvahArika zikSaNathI ja jIvAna mAnuM sAcu` hita nIpajatuM nathI : mATe e vidhA sAthe bIjI kAMIka joie : zuM joie ? graMthakAra kahe che ke-vidhAnI sAthe dharmonA raMga hAvA joie, mATe vidyArthI Ane dhArmika zikSaNa paNa ApavuM joie : A AvazyakatAnuM have pratipAdana karavAmAM Ave che. ] dhArmikazikSaNenaiva vidyAsAphalyam | 67 // vidyA dhArmikazikSaNena rahitA no zobhate sarvathA / Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada vastrAbhUSaNabhUSitA'pi mahilA zIlena hInA yathA // vidyante sakalAH kalA na saphalA dharmeNa yuktA na cedInAraH kimu mudrayaiva labhate mUlyaM suvarNa vinA // dhArmika zikSaNathI vidyAnI saphalatA. bhAvArtha-vastra ane AbhUSaNathI sajaja thaelI strI jema zIla vinA zobhatI nathI tema dhArmika zikSaNa vinAnI ekalI vyAvahArika vidyA bilakula zobhatI nathI. bhale badhI kaLAo AvaDatI hoya paNa eka dharmakaLA na AvaDatI hoya te te kaLAe niSphaLa che. beTI mahora upara ekalI chApa hoya paNa temAM je suvarNa Adi dhAtu na hoya to chApa mAtrathI koNa tenI kismata Apaze ? (67) vivecana--vyAvahArika vidyA yuvAnone ApavAno hetu ekalo udara bharavAno nathI. amuka vidyA ke kaLA zIkhIne eka chokarA saMsAramAM dAkhala thatAM te sArI peThe kamAI khAze evA ekalA hetuthI chokarAone keLavanArAM mAbApe jIvanano sAce artha samajatAM nathI ema kahevuM joIe. vastutaH vidyA grahaNa karIne vidyAthI saMsAramAM sukhe nirvAha karI zake eTaluM ja nahi paNa tenA cAritryanuM saMgaThana thAya, te eka Adarza nAgarika bane, te samAjanAM saMkaSTonuM haraNa karanAre thaine pitAnuM Atmahita sAdhe e paNa vidyA upArjana karavAno hetu che. je udarabharaNa mATe ja vidyA grahaNa karavAnI hota te loko parasevo utArIne kamANI karI peTa bharavA tarapha vaLata nahi, paraMtu pArakuM ghara phADIne-geDI mahenate sukhethI udaranirvAha karavAnI vidyA ja potAnAM bALakone zikhavata; parantu udarabharaNa karavA uparAMta bIjA hetuo paNa jIvanamAM sAdhavAnA che evuM duniyAnA moTA bhAga samaje che ane tethI ja vidhavidha vidyA kaLAo uparAMta nIti, cAritryasaMgaThana ityAdi sadhAya tevI keLavaNIthI potAnAM bALakane alaMkRta karavAnuM Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 mAbApe Avazyaka mAne che. paraMtu A hetu sAdhavAnAe vidhavidha mArgo che. jagatanA judA judA dezomAM nItinAM judAM judAM svarUpo mAlUma paDe che. keTalAka kahe che ke aMtarAtmAno- cittano avAja e ja nItinuM nirmaLa svarUpa che, keTalAka kahe che ke je kRtyathI vadhAre prANuonuM-sarva prANIonuM hita thAya te ja sAcI ane vahevArU nIti che, ane keTalAka kahe che ke dharmamAM prabodhI hoya te ja nIti Adarza kahevAya. AmAMthI kaI nIti grahaNa karavI ane kyA siddhAMtane AdhAre ucharatI prajAnuM cAritryasaMgaThana karavuM e mahattvano prazna che. paraMtu aMtarAtmAno avAja athavA citti hamezAM zubha ja preraNA karatI nathI. jUnA kALamAM spenanA leke paradharmIone jIvatA bALI mUkatA temAM teo kharekhara cittinA avAjane anusarIne ja vartatA ! te pachI evo cittino avAja e hamezAM nIti kema hoI zake ane tevI jude jude svarUpe svIkArAtI nItine anusarIne ucharatI prajAnuM cAritryasaMgaThana karavAnuM kema kahI zakAya ? A graMthakAre paNa potAnA prathama graMthamAM "civRtti nA sabaMdhamAM kahyuM che kesNskaarairshubhaiH kubuddhijanakaiH karmANubhiH saJcitairAkrAntA yadi cetanA malahatA vyAptA ca jADayena vA // civRttisphuraNA bhavantyapi bhavetteSAM na dhAgocaro / mandAstena madoddhatAH pratidinaM kartuM kukRtyaM ratAH // arthAta-pUrvanAM saMcita karmanA keTalAka evA azubha saMskAro hoya che ke jethI buddhi dabAI jAya ane durbuddhinI prabaLatA thaI jAya; tevAM azubha karmothI jemanI cetanA dabAI gaI hoya ane tenI cAre pAsa duSTa ciMtanathI malInatA jAmI gaI hoya ane jemanA aMtamAM cAre tarapha jaDatA prasarI rahI hoya te tevA purUSonA aMtapaTamAM cittinI puraNuM thavA chatAM paNa te phuraNAnI kopa ane prasAdarUpa nizAnIo temanA jANavAmAM AvatI nathI, tethI sukAna vagaranA vahANanI peThe ADIavaLI gati karatAM " juo "kartavya kaumudI -prathama graMtha, loka 23. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 yAtA duSkRtya tarapha pagalAM bharatAM temane kAi aTakAvanAra nathI, tethI svaccha MdapaNe uddata thaelA te maMda purUSA temanI khAdya IcchA pramANe game te duSkRtya karavAmAM tatpara thAya che. jUdA jUdA sayAgAmAM, saMskArAmAM, khAdya vastusthitimAM manuSyA uchare che ane tene anurUpa tenI citti svarUpa pakaDatI jAya che, tethI kAi paNa kArya karatAM tenI civRtti je kAMI avAja kare che te avAja tene bhale zubha dekhAtA hoya parantu jagatanI samAnya nItimAM te zubha hAto nathI. eka khristI dharmagurUe eka bIjA dharmagurUne eka vAra javAba ApyA hatA ke "tuM tArA aMtarAtmAnA avAja pramANe ja bhale vrato hAya, parantu tAre eTalI saMbhALa rAkhavI joie ke tArA aMtarAtmA kadAca eka mUkhane aMtarAtmA na hoya." A kAraNathI cidghattinA avAjateja nIti tarIke mAnavAnA siddhAnta sthApavA e yeAgya nathI. tyAre jethI ghaNA mANasAnuM hita thAya, bhale tethI gheADAnuM ahita paNa thAya, te nIti hAI zake ke kema? jagatamAM ghaNA mANasA A nItithI vavAnuM pasaMda kare che, parantu dhaNA mANasAnuM zAzvata hita thAya evA mA jo acaLa mArga na hAya to te eka siddhAMta banI zake niha. Aje thADeA dagA karavAthI eka moTuM sAmrAjya ApattimAM paDatuM kheMcI jAya evuM banI zake, parantu tethI e prakAranA dagA karavA eja samAnya nIti hoI zake nahi, kAraNake evA dagA karavAnI nIti jo samAnya siddhAMta khane, to evA ja dagA AcaratAM bIjA aneka sAmrAjyA DUbI paNa jAya. Aje je prakAranI nItithI eka sAmrAjya AphatamAMthI khace che teja nItithI kAle khIjAM sAmrAjyeA DUbI jAya evA sabhava jaNAto hoya to e kadApi nItine siddhAMta banI zake nahi. AkhA vizvane ekasarakhA kalyANakAraka je kAi siddhAMta hAya teja nItinA sAce| siddhAMta hAi zake ane tethI upayeAgitAvAda athavA Utilitarian View-thI arthAt mATI saMkhyAnAM manuSyAnuM bhaluM karavAnI nIti jagatane mATe kalyANakAraka nathI. aMtarAtmAnA avAjaneA AdhAra ke upayeAgitAvAdane AdhAra nItinA siddhAMtanI sthApanA mATe acaLa nathI, tyAre kayA acaLa AdhAra upara e siddhAMtanI sthApanA karavI joie ? mAtra Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 dharmane AdhAra upara. dharmanA siddhAMta ja mAtra zAzvata ane acaLa che. jagata kalyANakara nIti ane dharma e beu zabdo paryAyavAcaka bane che ane je vidyArthIone nItimAna banAvavA e temanA manuSyatvanI, temanI vidyAnI, temanA jIvananI kharI saphaLatA che, te dharmazikSaNa vinAnI nItithI e saphaLatA sAdhI zakAya tema nathI ja. ATalA mATe jamIsIsa besaMTe kahyuM che ke -"Those of you who would have India great, those of you who would see her mighty, remember that the condition of national greatness is the teaching of religlon to the young." arthAta-jeo hiMdustAnane mahAna banela jevA IcchatA he, jeo tene sAmarthyavAna thaele jovA mAMgatA he, teo yAda rAkhajo ke rASTrIya mahattA prApta karavA mATenI mukhya zarata juvAnone dhArmika keLavaNuM ApavAnI ja che." (67) [ dhArmika keLavaNInI AvazyaktA darzAvyA pachI have graMthakAra dhArmika keLavaNI kevI ApavI joie te viSe kahe che.] kIdRzaM dhArmikazikSaNam ? / 68 // syAcchiSTAbhijanocitaM sucaritaM vidyArthinAM srvdaa| zuddhaM nirvyasanaM svadharmanirataM nItyAzritaM connatam // zraddhA zuddhatarA matizca vimalA jJAnaM bhavettAttvikaM / deyaM zikSaNamIdRzaM svacaritaupamyena sacchikSakaiH // ghArmika zikSaNa kevA prakAranuM? bhAvArthI--vidyArthIonuM cAritrya hamezAM ziSTa janene lAyaka, vyasanarahita, svadharmaparAyaNatA sahita, nItithI bharapUra ane uMcAmAM uMcuM bane, dharmazraddhA atyaMta zuddha rahe, buddhi nirmaLa thAya, tAttvika jJAna thatuM jAya tevI rIte zikSakoe potAnA zuddha cAritryanA dAkhalAthI zikSaNa ApavuM joIe. (68) Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 vivecana-pUrva kalekamAM je hetupurasara dhArmika keLavaNInI himAyata karavAmAM AvI che te hetu A lokamAM spaSTa karavAmAM Avyo che. juvAnone bhaviSyanA sArA nAgariko karavA e keLavaNIno parama hetu che ane teTalA mATe ziSTaminanotiM surataM arthAta-ziSTa jano-uttama nAgarikone ucita saccAritryanuM gaThana thavA pAme teTalA mATe vidyArthIone keLavaNI ApavI joIe. saccAritryano A parama hetu darzAvyA bAda graMthakAra e hetu pAra pADavAne keLavaNInA viziSTa guNonuM sUcana kare che ke-saccAritrya khIle eTale vidyArthIonuM cAritrya zuddha, nivyasana, svadharmamAM premayukta, nItithI yukta, unnata bane ane buddhi nirmaLa thAya, zraddhA zuddha thavA pAme, tattvajJAna maLatuM jAya, evI keLavaNI sArA zikSako dvArA ApavAmAM AvavI joIe. saccAritryanI khIlavaNIno parama hetu sAdhavAne vidyArthIone apAtI sAmAnya keLavaNInI sAthe AvA guNovALI viziSTa keLavaNI arthAta dhArmika keLavaNI paNa ApavI joIe. pUrve kahyuM che tema ja sAcI nItinuM jJAna vidyArthIone thAya nahi, to teo sucarita bane nahi ane sAcI nItine pAya-AdhAra kevaLa dharma ja hovAthI dhArmika keLavaNIthI yukta bIjI keLavaNI apAvI joIe; ane tyAre ja vidyArthI ziSTa jana bane-sAro nAgarika bane- sucarita zaherI bane ane aihika Amumika kalyANa sAdhI janatAnA kalyANane paNa pathadarzaka bane. A dhArmika keLavaNI evI hovI joIe ke jethI juvAna vidyArthIonuM cAritra vizuddha bane-nahi ke koI paNa rIte pitAne ja lAbha sAdhavA mATenI kuzaLatAvALuM banI rahe, nirvyasana bane- nahi ke jIvanane patita karanArAM aniSTa vyasanovALuM bane, svadharmaparAyaNa banenahi ke svamatadAgrahI bane, nItinA AzrayavALuM ane unnata banenahi ke lokonI vahevArU-calavicala nItino AdhAra laIne vAstavika rIte patita bane, zuddha zraddhAvALuM bane-nahi ke dharmadha banIne bIjAonI paNa upadezaviziSTatAne tiraskArI kADhe, nirmaLa buddhivALuM bane-nahi ke vidyA vivAra bane che tema vidyAno upayoga kumArga karavA jevI durmativALuM bane ane chevaTe caritra tattvagrAhI bane-tattvane cheDIne mAtra aupacArikatA Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke bAhya viziSTatAone grahaNa karavA jevuM anudAra na bane ane jyAre e ISTa guNothI yukta caritra bane tevuM zikSaNa vidyArthIone maLe, tyAre ja e sAcuM dhArmika zikSaNa kahevAya. ATalA mATe ja mIsIsa besaMTa dhArmika keLavaNInA saMbaMdhamAM kahe che ke-"vidyAthIone dhArmika banatAM zIkha, paraMtu svamatanA kadAgrahI banAvaze nahi. temane zuddha zraddhAvALA banAve, paratu dharmAMdha banAvaze nahi. temane svadharmanirata banAvaje, paraMtu temanA bIjA dezabaMdhuonA dharmone utArI pADatAM ke dhikkArI kADhatAM zikhavaze nahi. dharmane eka bIjAnI vacce aikyasaMdhAna karanAruM baLa banAvo, paraMtu temanAmAM bhinnabhAva vadhAravAnuM sAdhana dharmane banAvazo nahi. dharmane prajAmAM rASTrIyatva pedA karanAra banAvo paraMtu prajAne bhAMgI bhUko karI nAMkhe tenA sAdhanarUpa dharmane banAvaze nahi. dharmane ziSTa saguNanuM stanya pAna karAvanArI mAtA batAvo, ane nItinuM piSaNa ApanArI paricArikA tathA zikSaNa ApanAra gurU banAva." je dhArmika keLavaNIthI A hetuo sadhAya to ja te ISTa phaLa ApanArI lekhAya. AvuM zikSaNa ApavA mATe graMthakAre sucaritrazAlI zikSakonI paNa yogya rIte AvazyakatA batAvI che. (18) [have dhArmika zikSaNane arthe dhArmika zALAonI AvazyaktA darzAvavAmAM Ave che.) dhArmikazAlAsthApanA / 69 // tasmAddhArmikazikSaNocchayakRte vidyaarthivrge'mle| sevAtatparamaNDalena suhRdA sthApyAH suzAlAH punH|| atrodAradhiyA parArthadhanibhiH sevA vidheyA zriyA / deyaM zikSaNamuttamaM svayamalaM sevArthibhiH shiksskaiH|| dhArmika zALAonI sthApanA. bhAvArtha-teTalA mATe sevAnA umedavAra maMDaLe ke eka vyaktie nirmala vidyArthIvargamAM dhArmika zikSaNanI unnati thAya tevI dhArmika zALA Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16ra sthApavI, evI zALAo sthApavAmAM paisAnI jarUra paDe to tene pahoMcI vaLavAne udAra ane paropakArI zrImaMtoe lakSmIthI sevA bajAvavI ane zikSakoe sevAbuddhi rAkhI niSkAma vRttie potAnI jAte sArA prakAranuM zikSaNa ApavuM joIe. (69) vivecana--keTalAka prakAranI vyAvahArika vidyAonuM zikSaNa meLavavA mATe hAlanA jamAnAmAM dhana kharcavuM paDe che. pUrve to dareka prakAranI vidyA, hunara ke kaLA gurU hamezAM ziSyane niSkAma vRttithI zIkhavato. te ema samajato ke e rIte janatAnI sevA ja pote kare che ane janatA ke rAjA evA gurUnA udarabharaNa mATe AjIvikA pUratuM dhAnyAdi Apato. AjakAla evo gurUbhAva javalle ja rahelo dRSTigocara thAya che ane tethI dhana ApIne vidyA zIkhavAnI jarUra paDe che. vaidya vidyA, ejInIyarIMga, vaNuTakAma, raMgakAma, ityAdi hunnara zIkhavA mATenI sarakArI zALAomAM paNa lavAjamo rAkhelAM che, paraMtu dhArmika zikSaNane mATe tema thaI zake tema nathI; tema ja e zikSaNa ApavA mATe lavAjama rAkhavuM e ucita paNa nathI. sAmAnya janatA vyAvahArika keLavaNInuM jeTaluM mUlya samaje che teTaluM mUlya te dhArmika keLavaNunuM samajatI nathI e ApaNAM dezanuM durbhAgya che. A ajJAnane kAraNe ja eka pitA pitAnA putrane IlekaTrIzIyana banAvavA mATe jarmanI mekalIne 10 hajAra rUpiyA kharcAze paraMtu dhArnika keLavaNI muphata maLaze to paNa te meLavavA mATe eka pitA putrane tevI zALAmAM mokalavAnI kALajI nahi rAkhe! bIjI rIte joIe to dhArmika keLavaNuM e cAritryanI khIlavaNI mATe che ane cAritrya e muktinuM bhAthuM che, ane maktinA bhAthArUpa dhArmika keLavaNInuM mUlya laIne tenuM vecANa karavuM e ghaTita nathI. pratyeka manuSya prANIne hunnara, vidyA ke kaLA bhale jUnAdhika pramANamAM prApta thAya, paraMtu muktinuM bhAthuM bAMdhavAnI taka to temane ke rakane ekasarakhI rIte maLavI joIe ane teTalA mATe dhAmika keLavaNInuM dAna vinAmUlya ja thavuM ghaTe. ATalA mATe ja graMthakAra dhArmika keLavaNI mATe dhArmika zALA sthApavAnI himAyata kare che ane te sAthe tevI zALA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 sevAtatpara maMDaLane haste sahRdaya vyaktine hAthe sthapAvI joie ema paNa te sucana kare che. dhananI AvazyakatA to pratyeka kArya mAM rahe che. sevAmuddhivALA zikSaka maLe, topaNa tenI AvikA pUratuM dhana tene joie che. teTalA mATe dhananI jarUra paDe to parApakArI zrImaMtoe ja te pUrI pADavI e temanI pharaja che. zikSake sevAmuddhivALA hAvA joie te pUrve paNa kahevAmAM AvyuM che. AvI zALAonI sthApanA vinA sa` kAI bALaka ke bAlikA sudhI dhA`ika keLavaNIne pahoMcADavAnuM azakya thaI paDe che. vyAvahArika keLavaNI mATenI zALAomAM nItinI keLavaNI ApavAnI khAkhata upara bhAra mukAya che, parantu dharmanA pAyA vinAnuM nItinu zikSaNa vidyArthInA jIvana sAthe etapreAta thatuM nahi hAvAthI jUdudhazikSaNa apAvAnI jarUrIAta rahe che ane teTalAja mATe jUdI dhAmika zALAonI himAyata atra karavAmAM AvI che ke jyAM vidyArthIone rAja thAae vakhata dharmo tathA dharma sAthe saMkaLAyalI acala nItinuM zikSaNa maLavA pAme. (9) [ have dhArmika keLavaNI mATenI abhiruci vidyArthI emAM tema ja temanAM mAbApeAmAM utpanna karavAnI AvazyakatA nimna zlAkamAM sUcavavAmAM Ave che.] dharmazikSaNAbhirucisampAdanam / 70 // tattaddharmaparAyaNAH sugRhiNaH sarve'pi vidyAkRte / preSyeyustanu jAnnijAn pratidinaM kAle yathAnizcite // na syAtkAraNamantaraika divasaH zUnyo yathA patrake chAtre tatpitarau tathAvidharuciM sampAdayetAmubhau // dhArmika zikSaNanI abhirUci utpanna karavI. bhAvA --pAtapeAtAnA dharmamAM parAyaNa evA sarva gRhasthA potAnAM bALakAne dararoja niyamita vakhate zikSaNa levAne zALAmAM meAkale te eTale sudhI ke hAjarIpatrakamAM khAsa kAraNa sivAya eka divasa paNa zUnyamAM na paDe arthAt eka divasanI paNa gerahAjarI na gaNAya tevA prakAranI rUci khaLakAmAM ane temanAM mAbApomAM yatnathI utpanna karavI. (70 ) Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecana balya vayathI vidyArthIo dharmazikSaNamAM rasa levA lAge tema karavuM Avazyaka che, kAraNake e avasthAthI ja dharmanA saMskAranAM bIja ropavAM joIe ane te mATe dhArmika zikSaNanI zALAmAM vidyArthIo barAbara hAjarI Ape ane mAbApe potAnAM saMtAnone dhArmika keLavaNI levA zALAomAM mokalavAnI kALajI rAkhe te upara graMthakAre sArI peThe bhAra mUke che. paraMtu dhArmika zikSaNa bahudhA rasotpAdaka hotuM nathI.. vinAmUlya apAtA dhArmika zikSaNa mATenI zALAo bahu aMze khAlI jevI hoya che ane vyAvahArika keLavaNI lavAjama laIne ApavAmAM Ave che topaNa te bharAelI rahe che te uparathI paNa ApaNe vastusthiti samajI zakIe chIe. Ama banAvAnuM kAraNa zuM? pUrve kahyuM che tema dhArmika keLavaNanI AvazyakatA ane tenuM mUlya bheDAM ja mAbApa samaje che ane tethI teo te mATe pUratI kALajI rAkhatA nathI. vidyArthIonI abhirUci paNa A keLavaNuM pratye ochI ja jovAmAM Ave che. A beu kAraNathI vidyArthIonI ane temanAM mAbApanI ubhayanI abhirUci dhArmika keLavaNI pratye nIpajAvavAnuM vAjabI sUcana A zlokamAM graMthakAra kare che.. A abhirUSine kevA yatnapUrvaka keLavavI e mahattvane prazna che. dhArmika zikSaNa rasabharita hovuM joIe. vidyArthIonI ucharatI magajazakti cemerathI navA prakAza tarapha AkarSAtI hoya che, te vakhate temane zuSka lAge tevuM dhArmika zikSaNa ApavAmAM Ave te ISTa nathI. ApaNA dezamAM jyAM jyAM zuSka lAge tevuM dharmAzikSaNa ApavAnA yatno thayA che, tyAM tyAM tene saphaLatA maLI nathI. A kAraNathI dharmazikSaNane paNa rasabharita banAvavuM joIe. zuSka dharmAzikSaNa ApavAthI bALako evuM zikSaNa aNamAnate mane paNa grahaNa te kare che paraMtu tevuM zikSaNa vAMsanaLImAM mArelI phUMka jema eka bAjuethI dAkhala thaI bIjI bAjue sIdhI pasAra thaI jAya che tema jarAe asara karyA vinA pasAra thaI jAya che ane cAritrya upara tenI asara nIvaDatI nathI. mATe dharmazikSaNane mATe evo yatna karavo joIe ke jethI vidyArthIo haze haze evuM zikSaNa grahaNa Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 karavAne dhArmika zikSaNanI zALAmAM jAya ane temanI hoMza joine AnaMdita thatAM mAbApa paNa svAbhAvika rIte temane temAM uttejana ApavAne prerAya. vArtAo, kavitAo, citrapaTe ityAdi dvArA dharmanuM tathA nItinuM zikSaNa ApavAnA prayAse jagatamAM thaI rahyA che te dhArmika zikSaNane zuSka na rahevA detAM rasabharita karavAnA ja prayatno che. graMthakAra AvA prayatno dareka dharma vALAne karavAnuM kahe che ane potapotAnA dharmAnA saMskAro potapotAnAM saMtAnomAM dAkhala karavAne pratyeka mAbApane bhalAmaNa kare che. dareka dharmanA siddhAMtanuM tAttvika anveSaNa karanAra amuka ja dharma mATe Agraha darzAvato nathI, te ja prakAranI udAratA A kathanamAM pratIta thAya che. reva. phalemiMga paNa kahe che keH "tamArA pitAnA dharma tarapha dRSTi phera, tenAthI tamArA dezanI unnati thAya che ke kema tenI tapAsa kare. te kAMI kAma kare che ke nahi tenI tajavIja kare. je kAMI pariNAma AvavAM joIe te tenAthI Ave che ke nahi tenI tapAsa kare." basa, dhama-dhArmika keLavaNIno Avo ja hetu che ane te hetu pAra pADavAnA yatna AdaravAnuM eka kSetra paNa sevAdharmIone mATe khulluM che. (70 ) [ dhArmika zikSaNanI pUrI saphaLatA kayAre thaI kahevAya te have graMthakAra darzAve che.] kuLiri vinA rikSAca e 72 In kiM taddhAmikazikSaNena na yato vidyArthinAM jIvanaM / nA dharmaparA datAniva saritA kiM cintAmaNinA yato vinihatA naikA'picintA hRdo| dAridrayaM dalitaM na yena duritaM tatkalpavRkSaNa kim // sAruM pariNAma na Ave to zikSaNanI niSphaLatA. bhAvArtha-je zikSaNathI vidyArthIonuM jIvana dharmaparAyaNa, daDha zraddhAyukta ane sAttvika guNavALuM na bane te zikSaNa ja zA kAmanuM ? Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 jenAthI mananI eka paNa ciMtA maTI nahIM te ciMtAmaNi zAne ? jenAthI dArighra ane tene lagatuM pApa naSTa na thayuM te kalpavRkSane zuM karavuM? ( 71 ) vivecana--A zlokamAM graMthakAre dhArmika keLavaNInI saphaLatA tathA niSphaLatAno vicAra karelA che. AjakAla jUdIjUdI kAmA ane saMpradAyAmAM dhArmika keLavaNI ApavAnI je rIti paddhati pracalita che tenA guNadoSanu nirUpaNa karavAmAM A zlokamAMnu kathana madadagAra thAya tevuM che. brAhmaNeA peAtAnAM bALakAne saMdhyA--gAyatrI AdizIkhave, jaino sAmAyikAdi zIkhave, jaratheAstIe avatA mADhe karAve ke IsalAmIe kurAna vAMcatA ane teno pATha karatAM zIkhave, tethI dhArmika keLavaNInI samApti thatI nathI kivA popaTanI peThe evA pATha karavAthI dhArmika keLavaNIno kharo hetu je cAritryasudhAraNA karavAno che te pAra paDato nathI. graMthakAra kahe che tema je zikSaNathI vidyArthIonuM jIvana dha parAyaNa, zraddhALu tathA sAttvika guNe peta ane teja zikSaNa STi pariNAmadAyaka nIvaDayuM lekhAya. hAlanI veda pAThazALAo, jaina zikSaNazALAe ke isalAnI madrasAe zu' cAritrya sudhare e ja dRSTithI dhArmika zikSaNa Ape che kharAM ? A kasoTIthI dareka dhArmika zikSaNanI saMsthAone kasI jovI joIe. jo e kasoTImAM te saphaLa na thAya to pachI te saMsthA ke temAMnuM zikSaNa pUrUM kA sAdhaka lekhAya nahi mAtra vidyArthIe eTaluM samajatA thAya ke potAnAM mAtApitAnA dharmanuM zikSaNa pote meLevyuM che ane potAne jIvanaparyaMta e ja dharmane vaLagI rahevAnu che; parantu dhama dhAraNa karavAno hetu te samaje nahi ane te samajaNane AdhAre tenuM cAritrya ghaDAya nahi, to pachI tenI e upalaka samajaNu zA kAmanI ? je ratna pAse haiya chatAM ciMtA dUra thAya nahi, te ratna ciMtAmaNi ratna che ema keANa kahI je dhArmika zikSaNathI cAritrya upara dharmano raMga ese nahi te zikSaNa paNa zA kAmanuM ? mananI zake ? reva. phlemiMga paNa dhArmika zikSaNanuM mUlya A prakAranI kasoTIthI ja AMke che. te kahe che ke ' vaijJAnika dRSTie kAI paNa nathI. tethI dezano udaya thaI zake vicAra mAnavA ke na mAnavA e kAMI prazna ema che ? huM te dhAraNa karU to tenuM kAMI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 phaLa che ke kema? e daSTithI pratyeka vicAranI kasoTI karavI joIe. teTaluM ja mahattvano prazna manuSyane e thAya che ke amuka mAro dharma che to te dharmanA anuyAyIone je kAMI karavAnuM te meM keTaluM karyuM che? koI mANasanuM dhArmika jIvana tenAM kAryomAM spaSTa rIte mAlUma paDI na Ave to te jIvana caitanyamaya agara kharUM jIvana hoI zake nahi. mAtra buddhimAna lokonI eka jAti utpanna karavI e ja keLavaNano hetu hovo joIe nahi. samAjanA aMgabhUta tarIke lokomAM kartavyabuddhi, javAbadArInI lAgaNI utpanna thAya e paNa teno hetu che. A rIte dhArmika zikSaNanuM tattva samajIne evA zikSaNano prabaMdha karavAmAM Ave to ja te ISTaphaLadAyaka nIvaDe. dRSTAMta-eka vedavidyA pAraMgata brAhmaNa hato. teNe bAra varSa sudhI kAzImAM rahI abhyAsa karyo hato. vedadharmI paMDitone te mATI meTI sabhAomAM vivAda karI harAvato. AtmA ane zarIranI phIlasuphI viSe vivAda karavAmAM te eka lekhAto hato ane tene moTI moTI pAThazALAo taraphathI upAdhio prApta thaI hatI. e brAhmaNa cAre dizAe dharmazAstrIomAM digvijaya karIne pitAne gAma Avyo. gAmanA rAjAe jANyuM ke e vidvAna brAhmaNa vidyAo bhaNIne Avyo che to te dharma ke jANe che tenI parIkSA karavI. teNe gAmanA cAre daravAnane amuka sUcanAo ApI rAkhI. brAhmaNa daravAje Avyo eTale daravAne tene rokyo ane pUchayuM ke tame bIjA daravAnonI paravAnagIpatra batAvaze to jaI zakaze. brAhmaNa pAse paravAnagIpatra nahetuM. daravAne kahyuM ke to pachI ahIMnuM paravAnagIpatra tamane tyAre ja maLaze ke jyAre tame madyapAna karavAnI hA kaheze. brAhmaNe vicAryuM ke kAnanIganmamamitra svari jarIyarI evuM vidvAnoe kahyuM che A to janmabhUminuM nagara che eTale sAkSAta svarga che. svarganA daravAjAmAM dAkhala thavA mATe madyapAna karavuM paDe topaNa phIkara nathI. zAstramAM paNa padhArthe surata ti ema te kahyuM che. ema vicArI tyAM madyapAna svIkArI paravAnagIpatra meLavyuM. e ja rIte bIje daravAje mAMsabhakSaNa karavAnI mAgaNuM thaI. mAsamakSane DhoSo na ma ra ra maithune evuM zAstravacananuM smaraNa thatAM brAhmaNe mAMsa Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 bhakSaNa karIne paravAnagIpatra meLavyuM. trIje daravAje ghata ramavAnI mAMgaNI karavAmAM AvI, te paNa janmabhUmirUpI svargamAM javAne brAhmaNe svIkArI! ceAthe daravAje to eka suMdarI teno satkAra karavA mATe taiyAra ja UbhI hatI. na cAmina saMsAre vacadazo ramyamavaram A saMsAramAM kamalanayanA strIethI bIjuM kAMI vadhAre suMdara nathI ane evI strInI prApti thAya te jIvananI dhanyatA che ema mAnI brAhmaNa mahArAja e vezyAnA sadanamAM gayA. rAjA tyAM hAjara hato ane teNe pUchyuM: " he vipra ! kAzI jaine je vidyA bhaNI Avye te vidyA chatAM tane madya, ane vezyAsamAgama karavAnI buddhi utpanna thaI, to tuM zIkhI AvyA ? brAhmaNe kahyuM ke meM je je karmo karyA che tene mATe mArI pAse zAstrano AdhAra che. rAjAe kahyuM ke tArA jevAne zULIe caDAvavA evA AdhAra amArA rAjyadharmanAM zAstromAM paNa che.'' ema kahIne brAhmaNane dhyAthI rAjAe zULIe to na caDAvyA paNa nagaranI bahAra kADhI mUkayA. tAtparya e che ke jedhamazAstranA zikSaNa chatAM cAritrya upara sArI asara thatI nathI te zikSaNa A brAhmaNanA vidyAjJAna peThe kevaLa niSphaLa che. (71) mAMsa, zu e ja [nIcenA zleAkamAM zikSaNanA parIkSaNanI AvazyakatA darzAvelI che.] parIkSopAyane hara // saptAhaM prati mAsamekamathavA'vazyaM parIkSA sakRd / grAhyA tatra parIkSakairniyamataH pRSTvA'rthazuddhayAdikam // bAlA ye'tra bhaveyurunnatan2ayottIrNAH sadA''gantukAsteSAM deyamupAyanaM samucitaM protsAhanArthaM punaH // // dyuta parIkSA tathA inAma. bhAvA tathA vivecana--aThavADIe aThavADIe ke mahIne mahIne eka vAra parIkSakeAe vidyArthIonI dhArmika parIkSA jarUra levI joie temAM Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 zabdA bhAvA zuddha uccAra tApa vagerenI tapAsa karavI joI e. je vidyArthIo A parIkSAmAM uMce nabare pAsa thAya ane jemanI sarerAza sArI hAjarI rahetI hAya temano ane khIjAonA utsAha vadhe mATe temane ucita inAmeA ApavAM joie. zikSaNanA parIkSaNa vinA tenuM saMgInapaNuM samajAtuM nathI, teTalA mATe parIkSAnI kramika paddhatie kAma levAmAM AvavuM joI e ane vidyArthI ucca zreNInuM mUlya samajatAM zIkhe tema ja teno abhyAsano utsAha vadhe teTalA mATe tene paritASika ApavAnI pracalita rUDhinuM samana A zlokamAM karavAmAM AveluM che. (72) [ have dhArmika zikSaNa vidyArthione ApavA mATe kevAM pustako joie tenuM kathana karavAmAM Ave che. ] dhArmikazikSaNapustakamAlA | 73 // ramyA nItikathA mahAtmacaritAnyAcAragarbhANi vA / tattvaM yatra sayuktikaM saralayA rItyA nibaddhaM bhavet // bhAvyaM tAdRzapustakairabhinavaiH saddharmazikSocitai / nirmeyAni ca tAni paNDitavaraiH sevArthibhiH sevakaiH // dhArmika zikSaNa mATenAM pustako, bhAvA --jemAM nItinI nAnI nAnI ramaNIya kathAo hAya, AcAragarbhita mahAtmA purUSAnAM caritrA hAya, dharmanA siddhAMtA ane tattva yuktipUrvaka sarala rItie lakhAyela hoya, tevA prakAranAM dhArmika zikSaNanAM navIna pustakA heAvAnI prathama jarUra che. tevAM pustakA taiyAra na heAya tA sevAnA umedavAra lekhA ane pitAe bALakeAne rasa paDe tevI rItimAM lakhI taiyAra karavAM joI e. (73) Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 vivecana--pUrve jevA dhazikSaNanI himAyata karI che, tevA dharma zikSaNa mATenAM upakaraNA kevAM hAvAM joie ane je te upalabdha na hoya tA te taiyAra karavAM joie evuM sUcana A zrlAkamAM karavAmAM AvyuM che. jJAna, darzana ane cAritrya upara sArI asara thAya tevuM dhArmika sAhitya hovuM joie ane teTalA mATe nItiviSayaka kathAo, mahApurUSonAM caritrA, dharmanA siddhAMtA ane tattvA ityAdino meSa vidyArthIvargane thAya tevI dhArmika zikSaNanI pustakamALA hAvI joie. je AvAM pustake astitva dharAvatAM na heAya, teA tevAM pustake sevAdharmI paMDitAe ane lekhakeAe taiyAra karI ucharatI prajA upara upakAra karavA joie. vidyArthI avasthAmAM je dharma ane nItinA siddhAntAnI chApa pADI zakAya che te meATI umaranAM manuSyA upara pADI zakAtI nathI ane teTalA mATe ja jenA vAcana vaDe bALakAne rasa sAthe bedha maLe tevAM dharmAMnItizikSaNanAM pustakAnI samAjane jarUra che. parantu eTaluM bhUlavuM joituM nathI ke dharma ane nItinuM zikSaNa khIjA vyAvahArika zikSaNanI sAthe sAthe javuM joie, ane eka zikSaNa ekasarakhAM upayAgI tathA krUrayAta hovAM joie. dhArmika zikSaNane marajIyAta rAkhavAmAM Ave kiMvA tevuM zikSaNa ghera ApavAnI yeAjanA karavAmAM Ave athavA prasaMgeApAta tevuM zikSaNa vidyArthIe ne maLe evI gAThavaNa karavAmAM Ave, tathI dhArmika zikSaNano hetu pAra paDato nathI. vyA vahArika keLavaNInA abhyAsakramanI sAthe ja ane tenA jeTale ja pharajIAta dhArmika zikSaNano abhyAsakrama rAkhavAmAM Ave to ja tethI dhArelA hetu pAra paDe; nahito je kAMi marajIyAta ke prasageApAta rAkhavAmAM Ave che teno lAbha to bhAgye ja levAya che; teTalA mATe dhArmika zikSaNanI kramabad pustakamALA racI, teno niyamita ane pharajIyAta abhyAsa karAvavAmAM Avave joI e. zrI kAlelakara A bAbatanA saMbaMdhamAM kahe cheH " zikSaNazAstranA niyama pramANe prathama vArtA, pachI varNana, te pachI itihAsa, te pachI tattvajJAna, tattvajJAna pachI bIjA dharmAM sAthe tulanA ane Akhare dharmasa MzAdhanaH AvA krama rAkhavA joie. dhArmika zikSaNamAM phateha meLavavAnI kharI cAvI e che ke vidyArthInI aMdara premAlatA, vinaya ane AdarabhAva jAgRta thAyaH dhArmika Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 zikSaNa dIdhuM ane AdarabhAvano lepa karyo, to pachI zikSaNa dIdhuM na dIdhA barAbara che." (73) dazama pariccheda. rosees kazcinnAstyupacArako nijagRhe yasyA'rti rogodbhve| syAvRddhastaruNo'pi vA sa vRSalo vaizyo dvijHksstriyH|| matvA taM nijabAndhavaM sumanasA sevA vidheyA svayaM / pthyaannaussdhdaanmissttvcnaa'bhy''snaa'bhynnaiH|| regI jananI sevA. bhAvAtha-jenA potAnA gharamAM rega ke duHkhanA vakhatamAM koI , paNa sAravAra karanAra na hoya te rogI ke du:khI mANasa cAhe to vRddha hoya ke tarUNa hoya, brAhmaNa hoya ke zaka heya, kSatriya hoya ke vaizya hoya, game te hoya to paNa tene potAno baMdhu gaNane kharI lAgaNIthI potAnI jAte pathya khorAka ane yogya osaDa ApIne, rogIne zAMti thAya tevAM mIThAM vacano bolIne, amuka vakhata tenI pAse besIne ke tela vagerenuM mardana karIne rogInI sevA bajAvavI joIe. (74) vivecanasevAdharma aMgIkAra karanArane mATe eka vizeSa kSetra rogI janonI sevA karavAnuM che. A jagatamAM aneka prakAranAM duHkha tathA jarUrIAtovALAM manuSyo rahelAM che, temanAM duHkhono nAza karavo ane temanI jarUrIAto temane saMpaDAvI temanuM hita karavuM te temanI sevA karavA barAbara ja che. A sevA atyaMta mUlyavatI che. koI mAnasika vyAdhithI pIDAya che, koI zArIrika vyAdhithI pIDAya che, koI dhananI jarUrIAtavALA hoya che, koI vidyAnI jarUrIAtavALA hoya che, evA manuSyonA vyAdhinuM Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17ra nivAraNa karI temanI jarUrIAta pUrI pADavI e sevA atyaMta mUlyavatI che. rogI janane AzIrvAda e atyaMta pavitra manAya che, kAraNake tenA roganivAraNamAM je kAMI sahAya karavAmAM AvI hoya che, te sahAya temanI jIMdagI bacAvavA mATe upayogI thaI paDatI hovAthI temane jIvitadAna maLyuM te mAne che ane jIvitadAna e moTAmAM moTuM dAna che. rogI janonI sevAne arthe zrImaMto rUgNAlaya-davAkhAnAM sthApe che ke jyAM rogIonI maphata sevA karavAmAM Ave che. evAM kAryo to zrImati karI zake, paraMtu rogI janonI sevA karIne sAmAnya sthitinA ke garIba manuSyo paNa moTo upakAra karI zake che. keTalIka vAra koI ekalA aTUlA rogIne koI khorAka taiyAra karI ApavA, tenI baradAsta karavA ke tene auSadhAdika lAvI ApavA mATe mANasa hotuM nathI. evA regInI teTalA pUratI jarUrIAta pUrI pADavAne tene rAMdhI ApavuM. davA lAvI ApavI ke tenI pathArI sudhArI-sApha karI ApavI e paNa parama sevAnuM kArya che. marakI jevA mahAmArInA vakhatamAM vasatI gAma choDI jAya che, te vakhate garIbo potAnAM ghara choDavAnI sthiti dharAvatAM nathI ane tethI keTalIka vAra tevAM mANaso dardAno bhaMga thaI paDe che. evAM dardIonI mAvajata karavAne mANaso hotAM nathI athavAto je paDozIo hoya che, tepaNa cepavALA dardathI gherAelA mANasanI sevA karatAM teo bIhe che. AvA vakhatamAM rogInI sevA karavA mATe tatpara thavuM tenA jevuM upakAranuM kArya bhAgye ja bIjuM koI haze. paricAraka ke sevakane abhAve evA vakhatamAM keTalAka dardIo bhUkhyA-tarasyA bichAnAmAM maraNa pAme che ane temanA maraNanI khabara paNa koIne hotI nathI ! A prakAranA dardIonI sevA garIbamAM garIba mANasa paNa karI zake che. keTalIka vAra dardIone AzvAsananI paNa moTI jarUra hoya che. keTalAka halakI kemanA manuSyo uMcI kemavALAethI dabAyelA, haNAyelA ane bhulAyelA hoya che ane teo jyAre mAMdA paDe che tyAre vaidyo, DAkataro ke davAkhAnAMo temanI pUrI darakAra rAkhatAM nathI; tevAM manuSyone sevAnI pUrI _kAkA DI che Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 jarUra hoya che ane sevAdharmAe tenI jAta ke kemano vicAra karyA vinA ja tenI sevA karavI yukta che. duSTAnta-josapha DemIyana nAmano juvAna beljayamanI eka kolejamAM abhyAsa karIne dharmagurUnuM pada meLavI cUkayo hato. tene dakSiNa samudramAMnA TApuomAM dharmapracAraka tarIke javAnI AjJA thaI dakSiNa samudramAM jaMgalI TApuomAM javAnuM eTale kALA pANInI sajA samajavI. paNa te A kAmagIrInI vAta sAMbhaLIne khUba AnaMda pAme. te nAcato-kUdato ane khuza thato TApuomAM gaye. tyAM teNe 33 varSanI umara thatAM sudhI dharmapracAranuM kArya bajAvyuM. eka vAra tyAMnA pAdarIne teNe ema kahetAM sAMbhaLyo ke "arere! molokeInAM bicArAM patIyAM loko pAse mokalavA mArI pAse atyAre kaI paNa mANasa nathI. e bicArA duHkhI cho e bhayaMkara rogamAM sapaDAI jaI saDe che." A sAMbhaLIne DemIyane mAMgaNI karI ke "mane tyAM mokalo." DemIyana tyAM gayo. te e saDatAM ane duHkhI lokone kharA jIgarathI cAhavA lAgyo ane teNe temane raheNI karaNImAM sudhAryA. 16 varSa sudhI eNe e thatImAM lokomAM nivAsa karyo. temane mATe teNe ghara baMdhAvI ApyAM. sAruM pANI pUruM pADayuM. teNe temanA bhayaMkara jakhamone pATA bAMdhyA, teonA maraNaprasaMge AzvAsana ApyuM ane maraNa thatAM temane mATe kare paNa khodI ApI. Akhare DemIyana pote patanA cepI rogano bhoga thaI paDayo. DAkaTare tene cetavaNI ApI; paNa teNe kahyuM ke "A TApu choDI javAthI mAro roga maTI jAya, ema koI kahe topaNa mArA patIyA bhAIono tyAga nahi karuM." chevaTe te mRtyune bichAne paDyo. eka pAdarIe tene kahyuM: "gurU! mane Apa Apano jhabhbho ApatA jaze ?"DemIyane kahyuM: "bhale leje, paNa e patanA regathI neryo bharelo che." parantu e rogI lokonA sAcA sevakano patathI bharelo jhabhbho svIkAratAM tenA ziSyane apUrva AnaMda thayo. (74) [vyaktigata ArogyarakSaNanI sevA bajAvavA viSe kahIne have graMthakAra samaSTinA ArogyarakSaNamAM sevAdhama kevI rIte madadagAra banI zake te viSe jaNAve che.] Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ArogyarakSA / 75 // jAyante'zucivastuvRddhi karaNe kSudrA bhRzaM jantavo / nantyA rogyamime manuSyavasatau kurvanti rogodbhavam // bodhyA ajJajanAstathA hitadhiyA svArogyarakSAkRte / grAmAdau na malAdikaccarabharaM vistArayeyuryathA ArogyarakSaNa. bhAvA--gAmanA lokeA je peAtAnA ghara AgaLa ke lattAmAM gaMdI vastue nAMkhIne gaMdakI vadhAre te tethA DAMsa macchara vagere aneka jAtanA kSudra jaMtuo utpanna thaI ne havA agADe che, eTaluM ja nahi paNa te mANasanI vasatImAM mANasAnu AreAgya bagADI regene phelAve che; mATe sevAnA umedavAree gAmanA ajJAna leAkeAne temanA AreAgyanuM rakSaNa karavA mATe hitabuddhithI evI rIte samajAvavA joI e ke jethI tee pharI vAra gAmanI vacamAM vasatIvibhAgamAM maLa kacare vagere nAMkhI gaMdakI vadhAre nahIM. (75). vivecana--ApaNA dezanA lokomAM nAgarika tarIkenA peAtAnA dharmonuM jJAna bahu edhu hoya che ane tatsamadhI jJAna dharAvanArAomAM paNa jJAna karatAM ajJAna vizeSa heAya che. keTaluMka ajJAna te vaMzapara parAthI cAlyuM Ave che ane rUDhInAM baMdhanone lIdhe e ajJAna TakAvI rAkhavuM paDe che! dAkhalA tarIke jJAtinA jamaNavAreAnI gaMdI rIta. ArogyarakSaNanA niyame samajanArAo e rIvAjamAM sudhArA karavAnI ane anAjano bagADeA thatA aTakAvavAnI jarUra jue che kharA, parantu cAlatI AvatI rUDhIne kAraNe temAM kaze| mATe| pheraphAra karavAnI hiMmata te dharI zakatA nathI. te uparAMta gharanAM AMgaNAMmAM gaMdakI karavAnI, pANI DhALavAnI, pramAdavazatAthI gaMdakI vadhA2e javAnI ItyAdi aneka prakAranI mADI ane kevaLa aniSTa devAthI lokeA asvaccha tathA anAregyubharyo Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 vAtAvaraNamAM ucharatA rahe che. tethI aneka prakAranA jaMtuo pedA thAya che ane rogano upadrava thAya che. A prakAranI gaMdakI karavA mATe meTAM zaherezamAM loko myunisipAlITI taraphathI karavAmAM AvatI daMDanI sajA veThe che kharA, chatAM temanI TevA sudharatI nathI. A rIte tevA gaMdA loko jema potAnI jAtane hAnikAraka nIvaDe che, tema potAnAM paDeAzIone paNa hAnikAraka nIvaDe che khalake nAgarika tarIkenI potAnI pharajo nahi samajanArA evA ghaNA lokono samudAya AkhA nagaranA Arogyane agAvAmAM sAdhanabhUta ane che! AvA lokonI devA sudhAravAne yatna karavA e meATI sevA che. reva. phlemiMga A saMbadhamAM evuM kahe che keH "dezanI AreAgyane lagatI sthiti mATe sarakAra jeTalI javAbadAra che, teTalA ja loko paNa javAbadAra che. A bAbatamAM je kAMi prayatna karavAmAM Ave, temAM madada karavAnuM sAmAnya lokonA dilamAM ThasAvI zakAya nahi, to sarakAranI game tevI sahAyatA paNa niSphaLa jAya...jyAMsudhI sAmAnya loko A bAbatamAM susta raheze, bedarakAra raheze, jyAMsudhI gaTara ane meArIno upayAga jAjarU tarIke thaze, jyAMsudhI dharamAMthI kacarA kADhI bIjA lokonA dhara AgaLa nAMkhavAmAM Avaze, jyAMsudhI sArvajanika taLAva lokoja khagADaze, tyAMsudhI kuTuMbanAM priyajana, kuTuMbano nibhAva karanAranA jIvane jokhama raheze." pote eka vyakti hovA chatAM sArvajanika AreAgyamAM keTalA agatyano hissA ApI zake tenI samaja lokomAM heAtI nathI, tethI ja lAko ArogyarakSaNanA saMbaMdhamAM aneka prakAranA aparAdho kare che. sArvajanika kAmeAmAM to loko bedarakAra ja rahe che. gAmaDAMmAM sArvajanika kUvAe ane kUvAnI AsapAsanI jagyAe bahu ja kIcaDavALI, macchara ane DAMsathI ubharAtI hAya che. leAkeA game tevAM vAsaNa kUvAmAMthI pANI kADhavA mATe utAre che, kUvAnI AsapAsa beDAM mAMje che, DhAre paNa tyAMja AvIne pANI pIe ane AsapAsa badhe kAdava tathA gaMdakI jAme che, ane keTaleka ThekANe pANI paNa vAsa mAre che. sau pAtapeAtAnuM kAma karIne cAlyAM jAya che paNa pAchaLathI pANI bagaDatAM ane roganA jaMtu pANImAM dAkhala thatAM lAkane ane gAmanAM DhArane kevI ApadA veThavI paDe che teno vicAra Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ {7} kAI karatuM nathI. lakAne AvA vicAra karatAM zikhavavuM joie che ane sevAdhamI ee e kAma upADI levuM joIe che. keTalIka vAra AvuM zikSaNa mhAMthI ApavA uparAMta potAnI jAte kArya karIne paNa ApavuM jeie che, ane tenI asara leAkeA upara adbhuta thAya che. (75) [rAgIone rogamukta karavAne rAcAyanI AvazyakatA have darzAvavAmAM Ave che.] taicAyaH / 96 // grAme vA nagare na yatra sulabhaM rogopacArauSadhaM / saMsthApyaH karuNAdhiyA'tra vasatau rogyAlayaH zrImatA // vayAvRttyavidhAnato gadavatAM tasya vyavasthA''ditaH / sAmAnyairapi sajjanaiH suciritaiH sevA vidheyA zubhA // regI mATe Azrama-auSadhAlaya, bhAvA --gAmamAM ke zaheramAM jyAM regano upacAra karavAnAM sAdhano-- vaida ke davAo vagere sahelAIthI na maLI zakatAM heAya tyAM zrImatAe rAgIo upara karUNA buddhi lAvIne rogIAzrama ke auSadhAlaya sthApavAM joie. sArA cAritryavALA sAmAnya lokoe ke sajjanoe paNa tevA AzramanI vyavasthAmAM bhAga laine ke rogIonI sAravAra karIne uttama prakAranI sevA bajAvavI joie. ( 76 ) vivecana--pUrve regIsevA khajAvavA sadhIne sUcana karavAmAM AveluM che, tethI jUdA ja prakAranuM sUcana A zlokamAM graMthakAre kareluM che. garIba rAgIne jyAre auSadhanI, mAvajatanI, sAdhanonI vagere sagavaDa heAtI nathI, tyAre tene hAspITala athavA rUgNAlayano lAbha levAnI jarUra paDe che. dhanavAno to dhana kharcIne pAtAne ghara AMgaNe badhI sagavaDa meLavI zake che, parantu garIbe tevI sagavaDa meLavI zakatA nathI. dhanavAnone Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 rogamukta thavAne A sRSTimAM adhikAra che ane zuM garIba rogathI ribAI ribAIne maravA mATe sarajAelA che? nahi ja. evA garIbo mATe dhanavAnoe rUgNAlayo sthApavAM joIe ane sAmAnya sthitinA sevAdhamIoe potAnI sevA evA rUgNAlayanAM dardIone samarpavI joIe. ajJAnane kAraNe mAvajata vinA ghera sabaDatA garIba dardIone jAhera rUgNAlaya athavA hospITalamAM pahoMcADI, adhikArIone yogya bhalAmaNa karI, temane sAravAra ke jarUrIAto pUrI pADI temano AzIrvAda levo e mahatpaSyanuM kAya che. keTalIka vAra garIba mAbApa potAnAM rogI bALakonI sAravAra ghara AMgaNe gharagaththu davAthI ke koI oLakhItA vaidyanI pAsethI mAMgI ANelAM paDIkAMthI kare che, paraMtu bALakono roga kaparo hoya che ane tene vahADakApanI ke bIjI moTI jarUra hoya che. AvI bAbatamAM sevAdharmIe salAhakAranuM kAma karIne mAbApane saMtoSa ApavA pUrato khulAso karI tene joItI tabIbI madada apAvavI e parama sevAnuM kArya che. jagatamAM duHkha ane dardI anAdi kALathI cAlyAM Ave che, paraMtu e duHkha dardI ochAM karavAmAM je koI AMgaLI calAvavA jeTalI paNa sevA kare che, te samasta janatAnI ja sevA kare che. (76) [have apaMgenI sevA viSe kahevAmAM Ave che.] vidyAvihA! 77 ye'ndhAH pAmarapaGgumUkabadhirA duHkha paraM bhuJjate / teSAM zilpakalAdizikSaNapadaM vidyAlaya sthaapyet|| ye yogyA na ca zikSaNe hitakare ye raktapittAditAsteSAM rakSaNahetave suhRdayaiH sthApyo nivaasaalyH|| apaMgonI sevA, bhAvArtha-je mANaso AMdhaLA pAMgaLA muMgA baherA ane vikala pAmara hoIne duHkha bhogavatA hoya temane zilpakaLA AdinuM zikSaNa maLe 12 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 tevAM vidyAlaya sthApavAM joIe. je apaMge buddhinI maMdatAne lIdhe ke bIjA kAraNane lIdhe hitakara zikSaNa levAne yogya na hoya te ane jeo raktapitta jevA rogathI pIDAtA hoya temanA rakSaNa mATe udAra gRhasthoe temane rahevAyegya nivAsAzrama sthApavAM joIe. (77) vivecana-manuSya pAMce IniA samUhavaDe pitAnA dehano badhe vyApAra yathAsthita rIte calAve che. temAMnI ekAda IMdriya paNa je nyUna hoya to te apaMga athavA vikalAMga lekhAya che. evAM apaMga manuSyanI sthiti bahu dayAjanaka hoya che. teo pitAno dehavyApAra bIjA manuSyanI te IdriyanI madada vinA calAvI zakatA nathI ane je tevI madada tene maLatI nathI, te teo atyaMta pIDAya che. eka AMdhaLo mANasa bIjA dekhatAnI madada vinA DagaluM paNa bharavAne asamartha hoya che. bahero mANasa IzArata vaDe ja samajI zake che ane mUge mANasa IzArata vaDe bolI zake che. pAMgaLAne bIje mANasa uMcakIne laI jAya to ja ekathI bIje sthaLe jaI zake che. AvAM je apaMga manuSya che, jeo raktapitta jevA dardathI potAnA aMge pAMgane eka pachI eka gumAvatA rahIne chevaTe apaMga banI jAya che, tevAonI sevA bajAvI zakAya e rIte kAma levAnI moTI jarUra che. AvAM apaMga manuSya sAmAnya rIte potAnuM gujarAna kamAI zakavAne asamartha hoya che. pAMgaLe mANasa koInI nokarI karavA jaI zakato napI, AMdhaLo mANasa dekhI zakato nathI, mUgo mANasa sAMbhaLI zakato nathI, TUMTha mANasa pitAnA hAtha calAvI zakato nathIAvAM apaMga manuSyo zuM kAma karI zake ke temane koNa nokarImAM rAkhe ? A kAraNathI temanI bIjI indriyono vikAsa karavAmAM Ave ane te ikiye dvArA kAma karAvavAmAM Ave, to teo kAMIka dhana pedA karI zake ane e rIte pitAno nirvAha calAvI zake. A kAraNathI AMdhaLAo mATe aMdhazALA, baherA muMgA mATe khAsa zALA, apaMgo mATe azaktAzrama, raktapittIyAM mATenAM khAsa auSadhAlaya vagere saMsthAo ApaNA dezamAM chUTaka chUTaka sthapAelI che, paraMtu dezanAM badhAM apagene mATe e Azrame pUratAM nathI. AvAM AzramomAM apaMgenI Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1e je Idi sArI hoya che te dvArA kAma karavAnuM temane zikhavavAmAM Ave che. dAkhalA tarIke AMdhaLAe pitAnI khAsa lipithI vAMcatAM lakhatAM, vAditra bajAvatAM ane gAtAM zIkhe che; baherA mUgAM sIvaNa kAma, zilpakAma, bharavA-guMthavAnuM kAma, citrakAma vagere zIkhe che; pAMgaLA hAthathI nAnA sAMcAo calAvIne ane hUMThAo pagathI tevA sAMcA calAvIne kAma kare che ane e rIte gujarAna pedA kare che. AvAM apaMgene ALasu besADI rAkhIne temane khAvA ApavA karatAM temane kAma karatAM zIkhavIne temane gujarAna kamAtAM zIkhavavuM e vadhAre hitAvaha che, kAraNake kAma manuSyane jIvanano AnaMda Ape che ane sustI e manuSyanA jIvanane nIrasa-zuSka banAve che. vaLI susta manuSya divase divase jaDa banatA jAya che, tethI ulaTuM kAma karIne nirvAha calAvatA manuSyonAM mana zarIra praphullita rahe che. A kAraNathI graMthakAre mAtra ekAMta dayAthI tevAM apaMgenuM piSaNa karavAnI himAyata nahi karatAM temane janasamAjane upayogI banAvavA mATe judI judI vidyAkaLA zikhavanAra vidyAlayo sthApavAnI yathocita himAyata karI che. apaMgonI sevA dhanavAno AzramanI sthApanA dvArA karI zake che, temaja sAmAnya manuSya evI saMsthAe nI vyavasthA vagere dvArA karI zake che. hiMdamAM sthapAelI AMdhaLAM, baherAM, mUgAM, vagere mATenI keTalIka zALAo evAM strI purUSone haste sthapAI che ke jeo dhanavAna nahi hovAthI dhana ApI zakyAM nathI, paraMtu mAtra jAtisevA ja arpI zakyAM che ane temanI jAtisevA AgaLa hajAro rUpiyAnA DhagalA thavAthI te saMsthAo Aje sArI rIte cAlI rahelI che. (77) [have apaMgonI sevAnuM AdhyAmika phaLa darzAvavAmAM Ave che.] apAGgasevAphalam / 78 // sampUrNA'vayavendriyANi bahulA sampacciraM jIvanaM / yaccArogyasukhaM balaM ca vipulaM prAptaM tvayA sAmpratam // jAnIhi tvamapAGginAM karuNayA sevA kRtA yA puraa| tasyA eva phalAni tAni kuru tattAmeva puNyapradAm // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apaMgenI sevAnuM phaLa, bhAvAtha- he mAnava ! A vakhate je zarIranAM badhAM avayavo saMpUrNa sughaDa ane suMdara maLyAM che, puSkaLa saMpatti, lAMbuM jIvana-AyuSya, tanadurastInuM sukha ane zarIra ane mananuM vipula baLa je prApta thayuM che te badhuM AgaLanA janmAtramAM je apaMgonI karUNAbuddhithI sevA bajAvI che tenuM ja phaLa che ema tuM tArA manamAM khAtrIthI mAnaje. pharI tevAM sukhanI IcchA hoya to puNyapradAyinI te ja apaMga sevA ahIM bajAva. (78) vivecana--jeo prArabdha karmane ane punarjanmane mAne che teo A zlokamAM karavAmAM AvelA kathananuM rahasya tatkALa samajI zakaze. aneka bhaka kAryo pUrva bhavamAM karavAthI jIva manuSyadehane pAme che, teTalA mATe ja jainazAstramAM kuchado mANaso ho ema kahevAmAM AvyuM che. manuSyadeha maLavA uparAMta pAMce paripUrNa I di maLe te to gata bhavanAM parama puNyakAryone ja avalaMbIne hoya e samajI zakAya tevuM che. jevAM sArAM mAThAM karmo jIva kare che tenA pramANamAM te jIva uMcA-nIce caDe che-utare che; eTale pAMca paripUrNa ioi prApta karanAra manuSyanA jIve pUrve tadanurUpa satkarmo karelAM hoya e niHsaMzaya che. graMthakAra kahe che ke AgalA janmajanmAMtaramAM je apanI karUNAbuddhithI sevA bajAvI hoya tenA ja phaLarUpe pAMce paripUrNa IdriyonI prApti manuSyane thAya che evuM samajIne apaMgenI sevA bajAvavAmAM manuSya ughukta thavuM joIe. daSTAMta-vipAka sUtramAM ApelI ekAI rATheDanI kathA atra prAsaMgika thaI paDaze. vardhamAna nAmanA gAmano mAlIka ekakAI rAThoDa hatuM. te bahu duSTa hatA. kheDUto pAsethI te bahu AkarI mahesUla leto, lAMca leto, kene DarAvato, temane mArato-kUTato, lokonAM aMgopAMga chedIne temane trAsa Apato, raste jatA mANasone lUTI leto ane e rIte bahu duSTa jIvana gALato.eka vakhata tene zarIramAM eka sAthe 16 mahAroga utpanna thayA. aneka vaidyone bolAvIne teNe auSadhopacAra karyo paraMtu roga maTayA nahi. 25 varSa sudhI e pramANe roganuM kaSTa viThato te maraNa pAmyo ane pahelI narakamAM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 lAMbuM AyuSya bhogavIne mRgAvatI rANInA udaramAM garbharUpe utpanna thayerANune te utpanna thatAM ja bahu kaSTa thavA lAgyuM ane bIjI bAjue rAjAnI prIti tenA uparathI utarI gaI pitAnA udaramAMnA garbhane apazukanIyALa mAnIne teNe e garbhanuM patana karavAne aneka prakAranAM auSadho khAdhAM paranuM garbha paDyo nahi. e garbha jo te janmAMdha, aMgopAMgahIna, bahere, mUgo ane aneka prakAranI khAmIovALo jabhyo. tene IkinAM chidra mAtra hatAM paraMtu prakaTa ikiyo nahotI. tenA zarIramAMthI bahu durgadhanI nIkaLatI hovAthI tene bhayarAmAM rAkhavAmAM Avyo. tene je AhAra khavarAvavAmAM Avato te tenA udaramAM jatAM ja tenuM lehI, parU vagere banI jatuM ane tenuM turata vamana thaI jatuM. e lohI rUdhirano AhAra karato te putra 26 varSa sudhI jIvyo! pUrva janmamAM teNe je apakRtyo karelAM tenA ja phaLa rUpe tenuM A aMgopAMgahIna ane IkiyahIna jIvana bhogavIne punaH te narakamAM gayo ane e rIte aneka narakamAM bhra. tethI ulaTuM aMgopAMgahIna ane IkiyahIna jIvonI sevA karanArane sarvAga paripUrNatA prApta thAya che. (78) - <- ekAdaza pariccheda. sevAdharma: nirUdyamI janonI sevA. [ have sevAdharmanI eka bIjI zAkhA-nirUghamI jananI sevAnuM nidarzana karavAmAM Ave che.] ___ nirudyamitAtmakarogasya nivAraNam / 79 // zrImanto'pi nirudyamA yadi tadA dInA bhavanti kramAt / sAmAnyasya tu kA kathA vyavahRtau rogastato'yaM mhaan|| dAridrayopahatA bubhukSitatayA kurvanti pApaM na kiN| rogasyA'sya nivAraNe sukRtibhiryatno vidheyastataH // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 nirUdyamIpaNA rUpI roganuM nivAraNa, bhAvA --zrImaMto paNa jo taddana nizcamI ane te krame krame dIna avasthAne pAme che te pachI sAmAnya mANasanI te zuM vAta karavI! kharekhara, nirUdyamIpaNuM e vyavahAranI khAtamAM mhoTA rega che. mANasa jyAre daridra ane che tyAre bhUkhane vaze zuM zuM pApa nathI karato ? arthAt na karavAnuM kAma kare che tethI pApanI vRddhi thAya che, mATe samAjamAMthI nirUdyamIpaNAnA roganuM nivAraNa karavAne puNyazALI mANasAe prayatna karaveza joI e. (79) vivecana--manuSyanA zarIramAM jema aneka prakAranA regeza utpanna thAya che, temaja samAjarUpI zarIramAM paNa regAnuM astitva hoya che. nirUghUmIpaNuM e paNa samAjane eka roga che. samAjane keTaleAka bhAga jevI rIte ALasu heAya che, bhikhArI avasthA gALe che, cArI jevA dhaMdhA kare che, tevI rIte temAMnA keTaleka bhAga nizvamI paNa heAya che. keTalAkA potAnI prakRtine anusarIne ALasu-nirUdyamI rahe che, te keTalAko vyavasAyane abhAve nirUdyamI rahe che. jee kharekhara parizrama karIne peTa bharavAnI jijJAsAvALA heAya che parantu jemane kAmadhaMdhA maLI zakatA nathI teone vastutaH udAra ane sevAdharmI manuSyAnI sevAnI jarUra heAya che. jyAre teo lAMbe vakhata kAma-dhaMdhA meLavI zakatA nathI, tyAre te karajadAra hAlatamAM AvI paDe che athavAtA nirUpAye bhikhArI anIne samAjane kheAjA rUpa thaI paDe che. AvA manuSyAne bhIkha ApIne temanuM thADA dahADA peTa bharavuM te beMke upakAranuM kAya che, teApaNa te karatAM temane dhaMdhe caDAvavA, temane kAma lAvI ApavuM e parama upakAranuM kArya che ane tethI jee suna dhyAdhI manuSyA che tee te nirUdyamI manuSyAne udyamI banA- vavA dvArA ja peAtAnI dhyAnuM darzana karAve che. bhikhArIpaNAne uttejana ApavAthI tenA manuSyatvanI hAni thAya che. lAM vakhata bhIkha mAMgavAthI manuSya bezarama bane che, ALasu khane che, ane zrama karIne dhana kamAvAnI tenI vRtti kSINa thai jAya che. tethI ulaTuM nidyamIne udyamI banAvavAthI tenA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 manuSyatvane ApaNe khIlavIe chIe. nizcamitAthI manuSya bhikhArI ane tyAMsudhI te thADI ja hAni thAya che, parantu nirUghUmI manuSya jyAre bhUkhe maravA lAge che, tyAre te adhIrA banIne nItine tyAga karavA tarapha deArAya che. vumukSitaH ni karoti pApaM laoNLAnA niA mavanti arthAt bhUkhyA mANasa kayuM pApa karatA nathI? tevA manuSyA dhyAhIna banIne pApa karavAmAM udyukta bane che. eka nirUdyamIpaNAne rAga ja evA che ke je samAjamAM cerI, vyabhicAra, nirdayatA, kapaTa, vizvAsaghAta vagere aneka durguNane phelAve che; mATe evA durguNAnI utpatti aTakAvavA mATe je kAryAM Avazyaka che. temAMnuM eka nirUdyamIpaNAne dUra karavAnuM che. zrIma te jevI rIte nizcamI manuSyAne dhaMdhe lagADavAmAM madada karI zake tevI ja rIte sevAdharmI sAmAnya sthitinAM manuSyA paNa dIna--nirUdyamI janeAne dhaMdhA zedhI ApavA dvArA puNya upArjana karI zake che. smAilsa kahe che ke-- The truest philanthrophists are those who endeavour to prevent misery, dependence and destitution, and especially those who diligently help the poor to help themselves. arthAt-jee du:kha, paravazatA ane la!cArI garIbAi aTakAvavAne yatna kare che ane mukhyatve karIne jee garIba lokane svAzrayI karavAmAM AgrahapUrvaka sahAyatA Ape che, te kharekharA paraduHkhabhaMjaka che. e pramANe nidyanI janene udyamI banavAmAM madada karavI te temane svAzrayI banAvavA barAbara che. eka graMthakAre evA hisA kADhavo che ke amerikAmAM vezyAvRtti karanArI strIomAMthI ardhI karatAM vadhAre strIe kevaLa garImAI athavA nirUdyamIpaNAne lIdhe e mAge caDelI heAya che. e ja rIte eka nirdyamIpaNAnA roga samAjamAM khIjA aneka naitika regAne janma ApatA heAvAthI te aTakAvavA athavA jema ane tema eche. karavA yatna karavA e sevAdhamI manuSyanAM kabyAmAMnu eka kavyuM che. dukALanA vakhatamAM lokA vadhAre pramANamAM nizvamI khanI jAya che, ane temAMnA mATA bhAganA manuSyA bhikhArI bane che; parantu Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 evA vakhatamAM sAcA dhyALu manuSyA kevaLa vRddho tathA apagAne ja bhikSA ApIne jeo zarIre sazakta hoya che temane kAmadhaMdhA pUro pADavA pAchaLa ja potAnA dhananA vyaya karavAnuM vAjabI mAne che ane e ja temanI dayALutAnI sAkatA paNa che. ( 9 ) [have pachInA kSeAkamAM nirudyamIpaNAnAM kAraNonI tapAsa laIne graMthakAra tenuM nivAraNa karavAne mArga sUcave che.] ha nirudyamitAkAraNAnAM nivRttiH // 80 // Ihante bahulaM dhanaM ca sahasA dyUtena kecitpare / devArAdhana mantra tantravidhinA svarNAdisiddhyA'pare // te sarve'pyalasA nirudyamatayA nazyanti dAridrayato / bodhyAste hi bhaveyurudyamaparAstyaktvA niruktabhramam // nirUdyamIpaNAnAM kAraNAnI nivRtti, bhAvA--keTalAeka leAkeA jugAra ke saTTAmAM ekadama lAkhA rUpIyA meLavavA icche che, keAi vaLI devadevIne prasanna karI dhana meLavavA cAhe che, kAi maMtra taMtranI sAdhanAthI te kAI suvarNasiddhi ane jaDIbuTTIthI dhanavAn thavAnA prayatna kare che : AvA bhAmAmAM bharamAI jaIne mANase ALasu ane nizcamI ane che tenu pariNAma e Ave che ke temanI pAse kaMI hAya che te paNa cAlyuM jAya che ane Akhara daridrapaNAthI nAza pAme che; mATe upadezake e evA bhramavALAene samajAvavA joie ke jethI teo bhrama cheADI udyamaparAyaNa ane. (80) vivecana--udyama vinAnA manuSyA aneka prakAranA saMkalpa vikalpa kare che kAraNake daridratAthI gherAvAne lIdhe te vakhate temanI mAnasika sthiti ni`La khanI gaI heAya che. A saMkalpa vikalpa karatAM tee dhana kamAvAnI citravicitra yuktie zeAdhe che ane e yuktiene amala karatAM te pApa-puNya, vAjabI--geravAjabI ke nyAya anyAya emAMnuM kazuM jotA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. teo pitAnA bhAgyanA camatkAra upara zraddhA rAkhavA jeTalA nirbaLa mananA bane che ane pachI bhAgyano camatkAra jevAne kAMI kAMI khela khele che. jugAra, saTTo, vagere mArge janArA manuSyo pitAnA bhAgya upara ja AdhAra rAkhanArA hoya che ane eka vAra jugAra-saTTAnA dAva khelatAM je lAbha thAya che to teo udyama uparanI zraddhA choDIne kevaLa bhAgyavAdI ja banI jAya che! teo ema mAnI le che ke ApaNuM bhAgyamAM udyama nahote. tethI ughama maLyo nahi, paraMtu dhana te bhAgyamAM lakhAeluM ja hatuM, eTale udyama karyA vinA mAtra jugAra ke saTTAno dAva nAMkhavAthI paNa dhana maLI AvyuM ! AvI mAnyatA manuSyanA magajamAM eka vAra pesI jAya che, pachI te jaldI dUra thaI zakatI nathI. te eka pachI eka dAva nAMkhato jAya che, kAMIka prApta kare che, kAMI gumAve che ane pachI tenuM mAnasika vAtAvaraNa udyamathI vimukha banIne kevaLa jugAra upara zraddhA dharAvanAruM ja banI jAya che. nirUdyamI manuSyo je bhAgyavAdI banIne jugAra-saTTAmAM paDatA nathI, to teo deva-devIonI upAsanAdvArA dhanaprApti karavAnI vAMchanA rAkhavA lAge che ! keTalAke ema samaje che ke je deva-devI prasanna thAya che. teo harakoI rIte dhana lAvI Ape che, eTale pachI teo maMtra-yaMtranI sAdhanA karavA pAchaLa, jaDI buTTIthI suvarNasiddhi karavA pAchaLa ane jAduI rIte dhanavAna banavAnA yonI pAchaLa paDe che. jyAM lobhIyA hoya che tyAM dhUtArA bhUkhe maratA nathI, maMtra-yaMtra sAdhanArA ane kImIyA vaDe suvarNasiddhi karI ApavAnI vAto karanArA dhUtArAo jagatamAM aneka hoya che ane teo evA nirUdyamI mANasone lalacAvIne temane khADAmAM pADavA yatna kare che. A rItanA bhAmA pAchaLa bharamAI janArAo ALasa ane nirUghamamAM pitAnI pAse raheluM thoDuM dravya gumAvI bese che ane vizeSamAM pelA dhUtArAo temanI pAsenuM rahyuM-sahyuM sarvasva dhUtI jAya che. A pramANe uttarottara nirUdyamitA vadhe che teTalA mATe jugAra, saTTo, maMtracaMtrAdinA prayogo, kImI, vagere pAchaLa paDanArAone te mArge jatA aTakAvIne sadughamamAM joDAvA upadeza Apavo te paNa janatAnI mahAna Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 sevA che. A prakAre nirUghamI banIne kharAba thaelA jugArIo, saTerIyA ane jAdUI prayogoThArA dhanaprApti karavA IcchanArAnI duHsthitinAM puSkaLa daSTAMta A jagatamAMthI prApta thaI zake tema che. (80) [ nirUdhamI manuSyone mATe uttama madada kaI? te viSe have graMthakAra kahe che.] nirudyamAnAmudyamapadAropaNam / 81 // yeSAM nAsti sadudyamo na ca dhanaM nirvAhayogyaM gRhe| yAcante gRhiNo'pi te vidhihatA dAtuH sakAze dhnm|| nebhyo dehi dhanaM yataH punarapi syAttAdRzI tdshaa| kintadyogaparAyaNAzca kuru tAn yannivaheyuH svayam // nirUdyamIone udyame lagADavA. bhAvArtha tathA vivecana--jenA gharamAM nirvAha pUratuM dhana nathI tema kaI sAre udyama paNa nathI, tevA mANase kuTuMbI hovA chatAM durdevane vaze kaI vakhata dAtAranI pAse dhananI bhIkha mAMgavA nIkaLe che; AvI sthitimAM dAtAra je dhana Ape to tethI tenA thoDA saMkaTanuM nivAraNa thAya che paNa te lAMbA vakhatanuM nahIM. te nirUdyamI mANasa maLela madada thoDA ja vakhatamAM beThA beThA khAi jAya che eTale pAchI enI e dazA Ave che, mATe evA mANasone paisAnI madada ApavA karatAM udyamaparAyaNa banAvavA joIe ke jethI te udyama karIne pitAnI meLe nirvAha karI le. dhananI bhikSA ApavA karatAM kAmanI bhikSA ApavAthI garIba manuSyanuM keTaluM hita thAya che, te pUrve jaNAvavAmAM AvyuM che. annadAnane eka uttama prakAranuM dAna lekhavAmAM AveluM che paraMtu vivekabuddhipUrvaka e dAna, ApavAmAM AvavuM joIe. jeo annaprApti mATe dhana kamAvAne azakata hoya temane annadAna ApavuM e ThIka che, kAraNake jo teone anna na maLe to teo bhUkhe maravAno saMbhava che, paraMtu jeonI zarIrazakti dhana kamAvA jevI hoya che temane annadAna vaDe poSavA e to ALasa ane Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durgaNone uttejana ApavA barAbara che. ApaNA dezamAM gAma gAma bhaTakatA verAgI bAvAnI saMkhyA ghaNI moTI che tenuM kAraNa avicArapUrvaka ApavAmAM AvatA annadAnanuM che. A kAraNathI ApaNA dezanI keTalIka gunho karanArI jAto bAvAonA veza laI annakSetramAMthI maphatanuM sadAvrata laI gAmegAma bhaTake che ane lAga paDaye corIno dhaMdho kare che. yuropanA dezamAM sazakta mANaso bhIkha mAMgI zakatA nathI, paraMtu teo kAma-dhaMdhAnI bhIkha mAMge che. te dezamAM je sazakta mANasa bhIkha mAMge to te gunhegAra thAya che ane tene jelamAM pUrI tyAM tenI pAse kAma karAvI khAvAnuM ApavAmAM Ave che; mATe nirUdyamI sazakta manuSyane dhaMdhe Apa paNa annavastranI bhIkha banatAMsudhI na ApavI, te ja ubhaya pakSane-dAtAne temaja grahitAne hitakAraka che. udyamI manuSya samAja parano bojo utAranArA che, jyAre nirUdyamI ane hamezanA bhikhArIo samAjaparano bojo vadhAranArA che.(81) [ have graMthakAra kheDUta varganI sevA tarapha sevAdharmIonuM lakSa kheMce che. ] kRSiAravA 82 | ye kurvanti parizrameNa satataM kRSyAdikArya nijaM / dhAnyaM jIvanasAdhanaM janapade saMpUrayanti svayam // teSAmAkramaNaM bhavedyadi nRpAd vyApArivargAtpunArakSyAste'paThitAstadA kRSikarAHsevArthibhiHsajjanaH // kheDatonI sevA. bhAvArtha-je kheDuto TADhamAM taDakAmAM ane varasAdamAM sakhta zArIrika parizrama laine khetInuM kAma kare che ane mANasanA jIvananuM sAdhana dhAnya nipajAvIne AkhA dezane pUruM pADe che, te kheDutonA upara lobhI rAjA ke vyApArI varga taraphathI ayukta dabANa thAya to sevAbhilASI sajajanoe abhaNa kheDutone paDakhe rahI temanuM rakSaNa karavuM joIe. (82) Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 vivecana-hiMdustAna e kRSipradhAna deza che ane khetI upara sIdhI ke ADakatarI rIte saMbaMdha dharAvanAra prajAvarga seMkaDe 80 TakA jeTaluM che. A vargane dhaMdhe paraMparAthI khetI karavAnuM ja hovAthI teo moTe bhAge abhaNa hoya che, saraLa hoya che ane tAbedAra vRttinA hoya che. temanI e sthitine lAbha ghaNuM vAra levAmAM AvatA najare paDe che. vepArIo temane abhaNa jeIne Thage che, temanI saraLatA dvArA pitAne svArtha sAdhe che ane rAjA tathA rAjakarmacArIo temanI tAbedAra vRttino lAbha laI temanA gajA karatAM vadhAre mahesUla le che, temanI pAse veTha karAve che, vagara paise temane mAla laI le che ane evI aneka rIte AjakAla kheDUto bIjAone hAthe ThagAI rahelA che. teomAM je thoDuM paNa bhaNatara hoya te teo vepArIone hAthe hisAbanI gaNatrI vageremAM ThagAya nahi, teTalA mATe khAsa karIne teomAM vidyAno phelAvo thAya tema karavuM e sevAdharmanI pahelI pharaja che. lebhI rAjA ke rAjakarmacArIo dvArA temane thato anyAya dUra karavAne kheDutone temanA hakake samajAvavA joIe, rAjAnI pAsethI nyAya meLavatAM temane zikhavavuM joIe, temanI vatI rAjA ane rAjakarmacArIo pAsethI nyAya meLavavA yatna karavo joIe : e badhA dharmo sevAdharmanA che. hakakenI samaja vinAnA, vidyArUpI prakAza ApanArI AMkha vinAnA kheDUto eka rIte jagatanA vyavahAramAM apaMganI dazA ja bhogavatA hoya che. temane e dazAmAM madada karavI e kheDUtanI sevA bajAvavA barAbara che, eTaluM ja nahi paraMtu e samagra janatAnI paNa sevA bajAvavA barAbara che. kheDUtane "jagatanA tAta'ne nAme oLakhAvavAmAM Ave che, kAraNake TADha-taDakAmAM ke varasAdamAM khetaramAM kAma karavAno je asAdhAraNa parizrama te uThAve che tenA phaLarUpe dhAnya pAke che ane e dhAnyavaDe janatAnuM, pazuonuM tathA pakSIonuM piSaNa thAya che. A mATe koI paNa dezanA kheDUta varga je AbAda hoya che to te deza kApi garIba banato nathI, paraMtu je dezane kheDUta varga vepArIo ane rAjasattAno bhaMga thaI paDe che te deza garIbImAM ja rahe che. A mATe ja golDasmIthe kharuM kahyuM che - Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ But the bold peasantry, their country's pride, If once destroyed, can never be supplied. arthAta-dhIrajavALA kheDUta varga je eka dezanA abhimAnarUpa che, tene je eka vAra nAza thayo to te punaH prApta thaI zakato nathI. A mATe ja kheDUta varganuM yathocita rakSaNa karavuM te sevAdharmIonI pavitra pharaja che. dRSTAMta-raziyAnA jhAra chellA nikolAnA vakhatamAM moTI rAjyakrAnti thaI tenuM kAraNa kheDUta varganI rAjya taraphathI karavAmAM AvelI durdazA ja che. varSothI raziyAmAM tyAMno amIra varga ane rAjakarmacArI varga kheDUta varga upara julama karI rahyo hato. moTA jamInadAre ane umarAvo kheDUto pAse pharajIyAta khetI karAvatA, teno badale teo pUro ApatA nahi ane kheDUta varga hamezAM dabAele, garIba ane gulAmanI mAphaka raheto. je koI kheDUta mAthuM ucakato to jamInadAra rAjyamAM pharIyAda karato ane rAjyamAM to amIra, umarAvo ne dhanavAna ja phAvatA, eTale kheDUtonI vadhAre durdazA thatI. AvI rIte seMkaDo varSo sudhI raziyAnI kheDUta prajA dabAelI ja rahI. kheDUta varganI sevA mATe keTalAka raziyana strI purUSa dezabhakto nIkaLyA ane temaNe kheDUtonAM maMDaLo sthApI temanA hakake temane samajAvavA mAMDyA, to rAjya te dezabhaktone rAjadrohI TharAvI sIriyAnA jaMgalI pradezamAM dezapAra karyo ane keTalAkane phAMsIe caDAvyA. paraMtu chevaTe raziyAnI rAjasattAno pApano ghaDo bharAI cUkayo. yuropIyana vigrahamAM raziyAnI hAra upara hAra thavA lAgI, eTale kheDUto upara vadhAre trAsa gujAravA lAgyo ane chevaTe kheDUtoe ja baLa uThAvI, jhArane padabhraSTa karyo. kheDUtonA AgevAne moTA dezabhakto banyA ane temaNe rAjakuTuMbano ghAta karyo, keTalAka amIraumarAvone paNa ThAra karyA ane keTalAka nAsI chUTyA. Aje raziyAmAMthI rAjasattA kevaLa nAbUda thaI che, prajAsattAka rAjyanI sthApanA thaI che, kheDUto upara julama dUra thayo che ane raziyAnA itihAsamAM kadApi nahi thaelI evI rAjyakrAtine pariNAme punaH raziyA AbAda thavA lAgyuM che. e ja kheDUta vargane parama sevaka lenIna raziyAnA rAjya pramukha thaI moTI Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIrti sAthe maraNa pAmyo che. raziyAnI prajA Aje lenInanI kabarane atyaMta mAnanI dRSTithI jue che. (82) [ have majUra varganI sevAnuM sevAone sUcana karavAmAM Ave che. ] sevA 8rU ye'nAdRtya zarIrasaMskRtividhi yntraalyaadisthle| kArya karmakarAH zrameNa mahatA kurvanti raatrindivm| teSAM syAt svakuTumbapoSaNamalaM tAvadbhuti dApayanAtyantAkramaNaM zramAdhikatayA rakSyAstathA te'khilaaH|| majUranI sevA. bhAvArtha...je majUre mIla-jana jevA kArakhAnAmAM zarIranI paNa darakAra na karatAM rAta divasa jIvane jokhame paNa ghaNA parizrama laI kAma bajAve che, temanA pitAnA kuTuMbanuM barAbara poSaNa thAya teTalI rojI na maLatI hoya to temane apAvavI joIe ane hada uparAMta zarIrane dhakako lAge teTalo zrama karavo paDato hoya to tenAthI paNa temanuM rakSaNa karavuM joIe. (83) vivecana--hiMdustAnamAM yaMtrakaLAno vizeSa pracAra thatAM majUrono pravAha gAmaDAMomAMthI nIkaLIne zaheranAM kArakhAnA tarapha AkarSavA lAgyo che. AjanA majUro pahelAM gAmaDAMnA kheDUto ane khetaramAM kAma karanArA majUre hatA, ane tyAM teo sakhta majUrI karatA, paranuM te majUrI ecchika hatI ane khullI havA tathA ajavALAmAM temane kAma karavAnuM hatuM. ethI temanAM zarIra ane mana taMdurasta rahetAM.. Aje kArakhAnAmAM kAma karArA majUronAM jIvana paravaza tathA yaMtravat banI javA pAmyAM che. * teone re dasa kalAka kArakhAnAMmAM goMdhAI rahevuM paDe che. ' kArakhAnAMomAM moTe bhAge chUTathI haravA-pharavAnI saMkaDAza heya che ane Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 khetarenAM havA ajavALAnA pramANamAM tyAMnAM havA ajavALAM ochAM tathA gaMdAM hoya che. teone svecchA pramANe nahi paraMtu niyama pramANe kAma karavuM paDe che ane je niyamamAM rahevAmAM na Ave te teonA vetanamAM ghaTADe thatuM hovAthI, keTalIka vAra mana tathA zarIranI uparavaTa thaIne temane kArakhAnAmAM gaMdhAI rahevuM paDe che. AvA saMyogomAM kAma karanArAone zArIrika hAni bahu ochI thAya teTalA mATe sarakAre kAyadA vaDe keTalAka niyama karyA che, jevA ke amuka kalAkathI vadhAre vakhata majUro pAsethI kAma levuM nahi, amuka vayathI nAnI vayanA chokarAone kArakhAnAmAM rAkhavA nahi, amuka vakhatane aMtare temane ArAma Apavo, amuka divasene aMtare temane rajA ApavI. havA-ajavALAne mATe kArakhAnAmAM amuka prakAranI goThavaNe rAkhavI vagere. paraMtu jyAre jIvanamAM svAbhAvikatA maTIne kRtrimatA dAkhala thAya che, jyAre svaicchika majUrIne sthAne yaMtravata niyamita majUrI karavI paDe che, jyAre saMkaDAzamAM zarIrane pUruM haravApharavAnuM sthAna maLatuM nathI, jyAre dhUmADAthI ane yaMtronA ghasArAthI dUSita thatI havAmAM lAMbA vakhata sudhI rahevAnuM prApta thAya che, tyAre aneka zArIrika ane mAnasika saMkaTomAM manuSya AvI paDe che. AjakAla gAmaDAMnAM khetaramAM kAma karanAra kheDUto ane temanA majUro karatAM kArakhAnAMonA majUra zArIrika saMpattimAM nabaLA jovAmAM Ave che, temanAM bALako phikakA ane kuTuMba nisteja jaNAya che, kauTuMbika jIvana azAnta jovAmAM Ave che, te badhuM durbhAgya kArakhAnAMonI yaMtravatajiMdagImAMthI ja majUrAnI sAme AvIne UbhuM rahe che. jamAne yaMtrono cAle che, tethI yaMtranAM kArakhAnAM vinA manuSyone cAle tema jaNAtuM nathI eTale kArakhAnAM te rAkhavAM ja paDaze paraMtu kArakhAnAMomAM kAma karatA majUronAM jIvana sArAM rahe te mATe yatna karavo, temane pUrepUrI rojI maLe tema karavuM, temanAM zarIrane ghasAre e che paDe tevI vyavasthA karavI, temane temanA hakko kArakhAnAonA mAlIko pAsethI maLe te mATe laData karavI e badhAM sevAdhamaonAM kartavya thaI paDyAM che. IglAMDa ane amerikA jevA dezo ke jyAM saMkhyAbaMdha kArakhAnAo AvelAM Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 che, tyAM te kevaLa majUronI ja sevA mATe meTAM maDaLeA sthapAyAM che, majUra vargonA pratinidhione rAjakAya mAM meATA hissA maLe che ane evAM maMDaLeA dvArA majUrA potAnI phariyAdA dUra karI potAnA hakko tathA nyAya meLavI zake che. hiMdustAnamAM paNa saMkhyAbaMdha kArakhAnAM sthapAyAM hAvAthI ane mArA paradezAnA majUrA karatAM pramANamAM ochAM kaiyavAyalA hAvAthI majUrAnI sevAM karanArA maDaLAnI meATA pramANamAM jarUra che. (83) [pUrve` kahevAmAM AvyuM che ke majUronAM jIvana svAbhAvika maTIne kRtrima banyAM che ane e kRtrimatAne lIdhe temanAmAM aneka debee paNa praveza karyo che. AvA doSanA nivAraNa arthe majUrIne sartananuM zikSaNa ApavAnI have AvazyatA darzAvavAmAM Ave che.] meharasa,ttanazikSaLamU |84 // te karmakarA nivRttisamaye saptAhasaptAha / vyAkhyAnena ca zikSayA budhavarairyodhyAstathA bodha kaiH / / kuryurnaiva paraspareNa kalahaM naivApi sArddha para oh MtAdivyasanaM vyayaM ca viphalaM pAnaM surAyAstathA // majUrAne sananuM zikSaNa, bhAvA--A majUrAne aThavADiye aThavADiye jyAre nivRttine samaya maLe tyAre vidvAna upadezakAe vyAkhyAna ApIne ke zikSaNa ApIne evI rIte temane keLavavA joie ke teo paraspara ke bIjA kAinI sAthe kalaha--tAphAna na kare, bhugAra Adi vyasana na seve ane madirApAna karI niSphaLa kharcathI uDAu na bane. (84) vivecana--manuSyanA jIvananI kRtrimatAnI sAthe tenAmAM aneka dASA paNa Ave che. majUrInA saMbaMdhamAM kRtrimatAnI eTalI vizeSatA hAya che ke temAM bhaNatara AkhuM ya che, jJAna ochuM hAya che, satsaMganA prabhAva temanA para A paDayo hAya che, svArthI dhama gurUA ane vyasanIenA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAgamamAM teo vizeSa Ave che ane tene pariNAme temanA jIvanamAM aneka de dAkhala thAya che. kArakhAnAnI sakhata majUrI, kauTuMbika jIvanane asaMtoSa, halakA saMskAra vagere kAraNethI madyapAnAdi vaDe kRtrima AnaMda levAnI Teva temanAmAM dAkhala thatAM vAra lAgatI nathI. eka gAmaDAne kheDUta ke je zaheramAM AvIne mIla, jIna ke kArakhAnAno majUra banyA hoya che, te ceDA vakhatamAM ja vyasanI tathA durAcArI bane che. AvA ajJAna, abhaNa ane saraLa svabhAvanA manuSyone kRtrima jIvananA doSomAM phasAtA bacAvavA mATe temane upadeza ke zikSaNa ApIne saMskArI banAvavAnI jarUra che. majUrone sAmAnya zikSaNa ApavA mATe keTaleka sthaLe evA samAje rAtrizALAo kADhe che, keTaleka sthaLe bhaNelA majUrone mATe lAyabrerI sthApavAmAM AvI hoya che ke jethI rajAnA ke nivRttinA divaso majUre jugAra ramavAmAM ke dArU pIne dhIMgAmastImAM na gALatAM sArAM pustaka kivA vartamAnapatro vAMcavAmAM pasAra kare. AvA yatnothI keTalAka majUranAM jIvana sudharI gayAnAM dRSTAMta paNa maLI zake che, mATe majUromAM saMskArI jIvana gALavAnI IcchA utpanna karavI e sevAdharmIonI pharaja che ane te kArya zikSaNa tathA upadeza vaDe ja pAra paDI zake che. zrI. kAlelakara satya ja kahe che ke - "majUra vargamAM saMskArI jIvana gALavAnI mahattvAkAMkSA je divase pedA thaze, te ja divase teo badhI jAtanI keLavaNuM hastagata karI zakaze, eTaluM ja nahi paNa eka ja jamAnAnI aMdara pitAno savAla pitAnA ja hAthamAM levA jeTalI hoziyArI emanAmAM AvI jaze." paraMtu majUrone saMskArI banAvavAno prazna pUratA jorathI upADI levAmAM Avyo nathI. sevAdharmIonI e nyUnatA che, tene ja pariNAme Aje samAjane e vibhAga patita thato jato anubhavAya che. (84). Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 dvAdaza pariccheda. sevAdhama : vidhavAonI sevA. [A saMsAranI vidhavA e paNa jagatmAM eka du:khI manuSyaprANI lekhAya che ane tethI tenI sevA bajAvavAnuM kathana A paricchedamAM 'thakAra kare che. ] vidhavAsevA 586 // yasakospi na vidyate nijakule poSyo'thavA poSakastAdRzyo vidhavAzrame hi vidhavA arhanti saMrakSaNam // karttavyaM vidhavocitaM ca saralAM nirvAhayogyAM kalAM / sevAM dhArmikatattvabodhasahitAM tatrA'rthataH zikSayet // vidhavAenI sevA. bhAvA je vidhavAonA potAnA kuTuMbamAM koi poSaNa karavA yogya nathI tema kAi poSaka paNa nathI arthAt jene saMtati nathI. tema vaDIla paNa nathI, tevI vidhavAe vidhavAzramamAM surakSita thavI beie. A AzramamAM vidhavAonu ucita kavya, ghara beThAM temane nirvAha thAya tevI saraLa kaLA, dhArmika tattvajJAnanA zikSaNanI sAthe sevAdharma paNa temane zikhavavA joI e. ( 85) vivecana--A saMsAramAM vaidhavya e eka mATI AttarUpa lekhAya che, ane khAsa karIne jyAre eka strI upara vaidhavya tenI yuvAvasthAmAM hallA kare che, tyAre to tenI Apattine pAra jaraheto nathI. e ja vaidhavyane kAraNe ghaNI strIe potAnA strItvathI kaMTALe che alake strItvanI nidA kare che. vastutaH saMsAramAM jeTalI mahattA purUSanI che teTalI ja mahattA gata: voSo yathA yAttathA| = Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 strInI che. purUSanuM vaidhuya purUSane hamezAM kaSTadAtA thatuM nathI. purUSa anya strI sAthe lagna karI zake che, parantu ucca varNonI vidhavAe khIjo pati karI zakatI nathI eTale tene maraNusudhI vaidhavya pALavuM paDe che. upalaka dRSTithI jotAM purUSanA vaiya tathA strInA vaidhavyanA AvA niyameAmAM samAjanA pakSapAta thaelA dekhAya che, parantu strI saMtatinA khaLa-vIya-guNAdine gamAM poSanArUM bhAjana che ane e bhAjananI pavitratA upara saMtatinA ucca guNAdine meTa AdhAra rahelA che, eTale strIne pavitra sayamI ane pativratA rahevAnuM sUcana pUrvAcAryoe kareluM che. alabatta, samAja bahurUpI rAkSasa jevA hAya che, eTale strInA strItvanI uccatA TakAvavAne je sayamAdinA niyameA karAelA che te niyamAnuM strIe pAse pAlana karAvavAmAM khulma paNa calAvavAmAM AvelA che ane keTalAka te! julmI niyame ja vidhavAe mATa ghaDAi gayA che, eTale e pharajIyAta niyameAthI strIe ghaNI vAra trAsI jaine aneka prakAranA anatha karI zrIvRddhi: yAvadA e uktinuM bhAna karAvI rahI che; parantu maraNasudhI vaidhavya pALavAnA niyama racavAmAM pUrvAcAryoe bhAvI bharatasaMtAneAnA ucca guNAdanA ja eka hetu dharAvyA hatA e viSe zaMkA nathI. te sAthe eTaluM paNa kahevuM joie ke pUrvAcAryoMe jevA niyame strIo mATe karelA che tevAja niyame! purUSo mATe paNa karyAM che; parantu purUSa e samAjane cakravartI che ane sAmAjika niyameAnuM pAlana karavAnA adhikAra teNe vizeSa hAtha karyo che, eTale potAnA vanA patana pratye teNe AMkhamIcAmaNAM karIne strIvarga pAse tene mATenA sAmAjika niyame paLAvavAmAM sakhtAIthI kAma lIdhuM che. A ja kAraNe keTaleka sthaLe vidhavAo upara julma gujaratA jovAmAM Ave che ane graMthakArane vidhavAonI sevA bajAvavAnA saMbaMdhamAM khAsa prakaraNa lakhavuM paDayuM che tenuM kAraNa paNa samAjamAM vidhavAenI thai paDelI dInahIna avasthA che. strIjAti pratye Adarabuddhi rAkhavAnAM je kathanA zAstrIya graMthAmAM karavAmAM AvelAM che te kathanAne Aje kAI na gaNakAratuM nathI! A kAraNe satatihIna vidhavAenI dazA samAjamAM atyaMta du:khapUrNa che, ane khALa Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 saMtativALI vidhavAo paNa samAjamAM sAmAnya rIte duHkha bhAgavatI hAya che. vidhavAo pratyenA peAtAnA dharmAMnuM jJAna samAjamAM thADA ja dharmabhArUone hAya che tethI meATA bhAganI vidhavAe asaMtuSTa avasthAmAM ja potAnA AyuSyane kALa gALe che. parantu je vidhavAe saMtatirahita hAya che ane jenuM poSaNa karanAra paNa kAi heAtuM nathI tenuM zuM ? tevI strI pitRgRhe rahIne kALa ni`mana kare ane tenA pitA tene pASaka ane, parantu evI jogavAI paNa na heAya tevI aneka vidhavAe samAjamAM hoya che. AvI strIone mATe graMthakAra vidhavAzramanI saMsthAnI AvazyakatA tAve che. vidhavAzramamAM vidhavAene temanAM kabyakarmInuM zikSaNa ApavuM joI e. bharata, guthaNu, sIvaNa, Alekhana jevI saraLa kaLAenuM zikSaNa paNa jo temane tyAM ApavAmAM Ave te te temane mATe upakAraka thaI paDe, kAraNake e kaLAene Azraya laIne teo potAnA nirvAha calAvI zake. keTalIka vAra AvI anAzrita strIe! udanimitte aneka prakAranAM duSTa karmo karavA tarapha prerAya che athavAtA tenA vidhavAdharma te na chAje tevI nAkarI-cAkarI karavAnI tene pharaja paDe che. jo upara jaNAvyuM tevAM vidhavAzrame kADhavAmAM Ave, tyAM upara jaNAvyuM tevI kaLAonuM zikSaNa, te uparAMta dhArmi`ka zikSaNa, sevAdharmanuM zikSaNa ityAdi vidhavAone ApavAne prabaMdha karavAmAM Ave te vidhavAenI e eka ucca prakAranI sevA che. ApaNA dezamAM kevaLa vidhavAzrameAnI saMkhyA nAnI che, parantu vanitAvizrAma, sevAsadana, anAthAzrama, azakatAzrama ItyAdi saMsthA che ane temAM mATe bhAge vidhavAe ja Azraya laI rahI heAya che. hajI vidhavAzrameAnI moTI saMkhyAnI dezane jarUra che. (85) [je vidhavA saMtativALI ane nirAdhAra hAya che, temane pratyenA samAjano dharma kevA che? graMthakAra nicenA mlAkamAM te darzAvI Ape che.] viSayADaDajhovidhAiva: 1865 putrAdipratibandhato nijagRhaM tyaktuM na santi kSamAyA dainyAnnijasantaterapi gRhe kartuM na rakSAmalam // Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 tAsAM ko'pi kule bhavedyadi dhanI tena vyvsthaapytaaN| nocenmaNDalasajjanaHsamucitaHkAryaH prabandhaHsvayam // vidhavAonI AjIvikAne prabaMdha. bhAvArtha-je vidhavAone potAnI saMtatino pratibaMdha hoya te ghara chaDI AzramamAM jaI zake nahi ane gharamAM paNa garIbAIne lIdhe potAnI saMtatinuM barAbara pioSaNa karI zake nahi, tevI vidhavAonA kuTuMbIomAM je koI dhanavAna hoya to teNe potAnA kulanI vidhavAonA rakSaNa mATe vyavasthA karavI joIe. tevo koI na hoya to samAja ke maMDaLanA sabhyoe temane mATe ucita prabaMdha karavo joIe. (86). * vivecana-AjakAla to saMtati vinAnI vidhavAone udarapoSaNane arthe gharanI bahAra majUrI karavA javuM paDe che ane temanA jIvanano ucca Adarza nAza pAme che; paraMtu strI jAtine gharaAMgaNe ja udaranirvAhanuM sAdhana zodhavuM e ja tenI sthitine mATe hitakAraka che. pativrata dharmo saMbaMdhI AvI ucca bhAvanA pAzcAtya dezonI strIomAM nahi hovAthI e dezanI strIo to bALakone laIne athavAto bALakone "narsarI " mAM mUkIne mIlo ke kArakhAnAMomAM majUrI karavAmAM saMkocatI nathI, paraMtu evuM jIvana Arya strIo ISTa lekhatI nathI tema ja vidvAna evA jIvananI bhalAmaNa karatA nathI. paradezamAM ane hiMdustAnamAM paNa je strIo mIla ke kArakhAnAMomAM udaranirvAhAthe majUrI karavA jAya che, te strIonI nItinuM tathA temanA dharmanuM pAlana thatuM nathI athavA to temanA nItidharma bhayamAM AvI paDyA vinA rahetA nathI. A kAraNathI ja mahAtmA gAMdhIjI strIvargane mATe to khAsa karIne sUtara kAMtavA jevA gRha-udyoganI bhalAmaNa kare che ane strIone kArakhAnAMomAM mokalavI ke javA devI tene samAjanuM moTuM pApa lekhe che. saMtatine kAraNe vidhavAo kArakhAnAMomAM majUrI karavAnI ja jAya, eTaluM ja nahi paraMtu teo vidhavAzramomAM paNa na jaI zake e paNa banavAjoga che. AvI strIone gRhodyoga na AvaDe kiMvA gRhodyoga Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 karavAne samaya na meLavI zake, te tevI strIone mATe nirvAhanI vyavasthA tenA patinA kuTuMbIoe-pitarAIoe karavI joIe ane evI jogavAI paNa na hoya to evI vidhavAone nirvAhabhAra samAje upADI levo joIe; paraMtu vidhavAone nirAzrita rahevA devI na joIe. A to kevaLa svAbhAvika niyama che, chatAM graMthakArane te mATe khAsa sUcana zA mATe karavuM paDayuM ? te sUcananuM kAraNa e che ke samAja Aje vidhavAo pratyeno sAce dharma bhUlate jAya che. pitarAIo ane kuTuMbIone vizALa samudAya dharAvanArI vidhavAo paNa piSakane abhAve kArakhAnAMomAM majUrI karavA jAya che, kiMvA piSaNane arthe halakAM kAryo kare che, tenuM kAraNa vidhavAonAM vaDIlo kahevAtAM kuTuMbIonI vidhavAo pratyenI upekSAvRtti ja che. dRSTAMta-eka brAhmaNaputrI 18 varSanI vaye vidhavA thaI, te samaye tene mAtra be varSanI vayanI eka bALakI hatI. tene sAsu-sasare ke bIjuM koI hatuM nahi eTale tene bhAra, tenA patinA kAkA upara paDyo. thoDA divasa te teNe kAkAjIne ghera kADyA. vaidhavya dharmanA pAlananI kriyA jevI ke kezavapana, nIrasa AhAra, bhUmizayAdi te yathArtha karatI hatI. chatAM dhIme dhIme te kAkAjInA gharamAM aLakhAmaNuM thavA lAgI. pachI te pitRgRhe gaI bhAI ane bhojAIe tene be varSa potAne tyAM rAkhI, paraMtu pachI tene jaNAyuM ke pite bhAI-bhojAIne bojArUpa thatI hatI. te pitAnA kAkAjIne ghera pAchI pharI. grAmya saMskAromAM ucharelI hoIne te rAMdhavuM-daLavuM-khAMDavuM ne majurI karavI e sivAya bIje kaze gRhadyoga jANatI na hatI. te evuM kAma karIne kAkAne tyAM rahevA lAgI parantu gharanAM mANasonI itarAjIthI te tyAM TakI zakI nahi. pitAne ghera te jUdI rahI ane je kAMI thoDuM-ghaNuM ghareNuM hatuM te vecIne temAMthI potAno nirvAha karavA lAgI. evAmAM tene eka vaNaka kuTuMbamAM rAMdhavAnI nokarI maLI, ane nokarIthI te sukhI thaI. khAvA pIvA ane vastro mATenI tenI ciMtA TaLI gaI ane varSe dahADe pacAseka rUpiyA te bacAvavA lAgI. paraMtu tyAM tene zire bIjo bhaya AvI paDyo. eka rAtre e vaNikanA yuvAna putre te bALA upara Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 baLAtkAra gujAryoM ane khIje ja divase te tyAMnI neAkarI cheADIne peAtAne ghera AvI. peAtA upara gujarelI Aphata kAne kahIne nakAmI phajetI karavAmAM teNe kAMI sAra joyeA nahi, parantu e AphatanuM phaLa najIka dekhAvA lAgyuM. te garbhavatI thaI ane muMjhAvA lAgI. garbhapAta karavAnA vicAra tene sanmyA parantu e pApa kevI rIte thAya te te jANatI nahi hovAthI pApa karatAM khacI. te eka rAtre gupta rIte nIkaLIne amadAvAdanA anAthAzramamAM paheAMcI ane tyAM rahI teNe eka putrIne janma ApyA. tyAMthI nIkaLIne have kyAM javuM tene tene vicAra thayeA. sasarAnA gAmamAM jaine te mhAM tAvI zake tema naheAtuM eTale potAnA bhAi pAse gaI; parantu apakIrtinA bhayathI bhAie turata tene kADhI melI ane tene pacIsa rUpiyA khAnagI rIte ApIne kahyuM ke tuM khIje game tyAM jA paNa mAre ghera huM nahi rAkhu! te pAchI amadAvAdamAM AvIne rahI, teneA bhAI tene mahine pAMca rUpiyA meAkalatA, paraMtu ekAda varSa pachI tenI Arthika sthiti bagaDatAM teNe te mekalavAnuM adha karyuM. tyArapachI teNe rasAInI nAkarIe bahu sthaLe karI, parantu badhe sthaLe tenI pavitratA upara ja hallA thatA rahyo, eTale pachI e jIvanathI kaMTALIne te eka juvAnanA upavastra-upapatnI tarIke rahI peTa bharavA lAgI ! samAja ! pApI jIvanane mATe zuM tuM javAbadAra nathI ? (86) A [vidhavA mATenA niyameA tathA maryAdA kevAM ane keTalA pramANamAM rahevAM oie te have darzAvavAmAM Ave che.] vidhavAnAM niyamana maryAdA / 87 // svAtantryAnna bhaveyuruddhatatarA nAcArahInA yathA / tAvannesRjanaizca tanniyamanaM kArye yadAvazyakam / yAH satyo vidhavAH svabhAvasaralAH svIyairjanairnirdayaiH pIDayante kila pIDanAtsapadi tA mocyAH svayaMsevakaiH // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 vidhavAo paranA aMkuzanI maryAdA bhAvArtha-vidhavAo ekadama svataMtra banI uddhata-svachaMdI na thAya temaja AcArahIna na banI jAya teTalA mATe te te kuTuMbanA nAyakae ke samAjanA nAyakoe jarUra jeTaluM dabANa tenA upara rAkhavuM joIe, ne vidhavAo svabhAve sarala ane pavitra hoya ke jethI potAnI meLe sadAcAraparAyaNa rahI zake tene keTalAeka nirdaya kuTuMbI jano rakSaNanA bahAnA heThaLa ayogya dabANa karI pIDA upajAve, to sevAnA umedavAroe tevI pavitra vidhavAone ayogya dabANanA julamamAMthI choDAvavI joIe. (87) vivecana-mAnava dharmazAstramAM strIne svAtaMtrya na ApavA viSe ema kahevAmAM AvyuM che ke bAlye piturvaze tiSThetpANigrAhasya yauvane / putrANAM bhartari prete na bhajetstrI svataMtratAm // arthAta-strIe bALapaNamAM mAtApitAne, yuvAvasthAmAM patine ane pati maraNa pAme to putrone vaza rahevuM, paNa kyAreya svataMtrapaNe rahevuM nahi. paraMtu AvAM kathanono purUSa samAje bahu geralAbha lIdho hoya evuM AjakAla samAjamAM vidhavA strIonI sthiti jotAM mAluma paDe che. svabhAvathI strI jAti purUSajAti karatAM tanabaLamAM tathA manabaLamAM utaratI hoya che, tethI teo svataMtrapaNe rahe to kapaTI janothI bhoLavAIne bhraSTa thAya evo bhaya rahe che, te kAraNe strIone koI paNa avasthAmAM svataMtra na rahevA devAnuM kathana karavAmAM AvyuM hoya e samajI zakAya tevuM che, paraMtu A kathananI ethe rahIne strIone atyaMta dAbamAM rAkhI temane pazuvata jIvana gALanArI banAvI mUkavI te kaI rIte ISTa nathI. A kAraNathI graMthakAra vidhavAonA svAtaMtrya viSayamAMe niyamana-maryAdA sUcave che kevidhavAo uddhata na bane eTalo dAba temanI upara kuTuMbanAyakoe rAkha, paraMtu pavitra ane sadAcArI vidhavAone geravAjabI rIte kuTuMbI jano paDe che te to kevaLa anucita che balake te eka prakAranuM hiMsaka kArya che. AvI atyaMta pIDA ane atyAcArane vaza thaelI vidhavAo, nAsI gayAnA tathA teoe AtmaghAta karavAnA dAkhalA paNa samAjamAM banyA kare che. rakSaNanA bahAnA heThaLa pazunI peThe sAMkaLe bAMdhavA jeTalI sakhtAI keTalIka vidhavAo Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 pratye gujaratI joIne ja A kathana karavAmAM AvyuM jaNAya che. je vakhate manue "manusmRti" mAM samAjanA niyamo lakhyA tyAre samAjano purUSa varga svadharmane sArI peThe samajanAre haze eTale teNe A niyamana-maryAdA ApI jaNAI nathI, paraMtu tenI jarUra jaNAtAM te maryAdA atra darzAvavAmAM AvI che ane Adhunika samayanI te AvazyakatA che. AvI vidhavAone tevAM kuTuMbomAMthI choDAvIne surakSita sthAne rAkhavI te kasAIvADethI gAya choDAvavA barAbara che evuM kahevAya che ane e dharma sevAdharmI svayaMsevakone bajAvavA graMthakAra sUcana kare che. (87) cheivaTe graMthakAra vidhavAzrama sthApavAnA dharma pratye dhanavAnonuM dhyAna dore che]. vidhavA''zramasthApanA / 88 // nAryo yatra ca zikSikAHsupaThitAH santi vyvsthaapikaa| stA evaM pravizanti naiva puruSA ekAkino yatra vaa|| tAdRkSo vidhavAzramo dhanivaraiH sevAprakRSTAzayairekaikaH pratipattane samucite vA sthApanIyaH sthle|| vidhavAzramanI sthApanA. - bhAvArtha tathA vivecana-sevAnA utkRSTa AzayavALA zrImaMtoe dareka zaheramAM ke bIje ucita sthaLe ekeka evo vidhavAzrama sthApavA joIe ke jenI aMdara bhaNelI strIo zikSaka tarIke kAma karatI hoya ane vyavasthA karanAra paNa mukhyatve strIo ja hoya. ekalA purUSono te temAM praveza paNa na hoya. vidhavAzramanI vipulatA nahi hovAne kAraNe jeTalI vidhavAone AzramamAM sthAna maLavuM joIe te maLI zakatuM nathI. A kAraNathI vidhavAzramonI sthApanA dhanika purUSoe karavI Avazyaka che. AvAM AzramonI vyavasthA bahudhA sevAdharmiNI strIone hastaka mUkavAmAM AvavI joIe ane jo evI strIo zikSakanA, vyavasthAnA, gRhadyoganI keLavaNI mATenA kArya mATe na maLe te purUSonI sevAno lAbha levAmAM bhale Ave, paraMtu puruSA azcinaH arthAta-evA kAryamAM ekalA purUSone to yojavAmAM na ja Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 AvavA joIe, kAraNake tethI koI vAra aniSTa prasaMge upasthita thavAne bhaya 29 che. (88) trayodaza pariccheda. sevAdharma: vRddha jananI sevA. [have vRddha strI purUnI sevAnuM prakaraNa prAraMbhAya che.] vRddhasevA / 89 / 90 // yeSAmasti gRhe na ko'pi taruNaH putraprapautrAdiko / na syAt putravadhUna cApi duhitA naivApi kauTumbikaH // te vRddhAH puruSAH striyazca karuNAdRSTayA vilokyA yatasteSAM cittamanAzritaM tvaharaho duHkhena dagdhaM bhavet // kecidyaSTivazAH sudRSTivikalAH kecicca khttaavshaaH| kecijarjaritA jarApraharaNe rogA'riNA mrditaaH|| sarve te sukhakAminaH sukRtinAM sAhAyyamicchanti vai / deyaM tajjaratAM dayAhRdayaiH sevArthibhiH sjjnaiH|| vRddhAnI sevA bhAvArthaje vRddhonA gharamAM koI paNa tarUNa putra ke prapautra na hoya temaja dIkarAnI vahu ke pitAnI dIkarI paNa na hoya, kuTuMbamAM paNa koI sevA karanAra na hoya, tevA vRddha purUSa ke strIo karUNAdaSTie jovAyogya Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che kemake te bApaDA nirAdhAra hovAthI temanuM citta rAta divasa duHkhathI baLatuM hoya che tethI temane AzvAsananI ane sahAyanI puratI jarUra che. keTalAeka vRddha jano bicArA lAkaDInA TekA vinA jarA paNa cAlI zakatA nathI, keTalAeka AMkhe akhama banI gayA hoya che to keTalAeka vaLI khATalAne ja vaza thaI gayelA dekhAya che. keTalAeka jarAnA prahArathI jarjarita thayelA jaNAya che to keTalAeka vaLI roga rUpa zatruthI pIDAtA jovAmAM Ave che. A badhAne IcchA sukhanI hoya che tethI AvI durdazAmAM teo puNyazALI jIvonI sahAya vAMche che; mATe dayALu sevAnA umedavAra sajjanoe vRddha strI purUSone tana manathI joItI sahAya ApavI. (89-90) vivecana-subhASitakAre vRddhAvasthAne bAlyAvasthA rUpe varNavatAM kahyuM che ke vadanaM dazanavihInaM vAco na parisphuTA gatA zaktiH / avyaktendriyazaktiH punarapi bAlyaM kRtaM jarayA // arthAta-mahoM dAMta vinAnuM bane che, vAcA phuTa thatI nathI, zakti, jatI rahe che, IyinI zakti kSINa bane che; e rIte vRddhAvasthAthI bIjuM bALapaNa Ave che. A pramANe vRddhAvasthAmAM manuSyanI badhI zaktio bAlyatAne pAme che kharI, paraMtu jyAre bALaka upara kuTuMbI janonI dayA -mAyA hoya che, tyAre vRddha bALaka upara kuTuMbI jano kaMTALo tathA tiraskAranI dRSTithI jotA thAya che! Ama banavAnuM kAraNa zuM ? bALaka upara mAtA-pitA AzAnI dRSTithI jotAM hovAthI tenI pratye temanuM mamatva skare che ane vRddha vaDIla upara juvAna putra ke putravadhUo AzAturatA rAkhI zakatAM nathI, eTale pachI tenA tvarita mRtyunI rAha joIne bojAthI mukata thavAnI ja teo rAha joI rahyAM hoya che ! A ja kAraNathI kahyuM che kevaakyN nAdriyate ca bAndhajanairbhAryA na zuzrUSate / hA kaSTaM puruSasya jIrNavayasaH putro'pyamitrAyate / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 arthAt--vRddha purUSanAM vAkayAne tenA AMdhavA sAMbhaLatA nathI, strI tenI sevA karatI nathI ane putra paNa amitra zatru rUpa banI jAya che. vRddha purUSanuM e kAMI nAnu sunuMkaSTa che? jyAre kuTuMbIjanothI bharapUra gRheAmAM paNa vRddhonI AvI dazA thAya che, tyAre je vRddho strI, putra, pautrAdithI hIna hAya kiMvA jenA gRhamAM sevA cAkarI karavA mATe kAI paNa manuSya na heAya tevA zrRhonI dudarzone pAra ja ze! rahe ? vRddhAvasthA e eka dehanA roga che. duLa jIvanazakti upara jarA vahele hallA kare che ane sakhaLa jIvanazakti upara meADe! hallA kare che. Aja kAraNathI keTalAka 50-60 varSanI vaye sazakta ane keTalAka kevaLa azakta hoya che. kAi cAlI zakatA nathI, kAi sAMbhaLI zakatA nathI, kAI dekhI zakatA nathI teA kAI khATalAvaza rahe che. temAM vaLI jo kAi tIvra hRda ubharAya, teA teenI sthiti bahu dayAjanaka thai paDe che. A kAraNathI jevI sevA du:khI-dardIonI ke ageApAMgahIna anAtha azaktAnI khajAvavA mATe yeAjanA karavAmAM Ave tevI ja sevA vRddhonI paNa bajAvavAnI yeAjanA karavAmAM AvavI jeie. ghaNA durbhAgI vRddo AptajanahIna hAine duHkhamAM sevA-zuzrUSA vinA bichAnAmAM maraNazaraNa thaelA mAlUma paDe che. A sthiti atyaMta yAjanaka che. mAMdAM ane khADAM DhAra mATe pazuzALAe ke pAMjarApoLa nibhAvanArA dayALu jatAe AvAM kheDAM manuSyAnI sauthI pahelAM khakhkhara levI e ja ghaTArata che. (89-90) [nIcenA e zleAkAmAM vRddhonA tanamananI sevA karavAnA prakAre darzAvavAmAM AvyA che. vRddhasevAprahAra: / 63 // sthAtavyaM subhagairnivRttisamaye teSAM samIpe sadA / praSTavyaM kuzalAdikaM suvacanairdAtavyamA zvAsanam // zayyAdezva nirIkSaNaM niyamato vastravyavasthApanaM / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 vAcyaM dhArmikapustakaMrasayutaM zArthameSAM purH|| vRddhAnAmAnukUlyasampAdanam / 92 // cintaiSAM yadi bhAti kA'pi hRdaye yuktyA drutaM tAM haredrogaH ko'pi bhavettadA tu bhiSajAM yogyauSadhaM yojyet|| vaiSamyaM prakRtau bhaved yadi tadA sadbodhavijJApanaiH / krodhadveSaviSAdalobhaharaNAta sAmyaM ca sampAdayet / / kevI rIte vRddhasevA karavI? bhAvAtha-nirAdhAra ane pIDita vRddhAnI pAse bhAgyazALI sajajanoe nivRttine vakhate besavuM joIe, temane mIThAM vacanothI khemakuzaLanA samAcAra pUchavA, duHkhamAM dilAso Apa, temanA khATalA pathArI vagerenuM nirIkSaNa karavuM, vastro AghApAchAM thaI gayAM hoya to barAbara niyamasara rAkhavAM, temane samajAya ane rasa paDe tevAM dharmanAM pustako aihika ane pAralaukika zAntine mATe temanI AgaLa vAMcavAM. (91) vRddhonI anukULatA sAcavavI, vRddhonA manamAM koI paNa jAtanI ciMtA rahetI hoya te te jANI laI koI paNa yuktithI jaldI dUra karavI, je temanA zarIramAM kaI ne kaI rega rahyA karato hoya te sArA vaidyanI mAtagya davAne baMdobasta kare, je prakRtimAM koI paNa viSamatA upajI hoya te sadubodha ane samajAvaTathI temane samajAvI karI krodha dveSa kheda lebha vagere deSane harAvI prakRtinuM sAmya-samatolapaNuM sthApavuM joIe. (92) vivecana -deha ane mananA duHkhathI AvRtta thaelA nirAdhAra vRddhonI sevAne hetu temane samatApUrvaka maravA devAne che arthAta temanuM samAdhimaraNa thAya eTalo ja che. A hetu siddha karavAne je prakAranI nyUnatAthI vRddhI kaSTa bhogavatA hoya te prakAranI temanI nyUnatA dUra karavAnI Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 AvazyakatA rahe che. A vakhate temane AzvAsananI pUrI jarUra hoya che. pitAnI sevAcAkarI mATe koI Apta janonI upasthiti nahi hovAthI temanA tana karatAM vadhAre kaSTa to temanA manane bhogavavuM paDe che, tethI temane AptajanonI khAmI vRddhAvasthAmAM na jaNAya tema karavuM Avazyaka che. prasaMgopAta temanI pAse jaI temanA kuzaLavartamAna pUchavA, temane mRdutApUrvaka AzvAsana ApavuM, temane davA-bArAka--zA vagerenI nyUnatA hoya ke avyavasthA hoya to te dUra karavI, vastro melAM hoya ke na hoya to te dhoIsudhArI lAvI ApavAM, temanI kAMI mAnasika ciMtA hoya to te yuktipUrvaka dUra karavI, dardanI pIDA hoya to auSadhopacAranI vyavasthA karavI, avasthA tathA dardane kAraNe svabhAvamAM kAMI vikRti utpanna thaI hoya to upadeza vaDe punaH samatA ANavA yatna kare, vagere kAmo dvArA azakta ane rogI vRddhonI sevA uttama prakAre bajAvI zakAya che. keTalIka vAra koI vRddho koI prabaLa sAMsArika vAsanAothI baMdhAI rahe che ane atyaMta mana kaSTamAM kALa vahana kare che. AvA mAnasika upadravane kAraNe tenuM samAdhimaraNa thatuM nathI paraMtu AtaM-rodra dhyAnamAM tenA jIvananA divaso laMbAya che ane te atyaMta kaSTa velyA kare che. e vakhate je tenI vAsanA jANI laIne tene sAco saMtoSa upajAvavAmAM Ave to te zAnta citte maraNa pAme che, paraMtu tema na banavA pAmyuM hoya to te azAnitamAM ja maraNa pAme che ane durgatine upAjI adhika bhavabhramaNa kare che. manuSyanuM mRtyu sudhAravuM tenA jevI anya koI kalyANakArI sevA nathI, ane mRtyu sudhAravA mATe vRddhone dardIone AzvAsana ApavuM kiMvA temanI ciMtAonAM kAraNone nAbuda karavAM e parama puNyanuM kArya che. jeo zAMta citte, saMtoSapUrvaka, vAsanArahitapaNe maraNa pAme che temane maraNa duHkharUpa lAgatuM nathI, paraMtu maraNa samaye harSanI Urmi Ave che. zrI. ratnakaraMDa zrAvakAcAra graMthamAM kahyuM che ke - nI hevA i nUtanaM gAyate : . sa mRtyuH kiM na modAya satAM sAtotyitiryathA // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 arthAta-mRtyunA pratApathI chaNuM thaI gayela hAdika sarva chUTI jaI navIna dehAdika prApta thavAthI puruSa mRtyune eka prakAranI sAtAno udaya mAne che ane tethI jJAnI puruSane mRtyu e eka harSane arthe ja che. paraMtu mRtyusamaye A harSa nirAdhAra garIba vRddhone prApta thAya teTalA mATe temanI nyUnatAo tathA viSamatAone aMta ANavA sevAdharmIoe udyakta thavuM joIe. daSTAMta-somazarmA nAmanA eka vRddha viprane pitAnI uttarAvasthAmAM be bALaka thayAM. eka putra tathA eka putrI. putrInA janma pachI tatkALa tenI mAtAnuM mRtyu thayuM, eTale temazamAM potAnAM bALakonuM mahAkaSTathI pAlanapoSaNa karavA lAgyo. putra pAMca varSanI vayane ane putrI traNa varSanI vayanI thai, eTalAmAM vRddhAvasthAne kAraNe somazarmA mAM thayo ane pathArIvaza rahevA lAgyo. vRddha brAhmaNa ane nAnAM bALake uparanI dayAthI prerAIne tenAM paDozI tenI sevA-suzruSA karavA lAgyAM. brAhmaNano maMdavADa bahu laMbAya, khorAka baMdha thavA lAgyo, tathApi te vyAkuLatApUrvaka dardI bhogavato ja rahyo. tenA be mitro eka dhanadatta nAme vaNika hato ane eka zUrasiMha nAme rAjapUta hato; te paNa roja tenI khabara kADhavA AvatA. beu jaNa tene pitAnI zakti pramANe madada karatA ane tene AzvAsana ApatA, paraMtu vipranI vyAkuLatA zamatI jaNAtI nahi. ekadA beu mitrAe somazarmAne ekAntamAM pUchyuM: "mitra ! tane kAMI mAnasika ciMtA che ?" somazamIe AMkhamAM AMsu sAthe kahyuM: "mitro ! huM eka daridra brAhmaNa chuM. A beu bALake nAnAM che. mane e ciMtA thAya che ke A putranI khabara rAkhI tene bhaNAvaze tathA sAre mArge caDAvaze koNa ane A putrIne meTI karI tenuM kanyAdAna Apaze koNa? mArI A citAne kAraNe huM vyAkuLa rahuM chuM. tame mArA mitra che, parantu tame evA dhanavAnuM nathI ke huM A bAbata tamArI pAse yAcanA karuM." mitranI A ciMtAo jANIne dhanadatta bolyAH "mitra! tuM ciMtA karIza nahi. huM dhanavAna nathI, paraMtu huM je vepAra karuM chuM temAMthI e bhAga huM tArI putrIne lekhIne havethI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 vepAra karIza ane tenA te bhAgamAMthI tenuM pASaNa karIza tathA kanyAdAna iza. kadAcit vepAramAMthI kanyAdAna mATe beituM dravya upalabdha nahi thAya teA mArI putrInA kanyAdAna mATe je dravya huM kharcI zakIza, temAMnuM a tArI putrI mATe ane ardhuM mArI putrI mATe kharcIne calAvIza." zUrasiMha ghaNA ja garIkha rajapUta hatA, chatAM thoDI vAra vicAra karIne te khelyA 66 mitra ! huM garIba to chuM, parantu eka prasaMge meM rAjAjInI ananya sevA karelI te badala rAjAjI mane inAma ApavAnA che; e inAmamAM huM rAjAjI pAsethI tArA putranA bhaNatara tathA nirvAhanI vyavasthA ja mAMgI laiza, mATe tuM nizcaMta thA. AvuM AzvAsana maLatAM se!mazamAM zAntithI maraNa pAmyA ane mitrAe e rIte e vRddha vipranI sAcI sevA bajAvI. (92) [have samAdhimaraNanI vizeSa spaSTatA karavAmAM Ave che.] vRddhAnAM samAdhimaraNasampAdanam | 93 // yadyeSAM maraNaM vibhAti nikaTe duHsAdhya rogodbhavAtpratyAkhyAnasamAdhibhAvajananairArAdhanAM kArayet // cittaM zAntiparAyaNaM bhagavato dhyAne nimagnaM bhavetsyAdeSAM hi yathA samAdhimaraNaM yatnaM vidadhyAttathA // chellI avasthAmAM samAdhi rahe tema karavuM, bhAvA--jo asAdhya roga utpanna thavAthI vRddhonI Akhara avasthA najIka AvelI jaNAtI hAya, te temane pApanAM tamAma kAryonAM paccakhANa karAvavAM, kharAkhara samAdhibhAva rahe tevI rIte dharmanI ArAdhanA karAvavI, temanuM citta maMdavADamAM paNa zAMta rahI bhagavAnanuM dhyAna karavAmAM ekarasa thai jAya ane mRtyu Ave te paNa hAya vAya na karatAM te samAdhimaraNe mare tevA prayatna karavA. (93) vivecana--samAdhi eTale zuM ? cittavRttinI viSamatAne tyAga ane samatAnI sthApanA eTale samAdhi. A samAdhine siddha karavA mATe dd Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 vaDe keTalAka yeAgI jateA khAdyopacAra Adare che ane aneka prakriyA manetti upara kAbU meLave che eTale temane samAdhinA lAbha thAya che. sAcA nAnI janane manovRtta upara kAbU meLavavAnuM sulabha heAya che ane tee sahaja samAdhine prApta karI zake che. jJAna ane abhyAsa vaDe samAdhiyukta mana banI zake che. parantu e te yAganA eka viSaya che. jee Akhu jIvana saMsAramAM rahIne gALe che, jeNe kAma kreAdha-leAbhAdinA aneka prasaMge anubhavyA hAya che, jeNe aneka pApe paNa Aryo hAya che, e manuSya maraNasamaye samAdhi-cittavRttinI samatA ApoApa kema sAdhI zake ? A kAya duHzakaya che, parantu azakya nathI. jeNe jJAna tathA ceAgAbhyAsa vaDe sahaja samAdhi prApta karI che, cittanI samatAne sthApita karI che, tene to mRtyusamayanI samAdhi paNa sulabha che, parantu bahudhA janatAne evI samAdhinA abhyAsa hAtA nathI ane jevuM jIvana gALyuM heAya che, tevuM ja maraNa teonu` thAya che. AvA manuSyAnuM maraNa sudhAravuM, e paNa eka mahattvanI sevA che-tenA AtmAnuM kalyANa karanArI sevA che. saMsAranA vividha prapacamaya prasaMge!mAMthI pasAra thanAra manuSya jyAre maraNakAMThe AvI pahoMce che, tyAre te bhayabhIta-AkuLa vyAkuLa banI jAya che ane evI viSama bhAvanAmAM thaeluM tenuM maraNa tenA anya bhavane paNa bagADavAnA nimittarUpa bane che. te halakI kreDiTanA devanI sthitimAM janme che ane tyAM paNa apavitra vAsanAothI gherAI rahIne peAtAnA AtmAnuM akalyANa sAdhe che. kahyuM cheke - saMsArAsahacittAnAM mRtyuma timaveTTAk-arthAt--je vAnuM citta saMsAranA padArthomAM Asakta che tene mRtyunuM prApta thavuM e bhIti utpanna karanArUM che. A bhItithI ja mRtyusamaye ghaNAM manuSyA vyAkuLakhanI gaelA jovAmAM Ave che. jee nyUnAdhika aMze jJAna-vairAgyathI vibhUSita hAya che, te ja e samaye mRtyuthI daihika pIDA bhAgavavAne samaye potAnA mananI samatA jALavI zake che ane mRtyuthI bhaya pAmavAne badale, navA deha dhAraNa karI karmInI nirjarA karavAnA prasaMga najIka AvatA jANIne, AnaMdapAme che. mevAyate puna: so vijJAnavairA yavAsanAm arthAta--jJAna ane vairAgyathI je vAsita che tene 14 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 mRtyunI prApti eka harSanuM nimitta che. A uparathI samajI zakAze ke uttama mRtyu to e ja che ke je potAnI meLe ja prApta karelI samAdhipUrvaka maraNa pAme ane evuM samAdhimaraNa jJAna, tapa, sadAcAra, vratapAlanAdi vaDe uttama cAritrya saMsAramAM pALanArane ja prApta thAya che. paraMtu jeo eTalA zaktimAna nathI ane mRtyusamaye bhIti, vyAkuLatA, ciMtA, ItyAdine bhoga thaI paDe che temane mATe zuM karavuM ? graMthakAra kahe che ke-tevA manuSyonuM citta zAnta rahI, bhagavAnanuM dhyAna karavAmAM lIna banI jAya ane mRtyu Ave topaNa bhIti vyAkuLatA prApta na thAya, TUMkAmAM tenuM samAdhimaraNa thAya evo prayatna sevAdhamIoe karavo joIe. dadanI ciMtAne nivRtta karavAno yatna karavo, tenA ajJAnane haThAvI tene tatkALa bane teTalA pramANamAM jJAna-vairAgyavAsita karo, tene AzvAsana ApavuM, tenI bhItine nAbuda karI mRtyumAM paNa harSa pAmavA jevI samajaNa ApavI, ItyAdi yatno karavAthI keTalAka susaMskArI dardIono maraNane kALa sudharI jAya che ane mRtyusamayanI bhAvanA uMcI rahevAthI temano punarjanma adhama kaTimAM thatuM aTake che. jaina dharmamAM AvA maraNane samAdhimaraNa, paMDita bharaNa athavA sakAma maraNa kahe che. uttarAdhyayana sUtranA pAMcamA adhyayanamAM kahyuM che ke- saMti marate satratA vasuyA-arthAta-bahuzrata ane zIlavaMta purUSo maraNa kALe bhaya pAmatA nathI eTale ke teonuM samAdhimaraNa-sakAma maraNa thAya che. skaMdhaka nAmanA eka jaina muni tapa ane saMyama vaDe atyaMta daihika pIDA veThatA hatA, chatAM bahuzruta hatA. saMyama ane vairAgyathI vAsita hatA, tethI temanI pIDAnI asara temanA mana para thatI nahi ane mRtyukALe kevaLa hADakAM ane cAmaDIthI veSTita deha rahyo hevA chatAM te harSapUrvaka samAdhimaraNane pAmyA hatA. samAdhimaraNanuM AvuM mahattva samajIne saMsArAtapta janone mRtyusamaye samatA-samAdhine banI zake eTale lAbha ApavA yatno karavA ane temanuM maraNa sudhAravuM e parama sevAnuM kArya che. (7) Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 caturdaza pariccheda. sevAdharma : pazusevA [ have sevAdhamIone pazusevA tarapha doratAM graMthakAra prathama pazuonA rakSaNanI AvazyaktA darzAve che. ] pazurakSAm ! 24 yasyA dugdhaghRtAdinA naratanuH popuSyate sarvathA / vANijyaM kRSikarmabhAravahanaM yjjaatimaalmbte|| sA rakSyA pazujAtiruttamajanaiH karttavyasevAdhiyA / hiMsAto balito'tibhArabharaNAtkrauryAda bhRzaM taaddnaat|| pazuonuM rakSaNa, bhAvArtha--jenAM dUdha ane ghIthI sarva prakAre mANasa jAtanuM zarIra poSAya che, je jAtine gADI gADAmAM jeDI vyApAranuM kAmakAja karavAmAM Ave che, jenI garadana upara dhUsaruM nAMkhI khetInuM tamAma kAma karAya che, jenI pITha upara bhAra vahevAmAM Ave che, te pazajAtinuM uttama purUSoe kartavya ane sevAbuddhivaDe hiMsAmAMthI, balidAnamAMthI, atibhAra bharavAmAMthI ane krara mANaso nirdayapaNe mAra mAre tenAthI rakSaNa karavuM joIe. (94). vivecana A saMsAramAM kIDIthI kuMjara sudhIne pratyeka jIva upayogI to che ja, paraMtu jeo upayogitAnI dhULa dRSTithI jonArA che, teo keTalAka kSullaka jIvone nirUpayogI mAne che. chatAM pazuone te teo atyaMta upayogI mAnyA vinA rahetA nathI. lagabhaga sarva prakAranAM jIvatAM pazuone manuSyoe eka yA bIjA prakAre pitAnA upayogamAM lIdhAM che, ane teonI sevA-upayoga vaDe manuSyo pitAnuM sAMsArika Arthika hita sAdhe che. gAyo ane bheMsa jevAM pazuonA dUdhane upayogamAM laI manuSyo pitAnA dehanuM uttama prakAre pioSaNa kare che. vaLI baLada ane pADA jevAM pazuone gADI-gADAmAM jeDI, khetI karavAnA kAmamAM laI ane anya prakAre temane Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 upayoga karI manuSyo temanI sevAno lAbha le che, gAya-bheMsa ane baLada-pADA uparAMta bIjA aneka jAnavare manuSyonI sevA bajAvavAmAM kAma Ave che. gheTAM, bakarAM, gheDAM, gadheDAM, khaccara, kUtarA, ItyAdi aneka pazuo eka yA bIjI rIte jagatamAM upayogI thaI paDyAM che. A mUgAM prANuo ATalAM upayogI hovA chatAM manuSya temanI upekSA kare, hiMsA kare, temanA gajA uparAMta temanI pAse majUrI karAve, kiMvA temane nirdayapaNe mAre te manuSyonI kRtaghatA ja kahevAya. mAMsAhArIo AvAM pazuone mAMsa mATe ghAta kare che, yajJayAgAdi karanAra ke malIna devonI mAnatA rAkhanAra temane balidAna nimitte ghAta kare che, temanI zakti karatAM vadhAre kAma karAvanAra temane gADAmAM jeDI pramANa karatAM vadhAre bhAra bhare che ane te upara lokhaMDanI AravALI lAkaDI temanA zarIramAM ghAMcI temane trAsa upajAvI utAvaLe kAma karAve che. A badhI nirdayatAne pariNAme Aje ApaNA dezanAM pazuonI saMkhyA ghaTI che ane manuSyanuM jIvana meMduM tathA muzkelIbharyuM thaI paDayuM che. muMbaI IlAkAmAM eTaluM dUdha roja utpanna thAya che ke tethI dareka manuSyane sarAsarI be dUdha paNa maLe nahi. chatAM roja 2-4 ke 6 zera dUdha khAnArA hoya che, eTale e vadhAre dUdha khAnArAo aneka garIbonA bhAganuM ardhaarthe zera dUdha jhuMTavI laIne pote khAI jAya che ema samajavuM ! hiMduo paraMparAthI godAnanuM mAhAmya samajatA rahyA che, parantu e gaudAna have mAtra nAmanuM ja rahyuM che ane moTAM zaheromAM te kUtarAM tathA ghaDA rAkhanAra hiMduo pitAne ghera gAya rAkhavAnI pharaja vicAratA nathI! pazuo jevI rIte manuSyanI sevA bajAve che tevI rIte manuSyoe paNa pazuonI sevA bajAvavI joIe, paraspara upayogI thaI kRtajJatA darzAvavI joIe; parantu e pazusevA Aje ghaNe daraje bhulAI che. Aje te pazuone abhayadAna devAmAM ja kharI pazusevA samAI rahelI che. temanI dharma ke anya nimitta thatI hiMsA baMdha karIne tathA temanA gajA jeTalI sevA ja temanI pAsethI laIne temane abhayadAna ApavuM joIe. "paMcataMtra'mAM Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 na gopradAnaM na mahIpradAnaM nAnnapradAnaM hi tathA pradhAnam / yathA vadantIha budhAH pradhAnaM sarvapradAneSvabhayapradAnam // arthAt--vidvAne saMpUrNa dAnAmAM jevu... abhayadAnane uttama mAne che, tevuM gaudAna, pRthvIdAna ane annadAnane-kAine paNa pradhAna mAnatA nathI. pazuone--mUgAM prANIeAne abhayadAna tyAre ja maLe ke jyAre upara jaNAvyuM che te rIte temanA upara atyAcAra thatA aTake ane manuSyA samaje ke potAnI sevA bajAvanAra pazue pratye temaNe kRtaghra nahi paNa kRtana thavu oie. (94) [ pazurakSaNa sabaMdhe sAmAnya thana karIne have graMthakAra vistAre karIne pazuenA rakSaNa mATenA mAgergo darzAve che. temAM sauthI pahelAM pazuhisAne pratibaMdha karavA mATe kaye mAge kAma levuM te sUcavavAmAM Ave che.] pazupatiivadhapratibandhaH / 95 // hanyante pazupakSiNazca bahuzo mAMsAsthimedA'jine / tasya syAdupayojanaM pratidinaM nyUnaM tathA bodhayet // devA no pazumAMsabhakSaNaparA ityevamAvedya tAn / bhrAntAn yukti purassaraM balividheH kArye nirodho drutam // pazupakSInI hiMsAnA pratiadha. bhAvA --ghaNe bhAge mAMsa, hADakAM, carabI ane cAmaDAMne mATe pazu ane pakSIoneA dhAta karavAmAM Ave che, tethI uparanI vastuone vaparAza dararoja ghaTavA mAMDe tevA upadeza leAkeAne karavA joie; keTalAeka ali mATe pazuone ghAta kare che, tevA bhrAMta manuSyAne "devatA ApaNA karatAM uMcA che, te kadI paNa pazunA mAMsanuM bhakSaNa na kare" ItyAdi yuktipUrNAMka samajAvIne balidAnavidhinI jaldIthI aTakAyata karAvavI joie. (91) vivecana--pazuonI hiMsAnA je mArgo tathA kAraNeA che, tene jo avarodha karavAmAM Ave te pazuonuM rakSaNa thAya; tyAre e hiMsAnA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 mArgo tathA kAraNeA kayAM che ? pazuonA sthULa zarIranA pratyeka bhAga manu-dhyanA upayAgamAM Ave che, eTale ke tenuM mAMsa, cAmaDAM, hADakAM, rUdhira, carakhI e badhA padArthonA manuSyA upayAga kare che, tethI e nimitte pazuonI hiMsA thAya che. mAMsAhArIe pazuonA mAMsanuM bhakSaNa kare che, temanAM cAmaDAM joDA, keAsa, paTA, cepaDAnAM pUThAM, pAkITa, thelA, vagere prakAranI vastue manAvavAnA upayAgamAM Ave che, rUdhirane sUkavI tenA gaTTA banAvavAmAM Ave che ane te gaDDA cAhanAM khetareAmAM khAtara tarIke vaparAya che, hADakAMnI keTalIka vastuo bane che jevI ke cappAnA hAthA, ramakaDAM vagere ane te uparAMta khAtaramAM paNa tene upayAga thAya che, carakhI sAMcAemAM telane badale ane sAMcAnA kApaDane kheLa caDAvavAnA upayAgamAM Ave cheH AvI rIte pratyeka vastu upayeAgamAM AvatI hAvAthI pazuone dhAta thavA pAme che. jo marelAM pazuonI A vastue upayeAgamAM levAtI hoya te eka mAtra apavitratA sivAya bIjI kazI hAni thatI nathI, parantu mAMsa ane rUdhira mATe te jIvatAM pazuene ja dhAta karavAmAM Ave che. kudaratI meAte maratAM pazuenI saMkhyAthI cAmaDAM, hADakAMnA vepArIonI bhUkha bhAgatI nahi hAvAthI A hiMsAmAM tee paNa hita dharAve che H A kAraNathI jIvatAM pazuonA ghAta e thavAno yatna karavA te pazurakSaNanuM pavitra kArya khajAvavA kharAkhara che. mAMsAhAra e jIvatA pazunA dhAtanuM mukhya kAraNa che ane te aTakAvavA mATe paNa kharekhareA yatna karavAmAM Avave joie. joke mAMsAhAra keAI paNa dezamAM taddana baMdha thAya te zakya nathI, tepaNa tenuM pramANa echuM thAya, janatAne upayAgI jAnavaro ochAM kapAya ke na kapAya, leAkeAne ghI, dUdha mAtra nAmanAM ja maLe che, mAnasika zArIrika zaktimAM nyUnatA AvatI jAya che e aDacaNa dUra thAya, khetI jevA udyogA sudhare ane pariNAme Aje dezanA mATA bhAganAM manuSyAne niyamita rIte roja be TaMka khAvAnuM maLatuM nathI e durdazA dUra thavA pAme, teTalA mATe te leAkeAne mAMsAhAra cheDAvavA mATe yatna karavA e dezanA kalyANane ja mA` che. yajJomAM pazuonA bhAga prAcIna kALamAM tethI temanI Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 jeTale apAta teTale have apAtuM nathI, paraMtu deva-devIonA bhoga nimitte pazuone mArIne temanA mAMsanuM bhakSaNa karavAno ane e rIte mAMsAhAranI bubhUkSAne tRpta karavAno mArga ajJAna leke moTA pramANamAM pakaDI beThA che, te badhAne dharmanimitte pazuvadha karatAM yuktipUrvaka aTakAvavA joIe. keTalAke ema samaje che ke AvI hiMsA karanArAone zAma-dAma-daMDa-bhedAdi harakoI yukitathI tema karatAM aTakAvavA e ThIka che, paraMtu "zAma" sivAyanI bIjI yuktio cirakALanuM pariNAma lAvI ApatI nathI, teTalA mATe hiMsakone samajUtI ja ApavI joIe ke devo pazuonuM balidAna mAMge tevA duSTa ane hiMsaka hotA nathI; teo manuSyathI ghaNuM uMcI koTie virAjatA jIvo che, mATe temane nimitte hiMsA karavI e kevaLa nirarthaka che temaja anarthakAraka che. (95). [ pazuonA rakSaNane arthe kevA niyamo rAjyamAM ghaDavAmAM AvavA joIe te viSe have sUcana karavAmAM Ave che.] pazurakSAnAni 26 27. bhAraM nAdhikamaMzato'pi bibhRyAllobhena ganvyAdike / vRddha vA vRSabhAdikaM hatabalaM kazcinna saMvAhayet // daurbalye gadasaMbhave pazupatI rakSet pazuM yatnatobhAvyaM tAdRzazAsanairnarapate rAjye hitArtha pshoH|| na syustAdRzazAsanAni viSaye yasmin dayA'bhAvatastatrotpAdya dayAbalaM dRDhataraM navyAni nirmApayet // pAlyante na ca tAni sansyapi janai rAjyA'vyavasthAdita steSAmAdarapUrvapAlanavidhau kuryAt prayatnaM zubham // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 pazurakSAnA kAyadA. bhAvAtha-sArA rAjAnA rAjyamAM pazunA rakSaNa mATe evA prakAranA kAyadA hovA ja joIe ke koI paNa gADIvALo bhADAnA lebhe eka aMza mAtra paNa maryAdAthI vadhAre bhAra bhare nahi, vRddha athavA durbaLa baLada Adi koI paNa pazune gADImAM jeDe nahi, pazu jyAre durbaLa thaI jAya ke rogI banI jAya tyAre tene mAlika rakhaDatAM na mUke paraMtu potAne ghera rAkhIne yogya sAravAra kare. je dezamAM tevI dayAne abhAve kadAca upara jaNAvelA pazurakSaNanA kAyadA baMdhAyA na hoya, to te dezamAM majabUta rIte dayAnuM baLa utpanna karIne rAjya taraphathI navA kAyadA baMdhAvavA joIe. kadAca kAyadA baMdhAelA hoya, paNa rAjyanI dekharekhane abhAve te kAyadAo loko taraphathI pALavAmAM AvatA na hoya to rAjAne ke prajAne jAgRta karI AdarapUrvaka te kAyadAnuM pAlana thAya tevo zubha prayatna karavo joIe. (96-97) vivecana-eka bAjue joke keTalAka loko potAnAM pazuonI hiMsA khorAka mATe ke vepAranI bIjI jaNasa mATe kare che, to paNa bIjI bAjue pazuonI rakSA karavAnI ane teo upara dayALutA darzAvavAnI AvazyakatA paNa batAve che. dayA manuSyanA hadayano ja parama guNa che, jagatanA bIjA koI prANumAM te nathI. je manuSyamAM e eka ja guNana hoya to jaMgalI pazu ane manudhyamAM kAMI ja taphAvata lekhAya nahi. aMgreja kema mAMsAhArI che, chatAM te jIvatAM pazuo upara dayA rAkhavAnA siddhAMtane svIkAre che. IMglAMDamAM ane duniyAnA bIjA dezomAM paNa pazurakSaNane lagatA kAyadA che ane pazuo upara ghAtakIpaNuM na gujare te mATe saMbhALa levAmAM Ave che. mahArANI vikaToriyAe kahyuM che ke-"sakhAvatamAM ane dayAnA pradezamAM prabhunAM mUgAM ane azaraNa prANuono samAveza je sudhArAmAM nathI te sudhAre pUro nathI." eka aMgreja lekhaka kahe che: "mANasamAM chokaruM ane tethI utaratA jagatamAM jAnavara dayAne pAtra che. jeo temanA hakkanI avagaNanA kare che, temane Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 217 pitAnA saMbaMdhamAM nyAya agara dayAnI AzA rAkhavAno hakaka nathI." A pramANe jAnavare upara dayAbhAvathI vartavAnuM te mAMsAhArIo temaja mAMsabhakSaNa nahi karanArAo paNa svIkAre che. jAnavarone dhaMdhA nimitte aneka prakArano trAsa leAko taraphathI gujAravAmAM Ave che. bhADAnAM gADAMmAM hada uparAMta bhAra bharavAthI ghaDA ke baLadane te kheMcatAM atizrama veThavo paDe che, temane utAvaLe calAvavA mATe sAdI ke AravALI lAkaDI, cAbukanA phaTakA mAravAmAM Ave che, temane bhUkhyAM, tarasyAM rAkhI jarA paNa ArAma vinA temanI pAsethI kAma levAmAM Ave che, kalakattAmAM keTalAka duSTa gAyanA guhyAMgamAM dhAtunI naLI dAkhala karI kuMka mAre che, eTale gAya potAnuM dUdha corI nahi letAM choDI de che ane e pramANe dUdha mATe trAsa gujAre che. keTalAka pAThAM paDelA baLada, gheDA ke gadheDAM upara bhAra bharavAmAM Ave che ane tethI e pazuone bahu trAsa veThavo paDe che ane jyAre e pAThAM lohIyALa ane ughADAM hoya che tyAre te upara mAkhIo ane bIjA jIvaDAM baNabaNATa karI mUkI tene caTakA bharI pIDe che. keTalAka duSTa loko gharaDAM ke maraNakAMThe AvelAM pazuone khavarAvavuM na paDe evA svArthathI rastAmAM rajhaLatAM mUkI de che. Avo ja trAsa ghaNI vAra pakSIo upara paNa gujarate dekhAya che. A badhe trAsa pazu-paMkhI para nagujare te mATe sudharelA dezamAM kAyadA karavAmAM AvyA che ane ApaNA dezamAM paNa te mATe kAyade che, paraMtu e kAyadAno amala leka karatA nathI ane teno amala karAvavA sarakAre je kALajI rAkhavI joIe te te rAkhatI nathI. AthI jyAre koI pazurakSaka maMDaLa ke koI jIvadayA maMDaLa kivA koI paragaju sasthA e kAyadAno bhaMga karanArane nyAyanI kacerImAM dore che ane teNe karelo gunA sAkSIo dvArA sAbIta karI temane zikSA karAve che, tyAre ja kAMIka thAya asara cheH paraMtu A rIte nyAya meLavavAnuM kAma ghaNuM kaMTALAbhareluM hovAthI samAjasevako paNa e dizAe bahu dhyAna ApI zakatA nathI. pariNAme pazuo upara gujaratuM ghAtakIpaNuM cAlu ja rahyA kare che. hiMdamAM to atiprAcIna kALamAM paNa pazurakSAnA suMdara kAyadAo Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 hatA. rAjA azoke je zilAlekhomAM pitAnI AjJAe karAvI hatI temAMnI eka AjJA evI hatI ke-"devapriya priyadarzI rAjAnA saghaLA mulakemAM tathA pAsenA dezamAM jevA ke caLa, pAMDyadeza, satyaputra, keralaputra, tAmrapaNuM (laMkA) mAM tathA grIka rAjA enTIokasa tathA tenA sAmaMta rAjAonA mulakamAM-dareka sthaLe manuSyanA sukhanA temaja prANIonA sukhanA upAyo devapriya priyadarzI mahArAjA taraphathI yojavAmAM AvyA che. manuSya tathA pazuone upayogI je je auSadhio je je sthAne nathI. te te opadhio maMgAvIne te te sthAne ropAvI che. temaja phaLa mULa je sthaLe nathI te sthaLe maMgAvIne ropelAM che. manuSyo tathA pazuonA upayoga sArU mArgamAM vRkSo vavarAvyAM che ane kuvA khodAvarAvyA che." samayane anukULa thAya tevo kAyado ApaNA dezamAM hovA chatAM pazuo upara ghAtakIpaNuM te gujare che ja. eka rIperTa uparathI jaNAya che ke muMbaImAM ghuMTaNa bhAgele, laMgaDe, nabaLA paDI gaela, DAmele, chelAyelI chAtIno, chelAyelA pagane, chelAyelA zarIrano, pADuM paDeluM, vagere prakAre trAsa bhogavatA ghoDAo uparanI nirdayatA mATe 747 mANaso upara eka varSamAM kAma calAvavAmAM AvyuM hatuM. baLado uparanI nirdayatA mATe 96 35 mANasa upara kAma calAvavAmAM AvyuM hatuM. be varSamAM 10462 kesamAM sajA thaI hatI. chatAM Aje evuM ja ghAtakIpaNuM cAlu che. A kAraNathI pazurakSaNane mATe graMthakAra uparanA be lokamAM mukhyatve karIne be sUcanA kare che. eka sUcanA e che ke je je sthaLe pazurakSaNane lagatA upara jaNAvyuM tevA kAyadA ke niyamana na hoya te te sthaLe tevA kAyadA pazurakSAparAyaNa sevaka karAvavA joIe ane bIjI sUcanA e che ke jyAM kAyadA hoya paNa tene amala rAjya taraphathI barAbara na thato hoya tyAM prajAne jAgRta karIne evA kAyadAnuM pAlana karAvavuM joIe. anubhava uparathI mAlUma paDe che ke jyAMsudhI pazuonA nirdaya mAlako pAse satata rIte pazurakSAnA kAyadAonuM pAlana karAvavAmAM na Ave ane te mATe pUrI jAgRti batAvavAmAM na Ave tyAM sudhI manuSyanI svArthaparAyaNatA duSTa ne duSTa ja rahe che, mATe tevA mANasone satata yatana vaDe sudhAravAnI pharaja pADavAmAM AvavI joie. 96-97) Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 [ have khAla ane vRddha pazunA sabaMdhamAM graMthakAra viziSTa sUcanA kare che. ] pazupotavaddha pazurakSaNam / 98 / / no yAvattRNabhakSakAH kSititale potAH pazUnAM svayaM / tAvatte nijamAtureva payasA poSyAH pazusvAmibhiH // vikrayyo na vighAtakAya vigate svArthe'pi deyaM tRNamitthaM zAsanapaddhatiM nRpagurudvArA ca nirmApayet // lavArAM ane vRddha pazuonuM rakSaNa, bhAvA-vAcharaDA pADA lavAraDAM vagere pazuonAM baccAM jyAMsudhI jamIna upara potAnI meLe dhAsa khAtAM na thAya, tyAMsudhI te baccAMne pazuenA mAlekAe te baccAMnI mAnuM dUdha chUTathI pIvA daine poSavAM joie arthAt temane temanI mAthI chUTAM na karavAM joie. jyAre kAma karIne pazue vRddha thAya eTale nakAmAM thAya tyAre tenA mAleke temane cArepANI na ApatAM rakhaDatAM na mUke ane kasAI vagerene tyAM mAravA mATe vecI na nAMkhe tevA dAbasta rAjyanI mAraphata ke temanA gurUnI mAraphata kAyadAo ghaDAvI karAvavA joie. (98) vivecana--atyArasudhI leAkeApayeAgI jAnavaronA rakSaNanI vAta thai; parantu je jAnavare tatkALa upayAgI na lAgatAM hAya, athavA je kevaLa nirUpayeAgI thai gayAM hoya, teenuM zuM ? svArthA mAlekA AvAM nirUpayeAgI jAnavarenuM poSaNa karavA icchatA nathI, kAraNake tenA poSaNa pAchaLa karavAmAM AvatuM kharca temane vyartha dekhAya che--anutpAdaka dekhAya che. eka jaDa sacA ke je sArI rIte cAlIne kAma Ape che, tene mATe tA dareka manuSya kharca kare che, temAM tela pUre che, tene sApha rAkhe che, tene mATe baLataNa khALI temAM zakti bhare che, parantu je sAMcA kAma ApavAnI zaktithI hIna thaI gayA haiAya che, je dhasAI pIsAine nakAmA thai gayA hAya che, tenI pAchaLa kANu kharca kare ? AvIja dRSTinA mAleke Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 pitAnAM jAnavarane paNa paisA pedA karavA mATe eka jaDa saMce mAne che ane jyAM sudhI te aMge kAma Ape che, tyAM sudhI tene khavarAvavAmAM ke tenuM rakSaNa karavAmAM sArthakatA samaje che! AvI sthULa daSTine prANa "manuSya kahevAvAne lAyaka nathI. je manuSya lekhaMDa ke lAkaDAnA jaDa saMcAnI tulanAmAM ja jIvaMta prANIne mUke che ane beunI sarakhAmaNI kare che te manuSyane paNa jaDa ja kahevo joIe. AvI daSTine mAleke kevAM AcaraNa kare che ? teo bALa pazuone rakhaDatAM mUkI de che ane vRddha pazuone potAne gherathI bahAra hAMkI kADhe che ! bakarAM rAkhanArA rabArIe bakarI dUdha detI hovAthI tenuM mUlya nara bakarAo karatAM vadhAre samaje che, tethI vagaDAmAM vIAyalI bakarIonAM nara bALakone teo jaMgalamAM jyAM tyAM mUkI daIne cAlyA jAya che ! A bakarAo mAtra dUdha pIne ja jIvI zake tevAM hoya che eTale teo vagaDAmAM bhUkhe marI jAya che athavA to koI vagaDAu prANIne bhakSa bane che. tevI ja rIte vRddha baLada, gAya ke bheMsa ke je kazA kAmanAM rahyAM hotAM nathI temane paNa nirdaya mAleke kAM te gherathI hAMkI mele che athavA kasAIone vecAtAM Ape che. AvA svAdha manuSyo pazuonA pAlaka thavAne lAyaka ja hotA nathI, ane tethI temane bhAnamAM lAvavA yatna kare joIe. A yatna kevI rIte kare ? pahelo yatna manuSya tarIkenI temanI mAyA-dayA uzkerIne temane sAcA bhAnamAM ANavAno che ane e cana je niSphaLa nIvaDe che te je dharmagurUone temanA upara kAbU hoya te dharmagurUo pAse rAva laI jaIne temanI dvArA temane temanI pharaje samajAvavI joIe. jyAM sudhI pazuonAM baccAM potAnI meLe harIpharIne ghAsa vagere padArthonuM bhakSaNa karatAM na thAya, tyAM sudhI temane temanI mAtAnA dUdhanuM piSaNa maLavuM joIe ane nirUpayegI thaelAM vRddha pazuone temanA kudaratI maraNa samayasudhI yogya rakSaNa tathA pioSaNa mAleka taraphathI maLavuM joIe, teone rakhaDatAM mUkavAmAM ke kasAIone vecAtAM ApI devAmAM AvavA na joIe, e hetupUrvaka A badhA yatno karavAmAM AvavA joIe. AvA yatno paNa pUrA saphaLa nIvaDatA nathI ane tethI dayALu jana pAMjarA Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 paLe bAMdhI azakta tathA bALapazu one tyAM lAvI temanuM poSaNa kare che. A yojanA anukaMpAnI dRSTie sArI che, paraMtu luccA mAleke ne tethI temanI svArthadRSTimAM uttejana paNa maLe che. pazu vRddha thatAM tene pAMjarApoLamAM mUkavAthI pitAnI pharajamAMthI mukti maLe che evuM samajanArA ardhadayALu mAleke temane kasAIne vecavAnuM pApa te karatA nathI, paNa pazunA jIvanaparyata tenuM rakSaNa karavAnI potAnI pharaja pUrI bajAvatA nathI ane e rIte doSabhAgI te avazya bane che. e ja rIte lavArAM ke pazuonAM baccAMne vagaDAmAM rakhaDatAM mUkI denArA rabArIo samaje che ke pAMjarApoLanA. ke mahAjananA mANaso tevAM baccAMne saMbhALIne laI jaze eTale teo pitAnI pharaja bajAvavAmAM zithila bane che. A kAraNathI pAMjarApoLanI yojanAnI sAthe dharmamaMDaLa ke rAjya taraphano evo kAyado hovAnI jarUra che ke jethI pazuo pratyenI potAnI pharaja nahi bajAvanArA nirdaya mAleke zikSAne pAtra bane ane teo sAna-bhAnamAM Ave. ATalA mATe ja graMthakAra rUlya rAsanapaddhati nRvArA 2 nirmApatu e zabdomAM kahe che ke rAjA ke dharmagurUdvArA koI kAyadAnI yojanA paNa karavAmAM AvavI joIe. pitA, vRddha thatAM ane kamANI karavAne nAlAyaka thatAM juvAna putra tene ghAta karI nAMkhe kiMvA ghara bahAra hAMkI kADhe te jeTaluM anyAyayukta che teTaluM ja anyAyayukata pazu vRddha thatAM tene hAMkI kADhavAnuM ke kasAine ApI devAnuM che. vRddha mAtApitA putra pAsethI piSaNa rakSaNa mAMgI zake che, parantu vRddha pazuo to mAMgI zakatAM nathI kAraNake temane manuSya jevI vANI hotI nathI. putra na gAMThe te vRddha mAtApitA rAjA pAse jaI ke nyAyanI kacerImAM jaI pharIyAda kare che ane kAyadesara rIte piSaNa meLavI zake che. Aje pazuo taraphathI pharIyAda karanAra koNa che ? mAtra pazusevAno dharma jemaNe aMgIkAra karyo che tevA manuSya ja Aje evA pazuonA vakIlo che. A sthULa dRSTinI dunIyAmAM bALa tathA vRddha pazuo mATenA rAjya tathA dharma taraphanA kAyadA kaI ja sthaLe hoya che; bahudhA evA pazuone anyAya ja maLe che. muMbaI jevA zaheramAM AvAM nirUpayogI lekhAtAM pazuono meTA. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 pramANamAM dhAta thAya che. kAI kAI sthaLe vAcharaDAM ane nAnI vayanI gAceAne kasAikhAne jatI aTakAvavAnA kAyadA che. evAM pazue vadhAre upayeAgI thai paDe tevAM hoya che, eTale svAdaSTivALuM jagat evA kAyadA kare, parantu vRddhe pazuenA belI teA dayALu jatAja che. mUgAM prANIenI A sevAM bajAvanArAe!nI mATI saMkhyAnI AryAvartIne jarUra che. (98) [ddha ke khALa pazue kAyadesara rIte peAtAnA mAleka pAsethI pASaNa meLavI na zake ane kevaLa temanI dayAvRtti upara ja pazuonA chatrananeA AdhAra rahe, tyAMsudhI bALa, azakta, apaMga ane vRddha nirAdhAra nadhaNIyAtAM pazuAne mATe pAMjarApeALa jevI saMsthAnI AvazyakatA rahero ane rahe che; pazusevA prakaraNanA aMtamAM have graMthakAra te viSe vivecana kare che.] pazvAlayavyavasthA / 99 // vRddhA durbalarogiNaH kSatahatA nirnArthakA vyaGgakA / niHzaktAH pazavo bubhukSitatarA neyAH supazvAlaye // bhaiSajyena ca rogiNAM kSatavatAM kuryAt svayaM sevanamanyeSAmapi rakSaNAya tanuyAttatra vyavasthAM varAm // pAMjarApALanI vyavasthA, bhAvA--je pazue vRddha, duLa, rogI ke jakhamI thaI gayAM hAya, dhaNI vagaranAM rakhaDatAM hAya, ke aMga upAMga chedAI gayAM hAya, azakta banI gayAM hoya, bhUkhe maratAM hoya, te tevAM pazuone dayALu mANusAe pAMjarApoLa jevI saMsthAmAM pahoMcADavAM joie. tyAM je pazue regI ke jakhamI hAya tenI davA ane sAravAra karavI joie, khIjAM pazuenu paNa barAbara rIte tyAM rakSaNa thAya tevI uttama vyavathA karAvavI jeie. (99) vivecana--je garIba dhaMdhAdArIe ane temanAM kuTuMmenA jIvanane AdhAra potAnAM pazuo dvArA thatI kamANI upara rahelA heAya che, jee pazue pratyenI pharaja samajavA chatAM pUrI anukaMpAvALA hotA nathI, ki`vA jee Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara3 kevaLa dayAhIna hoIne nirUpayogI pazuone kasAIone tyAM mokalI devA acakAya tevA hotA nathI, teonAM vRddha, durbaLa ke rogI pazuone Azraya ApI temanuM piSaNa karavA mATe pAMjarApoLa jevI dharmAdA saMsthAnI AvazyakatA rahe che. je AvI saMsthA nathI hotI te upara jaNAvyuM tevA leka potAnAM pazuone vadhAre pIDA upajAvanArA bane che ane bicArAM mUgAM prANuo vadhAre herAna thAya che. evI vyavasthAne abhAve loke patAnAM Dherane kasAIvADe javA de che athavA temane rakhaDatAM mUkI de che. A kAraNathI pazusevAno dharma samajanArAo pAMjarApoLane eka Avazyaka saMsthA mAne che. ApaNA dezanI pAMjarApoLanI yojanAne pAzcAtya deze. upayogI mAnatA nathI, paraMtu teonI ane ApaNA dezanI dRSTimAM vizALa taphAvata rahelo che. teo jAnavarone sthULa upayogitAnI dRSTithI jonArA che ane ApaNe deza upayogitAne gauNa mAnI gAmavasarvamateSa nA siddhAntane dRSTi samIpe rAkhI vartanAra che. Ama hovA chatAM pAMjarApoLanI vyavasthAmAM rahelA doSo sudhAravAnI jarUra che eTaluM te svIkAravuM joIe. pAMjarApoLamAM moTe bhAge rogI, jakhamI, azakta ane durbaLa pazuo hoya che ane jyAM tenI saMkhyA moTI hoya che, tyAM temanI yogya sevA thatI nathI. keTalIka vAra evAM pazuone nIravAmAM Avato cAra sazakata pazuo khAI jAya che ane durbaLa pazuo bhUkhe mare che. A sthaLe gaMdakI paNa vizeSa hoya che. tethI ulaTuM je pAzcAtya dezanI pazuonI IspItALo ApaNe joIe te ApaNuM pAMjarApoLo kevI hovI joIe tenuM ApaNane pUruM bhAna thAya. evI ispItALAmAM mAtra svArthadaSTi ke upayogitAvAdanuM prAdhAnya hoya che, paraMtu ApaNuM dezanI anukaMpAdaSTithI te ApaNe temanA karatAM vadhAre meTI, sughaDa ane vyavasthAvALI pAMjarApoLa UbhI karI zakIe. graMthakAra paNa vyavasthA varan e be zabdo vaDe pAMjarApoLanI upayogitA vadhAravA pratye ja pazusevAdharmIonuM lakSa dore che. ApaNuM pAMjarApoLane sAmAnya vyavasthAdeSa jANatA hovAthI ja A prAsaMgika sUcana karavAmAM AveluM che. je anukaMpAzIla sajajano pAMjarApoLanI vya Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 sthA karavAmAM joDAelA che teo mUgAM pazuone AzIrvAda grahaNa kare tevI rIte svadharma bajAve, te teo ApaNI pAMjarApeLAne pAzcAtya dezone mATe paNa Adarza rUpa banAvI de. (9) paMcadaza pariccheda. sevAdhama : jJAtinI sevA. [jJAti e eka sAmAjika sa`sthA che, eTale jJAtisevA e eka samAjasevAne ja prakAra che, parantu samAjamAM jJAtinI saMsthAnuM atitva kevaLa jUdI kakSAnuM hovAthI ja atra tevI saMsthAnuM pRthak nirUpaNa karavAmAM AveluM che. sauthI pahelAM jJAtisevAnuM sAmAnya nirUpaNa karatAM jJAtinI upayogitA-tenA sakhaLatArUpI guNa ane ni`LatArUpI avaguNunu kathana graMthakAra kare che ane e rIte jJAtirUpa saMsthAnuM upakArakapaNu` kevI rItanuM che te darzAve che. ] jJAtisatkA''ntarabhedaparihAraH | 100 || tulyAcArakuTumbasaMhatitayA jJAtiH samArabhyate / vistIrNA hi yathA yathA bhavati sA tasyA balaM syaattthaa|| sA bhedairyadi khaNDitA bahuvidheH klezAvahA syAttadA / tasmAdAntarabhedakhedaharaNe yatto vidheyaH paraH // jJAtinI sevA. bhAvA --sarakhA AcAravALA ane sarakhA rItiravAjavALA kuTuMbanA joDANathI jJAtinI racanA thAya che. te kuTubene samUha jeTale moTA hoya arthAt jJAti jeTalI vizALa hoya teTale aMze te jJAtinuM khaLa vadhAre gaNAya. baLavAna jJAti peAtAnuM ane paranuM rakSaNa karI zake che paNa jyAre eka vizALa jJAtimAM nAnA nAnA vibhAga paDavA mAMDe che eTale jJAti khaMDita thAya che, tyAre tenuM baLa tUTavAthI tene aneka prakAranA klezamAM Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 utaravuM paDe che, mATe sajjanAe jJAtinA AMtarbheda-peTAvibhAgane dUra karavAnA utkRSTa prayatna karavA joIe. (100) vivecana--jJAti eTale zuM ? sAmAnya rIte jJAti e eka evA samudAya che ke jeNe potAnI saMskRtine amuka Adarza svIkAryo hAya che ane e Adane lakSyabiMdu mAnIne tenA saMrakSaNa mATe amuka prakAranA sAmAjika AcArenI maryAdA bAMdhI heAya che. khAdyataH ApaNane evuM ja samajAya che ke je kuTue samAna AcArene ane rItiravAjone svIkAryA hAya che, te eka jJAti che. pUrve A jJAtibaMdhAraNa varNIzrama dharmane anusarIne thaeluM hatuM. brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdra e cAra vA~ hatA ane cAre potAnA varNAzramanA dharmo bajAvatA saMsAramAM vicaratA; parantu eka ja varNanAM jUdAM jUdAM ToLAM khaMdhAvA lAgyAM, jUde jAde sthaLe rahevA lAgyAM, jUdI jUdI sthaLa-kALAdinI asare temanA upara thavA lAgI, tema tema jUdA jUdA samudAyA tarIke tee eLakhAvA lAgyAM. varNAzramadharmanI mULa saMskRti jALavavAnI sAthe potAnA ToLA ke samudAyanI viziSTa saMskRti jALavavAnA meha ane abhimAna jema jema AvatuM gayuM, tema tema te samudAyA jJAtirUpa banI gayA ane tenAM jema jema nAnAM ToLAM tathA taDa paDatAM gayAM tema tema peTAjJAtie tathA temanAM baMdhAraNa TharAvA lAgyAM. potAnI AdabhUta prAcIna saMskRti jALavI rAkhavAnA ja prayatnamAM A pramANe jJAtie badhAI ane tee pAtAnI viziSTatA jALavavA lAgI. A jJAtinA AcArAdinA niyame jJAtijanene aneka rIte upakAraka thaI paDayA. saMskRtine dhvaMsa kare tevuM kAinuM paNa patita AcaraNa doSane pAtra lekhAvAthI tevA patita AcaraNamAM paDatA aneka lokeA aTakatA, saMskRtinI AsapAsa ekatra maLanArI aneka vyaktienI potAnI viziSTatA jALavavAne parAyA humalAmAMthI potAnA samudAyanuM rakSaNa karatA, samudAyanI aMdaranA teAAnIe ke khaDakhArene samudAyamAMthI khahiSkRta karIne paNa pAtAnI saMskRtinI zuddhatA jALavavA mathatA ane samudAyanuM khaLa tene e mathanamAM uparyukta thai paDatuM. A pramANe jJAtirUpI saMsthA vyaktienA cAritryane Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patita thatuM aTakAvavAmAM sAdhanabhUta banatI ane e ja tene upakAraka aMza che. A upakAratA je jJAtimAM TakAvI rAkhavAmAM Ave to te saMsthA samAjanuM namUnedAra hita kare evI tenAmAM zakti rahelI che. pAzcAtya dezomAM jeke jJAti nAmanI koI saMsthA nathI, paraMtu samAjanAM judAM judAM TeLAM pitAnI prAcIna ane AdarzAbhUta saMskRti jALavI rAkhavAne hamezAM marthana karatAM ja hoya che ane te ToLAM e jJAtionAM judAM svarUpa ja che. A pramANe jJAtinAM baMdhano upakAraka che, chatAM keTalAka tene chinnabhinna karI nAMkhavAnI himAyata kare che tenuM kAraNa zuM ? kAraNa e che ke Aje e jJAtinI saMsthAnuM svarUpa bagaDI gayuM che ane tene pharIthI sudhArI nahi zakAya evuM je adhIrA jano mAnI rahyA che teo teno vivaMsa karavAnI himAyata kare che. A jJAti saMsthAmAM aneka prakAranA bagADA peThA che. pahelo bagADe te e ja che ke mULa cAra varSonA aneka peTA paDI gayA che, aneka jJAtio banI gaI che ane aneka taDAM paDI gayAM che. jJAtinuM je baLa pUrve hatuM te Aje rahyuM nathI kAraNake samudAya nAnA hovAthI koI ekakasa samudAyanI aMdara rahevAnI garaja ja keTalAkane hotI nathI ! eka vizALa jJAtimAM svasaMrakSaNa karavAnI je zakti rahelI hoya che te zakti eka nAnA taDamAM hotI nathI. je potAnA samudAyanuM rakSaNa karI zake nahi, te samudAyanI vyaktie svacchedI, cAritryahIna ane duSTa bane, pariNAme tenI prAcIna saMskRti, tenI viziSTatAe, tenI uMcI khAsIyata vagere nAza pAme temAM zI navAI ? eka madrAsa ilAkAmAM 584 nyAta brAhmaNonI che ane ra300 uparAMta nyAta brAhmaNetaranI che. evI ja hiMdanA dareka prAMtamAM hajAre nyA che ane eka jAtanI seMkaDe peTAnyA che. vaLI eka prAMtanI eka nyAtanA vaNako ke brAhmaNo bIjA prAMtanI te ja nyAtanA vaNIka ke brAhmaNo sAthe reTIeTI vahevAra rAkhatA nathI. eTale pachI hiMdamAM nAnI nAnI hajAre nyAtamAM tenuM baLa vaheMcAI jAya temAM navAI nathI. AvI rIte bahu nAnAM taDa ke goLane pariNAme keTalIka nyAto to sadaMtara nAbuda thaI javAno saMbhava che. AvA bahu nAnA vibhAgo paDI javAne pariNAme Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 ja jJAtirUpa saMsthA keTalAkeAne aLakhAmaNI thaI paDI che. janatAnA sArA cAritrya, AcAra ane ucca saMskRtinA TakAva mATe A peTAbhedo dUra thavAnI jarUra che ane teTalA mATe jJAtinI pahelI sevA to e ja che ke ceAgya yatnAthI e peTAbhedo vaccenuM aMtara dUra karavuM ane nAnA nAnA samudAyanuM saMgaThana karavuM. je saMsArasudhArakA jJAtine vidhvaMsa karavAnI himAyata kare che teenA karatAM jeenAtinA vibhAgeAne ekatra karI temanuM aLa vadhAravAne ke niyameAne sudhAravAne mathana kare che tee vadhAre sArA saMsArasudhArakA ne che. mahAtmA gAMdhIjI paNa kahe che ke " sArAmAM sAre upAya to eja che ke nAnI nAnI jJAtionAM mahAjana ekaThAM maLI eka jJAti nI jAya ane A mATe sadha khIjA sadheAnI sAthe maLI chevaTe cAra vaNumAMnA ekamAM sthAna le." (100) [have jJAtine suvyavasthita rIte calAvavAne kevA jAne nAyakapada-paTela padmavI apAvavI joie te viSe graMthakAra kahe che. ] jJAtinAyakavyavasthA / 101 // netRtvaM na kulakramAgatamalaM kintUttamaiH sadguNairanyAyaM yadi tanvate'lpamapi ye kiM taiH phalaM nAyakaiH // svArtha sAdhayituM manAgapi parAniSTaM vitanvanti ye / tannetRtvavivarttanena janatAsevA samApadyate // jJAtinA netAonI vyavasthA, bhAvA--kAi paNa prakAranuM nAyakapaNuM kulaparaMparAthI vArasA tarIke maLatu na heAvuM joie, kintu uttama sadguNAne anusAra lAyakI mujaba maLavu joIe, arthAt nAyakane chAje tevA guNA hAya te ja te nAyaka. je nAyaka thaine jarA paNa pakSapAta kare ke kAine anyAya Ape tene nAyaka banAvavAnuM zuM prayeAjana ! je nAyakA peAtAne svArtha sAdhu Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 aniSTa kare tevA mANasane nAyaka nAkeAnA pAsethI nAyakapaNuM banAvavAthI paNa eka prakAre vAne gheADuM paNa khIjAnuM chinavI laI khIjA lAyaka samAjanI sevA bajAvAya che. (101) vivecana--jevI rIte eka lazkarane senApatinI, TALAne nAyakanI, rAjyane rAjAnI ane sTImarane kepTananI jarUra heAya che, tevI rIte jJAtine eka nAyakanI jarUra hoya che. A nAyakane jJAtine paTela ke zera kahevAmAM Ave che. pUrve kAI paNa dezamAM rAjA eka Avazyaka vyakti ja lekhAtI ane rAjA vinA kAi paNa dezanuM rAjya cAlI zake nahi ema manAtuM, parantu Aje rAjA vinA aneka dezezanAM rAjyeA suvyavasthita rIte cAle che. chellI yureApIya laDAImAM ja keTalAka dezeAnA rAjAe padabhraSTa thaI gayA che ane tyAM prajAsattAka rAjyeA sthapAyAM che. prajAe cuMTelA pratinidhionI saMsthA ke jene sAmAnya rIte ' pArlAmenTa 'te nAme oLakhavAmAM Ave che e saMsthA dezane vahIvaTa calAve che ane e saMsthAnA sabhyAe ja eka sarveoNMpari pramukha cuTatyo heAya che je AkhA dezane vaDe lekhAya che. A pramANe kula-kramAgata rAjapadavI dUra thaIne cuMTaNIne dheAraNe dezanA sarvopari pramukhA cuTAvAneA krama cAlu thayA che ane A krama eka vyatiniyaMtrita rAjya karatAM vadhAre sArA lekhAyA cheH A pramANe sarvopari rAjA gayA ane aneka vyaktionI sarvopari rAjasabhA banI. e ja rIte jJAtimAM eka sarvopari paTelanI padavI have lokapriya rahI nathI. je kAraNathI rAjAnuM rAjatva apriya banyuM che, e ja kAraNathI jJAtinA paTelanI paTelAI paNa aLakhAmaNI banI che. rAjA peAtAnI pharajo cUkavA lAgyA ane julmI thayA eTale tene prajAe dUra pheMkI dIdhA, e ja rIte anyAyI ane julmI paTeleAnI sattA paNa have jJAtimAMthI echI thaI gaI che. vaMzapara parAthI rAjAne putra rAjA ja ane ane paTelaneA putra paTela ane e rIvAjanA A geralAbhA che. A kAraNathI jevI rIte prajAsattAka rAjyane pramukha prajAmatathI yeAgyatAnusAre cuTAya che, tevI rIte jJAtinA paTela vaMzaparaMparAthI nahi paNa yAgyatAne anusarIne cuMTAvA joie. prajAne putravat pALanArA rAjA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 enA vakhatamAM AvA niyamanI jarUra nahotI kAraNake te vakhate jJAtinA, paTele paNa samajatA ke pote jevo jJAtino uparI che, tevo ja jJAtino sevaka che ane pite Atmabhoga ApIne jJAtinuM kalyANa thAya tevI rIte jJAtirUpI nAvane calAvavAnuM che, jJAtijanone yogya maryAdAmAM rAkhI tenI ucca saMskRti jALavI rAkhavAnI che ane jJAtihitArthe aneka yojanAo tana-mana-dhanathI karavAnI che. paraMtu Aje jJAtinA paTelanI tevI bhAvanAo moTe bhAge naSTa thaI che. te ema ja samaje che ke jema prajA upara rAjya calAvavA mATe rAjA che, tevI rIte jJAtijanone pitAnA manasvI hukamothI raMjADavA ke dabAvavA ke potAnA khAnagI svArthI sAdhavA mATe pitAnI paTelAI athavA zeThAI che! "zeTha" e zabda "zreSTha mAMthI banelo che. mANasa pitAnA guNo vaDe ja zreSTha lekhAya che ane guNa grahaNa karanAra mANasa zreSTha banI zake che. zreSThatA vaMzaparaMparA utare che evo kAMI niyama nathI, eTale zeThAI vaMzaparaMparAnI hoya e eka jJAtino saDo che. zreSThatA guNAnusAriNI hovI joIe ane tethI jJAtijanonA matane anusarIne zreSTha koNa che tene nirNaya karI zeThAI tene soMpavI joIe. pAzcAtya dezanA rAjatvamAM jema bahumatavAdanuM dhoraNa cAle che, tema jJAtiomAM paNa bahumatavAda-Democracy hovAnI jarUra che. A pramANe A lekamAM graMthakAre jJAtinA baMdhAraNamAM bahumatavAdanI AvazyaktAnuM sUcana kareluM che. paTelone anyAyo dUra karavAnuM sAdhana ja atyAre e che. koI paNa jJAtimAM eka zreSTha guNovALA mANasane nAyaka ke pramukhapada ApavuM, apAvavuM kiMvA tene lagatI koI yojanA karavI te paNa jJAtinI moTI sevA bajAvavA barAbara che. je jJAtino nAyaka thaIne jJAtinuM hita Acare che te te. sAce sevAdharmo che ja, paraMtu je yogya mANasane nAyaka banAve che tenI sevA paNa ochI gaNanAne pAtra nathI. matadAronI yogyatA nakkI karI, maMDaLo sthApI ke evI lAMbI rIte paTela ke zeTha cuMTavAnI paddhati jJAti mAM cAlu thatAM hajI vAra thaze, paraMtu te pahelAM banatAMsudhI sarvAnumate yogyatAnusAre paTele ke nAyakone pasaMda karI temane nAyakapade sthApavAnI, Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 vaMzapara parAnuM dhAraNa rada karI guNAnusArI paTelanuM dheAraNa cAlu karavAnI te tAtkAlika jarUra che. (101) [have jJAtimAM cAlatI duSTa prathAo pratye traiSakAra nAyakapa jJAtisevAnu lakSa dezare che. ] jJAtijaSTRIT: 102 || kanyAvikrayaputravikrayayugaM jJAtiM kalaGkAyate / duSTA bAlavivAhapaddhatirapi jJAtermahadUSaNam // etadUSaNavarjanAya yadi te nidrAparA nAyakAstannidrAharaNena sajjanavaraiH sevA vidheyA nRNAm // jJAtinA lakano parihAra, bhAvA--je jJAtimAM kanyAne Apa kanyAne paisA vatI vecatA hAya ke varanA bApa paisA laine potAnA putrane paraNAvatA hoya, arthAt- kanyAvikraya ke varavikraya thatA heAya te te ane rIvAjo te jJAtine kalakata manAve che. je jJAtimAM mAlavivAhanI paddhati cAle che eTale nAnI umaramAMja dIkarA dIkarIne paraNAvI de che te pati paNa jJAtinuM eka dUSaNa che. upara jaNAvelAM traNa dUSaNA dUra karavAne jJAtinA nAyakAe jAgRta thaI kaTibaddha thavuM joie. kadAca nAyake uMdhamAM paDavA hoya teA sevAnA umedavAree te nAyakAnI uMgha uDADI, temane jAgRta karI, nAtinA manuSyeAnI sevA bajAvavI joie. (102) vivecana--pUrve jaNAvavAmAM AvyuM che ke jJAtirUpI saMsthAnuM dhaDatara teA zubha hetuthI prAcIna kALamAMthI thayuM hatuM parantu temAM kALakrame karIne aneka prakAranA deASA AvI vasavA lAgyA. A dASA jyAre vyaktigata hAya che, tyAre tene dUra karavAnA yatna jJAtinA agresarAe karavA joie. jJAtinI saMskRti ucca prakAranI rahe te mATe ja jJAtinuM aMdhana che ane jJAtinA niyame che. vyaktigata deSA mAlUma paDatAM ane tene jJAtimAM Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 pracAra thatA jaNAtAM ja tene dUra karavAne agresaroe ekadama kAyadA ghaDI, teneA bhaMga karanArane vAjIdaDa TharAvI te doSa upara aTakAva mUkavA joie. parantu AvI pharaja bajAvavAmAM agresare zithila banavAne pariNAme AjakAla jUdI jUdI jJAtiemAM aneka prakAranA deASA ghara karI rahyA che ane e dASA kALakrame kurUDhInuM rUpa dhAraNa kare che. AvI aneka kurtIe samAjamAM pesI gaelI jovAmAM Ave che ane e purUDhIonI mAThI asarA jJAti upara thavA pAmI che. anudAra mana ane duSTa buddhi, nakhaLAM maLake ane garIbAI, ityAdi keTalIka vastusthiti te nyAtanI kurUDhIone ja AbhArI hAya che. putrIne paisA laine paraNAvanAra-vecanAra kanyAvikrayakAra hamezAM anudAra-sAMkaDA vicArane ane duSTa hAya che. pAtAnA putrane paraNAvIne sAmA paisA mAMgatA heAya tee jJAtimAM putrInAM mAtA-pitA upara garIbAinuM saMkaTa selanArA thaI paDe e khulluM che. jee pAtAnAM putraputrIone nAnI vayamAM paraNAvatA hoya tee peAtAnAM putra-putrIenAM zarIranA bAMdhA nabaLA pADanArA, temane regI-nikhaLa saMtatinA mAmApa banAvanArA ane adhyAyuSI banAvanArA thaI paDe ane e rIte potAne hAthe ja potAnI saMtatinuM nakhkhAda vALe temAM zuM Azraya che? khALalagno je jJAtimAM bahu thatAM hAya che, tyAM TuMkAM AyuSya, alyAyuSI sa Mtati, ochI keLavaNI, regiSThatA, vaidhavya, vaMdhyatva ityAdi doSA ubharAi nIkaLelA mAlUma paDe te paNa khulluM che. TUMkAmAM A doSo jJAtinuM akalyANa karanArA che ane te dUra thAya teA jJAtinuM hita sAdhavAnA mArga khullA thAya che. kanyAvikraya ane vavikraya dvArA meLaveluM dhana duSTatAthI bhareluM che, te kAraNathI e dhana jenI pAse hoya che te bahudhA nirUghanI ja heAya che. kanyAvikrayathI gRhalagna tathA kajoDAnA banAvA paNa banavA pAme che. pArasI kAmamAM vavikraya puSkaLa hAvAthI meATI vayanI puSkaLa kumArikAe paraNI zakatI nathI ane keTalIkane te garIkhAte kAraNe ja jIvanaparyaMta kuMvArI sthitimAM rahevuM paDe che. A pramANe vavikraya ane kanyAvikraya e e kurUDhIe ja evI che ke je jJAtimAM khIjA paNa aneka prakAranA doSone dAkhala kare che. bALalagnanAM mAThAM phaLe te Aje Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 aneka jJAtie bhAgavatI najare paDe che. kSaya jevA moTA rAge! juvAna cheAkarAe ane chokarIomAM prasare che, duLa ane regiSTha saMtAne! utpanna thAya che, vaitIyA jevAM zarIranAM yuvAne ane yuvatIe jyAM tyAM najare paDe che, akALe mRtyu, vRddhAvasthA, regiSThatA vagere prApta thAya che. je ke:ma strIeAnAM punaHlagno karatI nathI ane bALalagno upara aTakAva mUkatI nathI, te kAmamAM vidhavAe! ane vidhuresanI saMkhyA vadhatI ja jAya che ane dhIme dhIme nyAta ghasAtI jAya che. A badhAM mAThAM pariNAme je jJAti bhAgavatI hAya, te jJAtimAM kuztIe dUra karavA mATe mathana karanAra sevAdharmI jonI mATI agatya hoya che. e rUDhIo dUra karavAnuM kAma e jJAtine saMjIvanI auSadhi khavarAvyA kharAkhara che. je jJAtinA manuSyA ke agresare uMghamAM paDavA hAya che kiMvA jee ajJAnavazataH sArUM zuM ke kharAba zuM te samajatA nathI te jJAtimAMja meATe bhAge kurUDhIo phelAelI hAya che, eTale jJAtisevakanuM kArya jarA aTapaTuM che. tenI pahelI pharaja AgevAne ane jJAtijanene jAgRta karavAnI che. kuDhIonA lAMkhA vakhatanA sahavAsathI keTalIka vAra jJAtijanenI gulAmI maneAdazA banI gaI heAya che eTale te sudhArAenI sAme paNa thAya che, tepaNa jJAtihitaciMtake dhIrajathI kurUDhIone dUra karavA yatna sevavA Avazyaka che. (102) [ jJAtinA kalaMkarUpa kurUDhIone parihAra karavAnuM sUcavyA mAda graMthakAra khIjA keTalAka kurIvAjo-kaDhIone jJAtimAMthI bahiSkAra karavAnuM jJAtisevakAne sUcave che. ] kurUDhipariharaNam / 10 11 vikrIyApi sutAM gRhaM bahudhanaiH kArye hi lagnotsavo | deyaM jJAtijanAya miSTamazanaM mRtyuprasaGge dhruvam // gurUDhibalaM karoti janatAhAsaM dhanAdikSatestaddUrIkaraNe janaiH sukRtibhiH kAryaH prayatno varaH // Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kurUDhIo dUra karavI. bhAvArtha--keTalIka jJAtimAM lagnaprasaMge te keTalI jJAtiomAM mRtyuprasaMge pitAnI pAse paisA na hoya te dIkarIne vecI ke gharabAra vecIne paNa moTA varA karavA, jJAtine miSTa bhojana devuM, moTI jAne joDAvavI ane e rIte hajAre ke lAkho rUpiyAne dhumADo karavAmAM Ave che. AvA prakAranI kurUDhIo ekaMdara rIte dhanano nAza karI samAjane garIba banAve che ane sAmAnya mANasone karajanA dabANathI pAyamAla karI nAkhe che, tethI tevI kurUDhIonA mULane ukheDavA mATe sevAnA umedavAra sajjanoe uttama prakArano prayatna karavo joIe. (103) - vivecana A zlokamAM graMthakAra jJAtinA kalaMkarUpa bIjI keTalIka kurUDhIono ullekha kare che, jevI ke lagna-prasaMge kiMvA mRtyu-prasaMge moTA jamaNavAra karavA, maTI jAne joDavI, kharcALa varaghoDA caDAvavA ItyAdi. eka sAdhanasaMpanna vyakti potAne ghera AvelA koI viziSTa prasaMge potAnA gajA pramANe kharca kare te kAMI anarthakAraka nathI, paraMtu dekhAdekhIthI kiMvA anya koI rIte evAM kharcA karavAnI rUDhI ja pracalita thaI jAya che, tyAre temAMthI aneka anartho janma pAme che. pratyeka vyaktimAM mahattvAkAMkSA te jUnAdhika aMze hoya che ja, ane jyAre e AkAMkSA bahu tIvra banI jAya che paraMtu mahattA prApta karavAnAM pUratAM sAdhano hotAM nathI, tyAre svabhAvanI nirbaLatAthI keTalAka manuSyo daMbha karavA lAge che, eTale ke tamAco mArIne mahIM lAla rAkhavAno yatna kare che! pitAnI khAnadAnI, pitAnI sAdhanasaMpannatA kiMvA potAnuM kuLavAnapaNuM batAvavAne sAdhanasaMpanna vyakitaonAM jevAM bAhyAcaraNa te kare che ane e rIte nyAtamAM dekhAdekhInAM kharco pracalita thatAM kuratI paDI jAya che. amuka zrImaMta manuSya lagnaprasaMge moTo jamaNavAra karyo ke bhabhakAdAra varaghoDo caDAvyo to pote paNa karaja karIne tema karI khAnadAnamAM khapavuM evuM mithyAbhimAna jyAre sAdhanahIna manuSyomAM paNa dAkhala thAya che, tyAre anarthanI paraMparA cAlu thAya che. te Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 karaja kare che, gharabAra vece che, kanyAvikya paNa kare che ane tevAM ja bIjAM pApa AcarI zrImaMtanI harIphAI karavA mathe che ane eka nyAtamAM jyAre saMkhyAbaMdha avicArI vyaktie AvI mUrkhAI kare che tyAre pachI e kuratI jJAtinuM pArAvAra ahita karanArI thaI paDe che. A kAraNathI nyAtanA vicArazIla agresara have evA niyamo karavA lAgyA che ke jethI garIba ane tavaMgaro lagnAdi prasaMge maryAdita ja kharca karI zake ane koI sAdhanahIna manuSyane mithyAbhimAnamAM kheMcAI gajA uparAMta kharca karavAnI lAlaca thavA pAme nahi. AvA niyamomAM evI maryAdA bAMdhavAmAM AvI hoya che ke jethI sAmAnya ane garIba sthitinA mANase paNa niyama pramANenuM kharca karI zake. je nyAtamAM kharcALa karaDhIo cAlatI hoya che te nyAtamAM dhIme dhIme dhanane nAza thato jAya che ane garIbAI prasaratI jAya che. evI jJAtinA mANase vadhAre karajadAra banatA jAya che ane pariNAme dhvaMsa pAmatA jAya che. A kAraNathI evA khoTA rIvAjo ke je jJAtie svIkArelA na hoya paNa dekhAdekhIthI cAlatA hoya tene dUra karavA jJAtisevake sAcI dizAmAM yatna karavo joIe. daSTAnta-eka nagaranI brAhmaNa jJAti varSamAM 6 mahinA lADu jamatI! eTale ke jJAti vizALa hovAthI koI ne koI pitAne tyAM lagna ke maraNaprasaMge AkhI nyAtane lADu jamADato. AthI e nyAtanA mANase dara varSe pitAne 6 mAsa ghera jamavuM paDaze ane 6 mAsa pArake ghera khAvAnuM maLaze evI ja mAnyatAvALA banI gayA hatA ! nyAtanA sAmAnya manuSyanI kamANI hamezAM sAmAnya khorAka khAvA pUratI ja hoya che-nyAtanI dareka vyakita varSamAM cha mAsa lADu jame eTalI kamANI karI zakatI nathI. jamADanAra eka vyakti kharca kare che ane bIjA badhA muphata jame che evI sAMkaDI daSTivALAone e lADu muphatanA jaNAya che paraMtu dareka vyaktine tyAM evA evA prasaMge Ave che ja ane te vakhate pite jamelA badhA lADa kI nAMkhavA paDe che-moTuM kharca karIne badhA jJAtijanone lADu jamADavA paDe che! A rIte vicAratAM samajI zakAze ke dareka mANasa potAnA Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 dharane kharce ja lADu jame che ane rAjanA sAmAnya khArAkane badale trIje divase miSTAnna jamanAra jJAtijana pariNAme garIba ane karajadAra ane temAM navAI nathI. Aje e nagaranI brAhmaNajJAti pahelAM karatAM bahu garIba anI gaI che, aneka zrImaMta dhAnI rayAsata paNa nAza pAmI gaI che ane pariNAme lADu jamavA-jamADavAnuM eThuM karI nAMkhavuM paDayu che. pahelAM AchA jamaNavAra karanAra nyAtanA karajadAra manAtA, paNa Aje evI karajadArIne keAI gaNakAratuM nathI ! parantu jamaNavAranI maryAdA bAMdhavAnuM ke aicchika TharAvavAnuM e jJAtine hajI sujyuM nathI ! AvI jJAtiomAM iSTa sudhArA karAvavA te jJAtinA punarUdghAra karavA barAbara che. (103) [have vRlagnanA parihAra karavA tarapha jJAtisevanu lakSa deravAmAM Ave che.] vRddhalagnAdipaddhativivarjanam | 104 // anyAyyaM hi yathA striyAH patiyugaM puMsastathA strIyugaM / tAdRkkAraNamantarA pariNayo vRddhasya puMsastathA // evaM satyapi vRddhalagnataruNIyugmAdiMlagna prathA / yatraitadvinivarttanena vibudhaiH sevA vidheyA tayoH // vRddhalagnAdi paddhatino parihAra, bhAvA--jema eka strIne e pati karavA te anyAyya che, tema meATA kAraNa vinA eka patie e strI paraNavI te paNa tulanAdaSTie anyAyya che, tema ja vRddha avasthAmAM--eTale AdheDa umare purUSe lagna karavAM te paNa anucita che; tema chatAM kAI nAtimAM ekathI vadhAre strI paraNavAne ane vRlagnane rIvAja hAya ! te rIvAja nAbuda karIne sujJa jateAe temanI sevA bajAvavI. (104) vivecana--gRhalagnanA rIvAja, eka uparAMta bIjI strI paraNavI, e badhI paNa kurUDhIo ja che. eka strI eka zakatI nathI e nyAye te eka purUSa eka strI uparAMta bIjo jIvatI chatAM pati karI khIjI strI Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 paraNe e khulle anyAya che, paraMtu te vinA paNa bIjA aneka prakAre e rIvAjamAM doSa rahelo che. be strIonA patinA gRhamAM hamezAM kalahakaMkAsa cAlyA ja kare che, kAraNake sapatnIbhAva-zakyapaNuM strIonI svAbhAvika asUyAvRttine uzkere che ane suleha zAMti evA kuTuMbane tyAga kare che. saMsAramAM aneka sthaLe jovAmAM Ave che ke jyAM zakyono khAra rAta dahADe uchaLato ja rahe che, tyAM patine dhaMdhe karavAmAM ke dharma dhyAna karavAmAM aneka prakAranA aMtarAyo upasthita thayA vinA rahetA ja nathI. pariNAme evA kuTuMbamAMthI lakSmIne nAza thAya che ane kalahakaMkAsavALA gharamAMthI lakSmI paga karIne cAlI jAya che evI lokakathanI sAcI paDe che. zekyanA khAranAM mAThAM phaLa patine vizeSa pramANamAM veThavA paDe che. koI vAra evA banAvanA kesa keTe caDe che. koI vAra asUyAvRtti viSaprayoga dvArA ekAda vyaktinuM kATaluM kADhI nAMkhavA uzkerAya che ane evA aneka anartho thAya che. vRddhalagnathI je kajoDAM thAya che tethI paNa aneka prakAranA anarthI nIpaje che. koI paNa strI vRddha patine pasaMda karatI nathI, chatAM patine prabhue ApelA devarUpe samajIne keTalIka strIo pitAnuM mana manAve che, chatAM pitAne akALe vaidhavya prApta thaze e bhaya to tenA cittamAMthI dUra thato ja nathI. AvI strIone pitAnuM jIvana kaMTALArUpa lAge che ane keTalIka mUrkha strIo ADe mArge dorAvA lalacAI jAya che. keTalIka vAra vRddha purUSo potAnA kuLAbhimAnamAM dorAIne lagna karavA taiyAra thAya che, paraMtu eka navayuvAna bAlikAne bhava bagADavAmAM pote keTalo moTo doSa karI rahyo che tenuM je tene bhAna thAya to tenuM kulAbhimAna viramI gayA vinA rahe nahi. A dIdhuM vicAra karanArA thoDA ja hoya che ane tethI vRddhalagna thayA ja kare che. vRddha purUSane pitAnI putrI lagnamAM ApanAra pitA putrIne sAcA sukhane jevAne badale dhana tarapha vizeSa dRSTi rAkhe che. vRddhane kanyA ApavA badala pitAne dhana maLaze kiMvA pitAnI putrI vaibhavamAM ALoTIne sukha prApta karaze evI kalpanAvALAM mAbApo kanyAvikrayanuM pApa karanArA bane che ane kSullaka vaibhavanI Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237, khAtara putrInA jIvanane eLe gumAvanArAM bane che. AvAM prakaTa pApe. karavAnA nimittarUpa vRddhalagnone aTakAva karavAnuM jJAtisevakee mana, upara levuM joIe. paraMtu graMthakAra eka rIte AvA deSone mATe paravAnagI ApI jarA DhIlI dorI mUke che. te kahe che ke kAMI mahattavanuM kAraNa hoya hoya te e doSa paNa calAvI levo paDe che. AvAM mahattvanAM kAraNo kayAM hoI zake ? strI koI mahattvanI khoDavALI hoya, koI cepI rogathI dUSita hoya, kAkavaMdhyA hoya, ityAdi kAraNe hoya te eka purUSa bIjI strI paraNe e calAvI levA jevuM che-ke jyAM sudhI evA deSovALA patinI strIne bIjo pati karavAnI paravAnagI samAja Ape nahi, tyAMsudhI temAMe eka prakArano anyAya te rahele ja che, ane bIjI strI karanAra purUSa mAtra potAnAM sukhasagavaDanI dRSTie svArthabudhdhithI prerAele ja lekhAya. che. paraMtu vRddhalagnane mATe kazAM mahattvanAM kAraNo zodhI zakAya tema nathI. putra nahi hovAne kAraNe kevaLa putranI IcchA e eka mahattvanuM kAraNa vRdhdho jaNAve che, paraMtu navA lagnathI paNa putraprAptinI khAtrI maLI zakatI nathI. ghaDapaNamAM koNa rAMdhI khavaDAve ? nAnAM bALabaccAMne koNa sAcave ? viSayavRtti parastrIgAmI thavAne uzkere te karatAM vRdhdha vaye paNa lagna karavuM zuM khoTuM che? AvI dalIlo vRdhdha vaye varaghoDe caDanArA aneka purUSo kare che; paraMtu e dalIla dalIlo tarIke ja ThIka che. eka pallAmAM temanI dalIla mUkIne bIjA pallAmAM je eka kumArikAne bhava bALavAne anartha mUkavAmAM Ave, to e anarthanuM palluM nIcuM namyA vinA na ja rahe. vRdhdhane mATe te koI paNa kAraNone mahattvanAM mAnavAnI jarUra rahetI nathI. chatAM samAja eka bAjue dayALu che ane bIjI bAjue nirdaya che, eTale te purUSone aneka prakAranI chUTa ApavAnI sAthe strIonA hakko luMTI laI temane anyAya Ape che, pariNAme beu bAbatenA saMbaMdhamAM purUSoe najIvAM kAraNane mahattvanAM mAnI laIne aneka prakAranA asaduvyavahAra AdaryA che. A kurUDhIone dUra karavAmAM AvavI joIe che ane te sivAya nyAta ke samAjanI unnati azakya che. jJAtisevAnA Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 abhilASIe purUSone A bAbatamAM sudhAravA joIe athavAto dhIme dhIme baMdhana bAMdhIne purUSone sudharavAnI pharaja pADI temane lagADavAmAM AvatAM "anyAyI " ane " nirdaya' nAM vizeSa dUra thAya tevI lAyakAtavALA banAvavA joIe. (10) SoDaza pariccheda. sevAdharma : svadezasevA. [ sevAdharmane grahaNa karanAranuM sevAvartuLa have vizALa banatuM jAya che. sevAvRtti ane sevA bajAvavAnI zakti vikAsa pAmatAM tene have samagra dezanI sevAvaDe janatAnuM viziSTa hita karavAnI preraNa thAya che. sevAdhama svadezasevA kevI rIte bajAve tenuM have graMyakAra sUcana kare che, temAM be prathama janmabhUmi pratye manuSyanuM traNa kevuM che te darzAve che.] karajabhUmi: 209 | ya zA'nnajalA'nilaiH zubhataraiH puSTigatA te tanustaddezonnataye'stu te dhanamanastanvarpaNaM sarvathA / / yA bhUmirjananIva pAlanaparA svargAdapi zreyasI / tasyAH svalpamaniSTacintanamaho tajjasya paapaavhm|| svadezasevA-janmabhUmi. bhAvArtha -je dezanAM sArAM havApANa ane anAjathI tAruM zarIra puSTa banyuM che, te dezanI unnatine mATe tArAM tana-mana ane dhanano sarvathA bhoga Apavo paDe to te vadhAre nathI. je bhUmi mAtAnI peThe zarIranuM pAlana karanArI che ane jene svarga karatAM paNa zreyaskara mAnavAmAM Ave che, te bhUmirUpa mAtAnuM jarA paNa aniSTa ciMtavavuM te tenI saMtatine pApajanaka che. (105). Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 vivecana-manuSyane janma ApanAra mAtAnuM jeTaluM ucca pada che teTaluM ucca pada janmabhUminuM-je bhUmimAM manuSyane janma thayo hoya che tenuM paNa che. jananI janma Ape che ane janmabhUmi manuSyanuM piSaNa kare che-tenAM anna-jaLa manuSyane poSe che. A kAraNathI sananI gamizra svarSi nArIyasI-evuM kahIne vidvAnoe janmabhUmine svarga karatAM paNa ucca pada ApyuM che. prathama daSTie A kathanamAM atizayokti mAlUma paDe che kharI, paraMtu vAstavika daSTaDyA vicAra karatAM e ukti yathArtha jaNAyA vinA rahetI nathI. svargaprApti e eka durlabha sthiti che e kharuM che, paraMtu e durlabha sthitinuM sAdhana te manuSyatva ja che. manuSyatva e svargaprAptino daravAjo che paranta jananI ane jamabhUminA coga vinA e daravAje prApta nahi thato hovAthI svarga karatAM paNa uMcI padavI jananI tathA janmabhUmine ApavAmAM vidvAnoe yathAghaTita ukti karI che. svargaprAptinA sAdhanarUpa jananI ane janmabhUmi patita dazAmAM rahe to manuSyatva paNa patita ja rahe temAM Azcarya nathI, teTalA ja mATe vidvAnoe kahyuM che ke -torAya saH prAdhAna parityane-temano patita dazAmAMthI uddhAra karavAne prANa tyajavA paDe to paNa te bahetara che. jananI ane janmabhUminI sevAno uttama sidhdhAMta e lokamAM ghaTAvavAmAM Avyo che, paraMtu A graMthamAM atra mAtra janmabhUmino viSaya upasthita hovAthI graMthakAre janmabhUmine jananI-mAtAnI tulanAmAM mUkI batAvIne tenI pAlanaparatA batAvI che, ane evI janmabhUminI unnatimAM ja pitAnA sarvasvanuM-tana-mana-dhananuM arpaNa karavAne bodha karyo che. graMthakAra kahe che ke janmabhUminuM aniSTa ciMtavanAra tene putra pApI bane che ane e satya che. eka vyaktinuM aniSTa ciMtavanAra te eka vyaktine ja aparAdha kare che, paraMtu svadezanuM -janmabhUminuM aniSTa ciMtavanAra svadezanI samasta janatAnuM aniSTa karanAra hoI mahApAtakI che. dRSTAnta-gujarAtanA rAjA karaNa vAghelAe tenA pradhAna mAdhavanA kuTuMba upara avicArIpaNe je halle karyo hato, tethI krodhAMdha banelA Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 mAdhave dilhInA bAdazAha alAuddInane gujarAtamAM teDI lAvI gujarAta upara hallo karAvyo hato ane tyArathI gujarAta parAdhInatAnI beDImAM baMdhAyuM e ItihAsa sau koI jANe che. karaNe mAdhavanI strIne baLAtkAre pakaDIne potAnA mahelamAM gedhI hatI, mAdhavanA bhAI kezavane teNe mArI nAMkhyo hato, kezavanI strI satI thaI baLI mUI hatI, mAdhavanI strI uparanI kudaSTine kAraNe ja karaNa mAdhavane pATaNamAMthI dUra kADhIne dago ramyo hatoH A badhuM jotAM kharo aparAdhI karaNa ja hato; chatAM ItihAsakAra karaNa karatAM mAdhavane vadhAre pApI lekhI tene doSa de che, tenuM kAraNa e ja che ke krodhAMdhatAthI prerAelA mAdhave karaNa uparanuM vaira vALavAne potAnI janmabhUminuM-gujarAtanI badhI janatAnuM aniSTa karyuM hatuM. tene musalamAnanA paga heThaLa zRMdAvI parAdhInatAnI beDImAM baMdhAvI hatI. te vakhate gujarAta parAdhIna thayuM te AjasudhI parAdhAna ja rahyuM che. ItihAsa mAdhavanA te apakRtyane sAkSI che. A pApa thaI gayA pachI mAdhava pite paNa pastAvAnI AgathI baLI rahyo hato, paraMtu samaya vItI gayA pachIno pastAvo nakAmo hato. tenA nAma upara kAyamanuM kalaMka ceTI cUkyuM hatuM te anyathA thaI zake tema nahotuM. Aje mAdhavanA apakRtya mATe gujarAtanI janatA tene zApa de te svAbhAvika che. mAtRbhUminI aniSTa ciMtavanA keTalI bhayaMkara che, keTalI pApajanaka che, te darzAvavA mATenuM ja A daSTAMta che. tethI ulaTuM tenuM hita karanAra mAtRbhUminI samagra janatAnuM hita karanAra bane che ane janatAnA AzIrvAda meLavI nAma amara kare che. mATe janmabhUmi pratyenuM RNa yathAzakti adA karavAne sau koIe yatnavAna thavuM joIe. (15) [have jUdI jUdI jarUrIAtene anusarIne dezasevAnA judA judA prakAra graMthakAra darzAve che, temAM prathama janatAnAM sukha duHkhanuM ciMtana karavAnI AvazyaktA batAve che.] garapArivA. 206 / ko duHkhI sukhinazca ke janapade cintyaM tdettsdaa| Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma syAduHkhaM yadi kasyacit kimapi tadanyAnnijaiH sAdhanaH // dyUtAdivyasaneSu ko'pi patitazcetsatpathe taM naye / bIjaM syAtkalahasya cejjhaTiti tadyuktyA dahetsarvathA // dezanA hitanuM ci'tana, bhAvA --potAnA dezamAM kANu sukhI che ane kANu du:khI che; sevA khajAvanAre tene hameza khyAla rAkhavA. sukhI hAya te te| ThIka paNa kadAca kAine kaMi paNa duHkha AvI paDeluM hoya ane peAtAnI pAse te duHkhane haNavAnAM sAdhanA hoya teA te sAdhanA vaDe tenA du:khaneA nAza karavA. kadAca kAI jugAra maMdirA Adi vyasaneAmAM paDI gayA haiAya teA tene samajAvIne sanmArge lai javA. kAi ThekANe vaLI kleza utpanna thateA jaNAtA hAya tA tarata ja te kalezanuM khIja zeAdhI kADhI te khIjane kAI paNa yuktithI bALIne bhasma karI nAMkhavuM joI e. (106) 9 vivecana--jAgarikA eTale jAgaraNa ane janapada mATe jAgarikA eTale janatAnA hita mATenuM ciMtana. 'jAgarikA ' zabda e atha mAM 15rAya che. pUrve rAjA bheAja ane rAjA vikrama jevA Adaza rAjAe janapada jAgarikA karatA eTale jAgaraNa karIne rAtrine samaye nagaramAM kratA tathA nagaracarcA sAMbhaLatA. te uparathI prajAnAM sukha-duHkha tathA tenAM kAraNeA jANIne kAMI duHkhanAM kAraNeA mAlUma paDe te tenuM nivAraNa karatA. A daihika jAgaraNa thayuM, parantu mAnasika jAgaraNa vinA daihika jAgaraNa saMbhavatuM nathI. mana jo jAgRta thAya, manamAM ciMtana thAya, teA ja daihika jAgaraNa thAya ane udyama ArabhAya. Aje bhAja ane vikramane! jamAnA nathI. tevA rAjAe ke adhikArIe paNa javalle ja kAI haze. kAi rAjyAdhikArahIna paraMtu svadezavatsala manuSya daihika jAgaraNa kare, tepaNa rAtrie nagaracarcA sAMbhaLavA nIkaLavAthI ja te sukhaduHkhanAM kAraNe| NI zake evuM kAMI rahyuM nathI. Aje te| duHkhA ane tenAM kAraNA prakaTa rIte dekhAya che. mAtra 16 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ri42 duHkhonuM nivAraNa karanArA svadezavatsala, anukaMpAzIla ane Atmabhega ApavA tatpara thAya tevA sevakonI ja khAmI che; eTale hAlane mATe jAgarikAne artha "mAnasika jAgaraNa" athavA "ciMtana" e je karavAmAM AvyuM che te ja sughaTita che. AvA ciMtanathI ja janatAnI sevA karavAnI vRtti pedA thAya che. janatAnI jarUrIAta hoya te dizAe cittane doDAvIne pite tene kevI rIte upayogI thaI zake tene vicAra karI te rIte sevAmAM udyata thavuM joIe. A lokamAM graMthakAre janatAnI sevAnI keTalIka dizAe udAharaNa tarIke sucavI che, jevI ke jugAra, madirApAna ityAdi. e prakAranI dezanI jarUrIAte aneka hoya che. emAMnI koI eka jarUrIAta ke je potAnAM sAdhana ke zaktithI pUrI pADI zakAya kiMvA pUrI pADavAnA nimittarUpa paNa banI zakAya te jarUrIAta tarapha citta doDAvIne yathAzakti sevA bajAvavI e svadezasevakano dharma che. e ja rIte dezanI aMdaranA moTA kalaha-kaMkAse ke jethI deza avanati tarapha ghasaDAto jato hoya tenAM kAraNo jANa te kAraNe nAbUda karavA potAthI banatuM karavuM joIe. jyAre A prakAranI sevA eka sevaka amuka ekAda-be vyaktinI bajAve che tyAre te samAjasevaka manAya che ane jyAre te samagra dezanI daSTie moTA vistAramAM prasarelA duHkha, vyasana, kalaha ityAdi zamAvavA yatna kare che tyAre tenI sevA "dezasevA"nI kakSAmAM Ave che. samAjasevaka kAlakrame uce caDhIne sAro dezasevaka bane che athavA jenI daSTi vizALa tathA zakti vizeSa hoya che te paNa dezasevaka bane che. e ja rIte janatA bIjAM paNa aneka prakAranAM duHkho bhogavatI hoya che ane te badhI dizAmAM dezasevaka pitAnI zakti anusAra sevA bajAvI zake che, paraMtu graMthakAra sUcave che te pramANe vo suNI suvitha vanapake evI satata jAgarikA dezasevakamAM hovI joIe. (16) [ svadezanA AcAranA pAlanamAM paNa svadezAbhimAna ane svadezabhakti rahelAM che, te have graMthakAra batAve che.] Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 svadezyAcArapAlanam / 107 // dezaM svaM na kadApi vismarati yo gatvA'pi dezAntaraM / jahyAnno nijadezaveSaracanAM dezAbhimAnI janaH // svAcAraM vijahAti caJcalamanAH prAcyA''rya jAtyarcitaM / dezadrohakaro'dhamaH sa puruSo darmAdhikArAccyutaH // dezAcAranuM pAlana, bhAvA--je mANasa game tyAM deza paradeza jAya tApaNu pAtAnI janmabhUmine kadI paNa bhUlI jAya nahi, temaja videzamAM rahIne paNa potAnA dezane veSa AcAra bilakula cheDe nahi te mANasane dezAbhimAnI kahI zakAya. je mANasa caMcala manavALA rahIne videza jatAM prAcIna Aya jAtie Acarela peAtAnA dezAcArane cheADI de che te mANasa dezane droha karanAra adhama gaNAya ane te dharmanA adhikArathI paNa patita thAya, mATe cita dezAcAra kadI cheDavA nahi. (107) vivecana--vicAranI tulanAmAM mUkatAM AcAra e bahu mahattvanI vastu nathI parantu AcArapAlanane dharmapAlananI eka mahattvanI zAkhA kahI tenuM kAraNa zuM ? AcAra e vicAranuM darzana karAvanAra che arthAt vicAranA astitva vinA AcAra niSpanna thatA nathI; pitAe teTalA mATe ja vAra: prathamo dharma: kahyuM che. A pramANe AcAra ane vicAranuM yugma saskRtine nibhAvI rAkhavAnA sAdhanarUpa bane che. eka janamaDaLe je peAtAnI prAcIna saMskRtine ucca mAnI hAya che te saMskRtine nibhAvI rAkhavAnAM sAdhanAne te svadharma mAne che ane e svadharma te ja AcAra vicAra che. svadhanA tyAga karavA tene mahApApa mAnavAmAM Ave che kAraNake svadhA tyAga karavAthI potAnI ucca saMskRtine nibhAvI zakAtI nathI, temAM saMkaratA dAkhala thAya che ane e rIte manuSya patita thAya che. A kAraNathI vicAranI sAthe AcAramAM paNa svadezIyatA jALavavI eka dezAbhimAnI naranu Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama lakSaNa che. "je deza tevo veza" evuM kahevata to koI svArtha sAdhuoe pADayuM che ke jeo cena na kaDhALa paradezamAM pitAne svArtha sAdhI levAnI IcchAthI vicaratA hoya che. jenA dilamAM pitAnI janmabhUmi mATenuM prazasta abhimAna raheluM hoya che te potAnA dezanA AcAro ke pitAnI saMskRtine piSaka vicArone kadApi tyAga karatuM nathI. je paradezamAM jaIne kiMvA svadezamAM ja rahIne svadezIyatAne dezavaTo Ape che tene graMthakAra TekArozarodhamaH puruSo dharmAdhiArATyutaH eTale dezadrohI, adhama ane dharmAdhikArathI bhraSTa mAne che te yathArtha ja che. zrIyuta kAlelakara kahe che tema "svadezI dharma e pativratAdharma jevo che. pativratA strI jema game te sthiti vacce paNa patinI ja sevA karaze ane pati taraphathI ja sukha meLavavAnI apekSA rAkhaze; tevI ja rIte svadezIno upAsaka paNu game tevI paristhiti vacce suddhAM svadharmane ja vaLagI raheze; svabhASAnI ja mAraphata pite keLavaNI leze ane potAnI AsapAsanAMone Apaze; svajananA utkarSamAM ja pitAno utkarSa mAnaze; pitAnA rASTranI sarakRtimAMthI ja potAne mokSamArga zodhI kADhaze; pitAnA ja samAjane vaLagelA doSa dhovA ahorAtra mathaze; ane evI " svakarmarUpI abhyarcanA" dvArA ja te vizvanI ane vizvabharanI bhakti karaze." jema pativratAdharmane nahi pALanArI strI patita ke kulaTA lekhAya che tema svadezIyatAno dharmAcAra nahi, pALanAra kiMvA tadanurUpa vicArone nahi dhAraNa karanAra dezadrohI, adhama ane dharmAdhikArabhraSTa manAya e svabhAvika ja che. zaMkA-keTalIka vAra koI dhaMdhA ke kArya nimitte manuSya evA pradezamAM jaI caDe che ke jyAM tene pitAnA dezane veza, anyAcAra, khAna-pAnAdimAM pheraphAra svIkAravo paDe che te zuM aniSTa che? samAdhAna-IglAMDa jevA ThaMDA pradezamAM javAthI garama kapaDAM paheravAM paDe kivA kAzmIra jevA dezamAM ziyALAmrAM javAthI cAmaDAnAM kapaDAM paheravAM paDe e Apaddharma che ane anivArya che, paraMtu sAcA dezAbhimAnI purUSa evo veza pitAnI jAtIyatAne chupAvavAne paheratA nathI. IMglAMDamAM Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 jaine koTa-pATaluna-TepI paherIne aMgreja gaNAI javAnI ke kAzmIramAM cAmaDAMnAM kapaDAM paherIne kAzmIrImAM khapavAnI IcchAthI jo vaizakhAdalA karavAmAM Ave te te dubha kiMvA adhama che. dezAbhimAnI nare evA ApaddharmamAM paNa peAtAnI jAtIyatAnA viziSTa lakSaNa rUpa potAnA dezanI ja pAghaDI ke TopI paheravAnuM cUkatA nathI. ThaMDA pradezamAM janArane zarIramAM garamI rAkhavA mATe dArU pIvA paDe che e eka asahya bInA puravAra thai che, kAraNake ThaMDA mulakAmAM hamezAM rahenAra janeAmAMnA keTalAka Ajanma madyapAna nahi karatAM taMdurasta rahI zake che ane zarIramAM garamI rAkhavA mATe anya pavitra vastuenA sevanathI calAvI zake che. eTale nAnI khAkhatemAM videzIyatA svIkAravI paDe tepaNa khAnapAnAdimAM evI videzIyatA svIkAravI e adhama che. kadAcit dharmAMthI bhraSTa thavAya evA padArthonu sevana karavuM paDe, te evA dezamAM javuM nahi e ISTa che, parantu patita thaine aniSTa pradezamAM jaI vasavuM e iSTa nathI. zreyAnuM vadhamAM vizuLaH ne a e ja che ke keAI apekSAe svadharmasvadezIya saMskRti 'viguNu' arthAt guNarahita jaNAya, tApaNa te zreyaskara che, paradha-paradezIyAtanuM grahaNa e bhayAvah che. jee svadezAcAranuM pAlana karavAmAM hamezAM tatpara rahe che te ja sAcA svadezAbhimAnI nara che. (107) [svadezI AcArapAlana viSe kahIne have svadezI vastuAne ja upabheAJa karavAne! dhama graMthakAra samajAve che.] vahecavatUpomaH | 208 || dezodyogavivarddhanAya vapuSazcArogyarakSAkRte / dInAnAM nijadezinAM karuNayA dAridrya vicchittaye // yujyante vasanAni bhojyamakhilaM bhogyAni vastUnyapi / dezyAnyeva vibhUSaNAnya malayoH strIpuMsayoH sarvathA // svadezI vastuonI vaparAza, bhAvA--dezanA udyogane uttejana ApavAne, zarIranuM Aregya Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 sAcavavAne, potAnA dezanA garIba mANasA upara karUNAnajara rAkhI temanA dAridrayane nAza karavAne dareka mANase paheravAnAM vastro, khAvAnA padArtho, sArA strIpurUSane chAje tevAM ghareNAM ane kAI paNa bhAgya vastu sarva prakAre potAnA dezamAM utpanna thayela hoya te ja vAparavI joie. (108) vivecana--je kALamAM ApaNe janma lIdheA te jamAnAnI ja sevA karavI e jema ApaNe mATe arihAya che, teja pramANe je dezamAM ApaNA janma thayA te dezanI ja ApaNe sevA karavI ane te dezanI ja sevA ApaNe levI evA svadezInA siddhAMta che. A siddhAMta visarI janArA svadezIyatAnI dRSTine tyAga karIne paradezI vastuone upabhAga karatAM acakAtA nathI parantu e siddhAMta visarI javAne lIdhe ja Aje hiMdustAnanI Arthika avadazA thaelI jovAmAM Aveche. dezanA udyogane uttejana ApavAne svadezI vastuo vAparavI, zarIranuM Aregya jALavavAne ApaNA dezanAM havApANImAM utpanna thaelA padArthonA ja upabhAga karavA, garI upara karUNAdiSTa rAkhIne temanA dAridrayano nAza karavA vastra, bhAjananA padArtho, alaMkAre ItyAdi sarva vastuo svadezI ja vAparavI e daSTi teA Adhunika che kAraNake svadezIyatAnA siddhAMta visarAi javAthI dezanI je durdazA thaI che te durdazAmAMthI tene ulhAra karavAnI dRSTi hAlamAM dezasevakAmAM ane dezahitavicArakAmAM utpanna thai che; eTaleke svadezIyatAne AjakAla eka yugadharmo ke samayadharmanI dRSTithI prajA samakSa raju karavAmAM Ave che. A kAraNathI graMthakAre paNa hAlanI janatA samakSa svadezI vastuonA upabhAganI vArtAne samayadhane ghaTatI dalIlA sAthe raju karI che. parantu AryAvartIne sanAtana siddhAMta te e che ke "ApaNuM ApaNA mATe ane parAyuM parAyA mATe." zreyAna svadharmAM vittuLa: evuM je pUrve kahevAmAM AvyuM che tene mathitA paNa e ja che. kahevAnuM tAtpa e che ke jevA svadezIyatAnA dhama ApaNe pALIe tevA ja svadezIyAtAne! dhama bIjA dezo paNa pALe eve siddhAMta AryAvarte svIkAryAM hatA. Aje ApaNe evuM icchIe chIe ke .hiMdustAnamAM khanelA mAla hiMdustAnanA lokA vApare eTaluM ja nahi paNa ApaNI banAvaTanA mAla Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 bIjA deze paNa vApare ane ApaNe temAMthI nANAM meLavI dhanavAna thaIe, paraMtu prAcIna Aryone siddhAMta te nahato. teo IcchatA ke svadharmane tyAga karavo e jeTaluM niMdanIya che, teTaluM ja niMdanIya bIjAne tenA dharmathI caLAvavo e che. A ja kAraNathI udAtta hiMdu dharme vidharmIone pitAnI pAMkhamAM pakaDavAno koI kALe prayatna karyo nathI. je loke hiMdu saMskRtimAM svabhAve karIne maLI gayA ane hiMdu dharmamAM AvavA taiyAra thayA temano hiMdu dharma tyAga karyo nathI, paraMtu temanI judI jAta banAvI laIne temano svIkAra karyo che. svadezI vastuone ja upabhoga kare e saMskAra jyAM sudhI AryonI saMskRtimAM vajalepa rahyuM hatuM, tyAMsudhI svadezIya ane paradezIya vastuo vacceno taphAvata ja samajAvavAnI prAcIna purUSone jarUra jaNAI nahotI; parantu have samaya badalAyo che. paradeza pitAnA lAbha mATe potAnI vastuonI jamAvaTa hiMdamAM karI rahyA che ane hiMdI banAvaTo pAchI haThavA. lAgI che, tethI hiMdanuM dhana paradeza ghasaDAI javA lAgyuM che, eTaluM ja nahi paNa tenA svadezI AcArapAlanamAM paNa vikSepa paDavA lAgyo che. Aje hiMdustAnanuM svadezI vrata jema eke eka hiMdI strI, purUSa ane bALake hiMdustAnamAM taiyAra thayelI ja vastu vAparIne jIvana nibhAvavAmAM raheluM che, tema paradezane paNa evuM ja svadezI vrata pALavuM hoya to teoe potAnA dezamAM taiyAra thatA mAla naphAnI khAtara bIjA koI paNa dezamAM laI jaIne khaDakavAnuM choDI devuM joIe. je dareka deza upara jaNAvyA mujabanuM saMpUrNa svadezI vrata pALIne rahe to te kadApi nidhana bane nahi ane Arthika kAraNone lIdhe vigrahamAM utarI raktapAta karavAnI temane jarUra rahe nahi. paraMtu kyAM che te svadezIyatA ? prAcIna kALamAM te pratyeka Ayajana vinAvrata dhAraNa karyo paNa svadezI vastuone ja upabhoga karato. jyAM sudhI tevI sthiti hatI, tyAM sudhI svadezIyatAmAM Arthika praznano uddabhava janatAmAM thayo nahoto; Aje have e Arthika prazna upasthita thayo che, to Arthika daSTie svadezIya vastRpabhoga vrata grahaNa karavuM e paNa hitakAraka che. (108) I [nigna be kalAkamAM graMthakAra upadravane kALe dezanI sevA bajAvavAne dezasevakane dharma samajAve che.] Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezotrayanA pAna 202 / dezaH syAnnirupadravo nRpatinA zreSThena saMrakSitastabaddharmasamAjarakSaNamatho vijJAnavRddhistadA // deze ko'pi samudbhavedabhibhavo bAhyo'thavA'bhyantarastannAze yatitavyamuttamajanairdharmAdirakSAkRte // varasAvato herakSaNa 220 dezasyA''kramaNaM yadA svaparayozcakreNa smpdyte| svAsthya nazyani jAyate kSatitatidravyAdihAnyA bhRshm|| sAhAyyaM karaNIyamatra samaye tdeshvaastvykaiH| savereva janairdhanena vapuSA buddhayA tathA sevayA // deza upara AvatA upadravane nAza kare bhAvArtha-je sArA rAjAthI deza surakSita hoya ane deza upara koI jAtanI Aphata na hoya te dharma ane samAjanuM sArI rIte rakSaNa thAya che eTaluM ja nahi paNa sAhitya ane vijJAnanI vRddhi paNa tyAre ja thAya che, mATe uttama sevakoe deza upara koI paNa jAtane bahArathI ke aMdarathI upadrava AvI paDe tyAre teno nAza karavAne pitAthI banate dareka prayatna karavo joie. (10) svacaka ane paracakrathI dezanuM rakSaNa bhAvArtha-jyAre svacakra-dezI lazkara ke paracakra-videzI lazkara taraphathI deza upara hallo karavAmAM Ave tyAre prajAnA svAsthano nAza thAya che, sukha ane saMpattinI atyaMta hAni thavAnI sAthe nukasAnInI paraMparA cAle che. AvA ApattinA samayamAM te dezanA vasanAra dareka mANase paisAthI, zarIrathI, buddhithI ane sevA bajAvIne rakSaka maMDaLane sahAya karavI joIe. (110) Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecana-koI paNa dezanI unnati zAtinA kALamAM ane avanati azAnitanA kALamAM thAya che. zAntinA kALamAM deza surakSita rahe che, samAjanuM tathA dharmanuM rakSaNa thAya che, vijJAna, kaLA, sAhitya, dhana-dhAnya, ityAdi saMpattinI vRddhi thAya che, paraMtu azAtinA kALamAM tethI ulaTuM ja bane che. azAtimAM janatA hamezAM udvigna rahe che, dhaMdhA rojagAra karatAM loko bhayagrasta rahyA kare che, jIvananirvAha ane samRddhinA rakSaNa mATe leka DAdoDI karI mele che ane bIjI bAbato uparathI lekanAM mana UThI jAya che. koI yuropIyana lekhake kharuM kahyuM che ke yuddha eTale sarva prakAranA kAyadAno bhaMga. yuddhanA kALamAM nItinA ke rAjyanA sarva prakAranA kAyadAno bhaMga ja thAya che eTale dezanI ane samAjanI sarva prakAranI suvyavasthA niyamabhaMgane kAraNe nAza pAme che. A kAraNathI dareka sevAdharmanI pharaja che ke janatAnuM akalyANa karanArI yuddhAdinI azAntine dezathI dUra ja rAkhavI. A prakAranI azAnti athavA upadra graMthakAra kahe che tema be prakAre utpanna thAya che. eka prakAra "svacakra nA upadravano che ane bIjo prakAra paracakranA upadravano che. dezamAM dhADapADu, lUTArA, cera kiMvA baMDakhore baLavAna thaIne janatAnA dhana, dharma, jAna- mAla ityAdino nAza karavAmAM udyata thAya te svacakrano upadrava lekhAya che ane deza upara paradezIo haDAI karI tenA dhana-dharma, jAna, mAlane nAza karavA yatna kare te "paracakra" no upadrava che. e beu prakAranA upadravathI dezanI zAntino nAza thato hovAthI temAMthI dezanuM rakSaNa karavuM Avazyaka che. prajAnuM rakSaNa karavAno dharma rAjyarUpI saMsthAno che, paraMtu rAjyarUpI saMsthAnuM baLa tathA astitva janatAnA sahakAra upara avalaMbI raheluM hovAthI azAntinA kALamAM dezanuM rakSaNa karavAno dharma paNa rAjyadvArA janatAno ja che; tethI buddhi, dhana, baLa, ItyAdi zaktivALA janoe deza uparanI ApattinA kALamAM pitAnI zaktino bhoga ApIne janatAnI sevA karavI Avazyaka che. je dezanI janatA kiMvA je dezanA zaktisaMpanna purUSo AvA svadharmane samajatA nathI te dezanA sarvasvano nAza thAya che, eTale ke jana Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 tAne, temAMnA zaktisaMpanna purUSone, temanI samRddhine, temanA dharmane, sAhityana, vijJAna kaLAna, khetIne, ityAdino nAza thAya che, ghama rakSati rakSitaH evuM je kahyuM che teno artha e ja che ke je svadharmanuM rakSaNa kare che tenuM rakSaNa dharma kare che, eTale ke pitAnI pharaja bajAvavA vaDe karIne leka pitAnuM ja rakSaNa karI zake che, teTalA mATe ja svasevaiva mItrataM cAta -svadezasevAne eka mahAvrata kahyuM che, ane te mahAvrata pALIne upadravane vakhate janatAnuM hita AcaravuM joIe. svacakra karatAM hamezAM paracakra e deza uparanI eka moTI ApattirUpa che. paradezI sainya bIjAne hAni karIne pitAne svArtha sAdhI levAne aneka prakAranA upadravo kare che ane tene kALe je janatA dezanuM rakSaNa karavAmAM zithilatA darzAve che te tene atyaMta hAni thAya che. hiMdustAnamAM eka vakhata sarvatra Arya dharmanI ja judI jUdI zAkhAo vistarelI hatI, paraMtu musalamAnoe hiMdustAna upara hallA karavA mAMDyA ane temAM hiMduo hAratA gayA tema tema hiMdamAM musalamAna paNa peThA, hiMdane dravyanuM, dharmanuM, vidyAkaLAnuM, sAhityanuM aneka prakAranuM nukasAna tethI ja thayuM tene itihAsa sAkSI che. eTalA mATe dezane mATe prANArpaNa karavo paDe te paNa pAchA na haThavuM te dareka dezI janane dharma che. (110) dezanI prajA upara eka anya prakAranuM paNa svacakra keTalIka vAra AvI paDe che. A svacakra te rAjyanA adhikArIo taraphathI karavAmAM AvatuM prajApIDana che. A prasaMge upasthita thatAM zuM karavuM te viSe graMthakAra sUcana kare che.] adhikAriNAmupadravanivarttanam / 111 // ye rAjJA nijadezarakSakatayA yogye pade sthaapitaaH| syuste pAmarabhakSakA yadi nRpaa'maatyaadyo'nyaayinH|| saMsAdhyaikyabalaM tadA'khilajanaistaddezavAstavyakaiH / kArya tatparivarttanaM vinayato rAjJe nivedyottmaiH|| adhikArIo taraphathI thatA upadravanuM nivartana. bhAvArtha-rAjAe jemane potAnA dezane AbAda banAvavAne prajAnA Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 rakSaka tarIka egya adhikAra upara nImyA che te amAtya Adi rAjAnA, amaladAro prajAnuM rakSaNa karavAne badale pAmara jananuM bhakSaNa karavA lAge ane anyAyI julma gujAranAra nIvaDe to te dezamAM vasanAra badhA agraNI mANasoe eka saMpa karI rAjAne namra vijJaptipUrvaka tenI sthitinI mAhitI ApI yogya pheraphAra karAvavo joIe. (111) vivecana-rAjA bahudhA prajAvatsala hoya che, paraMtu keTalIka vAra tenA svabhAvanI kSullakatAthI kiMvA badasalAhathI te prajApIDaka bane che. je rAjA dekharekha rAkhavAmAM akuzaLa hoya che tenA rAjyAdhikArIo to avazya manasvI hoya che ane prajA pIDaka bane che. prajA uparanuM A eka evuM svacakra che ke jenuM nivAraNa karavAnA mArgo zodhavAne duniyAnAM uMcAmAM UMcAM magaje kAma karI rahyAM che. keTalAka dezamAM adhikArIonA julmane kAraNe ja rAjyakrAntio thaI che ane prajAne hAthe adhikArIonA ane rAjAenA ghAta thayA che. raziyAnA jhArano ItihAsa tenA udAharaNarUpa che. jhAre aneka duSkRtyo karyAM hatAM, paraMtu teNe jevAM duSkRtyo karyA hatAM te te svabhAvane duSTa nahato. tenI pUrvenA jhArenA vakhatamAM paNa prajApIDana kAMI utaratA prakAranuM nahotuM. raziyAmAM lAMbA vakhatathI prajApIDana cAlyuM AvatuM ja hatuM ane teno nimitta jhAra lekhAte, paraMtu kharI rIte te duSTa adhikArIo taraphanuM ja e pIDana hatuM, jeo potAnA svArtha ane sattA mATe rAjakartAne bhoLavIne prajAne pIDatA. jhArane evA adhikArIonI sAme aneka prakAranI araje karavAmAM AvelI, aneka maMDaLe adhikArIonA julmane ughADo pADI tenI sAme thavA mATe racAelAM, paraMtu adhikArIo jhArane udhuM samajAvatA, teo evI laData ke arajI karanArAone baLavAkhora lekhatA ane temane mArI nAMkhavAmAM AvatA ke dezapAra karavAmAM AvatA. je rAjA mUkha ke avicArI hoya che to rAjyanA adhikArIo A rIte prApIDaka bane che. rAjA prajAno pitA che ane tenA adhikArIo pitAnA hAthapagarUpa pAlana karavAnAM sAdhano che. je adhikArIo potAnI AvI pharaja samaje che teo prajAne nyAya ApI. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temane sukhI kare che ane rAjAne "surAjya" calAvanAra tarIkenI kIrti apAve che; paraMtu jyAM evA pApabhIrU adhikArIo hatA nathI tyAM prajAne anyAya maLe che, tenA upara atyAra gujare che ane teonI sAme phariyAda uThAvavAnuM prajAne kAraNe maLe che. AvA prasaMgamAM dezasevaka janane prathama dharma kevo che te graMthakAre darzAvyuM che. graMthakAra kahe che ke e prajApaDananI kathanI prajAjanoe ekatra maLIne rAjAne kAne nAMkhIne vastusthitimAM sudhAra karAvavA yatna kare joIe. ApaNA dezanAM keTalAMka prajAmaMDaLe hAlamAM A rIte ja kAma kare che. prajAjano eka pariSad bhare che, temAM amuka prakAranA jume, anyAyo ke atyAcAra viSe vivAda cAle che, tenA nivAraNanA mArgo zodhAya che, anyAya ke atyAcAra karanAra amaladAronA uparIo pAse pahelAM phariyAda pahoMcADAya che, tethI je duHkhanuM nivAraNa thatuM nathI te prajA tethI uMcI vyakti pAse dAda mAMgavA jAya che; ane chelle sarvopari vyakita-rAjA pAsethI nyAya meLavavAno yatna karavAmAM Ave che. je sarvopari vyaktinI buddhimAM vaiSamya utpanna thayuM hatuM nathI, to ATalA upacAramAM phariyAdanuM kAraNa dUra thaI jAya che. upara jaNAvyuM che tema raziyAno rAjavaMza Aje pRthvI uparathI ukhaDI gayo che tenuM kAraNa adhikArIonA julmane dUra karavAnI rAjAnI azaktinuM ja che. cInano rAjavaMza paNa prajA uparane adhikArIonA atyAcAranA kAraNe upasthita thaelAM baMDene lIdhe ja Aje rAjasattA khoI beThele che. manusmRtimAM kahyuM che ke - beno vinaSTo'vinayAnnahuSazcaiva pArthivaH / sudAso yAvanizcaiva sumukho nimireva ca // arthAta-vena, nahuSa, sudAsa, sumukha ane nimi avinayI hovAthI ja nAza pAmyA hatA. jyAM rAjataMtra saDeluM hoya che ane yaMtranA khIlA kaTAI gayA hoya che, tyAM rAjA ke pradhAnane kAne atyAcAra ke julmanI vAta nAMkhI parivartana karavAne yatna bhAgye ja saphaLa nIvaDe che ane teTalA mATe vadhAre saMgIna upAyonI jarUra che. jUdI jUdI paristhitimAM judA judA Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 upAye dvArA ja prajAhita sAdhI zakAtuM hovAthI dezasevA bajAvanArAone eka ja paddhatinuM darzana karAvavuM e pUratuM nathI. prajAe ekasaMpIthI vinAyataH parivartana karAvavuM e adhikArIonA atyAcAranI sAmene prAthamika upAya che ane tenuM avalaMbana karyA pUrve AgaLa vadhavuM e nirarthaka che; paraMtu avinaya" vaDe naSTa pAmelA vena jevA rAjAo hoya tyAM "vinayane upayoga ze ? te vakhate te dezabhaktione zire parivartanane sthAne "rAjyakAMti' nIpajAvavAnI ja javAbadArI AvI paDe che. evI rAjyakrAMtionA aneka mArgo duniyAnI jUdI jUdI prajAoe ajamAvyA che, temAMnA keTalAka niSphaLa gayA che ane keTalAka saphaLa paNa thayA che; parantu A sthAne te aprastuta hovAthI vizeSa vivecananI jarUra rahetI nathI. (111 ) [praja upara aneka prakAranI Aphate Ave che. "AsamAnI-sulatAnI tarIke oLakhAtI AphatamAM "sulatAnI" AphatonI vAta thaI gaI; have "AsamAnI AphatanI vAta eka zlokamAM karIne tevA prasaMganuM sevAdhamanuM kartavya karma darzAvI graMthakAra A tRtIya avasthAnAM kartavya karmone bodha karanAra prathama khaMDanI pUrNAhuti - sAnTIna sevA 122 che bhUkampAdikadaivakopajanitApattiH kadAcinije / deze kA'pi samAgatA yadi mhaa''nrthkysmpaadinii|| gatvA tatra sahaiva sAdhanabharairApadtAnAM nRnnaaN| sAhAyyaM samayocitaM sukhakaraM karttavyamarthAdibhiH // Aphatane vakhate sevA. bhAvArtha-jyAre jyAre dezanA koI paNa bhAgamAM dharatIkaMpa, Aga, pANInI rela Adi devakepane lIdhe jAnamAlanI pAyamAlI karanArI moTI Aphata AvI paDe, tyAre tyAre sevAnA umedavAroe sAdhanono saMgraha karIne, te bhAgamAM jaIna, AphatamAM AvI paDela mANasane anna, vastra AdithI sukha thAya tevI rIte samayane ucita sahAya karavI joIe. (11) Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 vivecana-deza upara kudaratI Aphata AvI paDe tyAre janatAne meTa pramANamAM sevAnI jarUra paDe che. Aga, dharatIkaMpa, jvALAmukhInuM phATavuM, rela e badhI Aste kAramI AvI paDe che. duSkALanI Aphata e kAramI lekhAtI nathI parantu tenuM saMkaTa meATA vistAramAM phelAvA pAme che. AvI Aphatane kALe lAcAra thai paDelAM manuSyAne madada karavI e eka dezasevAno ja prakAra che. jyAre dharatIkaMpanI Aphata deza upara Ave che tyAre saMkhyAadha mANasanAM dharAra paDI jAya che, aneka mANasAnAM maraNa thAya che, Aga lAge che, tathA dhanamAlaneA nAza thAya che. Ave vakhate prajA ekAeka lAcAra avasthAmAM AvI paDe che. temane nivAsasthAnanI, annanI, vastranI ane bIjI aneka prakAranI madadanI jarUra paDe che, te teve vakhate dhanavAnoe, buddhimAnee, sevAtatpara janee peAtAthI banI zake te rIte madada karavAne bahAra paDavuM joie. kAramuM sakaTa phelAvAne lIdhe ane eka pradezamAMnA sa` kAi sakeTamAM AvI paDavAne lIdhe sevAnI utAvaLe ane meTA pramANamAM jarUra paDe che. rela ane AganI AphatathI paNa nAnA-moTA vistAramAM saMkaTa phelAya che ane te vakhate paNa sevakAnI ane sevAnAM sAdhaneAnI meTA pramANamAM jarUra paDe che. dharabAra gumAvI beThelAMene mATe tatkALika takh ke jhuMpaDAM UbhAM karI ApavAM ane teete temAM Azraya ApavA, aga DhAMkavA mATe vastro pUrAM pADavAM, kheArAkI lAvI ApavI ane dhaMdhAnAM sAdhano gumAvI beThelAMene tevAM sAdhane pUrAM pADI pAchAM dhaMdhe vaLagADavAM, evA prakAre kudaratI AphatathI piDAelAM manuSyAne madada karavA dvArA dezasevA majAna vavAne ane anukaMpAtta darzAvavAne leAkeAe bahAra paDavuM joie. dRSTAMta--deza uparanI ApattinA kALamAM potAnA dhanane sadvyaya karIne haDALAnA eka vaNake amara nAma karyuM che jenI kiMvadantI gujarAtamAM pracalita che. e vaNikanuM nAma preme dedarANI hatuM. te bahu sAdAithI rahetA ane nIti tathA pramANikatAthI vepAra karIne teNe puSkaLa dhana ekaThuM karyuM hatuM. pATaNamAM te vakhate musalamAnI rAjya hatuM. eka vakhata gujarAtamAM dukALa paDayo ane leAkeA anna tathA dvArA dhAsa vinA TaLavaLavA lAgyAM. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 6 bAdazAhe A vAta jANI eTale teNe pATaNanA mahAjana maDaLane khelAvIne kahyuM ke--A vakhate rAjyanA khajAnAmAM pUratuM dhana natho eTale rAjya tarathI dukALamAM garImAnuM pASaNa karI zakAya tema nathI; te tame vANIyA zAha' kahevAo cho to A vakhate gujarAtanAM garImAnuM rakSaNa kare. vANIyAone bAdazAhanI AjJA uThAvI levI paDI. eka varasanA 360 divasa thAya. eka divase garIAnuM poSaNa karavA mATe lAkhA rUpiyA joItA hatA. nagaranA zeThIyAomAMnA kAie potAnI zakti pramANe eka divasa, tA keAie be divasanuM kharca ApavAno kharaDA karyAM ane e rIte cAra mAsa pATaNamAM ja noMdhAi cUkyA. pachI pATaNanA nagarazeTha kharaDA karavAne gujarAtanAM nAnAM gAmeAmAM pharavA nIkaLyA. te pharatA pharatA haDALe AvyA. haDALAmAM khemA dedarANI karIne vaNIka hato te AgevAna hato tene tyAM nagarazeTha utaryAM. khemAnA gharanI sAdhAraNa avasthA joine zeThane jaNAyuM ke gAmamAM A AgevAna zeTha che tenuM ghara ja AvuM muphalIsa che, te khIjA kANa kharaDAmAM pUre eka divasa paNa bharAvI zakaze ? parantu zeThane jamADIne jyAre khemA dedarANIe kharaDAmAM pUrA 360 divasa bharI ApyA tyAre zeTha camakI gayA ! emAe kahyuM: zeThajI! tame teA pATaNanA zeTha cho, to tameAne dhanano sadvyaya karavAnA aneka prasaMge maLaze, parantu mArA jevAne evA avasara cAre maLaze? mATe pahelAM mArA kharcathI AkhuM vaSaeN garIenuM poSaNa kare ane pachI jarUra paDe to ApanA kharaDAnA upayAga karajo." zeThe khemAne dhanyavAda ApyA ane khemAe potAnA badhA bha'DAra zeThane soMpI dIdhe. A vAta jyAre bAdazAhe jANI tyAre teNe kahyuM: " bAdazAha karatAM zAhu caDe e vAta sAcI che. '' khemA dedarANInI udAratA ane Aphatane kALe teNe bajAvelI dezasevA Aje jaina sRSTimAM jANItI che. (112 ) iti prathama khaNDa samApta // 66 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya khaNDaH manuSyanA jIvananI cothI avasthAnAM kartavya karma baMdha A khaMDamAM graMthakAra kare che. vedazAstrAnusAra e cotho Azrama che-saMnyasta dazA che, jemAM aihika vAsanAne kevaLa tyAga karIne tyAgamA vicaravAnA kartavyane bodha karavAmAM Avyo che. e ekAnta nivRttimArgane bodha che. tRtIya AzramamAM vAnaprastha avasthA gALatAM sudhI kAma karavAnuM vidhAna che ane caturtha avasthAmAM kevaLa nivRtta dazAnuM vidhAna che, parantu e ekAnta mArganuM pratipAdana A graMthakAra karatA nathI. kevaLa nirvikalpa dazA athavA parama nivRttinI uccatA svIkAryA chatAM samagra manuSyajAtine mATe e mArga alabhya nahi te durlabhya te che ja. graMthakAra A kAraNathI pravRtti ane nivRtti beu mArgane bodha A Azramane mATe amuka maryAdAo sAthe karIne janatAne ucca dazA pAmavAne vahevArU mArga darzAvavA yatna kare che. A beu mArga kevI rIte prAraMbha karavo, kevI rIte AgaLa vadhavuM, jagatkalyANa tema ja AtmakalyANa kevI rIte sAdhavuM ane kevI rIte uttarottara uttama dazAne pAtra thatA javuM tene bodha A khaMDamAM karavAmAM Avyo che. tattvajJAnanI be jUdI jUdI zAkhAone bodha jagatanA lagabhaga saghaLA dharmomAM karavAmAM AveluM che. eka mArga nivRttino che ane bIjo mArga pravRttine che. nivRttinA mImAMsako pravRtti karatAM nivRttine ucca dazAe mUke che; pravRttinA mImAMsake nivRtti karatAM pravRttine ucca dazAe mUke che. eka pakSa karmavegane ucca paMkti Ape che, bIje pakSa karmasaMnyAsane ucca paMkti Ape che. yuropanA tattvajJAnIomAM paNa e rIte beu pakSanA vicAra sAMpaDe che. zepanaheara, hArTamana e nivRttimArganA pratipAdako che, ane keTa, spensara, nijo ityAdi pravRttimArganA pratipAdake che. A graMthakAra beu pakSone samAna tulAmAM mUkI, egya maryAdAne ane yogya vidhAnane bodha kare che. jagatamAM bahuvidha manuSyaprakRti rahelI che ane sarva prakRtinAM manuSyone eka ja mArganuM avalaMbana ISTa hoya to paNa labhya thatuM nathI, Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ repa7 e ja kAraNathI prakRtine anukULa rIte yogya saMyama dvArA niSkAma karmayoga ke karmatyAgane AcarI zakAya te hetune graMthakAre dhyAnamAM rAkhyo che. (112) prathama pariccheda. AtmadaSTi. [ niSkAma karma karavAnI pAtratA kayAre Ave jyAre manuSya samagra vizvane pitAnA baMdhu tulya mAne tyAre. graMthakAra prathama e viSayanuM pratipAdana kare che.] kAlevADaDamatevA jatA rUA eSo'yaM samayo manuSyajanuSo labdhuM prakRSTaM phlN| tatsevaiva nijAtmanazca jagato niSkAmabuddhayA parA // paurvAryavidhAnamatra niyataM kartuM na zakyaM praiH| svechaivAstu niyAmikA matimatAM sNskaarsaamrthyjaa|| jagasevA ane AtmasevA. bhAvArtha-dezasevA bajAvyA pachI manuSyanA jIvananuM ucAmAM uMcuM phaLa meLavavAno samaya upasthita thAya che. A phaLa te pitAnA AtmAnI sevA bajAvavI athavAto niSkAma vRttithI jagatanI sevA bajAvavI te che. jagajovA pahelAM karavI ke AtmasevA pahelAM karavI e kramanuM vidhAna niyama rUpe bIjAo na karI zake emAM te buddhimAna purUSonI saMskAranA sAmarthyathI utpanna thatI pitAnI IcchA ja niyAmaka che. arthAta-pUrvanA saMskAra baLathI jethI temanI IcchA thAya tevuM kartavya bajAve. (113) vivecana-krame krame karIne deza samagramAM baMdhubhAva dhAraNa karanAra manuSya jyAre tethI ucca pagathIye caDavA Iche, tyAre teNe vizva samagramAM Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 baMdhubhAva dhAraNa kare ghaTe; arthAta vizvanA pratyeka prANanA kalyANanI vAMcchanA karavI ghaTe. svAtmA ane parAtmA vacce jyAM sudhI te viSama bhAvane mAne, tyAM sudhI te e dazAne prApta karI zakato nathI, teTalA mATe e viSama bhAvane tyajIne teNe jagatanA prANI mAtra Atma samAna che evI ucca bhAvanAne aMtamAM dhAraNa karavI joIe. svAtmA ane parAtmA e eka ja nathIH beu vacce viSama bhAva te rahele ja che, paraMtu sevAkAryamAM e viSama bhAvane gauNa karavAmAM Ave te ja samavata sarvabhUteSu samajavAnuM ane jagasevA bajAvavAnuM kArya manuSya sahelAIthI karI zake. AtmasevA ane jagasevA vacce kAryakAraNa bhAva rahelo che, eTale ke je manuSya AtmasevA karavA lAge che temAMthI te jagasevA karavA prerAya che, ane je te jagansevA karavA lAge to AtmasevA bajAvavA prerAya che. dareka manuSya je kAMI pravRtti kare che tethI pitAnuM temaja jagatanuM kAMI paNa kArya te thAya che ja, te zuM te jagatanI sevA thaI gaI ? A praznano javAba na kAramAM ApavA mATe eka mahattvanI maryAdA sUcavavAmAM AvI che ke- nimaNuddhacA arthAta kAmanArahita buddhithI jagatanI sevA bajAvavI joIe. manuSyanI harakeAI pravRttithI jagatanI sevA thatI hoya paraMtu tenI pAchaLa je e kAryakartAka manuSyanI kAMI kAmanA hoya, te tethI te jagasevAnI tulanAmAM AvI zake ja nahi. AvI maryAdA sAthenI jagasevA e AtmasevA che ane AtmasevA e jagasevA che. (113) [ tatvavettAo ane tatvavicArakoe pravRtti ane nivRtti uparanI mImAMsAnA mahAna graMtho lakhyA che. eka zAkhA pravRttinuM sthApana nivRttinI upara kare che ane bIjI zAkhA nivRttine pravRtti upara mUke che. keTalAka mImAMsakI gItA ke upaniSadunA eka ja graMthamAMthI pravRtti ke nivRttinI vizeSatA ghaTAve che. graMthakAra e beu mArganuM tattva vicArIne zuM kahe che?] sagaoNvA 224 .. kRtvA sevanamAtmanaH kuru jagatsevAM samuddhAriNoM / yahA tvaM jagato vidhAya paritaH sevAM vidhehyAtmanaH // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 sevoddhAramayI matA'tra jagataH sA cetprvRttyaatmikaa| naiSkAmyAnna ca gADhabandhajanikA nyUnA nivRttyA nsaa|| jagasevA, bhAvArtha-game to AtmAnI sevA karIne sarvane uddhAra karanArI jagasevA bajAva ane game te jagatanI sevA bajAvIne AtmasevA bajAva: ubhayanuM paryAvasAna eka ja che. atra "sevA" zabdano artha jagatane bhAyika ke prApaMcika sukhamAM AgaLa vadhavAne sahAya karavI evo thato nathI kintu jagatane AtmAbhimukha banAvI duHkhamAMthI sarvathA jagatano uddhAra karavo e sevA zabdano artha che. tevI sevA kadAcita pravRtti rUpa hoya te bhale rahIH te pravRtti pravartakanI niSkAma vRtti hovAthI gADha kamabaMdhajanaka thatI nathI; te pravRtti nivRttithI jarA paNa nyUna nathI, athata nivRtti samAna ja che. (11 ) vivecana--Arya tattvavicArako ane pAzcAtya tattvavicAraka ubhayamAM pravRtti ane nivRttinA pratipAdako rahelA che, e pUrve kahevAmAM AvyuM che. taittirIya upaniSadumAM kahyuM che ke-trahmavidrAti para arthAta-brahmajJAnathI manuSya mokSane pAme che. zvetAzvetapaniSadumAM kahyuM che ke nAnyaH paMcA vicaheDayana-arthAta-(jJAnaprApti sivAyano) bIjo mArga mokSaprApti mATe nathI. anya eka upaniSaddamAM kahyuM che: "pUrvanA jJAnI purUSone putrAdikanI kAmanA na hatI, sarva leka ja jyAre mAre AtmA thayo che, tyAre mAre bIjI prajA zA mATe joIe? evuM kahIne saMtati, saMpatti ane svargAdi loka emAMne kazAnI ja eSaNA kahetAM icchA na dharatAM tethI nivRtta thaIne e jJAnI purUSo sveccha bhikSAcaryA karatA pharatA hatA." jarmana philasupha zapanaheara paNa e ja rIte ekAnta nivRttimArgano bodha karatAM kahe che ke-jagatamAM sarva vyavahAra kiMghahunA jIvaMta rahevuM e paNa duHkhamaya hovAthI tattvajJAna saMpAdana karIne sarva karmone jeTalI bane teTalI tvarAthI nAza karavo e ja A jagatanAM manuSyanuM kharuM kartavya che. e ja mujaba Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA sUtragraMthamAM paNa nivRttimArgane yocita mahimA gAvAmAM Avela che. ethI ulaTI rIte keTalAka Arya graMthamAM pravRttine paNa nivRttinI upara pada ApeluM che. zrImad bhagavadgItAnA pAMcamA adhyAyamAM kaheluM che ke- saMnyAsaH karmayogazca niHshreyskraavubhau| tayostu karmasaMnyAsAt karmayogo viziSyate // ata-saMnyAsa ane karmayoga e beu nizreyaskara arthAta mokSaprada che, paraMtu ubhayamAM karmasaMnyAsa karatAM karmayoganI viziSTatA adhika che. e ja rIte "gaNezagItAnA cothA adhyAyamAM kahyuM che ke kriyAyogo viyogazcApyubhau mokSasya saadhne| tayormadhye kriyAyogastyAgAttasya viziSyate / / arthAtakamaga ane karmaviga-karmasaMnyAsa e beu mokSanAM sAdhano che, ane te beumAM karmayoga e karmatyAga karatAM vizeSatAvALe che. A ane tevA ja bIjA Arya graMthamAM karmayoga ane karmatyAga beune mokSasAdhana te mAnelAM che, paraMtu temAM kamagane ucca padavI ApelI che. pAzcAtya zIlasuphenI bIjI zAkhA to karmAtyAgane tucchakArI kADhe che. phreMca tatvavettA ogasTasa kaeNTa kahe che ke-tattvavicAramAM ja DUbI jaIne AyuSya gALavuM zreyaskara che ema kahevuM e brAntimUlaka che, ane je kaI tattvajJA purUSa evI rIte AyuSyakrama svIkArIne potAne hAthe thaI zake teTaluM lekanuM kalyANa karavAnuM tyajI de che te potAne prApta thaelAM sAdhanono durUpayoga kare che ema kahevuM joIe. A zlokamAM karmaga ane karmatyAga beumAM koIne caDatI utaratI paMktimAM na mUkatAM graMthakAra samAna paMktie mUke che ane kahe che ke-cAhe te AtmasevA karIne sarvano uddhAra karanArI jagasevA bajAva ane cAhe te jagasevA bajAvIne AtmasevA bajAva; ubhya tulyabaLa-samAna baLavALI che ane ubhaya AtmakalyANakAriNI che. pUrva zlokamAM karmaveganuM pratipAdana, karatAM jevI rIte niSkAma vRtti vaDe tenI maryAdA bAMdhavAmAM AvI che, tevI Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 rIte atra niSkAma vRtti uparAMta 'sevA"ne prakAra darzAvIne bIjI paNa maryAdA AMdhavAmAM AvI che. tRtIya avasthA ke jemAM paNa ' sevA "nuM vidhAna karelu che te ane A AzramamAMnI sevA vacce eka reSA deAravAmAM AvI che. dezanuM ahika kalyANa karanArI sevAthI AgaLa vadhIne A AzramamAM manuSye samagra jagatnuM AmuSmika kalyANa thAya e prakAranI sevA karavI yukta che ane teTalA mATe sevoddAramathI matA'tra-jagatanA uddhAra karanArI sevA atra samajavI-mAyika ke prApacika sukhane utpanna karanArI sevA nahi. A sevA pravruttirUpI heAvA chatAM te aniSTakara nathI, parantu tekyAre ? jo te niSkAma buddhithI karavAmAM Ave teA. gItAmAM paNa niSkAma pravRtti ane nivRtti ubhayane samAna khaLavALA kahelI che. adhyAya 5 mAmAM kaheluM che ke casAyaiH prApyate sthAna to vaivi gamyate arthAta je meAkSasthAne sAMkhya mArgavALAe paheAMce che-nivRttimArgavALAe pahoMce che, te ja sthAne kayeAgIe paNa paheAMce che; ane temAM kayeAgIne mATe evI maryAdA che ke yAMtri ddAstapADanazcidrIputaMtrarUma-arthAta-vidhAtAe-jJAnIoe Asakti rahitapaNe arthAt niSkAma buddhithI lokasaMgraha karavA eTale lokeAne nAnI karavA. A lAkasaMgraha paNa uddAramayI sevAnuM vidhAna je upara karavAmAM AveluM che teneA ja prakAra che. dareka pravRtti e dhajanaka arthAt kA aMdha pADanArI che, parantu e pravRtti jyAre leAkeAnI ulhAramayI sevAnI ane niSkAma buddhithI ceAAyalI hoya che, tyAre te gADha aMdhajanaka thatI nathI. iSTa ke aniSTa, sArA ke mAThA kAi paNa karmInuM dhana te| AtmAne paDe che; kakha dhana zubha ane azubha evuM e mukhya prakAranuM che, temAM satkathI paNa karmabaMdhana prApta thAya evuM karmavAdI tattvavicArakAnuM kathana che, eTale atra nA kamakhadhana thatuM nathI evuM kahIne evI ucita pravRttine nivRttinI samAna kakSAe mUkatAM graMthakAre nyUnA nivRttvA na sa evu vidhAna karelu che. (114) [ samagra jagatnI AvI uttama prakAranI sevA niSkAmabuddhithI karavAmAM manujyanI pravRtti thAya, teTalA mATe teNe potAnA mananI kevI ucca sthiti rAkhavI Avazyaka che, te darzAvavA prathama graMthakAra '* vizvaprema'nu mahattva darzAve che. ] Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra62 vizvamAM 220 vizvapremanibandhanAya karuNAdharmasya rkssaakRte| rAgadveSanivAraNAya samatAbhAvAdhirohAya ca // manyasvAtmasamAnametadakhilaM duHkhe sukhe vA jagasarvaprANigaNaM kuTumbasamakaM niktaMdivaM bhAvaya // vizvaprema. bhAvArtha-vizva athata samagra jagatanI sAthe prema bAMdhavAne, karUNA-ahiMsA dharmanuM pAlana karavAne, rAgadveSanI vRttinuM nivAraNa karavAne ane samabhAvanI zreNI upara caDhavAne sukha tathA duHkhanA saMbaMdhamAM A AkhA jagatane te potAnI samAna mAna, arthAta tane jema sukha ISTa ane duHkha aniSTa che, tema AkhA jagatane paNa tevI rIte che ema tArA manamAM nizcaya kara, ane rAta divasa prANImAtrane pitAnAM kuTuMbI tarIke gaNavAnI bhAvanA bhAva. (115) vivecana-samasta vizvanA jIvo pratye premabhAva prakaTAvavAne kaI zreNIe manuSya caDavuM joIe ? jUdA jUdA dharmapaMthanA pracArakoe vizvaprema kiMvA vizvabaMdhutva prakaTAvavAne je zreNI darzAvI che te kayI che ? bhagavadgItAmAM kahyuM che-- Atmaupamyena sarvatra samaM pazyati yo'rjuna / sukhaM vA yadi vA dukha sa yogI paramo mataH // arthAta-he arjuna ! sukha ho vA duHkha ho, paraMtu pitA pramANe Itarane evI AtmaupamyadRSTithI je sarvatra samAna jue che te yogI utkRSTa manAya che. e ja mujaba AcArAMga sUtramAM jaNAvyuM che ke vAcA vAta tamaThThA na hUMtA vidAyag || arthAta-pitAmAM sukha ane duHkha para jevI bhAvanA hoya tevI ja bhAvanAthI bIjAnAM sukhaduHkha tarapha jevuM joIe; arthAta-AtmA sarvane sarakhA hovAthI pitAne jema sukha ISTa Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane duHkha aniSTa che, tema bIjAone sukha ISTa ane du:kha aniSTa che evuM samajIne samagra vasudhA pratye premabhAva dharavo-vizvabaMdhutva prakaTAvavuM te vizvaprema che. gItA tevA purUSane paramayogI kahe che. paraMtu A "prema" zabdathI gabharAI javAnuM nathI. A prema-vizvaprema e sthUla vastujanya prema nathI, te svArthadaSTine prema nathI, paraMtu sarSi nI vaye piyaM sarvane jIvavuM bahAnuM che evA jJAnapUrvaka Abhaupamya dRSTi athavA samatAbhAva che ane tethI vizvapremanivadhanA e prayoganI sAthe rAjanivAranA ane samatAmAvAya e prayogo paNa graMthakAre karIne "prema" zabdamAM aMtargata manAyelA "rAga'no bhrama bhAgI nAMkhyo che. mIsIsa besaMTa A ja vizvapremanI bhAvanAne manuSyamAM jAgRta karatAM kahe che: "ApaNe niHsvArtha vRtti, svAtmabhoga ane AtmasaMyama karavAM zIkhavuM joIe, paraMtu jyAM sudhI ApaNe ema kahetA thaIe nahi ke "vizvamAM itara kaI che ja nahi, huM ja sarvamAM rahelo chuM" tyAMsudhI ApaNe eka brahmamAM rahelA hotA nathI. jyAre sarva manuSyo ema kahetA thaze (arthAta-svAtmadaSTithI jotA thaze) tyAre jagatamAM suvarNayuga pravartela lekhAze. jyAre koI eka mANasa potAnA jIvanamAM evuM kaheto thaze, tyAre te jyAM jyAM jaze tyAM tyAM AzIrvAdarUpa thaI paDaze." tAtparya e che ke vizvaprema dhAraNa karavAnI jijJAsu manuSya Atmaupamya dRSTithI sarvatra jevuM, sarva jIvo-manuSyothI mAMDIne eka sUkSma jaMtu sudhInAM sarva prANIo pratye temanAM sukhamAM ke duHkhamAM jANe ke teo pitAnAM ja kuTumbavata hoya evo bhAva dhAraNa kare. AvI daSTithI jonAranAM rAgadeSanA svalpa baMdho paNa ApoApa tUTI jAya temAM zI navAI che? (115) [manuSyamAM mamatvane prakaTAvanAre prema te thaDe ke ghaNe aMze hoya che ja; kenI premanI vastu kAMI hoya che ane keLanI kAMI che. jema jema premanuM vartuLa vizALa hoya tema tema tenI paMkti caDiyAtI thatI jAya che. graMthakAra premanI koTinA pramANamAM manuSyanI uttamatA-adhamatAno vicAra nIcenA lekamAM kare che.] vizva premi: sarvottamaF 26 AtmIyaM jaDadehameva manute sarvAdhamo mAnavaH / / Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 putrAdyaM manujo'dhamo nijakulaM grAmaM punrmdhymH|| so'yaM mAnava uttamo janapadaM naijAtmavan manyate / yo vizvaM nikhilaM vizAlahRdayaH sarvottamo'sau nrH|| sarvottama vizvapremI. bhAvArtha-A jaDa dehanesthULa zarIrane ja potAnuM karI mAne te A jagatamAM adhamAdhama manuSya gaNAya; je putra-putrI Adi pitAnA kuTuMbane ja potAnAM karI mAne te adhama manuSya kahevAya; je potAnA gAmanAM manuSyone potAnAM karI mAne ane tenAM sukhaduHkhamAM bhAga le te uttama manuSya aMkAya; ane je AkhA jagatanAM prANIone pitAnA samAna gaNe te vizALa hRdayano manuSya A jagatamAM sarvottama-uttamottama gaNAya che. (116 ) vivecana--jevI rIte bhatRharie gahukkA parArthaghaTanA svAricarca je e lekamAM svArtha-parArthanI dRSTithI manuSyanA cAra prakAra pADI batAvyA che, tevI rIte A lekamAM graMthakAre premanA vartuLanI vizALatAnI kalpanA karIne uttarottara pAMca prakAre yojyA che. Adhibhautika sukhavAda ane AdhyAtmika sukhavAdanI jUdI jUdI zAkhAonuM saMmelana karavAthI paNa ApaNane A prakAre pAMca prakAranA manuSyo A jagatamAM sAMpaDaze H uttamottama, uttama, madhyama, adhama ane adhamAdhama. kahevAnI jarUra che ke jevI rIte koI mANasa pitAnA dehapUratA svArthamAM ja sarva vastunI samApti mAne che, koI potAnA ane pitAnA kuTuMbanA svArthamAM ja AkhA jagatanuM kalyANa pUruM thaeluM samaje che, koI pitAnAM nyAta, samAja ke gAmanA hitasudhI daSTi laMbAvIne ja besI rahe che, AgaLa kazuM vicAravAnuM nathI evuM mAne che, koI e daSTine pitAnA deza sudhI doDAve che ane koI samagra vizva sudhI deDAve che. tevI rIte pratipAdana karanArA keTalAka prAcIna vidvAno paNa hatA ane teo potAnA jUdA mata ane paMtha suddhAM calAvI Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaelA che. teonAM mata ane paMtha upara Aje dezI ane paradezI vidvAnI carcA calAvI rahelA che. jaDa deha pUrata svArthavAda prAcIna kALamAM cArvAke pratipAdana kare che. A prakAranAM manuSyamAMnA keTalAka jyAre vicAra kare che ke ekale svArtha sAdhavAthI potAne sukha prApta thavAno saMbhava nathI, kAraNake sukha jevuM potAne priya che tevuM potAnAM kuTuMbIo ke Apta janone paNa priya hoya che, ane teo paNa jyAre svArthadaSTithI pitAnA ja sukha tarapha jue tyAre pitAnA sukhano paNa temAM keTaleka aMze bhoga apAya e saMbhavita che mATe huM je temane sukha ApuM to teo mane sukha Ape ? AvI daSTithI vicAra karanArA Adhibhautika sukhavAdIone bIjo varga che. evA lokomAM paNa jeo kAMIka dIrdha dRSTivALA hoya che, teo vicAre che ke jevuM mAruM kuTuMba sukha icche che tevuM sukha bIjAM kuTuMbo paNa Icche, mATe pite sukha meLavavuM ane bIjAone paNa sukha meLavavA devuM kiMvA sukha ApavuM e jarUranuM che, nahito potAne sukha bhogavavA devAmAM bIjA aMtarAyabhUta thaze. je huM lokone mArIza te teo mane mAraze ane je huM tamane sukha ApIza to teo mane sukha ApazeH A vinimayanA sAdA siddhAMtane anusaranArA lokonI daSTi pitAnA samAja ke gAmanA sukhasudhI pahoMce che. vastutaH nItinA siddhAMtanI zarUAta AvA lekAthI thAya che. AvA lake ahiMsA, asteya Adi siddhAntane mAne che, paNa te mAtra eTalo ja kAraNathI ke teo hiMsAmAM svArthamUlaka bhIti mAnI rahelA hoya che. paraMtu tethI vizeSa dIrdha dRSTivALA manuSya jue che ke pitAnA nagarane paNa bIjAM nagaronI bhIti hoya che. eka nagaramAM dhanadhAnyanI vipulatA hoya ane bIjA nagaramAM duSkALa cAlato hoya te e bIjuM nagara dhanadhAnyane upabhoga pitAnA nagarane karavA de nahi; mATe svarAsaMrakSaNa nityam e siddhAntane pakaDI besIne teo potAnA dezanuM vidhavidha prakAranuM hita sAdhavAmAM uduta thAya che. AthI paNa vizALa daSTinAM manuSyo zuM vicAre che? sAmanaDu rAmAya sarva vice mavati-AtmaprItyarthe sarva vastuo ApaNane priya lAge che ane sarva Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prema jyAre AtmamUlaka che, tyAre AtmA e koNa tenI oLakha ApaNe sauthI pahelAM karI levI joIe. teTalA mATe ja muni yAjJavakyane upaniSadamAMno upadeza evo che ke-AtmA vA kare chaLa zrotavyo mantavyo nidridhyAsitaDya: arthAta-AtmA koNa e pahelAM je, sAMbhaLa, ane tenuM manana tathA dhyAna kara. A upadeza pramANe AtmAnA kharA svarUpanI eka vAra oLakha paDI eTale pachI sarva jagata Atmamaya ja lAge che, svArtha ane parArtha evo bheda ja manamAMthI dUra thAya che. dazavaikAlika sUtramAM kahyA mujaba have nIvAva phati niviluM na marigni e zabdono tatvArtha samajAya che ane sAce vizvaprema prakaTe che. A uttama koTino manuSya che. A vicArazreNIne anusarIne graMthakAre A lokamAM uttarottara pAMca prakAranAM manuSyanI gaNanA karAvI che. daSTAMta-eka nagarane pAdhara AvelI pAMthazALAmAM eka vaNika kuTuMba AvIne utaryuM. kuTuMbamAM eka vRddha, tene putra, putranI strI ane eka bALaka eTalA jaNa hatAM. mArgamAM temane temanA oLakhItA eka brAhmaNane saMgAtha thaelo te paNa sAthe hato. pAMthazALAnA oraDAmAM juvAna, vaNika, tenI strI ane bALaka rAtre sUtAM ane bahAranI parasALamAM vRddha vaNika ane pele brAhmaNa sUtA. daivayoge madharAte pAMthazALAne Aga lAgI ane je bhAgamAM teo badhAM sUtAM hatAM te bhAganuM chAparuM bhaDabhaDa baLavA lAgyuM. AganA tApathI akaLAele vRddha jAgyo ane teNe joyuM ke chAparuM baLe che eTale "o bApare, Aga lAgI ! " ema bhayathI bolato ja te doDate pAMthazALAnI bahAra nIkaLI gaye. vRddhanI bUma sAMbhaLavAthI oraDAmAM sUtela juvAna vaNika paNa jAge, te teNe oraDAmAM dhumADe bharAI rahela joIne ekadama potAnI strIne jagADI ane jhaTapaTa bahAra nIkaLI javAnI sUcanA karI. strI uMghatA bALakane potAnI godamAM letI ja bahAra doDI ane pati pAchaLa doDyo, paNa parazALamAM teNe pilA brAhmaNane hajI uMghato jo. tene lAgyuM ke e brAhmaNa pitAno oLakhIte che ane vaLI musApharImAM teno sAtha thayo che te tene jagADuM to ThIka, tethI teNe tene DhaMDhoLIne Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 jagADyo. A vakhate chAparAmAMthI uDatA taNakhAthI e juvAna te Aga jotAM ja gabharAya ane AkhI pAthazALAmAM AmathI tema doDato bUma mAravA lAgyo : "bhAIe ! pAMthazALAmAM Aga lAgI che mATe uThe ane nAso." AthI pAMthazALAmAMnA pravAsIo uThI uThIne nAsavA lAgyA. pAMthazALAmAM eka bAvo hato teNe brAhmaNane kahyuM ke "bhAI! badhA eraDAmAM tapAsa kara; koI rahI gayuM nathI ? nahito bicAruM kAI AphatamAM AvI paDaze." brAhmaNe badhe pharIne tapAsa karI ane pachI bAvA pAse AvIne te bolyoH "have pAMthazALAmAM koI lAgatuM nathI; mAtra eka oraDAmAM koI paThANa sUto che, paNa tenAM bAraNAM saLage che eTale aMdara jaIne tene jagADAya tevuM nathI." bAvAe kahyuM: "paNa bahArathI bUma mArIne paNa tene jagADyo hota to?" brAhmaNe kahyuM: "ATalI badhI meM bUma mArI ane bIjA badhAM jAgyAM paNa e to ghorato ja rahyo, te nasIba tenA ! evA sAlA mleccha dezamAM nahi rahe to zuM dezanuM satyAnAza javAnuM hatuM ?" Ama kahete e brAhmaNa pAthazALAmAMthI cAlyo gayo. bA A sAMbhaLIne doDavyo ane je oraDAmAM paThANa sUto hato te oraDAnA baLatA bAraNAne potAnA cIpIyAthI teNe toDI pADayuM. aMdara jaIne joyuM to bAvAne jaNAyuM ke te ja kSaNe paThANa jAge che, ane jevuM bAraNuM tUTayuM ke te jIva laIne bahAra nATho. paNa oraDAmAM bAvAe zuM joyuM? e paThANa eka madArI hatuM. tenI sAthe eka vAMdaruM, eka bakaro ane eka piopaTanuM pAMjaruM hatuM. traNe prANIo cIso nAMkhI rahyAM hatAM. chAparuM ane bArI bAraNAM baLI rahyAM hatAM. oraDAmAM vadhAre vakhata rahevuM e bAvAne mATe jokhamabhareluM hatuM, chatAM teNe vAMdarAne ane bakarAne chUTA karyA; pahelAM te vAMdarAne bAthamAM laIne baLatA bAraNAnI bahAra doDyo ane tene mUkI Avyo. pachI teNe bakarAne paNa tevI ja rIte uMcakIne bahAra Apyo ane chelle piopaTanuM pAMjaruM teNe bahAra ApyuM, paNa te vakhate te eTale dAjhI gaye hato ke bahAra AvatAM ja te pAMthazALAnA cokamAM Dhagale thaIne paDo. pravAsIo pAMthazALAnI bahAra nAsI chUTayAM hatAM eTale tenI khabara lenAra paNa Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra68 tyAM koI nahotuM. pAMthazALA baLI gaI ane prabhAta thayuM. prabhAtamAM leke AvyA ane bAvAne durdazAmAM jatAM tenI zuzruSA karavA lAgyA, te vakhate bAvAe kahyuM: "bhAIo ! mane jarA paNa darda thatuM nathI, mATe mArI sevA karavAnI jarUra nathI, paraMtu jeo potAnI AsapAsanA jagatane dekhI zakatA na hoya temanI dRSTinI sevA kare." eTaluM kahetAM ja teNe prANa choDyA ! A banAvamAM sarva prakAranAM manuSyo maLI Ave che. potAne ja dehathI vadhAre dUra dRSTi nahi karanAra vRddha vaNika, pitAnA kuTuMbane ja potAnuM mAnanAra juvAna vaNikavadhU, pitAnA kuTuMba uparAMta potAnA gAmanA ke oLakhANavALA upara mamatva rAkhanAra juvAna vaNika, pitAnA dezabaMdhuenI ja sevA karavAnI jijJAsAvALo brAhmaNa ane chelle paradezI paThANa ja nahi paNa vAMdare, bakare ane popaTanA jAna bacAvavA mATe pitAne prANa kADhI ApanAra bA, e badhAMmAM adhamAdhamathI mAMDIne sarvottama sudhInA pAMce zreNIonAM manuSyonI daSTine ApaNane anubhava thAya che. (116) [ pUrve jaNAvavAmAM AvyuM ke amanatu mAya sarva prathe mavati e dRSTine graMthakAra ni glaeNkamAM vistArathI samajAve che.] - caitanyadRSTayA jagannirIkSaNam / 117 // hatvA mohabalaM vihAya mamatAmAtmye nibaddhAM kule| pazya svaM nikhilaM jagaThitatayA caitanyadRSTayA sadA // sAdRzyAdakhilAtmanAM viSamatAlezo na bhAseta te| rAgadveSanizAtanaM sahajato rItyA'nayA sambhavet // AtmadaSTie jagatanuM nirIkSaNa bhAvArthahe mumukSo ! mehanIya karmanA baLane parAsta karI, pitAnA ja kuTuMbamAM bAMdhelI mamatAno uccheda karIne A AkhA jagatane vizALa citanyadaSTithI tuM hamezAM joyA kara. caitanyadRSTithI jotAM jagatanA akhila AtmAonuM citanya ekasarakhuM hovAne lIdhe A ucca ane A nIca Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 evI viSamatAnu leza mAtra paNa bhAna nahi thAya ane A rIte sahelAIthI rAgaSanuM ucchedana thavA saMbhava che. (117) vivecana--AtmasevA e jagatsevA che ane jagatsevA e AtmasevA che, evuM je pUrva kahevAmAM AvyuM tenI pUrti rUpe A zloka che.. AvuM bhAna manuSyane cAre thAya ? jyAre vRttimAMthI rAgadveSano nAza thAya, A mArUM kuTuMba ane A pArakA mANasa kiMvA A manuSya ane A te kevaLa jaMtu, evI bhAvanAno kevaLa nAza thAya, ane caitanyadRSTithI Akhu jagat Atmatulya lAge tyAre manovRttinI viSamatAno nAza thAya, rAgadveSanuM ucchedana thAya ane vizvapremano vikAsa thAya. vizvaprema paNa e prakArano cheH eka niSedhamukha ane khIje vidhimukha. A jagamAM kAi mArUM nathI evI samajaNapUrvaka jyAre jIvA uparano rAgadveSa nAza pAme tyAre je vizvaprema prakaTe che te niSedhamukha che ane AkhuM jaMgal mArUM che evI samajaNapUrvaka jyAre eka uparano rAga ane bIjA uparano dveSa kivA peAtAnAM uparano rAga ane parAyAM uparano aNurAga kivA dveSa nAza pAme, ane sarvamatakSyamAtmAne sarvabhUtAni cAni arthAt-sarva bhUtAmAM svAtmAne ane svAtmAmAM sarva bhUtAne jUe tyAre je vizvaprema prakaTe che te vidhimukha che. A beu prakArano vizvaprema tyAreja prakaTe ke jyAre manuSyane AtmasvarUpa samajAya, te mATe manuSya AtmaciMtana kare ane AtmasvarUpa samajAyA pachI kAMtA niSedhamukha vizvaprema vaDe nivRttinI upAsanA kare ane kAMtA vidhimukha vizvaprema vaDe niSkAma pravRttinI upAsanA kare. kevaLa kaceAganA himAyatIo te niSkAma heAvAnI AvazyakatA svIkAre che, parantu ka` niSkAma haiAvA chatAM te vizuddha ja heAvAnI pratIti vinAnuM ke niraka che. vizuddha niSkAma karmAM te te ja manuSya karI zake ke je AtmaciMtana vaDe AtmasvarUpa samaje, dhyAna vaDe sarva jIvAnA hitAhitane yathArtha samaje ane pachI niSkAma pravRttimAM paDe. ATalA mATeja graMthakAra payatva nilirUM jJAdvitatayA naitanyaSTayA sAema kahI caitanyadRSTi upara-Atmadarzana karavAnI AvazyakatA upara bhAra mUke che. (117) Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 dvitIya pariccheda.. vairAgya prakaraNa. [vizvaprema ane AtmabhAvanAnuM mULa vairAgyamAM raheluM cheH je vairAgya aneka kAraNAmAMthI janma pAme che. AtmadRSTinA sapU` bhAnapUrvaka je vairAgya janma pAme ane rAgadveSa chUTe e vairAgya sarvottama che, parantu te sivAya paNa bIjA mArAthI vaisagya janme che. nimna zlAkamAM graMthakAra traNa prakAranA vairAgya viSe vivecana kare che]. trividhavairAgyam / 668 / duHkhena gRhaM jahAti viratastaduHkhagarbha mataM / mohAdiSTajane mRte munirabhUt tanmohagarbha khalu // jJAtvA''tmAnamalaM malAduparatastajjJAnagarbha paraM / sacchAstre'dhamamadhyamottamatayA vairAgyamAhustridhA // traNa prakAranuM vairAgya, bhAvA--kAI mANasa upara du:kha ke Aphata AvI paDatAM varakta khanI te dharabAra tyaje che tenuM vairAgya duHkhagarbhita heAI adhama prakAranu che. kAine kAI svajana upara atyaMta meAha hAya ane tenu maNa thatAM virakta thaI te mANasa muni bane e madhyama prakAranu-mAhagarbhita vairAgya kahevAya. je manuSyane pUrva saMskArathI ke gurUnA upadezathI AtmabhAna thatAM jagatanI mAyAnI tucchatA samajavAthI te jagatane tyaje ane pApathI nivRtta thAya te jJAnagarbhita vairAgya uttama prakAranu manAya che. (118) vivecana--manuSyane aneka prasaMgavizeSAmAMthI vairAgya utpanna thAya che ane e prasaMgavizeSAne anurUpa vairAgyanA jUdA jUdA prakAranu atra dana karAvavAmAM AvyuM che. keTalAka manuSyA upara kAMi asahya duHkha AvI paDe che tyAre tene saMsAranI kaTutAne anubhava thAya che ane e Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. kaTutAne lIdhe saMsArathI kaMTALIne tene saMsAra cheADI devAnuM jace che. jyAMsudhI saMsAramAM madhuratA anubhavAtI hatI tyAMsudhI saMsAramAM Asakti rahI ane temAM kaTutAno anubhava thatAM ja tatpratye kaMTALA AbyA te joke eka prakAranuM vairAgya che parantu te duHkhagarbhita vairAgya che, eka prakAranI saMsArabhItA che, ane evI bhIrUtAthI karelA saMsArano kevaLa tyAga AtmApakAraka thatA nathI, sivAya ke e tyAga bhaviSyanI Atmani LatA . kivA rAgadveSatyAganA kAraNarUpa bane. AvA kaMTALAthI eka vAra sasAra choDI dIdhA pachI je avakAza maLe che te darmiyAna jo sadgurUnI prApti thAya che te bhavasAgarane tarI javAmAM kAraNarUpa mananAra sAcuM vairAgya prApta thavAnA dAkhalA maLI zake che ane te vakhate e duHkhagarbhita vairAgya sAcA vairAgyanuM nimittabhUta banyuM hAvAthI upakAraka bane che, parantu e sAcA vairAgya vinAnuM duHkhagarbhita vairAgya niSphaLa che ane tethI ja graMthakAre tene ceAgya rIte adhama prakAranuM lekhyuM che. bIjA prakAranuM vairAgyameAhugarbhita hAya che, eTale ke keAI vyakti ke vastu upara manuSyano atyaMta meAha athavA Asakti hAya ane e mehanI vastuno nAza ke viyeAga thatAM je mAnasika duHkhAnubhava thAya te anubhavanA ubharAthI vairAgya upaje te meAhagarbhita che. meAhabhita vairAgya paNa zAzvata heAtuM nathI eTalete ucca koTimAM AvI zakatuM nathI. parantu jeTaluM mehagarbhita vairAgya zAzvata vairAgyanI nikaTamAM che, teTaluM du:khagarbhita vairAgya nathA, eTale duHkhagarbhita vairAgya karatAM mAhagarbhita vairAgya svalpa ucca keATie Ave che. manuSyane jyAre mAhugarbhita vairAgya upaje che tyAre tene saMsArasabaMdhanI ane sthUla vastuvizeSanI anityatAnI sahaja jhAMkhI thAya che ane te ja kAraNathI du;khagarbhita vairAgya karatAM tenI saheja ucca keTi lekhI che. meAhu e jeTaleA manano prabaLa viSaya che teTaleA prabaLa viSaya sukhadu:khanI mAnyatA nathI, eTale eka vAra meha upara AdhAta thatAM je vairAgya upaje che te sukhadu:khanI mAnyatA paranA AdhAta karatAM kiMcita baLavAna heAya che. kAi paNa viSayamAM jeTalI AktinI pramaLatA hoya teTalIja, eka vAra Asakti upara AdhAta Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra7ra caMtA upajelA vairAgyanI prabaLatA saMbhave. A kAraNathI mehagarbhita vairAgyanI madhyama koTi graMthakAre lekhI che. paraMtu je mehagarbhita vairAgyamAMthI zAzvata vairAgya na janma ane kALakrame zAzvata vairAgya daDhIbhUta na thAya, te. pachI meMhagarbhita vairAgya paNa AtmabhAna thavA mATe ke vizvapremanI utpatti mATe nirUpayogI che. ucca koTinuM vairAgya te te ja che ke je sadaviveka. vaDe kiMvA AtmabhAna vaDe utpanna thaIne mAyAnI tucchatAne sAkSAtkAra karAve. eka vAra e sAkSAtkAra thaye eTale te manuSyane jagata na tyaje chatAM te jagatane tyajI jAya che ane pApa tenAthI chUTuM paDIne dUra nAsI jAya che. A uttama prakAranuM vairAgya jJAnagarbhita che, ane e ja vizvapremanuM mULa che. eka graMthakAra satya kahe che keH "vivekanA zastrathI rAganA baMdhananuM baLa toDI nAMkhavuM te pravRttivizeSanuM nAma "vairAgya che ane te mokSapadanuM prathama sopAna che." dRSTAMta-eka saMta nagarathI dUra nadIkinAre parNakaTI banAvIne rahyA. hatA. eka zAhukArano putra aneka prakAranA padArthothI e saMtanI sevA karavA lAgyo. saMta tene evA padArthothI sevA karavAnI nA kahetA, tepaNa te mAnata nahi ane kahyA karato ke "mahArAja ! sAruM sAruM khAvApIvA tathA oDhavA paheravAmAM zuM doSa che ke Apane te gamatA nathI? Ano javAba saMta ApatA nahi. A zAhaputra eka dhanADhayanI rUpALI putrI upara mohita thayo hato ane tene meLavavAne A saMta kAMI camatkArika upAya batAve evA hetuthI temanI sevA karato hato. eka vAra teNe saMtane pitAnI manaHkAmanA jaNAvI. saMte kahyuM. "kAMI phIkara nahi, huM hamaNAM e chokarIne bolAvI maMgAvuM chuM." e dhanADhya saMtano bhakta hatA. saMte kahAvI mokalyuM ke turata teNe potAnI putrIne saMta pAse mokalI ApI. putrI juvAna ane svarUpavatI hatI. chokarI parNakuTImAM AvI gayA bAda sAyaMkALa thatAM ja zAhaputra Avyo. chokarIne tene svAdhIna karatAM te kahyuM: "ene tArI khuzImAM Ave tyAM laI jA, paNa te sAthe tene eka viAta kahI dauM chuM ke teno sparza tuM karIza tyArapachI pAMca praharamAM tAruM Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra73 mRtyu thaze." zAhaputre tene pahelAM to mehavazatAthI sAthe lIdhI, paNa mArge jatAM mRtyune bhaya tenI chAtI upara caDhI beThe ane AkhI rAta teNe e bALA sAthe gALI, paNa tene te sparza suddhAM karI zakyo nahi. havArasudhI teNe mRtyu sAthe laDAI karI paNa chatAyuM nahi ane maravuM kabula thayuM nahi, tethI bALAno sparza thaI zakyo nahi. havAra thatAM teNe bALAne tene ghera pAchI mokalI dIdhI ane te saMta pAse Avyo. saMte tene pUchayuM: " kaho bhAI! rAta kevA AnaMdamAM gujarI?" zAhaputre kharI vAta kahI dIdhI. saMte kahyuMH "bhAI ! pAMca prahara pachI mRtyu thavAno jene bhaya che te sukha bhogavI zakato nathI, te je pitAnA mAthA para dareka kSaNe mRtyuno bhaya jue che te svalpa paNa azAzvata sukha zI rIte bhogavI zake ? " A sAMbhaLatAM ja zAhaputrane sAcuM bhAna AvyuM, jagatanA sthULa bhogonI nazvaratA tene samajAI ane te e saMta mahAtmAnA ja sevA karI virAgI thayo. tene sadaviveka vaDe mAyAnI tucchatA samajAI ane teNe vairAgya dhAraNa karyuM tethI te uttama koTinuM vairAgya lekhAya. (118) nimra zlokamAM ucca prakAranA vairAgyanA paNa punaH be bheda samajAvavAmAM AvyA che.] grAhya tatra tRtIyameva vizadaM niHzreyasAthai janaistavedhA'sti samAnabhAvajanitaM ydvaikybhaavodbhvm|| sarve matsadRzA dhiyeti mamatAtyAgaH kuTumbe'grimameko'haM mama ko'pi neti janitA nirmohatA ttprm|| trIjA prakAranuM vairAgya paNa be mukhavALuM che. bhAvArtha-traNa prakAranAM vairAgyamAM trIjA prakAranuM vairAgya nirmaLa hoIne mokSaprApti mATe AdaraNaya lekhAya che. te vairAgyanA be prakAra cheH eka to samAnabhAva saMkalita ane bIjuM aikyabhAva saMkalita. A jagatanAM tamAma prANIo mArA jevAM che, evI buddhithI jagatanI sAthe Atma18 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanuM anusaMdhAna thatAM kuTuMba uparanI mamatA chUTI thAya te prathama samAnabhAva-saMkalita vairAgya kahevAya ane huM ekalo chuM, mAruM koI paNa nathI, evI buddhithI je nirmoha avasthA prApta thAya te bIjuM aikyabhAva-saMkalita vairAgya kahevAya. (119) vivecana-pUrve je vizvapremanA be prakAro samajAvavAmAM AvyA che, tevA ja be prakAra A zAzvata vairAgyanA che. eka prakAra samAnabhAva saMkalita ane bIjo prakAra aikyabhAva saMkalita vairAgyano che? athavAto eka prakAra vidhimukha ane bIjo prakAra niSedhamukha vairAgyano che. jevI rIte jagatanAM sarva prANIone svasamAna dekhavAthI vizvaprema ke vairAgya prakaTe che, tevI ja rIte sarva prANIone "te mArAM nathI " evI nirmohabuddhithI dekhavAthI paNa vizvaprema ke vairAgya prakaTe che. ubhaya prakAranuM vairAgya kharUM svAtmabhAna thayA vinA prakaTa thatuM nathI. vRttinI bahirmukhatA TaLIne jyAre mananI sarva vRttio aMtarmukha thAya che, tyAre ja A beu prakAramAMthI harakoI eka prakAranuM vairAgya upaje che. A uparathI prazna thaze ke jyAre vizvaprema ane zAzvata vairAgya beu samAna koTinAM che ane beunA samAna prakAre che tyAre tene jUdAM pADavAnuM kAraNa zuM ? kAraNa e ja che ke vairAgya e nivRttino mArga pasaMda karanArAone arthe che ane vizvaprema e niSkAma pravRttino mArga pasaMda karanArAone mATe che. pUrve ubhayanuM samAna phaLa kahevAmAM AvyuM che, eTale atre ubhaya mArgonI pasaMdagI karanArAonA sarvotkRSTa guNanuM darzana karAvavAmAM AvyuM che. (11) [ vairAgya e sahaja-sulabha nathI. saMsArathI kevaLa udAsInatA prApta thAya parantu je te ajJAnapUrvaka prApta thAya to te sAcuM vairAgya nathI. mATe sAcuM vairAgya prApta karavAne yogya gurUne samAgama karavo Avazyaka che. e ja rIte munidharmane yogya AcAra vicAramAM pravRtti karavI Avazyaka che. nina lokamAM vairAgyanA abhyAsa mATe Avazyaka vastuone bedha karavAmAM Avela che. ] - varANAbhyAsa: I 220 || bhUzayyArasahInabhojanaramAsaMsargahAnAdibhiH / Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma sAdhvAcAravicArapAlanamayA'bhyAso vidheyazciram // evaM cendriyanigraheNa manaso dAntyAtmazAntyA paraM / vairAgyaM parizIlanIyamucitaM varSa dvivarSAvadhim // vairAgyane abhyAsa, bhAvArtha-vairAgyane paripakava banAvavA mATe mumukSu janoe varSa ke be varSa sudhI vairAgyane abhyAsa karavo joIe, eTale ke bhUmizayAjamIna upara ekAda vastra bichAvI sUvuM, sArAM pakavAnnone tyAga karI rasahIna bhojana karavuM, strIno saMsarga choDI devaH TUMkAmAM sAdhuo je AcAra pALe che tevA AcAra vicAranuM pAlana karavAne lAMbo abhyAsa kara, tema ja indriyono nigraha karavo, mananuM damana karavuM ane AtmAne atula zAntimAM rAkhavo. (12) vivecana-Idriyono nigraha karyA vinA vairAgya prakaTatuM nathI ane tapazcaryAnI pravRtti karyA vinA e nigraha sadhAto nathI. zama-damayama- niyamAdinuM vidhAna yogI janenAM kartavya karmomAM karavAmAM AveluM che, paraMtu e sAdhano sahaja rItyA prApta thatAM nathI. A mATe IdriyonuM damana karavAmAM AvavuM joIe. Ikiya upara kArame baLAtkAra karavAthI AtmAM glAni pAme che teTalA mATe dhIre dhIre e abhyAsamAM AgaLa vadhavuM joIe. bhUzayAdi vaDe sparzendriyana, rasahIna bhojana vaDe jihurvediyane, strIsaMsarga choDIne viSaya vRttino, ane munijane anyAcAra jevA ke mauna, gItavAdyane tyAga, sugaMdhane tyAga ityAdi vaDe vANI, kandriya, ghrANendriya vagerene saMyama karatA rahevAthI ane e abhyAsa eka varSa, be varSa ke cirakALa sudhI karIne te sAthe karyA pachI AgaLa vadhI zakAya che. Idriyanigrahano abhyAsa ke je vairAgyanuM prathama sopAna che te A zlokamAM eka-be varSa mATe ja karavAnuM kahIne : Iti' karavAmAM AvyuM nathI, kAraNake sarvane eTalA ja kALamAM e siddha thAya tema hotuM Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra76 nathI; A kAraNathI varSa divaSadham e prayoganI sAthe virama zabdane prayoga paNa karelo che; arthAta kaI ochA adhikAravALAne e abhyAsa pAchaLa vadhAre vakhata joIe te te paNa teNe gALavo joIe ane vairAgyane abhyAsa paripakva karavo joIe. sAdhu jananA AcAro jainonA AcArAMga, satramAM, gItAmAM, upaniSadomAM vistArathI kahelA che ane e sarvano. niSkarSa je kADhavAmAM Ave che e ja jaNAya che ke-jJAnapUrvaka vairAgyano abhyAsa karavA mATe Idriyanigraha kare e Avazyaka che. AcArAMga satramAM kahyuM che ke-"jyAMsudhI kAna, AMkha, nAka, jIbha ane sparzendriyanI vijJAnazakti maMda paDI nathI tyAM sudhImAM tuM tAruM AtmArtha siddha karI le." tAtparya e che ke IdriyonI zakti zUnya thayA pUrve ja tene nigraha karIne AtmArtha sAdhavo joIe. bhagavadgItAmAM kahyuM che ke - gvAjI caritmA nivArIparigha arthIgI ekAntamAM rahIne, citta tathA AtmAne niyata karIne, kAmya vAsanAo tathA parigrahone tyajIne, gAbhyAsa kare. pUrve je be prakAranuM ucca vairAgya kaheluM che te vairAgya A prakAranA abhyAsa dvArA siddha thAya che. (12) [jJAna vinAnuM vairAgya e taila vinAnA dIpaka jevuM che. eTale graMthakAra have mumukSune jJAnaprApti mATe zAstrAdhyayana karavAnuM sUcana kare che.] racanA 22 ! sAdhvAcAravicArabodhajanakaM zAstraM ythaanukrm| jJAnArthaM paThitavyamAdaradhiyA sthitvA samIpe guroH|| tattvajJAnaviziSTazAstranivahA'bhyAso'pi kAryo mudaa| sanmArgAdivinizcayAya sudhiyA jijJAsunA zreyase / zAstranuM adhyayana karavuM. bhAvArtha-mumukSue vairAgyane abhyAsa karatAM nivRttine vakhate je zAstramAM sAdhuonA AcAra vicArane upadeza karela hoya te zAstranuM Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra77 kramapUrvaka gurUnI pAse rahIne AdarabuddhithI khAsa jJAna meLavavAne adhyayana karavuM. tenI sAthe sAthe sanmArgano vadhAre nizcaya karavo ane zraddhAne zuddha banAvavA prayane mATe tattvajJAnanAM judAM judAM zAstrone paNa buddhimAna jijJAsue abhyAsa karavo joIe. (121) vivecana-jagatamAM keTalAka manuSyo zreyanuM saMzodhana kare che ane keTalAka preyanuM saMzodhana kare che. kaThapaniSamAM kahyuM che ke zreSTha greca manuSyametastI samparItya vivinakti dhIraH / zreyo hi dhIro'bhipreyaso vRNIte preyo mando yogkssemaavRnniite|| arthAta-zreya ane preya e manuSyane prApta thAya che te beune samyapha prakAre joIne tene bhinna karI dhIra jana preyane choDI zreyane grahaNa kare che ane manda buddhivALo jana yogakSema rUpI zreyane tyajIne preyane grahaNa kare che. atra graMthakAre zreyArthI mumukSane kahyuM che ke vairAgyane abhyAsa IdriyadamanAdithI karelo paraMtu pazuvata iMdriyadamana na karatAM jJAnapUrvaka Idriyadamana karavuM ane teTalA mATe evAM zAstronuM adhyayana karavuM ke je zAstromAM vairAgyanA abhyAsanuM kramapUrvaka vidhAna karavAmAM AveluM hoya arthAta sAdhu jananA AcAravicAranuM kathana karavAmAM AveluM hoya. A adhyayana paNa kevI rIte karavuM ? mAyA sthitva samaje che. arthAta-AdarapUrvaka gurUnI samIpe UbhA rahIne zAstranuM adhyayana karavuM. zAstrAdhyayanamAM zAstranuM rahasya samyapha prakAre samajavAnI jarUra hoya che, ane teTalA mATe parApUrvathI gurUnI AvazyakatA mAnavAmAM Ave che. (121) [ nimna zlokamAM kRpAvaMta gurUnI AvazyakatA batAvI che.] guN I 622 . vidyA siddhayati sadguroH sukRpayA pIyUSamayyA drutaM / gurvAjJAvazavartitAdisuguNaH sampAdyate sA kRpA // bhaktyA svArpaNarUpayA tvaharahaH kRtvA ca sevAM guroH| sampAdyA vinayena sadgurukRpA jijJAsunA zreyase // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra78 gurUkRpA, - bhAvAtha-abhyAsI game teTalo abhyAsa kare paNa sadgurUnI kRpA vinA vidyAnI siddhi thatI nathI; kintu amRta samAna sagurUnI kRpAthI turata vidyAnI siddhi thAya che. gurUnI AjJAne vaza rahI vartavAthI ane vinayAdi saguNothI gurUnI kRpA meLavI zakAya che, mATe jijJAsue zreyane mATe sarvasva arpaNa karavA rUpa parama bhaktithI hamezAM sadgurUnI vinayapUrvaka sevA karIne temanI kRpA meLavavI joIe. (12) - vivecana--A zlokamAM gurUnI kRpAno mahimA gAvAmAM Avyo. che. vidyAnI siddhi graMtha vAMcavAthI ke netro vaDe jagatanuM nirIkSaNa karatA pharavAthI thatI nathI; parantu vAcana, manana,nirIkSaNa Adi vaDe je svAnubhavasiddha jJAna prApta karyuM hoya temAM gurUnuM viziSTAnubhUta jJAna bhaLe tyAre ja pragati tvarAthI thavA lAge che. A kAraNathI mumukSane mATe gurUnI AvazyakatA rahelI che. mI. i. TI. sTaDa gurU ane celA saMbaMdhe lakhe che ke-"gurU pitAnA jJAna tathA anubhavane AdhAre varte che ane celo pitAnA jJAna tathA anubhavane AdhAre varte che. ema vakhata jAya che ane jema jema celo. gurUnA guNo tathA savartanamAM uMDe utarato jAya che tema tema gurU pratyeno tene prema tathA mAna vadhatAM jAya che. celAne je kAMI muzkelIo mAlUma paDe tenuM vidAraNu gurU yogya sUcanAo vaDe kare che. A rIte gurUmAM premabhakti jAgRta thatAM gurUnI kRpA ApoApa prakaTa thAya che, ane je gurUkRpA prApta karavI hoya te celAe gurU pratye premabhakti dharAvavAM joIe, balake saMpUrNa svArpaNa karI devuM joIe. ema karyA vinA vidyAnI siddhi thatI nathI. atra koI zaMkA kare ke-gurUkRpA prApta karavI e sArI vAta che, paraMtu jagatamAM badhAe gurU kAMI ziSyanuM kalyANa karI nAMkhe tevA hotA nathI. ane kahe che tema-"dhana hare dhakho nA hare, e gurU zuM kalyANa ja kare?" evA gurUe paNa hoya che, temanI pratye bhakti, svArpaNa, sevA, vinaya e zA kAmanAM? A zaMkAnA samAdhAna mATe graMthakAre "kahevAtA gurUne svIkAra na karatAM guru zabdano prayoga karela che. je "sadgurU" Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra(c) nathI te vidyAvAna hovA chatAM paNa "gurU" thavAne pAtra nathI ane tevAnI pAsethI game tevI vidyA maLe to paNa te grahaNa karavI yukta nathI. je sadagurU hoya che te ziSyanI pAtratA jarUra jue che, tenI kaThI kare che, ane ziva supAtra jaNAya to tenI pAse kazI gurUkuMcI na rAkhatAM tenuM kalyANa jarUra kare che. A kAraNathI ziSya tarIkenI supAtratAnA guNanuM kathana paNa gurUkRpAnA mahimAnI sAthe atra karavAmAM AveluM che. dRSTAMta-atra eka addabhuta prakAranI gurUkRpAnuM daSTAMta ucita thaI paDaze. eka zAhukArane putra eka mahAtmAnI sevAmAM rAtadivasa rahevA lAgyo. tenA pitAe tene bahu samajAvyo, mahAtmAe paNa tene ghera javAnI rajA ApI chatAM te gayo nahi. tene bhaktibhAva joIne mahAtmAne navAI lAgI paNa te sAthe tenI kasoTI karavAnI jarUra temane jaNAI. A hetuthI mahAbhAe yogabaLathI kAyA palaTavA mAMDI, eTale ke zarIrane rogagrasta banAvI dIdhuM ane evI avasthAmAM ziSya kevI sevA kare che tene anubhava levA mAMDyo. kapha ane khAMsInA jorathI mahAtmAe jyAM tyAM ghUMkavA mAMDayuM, vastro bagADavA mAMDyAM ane jamIna gaMdI karavA mAMDI. ziSya e badhuM sAphasupha karavAmAM macI rahyo ane sevA karavA lAgyo. cIDiyo svabhAva thaI javAthI rAtadivasa sevA karavA chatAM gurUjI game tema bolatA ane kaThaNa kAma karavAnuM kahetAM acakAtA nahi. ahIM besADa, ahIMthI uThADI tyAM suvADa" ityAdi trAsa ApavA lAgyA. joItI cIja jaldI na lAvavAthI gusso kare ane cIja paNa bhIkha mAMgIne lAvavAnI tathA gurUnI tabIyata jALavavAnI. khAvAnuM paNa vidhavidha jAtanuM mAMgavA lAgyA. ziSya bhIkha mAMgIne te lAvato chatAM joItI cIja maLatI nahi eTale mahAtmAno kepa thato ! Ama hovA chatAM ziSya abhimAna choDI, manaHsaMyama karIne gurUnI sevAmAM tatpara rahyo. e rIte lAMbe vakhata pasAra thayo eTale ziSyane gurU upara kaMTALo AvavA lAge; parantu gurU to tenA upara AvI sevAbhaktithI prasanna thaI cUkyA hatA ane potAnI badhI vidyA tene ApavA tatpara hatA. chellI kasoTI karavAnA hetuthI gurUe pitAnI pathArI pAse pANIno Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 ghaDA paDayo hato tene lAta mArIne phADI nAMkhyA ane ziSyane kahyuM ke-jA, navA ghaDeA pANI bharIne lai Ava. ziSya gAmamAM jai be paisA bhIkhamAM laI AvI navA dhaDeA kharIdI AvyA ane nadItaTe pANI bharavA gayA. pANI bharyuM ane ghaDe uMcakavA jAya che, tyAM manamAM vAyuno vaTALa AvyeH huM zAhukArano putra, bhIkha mAMgIne ghaDe lai pANI bharI jauM chuM, traNa traNa varasathI gurUnI sevA karUM chuM, chatAM gurUne teno kaze! guNa nathI ! A karatAM te saMsAramAM rahI prabhubhakti karI heAta to zu khATuM hatuM ? gurUjInuM thavuM haze tema thaze, paNa huM te| ahIMthI sIdhA dhera ja cAlyeA jauM.' Ama vicArI te ghaDe| nadIghATa upara mUkI pAcho phare che, eTalAmAM tene ghaDA uparanA daSTipAtathI ema lAgavA mAMDayuM ke e ghaDe| kAMI vAcA kare cheH kodAreNa vidAritA vasumatiH pazcAt kharArohaNaM / tatpApiSThakulAla pAdahananaM daMDena cakrabhramam // rajvA chedanatADanaM ca dahanaM sarva visoDhaM mayA / grAmyastrIkaraTaMkaNaM bahukRtaM tannopiduHkhaM mahat // arthAt--(ghaDA kahe che) pahelAM to keAdALInA dhAthI bhoMya khAdIne mATI khANamAMthI kADhavAmAM AvI, pachI e mATIne gadheDe caDAvIne laI javAmAM AvI, pachI duSTa bhAre tene potAnA paga vaDe khuMdI, pachI cAka upara caDAvIne lAkaDAnA dAMDAthI bhramaNa karAvyuM, pachI dorIthI cAka uparathI kAcA dhaDAne gaLethI chedavAmAM AvyA, pachI tene TapalAM mArIne TIpyA, pachI tene nIMbhADAmAM nAMkhIne bALyA, tyAre ghaDA thayA, parantu eTalethI patyuM nahi. dhaDe| kharIdanArI gAmaDIyaNa khAie tene bahu bahu TakeArA mArIne khAtrI karI joI ke te kANA ke phUTelA nathIne ! tyAre ja te 'pAtra' thayuM kahevAyuM! bhAi A ghaDA rUpI pAtranA duHkha pAse tArUM duHkha zA hisAbamAM che ? tAre paNa jo 'pAtra' (vidyA grahaNa karavAne lAyaka) thavuM hAya te| duHkha sahana karavuM ja paDe! dhaDAnA A kheAdhathI ziSyano gurU pratyeno bhAva jAgRta thayA ane pANI bharIne gurU pAse dhaDeA laI gayA. te Azraya pAmyA ke gurUno vyAdhi nAza pAmI gayA hatA! e rIte gurUe tenI sevAnI kasoTI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 karIne tenI supAtratA joI tene apUrva vidyAnuM dAna karyu. tAtparya e che ke sadgurUnI kRpAnuM phaLa adbhuta che ane supAtra ziSyane ceAgya guNA e kRpA prApta karI zake che. (122) [ paripakava vairAgya vinA ! artha sadhAtA nathI, teTalA mATe graMthakAra nimna zlAma vairAgyanA paripAka mATenA keTalAka mArgonuM nidarzana kare che.] gherAyavarAjaH // 223 // vairAgyaM kSaNikaM tu niSphalamaho ! no yoganirvAhakaM / bhAvyaM tena suniSThitena niyataM prAptena pakvAM dazAm // satsaGgena virAgadharmakathayA caikAntavAsena vA / svAdhyAyena sucintanena tapasA kuryAcca tanniSThitam // vairAgyanA paripAka. bhAvA-vairAgya jo kSaNika hAya to te niSphaLa nIvaDe che, tenAthI sayamano nirvAha thaI zakatA nathI, mATe vairAgya sArI rIte niSThA pAmeluMparipakva dazAne paheAMceluM ane niyata thaelu rahevuM joie. mumukSue satsaMgamAM rahIne, vairAgyanI dhakathA sAMbhaLIne, ekAntavAsamAM sthiti karIne, svAdhyAya, ciMtana, manana tathA yathAzakti tapAnuSThAna karI vairAgyane paripakva banAvavuM joie. (123) vivecana--pUrve duHkhagarbhita, mehagarbhita ane jJAnagarbhita evA vairAgyanA traNa prakAra kahevAmAM AvyA che, temAM jJAnagarbhitane uttama keATinu lekhavAmAM AvyuM che. A traNe prakAranuM vairAgya je uttama madhyama ke kaniSTa hAvA chatAM pariNAmadAyI to tyAreja thAya ke jyAre e vairAgya paripakva thAya. dhaNAM manuSyane zmazAnabhUmimAM svAbhAvika rIte ja vairAgya utpanna thAya che. je sthaLe hajAro mahAna ane ladhu purUSonAM mRta dehe bhasmIbhUta thai gayA te sthaLe eka vAra peAtAne paNa bhasmIbhUta thavAnu che e kalpanA ja saMsAranI ane A sthULa jaganI anityatA magajamAM skurAve che ane Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 vairAgya prakaTe che. e kharekhara jJAnagarbhita vairAgya che, chatAM te "mAnavairAgya che-kSaNika che ane manaHpradeza upara tenI asara mAtra kSaNajIvI rahe che. zamazAnanI bahAra nIkaLyA, ghera gayA, ane punaH dhaMdhA-vyApArane sthAne jaI pahoMcyA ke turata zmazAnanuM vairAgya seMkaDe gAu dUra nAsI gaeluM lAge che ! A kSaNika vairAgyathI yoga kahetAM saMyamano nirvAha thato nathI. ATalA mATe vairAgya paripakva dazAmAM AvavuM joIe ane vairAgyanA paripAka mATe mumukSue keTaloka udyama karavo joIe. ughama za karavo ? graMthakAra kahe che ke-satsaMgamAM rahevuM, vairAgyanI dharmakathA sAMbhaLavI, ekAntamAM sthiti karavI, svAdhyAya, ciMtana-manana karavuM, ane yathAyogya tapa vaDe karIne vairAgyane paripakava banAvavuM. (123) [ AvA udyama vaDe vairAgyanuM sevana jeNe karyuM hoya evA mumukSunuM vairAvya paripakava kayAre thayuM kahevAya? A paripakavatAnuM mA5 graMthakAra nIcenA zlokamAM darzAve che.] rAparA | rara | cittaM yasya na caJcalaM vikRtimad dRSTvA'pi devaanggnaa| zrutvA kaNTakatulyazatruvacanaM kSubhyenna yanmAnasam // dhairya muJcati no manAg bahujanairyaSTyA ca yastADitojJeyA tatparipakvatA sahRdayairetaH zubhairlakSaNaiH // - vairAgyanI parIkSA. bhAvArtha-devAMganA athavA tenA jevI svarUpavatI tarUNIne joine paNa jenI cittavRtti vikRta thaI caMcaLa na thAya, zatrunAM kaMTaka jevAM karkaza vacano sAMbhaLIne paNa jenuM mana jarAe kSobha na pAme, ghaNuM mANase lAkaDIo laI mAra mAre topaNa je dhIrajane na choDe, tenuM vairAgya paripakava thayuM che ema samajavuM ane evAM zubha lakSaNovALo manuSya sAco mumukSa che evuM sahRdaya janoe samajI levuM. (124) Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 . vivecana--sAcA vairAgyane ALakhI, tenuM parizIlana karavA mATe yeAgya udyama karI, sadgurUnI sahAya tathA kRpA prApta karIne jyAre eka mumukSunuM vairAgya paripakva dazAne pAme che tyAre te 'sAdhu ' nAmane pAtra. thAya che kiMvA sAdhutva grahaNa karavAnA adhikArI ane che. vairAgyanI e ucca dazAnuM phaLa zuM? jyAre cittavRtti e dazAne pAme che tyAre mana tathA iMdriyAne apUrva sayama tene upalabdha thAya che. e saMyame karIne tenI kSudra sthULa vRttie nAza pAme che, tethI tenI viSayAsakti rahetI nathI, vANI ke dehane upasa` te sukhe sahana karI zake che ane khIjA aneka apriya khAdya prasaMgAthI paNa tenAM mana ke vRttie kSubdha thatAM nathI. iMdriyanigraha kiMvA ceAgathI jeNe mana ane vRttie upara AtmAnA aMkuza sthApita karyAM hAya che, tene mATe bhatRhira paNa kahe che ke-- sadA yogAbhyAsavyasanavazayorAtmamanasoravicchinnA maitrI sphurati kRtinastasya kimu taiH // priyANAmAlApairadharamadhubhirvaktrakamalaiH / sa niHzvAsAmodaH sakucakalazazleSasurataiH // arthAt----yAgAbhyAsanA vyasanathI jenAM AtmA ane mana vaza thayelAM che ane je puNyazALI purUSanA AtmAne mananI avicchinna maitrI sphurI rahelI che te purUSane, strIonA bhASAnu, adharAnA madhanuM, sugaMdhI niHzvAsavALAM mukhakamaLeAnuM ane strIsamAgamanuM zuM prayeAjana che ? tAtpaya ke AvA prasaMgeAthI paNa tevA mumukSunuM citta calAyamAna thatuM nathI. vaisagyanI paripakva dazAvALA sAdhu janane mATe svAmI brahmAnaMda kahe che ke:---. hota na viSayAsakta, rahata anurakta bhajaname, durrati dudhA dUra, zUra sukha sAjata janame; jItana IMdriya jatana, rahata tatpara dina rAtI, kAma krodha mada leAbha, Ata nahi nikaTa arAtI; vairAgya dharma bhakti vimala, guna khIta samajata khyAnakuM, nita brahma muni nizadina namata, ese' saMta sujAna Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 - graMthakAre A lokamAM vairAgyanI karI sUcavavA mATe mana tathA ikiyenA sthULa dAkhalA ApyA che. jevA ke, devAMganAne joyA chatAM cittanI caMcalatA na thavI, aneka manuSya lAkaDIothI mAra mAre chatAM mana subdha na thavuM ityAdi. e ja rIte mana ane Iki upara bIjA prakAranA AghAta thavAnA prasaMge Ave to paNa jene harSa ke zaka thatAM nathI, vRttio kaMpAyamAna thatI nathI paraMtu aDaga rahe che tenuM vairAgya paripakva thaeluM lekhAya, evuM kahevAno Azaya che. daSTAnta-tIvra vairAgya vaDe jeNe mana ane Idriyano apUrva saMyama karavAmAM saphaLatA meLavI che evA gajasukumAranuM caritra jaina zAstramAM suprasiddha che. gajasukumArane somila nAmanA brAhmaNe potAnI putrI vAgdAnathI ApI. tyArapachI vairAgyane pAmelA gajasukumAre temanAtha svAmI pAse dIkSA laI sAdhutva grahaNa karyuM. dIkSA laIne tarata ja gurU pAse mAMgaNI karI ke tarata mokSa maLe tevo mArga batAvo. prabhue kahyuM bAramI bhikSanI paDimA aMgIkAra karI barAbara rIte pAlana kare to jaladI mokSa maLe che. gajasukumAra muni bhikSa paDimA AdarIne mazAnabhUmimAM kAyotsarga (kAusagga) karIne rahyo. samile tene dIThe ane krodhamAM AvI jaI tene ghaNuM gALe daIne kahyuM : "e nirmAlya purUSa ! jyAre tArAmAM kamAI khAvAnI ke strInuM rakSaNa karavAnI zakti nahotI ane chevaTe sAdhu thaIne bhIkha ja mAMgI khAvI hatI, tyAre teM mArI putrIne aMgIkAra karI tene kuMvArA rANIvAsamAM mekalI teno bhava kema bALyo ?" kAusagnamAM hovAthI gajasukumAre kaze javAba na Apo, paraMtu somilanA kaSTaka tulya vacanothI tenI cittavRttimAM kaze kSobha utpanna na thayo ane tenI samatA nAza na pAmI. tene nahi bolato joIne vadhAre krodhane vaza thaelA samile gajasukumAranA mAthA upara mATInI pALa bAMdhI ane pAsenI citAmAMthI aMgArA laI tenA mAthAmAM bharyA ! A rIte mastaka dagdha thaI javA chatAM gajasukumAranI vRttio caMcaLa na thaI, e sAdhue kaze zabdoccAra paNa karyo nahi ane samAdhibhAve maraNane Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 satkAryuM ! A rIte gajasukumAranA vairAgyanI ane sAdhutvanI parama kasoTI thaI. Avo nigrahI sAdhu mekSapadane pAme temAM zuM Azcarya ? (124) [nimna zlokamAM eka uttama zikhyanA anya guNenuM kathana karavAmAM AvyuM che.] ziSyadakSatro namraH komalamAnaso'tisaralo lajjAvivekAnvitonirdambho nirahaGghatiniralasaH saumyaH zazIva svym|| prajJAvAn mitabhASakaH sucaritaH zraddhAyuto yo bhavedaudAsInyamumukSulakSaNapaTuH ziSyaH sa evottmH|| T ziSya kevuM hoya? bhAvArtha tathA vivecana-eka saSyimAM bIjA paNa keTalAka guNe hevAnI jarUra che. eka tyAgI sagurUnuM ziSyatva grahaNa karanAra mumukSa hovo joIe ane mumukSunA je guNa hoya te eka saziSyanA paNa hovA joIe. pUrve kahyuM tevA paripakava vairAgya uparAMta jenAmAM namratA athavA vinaya hAya, jenuM mana sukomaLa hoya tathA ati saraLa hoya, jenAmAM lajA tathA vivekanA saguNa paNa hoya, je nirdaSNa eTale dakhkhavRtti vinAno ane nirahaMkArI eTale ahaMkAra vinAnuM hoya, je ALasu athavA pramAdI na hoya, je caMdra jevI saumya AkRtivALo hoya, prajJA arthata. buddhivALo hoya, mitabhASI hoya, jenuM caritra-vartana ucca prakAranuM hoya, je zraddhAmAM acaLa hoya tathA audAsInya vRttivALo hoya, te-mumukSatAnAM sarva lakSaNomAM nipuNa e ja uttama ziSya lekhAya. jagatamAM mumukSa banavAnI IcchA te ghaNAe dharAve che, ane jogI, jati ke sAdhuonI sevA kare che, paraMtu temAM sAcA mumukSuo ke je sagurU pAsethI jJAnanI cAvI meLavIne AtmAnuM kalyANa karavAnI IcchAvALA hoya che tevA te cheDA ja hoya che. sAcA mumukSuonI oLakha mATe A bAhyAMtarU guNenuM kathana karavAmAM AvyuM che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 dRSTAMta-eka juvAna eka sAdhu jana pAse AvI tenI sevA karI tene ziSya thavAnI IcchAthI tenI pAse rahevA lAgyo. te gurUnI sevAbhakti vinayapUrvaka karatA ane pitAnuM sarvasva gurUne samarpaNa kareluM samajIne rahevA lAgyo. ekadA jyAre te gurUnI sevA karI sUI rahyo hato, tyAre eka sarpa ziSyane karaDavA mATe tenI sAme deDato Avyo. gurU beThA hatA. sarpane joI tenI pAse AvI gurUe eka lIMTI derI sapane aTakAvyo. gurUe bahu samajAvyo tyAre teNe pitAno IrAdo ziSyanA lohIthI tRpta thavAno jaNAvyo. pachI gurUe turata ja eka charIthI ziSyanA gaLAnI eka nasa kApI ane te nasamAMthI aMjali bharIne lehI kADhayuM, tathA sarpa najIka AvatAM ja tenA mukha upara te chAMTayuM. e ziSyanI sAthe sarpanuM koI pUrva bhavanuM vaira hatuM eTale tenA rUdhirathI sarpanI vAsanA tRpta thaI gaI ane te cAlyo gayo. ziSya jAgRta thaye chatAM Akha baMdha karI sthira thaI sUI rahyo. pitAnI nasa kapAI, rUdhira nIkaLyuM, sarpa nikaTa Avyo, te kazAthI ziSyane bhaya thayo nahi. gurUe tene pUchayuM: "tane hIka lAgI nahi ?" ziSya javAba Apyo : " prathama to bhaya lAge, paNa meM joyuM ke gurU mahArAja mArI pAse beThA che eTale huM nirbhaya rahyo." gurU pratye ziSyanI ananya zraddhAbhakti hatI, gurU potAnuM ahita nahi kare evI tenI khAtrI hatI, tethI teNe jarA paNa saMkoca darzAvyo nahi. tenA AvA svArpaNathI prasanna thaelA gurUe paNa pitAnuM sarva jJAna ziSyane zIkhavyuM ane ziSyano uddhAra karyo. (125) A [ have graMthakAra eka gurUnAM lakSaNanuM kathana kare che.] yogIndraH zrutapAragaH samarasAmbhodhau nimgnHsdaa| zAntikSAntinitAntadAntinipuNo dharmaikaniSThArataH // ziSyANAM zubhacittazuddhijanakaH saMsargamAtreNa yH| Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 so'nyAMstArayati svayaM ca tarati svArthI vinA sadguruH // gurU kevA heAya ? bhAvA --ziSyamAM jema yeAgyatA joie tema gurUmAM paNa yAgyatA joI e. je meTA ceAgIndra hAya, zAstranA pAragAmI, samatArasanA sarAvaramAM hamezAM nimagna, zAnti ane kSamAnA guNAthI suzAbhita, iMdriyAnu damana karanAra, dharmanI eka niSThAmAM tatpara ane ziSyeAnI malina vRttine sasa mAtrathI zuddha karanAra heAya te ja sadgurU pote tare ane svAvinA khIjA aneka jIvAne saMsArasamudramAMthI tArI pAra utAre. (126) vivecana--pUrve jyAM jyAM gurUnuM kathana karavAmAM AvyuM che tyAM tyAM gurUne a sadgurU samajavAne che ane atra sadgurUnAM lakSaNAnuM kathana karavAmAM AvyuM che. jevI rIte saziSya jagatamAM durlabha che tevI rIte sadgurU paNa dubha che. jagatamAM kahevAtA gurUene teATe nathI. kahyuM che ke-- bahavo guravo loke ziSya vittApahArakAH / durlabhastu guruloMke ziSyacittApahArakaH // " arthAt----jagatamAM ziSyanuM vitta kahetAM dhana harI lenArA gurUe te ghaNA che, parantu ziSyanuM * citta ' hare evA gurU durlabha hoya che. vairAgyanA pirapAka mATe ane AtmAnA kalyANa mATe nAmadhArI gurUe nakAmA che paNa sadgurUne ja mAtra upayoga che. akho kharUM ja kahe che ke dhana hare, dhAkhA nA hare, te gurU zuM kalyANa ja kare ? ' gurustu ko yazca hitopadeSTA / ziSyastuko yo gurubhakta eva // arthAt--sAcA gurU to e ja ke je ziSyanA hitanA upadeza ApanAra hAya, ane sAceA ziSya paNa eja ke je gurUbhakta heAya. ApaNA bhAratavarSamAM jevI rIte sadgurUe ziSyAnu kalyANa karyuM hAvAnA dRSTAMtA maLe che, tevI rIte kahevAtA gurUe ziSyAne aneka prakAranI hAni nIpajAvI heAya evA dRSTAMtA paNa maLe che. A kAraNathI jevI rIte gurUne mATe ziSyanI kasoTI Avazyaka che tevI rIte jijJAsu ziSye gurUnA guNA Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 uparathI tenI sadgurUtA tapAsavAnI paNaAvazyakatA che. mI. I.TI.sTI kahe che. In a country like India, where a large number of people are more or less intently bent upon the search for Gurus, the cases of deception are constant and numerous, and cases frequently occur where the rascal masquerading as a Yogi manages to obtain very considerable sums of money from people whose credulity or whose greed for acquiring knowledge outweighs their diserimination. arthAt--hiMda jevA dezamAM saMkhyAadha manuSyA gurUnI zeAdhamAM pharatA heAya che, eTale tyAM ThagAinA dAkhalA haMmezAM saMkhyAbaMdha anatA heAya che. ghaNI vAra evA dAkhalA ane che ke luccA DhAMgI kahevAtA ceAgIe bheALA ane jJAnapipAsu leAkeA pAsethI nANAMnI meATI rakameA kaDhAvIne dhUtI jAya che. AvA vattA gurUenI jALamAM na phasAi javAnI sAvacetI paNa jijJAsuone rAkhavI paDe che. ATalA ja mATe jene gurU tarIke svIkAravAmAM Ave, te yeAgIndra hAya, savazAstrapAraMgata hAya, zAnti, kSamA, dhaniSTatA, iMdriyadamana ItyAdi guNAthI yukta hoya ane jenu tejokhaLa evuM hAya ke gurUne saMsaga thatAM ja temanA tejobaLa (aura) thI ziSyanA cittanI zuddhi thAya, te ja sadgurU thavAne pAtra hoya che ane teja te saMsArasamudramAMthI tarI zake che ane khIjAone tArI zake che. tethI ja ulaTI sthiti heAya che to " AnAM mUDe khApaDe, ATha pattharakI nAva" evI gurU ane ziSya enI sthiti thAya che. (126) [vairAgyavAsita mumukSune sadgurUnI prApti thAya, eTale tenu kanyagurUne AtmasamarpaNa karavuM, arthAt saMsArane tyAga karIne-dIkSA laIne gurUtu' ziSyapaTTa svIkAravuM e che; parantu saMsArane tyAga karatAM pUrve eka vadhu vAtanI vicAraNA karavI joie, ane te sa'sAranAM saMkha`dhIenI IcchA-anicchA. nIcenA be zlo kramAM graMthakAra tenu' sUcana kare che. ] Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 289 - rApinAmariA 227 | putrAdisvajanAH kathaJcidapi te svArthena mohena vA / kurvanti pratibandhanaM yadi yame tannyakriyA nocitaa|| tAn vijJApya mRdRpadezavacanaiH santoSya tanmAnasamAzIrvAdapuraHsarA niyamato grAhyA tadAjJA tvayA // mAvAma: 28 in no zakto yadi gADhabandhanavazo veSaM parAvartituM / sthitvA'sau nilaye'pi pApavirato vairaagyyuktstdaa| svAdhyAyAdiparAyaNaH kamalavanirliptacittaH sdaa| saMseveta hi bhAvasaMyamamalaM muktvA mamatvaM hRdaH // saMbaMdhIonI rajA bhAvArthI-ziSyane gurUne vega maLe eTale dIkSAno adhikAra prApta thAya, chatAM dIkSA lIdhA pahelAM umedavAranAM saMsAranAM saMbaMdhI jananI rajA meLavavI joIe. kadAca strI, putra, mAbApa vagere saMbaMdhI jano svArtha vazatAthI ke mohane lIdhe koI paNa rIte aTakAyata karatA hoya, te te saMbaMdhIone umedavAre tiraskAra karavo ucita nathI, kiMtu kamaLa upadezavacanethI temane samajAvI, temanA manane saMtoSa upajAvI, temanA AzIvadanI sAthe dIkSAnI maMjurI temanI pAsethI meLavavI joIe. (17) AjJAne abhAve bhAvasaMyama, vairAgya hoya chatAM saMbaMdhIonA gADha baMdhanane vaze kadAca AjJA na maLavAthI veSa badalAvIne dravya dIkSA na grahaNa karI zakAya, topaNa umedavAre nAsIpAsa na thatAM gharamAM paNa vairAgyayukta rahIne, pApathI nivRtta thaIne, hamezAM kamaLanI peThe cittane nirlepa rAkhIne svAdhyAya Adi dharma 19 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 kAmAM mazagula banIne ane hRdayanI mamatAne cheArTIne bhAvasaMyamanuM saMpUrNa rIte sevana karavuM. (128) vivecana--saMsArane tyAga karIne muniveSa paheravA agAu saMsAranAM AptajananI paravAnagI meLavavI joie ane evI paravAnagI jo kAravazAt na maLe te gRhamAM ja rahIne bhAvayama AdaravA parantu AmajaneAnI avagaNanA karIne temane dubhavavAM nahi eTale A be zlokAne mathitA che; parantu A mathitAmAM e gahana praznA samAelA che. prathama prazna e che ke jenuM citta vairAgyavAsita thayuM che teNe potAnAM mehavaza AptajanenI rajA levAnI zI jarUra che ? Adhunika samayamAM tA A prazna atyaMta mahattvanA banI gayA che ane khUba ja carcAyA che. mAhadazA che, e ajJAna dazA che, ane ajJAnI ke svAthI sagAM kAine dIkSA grahaNa karavA rajA na Ape, te zuM AtmakalyANa karatAM aTakI javuM ? bIjo prazna e che ke samakitI jate zuM mehavaza ane svA parAyaNa sagAMonI IcchAne kAraNe saMsAranA kIcaDamAM ragadoLAyA karavuM ? graMthakAra spaSTa kahe che ke sagAMonA prati dhana chatAM dIkSA levI te ucita nathI, parantu temanI meAhadazA ke ajJAna dazAne upadezavaDe nivArIte temane saMteSIne temanI paravAnagI bAda dIkSA levI te ucita che. nAnI vayanA celAne mAbApa ke sagAMonI paravAnagI vinA muMDanArA, kivA nAnAM che.karAMonuM haraNa karIne potAnI jamAtamAM bheLavI denArA sAdhu khAvAone AvI vAta na game te svAbhAvika che, parantu dIkSAnA umedavAranAM AptajaneAnI avagaNanA karIne dIkSA levI ke ApavI te vastutaH eka prakAranI hiMsA che ane hiMsAne pApa mAnanArA sAdhujane tevuM hiMsaka AcaraNa Adare te te dharmadhvaMsa ja lekhAya. A ja kAraNathI mahAvIra svAmIe paNa potAnuM citta vairAgyavAsita thayu heAvA chatAM meTA bhAinI anicchAthI eka varSa vadhu saMsAramAM rahIne pachI dIkSA lIdhI hatI. svAdazA ke meAhazA tenI upara prahAra karavAthI nAza pAmatI nathI. mAtra upadezathI kivA svAtu upAdAna kAraNa dUra thavAthI tenu nivAraNa Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 thAya che. jyAre sagAMo jUe che ke dIkSAnA umedavAranu vairAgya sAcuM che, tene saMsAramAM rokI rAkhavA e ApaNane mAjArUpa che ane saMsAra ene peAtAne kheAjArUpa che, tyAre teone potAnA svArtha saratA jaNyatA nathI ane temane meAha paNa virAma pAmI jAya che,kivA e vairAgyavAsita AtmAne saMsAramAM gAMdhI rAkhavAthI tene kaSTa thAya che evuM joine temane tenI dayA Ave che ane te tene AnaMda tathA sASathI saMsAra tyajavAnI rajA Ape che. svAza! ane mehadazAnA nivAraNanA A krama jeTalA sulabha ane ucita che teTalA ucita temanI avagaNanA karIne celAne muDI nAMkhavAneA mA nathI. AvI rIte dIkSita thaelAoe vastutaH aneka jIvAne kleza upajAvyeA heAvAnA dAkhalA anyA che ane tethI dIkSAnuM prakaraNa janatAmAM / kaMTALAbharelu lekhAvA lAgyuM che. jaiva zAstramAM dIkSA levAnAM aneka kAraNe AlekhAelAM che, joke te badhAM kAraNe| vizudhdha nathI. lajjAne lIdhe, upahAsane lIdhe, devatAnA bhayathI, dveSathI, snehathI, lAbhathI, haThathI, abhimAnathI, vinayathI, zRMgArathI, kIti arthe, parAbhava thavAthI, kautukane lIdhe, vismayathI, vyavasAyathI, bhAvathI, kulAcArane lIdhe ane vairAgyane lIdhe, evAM aDhAra kAraNethI dIkSA levAyalI hAvAnAM dRSTAMtA che, parantu sagAMonI icchAnI avagaNanA karIne celA muDavAnu ane tene jyAM tyAM saMtADatA pharavAnuM dRSTAnta kyAMyathI maLatuM nathI. vastutaH evI dIkSA dhamanI ke sAdhusaMsthAnI kusevA che, ane teTalA mATe tevI dIkSAne graMthakAre varjya gaNI che. te pachI vairAgyavAsita mumukSue zuM karavuM ? graMthakAra kahe che ke sAdhuveza paherI na zakAya, teA tethI mumukSue AtmakalyANanI sAdhanA aTakAvavAnI kazI jarUra nathI. kahyuM che ke-- vane'pi doSAH prabhavanti rAgiNAM / gRhe'pi paMcendriyanigrahastapaH // akutsite karmaNi yaH pravartate / nivRttarAgasya gRhaM tapodhanam // Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 arthAt--bhale vanamAM vAsa karyAM heAya paNa jemanuM citta rAgI haze temAM deSa utpanna thayA vinA rahetA nathI; ane bhale dharamAM vasI rahyA hAie, paNa tyAMe IMdriyanigraha ane tapa karI zakAya che; je rAgathI nivRtta thaine zuddha ka`mAM pravarte che tene gRha paNa tapAvana ja che. ATalA mATe graMthakAra kahe che ke gharamAM rahIne paNa vairAgyayukta rahI zakAya che, pApathI nivRtta thai zakAya che, arthAt bhAvasaMyamanI ArAdhanA karI zakAya che. vezanuM amuka aMze mahattva che, gRhatyAganuM paNa mahattva che, parantu jo jaLa-kamaLavat nile padazAthI gRhamAM rahIne svAdhyAyAdi karavAmAM Ave, saMsArI kapaDAM paheravAmAM Ave, ane cittavRttine vairAgyathI pASI vAsanA upara vijaya meLavavAmAM Ave te tethI AtmakalyANanI sAdhanA aTakatI nathI. dRSTAnta----SThikAra nAme nagarImAM IkAra nAme rAjA ane kamaLAvatI nAme rANI hatI. rAjAne eka bhRgu nAme brAhmaNa purohita hatA tene jasA nAme patnI hatI. A rAjArANI ane bhRgu tathA tenI patnI e cAre jIve pUrva bhavanAM saMbaMdhI hatAM. bhRgu pureAhitane kazuM saMtAna naheAtuM tethI pati-patnI bahu zAkAtura rahetAM. have svasukha bhAgavatA e devAne manuSyalokamAM avatAra maLavAne samaya thaye| ane te temaNe jANyu eTale teo gkAra nagaramAM joSInuM rUpa leine AvyA ane jenA tenA joSa jovA lAgyA. bhRgu purAhita paNa temanI pAse gaye| ane kahevA lAgyA ke mAre putra nathI ane jo mane putra thAya te! tame kahA te anuSThAna karUM. joSIe kahyuM tamAre be putra thaze leze ane tamAre temane sajama letAM re!kavA nahi. bhRgue e vAta kabUla karI. eja e devA kALakrame jasAne udare thayA ane temanAM nAma devabhadra tathA jazAbhadra rAkhyAM. thatAM dIkSA na le te mATe bhRgue nagarathI ahAra eka temAM vAsa karyAM hatA. vaLI eu putrone samajAyuM ke jainAnA sAdhu ke je hAthamAM jhoLI ne ughADe mAthe phare che temanI pAse tamAre TUMkavuM nahi, brahmapurI vasAvI paNa te sajama te vakhate te putrarUpe utpanna chekarAe samajI Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 kAraNake teo to bahAranA sAdhu hoya che ane mIThuM mIThuM bole che, paraMtu aMtaranA melA hoya che tathA jhoLImAM zastra rAkhe che ane te vaDe te lekone mArI nAkhe che. AvI samajathI chokarAone bharamAvyA hatA. vaLI temane brahmapurImAM ja goMdhI rAkhavAthI jaina sAdhue temanA jevAmAM ja AvatI nahi. eka vAra beu chokarA ramatA ramatA bahAra nIkaLI gayA eTalAmAM be sAdhuone temaNe joyA eTale hI jaIne teo jhADa upara caDI gayA. sAdhuo ArAma levA e ja jhADa heThaLa AvIne thobhyA ane bhece barAbara nIrakhI jhINuM jaMtuone rajoharaNathI bAjue karI tyAM potAnuM Asana pAtharIne beThA. jhADa upara caDelA chokarAoe joyuM ke Ama jhINAM jaMtuenI dayA karanArA sAdhuo manuSyane ghAta kare ja nahi, mATe ApaNuM bApe ApaNane khoTuM samajAvyuM che. eTalAmAM temane jatismaraNa jJAna utpanna thayuM. pote kevo karAra karIne A khoLIyAmAM avatAra dhAraNa karyo che te sAMbharyuM. nIce utarI sAdhune page lAgyA ane saMyama levAno abhilASa jAhera karyo. beu putro mAtApitA pAse AvyA. putroe potAnI dIkSA levAnI IcchA prakaTa karI eTale bhUgu purohita samajI gayA ke putrone keAI sAdhuno bheTo thayo hovo joIe. bhUgue putrone bahue samajAvyuM. moTA thaI, veda bhaNI, gRhasthAzrama mAMDavAno ane navalAM sukha bhegavavAno upadeza karyo paNa putrAnuM mana palaLyuM nahi ane nizcaya Dagyo nahi. pUrva bhavane yoge temane sAco vairAgya upajyA hatA eTale temaNe sAmI pitAne saMsAranI asAratAno bodha Ape. bhRgue kahyuM ke he putro ! tamArI vAta sAcI che, paNa ApaNe hamaNAM thoDA samaya saMsAramAM rahIe ane pachI tame ane huM paNa saMjama laIzuM, mATe tyAM sudhI tame saMsAramAM raho. putro kahe ke ame kAMI amarapaTo lakhAvI lAvyA nathI ane sAce dharma pAmyA pachI saMsAramAM zA mATe rahIe ? A sAMbhaLI bhUgu purehitane paNa vairAgya upajyo ane teNe dIkSA levAno nirdhAra karI patnIne e vAta kahI. putra dIkSA le te pachI putra vinA saMsAramAM rahI zuM karavuM? patnIne A vAta pahelAM te rUcI nahi, paraMtu bhUgue tene vadhune vadhu upa Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deza ApyA tyAre teNe patine dIkSA levAnI paravAnagI ApatAMnI sAthe pAte paNa dIkSA levAno nirdhAra karyAM. bhRguttu Apyu. kuTuMba saMjama le che evuM jANIne qhukAra rAjA ane kamaLAvatIne paNa sajamano bhAva jagyA ane temaNe dIkSA lIdhI. A dRSTAntanu tAtpaya` e che ke sabaMdhI janonI paravAnagI vinA dIkSA levI e ucita nathI, eTaluM ja nahi paNa sAcA vairAgya samIpe sabaMdhIe dIkSAnI paravAnagI ApavAmAM vAMdhA letAM paNa nathI, balke kAi manAvAmAM pote paNa vairAgya pAmIne sajama dhAraNa karavAne utsuka ane che. (127-128) tRtIya pariccheda. sasAratyAga. vairAgya nizcayapUrvikA dIkSA / 129 // yAvajjIvamanuttamena manasA vairAgyabhAvaM dRDhaM / nirvakSyAmi parAkrameNa satataM kasmin prasaGge'pyaham // ityevaM sati nizcaye dRDhatare tyaktvA kuTumbaM gRhaM | gantavyaM gurusannidhau matimatA dIkSAM gRhItuM parAm // vairAgyanA nizcayapUrvaka dIkSA, bhAvA--jyAre umedavAranA evA nizcaya thAya ke " game tevA vikaTa prasaMga Avaze tepaNa jIMdagIparyaMta cuDate bhAve AtmavIryathI vairAgyabhAvane kharAkhara rIte huM nirvAha karI zakIza, " tyAre dIkSAnA buddhimAna jijJAsue gRha ane kuTuMbane tyAga karI parama dIkSA levAne gurUnI pAse javuM. (129) vivecana--pUrva vairAgyanuM mahattva ullekhavAmAM AvyuM che ane vairAgya keLavavA mATe mAdarzana karAvavAmAM AvyuM che. vairAgyapUva kanI Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa ja dIkSA e uttamottama che ane te rIte karele saMsAratyAga ja supka rIte nirvahe che. e paNa kahevAmAM AvyuM che ke dIkSAnuM kAraNa hamee vairAgya na hoya topaNa dIkSA ke saMsArano tyAga e mumukSune mATe Atmahitakara to tyAre ja thAya ke jyAre temAM vairAgya rUpI amIrasa vyApI rahelo hoya. vairAgya vinA Itara kAraNethI kadAca tyAgane aMgIkAra karavAmAM Ave, te paNa tevo tyAga hamezAM nabhate nathI. niSkuLAnaMde eka padamAM yAcita kahyuM che ke - tyAga na Take re vairAga vinA, karIe koTi upAya che, aMtara uDI IcchA rahe, te kema karIne tajAya che. paLamAM jegI ne bhogI paLamAM, paLamAM gRhI ne tyAgI che, niSkuLAnaMda e narane, vaNasamajyo vairAgajI. A kAraNathI vairAgyanA nizcayapUrvaka ja dIkSA levAno buddhimAnano dharma ahIM batAvavAmAM Avyo che. Ama hovA chatAM hemacaMdrAcArya jevAnA kei evA dAkhalAo maLI Avaze ke jemAM vairAgyabuddhithI dIkSA levAI na hoya, paraMtu pAchaLathI vairAgya prApta thayuM hoya ane tethI dIkSAne nirvAha suMdara rIte thayo heya. AvA bIjA paNa apavAdo maLI Avaze, paraMtu temAMthI tAratamya che e ja nIkaLe che ke dIkSAno nirvAha te mAtra vairAgyavAsita citta ja karI zake che ane tethI prathama vairAgyavAsita thaIne dIkSA levI saMsAratyAga karavo e jeTaluM Atmahitakara che, teTaluM Atmahitakara ajJAna dazAmAM dIkSA levI ane pachIthI vairAgya keLavavA mathavuM e nathI. pAchaLathI vairAgya keLavavAnA mathanamAM sarvathA siddhi maLatI nathI tyAre tyAga lAje che, dIkSA kalaMkita thAya che, ane je vairAga dekhADa karI, e te mana kerI mazkarI, palake palake palaTe kaMga, e te akhA mAyAnA raMga evI manuSyanI patita dazA thAya che. ATalA ja mATe jIvanaparyata dIkSAnA nirvAhanA daDha nizcayapUrvaka saMsArane ane gRhano tyAga karavA upara graMthakAre atyaMta bhAra mUkavAnI AvazyakatA mAnI che. dRSTAMta-kuMDaragiNI nagarInA rAjAne kuMDarIka ane puMDarIka nAmanA be kuMvara hatA. eka vAra dhama cheSa nAmanA munino upadeza sAMbhaLIne kuMDI Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 dIkSA lIdhI ane rAjyasukha tyajIne te gurUnI sAthe cAlI nIkaLyA. gAme gAma ane deze deza karatA kuMDarIka munine zarIramAM dAdhajvara roga thayA. te gurUnI sAthe peAtAne nagara AvyA, te vakhate puMDarIka rAjya karatA hatA. potAnA bhAinA AgamananA samAcAra jANIne puMDarIka munine vAMdhavA gaye| ane namana karatA khelyAH " he bhAI! tuM pUrA bhAgyazALI ke teM sajama sAdhyA ane huM A kAdavamAM khUMcelo ja rahyo." aneka lokeA paNa kuMDarIkane vAMdI gayA. bhAInI Rddhi dekhIne kuMDarIkanuM mana bheAga bhAgavavA talasyuM ane saMsAra pratye meAha utpanna thayA. puMDarIke jANyuM ke bhAInuM mana Dage che, eTale teNe turata ja tene bIje gAma vihAra karAvyA, paNa vairAgya vinA tyAga Take kharA ? khIje divase te pAcho kuMDaragiNI nagarImAM AvyA. puMDarIke tene bahue samajAvyuM ke tuM sajamane nirvAha kara ane AdarI bAjI hArI jA mA, paNa tethI kuMDarIkamAM vairAgya prakaTyo ja nahi. chevaTe puMDarIke vairAgyapUrvaka dIkSA lIdhI ane kuMDarIke sajama cheADI rAjya karavA mAMDayuM ! te aneka prakAranA bhAgavilAsa bhogavavA lAgyA ane bhAgatRSNA pUrI karavA lAgyA; parantu bhAga tyAM roga! tene zarIre mahArAga thayA ane te ja rAganI pIDAmAM marIne te sAtamI narake utpanna thayA. ( 129 ) [' gRhI * maTIne tyAgI' thatAM vezanuM piravata na karavuM paDe che. gRhane! tyAga karavAthI ja tyAgI thai zakAtuM nathI, paraMtu gRhastha jIvana, e jIvanamAM upakaraNA, ItyAdinA paNa tyAga karavA paDe che. tenuM nidarzana nIce e zleAkamAM karavAmAM AvyuM che.] kArasthAnaH | 20 | 222 // tucchA sadgurupAdapaGkajarajo'gre ratnamAlA tathA / vastrAbhUSaNamaulimAlyaracanA tucchaM nidhAnAdikam // natvA'to gurupAdayoH svazirasA''dAyAM tri puSpAdrajaH / zRGgArAtmakavastrabhUSaNabharastyAjyaH zarIrAt svayam // Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 297 nopAnamna ca pAdukA na mukuTaM chatraM na no cAmaraM / tAmbUlaM na na mudrikA na kusumaM no kezabandhAJjanam // na snAnaM na vilepanaM na tilako nAbhyaGganodvarttane / santyetAni vibhUSaNAni gRhiNAM nArhANi saMnyAsinAm gRhasthanA veza ane zRMgAranA tyAga, bhAvA--sadgurUnA caraNakamaLanI raja pAse ratnAnI mALA tuccha che, tema ja vastra, AbhUSaNa, mukuTa, mALA, dravyaneA khajAne vagere sa parigraha tuccha--niHsAra che, mATe umedavAre gurUnA caraNamAM mastaka namAvI, caraNakamaLanI raja mastake sparzIne vastrAbhUSaNAdi sa` zRMgAra zarIra uparathI potAnI meLe utArI tyajavA joie (130 ). sanyAsI sAdhuene pagamAM pagarakhAM ke pAvaDI na joie, tema ja mukuTa nahi, chatra nahi, cAmara nahi, tAMbUla nahi, AMgaLIomAM paheravAnI mudrikA nahi, phUla--gajarA nahi, kezapAza nahi, AMkhe aMjana nahi, snAna nahi, vilepana nahi, kapALe tilaka nahi, abhyaMgana ke uddana nahi; e khAM vibhUSA gRhasthane chAreyAgIne nahi mATe mumukSu dIkSA le tyArathI jIvanaparyaMta AvA zRMgAranA yatie tyAga karavA joie. (131) vivecana--vairAgya e mAnasika tyAga che ane dIkSA e mAnasika uparAMta zArIrika tyAga che; eTale gRhI maTIne tyAgI thatAM gRhasthanAM sukha tathA zrRMgAranAM upakaraNeAnA tyAga karavA joie. bhAvasayama kiMvA mAnasika vairAgyanI sAcI kaseATI ahIM thAya che. pUrva kahevAmAM AvyuM che ke gRhamAM paNa jaLakamaLavat rahI jo bhAvasayama AdaravAmAM Ave te te kalyANukAraka thaI zake che; parantu e jaLakamaLavatapaNAnI kaseATI dIkSitAvasthAmAM thAya che. keTalAka kahe che kiMvA mAne che ke ame saMsAramAM rahI vyavahAra calAvIe chIe, parantu manathI ame nirlepa chIe, sasAranA sukha bhAgavIe chIe paNa e sukhane viyeAga thatAM amane kazuM du:kha Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAnuM nathI kAraNake amArU mana tethI alipta cheH A mAnyatA ane kathananI kaseATI tyAre thAya che ke jyAre sAdhu ke saMnyAsInI dIkSA laine gRhane tathA gRhInAM upakaraNA tathA suvilAsAnA tyAga karavA paDe che. jo bhAvasaMyama kivA jaLakamaLavat nirlepa dazA siddha thaI hAtI nathI, tA dIkSitAvasthAmAM eka paNa sAdhananI uNapa kivA ekAda vastunI truTI tenAthA veThI zakAtI nathI. A kAraNathI dIkSitAvasthAmAM je sukhasAdhanAne ane AbhUSaNAdi tyAga karavAnuM vidhAna jaina tema ja jainetara dharmomAM pratipAdana kareluM che te mAnasika saMyamanI puSTine arthe che. eTaluM kharUM che ke mAnasika saMyama kiMvA vairAgya vinAnA tyAga kiMvA dIkSA arahita che. e mAtra bAhya tyAga lekhAya che ane mAnasika tyAga sivAyanA khAdya tyAga eka prakAranA daMbha che. paraMtu khAdya tyAganI upayeAgitA. mAnasika tyAganI puSTi arthe hAI je saMsArane tyAga vairAgyapUrvaka kare teNe sauMsAranAM upakaraNA cheADIne tyAganAM ja upakaraNeA dhAraNa karavAM joie evuM kahevAne graMthakAranA Azaya che. raste, AbhUSaNlRA, alaMkAra, chatra- cAmarAdi rAjavibhUSaNA, aMjana~majanAdi zarIrasukhanAM sAdhaneA ityAdi savanA tyAga karIne sadgurUnA caraNakamaLanI raja mAtra vinayapUrvaka mastake caDAvavI tene ja tyAganuM vibhUSaNa mAnI levuM e tyAgIne parama dharma che. jaina dharmAMmAM tyAgI-muninA jevA dharmo kahyA che, tene anusaratA ja dharmo ane AcaraNeA veda dharmanA zAstragraMthAmAM paNa kahelA che. AgArAdabhiniSkrAntaH pAvitryopacito muniH / samupoDheSu kAmeSu nirapekSaH parivrajet // kapAlaM vRkSamUlAni kucelamasahAyatA / samatA caiva sarvasminnetanmuktasya lakSaNam // arthAt--gRhamAMthI bahAra nIkaLIne, daMDa-kamaMDalAdi pavitra vastuo sAthe rAkhIne, mauna dhAraNa karIne, viSayavAsanAne tyAga karI, nirapekSa sanyAsa dhAraNa karavA. mATInuM pAtra, vRkSanAM mULa nikaTa nivAsa, jUnA vastranI laMgATI vagere dhAraNa karavuM ane kAinI sahAya vinA rahevuM, tathA sava prANIone samAna dRSTithI jovAM e badhAM sanyAsInAM lakSaNa che. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Itara dharmanA tyAgIonAM zAstrakagrina AcaraNonI samAlotrA karIzuM topaNa ApaNane e ja jaNAI Avaze ke graMthakAra kahe che te pramANe mAnasika tyAganI puSTi rUpa bAhya tyAganI eka saMsAratyAgI, dIkSita, saMnyAsI, kiMvA phakIrane mATe anivArya AvazyakatA che. data-rAjagRhInA rAjA zreNIka ane rANI dhAriNInA putra meghakumArane jyAre mahAvIra svAmI pAsethI upadeza sAMbhaLIne dharmarUci utpanna thaI, tyAre teNe dIkSA aMgIkAra karavAno vicAra karyo, paraMtu mohavaza mAtAne putrano e vicAra jANIne atyaMta glAni thaI. teNe meghakumArane bahu bahu samajAvyA ane saMsAranAM vividha sukhe bhogavyA pachI sAdhudharma aMgIkAra karavA kahyuM, paraMtu teNe e badhAM sukhonI tucchatA mAtAne samajAvIne chevaTe tenI AjJA meLavI. jJAtA sUtramAM A rAjakumAranAM sukhapaganI je sAmagrI varNavI che te eTalI atula che ke e badhI sAmagrIno tyAga karIne dIkSA aMgIkAra karanAranA vairAgyanI mAtrA keTalI uMcI, haze teno khyAla Ave che. be lAkha suvarNamudrAo kharcAne rAjA zreNake putrane mATe rajoharaNa tathA pAtro maMgAvyAM. eka lAkha suvarNamudrAo ApIne vALaMda pAse muMDana karAvyuM. eka hajAra mANaso upADe tevI gaMjAvara pAlakhImAM tene besADavAmAM Avyo. maNi--muktAnA banelA alaMkArothI zaNagArIne meghakumArane mahAvIra bhagavAna samakSa dIkSA aMgIkAra karavA mATe laI javAmAM Avyo. mahAvIra svAmInI beThakane IzAna koNe jaI meghakumAre svayameva badhAM AbhUSaNo utArI muniveza paherI paMcamuSTi loca karyo ane dIkSA aMgIkAra karI. prathama rAtrie jamIna para badhA munio, sUtA. dIkSItAvasthAnA kramavAra bhUzayAe karavAmAM AvI hatI ane mevakumAra chellA dIkSita hatuM, eTale tenI pathArI chellI-TheTha bAraNA pAse karavAmAM AvI. rAtrine samaye munione e ja bAraNe thaIne dehane kAraNe bahAra Avaja karavI paDatI hatI eTale koI vAra meghakumArane hAtha kacarAto kaI vAra paga kacarAta no kaI vAra deha kacarAto. AvajA karatA munionA paganI rajathI tenuM zarIra bharAI gayuM. A kAraNe tene AkhI rAta uMdhA Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 AvI nahi. e vakhate rAjakumAra tarIkenI avasthAmAM bhAgavelAM sukheA ane tene maLatAM mAnapAna sAMbharI AvyAM ane dIkSA tyajI devAnA teNe vicAra karyAM. e vicAra prabhue jANI lIdhA ane pU bhavAmAM medhakumAre kevAM dehadu:khA veThayAM hatAM tenI vArtA kahIne A pariSaddha keTalA nirjIva che te samajAvyuM eTale te dIkSAmAM dRDha thayA, ane teNe uttama rIte cAritrya pALyuM. bAhya tyAganI kasoTImAMthI pAra utaryA vinAnA AMtarvAMga apUrNa tathA aparipakva che te darzAvanArUM A zAstrakathita dRSTAMta che. (130-131 ) [ saMsArI vezano tyAga karyAM pachI dIkSite kevA veza dhAraNa karavA yukta che te nimna zlAkamAM kahevAmAM AvyuM che. ] sAdhuveSa: | 222 // dehAcchAdanamAtravastrayugalaM sautraM mumukSUcitaM / zayyArthaM kila kambalaM parimitaM kASThAdipAtratrayam // zAstroktaM yamasAdhanopakaraNaM dharmadhvajAdyaM tathA / dhRtvA sAdhujanAveSamamalaM stheyaM gurorantike // sAdhuno veza, bhAvAdIkSAnA jijJAsue dehane DhAMkavA pUratAM mumukSune ucita sUtarAu e vastro eka paheravAnu ane eka eDhavAnu,zayyAne mATe UnanI paramIta kAmaLI, AhArAdine mATe lAkaDAnAM ke tuMbaDAnAM traNa pAtra, dharmadhvaja-rajoharaNa Adi zAstramAM kahelAM sayamanAM sAdhanarUpa upakaraNe lane sAdhune chAjatA niLa veza paherIne gurUnI AgaLa hAjara thavuM. (132) vivecana--tyAgadIkSA letAM dIkSite kevA veza dhAraNa karavA kavA dIkSitAvasthAmAM dehanA nibhAva mATe ja keTalAM vastro dhAraNa karavAM ane keTalAM ochAM upakaraNothI nibhAvI levuM tenu sUcana atra karavAmAM AvyuM che. traNa vastra, traNa pAtra, ane dhAdi sayamanAM upakaraNo eTalAM vAnAM atre kahe Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 vAmAM AvyAM che. jIvana ane sayama mATenAM te ochAmAM ochAM sAdhanA che. sAdhu, muni ke sanyAsI pAse vasro-upakaraNAnI evI vipulatA na hAvI joie ke jethI temane dehasukhanI lAlasA utpanna thAya; mAtra dehane nibhAvavA ane saMyamane sAdhavA mATe jotAMja echAMmAM echAM sAdhane hAvAM joie; ane evAM sAdhanA sAthe ja dIkSAnA jijJAsue gurU pAse upasthita thai dIkSA grahaNa karavI joie. punaH pAtrA paNa evAM joie ke je mUlyavAna na hoya. dhAtunAM pAtrA mUlyavAna hAya che eTale jaina tema ja jainatara dharmImAM tyAgI--sanyAsIne mATe dhAtupAtra grahaNa karavAnI manAI karavAmAM AvI che, ane te ucita ja che. jyAM jyAM dhAtupAtranI manAI nathI karavAmAM AvI, tyAM tyAM sAnA-rUpAnAM pAtrA ane sAdhane Aje pesI gaelAM jovAmAM Ave che, te jotAM kASTanAM ke tuMbaDAnAM pAtrAnuM pharamAna zAstrakArAe yathAcita ja kareluM che ema kahevuM paDe che. vedAnuyAyI dharmagraMthAmAM sanyAsIene mATe kaheluM che ke-- ataijasAni pAtrANi tasya syurnirvraNAni ca // * * * alAbuM dArupAtraM ca mRnmayaM vaidalaM tathA / patAni yatipAtrANi manuH svAyambhuvo'bravIt // arthAt-saMnyAsInuM bhikSApAtra kAi dhAtunuM ke chidrayukta nahi hevu joie. svAyaMbhU manue kahyuM che ke sanyAsIne tuMbaDuM, kASTa, mATI ke vAMsanu pAtra ja rAkhavAceAgya che. uparanA zlAkamAM munie dhAraNa karavA ghaTatAM vastromAM sUtra ane UnanAM vastronuM ja vidhAna kareluM che. dezAdibheda tathA Rtubhedane kAraNe sUtrane badale UnanAM vastro dhAraNa karavAM paDe te samajI zakAya tevuM che, paraMtu rezama jevI apavitra vastunAM banelAM vastro eka muni ke sanyAsI dhAraNa na kare, teTalA mATa sautra zabdanA ane vaiSam mam e zabdaprayAganA upayAga karavAmAM Avye che. AcArAMga sUtramAM maMei zabda vaDe lALathI utpanna thaelAM vastro--rezamI vastrone grahaNIya kahyAM che, parantu cIna dezanAM mUlyavAna ane Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 suMvALAM vastrone aneSaNIya kahyAM cheH eTale kIDA mArIne upajAvelu rezama aneSaNIya lekhavuM e ja ucita che. (132) [no ane upakaraNanI sakhyA paramIta karyAM pachI muninA khAdya veza anya manuSyathI pRthak prakAranA zAmATe hovA joIe tenuM graMthakAra thana kare che.] nAtha vaiSaparivartanam | 232 5 sambandhastruTito'dhunA mamatayA jJAtyA kuTumbena vA / dezenApi mitena vA parijanaiH sambandhibhiH sarvathA // dezo'dyAstyakhilaM jagattanubhRtaH sarve'pi kauTumbikA / ityevaM paridarzanAya jagato veSaH parAvRttyate // | veza zAmATe badalAvaveA ? bhAvA tathA vivecana-vairAgyabhAvathI dIkSA grahaNa karI eTale jJAti, kuTuMba, parimita deza, tekara-cAkara ane sabaMdhIenI sAthene mamatArUpe sabaMdha sarvathA teADI nAMkhyA; have samasta jagat e mumukSune deza ane sarva prANI e mumukSunAM kuTuMbI janeA, e bhAva jaNAvavAne mATe jJAti ke dezane veSa cheDI, samasta jagatanI sAthe saMbaMdha darzAvanAro sAdhuneA veza dhAraNa karavA joie. tattvadRSTie vairAgya ane vezane saMbaMdha rahelA ja che. bhramaranA dhyAnamAM sadA jAgRta rahenArI ceLa bhramara ane che, tema sAdhunA vezathI vIMTaLAelA tyAgI pAtAnA vezanI tarapha sadA jAgRta rahe ane pramAda na kare, pariNAme sapUNaeN sAdhu bane, eTalA hetupUratA vairAgya ane veSanA saMbadha che. maneAvijJAnanI dRSTie joie teA 'hu tyAgI cheM, huM sAdhuvezadhArI manuSya chuM' eTalu je bhAna e sAdhuveza AThe paheAra ane AThe ghaDI karAvyA kare che te e sAdhunA manapara thatuM. eka prakAranuM svayaMsUcana auto-suggestion che. cAritryapAlanamAM e svayaM sUcana madadagAra bane che kharuM, parantu vizeSa upakAraka te te bhadrika pariNAmI ane sarala mananA manuSyAne ja nIvaDe che; evA Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 cittanAM je tyAgIo na hoya teonA mana upara veNanI kazI asara thatI nathI. kuTuMba, jJAti, deza, ItyAdi sAtheno saMbaMdha cheDo ane AkhA jagata sAthe saMbaMdha jevo tathA vasudhA sarva jIvone kuTuMbarUpe mAnyA tenA paridarzana mATe ( parivanAtha ) e jJAtiviziSTa ke dezaviziSTa veza tya ane nirALe veza paheryo, tevI chApa je je dIkSitenAM mana para pUrNatayA chapAya te te dIkSitone mATe e veza tattvataH upakAraka thayo lekhAya; nahite riTvanA ne badale nAca-bIjAone dekhADavA pUratI ja e vezanI upayogitA rahI gaNAya. uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che keH cIrAjiNaM na giNiNa aDI saMghADI muMDiNa / eyANi vina tAyaMti dussIlaM pasthiAgayaM // piMDolaeva dussIle naragAo na muccai / bhikhkhAekA gihatthe vA suvya tivaM che . 6-21-22 / arthAta-cIra, valkala, ajAcarma dhAraNa karavAthI yAte nagna rahevAthI, jaTA rAkhavAthI, kathA dhAraNa karavAthI, mAthuM muMDAvavAthI ane evA evA bAhyAcAra dhAraNa karavAthI kAMI durAcArI-kumArgI sAdhu potAne durgatithI bacAvI zakato nathI. durazIla bhIkSA mAMgIne AjIvikA kare, paNa anAcAra seve ane pApakarma vaje nahi to te narakathI chUTe nahi; paNa pavitra vartana rAkhanAra sAdhu hoya ke saMsArI hoya to paNa svarge jAya che. (133). caturtha pariccheda. mahAvrata ane pApasthAnane parihAra. lAcAra zarU jAte'pi kSudhayA tRSA paribhave kuA na hiMsA mnaak| SaTakAyA'GgiSu kasyacittanubhRtaH saGkalpamAtrAdapi // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 kasmiMzcit samaye'pi dAruNatare krodhena lobhena vA / hAsyenApi bhayane vA'nRtavaco brUyAM na kiJcitsvayam // ahiMsA ane satyanI pratijJA, bhAvA--dIkSA letI vakhate dIkSite A pramANe pratijJA karavAnI che. prathama ahiMsA pratijJAH-bhUkha, tarasa, rAga ke mRtyune game tevA parAbhava thaze tApaNu chakAyamAMnA kAI paNa prANInI vacana kAyA te zuM paNa saMkalpa mAtrathI paNa hiMsA nahi karUM, nahi karAvuM, nahi karatAne anumeAduM, khIjI satyapratijJAH--game tevA dArUNamAM dArUNa samaya Ave tApaNu krAdhathI, lAbhathI, bhayathI, ke hAsyathI leza mAtra paNa asatya vacana nahi khAluM, nahi kheAlAvuM, nahi khelatAne anumeAduM. (134) vivecana--tyAgI ane zrAvakane jaina dharmamAM savirati ane dezavirati kahe che. je saMsAramAMthI sarvathA virata thaelA che te sarviti athavA sAdhu che ane je aMzataH dezataH virata thaelA che te dezivarita athavA zrAvaka kahevAya che. sAdhu ane zrAvakanA dharmane pAceA eka ja tattva upara racAyA che ke jevI rIte sanyAsI ane saMsArInA dhanu tattva paNa samAna che; mAtra e dhama pAlananI mAtrA nyUnAdhika heAya che. sAdhu ke saMnyAsI dharmanAM tattvAnuM pAlana jeTalI ugratAthI karI zake teTalI ugratAthI zrAvaka ke saMsArI peAtAnA sAMsArika jIvana tathA vyavasAyAne lIdhe karI na zake, tethI zAstrakAroe zrAvaka ke saMsArInA dharmapAlananI maryAdA khAMdhI che, jyAre sAdhu ke sanyAsInA dhamapAlananI maryAdA na AMdhatAM tene sathA tyAgI banavAne sUcavyuM che. A kAraNathI jaina dhamamAM je vratA zrAvakanAM che te ja tratA sAdhunAM che, paraMtu zrAvakeAnAM vratA mA~dita hAine aNuvratA che, jyAre sAdhuonAM vratA mahAtratA che. catu AzramanAM kabyAnA medha atra karavAmAM AvatA hAi e mahAvratAnI ja vivecanA A kSeAkathI prAraMbhAya che. zrAvakonAM A ja aNuvratA viSe pUrva kSeAkeAmAM ullekha thaI cUkyA che. C Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 je vacana pApabhareluM, sadeSa, duSTa kriyAvALuM, bhUtapaghAtaka hoya, tevuM vacana munie na uccAravuM paNa pAparahita vacana uccAravuM. (4) munie bhaMDepakaraNa letAM-rAkhatAM samiti sahita vartavuM paNa rahita na vartavuM, kAraNake rahitapaNe prANAdikane ghAta thAya che. (5) munie AhArapANI joIne vAparavAM, kAraNake vagarajoye vAparavAthI prANAdikano ghAta thAya che. " A rIte ahiMsA e ekaluM dhULa jInA prANAtipAtathI viramaNa nathI paNa mana vacana kAyAe karIne temano adroha che, ane teTalA ja mATe ahiMsA e parama dharma che-ekalI aghAtakatA nathI. mahAtmA gAMdhIjI kahe che ke -" ahiMsA Aje ApaNe je jADI vastu joIe chIe te ja nathI. koIne na ja mAravuM e to che ja. kuvicAra mAtra hiMsA che, utAvaLa hiMsA che. mithyA bhASaNa hiMsA che, deza hiMsA che, koInuM buruM IcchavuM hiMsA che. " zrI mahAvIra bhagavAne prathama mahAvratanI bhAvanAo sAthe ApelI samajUtI ane mahAtmA gAMdhIjInAM uparanAM vacanomAMnuM rahasya keTaluM samAna che te kahI batAvavAnI kazI jarUra nathI. graMthakAre mAtra thoDA sUtrarUpa zabdomAM A ahiMsAnI vyAkhyA karI batAvI che, paraMtu upara jaNAveluM badhuM rahasya temAM samAviSTa thAya che. pRthvI, pANI, vAyu, agni, vanaspati ane trasa kAya e chae kAyAnA jIvonI vacana ane kAyA uparAMta mananA saMkalpavaDe paNa hiMsA na karavI, ene saMkSepamAM prathama pratijJA kahelI che. munie bIjI badhI vAsanAono tyAga karele ja hoya che, mAtra deha hovAthI sudhA ane tRSAnA nivAraNa arthe AhArapANuM joIe che, eTale tadarthe paNa te koI prakAre hiMsA na kare evuM tattva te pratijJAmAM samAveluM che. ATalI rahasyamaya pratijJAne mATe mahAbhAratanA anuzAsana parvamAM je prazastivAkyo uccArelAM che te suyogya lAge che? ahiMsA paramo dharmastathA'hiMsA paro dmH| ahiMsA paramaM dAnamahiMsA paramaM tpH|| Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 je vacana pApabhareluM, saSa, duSTa kriyAvALuM, bhUtapaghAtaka hoya, tevuM vacana munie na uccAravuM paNa pAparahita vacana uccAravuM. (4) munie bhaMDepakaraNa letAM-rAkhatAM samiti sahita vartavuM paNa rahita na vartavuM, kAraNake rahitapaNe prANAdikano ghAta thAya che. (5) munie AhArapANuM joIne vAparavAM, kAraNake vagarajeye vAparavAthI prANAdikane ghAta thAya che. " - A rIte ahiMsA e ekaluM sthaLa chanA prANAtipAtathI viramaNa nathI paNa mana vacana kAyAe karIne temano adroha che, ane teTalA ja mATe ahiMsA e parama dharma che-ekalI aghAtakatA nathI. mahAtmA gAMdhIjI kahe che ke -" ahiMsA Aje ApaNe je jADI vastu joIe chIe te ja nathI. koIne na ja mAravuM e to che ja. kuvicAra mAtra hiMsA che, utAvaLa hiMsA che. mithyA bhASaNa hiMsA che, deSa hiMsA che, koInuM buruM IcchavuM hiMsA che. " zrI mahAvIra bhagavAne prathama mahAvratanI bhAvanAo sAthe ApelI samajUtI ane mahAtmA gAMdhIjInAM uparanAM vacanomAMnuM rahasya keTaluM samAna che te kahI batAvavAnI kazI jarUra nathI. graMthakAre mAtra thoDA sUtrarUpa zabdomAM A ahiMsAnI vyAkhyA karI batAvI che, paraMtu upara jaNAveluM badhuM rahasya temAM samAviSTa thAya che. pRthvI, pANI, vAyu, agni, vanaspati ane trasa kAya e chae kAyAne jIvonI vacana ane kAyA uparAMta mananA saMkalpavaDe paNa hiMsA na karavI, ene saMkSepamAM prathama pratijJA kahelI che. munie bIjI badhI vAsanAone tyAga karele ja hoya che, mAtra deha hovAthI kSudhA ane tRSAnA nivAraNa arthe AhArapANI jeIe che, eTale tadarthe paNa te koI prakAre hiMsA na kare evuM tattva te pratijJAmAM samAveluM che. ATalI rahasyamaya pratijJAne mATe mahAbhAratanA anuzAsana parvamAM je prazastivAkyo uccArelAM che te suyogya lAge che ahiMsA paramo dharmastathA'hiMsA paro damaH / ahiMsA paramaM dAnamahiMsA paramaM tapaH // Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 arthAta-ahiMsA uttama dharma, uttama dama, uttama dAna ane uttama tapa che. muninI satyaviSayaka pratijJA paNa vyApaka ja hoya. manue satyapUtAM vAraM ane zuddhatte pratiddhit ItyAdi vacano dvArA vANuno saMyama sUcave che. atra graMthakAra jena zAstrAnusAra tethI vadhAre vyApaka saMyama saMkSepamAM sUcave che. game tevo dudamya kALa upasthita thAya, chatAM muni krodha, lobha, bhaya ke hAsyathI jarA paNa asatyanI chAyAvALuM vacana na uccAre, eTaluM ja nahi paNa tevuM vacana anyanI pAse na uccarAve ane uccAranArane na anumode. arthAta muni je kAMI bole te satya ja bele ane krodhAdi durghattinA ubharAmAM nahi paNa zAMtithI tathA vicArapUrvaka bele. zrI mahAvIre bIjA mRSAvAdarUpa vacanadeSanA tyAganI pAMca bhAvanAo evI darzAvI che ke (1) munie vicArIne bolavuM, (2) krodhapUrvaka balavuM nahi, (3) lebhapUrvaka belavuM nahi, (4) bhayapUrvaka belavuM nahi ane (5) hAsya karatAM bolavuM nahi. A pAMce bhAvanAo rUpI gaLaNAmAM gaLAIne uzcarAeluM vAkya nitaryuM satya ja hoya ane tethI evuM satya ja uccaravAnI pratijJA, e koI paNa tyAgI, sAdhu, ke saMnyAsIe grahaNa karavAlAyaka hoya e niHsaMzaya che. chatAM satya vANIne mATe paNa keTalAMka niyamananI AvazyakatA rahe che ane te viSe AgaLa upara kahevAmAM Avaze. (13) [ have graMthakAra trIjI ane cothI pratijJAne nirdeza saMkSepa karIne eka zlokamAM kare che. ] saste brahmapratijJA zarUvA tucchaM vastu tRNAdikaM varataraM vastrAdikaM muulyvd| gRNIyAMna vinA''jJayA kvacidaho tannAyakasya sphuttm|| seveyApi na maithunaM trikaraNairdivyaM ca mAnuSyakaM / sannaddho navabhizca guptibhirahaM dehaavsaanaavdhim|| Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rA asteya ane brAncanI pratijJA, bhAvA --trIjI asteya pratijJA tRNa Adi tuccha vastu hoya ke vastra Adi mUlyavALI vastu hAya, paNa tenA mAlekanI cAkhkhI rajA lIdhA vinA kyAMya paNa kAMI vastu grahaNa nahi karUM, nahi karAvuM, karatAne nahi. anumeAdu. ceAthI brahmacaya pratijJA deva sabaMdhI, ke manuSya--tIryaMca saMbaMdhI maithuna- abrahmacaya, brahmacayanI nava gupti-nava vADathI gupta rahIne nahiM sevuM, nahi sevarAvuM, sevatAne hi anumAdu-jIvanaparyaMta. (135) vivecana--adatta-nahi devAyalI vastu levI te steya athavA cArI kahevAya che; adatta vastu na levI te asteya athavA aauya kahevAya che.. zuM saMsArIe ke zu tyAgIe kAinI vastu tenA mAlekanI paravAnagI vinA na ja levI joie, te te nItinA eka svAbhAvika niyama ja che, chatAM saMsArIne je keTalIka svAbhAvika chUTa nItizAstrakAra Ape che, te chUTa tyAgIne maLI zake nahi. kAi najIvI vastu hAya ane te tenA mAlIkanI paravAnagI nahi heAvA chatAM levI-evI mAnyatAthI ke tevI paravAnagI tene mAlIka hAjara hoya te jarUra Ape, parantu tenI gerahAjarIne kAraNe tevI paravAnagI levAnuM na banI zake, tathApi tevI vastu tenI gerahAjarImAM tenI paravAnagI vinA levI e cArI nathI--cArabuddhithI te lIdhI na hoya te te steya nathI, tevA niyama saMsArIone mATe jagatamAM paLAtA AvyeA che. AvI chUTo saMsArIenA asteyanA aNuvratamAM zAstrakAre paNa ullekhI che; parantu tyAgI mATenuM asteya vrata te| tethI khUba AgaLa vadheluM heAya che. A mATe graMthakAra tuSThe vastu tRSAmUi thI mAMDIne mUlyavAna vasrAti sudhInI kAI paNa vastu tenA mAlekanI paravAnagI vinA na levI tene ja muninuM asteya mahAvrata kahe che ane te yathArtha che. vRttiv zabdavaDe graMthakAra kAi paNa sthAna ke soganuM sUcana kare che, arthAt game tavA muzkelIbharyo prasaMge pazu evI sthULa ke sUkSma ceArI karavAnI nA kahI munie potAnuM vrata khAMDAne dhAre pALavAnuM che tenuM sUcana kare che. vIra bhagavAne A vratane sahaja vistA na Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne kahyuM cheH "gAma, nagara ke araNyamAM raheluM, gheTuM ke jhAjhuM,nAnuM ke meTuM, sacitta ke acitta, aNadIdheluM huM jIvanaparyata, mana vacana ke kAyAe karI lauM nahi, levarAvuM nahi, lenArane anumata karuM nahi, tathA adattAdAnathI nivartu yAvat tevA svabhAvane vasarAvuM chuM." A vratanA pAlana arthenI pAMca bhAvanAo "AcArAMga" sUtramAM nIce mujaba kahI che. (1) koI paNa vastu, sAdhana ke sagavaDa aparimita nahi paNa parimita-maryAdA bAMdhelI mAMgavI. (2) AhAra pANuM gurUnI paravAnagI laIne vAparavAM. (3) kALakSetranI paNa maryAdA bAMdhIne vastu levI. (4) pharI-pharIne tenI hada bAMdhavAmAM sAvadha rahevuM kAraNake evI hada nahi bAMdhavAthI adattanuM dAna levAI jAya che. (5) sAdharmika pAsethI paNa parimita vastu-sAdhana levAM. mahAtmA gAMdhIjI paNa hada bAMdhyA vinAnA parigrahane ke asaMyamapUrvaka vAparelI vastune "steya -cArI lekhe che. te kahe che: "cerI nahi karavAno siddhAnta ghaNo uDe che. pitAne je cIjanI jarUra na hoya tevI cIja tenA mAlekanI levI te paNa corI ja che. dAkhalA tarIke mane jarUra hoya tenA karatAM je huM vadhAre phaLa khAuM te te corI gaNAya. artha vagaranI jarUrIAto vadhArIne ApaNe ajANapaNe cAra banIe chIe." mahAbhAratanA anuzAsana parvamAM paNa asteyanI puSTi nIcenA leka vaDe karavAmAM AvI che , ___ araNye vijane nyastaM parasvaM vRzyate ydaa| manasA'pi na icchaMti te narAH svargagAminaH // arthAta-araNyamAM ke nirjana sthAnamAM parAyuM dravya paDeluM jovAmAM Ave te mana vaDe paNa levAnI IcchA jeo na kare teo ja svarganA adhikArI che. lokanA uttarArdhamAM saMkSepe karIne caturtha-brahmacarya mahAvratanI pratijJAno ullekha karavAmAM Avela che. saMsAratyAgI ke saMnyAsIe svastrI ke parastrI sAthenA mithunano te tyAga ja karela hoya che, paraMtu te pitAnA mana vaDe abrahmacarya na seve, kiMvA tenA manamAM viSayavikAranI jAgRti na thAya te mATenI mukhyatve karIne A pratijJA che. deva, manuSya ke tiryaMca Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 sabaMdhI abhrahmacarya mana-vacana ane kAyAe karIne na sevavuM, na sevarAvavuM ke na sevatAne anumevuM te trikaraNe ane triyeAge brahmacaya pALavAnI pratinA che. A pratijJAnA nirvAha mATe graMthakAra nava gupti athavA brahmacapAlananI nava vADeAnA ullekha kare che. te vADe pUrva zloka 17-18nA vivecanamAM ApavAmAM AvI che. mahAvIra svAmI A nava vADene samAveza thAya tevI pAMca bhAvanAe kahe che. (1)munie vAraMvAra strInI kathA karavI nahi kAraNake tethI zAMtinA bhaMga thAya che. (ra) munie strInI manehara iMdriyA vAraMvAra jovI--ciMtavavI nahi. (3) munie pUrve strI sAthe ramelI viSayakrIDAe saMbhAravI nahi. (4) munie rasabhareluM ane adhika khAnapAna karavuM nahi. (pa) munie strI, pazu tathA napuMsakathI gherAyelAM zayyA tathA Asana sevavAM nahi. nava vADe! ke A pAMca bhAvanAemAM jo eka tyAgI ke saMnyAsInuM citta sthira na thayuM hoya te te bhale deha vaDe brahmacaya sevate hAya, ane kadAca vANIvaDe paNa abrahmacaya na sevatA hAya, chatAM mana vaDe te| abrahmacarya sevavAnA bahue prasaMge!mAMthI tene pasAra thavuM paDe che ane te samaye tenuM niLa mana viSayasevanamAM matta thayA vinA rahetuM nathI. kathA--vyAkhyAnamAM devA, IMdro ane apsarAonA prasaMge Ave che, sabhA ke praSadAmAM vastrAbharaNathI sajja thaelI maneAhara strIenI upasthiti hoya che, atithisatkArane dhama samajelAM ApaNAM Aya strIpurUSo tyAgI ane saMnyAsIne bhAvapUrvaka neAtarI vividha rasayukata bhAjana vaheArAve che, evA evA prasagAmAM jo eka tyAgI sAvadhAna na rahe, te tenu mana viSayarasathI pariplAvita thAya, tene devAnI, gAMdharvonI ane srIpurUSonI ja nahi paNa pUrvAzramamAM pote sevelI viSayakrIDAenuM saMsmaraNa thAya, ane mana ja vANI tathA kAyAne karmomAM preranAra heAvAthI evA manavALA tyAgInuM patana thatAM vAra lAgatI nathI. vedAnuyAyI dharmonA graMthAmAM paNa tyAgInA brahmacaya pAlanane mATe tema ja naiSThika brahmacArIne mATe evu sUcana kareluM che ke, temaNe strIonA sparze na karavA, temanI sAthe khelavuM nahi, te viSenI kathA karavI nahi tathA sAMbhaLavI nahi, strIonA sthAnamAM Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 311 javuM nahi, strIoe sparzeluM vastra dhAraNa karavuM nahi ke maithunAsata pazupakSIone jovAM paNa nahi. bhojana paNa viSayAsaktinuM kAraNabhUta thAya che, tethI tenA nivAraNa mATe evuM kahyuM che ke ekakAlaM caredbhakSa na prasajjeta vistare / bhakSe prasakto hi yatirviSayeSvapi sajati // arthAta-saMnyAsIe kevaLa eka samaye bhikSA mAMgIne bhojana karavuM, thoDuM khAvuM, vadhAre bhejana karavAthI tene strI Adi viSayenI IcchA utpanna thaze. (135) dRSTAMta-lakSmaNa nAmanI eka rAjakanyA pUrvopArjita kameM karIne cerImAM ja raMDApa pAmI. kALakrame teNe dIkSA aMgIkAra karI ane vividha mahAvate AdinI pratijJA lIdhI. eka samaye teNe kAmakrIDA karatA cakalAnA yugalane joyuM ane teNe vicAryuM ke " zrI arihaMta deve A kIDAnI AjJA kema nahi ApI hoya ? zrI arihaMta deva vedanA udayavALAnA du:khane nathI jANatA." purUSada, strIveda ane napuMsakaveda evA traNa veda che ane e traNe vedamAM uttarottara vadhu ne vadhu kAmavAsanA hoya che. sAthvI lamaNAne A pakSIyugalane joIne Avo vicAra to thayo kharo, paraMtu turata ja tene potAnI pratijJA sAMbharI ane AvA mane gata vicArane mATe pastAvo thaye; parantu lajajAne lIdhe teNe A durvicAra mATe gurU pAse prAyazcitta na lIdhuM, ane potAnI meLe ja tenA nivAraNa mATe pacAsa varSa sudhI puSkaLa tapazcaryA karI chatAM manamAM zalya rAkhIne karelI tapazcaryAnuM phaLa tene mAnasika abrahmacaryanA deSamAMthI mukta karI zakyuM nahi. (15) [ munie karavAnI pAMcamI aparigraha pratijJA nIcenA lekamAM kahI che. ] kiri itiir zarUdA tyaktaM kSetragRhaM ca rUpyakanakaM dhAnyaM kuTumbaM dhanaM / hastyazvAdiparigrahazca nikhilo neccheyamenaM punH|| Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadyaddharmasahAyakopakaraNaM gAtraM ca pAtrAdikaM / lezenApi na tatra lobhamamatAM kuyA samaiH kottibhiH|| parigrahatyAganI pratijJA. bhAvArtha--kSetra, ghara, sonuM, rUpuM, dhana, dhAnya, kuTuMba parivAra, hAthI, gheDA Adi saghaLA parigrahane meM tyAga karyo che, te parigrahanI have kadI paNa IcchA nahi karuM, nahi karAvuM, karatAne nahi anumadhuM. vaLI je je dharmamAM sahAya karanAra vastra pAtra zarIra vagere upakaraNa zAstramAM kahyA. pramANe rAkhavAnI jarUra paDe te rAkhIza, paNa temAMe leza mAtra lebha ke mamatA-mUcha nava koTie karI nahi rAkhuM. (136) vivecana-saMsAranAM sukhopabhoga tathA tenAM sAdhane tyajIne-te uparano meha tathA mamatA choDIne sAdhu-muni thavA chatAM e dazAmAe pUrvanI Rddhi samRddhimAM mamatva utpanna thAya, teTalA mATe ane sAdhudazAmAM - je dehanirvAha tathA saMyamanirvAha mATenAM sAdhano hoya temAM lobhabuddhi ke mamatA na jAge, te mATenI A niSparigraha pratijJA che. AcArAMga sUtramAM A pratijJAnA nirvAha mATe nAka, kAna, AMkha, jihavA ane tvacA e pAMca ikiyenA viSayane saMyama karavAnI sUcanA karelI che ane te yathArtha che, kAraNake IkidhArA ja citta Asakta thAya che ane Asaktine lIdhe parigrahanI IcchA uddabhave che. kahyuM che ke dadhati tAvadamI viSayAH sukhaM / sphurati yAvadiyaM hRdi muuddhtaa|| manasi tatvavidAM tu vivecke| kva viSayAH kva sukhaM kva parigrahAH // arthAta-jyAMsudhI hRdayamAM mUDhatA hure che, tyAM sudhI ikiyenA viSaye manuSyone sukha Ape che, paraMtu tattvavettAo ane sArAsAranA vivecakone mana to e IkiyenA viSayo te viSayasukho ke parigraho badhuMe kazA lekhAmAM nathI. tAtparya e che ke niSparigrahI thavAne mATe Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sama iMdriyeAdvArA thatuM viSNeAnuM Agamana rokavuM joie ane e rIte eka muni peAtAnI e jaTila pratijJAne nirvAha karI zake che. deSTAMta------eka nirjIva vastumAM paNa parigrahabuddhi rAkhavAthI parigraha ane mamatvane parivAra keTalA badhA vadhe che tenuM eka dRSTAMta che. eka sAdhu vanamAM pakiTa mAMdhIne rahetA hatA, ane ekAda--e lagATInAM vastrA, ekAda be tuMbaDAM ke ekAda dazayyA vinA khIjo kaze| tene parigraha hatA nahi. ekadA teNe joyuM ke jaMgalamAMthI paNakuTimAM AvelA kAI uMdare peAtAnuM laMgATInuM vastra ke je dheAine sUkavyuM hatuM te kAtarI nAMkhIne nirUpayAgI banAvI mUkyu che, eTale tene pAtAnAM vastra-pAtra AdinA rakSaNanI ciMtA thaI. uMdaranA bhayathI rahita thavA mATe teNe eka khilADI pALA, eTale uMdaraDA kuTimAM AvatA baMdha thayA ane vastra-pAtra surakSita rahyAM, parantu have khilADInA pASaNa mATe dUdha joie te lAvavAnI sAdhune ciMtA thaI. vanamAM te phaLa ke kaMda maLe--dUdha maLe nahi, eTale sAdhue nagaramAM jaine eka dUjhaNI gAya ANI kaeNTinA AMgaNAmAM bAMdhI. e gAyanA dUdhathI bilADInuM poSaNa thavA lAgyuM, parantu gAyanA pASaNanI navI ciMtA sAdhune udbhavI. gAyane mATe dhAsa joie, te sArU peAtAnA sthAnanI AsapAsanI jamIna kheDIne sAdhue tyAM jIvAra vAvI. juvAranI kaDabathI gAyanuM poSaNa karavAnI sAdhunI dhAraNA hatI; parantu e khetara kheDAyalu joine rAjAnA sevake jamInaneA kara levA AvyA ! sAdhu pAse dhana hatuM nahi eTale sevake tene keda karIne rAjA pAse laI gayA. A akiMcana sa.ne kedI tarIke joine rAjAne Azcarya thayuM ane pUchyuM ke he sAva ! tamArI A dazA zAthI thaI ? " sAdhue javAba dIdho ke " he rAjana ! mArI A dazA karAvanAra mAtra eka laMgoTI pratyenI mArI mamatvamuddhi che. " ema kahIne pAte uttarAttara kevI rIte parigrahabuddhimAM sapaDAtA gayA tenI kathA sAdhue kahI saMbhaLAvI. rAjAne sAdhupara dhyA AvI ane tene mukta karyAM, parantu sAdhue tatkSaNa joI lIdhuM ke saMsAramAM meTI vastuo pratyenuM mamatva ane tyAgI dazAmAM kSudra vastuo pratyenu 66 * Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 mamatva, beu AtmAne baMdhanakAraka te che ja. jyAM sudhI pratyeka vastumAM nirmamatva buddhi thatI nathI, tyAM sudhI vAsanA chUTavA pAmatI nathI. AvI samajaNa utpanna thatAM ja teNe satvara badhA parigrahano tyAga karIne AtmazAti prApta karI. (136) [ mahAvrate pUrAM thatAM have anya pApasthAnakonA tyAga viSenI muninI pratijJA viSe graMthakAra kathana kare che.] zodhamAnaparipratijJA zarU7 kuyA no manasA'pi kopamariSu praannaaphaarissvpi| sUriskandhakaziSyavat samatayA kSAnti vidadhyAM praam| devendreNa ca cakriNA'pi bahuzastoSTrayyamAno'pyahaM / garva naiva vaheyamalpamapi madehAvasAnAvadhim // krodha-mAna-tyAganI pratijJA. bhAvAtha-game te zatru mAra mAra karato prANa levA Avaze. to paNa tene pratye manathI paNa krodha nahi karuM, kintu aMdhaka sarinA pAMcase ziSyoe jevI kSamAM rAkhI tevI rIte samabhAva rAkhIne huM paNa parama kSamA rAkhIza. deveMdra ke cakravatI jevA AvIne aneka prakAre stuti kare tepaNa leza mAtra garva_abhimAna nahi karuM. jyAM sudhI A deha raheze, tyAM sudhI e pratijJA pALIza. (137) vivecanakrodharUpI cAMDAlane tyAga karavo ane kSamArUpI ane dhAraNa karavuM, eTaluM ja nahi paNa prANa javAno prasaMga Ave to paNa munie zatra upara krodha na karavo evI pratijJA A lokanA pUrvArdhamAM rahelI che, ane tene mATe aMdhaka muninA ziSyone akrodha kiMvA kSamAne AdarzarUpe mUkI che. krodhI manuSyanA krodhane sAmA ke dhavaDe jItI zakAto nathI paraMtu kSamArUpI khaDjha vaDe jItI zakAya che. uttarAdhyayana sUtramAM paNa munie krodhanI sAme krodha na karavAnuM kahyuM che - Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 akkosijja paro bhikkhu na tesi paDisaMjale / sariso hoI bAlANaM tamhA bhikkhU na saMjale / / arthAta -koI ApaNo tiraskAra kare to tenI upara sAme krodha karavo nahi, kAraNake te to bAlIzatA che, mATe munie krodha na karavo. aMdhaka muninA ziSyonI kSamAvRtti abhuta ane apUrva che. zrAvastI nagarImAM jitazatru rAjAne putra adhaka nAme hato, te rAjAne puraMdarayazA nAmanI eka kanyA hatI. tene rAjAe kuMbhakAra nagaranA rAjA daMDakane paraNAvI hatI. te daMDaka rAjAne pAlaka nAmano duSTa purohita hato. kAlakrame dhake zrAvaka dharma aMgIkAra karyo. ekadA pAlaka purohita kAMI rAjakArya mATe zrAvastI nagarIe Avyo. teNe rAjasabhAmAM munionI. niMdA karI. te sAMbhaLI skandhake teno parAjaya karI nirUttara karyo, tethI pAlaka dhakanI upara dveSa dhAraNa karato svasthAne gayo. kALakrame audhake pAMcaso mANasanI sAthe dIkSA lIdhI. eka vAra skandhaka AcArya e 500 sAdhuo sAthe kuMbhakAra nagaranA upavanamAM AvyA. temanA AvavAnA khabara sAMbhaLI pAlake skandhaka uparanuM prathamanuM vera vALavA upavanamAM prathamathI gupta rIte vividha prakAranAM zastro dATI rAkhyAM. pachI teNe rAjAne kahyuM ke "he svAmI ! ApaNA gAmanA upavanamAM pelo skalpaka sAdhuveze Avyo che ane sAthe 500 yoddhAone paNa sAdhuveze lAvyo che. teNe pitAnAM zastrAstro upavanamAM dATavyAM che. jyAre tame tene vaMdana karavA jaze, tyAre te tamane mArIne tamAruM rAjya laI levAno che. Apane mArAM vacana para vizvAsa na Avato hoya to Apa jAte jaIne udyAnamAM saMtADelAM zastro joI khAtrI kare." te sAMbhaLI rAjA pAlakanI sAthe udyAnamAM gayo ane pAlake tene saMtADelAM zastro kADhI batAvyAM. te joIne rAjAe krodhathI sarva sAdhuone baMdhAvIne te pAlakane ja saMpyA, ane tene kahyuM ke tArI marajImAM Ave te zikSA A sarvane kara." pAlake te badhAne ghANumAM ghAlIne pIlI nAMkhavAnI sajA karI. jIvavAnI tathA maravAnI IcchAthI rahita sarva sAdhuoe aMtima ArAdhanA karI. pAlake skandhakane Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghANI pAse bAMdhI rAkhI eka pachI eka sAdhune ghANImAM nAMkhI pIlavA mAMDayA. skandhake kiMcit paNa kheda karyo vinA vicAryuM: 46 bhinnaH zarIrato jIvo jIvAdbhinnazca vigrahaH // vidanniti vapurnAze'pyantaH khiceta kaH kRtI // arthAt--jIva zarIrathI bhinna che ane zarIra jIvathI bhinna cheH e pramANe jANanAra kaceA paMDita purUSa zarIrane nAza thAya tApaNu aMtaHkaraNamAM kheda dhAraNa kare ? munie paNa zatru tathA mitrane samAna dRSTithI jonArA ane kSamArUpI dhanavALA hatA, teeka pAlaka upara jarA paNa krodha na karatAM mRtyu pAmI mekSe gayA. e pramANe 498 sAdhuone nAza thayA. chevaTe eka kizAra vayanA sAdhune pIlavA taiyAra thaelA pAlakane skandhake kahyuMH he pAlaka ! A yA karavAceAgya bALakane pIlAtA jovA huM zaktimAna , A nathI, mATe tenI pahelAM mane pIla, ane pachI tene pIlaje. sAMbhaLIne skandhakane vadhAre du:khI karavAnI icchAthI pAlake skandhakanA dekhatAM ja te sAdhune pIlavA mAMDo. sAdhu teA dhairyavAna heAi zAnta bhAve maraNa pAmyA, parantu pAlakanA ni%0Na kRtyathI skandhakane bahu krodha caDavo, ane temaNe icchayuM ke have Avate bhave huM A duSTa pAlakane tathA tenA rAjAne ane nagarane khALI nAMkhuM. tyAM pIlAine mRtyu pAmI te vanikumAramAM deva thayA ane ati krAdhapUrvaka temaNe kuMbhakAra nagarane tathA AkhA dezane khALI nAMkhyAM. tyAM thaelu araNya daMDaka rAjAnA nAma uparathI daMDakAraNyane nAme eLakhAyuM. AmAM zAnta bhAve mRtyune satkAra karanAra pAMcasA sAdhuone akredha kiMvA kSamAja edha levAyeAgya che ane munie te dAkhalAnA jevI ja kSamAvRtti rAkhavAnI pratijJA levAnI che. prANApaharaNanA prasaMga Ave tApaNa krodha upara vijaya meLavanAra muni evuM ja ciMtana kare ke, dhIreNa hi marivvaM kAuriseNa hi avassa mariavvaM / tamhA avassamaraNe varaM khu dhIrataNe maraNaM // arthAt--dhIrAte maravuM che, kAyarane paNa avazya maravuM che; maravuM avazya che te dhIrapaNe maravuM ja sArUM che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mAna athavA ganAM aneka kAraNA heAya che, parantu saMsArI ane tyAgIonAM te kAraNeA jUThThAM heAya che. saMsArIne potAnI RddhinuM mAnaabhimAna utpanna thAya che, te tyAgIne kAI vAra potAnI siddhinuM abhimAna AvavAno sa Mbhava che; saMsArIne peAtAnI ucca padavI ke adhikArathI mAnabuddhi utpanna thAya che, teA tyAgIne potAnuM jJAna kadAca mAna utpanna karanArUM thai paDe: mAnanA je sa Mbhava sa MsArIone mATe heAya che, te saMbhava tyAgIne mATe paNa hAya che, ane jyAM mAnabuddhi utpanna thai, tyAM tyAgInA jJAna, sayama ane siddhimAM vikAra utpanna thayA vinA rahetA nathI. A kAraNathI mAnaparihAranI pratijJAA parihAra sUcavatAM graMthakAra kahe che ke devedro ane cakravartI paNa kadAca muninI stuti kare kiMvA tenA jJAna, tapa, AcArAdinI prazaMsA kare, tathApi muni potAnA manamAM jIvanaparyaMta mAna--gava dhAraNa kare nahi. mAnavruddhi eka tyAgImAM utpanna thAya te jJAnanuM ja adhUrApaNuM che, pachI bhale zAstronAM zAstro uthalAvI nAMkhIne pAMDitya prApta karavAmAM AvyuM hoya. pAMDitya e kAMi jJAna nathI. jene jJAna rUpI ghaTa bharelA heAya che temAM mAnarUpa telanuM biMdu paNa rahI zakatuM nathI paNa pANInI sapATI uparathI ja sarI jAya che. zakA--mAnamuddhi tyAgIne tyAjya hAya to te svamAna" dharAvI zake ke nahi ? samAdhAna--'svamAna' e vastutaH 'svatvanA bhAna' barAbara che. huM manuSya chuM ane kAi mane pazune ghaTe tevuM kAya karavAnuM kahe te huM na ka athavA "huM sAdhu chuM ane game tevA viSama saMjogeAmAM paNa saMsAranuM kAya na karUM " e prakAre manuSyatva ke sAdhutvanA prakaTIkaraNanuM bhAna te svamAna lekhAtuM hAvA chatAM svatvanuM bhAna heAi, mAna rUpI kaSAya nathI. mAna, abhimAna, mithyAbhimAna, svamAna, Adi zabdonA artho, tathA vyAkhyAenI bhramaNAmAM nahi paDavA devA mATe graMthakAre A pratijJAmAM vizeSa sphuTa a darzAvanAre sarvam zabda ceAjyeA che. tAtparya e che ke upara jaNAvyuM che tevA zubha adhyavasAyamAM svamAna munine mATe kaSAya rUpa na lekhAya. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 duSTAta-bharata ane bAhubaLa be bhAI thatA hatA. bharata cakravatI thayo paNa bAhubaLe tene zISa namAvyuM nahotuM. chevaTe bharate tene kAMta namavA ane kAMto yuddha karavA AmaMtraNa karyuM. bAhubaLa laDavA taiyAra thayo. beunAM sainya khUba ghavAyAM ane kapAyAM. chevaTe mANasonA jIva bacAvavA beu bhAI laDyA ane evuM TharAvyuM ke netra, vAcA, muSTi, bAhu ane daMDa e pAMca vAnAM ja yuddhamAM vAparavAM, paraMtu e yuddha laDatAM bharatane khUba vAgyuM eTale krodha karIne teNe cakra calAvyuM. bharatane zire kalaMka caDayuM, kAraNake cakrathI laDavAno TharAva nahote. cakra koI divasa sagotrIno ghAta karatuM nahi eTale bAhubaLane nahi mAratAM te pAchuM pharyuM, te kSaNe bAhubalane krodha caDyo. bharatane mAravA muThI upADI. tyAM bhAna AvyuM ke rAjyabhane dhikkAra che, mAre A rAjya na joIe; paNa bhAratanI sAme pitAnI muThI ugAmI hatI tenuM zuM ? e muThIthI teNe bharatane nahi mAratAM pitAnA ziraparanA kezane leca karyo ane teNe dIkSA lIdhI. dIkSA levAthI bhAratane namavAnI tene jarUra rahI nahi, paraMtu tene sAMbharyuM ke potAnA aThThANu bhAIe dIkSA laI cUkelA che ane te dIkSAe mArAthI moTA che temane to mAre mAthuM namAvavuM paDaze! AthI teNe vicAra karyo ke je huM kevaLa jJAna pAmuM to bhAre keIne namavuM paDe nahi. Ama vicArI bAhubaLa munie akhaMDa kAusagga dharyo. eka varSa vahI gayuM. aneka jaMtuo ane paMkhIo pIDA upajAvavA lAgyA paNa caLyA nahi. paraMtu manamAM to ema ja hatuM ke huM kevaLa jJAna pAmIne pachI bIjA sAdhuone maLuM ke jethI mAre koIne namavuM paDe nahi. chevaTe tenI Tvena brAhmIsuMdarIe AvIne kahyuM ke "vIrA mArA! gathakI utare ! gaja calya kevaLa na hoya!" arthAta-he bhAI! abhimAna rUpI hAthI upara tame caDyA che te heThA Utare; hAthI upara caDhavAthI kevaLa jJAna na thAya. turata ja bAhubaLa munine bhAna thayuM ke huM kevaLa jJAnane jhaMkhuM chuM, paNa mArAmAMthI abhimAna te nAza pAmyuM nahi; huM jaIne mArA bhAIone vAMdu. ema kahI bAhubaLe bhAIone vAMdavA javA mATe DagaluM bharyuM, te ja kSaNe tene kevaLa jJAna upavuM. (137) Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 319 [ e pramANe sAta pAparathAnakA viSenI pratijJAne ullekhyA pachI graMthakAra nIcenA e zlAkomAM khIjA` agIAra pApasthAnAnA tyAganI pratijJAne ullekha kareche.] mAyAlobharAgadveSa kalahA'bhyAkhyAna parihArapratijJA / 138 // kauTilyena kadApi naiva nikRtiM kiJcid vidadhyAmahaM / lezenApi narendra divyavibhave lobhaM na kuryaiI tathA // putrAdisvajane na rAgamatha ca dveSaM na zatrAvapi / kuno kalahaM kadApi kupito doSasya vA''ropaNam // paizunyanindAratya rati mAyAmRSAmithyAtvaparihArapratijJA / 139 // paizunyaM parivarjayeyamanizaM svAdhyAyadharme ratonindAM naiva parasya kasyacidapi svapne'pi kuryAmaham // naivaM pAparatiM kadApi tanuyAM dharme'ratiM cAzubhAmucchindyAM saha mAyayA'nRtamatho mithyAtvazalyaM mahat // mAyA Adi cha pApasthAnAnA tyAganI pratijJA. bhAvA--(1) kuTila bhAvathI kAI paNa vakhate kaMi paNa mAyA nahi karUM. (2) naredra ke devendranA vaibhava joine paNa tene kiMcinmAtra lAbha nahi karUM. (3) putrAdi kuTuMbIjana upara rAga nahiM karUM. (4) ane pUnA duzmana upara paNa dveSa nahi dharU. (5) kAI paNa samaye keAinI sAthe kreAdhAyamAna thaine kalaha-kajIyeA nahi karUM. (6) kAInI upara abhyAkhyAna-- doSAropaNa nahi karUM. (138) tatpara vaizunya Adi pAMca pApasthAnanA parihAranI pratijJA, (1) niraMtara svAdhyAya Adi AtmikakA mAM rahIne kAinu pazunya--cADI cugalI nahi khAuM. (2) kAi paNa parAyA mANasanI nindA kuthalI svapne paNa nahi karUM. (3) pApanA kAryoMmAM rati Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ane dharmanA kAryamAM arati nahi veduM. (4) mAyA sahita mRSAvAda ane (5) mithyAtva rUpa mahAzalyanuM sarvathA ucchedana karIza. (139) vivecana--mAyA, lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, cADI- cugalI, niMdA, rati-arati, mAyA mRSAvAda ane mithyAtvaH e sarva pApasthAnonA parivAranI pratijJA A be zloko sUcave che. jaina daSTie e. pApasthAnaka che ane saMsArIone paNa e tyAjya che, te tyAgIne to te sarvathA mana-vacana ane kAyAe karI tyAjya hoya temAM kazuM Azcarya nathI. AvA dene tyAga te jainetara saMtane mATe paNa zAstrakAroe ane sAdhujanoe sUcavela ja che. mahAbhAratamAM kahyuM cheH mRSAvAdaM pariharet kuryAt priyamayAcitaH / na ca kAmAnna saMraMbhAnna dveSAddharmamutsRjet // arthAta-mRSAvAdane tyAga kare, vinAmAMgye ja bIjAnuM bhaluM karavuM, ane kAma, krodha tathA devane adhIna thaI dhamane tyAga karavo nahi. na cakSuSA na manasA na vAcA dssyedpi| na pratyakSa parokSa vA dUSaNaM vyAharetkvacit // arthAta-vAkya, mana ane netranI ceSTAdvArA paNa rUbarUmAM athavA pAchaLathI koI manuSyanI niMdA karavI nahi. zatru mitraM ca ye nityaM tulyena manasA narAH / bhajanti maitrAH saMgamye te narAH svargagAminaH // arthAta--jeo zatru tathA mitrane mana vaDe hamezAM (deSa ke rAga na. rAkhatAM) samabhAvathI jue che ane emanA meLApa vakhate mitrabhAvathI varte che, te purUSo svargane pAmanArA che. AvI ja rIte upara jaNAvelA sarva denA parivAra mATenAM kathane. upalabdha thAya che. saMsArI karatAM tyAgIoe e parihAra vizeSa sAvadhA rahIne karave joIe eTaluM ja mAtra vaktavya che. (138-139) ___ aSTAdazapApaparihArapratijJA / 140 // ityaSTAdazasaGkhyakAni kaluSasthAnAnyahaM sarvathA / Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seveyApi na sevayeya manasA vAcA tathA karmaNA // jAnIyAM na varaM nirIkSya nitarAM saMsevamAnaM prN| svatsAkSyeNa guro kRpA'mRtanidhe kurve prtijnyaamimaam|| aDhAra pApa-parihAranI pratijJA. bhAvArtha--upara jaNAvela hiMsAthI mAMDI mithyAtva paryatanAM aDhAra pApasthAnake sarva prakAre mana, vacana ane kAyAe karI huM mArI jAte nahi evuM, bIjAnI pAse nahi sevarAvuM ane koI sevata hoya tene bhaluM nahi jANuM. he kRpAmRtanidhi gurUmahArAja ! ApanI sAkSIe A pratijJAo karuM chuM, te jIMdagIparyata pALIza. (140) vivecana--A zloka A paricchedanA upasaMhAra rUpe che. dIkSita thanAra jijJAsue A pratijJAo pitAnA gurUnI sAkSIe karavI joIe ane trikaraNa tathA trioge te pratijJAone jIvanaparyata nirvAha karavo joIe. dIkSAnA saMkalpa sAthe cAritryano saMkalpa paNa karavo joIe. saMkalpa vinAnuM vartana amaryAda hoI ISTa phaLadAyaka thatuM nathI, ane tethI A pratijJAo sAdhudharmanA aMgIkArane aMge kartavya kahI che. (140) pazcama pariccheda. samiti prakaraNa. navInA 22 uptaM hRdbhuvi saMyamasya vimalaM bIjaM pratijJAmayaM / na syAccejalasecanaM susamaye tasyodgamo no bhavet // tasiktvA gurudttshikssnnjlairbhyaaskedaarkaiH| saMrakSyaM satataM yathA zivaphalaM dadyAdayaM pAdayaH // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 311 sacamarUpa bIjanI utpatti. bhAvA tathA vivecana--pUrva prakaraNamAM je pratijJAeAnA ullekha karavA AvyeA che te pratijJAonA pAlana-pASaNa mATe eka tyAgIe je AcArAdi AcaravAM joIe tenuM kathana graMthakAra A prakaraNamAM Avazyaka lekhe che. pratijJA e te mAtra saMyamanuM pavitra bIja che; hRdayabhUmimAM vAvelA e khIjanuM vRkSa ane phaLa te| tyAre jathAya ke jyAre tenI upara AcAravicAra rUpI jaLanuM siMcana karavAmAM Ave; jo tema karavAmAM na AveteA yeAgya samaye e khIja jamInamAMthI akura rUpe phUTI na nIkaLatAM kevaLa saDI jAya che. A siMcana karavAnuM jaLa paNa pavitra heAvu joIe-kSArAdithI mizrita thaelu nahi; tema e pratijJAnA nirvAha mATe gurUe ApelA zikSaNarUpI jaLanuM tenI upara siMcana karavuM joI e. kuziSyanuM eka evu lakSaNa che ke gurUe ApeluM zikSaNa ane upadeza eka kAne sAMbhaLIne bIje kAne kADhI nAMkhe che; ATalA mATe graMthakAra kahe che tema abhyAsarUpI kyArA vaDe e gurUdatta zikSaNajaLane jALavI rAkhavuM joie ke jethI e jaLa khIjamAM utarIne khIjane aMrita tathA pavita kare. te pallavita thayA pachI paNa tenuM satata rakSaNa karavuM joie kAraNake te aMkura majabUta mULa nAMkhe, tenuM thaDa jAme, zAkhAe phuTe ane te rIte vRkSa thayA pachI tene abhISTa mekSa rUpa phaLa Ave. te phaLane arthe ja saMyamabIja vAvavAmAM AveluM heAya che. jana dha zAstra kahe che ke-- paNihANa jogajutto paMcahiM samiIhiM tihiM guttihiM / esa carittAyAro aThThaviho hoi nAyavvo // arthAt--pAMca samiti ane traNa gupti, e pramANe praNidhAnayeAgathI yukta evA cAritrAcAra ATha prakAranA che. A ja AcAradharma A prakaraNamAM vistArapUrvaka varNavavAnA graMthakAranA saMkalpa che. ( 141 ) [ pAMca samitimAM pahelI I*samiti athavA gamanavidhi viSe gra MthakAra nIce e zlAkamAM nivedana kare che.] Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra3 jamanAviki: 242 | gantavyaM na vinA prayojanamatho cAritriNA yatkvacit / svasthAne nijayogasAdhanavidhau stheyaM tridhA guptibhiH|| AhArAdinimittake tu gamane prApte smityaa'nyaa| gacchennimnadRzA dharAM yugamitAM samyaga niriikssyaa'grtH|| viSiAmanISA zarU mArge dRSTimitastato bhramayato doSA ime'nekazaH / SaTakAyAGgivirAdhanA pathi tataH snyjaayte'sNymH|| lepaH syAcchakRdAdikasya caraNe srpaadidNsho'thvaa| sammarde'bhimukhAgatasya patanaM syAnmastakasphoTanam // irSA samitigamanavidhi. bhAvArtha-dIkSita-cAritravAna munie prayojana vinA kyAMya paNa javuM nahi. mAtra potAnuM sthAna hoya tyAM ja yogasAdhananA vidhimAM mana vacana ane kAyAne pApathI gopavI traNa guptie karI sthira rahevuM joIe. jyAre AhArAdi levAne mATe gAmamAM javAnI jarUra paDe, tyAre iryAsamiti sAdhatAM, daSTi nIcI rAkhIne dhaMsarA pramANe AgalI jamInanuM sArI rIte nirIkSaNa karatAM rastAmAM cAlavuM. (142) avidhie gamana karavAthI thatA do, raste cAlatAM isamiti zodhyA vinA cAre kore dRSTi pheravatAM cAlavAthI aneka prakAranA doSone avakAza maLe che. prathama to mArgamAM cha kAyamAMne koI paNa kAryane jIva hoya tenI upara paga AvavAthI tenI virAdhanA thAya ane tema thavAthI saMyama uDI jatAM asaMyamano udbhava thAya che. chANa ke viSTA upara paga AvatAM paga kharaDAya che. sarpa ke vIMchI jevA jherI Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jIvo upara paga AvatAM te jherI jIvo karaDe che to tethI mRtyu nIpaje che. sAme AvatA mANasanI sAthe athaDAmaNa thatAM paDI javAya che, athavA te bemAMthI ekanuM mAthuM phUTe che. AvA aneka doSano saMbhava che. (143) vivecana-IryA eTale gati ane samiti eTale saMyama-niyama vaDe yukata karavAnI kriyA. gamanane saMyata karavuM e IrSA samiti athavA gamanavidhi. AMkho mIMcIne cAlavuM nahi paNa joI vicArIne mArgamAM DagalAM bharavAM, te te dareka dRSTivALA prANIne sAmAnya dharma che. e sAmAnya dharma nahi bajAvanArane potAne ja aneka vidho ane harakato veThavI paDe che, eTale daSTivALuM prANuM mArga joIne te cAle che ja. paraMtu eka sAdhu-munine mATe je gamanavidhi athavA I samiti Avazyaka che te mArga joine cAlavAnA sAmAnya dharma karatAM viziSTa prakAranI che. avidhie cAlavAthI thatA de viSe ahIM kahevAmAM AvyuM che ke barAbara dhyAna rAkhIne na cAlIe te. paga chANa-viSTAdithI kharaDAya, sApa-vIMchu jevAM jatuo DaMkhe, athavA to koInI sAthe athaDAIe to ApaNuM ke sAmAnuM mAthuM pheDIeH A to. cAlanArane pitAne dehathI thatA geralAbhanI sAmAnya vAta thaI. paraMtu avicAre ke ayatanApUrvaka cAlavAthI mArgamAMnA chakAyanA jIvo kacaDAya ane saMcamIne asaMyamane deSa lAge, kAraNake je hiMsAnuM nivAraNa karI zakAya tema hoya che te hiMsA cAlavAnA svalpa pramAdathI thAya che ane doSa lAge. che. eTalA mATe Ama-tema jotAM cAlavuM joIe nahi, paraMtu yatanApUrvaka cAlavuM joIe. mArge cAlavAnI yatanA kevI hovI joIe? yugamAtrAvalokinyA dRSTyA sUryAzubhAsite / pathi yatnena gaMtavyamitIryAsamitirbhavet // arthAta-gADAnI dhUsarI pramANa AgaLanA bhAgamAM jonArI daSTithI sUryanAM kiraNothI prakAzamAna mArga upara yatnapUrvaka cAlavuM te IrSA samiti kahevAya.. dharAMzumatAM sabhya nirItaH e zabdo vaDe graMthakAra e ja yatanAnuM samarthana kare che. divase ja gamana karavuM-rAtrie na karavuM e kALavicAraNA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 paNa temAM samAI jAya che, paraMtu tethI vizeSa saMyamIne dharma te prathamanI traNa paMktiomAM darzAve che. gamanane saMyata ane niyamita karavuM teno parama hetu te jema bane tema gamanakAryane ja niyamita-maryAdita karavAnuM che, ane na chUTake gamana karavuM paDe te ja yatanApUrvaka gADAnI dhUMsarI jeTalI (Azare cAra hAtha) bhUmi para AgaLa daSTi karatAM cAlavuM ema kahevAno Azaya che. AhAra, upadezadAna, eka gAmathI bIje gAma vihAra ityAdi kAraNe ja gamana karavuM, arthAta AlaMbanapUrvaka gamana karavuM anyathA svasthAnamAM ja potAnA yogasAdhanamAM ja mana-vacana ane kAyAnA pApamAMthI gupti karIne vasavuM e ja IrSA samitinI yathArtha paripAlanA karavA barAbara che. gumipUrvaka samitinuM pAlana je karavAmAM Ave te ja samitinA pAlanane hetu siddha thAya che ane je avidhigamananA doSo kahevAmAM AvyA che te thatA aTake che. manamAM je pApane gopavavAnI vRtti ramamANu thaI rahI hoya te page cAlatAM koI paNa jIva kacaDAI javAnI athavA te pitAnuM ke parAyuM mAthuM phoDavAnI ciMtA rahe che ane tethI svAbhAvika rIte yatanA pUrvaka upayogapUrvaka gamana thAya che. veda dharmanuyAyI saMnyAsIone temanA dharmanuM bhAna karAvatAM mana je kahe che ke dRSTipUtaM cA -arthAtadaSTithI pavitra thaeluM arthAta AMkhe joIne nirdoSa mAlUma paDe tevuM ja pagaluM jamIna upara bharavuM, te paNa tyAgI-munine ucita AvI IryA samitinI sAdhanAnA ja hetupura:sara. A hetupUrvaka ja te AgaLa jatAM he cha :-saMrakSaNArtha jantUnAM rAtrAvahani vA sadA / zarIrasyAtyaye caiva samIkSya vasudhAM vat che arthAta-zarIrane pIDA thatI hoya te paNa jatuonA rakSaNa mATe rAtre tathA divase sArI rIte joIne pRthvI upara cAlavuM. daSTAnta-varadatta nAmanA eka sAdhu hatA. eka vAra te nagaranI bahAra kAMI kArya mATe jatA hatA, eTalAmAM temaNe joyuM ke pitAnI sAmeno mArga mAkhI jeTalI lAkho deDakIothI bharAI gaelo che ane eka DagaluM paNa bharavAnI jagyA nathI. sAdhu UbhA rahIne have zuM karavuM tene vicAra karavA lAgyA. evAmAM pAchaLathI rAjAno madenmatta hAthI Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 AvyA eTale pAchA pharavAnuM paNa azakya thaI paDayuM! muni stabdha thaIne UbhA rahyA. jota-jotAMmAM hAthIe AvI munine kamaramAMthI pakaDIne uMce uchALyA ! A rIte uMcakAine bhUmi para pachaDAvAthI peAtAnA prANa jatA raheze evu' temanA dhyAnamAM hatuM parantu tenI temane ciMtA na thaI. temanI ciMtAnA viSaya te! e hatA ke huM bhUmi para pachaDAIza ane pelI khicArI sukeAmaLa deDakIe mATI saMkhyAmAM kacaDAI jaze ane maraNa pAmaze. maneguptipUrvakanI varadatta muninI thyi samiti joine devatAe tuSTa thaine temane khamAvatAM namI paDayA. teoe muninI parIkSA karavAne ja deDakIenI ane hAthInI mAyA upajAvI hatI, parantu te mAyAthI muti jarAe caLyA nahi. ( 142-143 ) [have bIjI bhASAsamiti viSe kahetAM graMthakAra bhASAnA-vANanA munie tyAjya ane grAhya prakAra! samajAve che. ] mAvAsamiti: / 44 / / bhASAstra caturvidhAsu yaminAM bhASAdvayaM yujyate / satyA gIrvyavahAragIzca na punarmizrA ca mithyocitA // syAdAvazyakatA yadA munivarairbhASyaM samityA tadA / no cenmonasamAzrayeNa munitA saMzobhate sarvathA // bhASAsamiti-melavAmAM catanA, bhAvA --zAstramAM eka dare bhASAnA cAra prakAra kahyA cheH satya bhASA, asatya bhASA, mizra bhASA ane vyavahAra bhASA; temAMnI mAtra e bhASA sayamadhArIe khelavI ucita cheH eka satya bhASA ane bIjI vyavahAra bhASA. asatya bhASA ane mizra bhASA khelAvI bilakula ucita nathI. satya bhASA ane vyavahArabhASA paNa khAsa jarUrIAta hoya tyAre ja khelavI, ane te paNa samiti vinA khelavI nahi. jo khelavAnI AvazyakatA na hAyatA mauna dhAraNa karavAthI ja munipaNuM sarvathA jhaLake che. (144) Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra7 vivecana-satya bolavuM ane samitipUrvaka bolavuM e beu pRthapha pRthapha che. satya boleluM vacana samitiyukta hoya paNa kharuM ane na paNa hoya. je satya e hitavacana ane mitavacana na hoya te te samitiyukta vacana na lekhAya. A kAraNathI A lokamAM graMthakAre bhASAnA-vANunA prakAre samajAvyA che. yathAtatha ane satya vacana te satya bhASA, satyathI viparIta te asatya bhASA, satya ane asatyathI mizrita kiMvA satyAbhAsI asatya bhASA te mizra bhASA ane satyane vyAvahArikatAnuM AvaraNa caDAvIne paNa koinuM akalyANa nahi karavAnA ke svArtha nahi sAdhavAnA hetuthI belelI bhASA te vyavahAra bhASA. AmAMnI asatya bhASA ane mizra bhASA te muni bolI zakato ja nathI, kAraNake pUrve jaNAveluM che tema evI bhASA bolavAthI te pitAnA bIjA mahAvrato athavA satya pratijJAne bhaMga kare che. bhASAsamitine hetu harakoI satya vacanane paNa amuka niyamane ane maryAdAothI yukta rItithI bolavAno che. A kAraNathI "micchA" ane "mizrA " arthAta asatya ane satyAbhAsI asatya bhASA tyajIne satya ane vyavahAra bhASA bolavI e ja tyAgI-saMnyAsIno dharma graMthakAra darzAve che. A satya bhASA ane vyavahAra bhASA paNa AvazyakatA hoya to ja bolavI joIe ane samitithI yukta bolavI joIe; paraMtu je AvazyakatA na hoya te satya paNa na bolatAM mauna jALavavuM joIe, kAraNake "mauna " athavA "munitva" e te eka munino parama alaMkAra che ane tethI tene tyAga, dIkSA, saMnyasta ke phakIrI zobhe che. alpabhASIpaNuM kiMvA mauna e manuSyanI tejevRddhi kare che, tethI ulaTuM vAcALatA tenA tejanuM haraNa kare che, A kAraNathI ja yogasiddhinA sAdhako varSo sudhI mauna seve che ane temanuM mauna yogasiddhinuM temaja dIrdhAyuSyanuM kAraNa bane che. prasaMgavazAta mauna jALavavAthI kaSTa veThavAne paNa prasaMga Ave che, paraMtu tyAgI e kaSTa veThI levAne tatpara bane che chatAM samitihIna zabdoccAra karato nathI. dRSTAnta-eka saMnyAsI eka sutArane tyAM pitAnA pAtrane kANuM Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 peryuM hatu. tene thIgaDI devarAvavA mATe gayA. sutArane tyAM eka paThANa paNa AvIne beThA hatA. tenI pAse pakSIenuM eka pAMjarU hatuM ane pAMjarAmAM traNa kabUtara hatAM. e pAMjarAnu bAraNu tUTI gayuM hatu. eTale te samuM karAvavA mATe paThANa AvyA hatA. sutAre sanyAsIne eka Asana upara besavAnuM kahI paThANanuM pAMjarU samuM karavA mAMDayuM. bAraNu sudhArIne tene nakUcA jaDavAno hatA, eTale sutAre paThANane kahyuM: "pahANa sAheba! aMdara AvA; pelA eraDAmAM jUdI jUdI jAtanA ane ghATanA nakUcAo che temAMthI tame pasaMda karo te nakUcA jaDI ApuM." paThANa sutAranI sAthe aMdaranA eraDAmAM nakUcA pasaMda karavA gayeA. pAchaLa pAMjarAnA ughADA rahelA bAraNAmAMthI eka kaSkRtara nAsIne sutAranI keADanA eka khUNAmAM lAkaDAno DhagalA paDavo hatA tenI pAchaLa bharAI gayuM. eTalAmAM sutAra ane paThANa pAchA AvyA. pAMjarU' jotAM ja paThANa melI uThazoH "mArUM trIjuM kazrutara kyAM ?'" pAchaLa sanyAsI ekalA ja tyAM besI rahyo hatA eTale teNe sanyAsIne e prazna pUchyA, paNa sanyAsIne javAthya ApavAmAM bhArI dharmasaMkaTa lAgyuM. teNe peAtAnA manamAM vicAryuM ke "te huM satya meluM ane kahuM ke kabUtara lAkaDA pAchaLa bharAi gayuM che, te parANa tene pakaDe ane AjakAla te tenI jarUra hiMsA kare;e pakSInI hiMsA thavAmAM kAraNIbhUta evu vacana huM zAmATe eluM? mane khabara nathI, evuM asatya vacana paNa huM kema kholuM? mArI AMkhoe kabUtarane chaTakatAM joyu che, paNa AMkhA kheAlI zakatI nathI, te kAraNe huM ema kahuM ke 'jeNe joyuM hAya te khele, te! mArUM e vacana paNa satyAbhyAsI asatya che, te mArAthI krama khelAya ? " AveA vicAra karatAM tene lAgyuM ke huM je kAMi kheluM te eka yA khIjI rIte hiMsaka athavA samitihIna vANI bane che, eTale mArAthI kazu kheAlAya ja nahi. A kAraNathI sanyAsIe kevaLa mauna sevyuM. paThANa AthI vadhAre gusse thayA ane " tuM ja mArUM kabUtara corI gayA" ema kahI paThANa tene mAravA lAgyA. sutAra ghaNAe vacce paDayo, paNa paDhANe te sanyAsIne tyAre ja cheDajo ke jyAre te khUba mAra khAte elAna .. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 thayo. A pramANe samitinuM paripAlana karavA jatAM tyAgIne aneka upasargo, upadra ane kaSTo paNa sahana karavo paDe che. (144) [ satya ane vyavahArabhASA paNa kevA doSavALI hoya to te samiti vinAnI lekhAya ane na besAya, tathA kevI bhASA samitiyukta lekhAya te viSe nIcenA be zlokamAM graMthakAra vivecana kare che. ] kIdRzI bhASA vaktavyA / 145 // no nindAvacanaM na lAghavakaraM bhASyaM prsyaatmno| naivaM hAsyavaco na sAhasavaco'bhyAkhyAnavAkyaM na vaa|| kAle caiva hitaM mitaM priyataraM satyaM zubhaM mjulN| sarvasyApi sukhAvahaM suyAmanA vAcyaM vacaH komalam // __ ayogya bhASAparihAraH / 146 // vaktavyaM pathi gacchatA kimapi no mArge hi maunaM vrN| sAvayaM tu na bhASaNIyamapi cetsatyaM prsnggocitm|| noccArya paramarmabhedivacanaM no karkazaM niSThuraM / kiJcinnizcayarUpakaM na na paravyaGgAdisaMsmArakam // kI mApAsavA? bhAvArthakeInI nindAne eka zabda paNa na uccAravo, pitAnI ke paranI halakAI thAya tevuM vacana paNa na bolavuM, koInI mazkarI na karavI, vicAryA vinA ekadama sAhasika vacana na bolavuM, koInI upara ALa caDAvanAruM vAkya na uccAravuM, avasara vinA na bolavuM, avasare paNa hitakArI, parimita, atyaMta priya, madhura, zubha, sarvane sukhakArI, kamaLa ane satya vacana saMcamIe bolavuM ethI viparIta na bolavuM. ( 145) Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 aceAgya bhASAnA tyAga, mAge cAlatAM kAMi paNa khelavu nahi, mAgamAM mauna ja zreyaskara che. ThekANesara paNa sAvadya vacana, kadAca satya haiAya ane prasa Mgocita hoya tApaNa na khelavuM; keAInA manI vAta na karavI; kaza ane niSThura vacana paNa na uccAravAM; saMpUrNa jANyA vinA nizcaya rUpe na khAlavuM ane kAInA aMgamAM kAMI khADa hoya teA te kheADavALA vizeSaNathI kAine na elAvavuM. (146) vivecanasarUM cAstriyaM trUyAt na dhrUyAtsalyapriyam--arthAt-satya khelavuM, priya melavuM, paNa satya haiAya chatAM apriya heAya te te na khelavuM eve eka sAmAnya niyama pUrve dRSTAnta sAthe samajAvavAmAM AvyA che. satya apriya hAya teA tethI te kheAlanArane keTalI hAni thAya che te paNa kaheluM che. atra bhASAsamitine arthe eka tyAgIe kevI bhASA varjavI ane kevI bhASA khelavI te samajAvavAmAM AvyuM che. nidAbyajaka zabda, bIjAne halakA pADanArI vANI, hAMsI ke avicArayukta vacana, pArakA upara ALa caDAvanArU vAkya, mamabhedaka zabdo, satya chatAM sAvadya vacana, karkaza ane niSThuratAthI bharelAM vAkyA, ItyAdinA tyAga karIne satya paNa hita, mita, priya, madhura ane kAmaLa vANImAM eka tyAgIe khelavuM joie tedarzAvavAmAM Avelu che. bhASAsamitinI sAmAnya vyAkhyA evI che ke-- hitaM yatsarvajIvAnAM tyaktadoSaM mitaM vacaH / taddharmahetorvaktavyaM bhASAsamitirityasau // arthAt--sa jIvAne hitakArI ane doSarahita temaja mita vacana heAya te dhamane arthe ja kheAlavuM te bhASA samiti che. uttarAdhyayana sUtramAM ema kahyuM che ke-- kohe mANeya mAyAya lobheya uvauttayA / hAse bhaya moharie vigahAsu tahevaya // eyAiM aThTha ThANAI parivajjittu saMjae / Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 331 asAvajjaM miyaM kAle bhAsaM bhAsejja pannava // sa(c) ra4 | 1 | 20 || arthAta-krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, bhaya, mukharatA-vAcALapaNuM ane vikathA (niMdA-baDAI) e ATha pApa prajJAvaMta sAdhue tyajavAM joIe ane jarUrane prasaMge ja nirdoSa saMkSipta bhASA bolavI joIe. hitavacana paNa ATalA mApapUrvaka ja bolavAno Akaro dharma eka tyAgI ke munijanane mATe zAmATe hovo joIe ? kAraNa e ja che ke pUrve je triyoga ane trikoNe karIne thatI hiMsAnA prakAre samajAvavAmAM AvyA che, temAM hitavacana e amita hoya te vAcika hiMsAnI gaNanAmAM ja Ave che ane tevuM vacana bolanAra muni pitAnI ahiMsAnI pratijJAne bhaMga karanAra tathA parane dukha karanAra bane che. A vAcAdeSa karanAra, ahiMsA paramo dharmanuM pAlana karanAra lekhAya ja nahi. A kAraNathI zrI mahAvIra sUtrarUpe je ATha kAraNomAMthI janmelI vANuM nahi bolavAnuM kahe che, tevANI sthULa rIte kevA doSathI bharelI hoya ane te na belAya te graMthakAra A be zlokamAM samajAve che. vizeSamAM te eka munine mArge cAlatAM nahi bolavAnuM sUcave che, tenuM kAraNa e che ke mArge jatAM bolanAra ke vAtacIta karanAra pitAnA gamanadoSane pUrNatayA tyajI zakato nathI. bolavAmAM dhyAna rAkhanAra potAnA paganI gatimAM ane mArgamAM kevI rIte dhyAna rAkhI zake ane yatanApUrvaka upayogapUrvaka cAlI zake ? vaLI nizcayarUpa vANuM paNa eka tyAgIe na bolavI joIe kAraNake maryAdita-parimita jJAnavALA manuSyanuM satyadarzana hamezAM satya ja nIvaDatuM nathI; pitAnI dRSTie dekhAtuM satya kadAca asatya paNa hoya, athavA kALanAM AvaraNa dUra thatAM atyAranuM satya be kSaNa pachI asatya paNa banI jAya che, te samaye je eka tyAgI nizcayarU5 vANI bolyo hoya te te anyanI dRSTimAM asatyavAdI lAge; mATe parimita jJAnavALA munie bhASAsamitinA pAlanane arthe nizcayarUpa vANuM paNa na vadavI ghaTe. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duSTAta-patra ApaNe samitihIna satya vANInuM daSTAMta laIe te te upayogI thaze. eka jaina muni ekadA eka nagaramAM AvyA. te aneka zAstro tathA vidyAo bhaNI cUkyA hatA, paraMtu veda dharmanA siddhAMtono paricaya karavAnI temane jijJAsA thaI eTale temaNe koI vidvAna brAhmaNane roja prabhAtamAM thoDo vakhata pitAnI pAse mokalavAnI vyavasthA karavAnuM saMdhapatine sUcavyuM. saMdhapatie cakradatta nAmanA vidvAna brAhmaNane roja prabhAtamAM muni pAse jaIne temanI jijJAsA pUrI karavA vinati karI ane brAhmaNe te vinati svIkArI. brAhmaNa sUryodaya pUrve vahela muninI samIpe hAjara thayA, paNa muni tenuM mukha jotAM ja manamAM guMcavAyA. muni sAmudrika vidyAnA jANakAra hatA ane brAhmaNanA vadana paranI reSAo uparathI temaNe evI gaNatrI karI ke A brAhmaNanuM mukha uThatAM vAMta joIe to Akho divasa bhojana vinAne ja jAya. te vakhate te munie brAhmaNane ema kahIne pAchuM vALyo ke "mArI IcchA thaze tyAre huM tamane kahAvIza, atyAre te tame jAo ane tamane tasdI paDI mATe kSamA karaje." A vyavahAra bhASAthI brAhmaNane kAMI duHkha thayuM nahi ane te ghera pAcho gayo. te divase banyuM paNa ema ke ziSyo nagaramAM AhAra vahoravA mATe javA taiyAra thayA evAmAM vRSTi thavA lAgI ane Akho divasa vRSTi cAlu rahevAthI AhAra vahorI lAvI zakAya nahi ane gurU tathA celA badhAne upavAsa paDyo ! munie saMdhapatine kahI dIdhuM ke " A brAhmaNanI mukhareSAo evI che ke je koI prabhAtamAM tenuM mukha jue tene Akho divasa bhojana maLe nahi, mATe huM te brAhmaNanI pAsethI vedajJAna meLavavAno nathI. bIjA 'koI brAhmaNanI tapAsa karaje." thoDA divasamAM to A vAta saMdhapatine mukhethI pharatI pharatI rAjAnI pAse pahoMcI ane rAjAe e brAhmaNanA mukhadarzanano prabhAva jevA tene kahAvyuM ke "tAre rAjAnA zayAgrahanA dvAranI bahAra AkhI rAta sUI rahevuM." rAjAnI AjJA mujaba cakradatta brAhmaNa eka godaDI oDhIne TADhe ThuMThavAte zayAgrahanA dvAra pAse sUI rahyo. havAramAM uThatAM ja zayyAgrahanI bahAra nIkaLIne rAjAe cakradattane uThADyo Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 ane tenuM moM joyuM ane kahyuM ke "AvatI kAle huM tane bolAvuM tyAre pharIthI Avaje." brAhmaNa cAlyo gayo paNa rAjAe pitAne kema suvAkyo ane pharIthI AvatI kAle AvavAnuM kema kahyuM te kazuM te jANato nahoto. DI vAra thaI eTalAmAM rAjAnA vanarakSake doDatA AvyA ane kahyuM ke mahArAja ! vanamAM eka siMha Avyo che ane te vanamAM caratI gAyone mArI nAMkhe che. be gAyono to siMhe prANa laI lIdho che. " A sAMbhaLatAM ja rAjA turata ja zikArIone sAthe laIne siMhano zikAra karavAne upaDayo. siMhane zodhIne tene mAratAM te divasane trIjo prahara vItI gayo ane rAjA bhUkhyo thayo. nagaramAM AvatAM ja rAjAne khabara paDI ke rAjamAtA bahu mAMdAM thaI thaI gayAM che ane temane bhaya lIdhAM che; paraMtu hajI jIva che ane rAjAne kSaNe kSaNe yAda kare che. A sAMbhaLI rAjA bhUkhyo-tarasyo mAtAnI sevAmAM hAjara thayo. rAjamAtAe maratAM maratAM putranuM mukha joIne AzIrvAda Apyo ke turata tenuM maraNa thayuM. have rAjamAtAnA muDadAno agnidAha karavAno hato eTale rAjAne mAtAnA muDadAnI sAthe bhUkhyA-tarasyA mazAnayAtrA karavI paDI ane eka pahAra rAta vItI gaI tyAre te pAchA mahelamAM Avya, pachI tene bhojana maLyuM. cakrAnta brAhmaNanuM mukha jevAthI ja pitA jevA rAjAne paNa Akho divasa bhojana maLyuM nahi evuM mAnIne rAjAe turata AjJA karI ke "havAramAM ja e cAMDAla jevA brAhmaNane phAMsI daI do. " sahavAramAM cAMDAlo brAhmaNane pakaDIne vadhabhUmimAM laI gayA. brAhmaNa to AvI kAramI AjJAthI bhayabhIta thaI gayo kAraNake pote rAjAne ze. aparAdha karyo che te te jANato nahoto. maratI vakhate teNe rAjAne eka vAra maLavAnI icchA darzAvI eTale rAjA vadhabhUmi upara Avyo ane teNe kahyuM : "he cakradatta ! kAle havAramAM meM tAruM mukha joyuM tethI mane Akho. divasa bhojana maLyuM nahi, mATe tArA jevA brAhmaNane jIvatA rahevA devo e Apatti samAna che." cakradatta bolyo keH "he mahArAja ! kAle havAre Ape mAruM mukha joyuM tethI Apane Akho divasa bhojana maLyuM nahi paraMtu meM prabhAtamAM uThIne ApanuM mukha joyuM hatuM tenA prabhAvathI Aje mane Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 phAMsI maLe che, te vadhAre bhayaMkara mukhadarzane ApanuM ke mAruM te have Apa ja kahe." A sAMbhaLIne rAjA vicAramAM paDI gayo ane teNe cakradattane kahyuM ke : "tAruM mukha jevAthI Akho divasa bhojana maLe nahi evuM sAsudrika vidyAne AdhAre jaina muni paNa kahe che." hAjarajavAbI brAhmaNa bolyo : "e ja muni pitAnI vidyAne AdhAre kahe che ke ApanuM mukha prabhAte jonArano akALe ghAta thAya che, ane e rIte Apane parama cAMDAla TharAvavAne ja e munie ema kahyuM hovuM joIe." A sAMbhaLIne rAjA vipharyo ane teNe cakradatane kSamA ApI, paNa munine ekadama nagaramAMthI cAlyA javAnuM pharamAvyuM. A daSTAMtamAM munine bhASAdeSane kiMvA samitihIna vANIne vicAra karIe. brAhmaNanI mukharevAo uparathI tenA phaLa viSenuM nizcayayukta vacana uccAravAmAM ja munie asamitino doSa karyo hato. pitAnA sAmudrika vidyAnA jJAnane AdhAre ane pitAne te divase bhojana maLyuM nahi evA anubhave karIne munine potAno abhiprAya satyayukta lAgyo hato, chatAM bhaviSyakALano agamya bheda pArakhavAne ane brAhmaNanA tathA tenuM mukha jonAranA karmabaMdhane jANavAne muni azakta hatA kAraNake te kevaLajJAnI nahotA, eTale e prakAranuM nizcayayukta vacana uccAravAno temane adhikAra nahote. saMghapati sAthe e ja brAhmaNa saMbaMdhe vAtacItano prasaMge upasthita thayo hato, eTale temanI vANu avasara vinAnI nahotI, chatAM avasare paNa koinI mahedaka ke koInuM ahita thAya tevI kiMvA koIne rahasyane khulluM karanArI vANuM temaNe kahevI joItI nahotI ane te temaNe kahI tethI brAhmaNane apAra kaSTa paDayuM, tenuM jIvana javAno prasaMga AvI pahoMcyo, ane je teNe yuktipura:sara pitAno bacAva na karyo hota to kadAca tene ghAta paNa thaI gayA hatA. bAkI karkaza vacanano pratyAghAta to tethI vadhu karkaza vANImAM paDe che, eTale brAhmaNe vANakArA karelA pratyAghAtathI mani rAjAnA roSano bhoga thaI paDyA ane temane nagara choDavuM paDyuM te Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 te temanI samitihIna bhASAnA pramANamAM temane ghaNuM eAchI dhULa sajA thaI lekhAya. (145-146) [ have tyAgI-muninI trIjI eSaNe samiti viSe graMthakAra kartha che.] mikSAvi 247 dehaH saMyamasAdhanAya yaminA saMrakSaNIyaH svyN| tadrakSA'zanamantarA bhavati no prApyaM kathaM tadbhavet // ArambheNa parigraheNa pacanaM yogya na vA pAcanaM / bhivottamajIvikA'sti yminaaNshuddhaasmityaashritaa|| eSaNa samiti-bhikSA. bhAvAtha-saMyamIne saMyamasAdhanA mATe dehanuM rakSaNa karavuM paDe che. dehanuM rakSaNa khorAka vinA thaI zakatuM nathI, to teNe khorAka kevI rIte meLavavo? teo rasoI to karI-karAvI zake nahi kAraNake tethI chakAyanA javAno AraMbha thAya che ane parigraha vinA cAlI zakatuM nathI. A banne doSono saMbhava hovAthI teone mATe pacana ke pAcana cagya nathI, kintu saMyamane mATe zuddha bhikSA ja uttama jIvikA che; ane bhikSA paNa samitiAzrita hoya to ja zuddha lekhAya. (147) vivecana -tyAgI-saMnyAsIne mATe svadeha kevaLa dharmArthe ja saMrakSaNIya che ane teno dharma saMyamasAdhanA sivAya bIjo kaze nathI, eTale saMyamA dehanuM rakSaNa teNe karavuM joIe. dehanA rakSaNa mATe khorAka, DhAMkaNa mATe vastra ane nivAsa mATe sthAna eTalAM vAnAM joie ane te kevI rIte prApta karavAM te tene mATe eka mahattvano prazna che. ahIM mAtra rAkanI vAta kahevAmAM Ave che. teNe khorAka kevI rIte meLavavo? je te rasoI kare ke karAve te tenI pAse paisA joIe, paisA mATe teNe udyama karavo joIe ane parigrahayukta dazAmAM mukAvuM joIe. akiMcana dazAnA nirvAha mATe dhanaprApti ane dhanaprApti vaDe annaprApti ayogya che. e prakArane Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parigraha je te uttarottara vadhAravA lAge te tene saMyamane chellI salAma ja karavI paDe! vaLI jyAre te khorAkanI vastuo kharIdIne khorAka taiyAra karavA-karAvavA lAge che, tyAre tene aneka prakAranA AraMbha karavA paDe che. ane te mahAvratanI daSTipUrvaka ahiMsAnuM pAlana karI zakato nathI. A be moTA doSo utpanna thavA na detAM dehane khorAka ApavAnuM mAtra eka ja sAdhana mikSottamavidhA che. mane paNa saMnyAsIone evI ja AjJA kare che ke - __ anagniraniketa: syAda grAmamannArthamAzrayet / arthAta-saMnyAsIe agnirahita rahevuM arthAta rAMdhavuM-radhAvavuM nahi, gRharahita rahevuM ane mAtra anna mATe ja vasatino Azraya le; ane mAtra puruM milaM-eka samaya bhikSA mAMgIne bhojana karavuM. paraMtu saMyamInI "bhikSA" e sAmAnya "bhIkha" nathI. te bhikSA zuddha hovI joiedeSathI rahita hovI joIe ane te ja "eSaNa samiti -vizuddhatAnI tapAsa mATenA niyamo che. A niyamano jaina dRSTie zAstrakAre kevA pharamAvyA che te AgaLa upara kahevAmAM Avaze. (147) [ bhikSA dvArA dehanivAha karavAnI AvazyakatAnuM pratipAdana karyA pachI graMthakAra zikSAvidhinuM kathana kare che ane te dvArA samitinA niyamonuM sakSepe sUcana kare che.] mikSaffSA 24. II. bhikSArtha gRhiNAM gRhe suvidhinA dvAbhyAM munibhyAM sdaa| gantavyaM gurusammatau dinakare satyeva yogyekssnne|| grAhya prAsukameSaNIyamazanaM pAnIyametadvidhaM / sAdhvartha vihitaM na tadyadi bhavennApyanyadoSAzritam // bhikSA levAne vidhi. bhAvArtha-sUryodaya pachI divasanA bhAgamAM, yogya samaye, gurU Adi hoya to temanI saMmati laIne be bhikSuoe sAthe maLI vidhipUrvaka Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 gRhasthane ghera bhikSA levA mATe javuM; tyAM jo prAzuka--acitta ane eSaNIya -nirdoSa AhAra-pANI hAya ! te levuM. jo te khAsa bhikSune mATe banAvela na hAya ane anya doSothI yukta na hoya te ja te AhAra-pANI grahaNa karavAM. (148) vivecana--bhikSA paNa vidhipUrvaka levI joie-avidhipUrvaka nahi. Aje ApaNA dezamAM bhikSAne nAme aneka sthaLe bhikhArIveDA cAlI rahelA che ane bhikSA nimitte kara, lAgA ane baLAtkAra paNa cAlI rahelA che! A kAMi bhikSA nathI, ane evI bhikSA lenAra bhikSuSubhikhkhu nathI paNa bhikhArI che. sAceA sAdhu, muni ke tyAgI bhikSAne mATe tamArA khATA guNAnuvAda na kare ke tamane satAve nahi; bhikSAne mATe dhera aDagA lagAvIne ese kivA bhikSA devAnI gRhasthane pharaja pADe te sAcA sAdhu, khAvA ke phakIra nathI; sAdhu te vidhipUrvaka ja bhikSA le ane avidhipUrvaka apAtI bhikSAne te Agraha chatAM grahaNa kare nahi. A kAraNathI graMthakAra suvidhinA arthAt suvidhipUrNAMka bhikSA levAnuM munijanene sUcana kare che. A suvidhi kayA ? jaina zAstromAM bhikSAne suvidhi ati vistRta che ane e badhA vidhi pALanAra dehanuM poSaNa karavAnA viSayamAM sAcA saMyamI ja ane ema prathama dRSTieja mAlbha paDayA vinA rahetuM nathI. A vividha A zlokamAM saMkSepe karIne darzAvelA che. paheluM te e ke sUryodaya pachI ja bhikSA mATe jai zakAya, rAtrine samaye nahi ane e yathA che. rAtrie IrSAMsamiti yatanApUrNAMka pALI zakAtI nathI. divase gurUnI saMmati laine e munioe sAthe gRhasthane ghera bhikSArthe javuM ceAgya che. gRhasthane dhera asayamanAM aneka kAraNeA hAya che te asaMyama bhUlathI ke diSTadeSathI munithI sevAI jAya nahi, teTalA mATe eka muninI sAthe khIjA muninI hAjarI upayAgI thaI paDe che. sUyyadaya pachI bhikSA lai zakAya parantu gRhasthAnI bhAjanaveLA vItyApUrve bhikSA laI zakAya nahi. te pUrve bhikSArthe javAthI je bhikSA maLe te gRhasthAe potAne mATe pUratA khArAka rAkhyA vinA paNa vaheArAvelI hAya eTale e bhikSA 22 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 ayogya samaye grahaNa karelI lekhAya. A ja kAraNathI manu saMnyAsIone evuM pharamAve che ke- vidhUme sannamusale vyaGgAre bhuktvjne| vRtte zarAvasaMpAte bhikSAM nityaM yatizcaret // arthAta-rasoine dhumADo nIkaLatuM baMdha thayo hoya, khAMDavAnuM vagere baMdha thayuM hoya, sarva bhojana karI rahyA hoya, rasoInAM vAsaNa mAMjI ThekANe pADyAM hoya tyAre yatie bhikSArthe javuM. A vidhinuM sUcana eTalA mATe che ke tyAgIne bhikSA nirdoSa maLe. gRhasthoe khAtAM je rasoI vadhI hoya temAMthI ja bhikSA maLe ane gRha ne bhUkhyA rahevuM na paDe kivA rasoIne samAraMbha pharIthI Adaravo na paDe. je kSaNe evo zabdaprayoga graMthakAre karyo che tene hetu e ja che ke bhikSA ApanArane saMkeca utpanna na thAya ane bhikSukanI bhikSA gRhasthane bhAra rUpa na lAge. vaLI sAdhue khorAka ane pANI prAzuka eTale acitta tathA eSaNIya eTale nirdoSa levAM joIe. doSita bhojana kayuM? graMthakAre saMkSepAthe e badhA doSanuM vivecana karyuM nathI. sAdhune arthe taiyAra karavAmAM Avele khorAka e aprAzuka ane doSita che, eTale gRhasthoe pitAne mATe je khorAka taiyAra karyo hoya temAMthI ane temane saMkoca na paDe teTalo rAka grahaNa kare te ja prAzuka tathA nirdoSa che. paraMtu A to mAtra pahelA ja dezanI vAta thaI. anyoSAtim bhojana paNa sAdhu na le. saptacatvAriMzatA yaddoSairazanamujjhitam // bhoktavyaM dharmayAtrAyai saiSaNAsamitirbhavet // arthAta-47 doSarahita AhAra dharmayAtrAne mATe vAparavo te paNa samiti kahevAya che. A 47 dezamAMnA 16 doSa AhAra ApanArathI utpanna thAya che, 16 doSa AhAra grahaNa karanAra muni Azrita che, 10 doSa AhAra grahaNa karavAnA kAryamAM ane pa doSa maLelI vastuono upabhoga karavAmAM rahelA che. (1) sAdhu mATe taiyAra karele AhAra Ape te AdhAkamI doSa, Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 339 (2) sAdhune uddezI cheDe vadhAre taiyAra karela AhAra Ape te uddezika doSa, (3) AdhAkarmI AhAranA aMzavALo AhAra Ape te pUtika doSa, (4) ardha zuddha ane ardhaazuddha bhaLI gaele AhAra Ape te mizradoSa, (5) sAdhu mATe rAkhI mUkelo AhAra Ape te sthApanA doSa, (6) gAmamAM sAdhunI hAjarI rahe eTalA mATe jaldI vivAhAdika utsava AraMbhe ane te AhArAdi le te prAkRtikA doSa, (7) gharamAM sAdhune AvavAnI sagavaDa khAtara ke ajavALa khAtara cha kAyanI hiMsA kare te prAdu:karaNa doSa, (8) sAdhune mATe ja paisA kharcAne lIdhelI cIja vahorAvavI te krIta doSa, (9) sAdhune mATe ja udhAra-uchInI lIdhelI cIja ApavI te prAmityadoSa, (10) sAdhune mATe ja adala-badala karelI cIja ApavI te parAvRtta deSa, (11) sAdhune mATe ja sAmA lAvI Ape te abhyAhata doSa, (12) sAdhune mATe ja tALAM dATA ughADI cIja Ape te abhinna doSa, (13) sAdhune mATe ja meDI ke bhoMyarAmAMthI lAvI Ape te mAlAhata doSa, (14) sAdhune mATe ja koInA hAthamAMthI jhuMTavela AhAra Ape te AchIdya doSa, (15) sAdhune mATe ja sahIyArI-majhIArI vastumAMthI bhAgIdAranI rajA vinA cIja vahorAve te aNisiTha deSa, (16) sAdhune mATe ja AMdhaNa vagere umerela hoya to te adhyavapura doSa. e 16 deSa AhAra ApanAranA gaNAvyA. bIjA 16 doSa AhAra lenAranA nIce mujaba che: (1) gRhasthanAM bALako ramADIne AhAra le te dhAtrIkama doSa. (2) gRhasthanA saMdezA kahIne AhArAdi le te dUtikarma doSa. (3) nimitta prakAzI AhArAdi le te nimitta doSa. (4) jAti-kuLanAM vakhANa karI AhArAdika le te AjIvikA doSa. (5) rAMkanI peThe karagarI AhAradika le te vayanIka doSa. (6) vaiduM karI AhArAdika le te cikitsA doSa. (7) krodha karI kAMI le te krodhapiMDa. (8) mAna karI kAMI le te mAnapiMDa. (9) mAyA karI kAMI le te mAyApiMDa. (10) lAbha karI kAMI le te lobhapiMDa. (11) AgalA pAchalA paricayanI pichAna kADhI khuzAmata karI kAMI le te pUrvapazcAta saMstava doSa. (12) vidyAno DoLa karI AhAradika che te vidyApiMDa. (13) maMtrane DoLa karI AhArAdika le te maMtradoSa. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 (14) cUrNaauSadhi vagere ApIne AhArAdika le te cUrNa yoga. (15) vazIkaraNa karI AhAradika le te yogapiMDa doSa. (16) garbha mATe auSadha ApI AhArAdi le te mULakarma doSa. AhAragrahaNa vidhinA 10 deSaH (1) dAtA vahAvarAve te letAM sAdhune ugamAdika doSanI zaMkA upaje chatAM AhAra le te zakita de. (2) sacitta padArthathI hAtha kharaDAyA hoya te hAthe AhAra le te prakSipta doSa. (3) nIce sacitta ane upara acitta hoya te AhAra le to nizcita de. (4) nIce acitta upara sacitta hoya te AhAra le to pihita deSa. (5) vAsaNamAM sacitta hoya te ThalavI temAM AhAra nAMkhI Ape to te saMhata doSa. (6) aMdha garbhiNI vagere AhAra vaherAve te levo te dAyaka deSa. (7) sacitta acitta bhegAM hoya te AhArAdika le te mizradoSa. (8) pUrepUruM acitta na thayuM hoya tevuM le te apariNata deSa. (9) hAtha dhoIne Ape athavA ApyA pachI hAtha dhovA paDe te levuM te lipta doSa. (10) verAtuM verAtuM lAvI Ape te le te IDuka doSa. pAMca deSa vastuno upabhoga karavA viSenAH (1) svAda khAtara be cAra vastuo meLavI AhAra kare che te sayojanA doSa. (2) ThAMsI ThAMsIne AhAra kare te pramANatikrama doSa. (3) AhAra Ape tenAM vakhANa kare te IMgAla karma doSa. (4) aniSTa AhAra upara deSa kare te dhumra doSa. (5) cha kAraNa vinA AhAra kare te kAraNa doSa. e rIte ekaMdare 47 doSa thayA. A pramANe munie suvidhipUrvaka ane yogya samaye nirdoSa AhAra pANI grahaNa karavAM te ja sAcI bhikSA che. (148) [ nirdoSa bhikSA grahaNa karavA je saMyama kayAre sadhAya? jyAre muninI rasAsakti chuTe tyAre te viSe have graMyakAra upadeze che. ] ratAnA i 242 | sAmyenottamamadhyamAdhamagRhe bhikSArthamIyAnmunilabdhaM tucchamatucchamannamanaghaM mAnyaM na yadUSitam / Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341 miSTAnne hi na modate na camanAkU tucchAzane khidyate / labdhAlabdhasamAnabhAvanipuNaH sAdhuH sa evottamaH // rasAyakti na rAkhavI. bhAvA --zrImaMtanuM dhara hoya, sAmAnya ghara hoya ke garIkhanuM ghara hAya, temAM eka sarakhA bhAvathI bhikSue bhikSA levA javuM; sArUM khAvAnuM maLe tyAM javuM ane khIje na javuM evA bheda na rAkhavA; bhikSAbhAjana tuccha heAya ke atuccha hAya, sarasa heAya ke nIrasa hAya, paNa jo te doSarahita hAya tA bhikSue tene uttama bheAjana mAnavuM. bhikSAmAM miSTAnna maLe teA khuzI na thAya ane tuccha nIrasa AhAra maLe te jarA paNa kheda na pAme, kAI vakhate gheADu maLe ane koI vakhate muddala na maLe, tApaNa samAna bhAvathI varte te ja uttama sAdhu gaNAya. (149) -------- vivecana--jenI daSTi saMyamasAdhanA tarapha che, te saMyamasAdhanA mATe dehane TakAvavA mATe ja tene khArAka Ape che ane khArAkane mATe bhikSAcaryA kare che, tevA sAdhu je sarasa AhAramAM rUci ane nIrasa AhAramAM arUcithI bhikSA grahaNa kare, teA te nirdoSa bhikSA grahaNa karI zake nahi, parantu tene sArUM sArUM khAvAnI rUci ja thAya, te dhanavAnane ghera ja bhikSA levA mATe khAsa jAya, tyAMthI sadeASa-nirdoSane vicAra karyAM vinA bhikSA grahaNa kare ane pariNAme peAtAnA sayamane tathA sAdhutvane gumAve. A kAraNathI graMthakAra sAdhune kahe che ke tAre uttama, madhyama ke adhama gRhasthane tyAM jaIne nirdoSa AhAra levA ane rasAsakti cheDIne tuccha ke atuccha, sarasa ke nIrasa, jevA AhAra maLe tevA levAmAM harSa-zAka dhAraNa karavAM nahi. evuM paNa banavAnA saMbhava che ke keTalIka vAra gRhasthA munine bhAvapUrvaka neAtarIne, Agraha karIne, sAre--sArA AhAra vaherAve, anya sthaLe evA AgrahapUrvaka nimaMtraNa vaDe uttama prakArane AhAra maLavAne saMbhava na hoya, chatAM munie te| nima traNa ke sArA Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 . : AhAra tarapha AkarSAI javu nahiM ane khIjAe tarapha avagaNanA rAkhavI nahi. manu kahe che ke amipUnitAmaya timuddo'pi vacyate / eTale ke pUjApUrNAMka bhikSAlAbha levAthI yati mukta hoya topaNa baMdhanamAM paDe che; tevI rIte dhanavAneAne ghera mIThA mIThA bheAjana-padArthoM vaheAravAnI icchAthI janArA muni sayamanA patha para caDatA heAvA chatAM rasAsaktine lIdhe e pathathI bhraSTa thatA jAya che. bhikSAcaryAne jaina dharmamAM * geAcarI 'kahI che ane veda dharmanAM zAstromAM * madhukarI ' kahI che. jevI rIte gAya ugelA pharatAM pharatAM e taraNAM ahIMthI care che ane e taraNAM tema de de sthaLethI gheADA thADA AhAra grahaNa karIne AhAra meLavI levA te muninI ' geAcarI ' kahevAya che. madhukara phUle phUle bhramaNa karIne darekamAMthI thADuM thADu madha cUse che tema jUde jAde gRhethI AhAranA padArtho ekatra karI levA te saMnyAsInI ' madhukarI ' kahevAya che. chatAM madhukara te madha maLe te phUlamAM ja bhaTake che--caMpA jevA phUlane aDakatA paNa nathI, jyAre gAya te sukAM taraNAMmAM paNa mukha nAMkhIne e taraNAM jarUra paDaye khAI le cheH tAtparya e che ke ' madhukarI ' zabda karatAM ' gaucarI ' zabda tyAgInI bhikSAcaryAne mATe vizeSa baMdha besatA tathA viziSTa avAhaka lAge che. AvI gaucarI karatAM munine kAI vAra ISTa vastu maLe, keAI vAra gheADu maLe, kAi vAra muddala na maLe, tApaNa teNe tethI ha-zAka dhAraNa karavAM nahi, rUci--arUcinA khyAle karI jihavAlaulya ane mAnasika rasaddhine poSavAM nahi ane te ja sAcuM sAdhutva che. mArakSNa nattA muni muMJajJA-saMyamabhAranI jAtrA mATe eTale ke mAtra dehanA nirvAha mATe ja sAdhue AhAra levAnA che, tyAM rasa viSenI Asaktine te tyAga ja hoya. dRSTAnta--eka dharmazALAmAM eka sanyAsI utaryAM eka vAra nagaramAMthI madhukarI lAvIne bhAjana karatA hatA. dha vALa rAja jotA ke sanyAsI rAja navI navI jAtanuM kare che. kAi vAra tenA pAtramAM lADu heAya che, kaiAi vAra ghAsa upara tahIMthI care che peAtAne jotA hatA, te rAja zALAno rakhe svAdiSTha bhAjana dUdhapAka heAya che, Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 kAI vAra pharasANa ane mhAMmAM pANI lAve tevA khIjA padArthoM hAya che, ane evuM evuM bhAjana reAja lAvIne sanyAsI jame che. shavAre jamatAM jo kAMi vadhe te te sAMja mATe rAkhI mUke che, ane sAMje punaH bhejana karI peTa upara hAtha pheravIne ArAma kare che. eka vAra sanyAsI eTalu badhuM bheAjana madhukarImAM lAvyA ke sAMje paNa jamatAM keTalAka miSTa padArtho vadhI paDayA, tethI teNe rakhevALanu eka UMTa jene dharmazALAnA AMgaNAmAM ja bAMdhavAmAM AvatuM tene khAkI vadheluM bhojana khavaDAvI dIdhuM. A joine dha zALAnA rakhevALa doDatA AvIne sanyAsIne sakheAdhI kahevA lAgyAH " e saMnyAsI khAvA ! tame te mArUM nakhkhAda kADhyuM." sanyAsI bolyeH " kema bhAi ? meM tane zuM nukasAna karyuM che ? " rakhevALa khelyAH " tame mArA UMTane madhukarI khavarAvI eTale have tenI jIbhane harAma casake lAgyA vinA rahevAnA nahi. Apa te sanyAsI che. eTale Apane te roja roja miSTAnna maLe, paNa lIMbaDAnAM pAMda khAnAra mArA UMTane hu have kyAMthA madhukarI lAvIne khavaDAvIza ? " ,, 66 A sAMbhaLIne saMnyAsI khAvAne bhAna thayuM ke pote rasAsaktithI yeAgabhraSTa thatA jAya che te mATenI cAnakanA ja zabdo A rakhevALa kahI rahyo che, ane jema jema vadhu miSTa padArthonuM bheAjana karavAmAM Ave che tema tema rasAkti vadhatI javAthI harAma casakeA lAgI jAya che, sanyAsI sujJa hatA eTale rakhevALanA zabdothI tene potAnI bhUla sudhAravAnI taka maLI mAnI teNe tene AbhAra mAnyA. (149 ) [ pUrve je bhikSAnA 47 doSa TALIne bhikSA grahaNa karavAnA vidhi kahyo che temAMnA 47mA cha kAraNa vinA AhAra kare te kAraNa doSa '' kahyo che. kyAM cha kAraNAne lIdhe murtie AhAra karavA ghaTe te viSe have graMthakAra kahe che. ] AhArakAraNaSaTkam / 150 // na syAt kSutsahanaM satAM suyaminAM sevAdikAryaM bhavecchaktyA saMyamapAlanaM nijatanuprANAdinirvAhaNam // Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 dRSTyA mArganirIkSaNaM hi gamane dharmasya vA''rAdhanametaiH Sar3avidhakAraNairyamabhRtAM bhikSocitA nAnyathA // AhAranAM cha kAraNeA. bhAvA--vadhAre vakhata bhUkha sahana thai na zake tethI kSudhA zAnta karavA mATe, vRddha, glAna, rAgI, navadIkSita ke gurvAdikanI sevA karavA mATe, sayama pALavAne zakti saMpAdana karavA mATe, potAnA zarIra ane prANanA nirvAha karavA mATe, rastAmAM cAlatAM khoM samiti zeAdhavAne AMkhanuM teja rAkhavA mATe ane sukhe samAye dharmanuM ArAdhana karavA mATe : e cha kAraNe bhikSukAe bhikSA levI ke AhAra karavA ucita che, anyathA nahi. (150) vivecana--pUrve kahyuM che ke vaiH saMyamasAdhanAca kramanA saMrakSaLIyaH arthAta-saMyamIe sayama sAdhanAne arthe ja dehanuM rakSaNa karavAnuM che--kevaLa jIviSAthI--jIvavAnI lAlupatAthI nahi; eTale dharmArAdhananI sAthe ja sabaMdha dharAvanArAM jUdAM jUdAM cha kAraNeAnI dRSTie sayamIe AhAra grahaNa karavA tathA AreAgavA ghaTe. bhUkha lAge chatAM je AhAra karavAmAM na Ave te glAni utpanna thAya ane tethI dharmArAdhanamAM vikSepa paDe tathA vRttie bhramaNa karavA lAge, teTalA mATe bhUkhane satASavA pUratA AhAra karavA joie. sahacArI vRddha, rAgI, navadIkSita ke gurU AdinI sevA mATe dehamAM pUratuM khaLa joie ane AhAra vinA e khaLa TakI rahe niha, teTalA mATe paNa jarUra pUratA AhAra karavA paDe. sayamanuM pAlana karavAmAM paNa zArIrika zakti Avazyaka hAya che ane e zakti AhAra vinA prApta thatI nathI mATe paNa antAdaka levAM joie. zarIra ane prANanA nirvAha karavA mATe AhAra vinA cAlI zakatuM nathI ane vrata ke tapAdinA hetu vinA zarIrane khArAka ApavAnuM baMdha karIe teA zarIra ane prANanA TakAva thAya nahi parantu maraNa thAya ane dharmAcaraNa aTakI paDe, teTalA mATe AhAra karavA joie. IrSyA samitine arthe dRSTinuM teja TakAvavuM paDe Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 tadartha paNa khArAka levA paDe; ane chelle dharmanuM ArAdhana sukhapUrvaka karavA mATe tene svastha rAkhavA AhAra levA paDe. A cha kAraNe sayamIne AhAra levA paDe, paNa temAM tenI dRSTi te dharmapradhAna ja hAya--khIjI kazI na hAya. dhamathI bhinna evA kAI kAraNe tyAgI-muni nAminanveta mALa nAminanvaMta nIvitama-maraNamAM paNa sukha na mAne ane jIvanamAM paNa sukha na mAne; eTale pachI AhAraprApti kiMvA bhikSAnA viSayamAM tene dhama evA ja sphuTa thAya che ke: alAbhe na viSAdI syAllAbhe caiva na harSayet / prANayAtrikamAtraH syAt mAtrAsaGgAdvinirgataH // arthAt--tyAgI jana bhikSA na maLavAthI duHkhI ane bhikSA maLavAthI sukhI kiMvA harSita thAya nahi. kevaLa prANanI rakSA mATe ja te bhAjana kare ane anya padArthoMmAM te Asakta na rahe. A rIte bhikSA mATenAM cha kAraNA saMyamIne mATe te sivAyanI khIjI daSTithI karavAmAM AvatI bhikSA saMyamIne saMyamamAgathI bhraSTa karanArI che. (150) ucita che ane anucita kiMvA [have sahavAsI munie pratyene eka muninA AhAraviSayaka vinaya graMthakAra kathe che. ] AhArAdisamavibhAgaH / 151 // AnItaM varabhikSayA'zana jalaM taddarzayitvA guruM / bhoktavyaM sahacAribhizca sakalaistulyAMzataH sAdhubhiH / / labdhAMzena nijena sAdaradhiyA sAdhUnnimandhyA'parAn / bhoktavyaM samabhAvato rasamayaM syAdvA'zanaM nIrasam // sahacArIo sAthe AhArAdinA samavibhAga, bhAvA--zuddha bhikSAvRttithI je annapANI lAvavAmAM AvyAM hAya te gurU Adine darzAvI, sahacArI bIjA sAdhuonI sAthe sarakhA vibhAga karI Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sone sarakhI rIte vaheMcI ApI AhArAdi karavAM. ekeka bhikSune je bhAga maLyo hoya tenuM bIjAne AdarapUrvaka AmaMtraNa karavuM. je koI le che. pitAnA bhAgamAMthI tene ApavuM, nahite pite sarasa hoya ke nIrasa heya. chatAM samabhAva rAkhIne AhAra kara. (151) vivecana-jyAM gaucarIke madhukarIthI bhojananA padArtho prApta karavAnA che, jyAM sarasa ke nIrasa AhAra pratye samabhAvathI jovAnuM che, jyAM AhAradine hetu jIvana TakAvavA sivAya bIjo kaze nathI, tyAM peTapUratA bhejananI ke jihavAne AhalAda Ape tevA padArthonI AzA phekaTa ja hoya; gamata ke aNagamate nyUna ke adhika jeTalo AhAra prApta thayo hoya teTale AhAra bhikSuonI vacce samabhAge vaheMcIne saMtuSTa rahevuM e ja tyAM kartavya che; paraMtu A kartavya bajAvavAmAM paNa ucita vinayanuM sthAna che. gurUne bhojananA padArtho batAvavA, pachI tenA bhAga pADavA ane e bhAgamAMthI paNa bIjA sahacArI bhikSuone bhAga levA nimaMtraNa karavuM, ane je temane temAMthI bhAga levA IcchA na hoya te potAne maLele bhAga pote samabhAva dRSTithI Arogavo, eTale vinaya ahIM kartavya sUcave che. A vinayane hetu kevaLa zuSka vidhipUrato nathI. keTalIka vAra koI muni mAM hoya che ane tene cokkasa prakArano AhAra vadhu joIto hoya che. e prasaMge gurU te munine mATe amuka AhAra rAkhIne bIjA badhA padArthone samabhAga karavAnuM sUcana karI zake che. eTale A vinaya zubha hetu mATe hoya che. dRSTAMta-A vinayane hetu nahi samajelA paraMtu bhakika svabhAvanA, eka muninuM daSTAMta atra baMdha besatuM thaze. eka vAra eka munine eka gRhasthane gherathI gocarImAM garamAgarama vaDAM prApta thayAM. munie vicAra karyo ke upAzraye pahoMcatAM A vaDAM TharI jaze ane atyAre te garamAgarama che, te huM temane mAro ardho bhAga khAI lauM to zuM khoTuM che? vaDAnI saMkhyA 16 hatI, eTale munie mArgamAM ja temAMnAM ardhI vaDAM khAI lIdhAM ane bAkInAM 8 rahevA dIdhAM. mArgamAM AgaLa vadhatAM vaLI tene vicAra thayo ke Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 A vaDAMmAMthI gurU mane ardhI bhAga ApyA vinA rahevAnA nathI, eTale mArA bhAgamAM 4 vaDAM Avaze, te huM atyAre ja khAi lauM te zuMkhoTuM? ema vicArI teNe temAMnAM 4 vaDAM mAmAM ja khAi lIdhAM ane bAkInAM cAra rahevA dIdhAM. vaLI AgaLa vadhatAM punaH tene evA ja vicAra thayA ke 4 mAMnAM 2 peAtAne gurU jarUra Apaze, ema vicArI teNe temAMnAM 2 vaDAM khAdhAM, punaH evA ja vicAra AvatAM temAMnuM 1 khAdhuM, ane upAzraye paheAMcatAM khAkI eka vaDuM rahyuM. gurUe AhAranI sAmagrI jotAM ja munine pUchyuM : " he muni ! tamane A eka ja vaDuM kayA zrAvake vaheArAvyuM? muni bhadrika svabhAvanA hatA, eTale temaNe 16 vaDAMnI ane pote karelI gaNatrI tathA manathI pADelA samavibhAganI vAta gurUne kahI. gurUe tene AhAranA samavibhAga pADavAnA ane gurUne AhAranI badhI sAmagrI khatAvavAnA hetu samajAvyeA, tyAre e sarala svabhAvanA munine potAne doSa samajAye! ane teNe prAyazcitta lai avinaya mATe gurUnI kSamA yAcI.(151) [ pUrve aparigrahanI pratijJA viSe kahevAmAM AvyuM che ke munie saMgrAhaka vRtti paNa cheADavI joIe; have ahI' AhArAdinA saMgrahadvArA parigraha na sevAya teTalA mATe graMthakAra kathe che. ] AhArAdyasaGgrahaH / 152 / / yAvanmAtramapekSate madhukarIvRttyA hi tAvanmitaM / grAhyaM naikagrahA'Tanena gRhiNAM na syAdyathA nyUnatA // rAtrI nAzanasaGgrahaH samucitaH krozadvayAdvA'paramAnItaM na ca yujyate suyaminAM yAmatrayA'tItakam // AhArAdinA saMgraha na karavA, bhAvA --bhikSuone eka vakhata mATe AhArAdi joItAM hAya teTalAM aneka ghare pharIne madhukarI vRttithI theADAM thADAM levAM, ke jethI gRhasthAne saMkeAca bhAgavavA paDe niha ke pharIthI rAMdhavuM paDe nahi.divase lAvelI. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 bhikSA divase ne divase vAparI levI. rAte vAsI na rAkhavI. be gAu uparAMtathI lAvelI ane traNa pahAra pahelAMnI bhikSA saMyamIe na bhogavavI. (15) vivecana-mahAtmA gAMdhIjI kahe che ke "ahiMsaka parigraha na karI - zake. paramAtmA parigraha karatuM nathI. tene joItI vastu te rojanI roja pedA kare che, eTale je ApaNe tenI upara vizvAsa rAkhIe te samajIe ke ApaNane joitI vastu te rojanI roja Ape che." svalpa paNa tRSNAnuM poSaNa kare tenuM nAma parigraha, ane je tyAgI-saMnyAsIe saMpUrNa rIte aparigrahI thavuM hoya to teNe AhAranA padArthone paNa saMgraha na karavo ghaTe. te te teNe reja prApta karIne roja vAparI nAMkhavA joIe. AhArAdimAM paNa parigrahabuddhi na baMdhAI jAya, teTalA mATe A zlokamAM kahyuM che ke eka TaMka ke eka divasane mATe jeTaluM joIe teTale ja vizuddha AhAra munie aneka gRhomAMthI ekatra karavo joIe, te ne te ja divase teno upayoga karI nAMkhavuM joIe, ane rAtre vAsI paNa na rAkho joIe ke jethI rAtripUrato paNa AhArano saMgraha thavA pAme nahi. rAMdhelA khorAka amuka samaya pachI bagaDI jAya ane temAM vikAra ke jaMtu utpanna thAya, teTalA mATe be gAuthI vadhAre aMtara parathI lAvela ke traNa pahera pahelAM vahorelo AhAra Arogo nahi evuM sUcana paNa temAM samAreluM che. A asaMgrAhaka vRtti kiMvA niSparigrahI dazA keTalI ucca prakAranI che, te mahAtmA gAMdhIjInA vadhu zabdothI samajAya tema che. te kahe che ke "Adarza -AtyaMtika aparigraha te manathI ane karmathI je digaMbara che tene ja hoya; eTale ke te pakSInI jema ghara vinAno, vastra vinAno ane anna vinAne vicaraze; anna te tene roja joIze te bhagavAna ApI raheze." kyAM AvI Adarza asaMgrAhakatA ane kyAM bhagavAnane bhoga dharAvavAnA nimittathI saMgraha karI beThelA maThAdhipatio ane kahevAtA saMto (1para) [ nIcenA lekamAM vastra ane sthAna grahaNane vidhi saMkSepamAM samajAvyo che.] Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 349 yaskhAdigrahaNavidhiH / 153 // vastrAdigrahaNaiSaNA'pi bahuzo rotyA'nayA shobhnaa| naiteSAmapi saJcayaH samucitaH kAlAdimAnAdhikaH // strIpuMsAdinivAsasaGgarahitaM sthAnaM munInAM varaM / grAme vA vipine sukhAsanakRte zodhya samityA staa|| vastrAdika levAne vidhi. bhAvArtha-bhikSune vastrAdinI jarUra paDe tyAre paNa ghaNe bhAge upara batAvela rIta pramANe ja gRhastho pAsethI aneSaNaya doSathI rahita eSaNA samitipUrvaka jarUra pUratAM ja vastro levAM; maryAdAthI adhika vastro laI teno saMcaya na karavo. bhikSane rahevAnuM sthAna gRhasthanA nivAsa ane saMgathI rahita hoya te sArUM; tevuM sthAna gAmamAM ke vanamAM sukhe svAdhyAya, dhyAnAdi thaI zake teTalA mATe eSaNa samitinI dRSTithI munie. zodhI levuM. (153) vivecana-jevI rIte munie AhAra eSaNIya-vizuddha le ghaTe, tathA tene saMgraha na karavo ghaTe, tevI ja rIte teNe vacce paNa vizuddha levAM joIe ane tene saMgraha na karavo joIe, e kathana A zlokanA. pUrvArdhamAM kareluM che. pUrve munine mAtra traNa vastra ja levAnuM-rAkhavAnuM sUcana AvI gayuM che; A vastro paNa eSaNIya hovAM joIe ane eSaNIyatAnuM sUcana AcArAMga sUtramAMthI prApta thAya che. temAM kahyuM che ke sAdhu athavA sAdhvIe je kapaDAM gRhastha sAdhune mATe kharIdI lAvelAM, yA dhoI rAkhelAM, yA raMgI taiyAra karelAM, yA sApha karelAM, yA sudhArelAM, yA sugaMdhita karelAM hoya te vastra te ja mANasa pAsethI levAM nahi; A uparAMta suMvALAM, mUlyavAna, cAmaDAnAM, jarI-kasabanAM, ane evAM evAM kapaDAMne aneSaNaya kahyAM che. joIe te karatAM vadhu vastra levAM kivA aSaNIya ane mUlyavAna vastro levAM te parigrahanA dvAranI sAMkaLa ughADavA Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 3pa0 barAbara hoI teno tyAga karavAnuM kathana munidharmane baMdha besatuM ja che. lekanA uttarArdhamAM munine mATe eSaNaya sthAnanuM saMkSipta sUcana che, ke jyAM strI-purUSone nivAsa na hoya, temanA saMgathI rahita sthAna hoya, tyAM ja munie svAdhyAyAdinI sAdhanA mATe nivAsa karo. evuM sthAna gAmamAM hoya ke vanamAM hoya, tenI ciMtA karyA vinA kevaLa vizuddhatAnI dRSTie ja tenI pasaMdagI karavI. daSTAMta-A prasaMge hemacaMdrAcArye vahorelA eka vastranuM udAharaNa yogya thaI paDaze. e AcArya eka vAra sAMbhara gAmamAM padhAryA hatA. tyAM dhanajI nAmanA eka nirdhana zrAvake pitAne sArU pitAnI strIe kAMtelA jADA sUtaramAMthI vaNaveluM pANakArUM temane vahorAvyuM. AcArya pATaNamAM AvyA tyAre rAjA kumArapALa vagere 72 rAjAe temanA sakArArthe sAmA AvyA, temaNe joyuM ke AcAryo jADI khAdI dhAraNa karI che. kumArapALe kahyuM: "Apa mArA gurU cho. Apa AvuM kapaDuM eADha e to mAre lAjI maravA jevuM thAya." AcAryo javAba ApatAM kahyuMH "tArA rAjyamAM tArA svadharmIo kaMgAla dazAmAM mAMDa mAMDa peTanuM pUruM kare che, temAM tuM nathI lAjate ? amAre sAdhune zuM? amAre to AvAM lugaDAMe kyAMthI hoya? ame to jUnAM ne phATayAM-tUTayAM vastro paherIe. amArA zarIranI amane ciMtA nathI." e upadezathI kumArapALe garIba vasatInuM saMkaTa nivAravA dara varSe eka karoDa sonaiyA vAparavAnuM TharAvyuM. (153) ( [ sthAnaiSaNAnA saMkSipta sUcanane have pachInA traNa lokamAM graMthakAra vistArathI samajAve che. ] sthAnaiSaNAvidhiH / 154 // sthAnasyA'dhipaterjanasya nitarAmAjJAM vinaikakSaNa / sthAtuM nocitamAtmaniSThitavatAM stheyaM niyoge ttH|| Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 yasyAjJAnilayasya tasya kimapi grAhyaM na bhojyAdikaM / sthitvA tatra yathocitaM na mamatA svalpA'pi kAryA satA // kIdRzaM nivAsasthAnam ? / 155 // dharmArthe gRhiNA kRtaM bahujanaiH sambhUya saMghena vA / sthAnaM nAnucitaM satAM nivasituM nirmohabhAvena tat // doSasyAstra ca sambhavo yadi tadA stheyaM guhAyAM vane / grAme tAdRzameSaNIya nilayaM syAddurlabhaM prAyazaH // sAdhUpAzraye strI sAdhvIgamanAgamana parihAraH / 156 // sthAne yatra vasanti sanmunivarA vyAkhyAnakAlaM vinA / sAdhvInAM taruNIjanasya bahuzo gatyAgatI nocite // sAdhvyo yatra vasanti tatra na narairgamyaM vinA parSadaM / sadbhirnaiva kadAcanApi taruNairgADhaM vinA kAraNam // sthAnanI eSaNAnA vidhi. bhAvA--je makAnamAM bhikSune utaravAnuM che te makAnanA mAlekanI rajA vinA e kSaNa temAM rahevuM . AtmaniSThAvALA mumukSune ucita nathI; mATe pUratI rIte tenI rajA laine ja utaravuM. jenI rajA laine makAnamAM nivAsa karyAM heAya tenA gharane AhAra ke pANI kazuM bhinnuthI levAya nahi. jeTalA vakhata tyAM rahevuM hAya, teTalA vakhata rahIne paNa te sthAnanI manamAM jarA paNa mamatA bAMdhavI niha. (154) Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35ra kevA prakAranuM nivAsasthAna? je sthAnaka gRhasthone mATe dharmadhyAna karavAnA hetuthI eka gRha baMdhAvyuM hoya ke saMghe maLIne baMdhAveluM hoya, paNa te sthAnakamAM bhikSAo nirmohabhAve utare ane rahe temAM kAMI anucitapaNuM nathI tevA sthAnakamAM vasatAM paNa jene deSane saMbhava jaNAto hoya ane taddana nirdoSa rahevuM heya, temaNe jaMgalamAM ke guphA Adi sthAnamAM ja rahevuM joIe. gAmamAM. tevuM sthAna maLavuM prAye durlabha che. ( 15) sAdhuo utare tyAM strI AdinuM gamanAgamana na joIe. je sthAnamAM tyAgIo-bhikSuo utaryA hoya, te sthAnamAM vyAkhyAnanA samaya vinA tarUNIo ane sAdhvIonuM vadhAre gamanAgamana thAya. te ucita nathI; temaja jyAM sAdhvIone nivAsa hoya tyAM sabhAsamaya vinA purUSoe ane tarUNa bhikSuoe khAsa kAraNa vinA javuM nahi. (156) vivecana-nivAsasthAnaka e eka tyAgIne mATe saMyamanirvAhanuM upakaraNa mAtra che, eTale e sthAnaka evuM hovuM joIe ke je tene saMyamasAdhanAne mATe pUratuM anukULa athavA vizuddha hoya. ATalA mATe sthAnanA saMbaMdhamAM eSaNayatAnAM lakSaNa bodhatAM AcArAMga sUtramAM no pAsa ujavavamAsa-nAva-dhaH-TgoviMtA, e mujaba kahyuM che. eTale ke je prAjJa purUSone nIkaLavA-pravezavAmAM ke dharmavicAraNA karavAmAM agavaDabhareluM sthAna hoya te grahaNa karavuM nahi. A daSTipUrvaka munine mATe vizuddha sthAna kayuM? evuM sthAna munie kevI rIte levuM? tevA sthAnamAM vasIne tene eSaNIya ja rAkhavA mATe kema vartavuM ? ane tevuM sthAna je na ja prApta thAya te zuM karavuM? A badhA praznonI vicAraNA A kemAM karavAmAM AvI che. prathama to je sthAna pitAnI saMyamasAdhanA mATe bAdhaka na lAge tevuM sthAna pasaMda karavuM ane te sthAnanA mAlekanI temAM utaravA mATe paravAnagI levI. bhalene, musApharakhAnAno ja kaI khaMDa hoya, paraMtu tenA mAleka ke rakhevALanI paravAnagI levI ja joIe. AvA sthAnamAM jatAM AvatAM hiMsA karavI paDatI na hoya, koIne takalIpha paDatI na hoya, hiMsaka Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 ke mAThA zabdo kAne paDatA na hAya, cittavRtti caMcaLa ane tevAM dRzyo najare AvatAM na heAya, evI badhI mAkhatAne vicAra karIne munie jovuM ke A sthAnamAM saMyamanI sAdhanA suSThu prakAre thai zakaze, te ja temAM vasavA mATe mAlekanI paravAnAgI levI ISTa che. AvI rIte je mAleka ke rakhevALanI paravAnagI levAmAM AvI heAya tenA gherathI bheAjyAdika padArtho na levA joie, tenuM kAraNa spaSTa che. je gRhastha sthAna Ape te gRhastha ne bheAjananA padArtho paNa Ape, teA tethI muni eka ja dharanA mhemAna tI jAya ane pariNAme temAMthI rAga ke mamatA utpanna thavAnA saMbhava rahe; kadAcita e sthAnane mAlika muninI jarUrIAtAne agAuthI khyAla karIne munine mATe ja kAMi vastue taiyAra karavAne ane te munine arpaNa karavAne lalacAya, parantu tethI muni dAmbhAgI thAya; vaLI sthAna ApanArane sthAnanI sAthe bhAjananA padArtho ApatAM manathI paNa sa kAca thAya ane ahArathI tevA sakAca te na darzAvI zakavAthI tenuM mana dubhAya; AvAM aneka kAraNeAthI makAnanA mAlIkanA gRhethI bhAjananA padArthoM na grahaNa karavAnI AjJA ucitta che. temAM vinaya dharma ane geAcarInI ahiMsA rahelAM che. AvuM nirdoSa sthAna vasatImAM maLavuM ghaNIvAra muzkela thaI paDe che. je gharamAM gRhasthA rahetA heAya te gharamAM strIo, cAkare, pazuo vagere hAya, ane tevA sthAnamAM saMyamane nirvAha muzkela thaI paDe. AcArAga sUtramAM kahyuM che ke " je makAnamAM gRhasthAnA samudAyanI vacce thaine dAkhala thai zakAtuM heAya ane tethI javA-AvavAmAM agavaDabhareluM hoya tevuM makAna sAdhu ke sAdhvIe levu' nahi; je makAnamAM gharadhaNI ke cAkaraDIe paraspara laDatAM hAya, tathA tailAdithI abhyaMga karatAM hai!ya, nahAtAM heAya athavA nagna thaI rahetAM hAya, tevA makAnamAM rahevuM nahi; je sthAna citrAmaNathI bharapUra hoya ane tethI dharma dhyAnane anukULa na hoya tevA sthAnamAM rahevuM nahi. " AvAM dUSAthI rahita vasatInI vaccenuM sthAna koI gRhasthanuM maLavuM muzkela che, eTale kAI gRhasthe kiMvA gRhasthAnA samudAye dhakriyAne arthe koi sthAna manAvyuM hAya, te sthAna tyAgI-muninA nivAsa mATe nirdoSa hovAne vadhu saMbhava che. vastutaH AvuM sthAna ke je upAzraya kahevAya che te gRhasthAnI dharma 23 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 karaNIne arthe baMdhAvavAmAM AveluM hoya che, munione mATe ja baMdhAveluM hotuM nathI, eTale munione mATe evuM sthAna eSaNIya ja lekhAya, chatAM keTalAke tevA sthAnamAM doSa jue che, ane tethI upAzrayamAM nivAsa karavAnuM ucita samajatA nathI. upAzrayamAM nivAsa nirmohabhAve ke mamatvarahita karavAmAM AvatAM saMyamasAdhanAne mATe anukULa nIvaDe che. chatAM AvA upAzrayamAM vasatAM paNa jeo deSa mAnatA hoya teone mATe nirdoSa sthAna kudaratI rIte banelI guphAo ke vana-upavana ja mAtra che, kAraNake manuSyanA kazA AraMbha samAraMbha vinA evAM sthAna banelAM hoya che, jyAre nagara ke gAmamAMnAM makAnomAM AraMbha-samAraMbha thaele hoya che, eTale nagaramAM samAraMbha vinA baneluM kudaratI sthAna prAyaH durlabha hoya che. vizuddha sthAna zodhyuM hoya, meLavyuM hoya, tathApi te punaH azuddha banI jAya che, teTalA mATe tene vizuddha rAkhavA paNa yatnavaMta rahevuM joIe. saMyamane bAdhAkAraka prasaMgo na upasthita thAya, kiMvA mamatva, meha ke rAganuM uddIpana na thAya, teTalA mATe graMthakAre eka ja mukhya cetavaNI vartamAna samayane vAtAvaraNano vicAra karIne ApI che, ane te cetavaNIne zAstrakArane Teke paNa che. te cetavaNI e che ke vyAkhyAna ke kathAnA prasaMga sivAya sAdhuonA nivAsasthAnamAM tarUNI strIoe ke sAdhvIoe bahu AvajA karavI nahi ane sAdhvIonA nivAsasthAnamAM tevA samaya sivAya tarUNa purUSoe ke bhikSuoe ucita kAraNa vinA bahu AvA karavI nahi. dRSTAnta-ekadA eka vRddha saMnyAsI pitAnA eka juvAna saMnyAsI ziSya sameta eka dharmazALAmAM AvI pahoMcyA. dharmazALAnA rakSake beune pitAnA nivAsanA khaMDanI bAjue ja AvelA eka svaccha ane suMdara khaMDamAM utaravAnI rajA ApI eTale beue tyAM mukAma karyo. ziSya ganI zreNI upara sArI peThe caDato hato, nitya prANAyAmAdimAM sArI peThe samaya gALo hato ane vidyAbhyAsamAM paNa ThIka AgaLa vadhelo hato. ziSya satkarmazIla hoine gurUne tenI pratye saMtoSa ane vatsala bhAva hato. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u55. ziSya ja nagaramAMthI mAdhukarI lAvo ane gurU ziSya eka vAra bhajana karI nityakarma, adhyayana, dhyAnAdimAM samaya gALatA. kAna e eka evI Ikiya che ke te anicchAe paNa viSayane grahaNa kare che. dharmazALAnA rakSakanI navI strI ane tenI eka juvAna putrI roja gharamAM beThAM beThAM avanavAM gIta gAtI, te ziSyanA kAnamAM ApoApa pravezavA lAgyAM, kAraNake beu khaMDanI vacce mAtra eka divAla ja ADI hatI. ziSya prANAyAma ke dhyAna karavA bese, tyAre paNa tenuM citta e madhura kaMThanAM gIte tarapha vaLavA lAgyuM ane thoDA divasamAM to te gItanI mAdhurI tene eTalI AkarSaka thaI paDI ke e gIta gAnArI strIonAM mukhanuM darzana karavAnI IcchA tene thavA lAgI. A IcchAne tRpta karavA eka vAra ziSya e rakSakane ghera ja mAdhukarI mATe gayo. rakSakanI putrIe bhAvapUrvaka tene mAdhukarI ApI, te samaye tenI ane ziSyanI AMkha maLI. e ja kSaNe ziSyane netravikAre mahAta karyo. pachI te roja raja rakSakane ghera mAdhukarI mATe javA lAgyuM ane e juvAna bALAnuM darzana karI AnaMda pAmavA lAgyo. ziSyanA cittanI calitAvasthA keTaleka samaye gurUnA jANavAmAM AvI, eTale temaNe e sthAnano tyAga karavAnI taiyArI karI, paraMtu ziSyane te e sthAnanuM mamatva utpanna thaI cUkyuM hatuM eTale teNe e ja sthAne rahevAno Agraha pakaDI rAkhe. gurUe ziSyane pitAne saMnyAsIdharma samajAvyo paNa ziSya mAnyuM nahi, eTale gurU cAlyA gayA ane ziSya e sthAnamAM ekale rahevA lAgyo. divasa pachI divasa javA lAgyA. eka vAra koI kAraNa prasaMge rakSakanI navI strI ane tenI putrI laDI paDyAM ane eka bIjAne gALo devA lAgyAM. rakSaka Avyo, tene tenI strIe udhuM udhuM samajAvyuM eTale teNe putrIne zikSA karI. mamatvathI pakSapAtavALA thaelA ziSyane e bALAnI dayA AvI ane eka ekAMta prasaMge teNe e bALAne kahyuM keH "he suMdarI! pitAnA gharamAM Avo kaleza veThavA karatAM tuM mArI sAthe Ave, to huM tAre nirvAha karIza ane mArI pAse kazuM duHkha tane paDaze nahi" saraLa svabhAvanI e bALA pitAnI navI mAtAthI ane krUra pitAthI kaMTALI hatI, tene ziSyanAM AvAM Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 vacanethI AzvAsana maLyuM ane tene paNa te jIvAna sanyAsI pratye rAga utpanna thayeA. ekadA rAtrine samaye te khALA ziSya pAse AvI ane ziSya tenI sAthe tyAMthI cAlI nIkaLyA. rakSake rAjadarabAramAM pharIyAda karI ane kATavALe juvAna sanyAsI tathA rakSakanI putrIne nAsI jatAM pakaDI rAjAnI pAse hAjara karyA. gurUne A vAtanI khabara paDI eTale te paNa rAjA pAse AvyA. ApattimAM AvI paDelA ziSya gurUne vaLagI paDayo ane khelyAH " e gurUdeva ! huM patitane tame acAvA.' gurUe rAjAne kahIne ziSyane choDAvyA ane tene tenA deSanuM prAyazcitta ApyuM; parantu have ziSyane yeAgamArgImAM ekaDe ekathI 'TavAnI zarUAta karavI paDI ! eSaNArahita--azudda sthAna sayamamArge caDatA tyAgIne kevI rIte nIce pADavAnA nimittarUpa ane che, ane krame krame vadhu ne vadhu asaMyama cittamAM praveza karatA jAya che, te darzAvanArUM A dRSTAnta che. (154-155-156) [ koi vAra lAMkhA samaya sudhI ekanuM eka sthAna sevavAthI paNa rAga ke mamatvanuM kAraNa khanI jAya che ane saMcamanI sAdhanAmAM Adhaka thAya che, teTalA mATe sayamIne mATe eka ja sthAnamAMnA nivAsanI kALamaryAdA nimna zlAkamAM darzAvI che. ] nivAsamAM vA| 7 / / grISme vA zizire satAM nivasanaM mAsAtparaM nocitaM / varSe mAsacatuSTayAtparataraM sthAtuM na yuktaM muneH // ekatrA'dhikavAsato yamabhRtAM zaithilyasaGgAdayonAtaH kAraNamantareNa munibhiH stheyaM hi mAnAtparam // nivAsanI maryAdA, bhAvA --ziyALAmAM ane unALAmAM tyAgIoe khAsa kAraNa vinA eka mahInAthI vadhAre eka sthAnena rahevuM; cAmAsAmAM cAra mahInAthI vadhAre na rahevuM. kAraNa vinA eka ThekANe vadhAre rahevAthI gRhasthAnI sAthe Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3yA7 daSTirAga-meha baMdhAya che, ane tethI cAritryamAM zithilatA Adi dezeutpanna thavAno saMbhava che; mATe vinAkAraNe munioe eka sthAne maryAdAthI adhika nivAsa na kara. (157) vivecana-DA samayamAM eka sthAnane nivAsa paNa tyAgIone prasaMgavazAt mamapAdaka thaI paDe che ane temanA saMyamamAM bAdhA nIpajAve che, to pachI cira samayano nivAsa temane patita kare temAM zuM Azcarya che? jude jude sthaLe tyAgI mahaMta maMdiramAM pitAno aNI jamAvI beThA che ane aneka prakAranA lobha, lAlaca tathA vikAsamAM bharAI paDyA che, saMnyAsIe paNa maThAdhipatio thaIne beThA che ane yatio upAzrayonA mAlika thaI beThA che, tenuM kharUM kAraNa je joIe te temane eka sthAnane baMdhAI gaele meha mAtra che, ane pachI e mehanI AsapAsa pote ja racelA jALAmAM pote phasAI paDyA hoya che. madhya kALamAM utpanna thaelo cityavAsI sAdhuone varga ane hAlane jativarga mULe saMyamI jaina sAdhuvarga hovA chatAM Aje te saMyamathI keTale dUra jaI beThe che? AvI rAganI jALamAM eka saMyamI sAdhu ke saMnyAsI na phasAya teTalA mATe eka ja sthAnamAM nivAsa karavA mATenI kALamaryAdA bAMdhavI Avazyaka che ane te A lokamAM bAMdhI che. cAturmAsanA cAra mahinA eka sthAne rahevuM ane grISma tathA ziziramAM sthaLe sthaLe pharyA karavuM, paNa koI sthAne eka mAsa karatAM vadhu samaya na rahevuM evuM sUcana atra kareluM che, kAraNake ethI vadhu samaya eka sthaLamAM rahetAM loko sAthe daSTirAga baMdhAya che ane cAritrya zithila banatuM jAya che. saMnyAsIone ane jaina munione paNa temanAM pRthapha pRthapha zAstro cAturmAsamAM eka ja sthAne rahevAnI AjJA kare che, kAraNake cAturmAsa e aneka jIva-jaMtuonI utpattino samaya hovAthI te RtumAM karavAmAM Avato. pravAsa hiMsAnuM kAraNa thaI paDe che. atra rAma -arthata-vinAkAraNe e zabdaprayoga kare che, teno hetu e che ke A kALamaryAdAne bhaMga kAMI ucita ke mahattvanA kAraNe thaI zake che. bImArInuM, bimAra muninI sevAnuM, vRddhAvasthAnuM, mahAmArInuM, vigrahanuM ke evuM kAMI kAraNa hoya, te Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A mAsakalpa ane cAtumasa kalpane bhaMga anivArya hei, tethI vadhu samaya eka sthAne rahI zakAya, paraMtu e kAraNa dUra thatAMnI sAthe ja munie punaH pitAnI AcAramaryAdAnuM pAlana karatA thaI javuM joIe. (157) [ munie sthaLe sthaLe zAmATe ane kevI rIte vihAra karavo te nIcenA be zlokamAM darzAvavAmAM AvyuM che.] ___ apratibaddha vihAraH / 158 // ruddhaM zaivalinIjalaM malayutaM sroto gataM nirmalaM / tadvatsAdhujanA vizuddhacaritAH syuzcedvihArodyatAH // dravyAdipratibandhato'pratihatairyAvacca jaDAbalaM / gantavyaM kSitimaNDale munivarairdezAnudezaM kramAt // sAdhUnAM pAda vihAraH / 159 // nA'zvoSTrAyadhirohaNaM na ca kadA gnyaadiyaanaasnN| no naukAzibikAdirohaNamatho niSkAraNaM yujyte|| vastrAyaM nikhilaM nijopakaraNaM skandhAdinovA svayaM / pAdenaiva varaM vihArakaraNaM saMnyAsinAM zreyase // apratibaMdha vihAra, bhAvArtha-nadInuM pANI eka ThekANe rUMdhAI rahe che to te melake zevALathI gaMdu thAya che, paNa pravAhamAM cAlatuM hoya to te nirmaLa rahe che; tevI rIte sAdhu jana eka ThekANe rokAI na rahetAM vihAramAM ughata rahe che te temanuM cAritrya nirmaLa rahe che. mATe jyAM sudhI roga ke jarA avasthAthI jaMghAbaLa kSINa na thayuM hoya tyAM sudhI koI paNa vyAdi pratibaMdhathI na baMdhAtAM munioe eka dezamAMthI bIjA dezamAM kramasara pRthvInI pITha upara gya sthaLe vicaravuM joIe. (158) Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 359 sAdhuonI paganI musApharI. sAdhu janoe-saMnyAsIoe ghoDA UMTa Adi vAhana upara na besavuM, gADI-gADA ke rathamAM paNa na besavuM, vinAkAraNe nAva, vahANa ke pAlakhImAM na besavuM, vastrApAtrAdi pitAnAM badhAM upakaraNa majUra pAse na upaDAvavAM, paNa pitAnA khabhA upara upADIne pagapALA musApharI karavI, te ja tyAgIene mATe zreyaskara che. (159) vivecana pUrve eka sthAne cirasamaya nivAsa karavAnAM je dUSaNe batAvyAM che, tethI ulaTI rIte ahIM apratibaddha rIte vihAra karavAnA lAbho batAvyA che. saritAmAM vahI jatA jaLanI nirmaLatAnA jevuM eka tyAgInuM jIvana nirmaLa tyAre ja rahe ke jyAre te meha ke mamatvanAM sAdhanothI dUra rahe ane koI eka sthaLe dRSTirAga baMdhAyA pUrve ja tyAMthI vihAra karIne anya sthaLe jaI vase, arthAta jaLanI peThe te paNa hamezAM vaheto ja rahe. tene A vihAra ke vahana paNa aMdhAmAM baLa hoya tyAMsudhI apratihata rIte cAlu rahevuM joIe, teno hetu bIjA lokamAM syuTa karela che. jadhAbaLanI apekSA eTalA mATe che ke sAdhuthI vAhanamAM besIne ke UMTa-ghoDApara caDIne pravAsa karavo ucita nathI, tema ja potAnAM upakaraNono bojo paNa pite ja upADavAne che. "vahetA jaLamAM hoye na maLa" evuM kahevata che, ane e ja kahevatane graMthakAre grahaNa karyuM che, chatAM e vahana nadImAMnuM hovuM joIe, nahike lokhaMDanA pAIpanI aMdara baMdhAine vahI jatA jaLanuM. jevI rIte pAIpamAM-naLamAM vahI jatuM jaLa baMdhAIne vahetuM hovAthI naLanI aMdara zevALa ke kATa bAjhe che ane pANI malina thavAno saMbhava rahe che, tevI rIte azva, UMTa, pAlakhI, vahANa ItyAdi vAhana upara besIne vihAra karatA muninI manovRttine paNa kATa caDavAno bhaya rahe che. gamanAgamanane je saMyama jaMghAbaLathI vihAra karato muni ke tyAgI jALavI zake che te saMyama pArake page pravAsa karanAra tyAgI jALavI zakatA nathI ane e rIte gAmanA Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 gamanane parigraha vadhe che. ATalA mATe vAhanane tyAga karavAnu ane peAtAnA pagamAM khaLa hoya tyAMsudhI eka pachI eka dezamAM pharatA karavAnuM-uDatA nirdeo~Sa paMkhInA jevuM jIvana gALavAnuM tyAgI-munine mATe pharamAvavAmAM AveluM che. peAtAnAM upakaraNAne ene paNa pAte upADavAnuM munine mATe ISTa che. tethI jJAnAdinAM ke dehanirvAhanAM upakaraNAnA parigraha paNa che. thAya che ane saMyama vadhe che. tethI ulaTuM je mA ane saMnyAsIe relvemAM vihAra karatA kre che temanAM upakaraNA teA relvenA Dabbe DabbA bharAya teTalAM hAya che te temanI savArIenAM dRzyA jonArAene jANItu che! tyAga e ja jete dhama che ane saMyama e ja jenI sAdhya vastu che, teNe potAnAM upakaraNAnA bhAra uMcakavA mATe parAzrayI thavuM paDe te zu pAmaratA nathI ? chatAM vRddhAvasthAne kAraNe jyAre page vihAra thaI na zakate hAya, kaMvA peAtAnAM vastra-pAtrAdi upADI na zakAtAM hoya, tyAre pAlakhI jevA sAdhanane upayAga karavAnI munine jarUra paDe che ane jyAre pUla vinAnI jaLarita nadI jevuM sthAna eLaMgavAnu hAya che, tyAre vahANamAM besavAnI paNa murtine jarUra paDe che : AvI anivAyatAne kAraNe niArana rAkhta ceAjIne graMthakAre apavAdayukta sthitinuM yogya rakSaNa karyuM che. A relvenA ane havAi vimAnAnA yugamAM kadAca evuM lAge ke pagapALI musApharI keTalI thai zake ? dUra dUranA dezamAM jaIne muni upadezadAna zI rIte karI zake ? parantu bhUlavuM na joie ke pUrve jaina munioe bhAratanI cAre dizAmAM pagapALA pharI vaLIne ja upadezapracAra karyo hatA ane bauddha sAdhuee paNa pagapALA karIne brahmadeza, cIna ane jApAna sudhI bauddha dharmanA phelAvA karyo hatA. te vakhate AgagADI, sTImara ke havAi vimAnA nahAtAM. vastutaH upadezapracArane AdhAra gamanAgamananI sagavaDa upara rahele nathI, parantu upadezakanA saMyama ane tapa upara rahelA che. (158-159) [krame karIne have AdAnabhaMDanikSepa arthAt vasra-pAtrAdi levA-mUkavAnI samitine viSaya Ave che. ] Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 361 vAghANAjaniviHiA 60 - vastrAdena ca yatra tatra dharaNaM kintu vyavasthApuro / nyAso yogyapade sadA yatanayA''dAna punaH kaarnne|| tatsarva ghaTate vinA na yaminAM sammArjanaM vIkSaNaM / tagrAhya nyasanIyamatra sakalaM sammAyaM dRSTvA tathA // vastra-pAtrAdi levA-mUkavAne vidhi. bhAvArtha-munioe pitAnAM vastrAdi upakaraNa jyAM tyAM rakhaDatAM na mUkavAM, kinta vyavasthApUrvaka vaTI bAMdhIne yogya sthAne yatanApUrvaka mUkavAM; vaLI tenuM kAma paDe tyAre yatanAthI levAM, paNa te najare joyA vinA ke pUjaNIthI pUjyA vinA levA-mUkavAM na ghaTe; mATe je kaMI levuM-mUkavuM paDe te joI pUchane levuM ke mUkavuM. (16) vivecana--AdAnanikSepa" e pAMcamAMnI ethI samiti che. jANe ke ajANye sUkSma jaMtuonI hiMsA na thAya teTalA mATe eka munie pitAnAM upakaraNa sAthe kevI rIte vartavuM tenuM A zlokamAM sUcana che. AdAnanikSepa samitinI vyAkhyA evI che ke - __ grAhyaM mocyaM ca dharmopakaraNaM pratyupekSya yat / pramAya' ceyamAdAnanikSepasamitiH smRtA // arthAta-dharmopakaraNone joIne tathA pramAjIne levAM mUkavAM, te AdAnanikSepa nAmanI samiti che. koI paNa vastune joIne-saMmArjIne levI tathA mUkavI tenA be lAbha mukhya che. eka lAbha e che ke vastra ke pAtrAdine je koI jherI jaMtu vaLagyuM hoya to tene joIne-saMmAjIne levA mUkavAthI te jaMtunA dezamAMthI bacI zakAyaH A lAbha pitAnA hitano che; paNa A samitine hetu to harakoI jaMtunI akAraNa hiMsA thatI aTakAvavAno che, ane te ja parama AdhyAtmika lAbha che. A lAbhane mATe-samitinA pAlanane arthe munine atra kahevAmAM AvyuM che ke-teNe potAnAM upakaraNo joine Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 pUMjaNIthI saMbhAIne dhIrethI yatanApUrvaka mUkavAM levAM tathA suvyavasthita rAkhavAM, paNa bedarakArIthI jema-tema pheMkavAM, uDADavAM ke haDaselavAM nahi. yatanA sahita ane yatanArahita pitAnI vastuo levA-mUkavAnI TevavALAM, manuSyanAM kAryonuM tulanApUrvaka nirIkSaNa karanArAothI ja e samajI zakAze ke A bAhyataH najIvI dekhAtI yatanA manuSyane keTalI akAraNa hiMsAmAMthI bacAvI le che. (16) [have A samitinA eka aMgarUpa pratilekhana-paDilehaNanI kriyAnI AvazyaktA graMthakAra darzAve che.] vanAdipratilekhanakriyA / 161 // udyukto divase sadA niyamataH prAtazca sAyaM ymii| vastrAdeH pratilekhanaM vidhiyutaM kuryAcca sUkSmekSayA / syAdevaM yamarakSaNa na ca bhavet sUkSmAMginAM hiMsanaM / nApyAlasyaniSevaNaM nijatano rakSA'lisarpAditaH / / vasAdinA pratilekhananI kriyA. bhAvArtha tathA vivecana-jevI rIte vastune levA mUkavAmAM eka munie yatanApUrvaka vartavuM joIe, tevI rIte pitAnI nityanA upayoganI, vastunuM pratilekhana paNa karatA rahevuM joIe. keTalIka vastuo evI hoya che ke jene bahu levI-mUkavI na paDe, paraMtu Akho divasa pitAnA aMga para kiMvA sAthe ja rahe ane temAM paNa sUkSma jaMtuo pasI ke caDI na jAya, teTalA mATe A pratilekhana kriyA Avazyaka che. AvI vastuene ja sahavAre ane sAMje bArIka najare vidhisahita jovI ane saMbhAjIne zuddha karI rAkhavI kiMvA dhAraNa karavI, ke jethI sUkSma jaMtuenuM saMrakSaNa thAya ane saMyamanI puSTi thAya. A AdhyAtmika lAbha uparAMta bIje lAbha tethI e paNa thAya ke tethI pramAda ke Apasa dUra Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 363 thAya ane jo kadi sarpa-vIMchI jevAM jherI jaMtue vastra-pAtrAdi upara caDyAM hoya te tenAthI potAnuM rakSaNa thAya. (161) [ munine zayana paNa pramAdajanaka na nIvaDe, teTalA mATe graMthakAra nIcenA mAM te viSe sUcana kare che. ] TTA rAyanInA 26ra | palyale zayanAsanAdi yaminAM naiva kvacid yujyate / no vetrAsanamaJcikAdiSu puna vApi khaTvAdike // paTTe kASThamaye'thavA kSititale drbhaadisNstaarke| sAdhUnAM zayanAsanaM samucitaM hantuM pramAdAdikam // bhUmi ke pATa upara zayana, bhAvArthasaMcamadhArI munie kadApi palaMga upara suvuM ke besavuM na ghaTe, temaja ArAma khurazI, mAMcI ke khATalA upara paNa sUvuM-besavuM ucita nathI, kintu lAkaDAnI pATa, bhUmitaLa ke dardAdinI pathArI upara sAdhu janee sUvuM-besavuM ghaTe, kemake tethI pramAda, nidrA, taMdrA Adi paNa dUra thAya. (16) vivecana-palaMga, ArAmakhurazI, DholI, hIMcako, ityAdi badhAM sukhAsana che, arthAta dehane sukha ApavA mATenAM sAdhano che; paraMtu e sukhAsano che mATe ja pramAdasAdhana paNa che. te badhAM pramAdanAM janaka che. nidrA svAbhAvika che, nidrA vinA dehanuM poSaNa ane rakSaNa thatuM nathI; paratu sAcI nidrA mATe sukhAsananI jarUra nathI. je majUre divase khUba parizrama kare che tema ja je mAnasika zrama karanArA vidyArthIo, abhyAsIo vagere Akho divasa pitAnA kAryamAM magna rahyA kare che temane bhece paNa gADha nidrA AvI jatAM vAra lAgatI nathI; tethI ulaTuM sukha-vastu purUSone, rAjAone ke dhanADhayone uMghane lalacAvavA mATe chatra palaMga, DholIyA ke hIMDoLA khATanI jarUra paDe che ! A rIte zayA mATenAM Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 A sukhasAdhana vastutaH pramAdane poSanArAM ja sAdhana bane che. "uMdha na jUe tUTI khATa " evuM eka kahevata che, te svAbhAvika rIte ubharAtI nidrA mATe che, jyAre jeo Abe divasa pramAda ke sustImAM gALe che temane savAmaNa rUnI taLAImAM ALoTI ALoTIne mahAparizrame uMdhA lAvavI paDe che. saMyamIne uMdhA mATe sukhasAdhana na hovuM joIe eTale ke temane palaMga, DholI, khATa, ArAmakhurazI ityAdi na hovAM joIe, kintu kASThanI kaThora pATa ke bhUmi ke darbhanI pathArI hovI joIe, ane tenI upara temane pUrI nidrA maLavI joIe; arthAta tevI zayAmAM nidrA maLe te mATe temaNe svalpa paNa zArIrika-mAnasika pramAda na seva joIe. rAmamitaruM e ja yogIne mATe nidrAnuM sAdhana hoya. ethI pramAda AvatuM nathI ane divase pramAda sevavAnI IcchAnuM paNa nivAraNa thAya che. vaLI narama gahelA ke netaramAM bharelAM ArAmAsano vageremAM jaMtuo bharAI rahe che athavA utpanna paNa thAya che. evAM AsanomAM sUvuM besavuM saMyamane mATe niSiddha hoya e svAbhAvika che. daSTAMta-mevADanA zizAdiyA rANA pratApane mogalanuM AkramaNa thatAM thoDA sainike sAthe vanamAM nivAsa karavo paDyo, tyAre mogalo pAsethI pitAnI mAtRbhUmi pAchI jItI levAnuM satata ciMtana tenA aMtaHkaraNamAM rahyA karatuM hatuM. daMtakathA evI che ke A kartavyaniSThA tene mana sarvopari hatI eTale teNe sarva zArIrika sukhono tyAga karyo hato, kAra ke je te zArIrika sukhamAM magna banI jAya che te pramAdavazataH pitAnA kartavyane visarI jAya evuM te samajato hato. sukhazayyA paNa pramAdanI janetA hovAthI te vananivAsamAM bhece darbha pAtharIne nidrA lete. je vanamAM teNe suMvALA narama gadelA upara nidrA levAnI IcchA karI hota, te tenI prApti tene mATe azakya nahotI. te vanamAM aneka sainika, anucaro ane svAminiSTha sevakonI sAthe rahetA hatA eTale teonI dvArA tene sukhasAdhano paNa maLI zake tema hatuM, paranuM kartavyaniSThAmAM jarA paNa pramAda na pesI jAya ane mevADanI svataMtratAnuM ja satata ciMtana Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 rahyA kare teTalA mATe teNe danI pathArI uparanuM zayana pasaMda karyuM hatuM. pratApa ceAgI ke tyAgI nahAtA chatAM kaniSnA mATe tenuM AcaraNuM te eka saMyamIne zezabhe tevuM hatuM. parantu tenI pachI thaelA ane mevADanI svataMtratA gumAvI beThelA zikSAdiyA rAjAe darbhanI pathArI upara suvAnI bAbatane eka zuSka kriyA ja samajavA lAgyA, ane pariNAma e AvyuM ke teeAnA vaMzaje chatra palaMga upara makhamalanA bichAnAmAM sUtA, parantu e-cAra maNa nI taLAImAM mAtra danu eka taraNuM nAMkhIne kahetA ke * ame pratApanI peThe da` upara svataMtratA mATenI TekanuM pAlana karIe chIe ! ' sApa gayA ane lIseATA rahyA te enuM nAma ! kyAM pramAdanivAraka darbhAzayyA ane kyAM pramAdapeASaka ne! gadhelA ke jenI aMdara sAda khAvAne mATe danu ekAda taraNuM nAMkhavAmAM Avelu hAya ! evA pramAdI zizeAdiyAne hAthe mevADanI svataMtratAnuM rakSaNa na thaI zakyuM hoya temAM kAMi ja navAI nathI. (162) ' sUie chIe, ane mevADanI " [ chelle pAMcamI pariSThAyanA--pAriDAvIyA samiti viSe kahI graMthakAra samiti prakaraNanI samApti kare che. ] pariSThApana vidhi: |66ra tyAjyaM yatra malAdikaM tadapi vA sthAnaM nirIkSyaM purA / sacchidraM na janAkulaM na yadi tannimnaM na vA nonnatam // no mArgo na ca devatAdhivasanaM no sUkSmajantvAcitaM / kAryastatra malAdikasya muninA tyAgaH samityA sadA // paravavAnA vidhi, bhAvA tathA vivecana--bhikSuee jyAM maLa-mUtrAdi paravavAnAM hAya te sthAna vizuddha hAvu joie, ane teTalA mATe te sthAna prathama tapAsavuM joie. te sthAna chidravALu eTale ke kIDI, uMdara, vagere Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 jIvajaMtuonAM dara vinAnu hovu joie, tema ja tyAM leAkeAnI bahu AvajA na hovI joie, te sthAna nicANavALuM ke uMcANavALu na hAvu joie paNa eka sarakhu hAvu joie; vaLI te leAkeAnI AvajA mATenA mArga nahAvA joie kivA tyAM kAi deva-devatAne vAsa manAtA na hovA joie, ane te sthAna sUkSma jIvajaMtuethI vyApta na heAvu' joie. Ama badhI rIte je sthAna vizuddha heAya te ja sthAne munie maLa-mUtrAdine tyAga pariSThApanA samitine jALavI yatanApUrvoka karavA ghaTe. sukSmamAM sUkSma jaMtu, manuSyA ane devAne suddhAM potAnA paraThavavAnA padArthIthI jarA paNa ijA na thAya, tema ja saMyamIne ghaTatI maryAdAnuM pAlana thAya teTalA mATe A vidhinuM kathana karavAmAM AveluM che. jyAM tyAM gaMdakI karIne paDeAsInI ke mArge jatA manuSyeAnI aDacaNane vicAra nahi karanArAone A samitine mama edhaka thai paDavA joie che. aMgIrasa, pArAzara, yAjJavalkaya, manu ityAdi smRtikAra paNa mUtra puriyAdinA saMbaMdhamAM jUdA jUdA prakAranA vivekanuM sUcana kare che. A samitinA mane samajanAra ane ahiMsAnA sAcA upAsaka dhaci nAmanA muninuM dRSTAMta aMdha besatuM thai paDaze. dRSTAMta--dha rUci nAmanA eka muni ekadA geAcarI karavA nIkaLyA ane eka dharamAM jai caDayA. te gharanI gRhiNIe tuMbaDInuM zAka karyuM hatuM, parantu tuMbaDI kaDavI hAvAne lIdhe kAithI khAi zakAya tema na hatu eTale te zAka tene ukaraDe nAMkhavAnuM ja hatuM; parantu A munine AvelA joine teNe vicAryuM ke e zAka huM A munine ja ApI dauM ke jethI mAre ukaraDe nAMkhavA javAnI takalIpha levI na paDe ! AthI gRhiNIe kaDAimAMnuM adhu zAka muninA pAtramAM ThAlavI dIdhuM. upAzraye AvatAM gurUe joyuM ke munie zAka vaheAravAmAM bhUla karI che kAraNake te kaDavI tuMbaDInuM zAka che eTale ke te jherI vastu che ane khAvAthI prANanI hAni thaze. gurUe dharma ci munine kahyuM ke A zAka ApaNe AregavAlAyaka nathI kAraNake te jherI che, mATe kAI vizuddha sthAne e zAkane vidhipUrvaka parAvI AveA. muni Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 367 zAka paraThavavA nagara bahAra cAlyA ane eka vizuddha sthAna zodhI kADharyuM. munie pahelAM zAkane eka phADavA jamIna para mUkyA ke turata tenI vAsathI AkarSAelAM saMkhyAbaMdha jaMtue tyAM dhAI AvyAM ! munie turata phADavA pAchA upADI lIdhe ane khIjuM vizuddha sthAna zeAdhyuM. tyAM paNa pheDavA bhAMge mUkatAM ja jaMtuo ubharAyAM. pharI vaLI trIjuM sthAna zodhyuM ane tyAM paNa tema ja thayuM. A joine munie vicAra karyo ke A jherI zAka paraDhavavA mATe kAI vizuddha sthAna dekhAtuMnathI. teneArogIne saMkhyAbaMdha jIvajaMtuo maraNa pAmaze, mATe te badhAne badale A zarIra ja ekaluM maraNa pAme te zuM khoTuM che? AvA vicAra karIne dharUci muni poteja anya jIvAnI hiMsAnA doSathI bacavAne badhuM zAka AreAgI gayA ane tyAM te tyAM ja mRtyuvaza thai sadgatine pAmyA. (163) SaSTha pariccheda. pariSaha--vijaya. [ sayamanI sAdhanAne arthe saMsArano tyAga karyo, e tyAgasUcaka veza dhAraNa karyAM, mahAvratA aMgIkAra karyAM, pApasthAnAnA parihAranI gurU samIpe pratijJAe lIdhI, pachI samiti ane trikaraNa-guptine naNI AcaravA mAMDI, chatAM e badhAne AdhArahita rIte nihavAnuM kArya sutara nathIH e badhuM AcaratAM aneka khAdhA naDe che, vinA upasthita thAya che, kaSTA paDe che, saMcAgA sAme thAya che, e badhAne veDI laine sa`camane nihavA tenuM nAma pariSaha.' AvA AvA pariSahAne veThavA chatAM cittanI sthitine viSama thavA devI nahi tenuM nAma pariSaha-vijaya.' prastuta paricchedamAM munie veThavAyAgya vidhavidha pariSaheAnuM thana karavAmAM AveluM che. bAvIsaM parIsahA samaNeNa bhagavayA mahAvIreNa kAsaveNaM paveIyA || kAzyapa gAtramAM utpanna thaelA zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIre AvA khAvIsa pariSaha kahelA che. nIcenA cAra zlAkamAM e khAvIse pariSada sakSepe kvIne samAvelA che. ] Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 kSudhAdipariSahaH / 164 // bhikSAyAM na ca labhyate'zanajala zuddhaM kadAcit kcid| dainyaM nAtra tRSaH kSudhaH pariSaho jeystpobhaavtH|| grISme vA zizire bhavetpariSahastApasya zItasya vaa| zauryeNaiva parAjayaH kila tayoH kAryo blaadaatmnH|| mshkaadiprisshH| 165 // kvApi syurmazakAdayastadapi no glAniH satAM shobhte| no dainyaM vasanAdyalambhajanitaM kaSTe'pi naivAratiH // no strIbhizcalanaM zrameNa pathi no khidyeta citte kdaa| sthityakA''sanatazcireNa manasodhairya na munycnmnaak|| zayyAdipariSahaH / 166 // no prAptA vasatiH zubhA tadapi no citte vissaadodyH| zrutvA''krozavaco'pi naiva sahasA zAnto muniH kupyati no dviSTe vadhabandhane'pi na tathA bhikSATane lajjate / nA'lAbhe na gadodaye nijatanozcintAM vidhatte punH|| tRNasparzAdi prisshH| 167 // darbhAdau zayane'pi saMyamimuniH kuryAnna khedaM manAGano glAniM malinAmbarAdibhiratho garvaM na stkaartH|| autkaTye'pi matena mAdyati tathA mAnye'pino khidyti| mithyA''Dambarato na muhyati punarjitvA ripUnnAntarAn // Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 369 kSudhA Adi pariSahe. bhAvArtha ane vivecana-pariSaha e tapane ja vibhAga che. mAnasika abhigrahapUrvaka koI prakAranuM dehadamana veThavuM te tapa che ane evA abhigraha vinA saMyogavazAta damana veThavuM paDe ane te veThI levuM te pariSaha che. paraMtu pariSahanI eka vizeSatA bhUlavA jevI nathI. eka kedIne jelamAM juvArano roTalo nahi bhAvavAthI sudhA veThavI paDe che ane eka munine vizuddha AhAra nahi prApta thavAthI paNa kSudhA veThavI paDe che. suMdhA e bAvIsa pariSadamAM prathama pariSaha che. kedI ane muni e beune sudhAdidvArA dehadamana te ekasarakhuM ja karavuM paDe che, chatAM kedIne pariSaha nathI ane munino pariSaha che, kAraNake kedI viSAda ke glAnipUrvaka bhUkha veThe che ane muni samatAbhAve sudhAne sahana karI le che. kedIne mana je veTha che te munine mana pariSaha che ane beu vacceno e bheda beunI cittasthitine avalaMbIne ja rahe che. A rIte sarva prakAranA pariSahonA saMbaMdhamAM samajI levuM, kAraNake pariSadanI bAbatamAM dehane tathA manane vidhavidha prakAranAM kaSTa veThavA sivAya bIjI vAta AvatI nathI. have ApaNe anukrame vidhavidha prakAranA parivahanuM vivaraNa karIzuM. (1) sudhA-eSaNA samitinuM pAlana karIne AhAra prApta karavAnuM sarvadA sulabha hotuM nathI ane tethI koI vAra adhUrA AhAra maLe che ane koI vAra vizuddha AhAra bIlakula prApta thato nathIH eve samaye saMyamI muni dIna ke glAna thaI na jAya, paraMtu samatApUrvaka ema samajI le ke Aje saheje tapa nIpajyuM, ane e rIte sudhAne pariSaha sahana karI le. Ave vakhate je muni manathI Icche ke pote amuka mANasane kahIne AhAra taiyAra karAve, kiMvA anyathA udarabharaNa mATenI vyavasthA kare, to e pariSaha veThI levA chatAM tenA AdhyAtmika lAbhane te gumAve che. mAvataH arthAta mananA pUrNa bhAvapUrvaka ja parivahane veThavAthI te tapa rUpe lAbhadAyI bane cheanyathA nahi. 25 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 (2) tRSA-sudhAnI peThe tRSAno-tarasanI pariSaha paNa veThavAno eka munine mATe samaya Ave che. jema vizuddha AhAranA padArtho maLavAmAM muzkelI paDe che, tema acitta-vizuddha pANI paNa koI vAra kaI sthaLe prApta thatuM nathI, te samaye samatApUrvaka munie tRSAno pariSaha sahana karavo, parantu manathI vyAkuLa thavuM nahi ke nadI-kUvAmAMthI sacitta jaLa pIvAno saMkalpa sarakhoe karavo nahi. (3-4) TADha-tApa-ziyALAmAM sakhta TADha paDe ane unALAmAM sakhta tApa paDe, chatAM e TADha ane tApano muni parAjaya kare. A parAjya auryeA ane gAmanaH vastrA kare joIe, nahi ke zIta kALamAM muni agnithI zarIrane tapAvavAno ane uSNa kALamAM paMkhAthI vAyu nAMkhIne ke pANIthI snAna karIne zarIrane sukha upajAvavAno saMkalpa paNa te kare. TADha ane tApano upasarga samatAbhAvathI veThI le e ja temano parAjaya che arthAta munine pariSaha che. A macchara AdinA pariSaho. (5) daMza--kaI sthaLe DAMsa, macchara Adino upadrava hoya ane evA jaMtuo uDatAM uDatAM muninA zarIra upara AvIne bese tathA daMza de, to paNa tethI muni glAni kare nahi kiMvA e zudra jaMtuo upara krodha kare nahi ke temane haNavAno vicAra sarakhoe kare nahi. e pariSaha tyAre ja siddha thayela lekhAya ke jyAre uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che te mujaba kaTTara daLe paLe mulate maMbi -potAnuM mAMsa ane lehI jaMtuo khAI jAya chatAM te sarva sahana karavuM paraMtu temane haNavA nahi. (6) vastrAlAbha--vastronI tANa paDe ane navAM vastro koI vahorAve nahi, to paNa tethI muni dInatA seve nahi-arthAta koI mane navAM vastro vaherAvIne mArI vastronI taMgI maTADe te ThIka evo vicAra te kare nahi. vastrAlAbhathI kadAcita acela dazA AvI jAya to paNa e pariSaha glAni pAmyA vinA veThI levo e munino dharma che. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 (7) arati--aparigraha dazAmAM saMyamano nirvAha karatAM ane gAmegAme krUratAM kAMi kAMI kaSTo veThavAno samaya paNa Ave, te vakhate muni ati dhAraNa kare nahi arthAt te adhIrA banI jAya nahi, parantu tevA pariSaddha teNe sahana karI leveA. (8) strI--saMsAra cheDatAMnI sAthe muni strIne ane viSayasmaraNane paNa cheADeja che; parantu saMyama dhAraNa karyAM pachI kadAca ekAMtamAM ke anyathA strI--Adino prasaMga paDe, te te prasaMgane manodamanapUrvaka nibhAvI le arthAt manane calita thavAde nahi parantu prasaMgane veThI le, te strI pariSaha. (9) carcA--page cAlIne pravAsa karavA eTale caryAM. AvI cA~ karatAM thAka lAge, AhArAdi viSayaka agavaDe veThavI paDe, kadAca evI bhaTakatI jIMdagIthI kaMTALA paNa Ave parantu muni evI caryAMthI cittamAM jarAe khinna na thAya ane caryAno pariSaddha veThI le, tathA sthaLe sthaLe vihAra karI vahetA jaLanA jevA niLa cAritryane pALe. (10) ekAsana sthiti--A pariSaddhane zAstramAM 'nisIhiyA' zabdathI samajAvelA che. svAdhyAyAdi prasaMge citta ceADIne eka ne eka sthAne besI rahevuM paDe, harI pharI zakAya nahi, evI lAMbA vakhatanI ekAsana sthitithI kaMTALI muni jarA paNa dhIraja na mUke, tema ja kAI sthAna evuM hAya ke jyAM sthira ja besI rahevuM paDe ane haraphara karavAthI jIveAnI hiMsA thAya, te tyAM paNa ekAsana sthiti muni samabhAve sahana kare. zamyA AdinA pariSahe. (11) zayyA--'zayyA' eTale AzrayasthAna, jene A zlAkamAM graMthakAre 'vasati' zabda vaDe eLakhAveluM che. gAme gAma vihAra karatAM kAI sthaLe muneine utaravA-rahevA mATe sArUM sthAna na maLe, kivA kazuM sthAna na maLavAthI vRkSa nIce rahevuM paDe, tApaNu te pAtAnA cittamAM viSAdano udaya thavA de nahi e zayyA pariSaha. (12) Akreza--kAI mANasa AvIne munine Akrozavacano-ka za vacano Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra saMbhaLAve tepaNu zAnta muni te vacano sAMbhaLIne tenI upara ekadama krodha na kare, paraMtu evI bhASA bolanArane ajJAna bALaka samAna mAnI. tene kSamA kare kiMvA mAdhyastha vRttithI tene avagaNe, arthAta munine yogya maunanuM sevana kare. (13) vadha baMdhana-sAdhune koI mAra mAre ke tene bAMdhe ke teno vadha kare, topaNa sAdhu te mANasano dveSa na kare kiMvA manamAM khinna na thAya paNa e kaSTa samatAbhAve veThI le, ane evuM ciMtana kare ke na0i nIvarksa nAsatti-arthAta-A loke mane mAre che kiMvA mArI nAMkhe che, paNa tethI mArA zarIrano nAza thaze, kAMI mArA jIvano nAza thavAno nathI. (A pariSahane mATe pUrve skadhAcAryanA pAMca se ziSyonuM je dRSTAMta ApeluM che te jANItuM che.) (14) yAcanA--game tevo moTo rAjA ke dhanavAna vepArI hoya paNa te sAdhupada aMgIkAra kare, eTale teNe potAne joitAM upakaraNe bIjAo pAsethI yAcavAM ja joIe. yAcanAthI badhI vastuo maLavI muzkela che eTale ghaNI vAra yAcanA niSphaLa paNa jAya, chatAM yAcanA vinA kazuM maLI zakatuM nathI eTale yAcanA te karavI ja paDe. paNa tevI yAcanA karatAM ke bhikSA mAMgatAM sAdhu manamAM lajjA na rAkhe kiMvA pUrvAzramanA ucca kuLane ke moTA adhikArano khyAla karIne evuM na vicAre ke-"kyAM sAdhu thayo? A karatAM te gRhasthAzrama sAre." A rIte yAcanA karavI ke bhikSATana, karavuM te paNa pariSaharUpa che. (15) alAbha-yAcanA karavA chatAM koI vastu nathI maLatI, tethI sAdhu manamAM nirAza ke khinna na thAya; paraMtu Aje na maLyuM te kAle maLI raheze evA saMtoSapUrvaka te alAbhano pariSaha sahana kare. (16) rega-zarIramAM kAMI rogano udaya thAya te paNa muni potAnA zarIranI ciMtA na kare, arthAta vaidaka sAravAra ke upacArane mATe IcchA ke adhIrAI na batAve; paraMtu zAnta bhAve ane prasanna mukhe teNe dehapIDAno pariSaha sahana karavo. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 tRNasparzAdi pariSahe. (17) tRNasparza--darbhanI ke sUkA ghAsanI pathArImAM sUtAM besatAM munine e taraNAMnI aNuo duHkha ApanArI thaI paDe che, khAsa karIne ochAM vastro dhAraNa karavAne lIdhe e duHkhanuM nivAraNa muzkela thaI paDe che, chatAM evA tRNasparzano pariSaha muni samatAbhAve sahana kare ane kheda na kare kiMvA evuM na ciMtave ke mArI pAse vadhu vastro hota to sAruM thAta. (18) mala-unALAmAM zarIre parasevo thAya, vAyuthI uDelAM dhULanAM rajakaNa zarIra para paDavAthI mela jAme, vastro malina thAya, paraMtu evA melabharyA zarIra ke kapaDAMthI munie glAnivaMta thavuM nahi arthAta e pariSala sahana karatAM cAritramAM aDaga rahevuM. ' (19) satkAra-puraskAra-koI sthaLe sAdhuno satkAra-puraskAra thAya, arthAta koI gRhastha sAdhune abhivaMdana kare athavA Asana parathI uThIne mAna Ape, kiMvA bhikSA mATe AmaMtraNa kare, evA satkAra--puraskArathI sAdhu manamAM phulAI jAya nahi ke garva dhAraNa kare nahi. jevI rIte pitAne alAbha thatAM ke kaThora vacana sAMbhaLatAM te khinna thato nathI, tevI rIte matkAra vacanathI te manamAM phulAta paNa nathI arthAta satkArane paNa te pariSahe che-pacAvI de che. (20-21) prajJA-ajJAna-sAdhumAM buddhi ane prajJA tIrNa hoya te tethI te phulAya nahi paNa ema ja samaje ke mAruM jJAna hajI siMdhumAMthI biMdu jeTaluM ja svalpa che. tethI ulaTuM buddhi maMda hAya-sAdhu ajJAna hoya te tethI te zoca na kare paNa ajJAnane pitAnAM pUrva jJAnAvaraNIya karmonA phaLa rUpa mAnI e karmane kSaya karavAne ja udyamavaMta bane. A rIte prajJA ane ajJAna beu manovRttine koI prakAranA kaSAya tarapha doranAruM na bane, tyAre munie te pariSaha yathArtha veDyo ema lekhAya. (22) darzana-samyapha anya darzanIonA mithyA ADambarathI munie muMjhAI na javuM ane ema na mAnI levuM ke huM paralokanI vAtomAM ane Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 AtmAnI nimLatAnI vAteAmAM ThagAi rahyo chuM; parantu e pariSaha sahana karI laine svadhane viSe sthira buddhivALA thavuM ane AMtarika zatrue upara vijaya meLavaveA. dRSTAnta--jUdA jUdA pariSaheA viSenA jUdA jUdA dRSTAntA che, parantu dIkSA lIdhA pachInuM zrI mahAvIranuM jIvana sarva prakAranA pariSahenA sAgararUpa hAi e jIvana ja ahIM dRSTAntarUpe utAravAnuM yeAgya mAnyuM che. dIkSA laine bhagavAna mahAvIre turata ja hemaMta RtumAM vihAra karyAM. IMdre temane eka devadUSya vastra ApeluM hatuM paNa mahAvIre e vasrane ziyALAmAM paheravAne vicAra sarakhAe karyAM nahotA. mAtra ter mAsa sudhI temaNe e vastra skaMdha upara dhAraNa karyuM hatuM ane pachI te vastrane paNa tyAga karyAM hatA. cAra mAsa sudhI bhramarAdika jaMtue temanA zarIrane vaLagIne lAhI mAMsa cUsatA hatA. irmAMsamitithI zeAdhIne mArge cAlatAM temane dekhI mALakeA bhayabhrAMta thatAM ane ekaThAM thaI temane lAda-mUha mAratAM parantu bhagavAna te sahana karI letA. gRhasthA ane strIonI seLabheLa vasatImAM rahetAM bhagavAnane srIe kAMi kAMi prArthanA karatI paraMtu bhagavAna temanA parihAra karatA ane vairAgyamArgomAM lIna rahetA. gRhasthA sAthe haLavuM maLavu cheDIne te dhyAnanimagna rahetA. kAi vAra vihAramAM anAryoM temane daMDAdikathI mAratA ke vALa kheMcIne duHkha detA, temanI tarapha kepa karatA, parantu bhagavAna evA kaMDAra pariSaheAnI kazI darakAra na karatA. nRtya, gIta ke daMDayudgha-mallayuddhanI vAtA sAMbhaLI te te jovA utsuka nahi thatA ane strIone parasparanI kAmakathAmAM tallIna thaelI jotAM te rAgadveSarahita madhyasthapaNe rahetA. vihAramAM te kaI vakhata nirjana jhupaDAMomAM, pANI pIvAnI parakheAmAM, hATAmAM ke lehAranI kADamAM athavA dhAsanI ga nIce rahetA. koi vakhate parAmAM, khAgamAMnA gharamAM ke zaheramAM rahetA, teA kAi vakhata mazANumAM, sUnA gharamAM ke jhADanI heThaLa rahetA. sapa vagere jaMtuo tathA gIdha vagere 5'khIe bhagavAnane karaDatA, zunya gharamAM jAra karyAM karavA jatA duSTA tyAM bhagavAnane dekhI Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 375 kanaDatA ane gAmanA rakhevALo temane hathIyArathI upasarga karatA. strIo temanI para mohita thaI viSayavyAkuLatA prakaTa karatI. koI vAra sugadhIdurgadhI vastuonA, bhayaMkara zabdonA ane bIhAmaNuM upasargo thatA e badhA upasargone bhagavAne zAnta bhAve veThI lIdhA hatA. jyAre zizira RtumAM ThaMDo pavana jesathI kuMkAte hatuM, jyAre ke tharathara dhrujatA hatA, jyAre bIjA sAdhuo evI ThaMDImAM vAyarA vinAnI baMdha jagyA zaidhatA hatA tathA vastro paheravAne cAhatA hatA, jyAre tApase lAkaDAM bALIne zItanuM nivAraNa karatA hatA, tyAre bhagavAna mahAvIra khullA sthAnamAM rahI zIta sahana karatA hatA. kadAca atyaMta zIta paDatAM te sahana karavuM vikaTa thatuM, tyAre rAtrie muhUrta mAtra bahAra harIpharIne sAmyapaNe rahetA thakA pAchA aMdara besI te zIta sahetA hatA. lATa dezamAM vihAra karatAM mahAvIrane bahu-ahu pariSaha sahana karavA paDyA hatA. e dezamAM rahevAne mATe temane bahu halakAM sthAne maLatAM. tyAMnA loko temane mAratA; bhojana paNa lUkhuM maLatuM ane loko kUtarAne chUchakArIne bhagavAnane karavA mATe doDAvatA; eve vakhate ghaNuM ja thoDA loko kUtarAne karaDatAM nivAratA. lATa dezanA eka bhAga vajIbhUminA leke bahu krodhavALA hatA ane sAdhune dekhI kUtarAo vaDe upadrava karatA. bauddha bhikSuko A pradezanA bhomIyA hovA chatAM teo kUtarAnA upadravamAMthI bacavA mATe sAthe moTI lAkaDI rAkhatA; te paNa kUtarAo temanI pUTha pakaDatA ane temane karaDatA. tyAMnA nIca lokonAM kaDavA vacana paNa bhagavAne khUba sahana karyA. eka vakhata jaMgalamAM cAlatAM cAlatAM sAMja sudhI temane koI gAma maLyuM nahi. koI gAmane pAdhara te pahoMcatA ke turata tyAMnA anArya loko sAmA AvI temane mAratA ane bolatA ke " ahIMthI dUra ja rahe " ghaNI vakhate lATa dezamAM leke bhagavAnane mUThIthI, bhAlAnI aNuthI, pattharathI ke hADakAnA khaparathI mArI mArIne pokAre pADatA, koI vakhate bhagavAnane pakaDI aneka upasargo karI mAMsa kApI letA athavA temanA para dhULa varasAvatA athavA temane uMcA karIne nIce pADatA athavA AsanathI nIce Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 pADatAH paNa zauryavaMta purUSa saMgrAmane mokhare rahIne kAIthI pAchA have nahi, tema bhagavaMta mahAvIra e upasargothI pAchI nahi haThatAM te badhAne sahana karatA thakA vicaratA. (164 thI 167.) saptama pariccheda. sAdhunI dinacaryA. [ saMyamana nirvAha karavA mATe sAdhunAM nitya-naimittika kAryonuM kathana graMtha kAra A paricchedamAM kare che. ] sAdhanAM hinakRtya . 268 .. zeSe jAgaraNaM nizo'ntyacaraNe svAdhyAya AvazyakaM / svAdhyAyaH pratilekhanaM ca yaminAM yAme dinasyAdime // dhyAnaM yAmamitaM tato madhukarI yAme tRtIye punasturye'pi pratilekhanaM ca paThanaM sAyaM dinAMvazyakam // sAdhuonI dinacaryA. bhAvArtha-sAdhuoe rAtrine chelle prahara bAkI rahe, tyAre jAgavuM ane te vakhate svAdhyAya tathA rAtrinuM Avazyaka-pratikramaNa karavuM; tyArapachI sahavAramAM divasanA pahele pahore pratilekhana ane svAdhyAya karavo, divasane bIje pahore eka prahara sudhI dhyAna dharavuM; trIje praha madhukarIvRttithI bhikSAhArAdi zarIra kRtya karavuM; cothe prahare pathArI vagerenuM pratilekhana tathA svAdhyAya kRtya karavuM ane sAMje divasanuM Avazyaka pratikramaNa karavuM. (168) vivecana-saMyamane sAdhanAra te sAdhaka athavA sAdhu ane brahmane jANanAra te brAhmaNa. jeNe karmasaMnyAsa karela che te saMnyAsI. saMnyA Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iitt sAzrama e ceAthe Azrama hAvAthI ane bahudhA pahelA traNa AzrameAnA pAlana pachI caturtha AzramamAM brAhmaNeA praveza karatA hAvAthI sanyAsIene mATe nityakarmAMnAM niyamane zruti-smRtikAra TharAvatA nathI; parantu sanyAsa pUrvenA traNe Azrame ke jemAM brAhmaNa sAdhakanI avasthAmAM ja hoya che tene mATe zruti-smRtikAroe dinacaryAMnA niyamane TharAvelAM che. tevI rIte jaina sAdhu chadmastha avasthAmAM hAI kevaLajJAnI nahi heAvAthI-- tene mATe dinacaryAnuM niyamana hovu joie ke jethI te saMyamaneA sAcA sAdhaka arthAt sAdhutvathI paripUrNa ane. A niyamanamAM sauthI pahelu niyamana rAtrinA chellA praharamAM nidrAmukata thavAnuM che. rAtrinA cAra caraNu athavA prahara hAya che, temAMnA bacaSaraLe eTale chellA caraNamAM jAgavAnuM vidhAna ahIM karelu che. manu trADye muhUrte yudhdhatabrAhma mumAM uThavAnu kahe che. rAtretu zramo cAmo muddo grAhya racyate-rAtrinA chellA prahara te brAhma mudbhUta che. uttarAdhyayana sUtramAM tA nirmohyuM eTale ke rAtrinA trIjA praharamAM nidrAtyAga kahelA che, parantu temAM trIjA praharanA aMta samajavAne cheH eTale eka dare nidrAmAMthI uThavAne sarvAnumata samaya te rAtrinA trIjA praharanA atane, ke cAthA praharanA prAraMbhaneA ja che. nidrAtyAga pachI svAdhyAya ane Avazyaka karavAnuM graMthakAre kahelu che. kUrmapurANamAM kahyuM che te muddata thAya dhyAyeta paramezvaram / brAhma mutamAM uDIne paramezvaranu dhyAna dharavuM; e ja rIte uttarAdhyayana sUtramAM naththI mungoni sannArtha arthAt svAdhyAyamAM dhyAna lagADavAnuM kahyuM che. A pramANe rAtrinA chellA prahara mATenuM niyamana pUruM thAya che. e niyamanane sudRDha karavA mATe " smRti ratnAvila nAmanA graMthamAM ema kahyuM che ke vAgha muddata yA nidrA sApuchyakSayArinI arthAt-rAtrinA chellA praharanI nidrA e puNyane kSaya karanArI che. sUryodayathI divasanA prathama praharane prArabha thAya che. vedAnuyAyIo mATe je samaya zauca, snAna, saMdhyAprayAgAdine mATe che, te ja samayamAM atra sAdhune mATe pratilekhana tathA svAdhyAyanuM vidhAna che. bIjo AkhA prahara dhyAnamAM ja vyatIta karavAnuM graMtha Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAra kahe che, ane sucarita brAhmaNe paNa e samaya ciMtana, prANAyAma, tarpaNadimAM gALIne trIjA praharamAM bhojana kare che. graMthakAra mArI gAme tRtIye sUcave che, ke jevuM sUcana saMnyAsIone manue kareluM che. punaH divasanA chellA praharamAM pratilekhana ane svAdhyAya karI sAMje vedAnuyAyInA saMdhyAprayogavata sArca DhinAvavat karavAnuM che. A rIte eka sAdhunI dinacaryA zAstrakAroe sughaTita rIte goThavI che ane te viSenAM niyamomAM tenI saMyamasAdhanA upara ja pUratuM dhyAna ApyuM che. (16) [nIcenA thakamAM sAdhujanonuM trikRtya ane A prakAranA niyamananA zubha hetu viSe kathana karavAmAM Ave che. ] carthanamAmaraH 266 svAdhyAyaH kSaNadaikayAmamanaghaM dhyAnaM nishiithaavdhi| nidraikaM praharaM tato vidhiraya saMnyAsinAM naityakaH // syAdetatkramapAlanaM yadi tadA kAlo'vaziSyeta no| sAdhUnAM vikathA-pralApa-kalahAsUyA-vitaNDAkRte // samaya vyartha na gumAvavo. bhAvArtha-rAtrinA prathama praharamAM svAdhyAya, bIjA praharamAM-madhya rAtri sudhI nirmaLa dhyAna, ane rAtrine trIje prahare eka prahara sudhI nikA karavI. saMnyAsIo-sAdhuone mATe e hamezAMno vidhi che. A pramANe kramapUrvaka samayanI vyavasthA karavA mAM Ave to sAdhuone vikathA, bakavAda, kalaha, IrSyA, asUyA ke vitaMDAvAda jevAM karmabaMdhajanaka kAryo karavAne bilakula avakAza na rahe, eTale samayane pUrepUro sadupayoga thAya. (169) vivecana-cA nirA sarvamatAnAM tathA jJAti saMcama-arthAta sarva prANuonI je nizA-uMdha levA mATenI rAtri che, te rAtrimAM saMyamI manuSya jAge che. A zabdonuM tAtparya e che ke rAtre moTe bhAge manuSyo pramAdavazataH ArAmamAM samaya gALe che, tyAre saMyamIo svAdhyAya, dhyAna, Atma Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 6 ciMtanAdimAM samaya gALe che. ATalA mATe sayamIonA rAtrinA kartavya. kanuM sUcana karatAM atra prathama praharamAM svAdhyAya ane bIjA praharamAM madharAta sudhI dhyAnanuM pratipAdana karavAmAM AveluM che. uttarAdhyayana sUtramAM paNa ema ja kaheluM che ke rAtrie paDhame poiitta sannArya niyaM ALa thriyAyarU // divase je adhyayana kareluM heAya tenuM punarAvartana rAtrinA prathama praharamAM karI levAmAM Ave tethI adhyayana paripakva thAya che. tyArapachI rAtrinA trIjo prahara nidrAmAM gALavAneA che. sayamIe ane sAdhakAne mATe alpa nidrA ja ghaTita che. pachI rAtrine ceAthA prahara athavA brAhma muhUrta Ave che ke je saMbaMdhe gatazlAkamAM kathana karavAmAM AveluM che. e pramANe sAdhuonu divasa tathA rAtrinuM nityakama athavAtA TAimaTala ' pUruM thAya che. je sa saMgaparityAgI che tene AvA TAImaTebalanu baMdhana zAmATe ? evI zaMkAnA pratyuttara mATe zlokanA uttarArdhamAM e TAIma Tebalano hetu darzAvelA che. navadIkSita sAdhu hAya, dIkSAkALanA paripAkavALA muni hoya ke vayeAvRddha saMnyAsI hAya, parantu jo tene pramAdamAMthI khacAvI levAmAM Ave teA tethI tenuM vizeSa kalyANa sadhAya che. A pramAdanivAraNa mATe kazuM Atmahitakara nityaka` hAvuM joie ane te evI rIte gAThavAeluM hAvuM joie ke jethI zarIra pratyene dhama jaLavAya; arthAt dehanuM yAgya rIte rakSaNa thAya, saMyama sadhAya ane pramAda mATe samaya ja rahevA pAme nahi. jo nirIkSApUrvaka jovAmAM Avaze te jaNAze ke be blekeAmAM darzAvelu` nityakama e hetune paripUrNa karanArUM che. jo e nityakramane yathAvidhi AcAravAmAM Ave te pramAda mATe avakAza ki`vA navarAza maLe nahi ane navarAzane abhAve navarAonAM kAya jevAM ke bhAta-bhAtanI vitaMDAe, niMdA-kuthalIe, kajIyA-kaMkAsa, vera-jhera, irSyA--asUyA e karavAnuM paNa mane nahi. A pramANe e nityakramanuM pAlana ja AtmAne bhAre karanArAM karmAMthI sAdhunuM nivAraNa kare che ane tethI tenI sayaMmasAdhanA vadhAre pragatimAna thAya che. (169) [uparanA zlAnA uttarAmAM karelA kathanane nIcenA kSeAkavaDe vadhu spaSTa karavAmAM AvyuM che. ] Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 pramAdavijayArtha samayamaryAdA / 170 // yAvatpaJcavidhapramAdavijayo na syAdguNArohaNaM / tAvannaiva munestataH pratidinaM rundhyaatprmaadaashrvm|| tadrodhAya taDAgasetusadRzI baddhA jinendrariyaM / maryAdA samayasya rAtridinayo rakSyA ca sA sarvadA // pramAda TALavAne samayanI maryAdA. bhAvArtha ane vivecana-pramAda pAMca prakAranA cheH mada, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA. e pramAdo upara jyAM sudhI jaya meLavI zakAte nathI, tyAMsudhI guNasthAnanI upalI zreNI upara caDhI zakAtuM nathI. jaina zAstrAnusAra jyAM sudhI pramAda chUTato nathI tyAM sudhI ekaMdare 14 mAMnA 6, 7, 8, 9 guNasthAnathI upara caDhI zakAtuM nathI; arthAta AtmanirmaLatAnI sAdhanAno pramAdathI avarodha thavA pAme che. teTalA mATe pramAda rUpI Azravane ja munie rokavAnI jarUra che. Azrava eTale pApanAM AgamananuM dvAra. e kArane evI rIte baMdha karavuM joIe ke jevI rIte pANIne rokavA taLAvanI pALa bAMdhavAmAM Ave che. AvI pALanI racanAnI AvazyakatA vicArIne jine bhagavAne sAdhu-muni mATe rAtri-divasanA nityakarmAnI maryAdA kahelI che, ke je nityakarma pUrva be zlekamAM kahI javAmAM AvyAM che. je e nityakarmanuM yathAvidhei pAlana karavAmAM Ave che. tethI pramAda haThe ane sAdhakanI sAdhanA paNa vijaya sAthe pragatimAna thAya; teTalA mATe pramAdanuM pravezadvAra baMdha karavA rUpI e nityakarmane sAdhue sarvathA anusaravAmAM ja tenuM sAcuM hita raheluM che.(100) [ nityakramanA pAlanamAM vizeSataH tenA hetunuM pAlana karavA tarapha daSTi rAkhavAnuM sUcavatAM graMthakAra kAlakramanA ullaMghana samaye nityakramano hetu jALavavAne zuM karavuM ghaTita che tenuM nidarzana kare che.] - kAlakramollaGghane'pi kAlamAnasyanollaGghanam / 171 // dezAcAravizeSato madhukarIkAle yadi vyatyayastatrApi praharadvayaM tanukRte nidrAzanAdikriyA / / Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 381, dhyAnArthe paripUrNayAmayugalaM svAdhyAyasaMsiddhaye / rakSyaM yAmacatuSTayaM munivarenoM kAlamAnotkramaH // kAlakramanuM ullaMghana thaye paNa kAlamAnanuM ullaMghana na karavuM. bhAvArtha ane vivecana--divasane eka prahara AhArAdi zarIrakRtya mATe ane rAtrino eka prahara nidrArUpI zarIrakRtya mATe nityakramamAM TharAveluM che te pUrvenA be zloko uparathI ApaNe joI gayA. e be praharane bAda karatAM divasa ane rAtrinA maLI ekaMdara cha prahAra svAdhyAya, Avazyaka, pratilekhana, dhyAnAdi mATe rAkhelA che. kAraNavazAta je kALanA anukramamAM pheraphAra karavo paDe te zuM karavuM ? te mATe A zlokamAM kahevAmAM AvyuM che ke e anukramanuM ullaMghana karavuM paDe, to paNa zarIrakRtya ane dharmakRtya e. beu mATenA kALanA mApanuM ullaMghana na karavuM. udAharaNa tarIke koI sthaLe madhukarI mATe trIjo prahara anukuLa na hoya paNa bIjo prahara anukULa hoya. nAnAM gAmomAM kheDUtonI vasatI hoya te kheDUto bahudhA vahelA bhojana patAvIne khetInA kArya mATe nIkaLI paDe che, te tyAM bIje prahare gocarI karavI paDe; nahi to kadAca eSaNaya AhAra-pANI maLavAM azakya thaI paDe. te tene sthAne trIjA praharanuM gocarInuM kArya bIjA praharamAM patAvIne bIjA praharanuM svAdhyAyAdinuM kArya trIjA prahara upara rAkhavuM, kiMvA sthAna paratve gocarInuM kArya trIjA prahara upara rAkhavuM, eTale ke kramamAM pheraphAra karo, paraMtu svAdhyAyAdinA kArya mATeno eka prahara nakkI karelo che te prahara to tenI pAchaLa avazya gALavo ja, tAtparya e che ke dinakRtya ane rAtrikRtyane kramabaMdhanane vakhate akSarazaH vaLagI rahevAnuM na bane te e krama ullaMghIne paNa e kRtyonA hetunA pAlana mATe kALamAnane te yathAsthita jALavavuM ja. ekaMdara rIte be prahara nidrA ane AhAra mATe, be prahara dhyAna mATe ane cAra prahara svAdhyAya-pratilekhanAdi kArya mATe, e pramANe AThe praharanI vyavasthA pUrI rIte pALavI; samayane jarA paNa Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 vyartha javA devA nahi kavA zarIranRtya mATe vadhu samaya levA nahi, ke jethI pramAdanA pravezane zarIramAM jarA paNa taka maLavA pAme. 66 dRSTAMta--vinayacaMdrajI nAmanA eka muni hatA, temane e ziSyA hatA. ekanu nAma dharita ane bIjAnuM nAma dharmAMnada hatuM. kALakrame dharita mAMdo paDayo ane tenI bimArI vadhI gaI eTale gurUne tathA varmAnaMdane tenI sevA-zuzrUSA mATe bahu vakhata gALavA paDatA ane temAM nityakRtyanA niyamanuM punaH punaH ullaMdhana thavA lAgyuM; chatAM gurU ziSyane te banatAMsudhI nityakRtyanuM ullaMdhana karavA detA nahi. eka vAra rAtrine samaye dharatinI mAMdagI vadhI paDI ane tenI pAse AkhI rAta kAI jAgatuM esI rahe evI jarUra jaNAI. dharmAnaMda rAtrinA prathama praharamAM divase karelA adhyayananuM punarAvartana karI-svAdhyAya karI navaro paDayo eTale gurU pAse AvIne kahevA lAgyAH " huM have dhyAnamAM besuM chuM, ApanI AjJA che ? " gurUe vicAra karIne kahyuM: " dhyAnamAM atyAre nahi bese te! cAlaze; tame nidrAnuM sevana karo. " dharmAMnada zayyApara sUine nidrA levA lAgyA. gurUe A krameAdhana evA hetuthI karAvyuM hatuM ke te potAthI khanaze te pote AkhI rAta dhatinI pathArI pAse besI jAgaraNa karaze, parantu jo peAtAne zarIranI svasthatAnI khAtara nidrAnI jarUra paDaze, te rAtrinA trIjA praharamAM pote dharmAnaMdane pathArI pAse jAgate besADIne pote nidrA karaze. dharmAMnaMda eka prahara nidrA laine sahaja jAgyA tyAre gurUe kahyuM: " dharmAnaMda ! mane nidrA Ave che, ane tame nidrA lIdhI che, mATe have tame jo dhatinI pathArI pAse jAgatA bese, te trIjA praharamAM te "" ,, huM jarA nidrA karUM. " dharmAnaMda elyA " gurUdeva ! sAdhune mATe nidrA ja kartavya che, ane Apa mane jAgavAnuM kaho che. te phIka karatA nathI. gurU samajyA ke ziSya nityakrama mAtra samaje che paNa kAraNavazAt e kramanuM ullaMdhana karavuM paDe tyAre vivekabuddhine kevI rIte upayAga karavA tenI tene samaja nathI; parantu e mAMdagInI pathArI pAse ziSyane badhuM samajAvavAne e samaya naheAte, eTale gurUe kazA javAba Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 383 dIdho nahi. dharmAnaMda te pAcho uMghI gayuM ane gurU jAgaraNa karatA AkhI rAta besI rahyA, jyAre dharmAnaMde be prahara nidrA lIdhI. prabhAte jyAre dharmAnaMde jANyuM ke dharmaratinI zuzraSA mATe gurUe AkhI rAta jAgaraNa karyuM che ane pote be prahara nidrA laIne nityakramane moTo bhaMga karyo che, tyAre tene ApoApa samajAyuM ke pote pramAdasevanamAM ja eka DagaluM bharyuM hatuM. te gaLagaLo thaIne gurUnA caraNamAM paDyo ane bolyo: "gurUdeva ! mArA avinaya ane pramAdanI mane kSamA karo ane prAyazcitta Apo !" [ sAdhu Atmahitane sAdhaka maTIne kAmanAne sAdhaka bane nahi teTalA mATe graMthakAra eka lekamAM tene prabaMdha ApIne A dinacaryA prakaraNane samApta kare che.] mannatannAhavarSanA 272 . no koDA na kutUhalaM janamanaHprahalAdanAyocitaM / no mantrAdivibhUtimohajananaM noccATanApAdanam // notpAtAdinimittazAstrakathanaM no mohanaM mAraNaM / kintvAtmonnataye vidhAtumucitaM svAdhyAyayuktaM tpH|| maMtrataMtrAdimAM samaya na gumAvavo. bhAvArtha-svAdhyAyAdi Atmika kArya mUkIne tyAgIoe krIDAgammata ke lokone raMjana karavA mATe kutUhala na karavuM joIe; tema ja maMtrataMtrAdinI vibhUti darzAvI lekene mehamAM na pADavA, uccATanAdi prayoga na karavA, utpAtAdi nimitta zAstrano prakAza na kare, mohana ke mAraNa vidyA na sAdhavI; kevaLa AtmAnI unnatine mATe svAdhyAya, dhyAna, tapAdinuM ja anudAna tyAgIoe karavuM ucita che. (172). vivecana-saMsArano tyAga Atmahita arthe che. AtmahitanI sAdhanAmAM saMsAranAM karmo bAdhaka thaI paDatAM hovAthI tene tyAga karavAmAM Ave che; parantu e tyAgathI je kAMI svalpa siddhi prApta thAya che tethI Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 aneka tyAgIe patita thai jAya che. ceAsiddhi mATe khAvA anelA. ceAganAM 84 AsaneAnA upayAga madArInI peThe ramatA karavAmAM ane te rIte bhikSA mAMgI khAvAmAM karatA vhevAmAM AvyA che ! A ja rIte aneka saMsAratyAgIe maMtra--ta Mtra-kutuhalAdimAM paDI jaIne tyAgane mahimA ghaTADe che eTaluM ja nahi paNu maMtra-taMtrAdi hamezAM kAmanAthI yukta hAI tyAgIne tyAgamAMthI bhraSTa kare che. kAmanAe pAchaLa racyA pacyA rahenAra, maMtra-taMtra-yAgAdinA prayAgA kAmanAne arthe karanAra, dhana kamAvA mATe e vibhUtionI pAchaLa lokAne bharamAvanAra, saMsArano tyAga karavA chatAM vizeSa ne vizeSa adhanamAM paDe che. eka kALa evA hatA ke je vakhate jaina munie ane bauddha bhikhkhuemAM paNa taMtravidyA khUba prasarI hatI ane dharma patita thavA lAgyA hatA. parantu kharA sAdhunuM te lakSaNa nathI. uttarAdhyayana sUtranA 15 mA adhyayanamAM kahyuM che ke-- maMtamUlaM vivi vijjacittaM vamaNa vireyaNa ghUmanetta tiNANaM / Aure saraNaMtigichiyaM ca taM pariNAya parivvae sa bhikhkhU || arthAt--maMtra, jaDI-buTTI, vividha vaidya, vamana, virecana, AMkhanAM ajana, vilApa ane sAMtvana, eTalAM vAnAM pAtAne rega thavAthI kare nahi ane anyane mATe paNa karAve nahi te kharA sAdhu kahevAya. potAnA dehanI kAmanAne arthe ke parane arthe paNa AvA prayAga karavAnuM Atmahita sAdhakane mATe anucita hoI, sAdhuone tethI dUra rahevAnu graMthakAre atra kramAvelu` che. maMtra-taMtra vidyAnA prayAgemAM vazIkaraNa, staMbhana, meAhana, uccATana, mArNa ane zAntIkaraNa eTalA vibhAgo mukhya che. AmAMnuM kazuMe munie svaarthe ke paraarthe na karavuM joie; upadravanu zAntIkaraNa e kAinuM aniSTa karavA mATe na heAI zake, chatAM temAM paNa kAmanAnA ja hetu hAvAthI nirigrahI ane niSkAma munine mATe te ucita nathI; teNe te mAtra AtmAnnatine peAtAnu lakSyabiMdu banAvI svAdhyAyayutta tapaH-vAdhyAya, dhyAna, tapAdinuM ja anuSThAna karavuM. eTaluM dhyAnamAM rAkhavuM Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 385 joie ke eka myAnamAM be talvArA samAtI nathI. Atmasiddhi mATenu dharmAnuSThAna ane kAmanAsiddhi mATenu` maMtrAnuSThAna-tatrAnuSThAna beu ekI sAthe rahI zakatAM nathI, kAraNake te paraspara virUddha dizAmAM gati karanArAM baLeA che. Aje jyAM tyAM yAgabhraSTa jogIAvAe bhIkha mAMgI khAtA najare paDe che tenuM kAraNa e ja che ke te eka myAnamAM eu talvArA samAvI zakyA heAtA nathI. (172) aSTama pariccheda . sAdhusamAjanI maryAdA. [ vedAnuyAyIonA AraNyaka ane upaniSada gra MthAnA praNetA je RSimunie hatA teo tattvaciMtanAthe vanivAsa karatA ane temanI pAse aneka jijJAsue AvatA eTale pratyeka RSi athavA gurUnuM te eka kuLa banatuM. evAM gurUkuLAmAM tattvajJAnanuM ane vidyAenuM adhyayana karavAmAM AvatuM. A prakAranI purAtana gurUkuLa saMsthA Aje vedAnuyAyIAmAM astitvamAM rahI nathI, parantu RSi-munienA tattvajJAnane vArasA meLavana!rA brAhmaNe e nAnA svarUpanAM gurUkuLA athavA zALAe sthApIne vedAdhyayana cAlu rAkhyuM che. vedAnuyAyIonI gurUkuLa sasthA A rI vakRta thai gaI hAvA chatAM bauddha ane jaina dharmanI saghasasthA Aje vidyamAna rahI che. vedamAganA zramaNA Aje rahyA nathI ane saMsArI brAhmaNe ja zramaNeAnuM kA laI kheDA che, tyAre jaina zramaNasasthA uttarAttara aneka vighnenI vacce thaine paNa cAlI rahI che; tenuM kAraNa che maryAdAthI yukta evA sAdhusamAja. A paricchedamAM e samAjanI racanA, tenI upayuktatA ane tenA adhikArI varganA byanA mAdha graMthakAra kare che. ] vyavahAranizcayanayAbhyAM sAdhutA / 173 // liGgaM sarvamidaM yadatra kathitaM bAhyaM munerlakSaNaM / tasyAvazyakatA matA vyavahRtermArge samAjAzrite // 25 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTayA nizcayarUpayA tvabhimataM prAdhAnyamAtmonnateH / saivAbhyantaralakSaNaM suviditaM mokSasya saMsAdhakam // vyavahAra ane nizcayadaSTie sAdhutA. bhAvArtha-sAdhune veSa ane bAhyAcAra paratve je kAMI pUrve kahevAmAM AvyuM te badhuM sAdhutAnuM bAhya lakSaNa che. samAjane sAdhutAnI eLakhANa mATe vyavahAranA mArgamAM tenI AvazyakatA che; nizcayadaSTie te AtmannitinuM ja pradhAnapaNuM abhISTa che ane te ja mokSane sAdhanAra sAdhutAnuM AMtarika lakSaNa prasiddha che; arthAta AtmavikAsamAM ja kharI sAdhutA che ane tethI ja sAdhutAnuM mApa thaI zake che. (173) vivecana-pUrve sAdhuono veza, dinacaryA, dinacaryAmAM karavA mATeno viveka, dinacaryAne deSarahita rAkhavAnA niyamano ityAdi je kahevAmAM AvyuM che te badhAM sAdhutAnAM bAhya lakSaNo che; e lakSaNo saMyamane piSe che ane sAcI sAdhutA lAvanArAM sAdhano banI zake che kharAM, paraMtu bAhya lakSaNonuM pAlana ja hamezAM sAcI sAdhutArUpa hotuM nathI. uttarAdhyayana sUtranA 23mA adhyayanamAM gautama kezakumArane samajAve che ke "sAdhuonAM nAnA prakAranAM bAhya lakSaNo ke temane oLakhI zake teTalA mATe dAkhala karavAmAM AvelAM che, saMyamanA nivAha arthe ane jJAna grahaNane arthe bhinna bhinna yojAyelA che. paraMtu he kezIkumAra ! zrI pArzvanAtha ane kI vardhamAna bhagavAnanI evI AjJA che ke jJAna, darzana ane cAritra e ja mokSanAM sAdhanarUpa che, bAhya lakSaNe muktinAM sAdhanarUpa nathI. " A rIte jotAM samajAze ke sAdhutAno badhe bAhyAcAra saMyamane pioSaka hovA chatAM te bAhyAcAra ja sAdhutA nathI; vyavahAra nayanI dRSTie te mAtra sAdhutA che. traNa vastra dhAraNa karIne irSA samitine zodhate keAI sAdhu jato hoya tene ApaNe kahIe ke "te sAdhu che paraMtu te mAtra vyavahArU ukti che, tene bAhyAcAra sAdhuno hovA chatAM tenAmAM mokSasAdhaka sAdhutA che ke nahi te ApaNe jANatA hotA nathI eTale nizcaya nayanI daSTie ApaNe kahI zakatA nathI ke "te Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 sAdhu che." nizcaya naye te te ja sAdhu che ke jeNe sAce saMyama sAdhIne AtmAne unnatipathagAmI karyo che, jeNe karmonI nirjarI karI guNasthAnakanI ucca zreNImAM DagaluM mUkyuM che ane jeNe navuM karmabaMdhana aTakAvyuM che. zaMkA--vyavahAra daSTie dekhAte sAdhu nizcayadaSTie sAdhu hoya kiMvA na paNa hoya, to vyavahAra daSTinI upayogitA zI ane zA mATe sAdhunAM bAhya lakSaNone, AcArane, veSano, e badhe khaTATopa karavo joIe? Atmonnatino sAco sAdhaka hoya paNa kadAca te sAdhutAnAM bAhya lakSaNo pUrAM na pALato hoya, tethI kAMI te asAdhu nathI, to pachI A badhuM bAhya lakSaNonuM vidhAna zuM nirUpayogI TharatuM nathI ? samAdhAna-nA, te upayogI che. unnatinA koI paNa mArganuM jyAre aMkana karavAnuM hoya che, tyAre sAmAnya samAjanA apavAdarUpakoI viziSTa zaktisaMpanna vyaktione dRSTi samIpe rAkhIne tevuM aMkana thatuM nathI, paNa samAjanI sAdhAraNa vyaktione dRSTi samIpe rAkhIne temane unnata karavA mATenA mArganuM ja reSAMkana thAya. A rIte sAdhuonA kartavyanuM reSAMkana A badhA AcAra dvArA karavAmAM AvyuM che, te sAmudAyika dRSTie ja karyuM che ane temAMne AcAra viziSTa zaktine dhaNI evA koI puNyazIla AtmAne nirUpayogI paNa hoya, paNa tethI tenI vyAvahArika upayogitA ochI thatI nathI, e badhe nirarthaka khaTATopa nathI ane sAmAnya janasamudAyanA saMyamane poSe tevA ja prakAranAM e lakSaNo ane AcAra goThavelA che. anubhave tenI upayogitA siddha paNa karI ApelI hovAthI sAdhuone mATe e vyavahAra dRSTino tyAga karavo hitakara nathI. vyavahAranA "samAnAzrita" mArgane mATe tenI upayogitA graMthakAre A lekamAM kahI che temAM paNa vastuta A ja abhiprAya rahelo che. vyavahAra dRSTinI pradhAnatAne lIdhe bAhyAcArI kusAdhuo sAdhurUpe eALakhAya e saMbhavita che, paraMtu eTalA AcAranuM baMdhana paNa je dUra karavAmAM Ave, to kaze paNa bAhyAcAra pALyA vinA nizcaya daSTinA sAdhu kahevaDAvanArA dAMbhikothI A jagata jarUra Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 * ubharAI jAya ane evA sAdhuo te samAjane vizeSa zAparUpa thaI paDe. A rIte paNa vyavahAra dRSTinI sAdhutA upayogI kare che. dRSTAnta-bharata cakravartIne arIsA bhuvanamAM ghareNAM uparathI moha utaratAM Atmika divyasvarUpanuM bhAna thatAM kevaLa jJAna utpanna thayuM. tyArapachI teNe dIkSA lIdhI. bharUdevI mAtA jyAre prathama janezvara pitAnA putra RSabhadeva bhagavAnane vAMdavA jatAM hatAM tyAre potAnA putrane tIrthakaranI dIvya sAhebImAM joIne koI koInuM saguM nathI evuM bhAna thatAM mohanIya karma toDayuM, e ja kSaNe te kevaLa jJAna pAmI mukti varyA. AmAM bharatane prathama kevaLa jJAna thayuM ane pachI sAdhuveza paheryo, jyAre marUdevI mAtAne dIkSA lIdhA vinA kevaLa jJAna thayuM. e dRSTAMta batAve che ke jaina dharmamAM bAhyAcAranuM mahattva joIne te karatAM vadhAre AMkavAmAM AvyuM nathI, ane sAcuM mahattva to AtmonnatinuM ja kaheluM che. (173) [ vyavahAra dRSTithI sAdhunA AcAranI jeTalI AvazyaktA che, teTalI ja AvazyakatA sAdhuone temanA adhyayana-AcArAdimAM niyaMtrita rAkhavAnI che: nimna zlokamAM graMthakAra evA niyAmake koNa ane kevA joie tenuM sUcana kare che.] AcAryopAdhyAyau / 174 // gacche sAdhusamAjarakSaNakRte saGghana saMsthApitaH / syAtsarvottamasAdhutAGkitamatiH snnaaykshcaikkH|| evaM zAstravidagraNIguNamaNiH syAtpAThako'pyekakonAcAryeNa ca pAThakena rahito gaccho bhvecchobhnH|| AcArya ane upAdhyAya, bhAvAtha-gaccha ke saMpradAyamAM sAdhu samudAyanuM rakSaNa karavAne mATe saMghe maLIne jenAmAM sarvathI zreSTha sAdhutA hoya ane je zAstrasaMpattiyukta hoya tene samudAyanA nAyaka-AcArya tarIke sthApavA joIe; temaja zAstravettAomAM je agresara hoya ane samabhAvAdi guNothI vibhUSita hoya tevI Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 eka vyaktine pAThaka-upAdhyAya tarIke nImavA joIe: AcArya ke upadhyAya vinAne gaccha-saMpradAya zobhato nathI. (174) vivecana-jevuM vedAnuyAyIonuM gurUkuLa hoya che tevA jaina sAdhuenA gurUkuLane gaccha evuM nAma ApavAmAM Ave che ane e sAdhusamudAya nAnA-moTA ToLAomAM satata vihAra karatA rahetA hovAthI te eka jaMgama gurUkuLa rUpa ja hoya che. je sAdhuonA moTA samudAyanI AcArAdi vyavasthA jALavavA mATe eka nAyaka na hoya to tethI e samudAya saDe che athavA patita thavA lAge che, ke jevI rIte AgevAna vinAnuM ke mArgadarzaka netA vinAnuM sainya AMdhaLuM lekhAya che. AvA eka nAyaka tarIke AcAryanI saMsthApanA gaccha-saMpradAya ke gurUkuLamAM karavI joIe ke je badhA mumukSuene niyamanamAM rAkhe, temanA AcArAdi upara aMkuza rAkhe, mArgathI bhraSTa thatAM temanuM dhyAna dore ane sanmArgamAM punaH sthApita kare, jarUra paDatAM prAyazcita Ape ane keI sAdhu ubhAgano AgrahI ja hoya to tene gaccha ke saMpradAyathI bahiSkRta paNa kare. Avo netA ke nAyaka hamezAM zreSTha sAdhutAthI ke zAstrasaMpattithI yukta hovo joIe kAraNake tevI yogyatA vinA te pitAnI javAbadArIne yathArtha rIte adA karI zakato nathI. AcAryanI sAthe saMpradAyamAM eka pAThaka kiMvA upAdhyAya paNa hovo joIe. AcArya sarva zreSTha hovAthI ane zAstrasaMpattithI yukta hovAthI nAnA-moTA sAdhuone zAstrAdhyayana karAvavA samartha hoya che, paraMtu e badhA kAryamAM tene madada karavA mATe upAdhyAyanI jarUra hoya che ke je sAdhuonA adhyayanano bhAra upADI le ane AcAryano bhAra e che kare. e upAdhyAya zAstravettA ane samabhAvI hovo joIe. A rIte gaccha ke saMpradAyamAM eka AcArya ane eka upAdhyAya hovA joIe ke jeo sAdhusamudAyane niyamamAM rAkhI temane AtmakalyANane mArge satata daryA kare ane e rIte paropakAra kare. aho ! temanI e parepakAritA keTalI badhI mUlyavAna che ? paMca parameSThine namaskAra karavAnA mahAmaMtramAM--navakAra maMtramAM paNa temane sthAna ApavAmAM AvyuM cheH namo mAriyALa, namo vaksAvALuM e be pada koNa nathI jANatuM ? (174) [ emAMnA AcAryanI yogyatA ane kartavya karmane bedha nigna be kAmAM karavAmAM Ave che. ] Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 AcAryapadayogyatA / 175 // sarveSAM hitasAdhane samadRzA zaktiryadi syaatpraa| sampatsyAtsakalA'pi zAstravihitAcAryasya yogyoditA grAhyaM sUripadaM samunnatataraM tenaiva medhAvinA / nocedattamapi svayaM hitadhiyA tyAjyaM vilamba vinaa|| sArAye 276 . gacchAcArasupAlanaM svayamalaM gacchavyavasthApanaM / bhAviklezanidAnabIjadahanaM jJAnakriyoddhAraNam // dharmotsAhavivarddhanaM jagati saddhamasya saJcAraNaM / saGke svAsthyasamAdhisAmyajananaM kRtyaM hi sUreridam // AcAryanI yogyatA, bhAvArtha-sAdhu-sAdhvI Adi caturvidha saMdhane samadaSTithI jovAnI ane badhAnuM sarakhuM hita sAdhavAnI jenAmAM parama zakti hoya ane zAstramAM kahela AcAryane yogya badhA prakAranI saMpatti vidyamAna hoya te ja medhAvI purUSe uMcA prakAranuM AcAryapada svIkAravuM joIe, je tevI yogyatA na hoya to saMghe ApeluM paNa sUripada samAjanA hitanI khAtara vagaravilaMbe pitAnI meLe choDI devuM joIe. (15) AcAryanuM kartAvya, je gacchanA pite AcArya hoya te gacchanA sAdhu-sAdhvI--samudAyamAM zAstramaryAdita AcAra paLAvavo, pitAnI jAte ga7nI paripUrNa vyavasthA jALavavI, bhaviSyamAM kaleza upajavAne saMbhava jaNAya che tenuM mULa kAraNa tapAsI jozanAM bIja bALI nAMkhavAM, jJAna ane kriyAne uddhAra kare, samAjamAM dharmane utsAha vadhAravo, jagatane cAre khUNe dharmano saMcAra Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 kare, saMdhamAM svasthatA, samAdhi ane samabhAvanI pravRtti karAvavI, e badhuM AcAryanuM kartavya che. (16) vivecana-AcArya e AkhA sAdhusamAjane niyAmaka ane mArgadarzaka hoya che, eTale sAdhusamAjanuM saMrakSaNa karavAne teNe potAnA saMpradAyanA sarva sAdhuonuM ekasarakhuM hita sAdhavA jevI samadaSTi rAkhavI ja joIe, e khulluM che. evI samadaSTivALe ane samartha sAdhu ja AcArya thaI zake ane e yogyatA tenAmAM na hoya te sAdhusamAjamAM aneka prakAranA upadrava ane baMDe cAle che kAraNake sAdhuonA svabhAva paNa manuSyasvabhAva jevA ja bahuvidha hoya che. A uparAMta AcAryamAM zAstrakathita sarva saMpadAo paNa hovI joIe. A saMpadAo dazAzrutaskaMdha sUtramAM kahelI che. (1) AcAra saMpadA-mahAvrata, samiti, gupti, sattara prakArane saMyama, daza prakArano yatidharma ityAdi akhaMDa AcAra pALe ane saMdhane zuddhAcAramAM pravartAve, ATha prakAranA madathI, ahaMkArathI ane krodhAdithI rahita hoya: dravya kSetrakALa ane bhAva e cAre prakAranA pratibaMdhathI rahita hoya; capaLatArahita, ikiyenuM damana karanAra, tyAgavRtti rAkhanAra ane AcAravaMta hoya. (2) sUtra saMpadA bahuzruta hoya, svasamaya parasamayane jANanAra hoya eTale sarva pAragAmI ane vAdI-prativAdIne uttara devA samartha hoya; jeTalAM Agama bhaNe teTalAne nizcaya rIte dhAraNa kare; zuddha spaSTa uccAraNa kare. (3) zarIra saMpadA-pramANapata-pUrepUruM uMcuM zarIra hoya; daDha saMhanana hoya; paripUrNa IthiI yukata hoya; hastAdi aMge pAMga zebhanIka hoya ke jethI tenuM darzana bIjAone priyakArI thAya. (4) vacana saMpadA-evuM vacana bole ke jene bIjAo mAnya kare arthAt paripUrNa vicArapUrvaka bele madhura, kamaLa ane gaMbhIra vacana bele; kSetra-kALa-bhAva joIne anizcita-rAgadveSarahita vacana bole, spaSTa vacana bele apratItikArI vacana na bole. (5) vAcanA saMpadA-pramANika ziSyane vAcanA devAnI AjJA de pahelAM ApelI vAcanAne sArI rIte Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 praNamAve-uparAuparI vAcanA na de; vAcanA lenAra ziSyane utsAha vadhAre ane kramazaH vAcanA de; vAcanA sArI rIte samajAve ane apavAdanuM rahasya sArI rIte khatAve. (6) yati saMpadA--kAi paNa vAtane zIghra, kharAkhara ane khIjAenI sahAya vinA grahaNa kare-sAMbhaLe samaje; tene viSe pUrI vicAraNA kare; kAI paNa vAta ke vastune nizcaya kare ane keAi paNa vAta ke vastu jei sAMbhaLI na hAya, kaThina heAya, tApaNu khIjAnI sahAya vinA dhAraNa kare. (7) prayAga saMpadA--kAi vAdI sAthe zAstrAnA pratyeAga karavAnA hoya te pahelAM peAtAnI zakti, jJAna tathA vAdInI zakti jJAna vagerene vicAra kare, kSetra anukULa che ke pratikULa, rAjA prajA anukULa che ke pratikULa, suzIla che ke duHzIla ityAdi vArtAne vicAra kare; sva ane parane vicAra kare; eTale zAstrAnA phaLanA vicAra kare, tethI jaina dhama uparanA rAjA-prajAne bhAva ghaTaze ke nahi tyAda khAmatAne vicAra kare; vAdI kayA viSayane zAstrArtha karavA Icche che ane tenu jJAna potAnAmAM kaheluM cheH e badhuM vicArIne ja zAstrAnA pratyeAga kare. (8) saMgraha saMpadA--kSetrasaMgraha arthAt gacchanA sAdhu glAna, vR, rAgI vagerene mATe kSetrane! saMgraha kare ane vicAre ke amuka sAdhu amuka kSetramAM rahevAthI tenI sayamayAtrAnA nirvAha thaze ane zrotAene lAbha maLaze; zIte ke varSARtune mATe sAdhusamAjane joItAM upakaraNAnA khyAla rAkhe; nAnaneA ane nAnAthI AnA saMgraha kare ane vakhata Avye temanA upayeAga zAsananA kAryamAM kare; zAsanane zAbhAve tevA suziSyanI saMpadAne saMgraha kare. A prakAranI sarva sauMpadAe jo AcAya mAM heAya che te te saMpradAyanA vaDA tarIkenu peAtAnuM kartavya yathAyeAgya rIte bajAvI zake che ane sAdhusamAjane suceAgya niyamanamAM rAkhI temane unnatipathAnugAmI banAvI zake che. je sAdhudIkSA krivA cAritryamAM samayanI dRSTie mATe heAya te vadhAre ceAgyatAvALA mAnavAne sAmAnya rIvAja hAi keTalAka saMpradAyamAM dIkSAe meTA sAdhune AcAya pada ApavAmAM Ave che, parantu jo tevA sAdhumAM AcAyanI sa`padAnuM pramANa pUratuM Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 393 na hoya te te AcAryanuM pada yathArtha rIte vahana karI zakato nathI. kadAcita vaDIla sAdhupratyenI mAnabuddhithI kiMvA vinayanI dRSTithI evA sAdhune AcArya pada ApavAmAM AvatuM hoya to teNe sAdhusamAja tathA zrAvakasamAjanA hitanI khAtara potAnI meLe ja e pada choDI devuM joIe ane anya koI saMpadAyukta susAdhune ja e pada ApavAnuM kahevuM joIe. zAstrakAre A badhI saMpadAenI AvazyakatA darzAvI che te sughaTita che ema AcAryanA kartavyanI vicAraNA karatAM jaNAI Ave che. sAdhusamudAyamAM zAstravihita AcAra paLAvavAmAM mArgadarzaka ane tene rakhevALa e AcArya pote ja che, tene sAdhusamudAyanI vyavasthA pUrepUrI jALavavI paDe che; arthAta-sAdhuone temanuM kalyANa karanArI ane zrAvakonuM paNa hita karanArI AjJAo dIrgha dRSTipUrvaka ApavI paDe che; sAdhuonA svabhAvabhedane kAraNe ke anya kAraNe kalezano upadrava saMbhavita lAgato hoya to e kalezanI cikitsA karI tenuM nidAna zodhI kADhavuM ane e nidAnane ja bALI nAMkhavA ghaTatuM karavuM e paNa AcAryane zire ja raheluM hoya che; jJAna ane kriyA ke je mokSa sudhI pahoMcavA mATenA rathanAM be paiDAM che te paiDAMno uddhAra karI e rathane gatimAna rAkho, samAjamAM dharmotsAha vadhAravo, dharmano sarvatra pracAra kare ane tadiSayaka yojanAo karI potAnAM aMgopAMgarUpI sAdhuo dvArA te amalamAM mUkavI, saMdhamAM zAnti-svasthatA-samatA prasAravI : ityAdi aneka kAryono bhAra AcArya upara raheluM che. pUrve kahela AcAra, sUtra, zarIra, vacana, vAcanA, mati, prayAga ane saMgraha viSayaka saMpadAo je AcAryamAM na hoya kiMvA ochI hoya che tethI saMpradAyanuM jahAja te suC gatithI calAvI zakato nathI ane potAno bhAra barAbara upADI zakato nathI. A rIte kartavyabhAranI dRSTithI jotAM AcAryanI saMpadAno meLa barAbara jAme che. (175-176 ) [ have eka lokamAM upAzcAyanuM kartavya kahI graMthakAra A paricchedane samApta kare che.] Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 upAdhyAyakarttavyam / 177 // pAThyAH putradRzA sadaiva munayaH sarve'pi vidyaarthino| no cauryaM na ca pakSapAtakaraNaM tattvArthapAThe kadA // sacchailyA paThanAhazAstraracanA kAryA punarnavyayopAdhyAyena vicakSaNena samaye svIye parasmistathA // upAdhyAyanuM kartavya, bhAvArtha tathA vivecana--upAdhyAyanuM kArya mukhyatve karIne pAThakanuM eTale mumukSu sAdhu vidyArthIone zAstrapaThana karAvavAnuM hoya che; eTale upAdhyAya zAstrapAraMgata hoya, svasamaya-svadarzanamAM ane parasamaya-paradarzanamAM paNa te niSNAta hovo joIe te te nisaMzaya che; paratu pitAnuM jJAna bIjA sAdhuone ApatAM-temane bhaNAvatAM teNe evI rIte jovuM joie ke jevI rIte eka vatsala pitA potAnA putro tarapha jete hoya. sujJa pitA svAbhAvika rIte putro pratye sukomaLa daSTivALA hoya che ane te putra-putra vacce bheda ke pakSapAta karatuM nathI, sau tarapha samadaSTithI jue che; tevI rIte upAdhyAye samadaSTithI sarva vidyArthIone zAstrIya tattvonuM jJAna ApavuM joIe; vidyAthathI jJAna corI rAkhavuM na joIe, arthAta-zAstrano artha gopavo na joIe temaja koIne vadhu zikSaNa ne koIne ochuM evo bheda karavo na joIe. zAstrIya ta jANanArane jema sugama paDe tema navI navI zailIthI bhaNavAyogya zAstronI racanA karavI : e ja eka vicakSaNa upAdhyAyanuM sAdhusamAja pratyenuM kartavya karma che. (177) Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama pariccheda. tapazcaryA. tA . 28 | svAdhyAye na manoruciryadi bhavenmAndyAnmateH kasyAciddhyAne nApi mnHsthitigurugmaabhaavaaccltvaaddhRdH|| tasyAbhyantarazuddhaye vanazanAdidvAdazAnAM purA'nuSThAnaM tapasAM yathAkramamidaM niSkAmamAvazyakam / / tapazcaryA. bhAvArtha-buddhi maMda hovAne lIdhe je svAdhyAyamAM sAdhunA mananI rUci na thatI hoya ane gurUgamanA abhAvathI ke hRdayanI caMcaLatAthI dhyAnamAM paNa mana sthira na thatuM hoya to sAdhue atyaMtara zuddhine mATe anazana Adi bAra prakAranAM tapanuM niSkAma vRttithI kramasara anuSThAna karavuM Avazyaka che. (178) vivecana-pUrve sAdhunA dinakRtyamAM zarIrakRtya sivAya badho kALa svAdhyAya ane dhyAnamAM gALavAnuM vidhAna kareluM che. mokSanA dhyeya sudhI pahoMcavAne mATe e ja be kriyAo Avazyaka che, jyAre zarIrakRtya dehanA nibhAvane arthe Avazyaka che. svAdhyAya ane dhyAnamAM ApaNe gItAnA jJAnayoga ane bhaktiyogano bhaNakAro sAMbhaLIe chIe. jJAnanuM sAdhana svAdhyAya che ane bhakitanuM sAdhana dhyAna che. jJAnAva di munniA: cArA jJAnAimyAM mokSa macI mAmamikAnati ityAdi pRthaka pRthapha vAkyomAMnA kaImAM jJAnanI, koImAM bhaktinI ane koImAM jJAna ane kriyAnI sAdhanA dvArA mokSaprApti kahelI che. paraMtu vastutaH jJAna ane bhaktine paraspara saMbaMdha rahelo che. mahAtmA gAMdhIjI kahe che ke "tyAgazakti utpanna karavAne sArU jJAna joIe. eka prakAranuM jJAna to ghaNA paMDita pAme che. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 "" 66 vedAdi tene meDhe heya che, paNa emanAmAMnA ghaNA bhAgAdimAM racyA pacyA hAya che. A mATe jJAnanI sAthe bhakti joie. paNa jJAna vinAnI bhaktine atireka kevA hoya ? gAMdhIjI kahe che ke laukika kalpanAmAM bhakata eTale vevalA, mALA laine japa japanAra, sevAkama karatAM paNa tenI mALAmAM vikSepa Ave. tethI te khAvApIvA vagere bhAga bhAgavavAne samaye ja mALAne hAthamAMthI mUke. dhaMTI calAvavAne sArU ke dardInI sAravAra karavAne sArI kadI nahi. ' A mATe bhaktinI sAthe jJAna paNa joie. ekaluM jJAna ke ekalI bhakti mekSa ApanArI thatI nathI, parantu jJAnane pariNAme ApeApa bhakti utpanna thAya che; eka janmamAM nahi teA janmAMtare thAya che ane bhaktine pariNAme ApoApa jJAna paNa utpanna thAya che : e pramANe anyAanya jJAna ane bhakti pUraka thaI te meAkSanA sAdhanarUpa bane che. gItA e bAbata spaSTa karatAM kahe che ke vahUnAM gammanAmaMte jJAnavAna mAM pravarte / vAyuana: sarvamiti / arthAta dhaNA janma pachI jJAnavAna mANasa prabhune pichANe che ane samaje che ke AkhuM vizva prabhumaya ja che. tevI ja rIte bhaktine mATe kahyuM che ke malyA mAmiJAnAtiyAvAnuM cAmi tattvataH / arthAt-bhaktithI prabhu viSayanuM tAttvika jJAna manuSyane thAya che. A pramANe bhaktidvArA jJAnane ane jJAnadvArA bhaktine yAga thatAM tevA cega meAkSaprAptinuM sAdhana bane che. parantu 'kAInI mati evI maMda hAya ke jJAnaprApti mATenA svAdhyAyamAM tenI rUci jAgRta na thAya ane abhyAsa karavA chatAM temAM pragati thAya nahi; evI rIte kAinuM hRdaya evuM caMcaLa hAya kivA gurUgamane abhAva hoya ke bhaktinA sAdhanamAMe mana pravatuM na hoya, tyAre zuM karavuM ? svAdhyAya ane dhyAna kivA jJAna ane bhakti ubhayanA anadhikArIone jJAna ane bhaktinA adhikArI banyA vinA teAcAlavAnu ja nathI kAraNake te vinAmeAkSanA dhyeye pahoMcI zakAtuM nathI. adhikArIne adhikArI banAvavAnuM sAdhana che tapazcaryAM. anazana Adi khAra prakAranAM tapa yathAkrame niSkAmavRttithA karavAthI abhyaMtara zuddhimAM pahoMcAya che ane evI zuddhi thavAthI jJAna ane bhaktimAM svAdhyAya tathA dhyAnamAM mana gati sAdhe che. ATalA mATe uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che keH-- Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 jahA mahA talAgassa saMniruddha jlaagme| ussiMcAe tavaNAeM kammeNa sosaNA bhave // evaMtu saMjayassAvi pAvakamma nirAsave / bhavakoDI saMciyaM kammaM tavasA nijjarijjai // arthAta-jema koI moTA taLAvanA pANuM AvavAno mArga rUMdhI rAkhavAthI ane te taLAvanA upayoga tathA sUryanA tApathI te dhIme dhIme zosAI jAya che, tevI rIte sAdhu je pApakarmane AvavAne mArga rUMdhe ane tapa kare te koTi bhavamAM tene lAgelAM karmanI nirjarA thaI jAya. manu paNa kahe che ke tArA madhuM hRti-tapathI manane mela nAza pAme che eTale AtyaMtara zuddhi thAya che. zraddhAvAna matte jJAna tAraH saMkriya: arthAtazraddhAvAna purUSa je jJAnanI pAchaLa lAge ane indriyanigraharUpa tapane Azraya le to te jJAna tene prApta thAya che. A rIte jJAna ane bhaktirUpI bIjane pratikULa hoya tevA manarUpI khetarane anukULa banAvavAne tapanuM anuSThAna karavuM joIe; evA anuSThAnathI ja cittakSetramAM jJAna-bhaktinAM bIjane aMkura phUTe che ane svAdhyAya tathA dhyAnamAM rUci paNa utpanna thAya che. pataMjali paNa A ja vidhAnane puSTi ApatAM kahe che ke tapa: svAkhyAzvaraLidhAnAni ciAvo: arthata-tapazcaryA, svAdhyAya ane IzvaranuM praNidhAna eTale dhyAna e ja kriyAyoga che. A ja kriyAyoganuM pratipAdana te A ane have pachI AvatA paricchedamAM graMthakAranuM lakSya raheluM che. (178). | | tapa e zarIrane viSaya che ane indriyanigraha e manano viSaya che, tathA mukita te mana dvArA ja prApta thavI joIe; te tapathI manane kevI rIte lAbha thAya? AvI svAbhAvika zaMkAnuM nirasana graMthakAra nimna vaDe kare che.] bAhyatapaso'bhyantaratapaHpravezaH / 179 // ArabhyA'nazanAcca bAhyatapaso gntvymbhyntre| vaiyAvRtyapathena zAntiniratairyutsarganiSThAvadhi // Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 tannaivaihika pAralaukika sukhaprAptIcchayA'pyalpayA / -no kIrttistutivAJchapA'pitu nirAkarttuM purA karmaNAm // bAhya tapamAMthI abhyaMtara tapamAM praveza, bhAvA--mAnya tapanA prathama prakAra anazana-upavAsathI zarUAta karIne khIjA-trIjA Adi khAdya tapanuM anuSThAna karatAM abhyatara tapamAM praveza karavA; zAntiparAyaNa munie abhyaMtara tapanuM anuSThAna karatAM vaiyAvRtyane mArge thaI butsa tapanI niSThAparyaMta paheAMcavuM; te tapAnuSThAna paNa A loka ke paraleAkanI sukhaprAptinI svalpa paNa icchAthI ke kIrti tathA stutinI icchAthI nahi, kiMtu pUrve karelAM karmonuM nirAkaraNa karavAne ja karavuM. (19) vivecanamAdya tapa e abhyaMtara tapamAM praveza karavAnuM dvAra che ane teTalA ja mATe khAdya tapanI AvazyakatA che. Aje keTalAkeA khAdya tapanA lAbhA gaNAvatAM zArIrika lAbhAnI gaNatrI sArI peThe karI batAve che. upavAsAdi karavAthI zarIra svastha rahe che ane UneAdarI karavAthI regA thatA nathI, kiMvA amuka saMkhyA jeTalA upavAsa karavAthI amuka rogo maTe che, e badhA zArIrika lAbhA tapanA che kharA; parantu AdhyAtmika daSTibiMduthI-kanI nirAnA hetuthI tapa karanArAee bhUlI javuM jeIe nahi ke zarIranI svasthatA e ja tapanuM lakSya nathI. tapa tA cittazuddhi mATe, vRttionA zamana mATe ane vAsanAnI pramaLatAne haTAvavA mATe karavAnuM che ane tethI kadAca zarIranI svasthatAne gheADA bhAga ApavA paDatA heya tepaNa te bhega ApIne tapa karavuM e tenuM AdhyAtmika lakSya che. jyAMsudhI e dRSTibiMduthI tapa na thAya tyAMsudhI khAdya tapa e abhyaMtara tapanuM pravezadvAra na khane ane tapadrArA cittazuddhi karavAnA hatu siddha na thAya. A kAraNathI bAhya tapanA eka pachI eka prakAranuM anuSThAna karatAM karatAM abhyaMtara tapamAM praveza karavA e ja yukta che ane bAhya tapane e ja hetu che. khAdya tapanA cha prakAra cheH anazana eTale upavAsa, UnArika Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale bhUkha karatAM ochuM khAvuM te, bhikSAcaryA eTale ghera ghera pharIne bhikSA karI khAvuM te, rasaparityAga eTale svAdiSTa kherAkano tyAga kiMvA jihavAla lya upara vijaya, kAyakleza eTale TADhatApa sahana karavAM te ane pratisaMlekhana eTale zayana-AsanamAM ni:saMga tathA sthira rahI ikiyanigraha kare. A ja prakAranAM tapa anukrame AdaravAthI atyaMtara tapamAM eTale cittazuddhikAraka tapamAM praveza karAya che. zArIrika tapathI zArIrika viSayonuM damana thAya che ane zArIrika viSayonA damanathI mAnasika viSayono utpAta zAnta thavA lAge che, te ja kAraNathI bAhya tapane atyaMtara tapanA pravezadvAra rUpa kahyuM che. paNa e bAhya tapano upayoga je zArIrika dRSTithI-zArIrika svAstha mATe karyo hoya te tethI atyaMtara lAbha thato nathI, kiMvA A bhavamAM tArUpI zArIrika kaSTa veThavAthI parabhavamAM devalokanI Rddhi prApta thaze evI IglAthI je bAhya tapa karyuM hoya to tethI paNa abhyatara lAbha thato nathI; ATalA mATe graMthakAre pUrva lokamAM nimim zabdano upayoga karyo che ane A lekamAM paNa e ja zabdanA vivaraNa rUpe kahyuM che ke pAralaukika sukha, kIrti, stuti ItyAdi vAMcchanA rAkhyA vinA pUrva karmanI nirjarA karavA mATe ja tapa karavuM joIe. saphaLa tapane mATe kahyuM che keH nirdoSa nirnidrAnADhayaM tanirjarAThoDanamAM cittotsAna saMvRddhathI tapanI ta: suman ! arthAta-nirdoSa, kAmanA-niyANA vinAnuM ane mAtra nirjarAnA kAraNabhUta evuM zubha tapa sArI buddhi vaDe mananA utsAhapUrvaka karavuM. Adhunika samayamAM zrAvaka-zrAvikAo puSkaLa bAhya tapa kare che paraMtu tenI pAchaLa gheDA ja dAkhalAomAM atyaMtara daSTibiMdu hoya che, ane je koI cheDAo bAhya tapano hetu atyaMtara tapamAM praveza karavAno hovAnuM samaje che teo paNa tapamAM krama ke niyamitatA jALavatA nathI eTale te atyaMtara daSTibiMdune niSphaLa kare che. uparAuparI upavAse ja karavA, AyaMbIle ja karavAM, kiMvA ekAzano ja karyA karavAM, paraMtu jANe ke amuka samaya pachI tapanI mosama pUrI thatI hoya tema tyArapachI turata ja tapa choDI de ane sarva prakAranA AhAravihAra cAlu rAkhyA kare; AthI je kAMI zArIrika Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 tapanI asara zArIrika viSayo parasthULa idrio upara thaI hoya che, te nAza pAme ane kUtarAnI pUMchaDI jevI vAsanAo ane vRttio pUrvavata aniyaMtrita banIne rAcavA tathA hAlavA lAgI jAya che. A rIte bAhya tapa niSphaLa nIvaDe che. A niSphaLatA na thAya teTalA mATe pUrva lekamAM graMthakAre thAma" arthAta krama jALavIne tapazcaryA karavAnuM kahyuM che ane A kalokamAM anazanathI AraMbha karIne eka pachI eka tapanA prakArane AdaravAnuM kahyuM che. e krama tyajI devAthI kiMvA svalpa tapa AdarIne punaH Idriyone mokaLI mUkavAthI tapanA lAbha paNa nAza pAme che. upara kahelA bAhya tapane anukrame AdarIne cha prakAranA atyaMtara tapamAM praveza kare prAyazcitta eTale gurU samIpe pApanuM Alocana karavuM ane karela pApano pastAvo kara, vinaya eTale gurU pratye pUrNa vinaya ane mAnabuddhithI vartavuM, vaiyAvRtya eTale gurU AdikanI sevA karavI, svAdhyAya eTale zAstrAdhyayana karavuM, dhyAna eTale dharmadhyAna zukaladhyAnamAM nimagna thavuM ane vyutsarga eTale kAyotsarga karavo. AmAM paNa anukrama jALavavA mATe vaiyAvRjyane mArge thaIne TheTha vyutsargasudhI niSThApUrvaka pahoMcavAnuM vidhAna sughaTita rIte karavAmAM AveluM che. upara kahelA bAhya tapanA 6 prakAra ane atyaMtara tapanA 6 prakAra viSe vistArapUrvaka vivecana graMthanA have pachInA vibhAgamAM Ave che. (179) [[ bAhya tapamAMnA pahelA be prakAra upavAsa ane UnedarI viSe graMthakAra nIcenA lekamAM kahe che. ]. ___ upavAsaunodarye / 180 // ekaikAntarabhojanena satataM kRtvopavAsAdikaM / kAryA vRddhirapUrvazatyudayane yAvacca saMstArakam // no zaktiryadi tAvatI pratidinaM nyUnatvamApAdayedAhAre vasanAdikopakaraNe bhAve kaSAyAtmake // Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 401 upavAsa ane UbhuMAdarI, bhAvA--tapanA umedavAre prathama chUTA chUTA upavAsathI satata tapazcaryAM zarU karavI; pachI ekAMtara upavAsa karavA; jema jema tapanI zakti vadhatI jAya, tema tema tapasyAmAM vRddhi karavI ane chevaTe saMthArAsudhI pahoMcavuM. jo upavAsa ke ekAMtarA Adi tapa jeTalI zakti na hoya tA darareAja UNeAdarI tapa karavuM eTale ke peAtAne hamezane je khArAka hAya temAM ghaTADA karaveA, vastrAdi upakaraNeAmAMya anate ghaTADe karaveza ane kreAdhAdi kaSAyamAM upayeAga rAkhI nyUnatA karavI; ema dravya ane bhAva UNAdarI tapane abhyAsa karavA. (180) vivecana--upavAsa ane UNeAdarI tapa kevI rIte karavuM tenuM vidhAna atra saMkSepamAM kareluM che. tapa karavAnI zakti paNa dhIre dhIre keLavavI paDe che, kAraNake dehanI iMdriyA ane vRttiee je je viSyAnuM sevana aniyaMtrita rIte kareluM hoya che, temAMthI temane pAchI vALavI, temane niyatrita karavI ane e rIte temane abhyaMtara zuddinA sAdhanabhUta banAvavI e tapanA haeNtu che; iMdriyA ke vruttio upara kArameA prahAra karIne temane glAna banAvI devI e tapanA hetu nathI ane tethI tapa siddha thatuM nathI. rasarudhiramAMsamedo'sthimajjazukrANyanena tapyante / karmANi cAzubhAnItyatastapo nAmanairuktam // > arthAt--rasa, rUdhira, mAMsa, meda, asthi, majjA ane zukra tema ja azubha karmoM tenAthI tApa pAme che, mATe tevuM nAma tapa ' kahelu che. iMdriye!, vRttie ane azubha karmone tapAvanArUM tapa temanI upara prahAra karavAnuM hAI ja na zake. zaktinI bahAra, aNugamAthI ke veThanI peThe upavAsAdi tapazcaryAM karavI e taddana aniSTa che ane teTalA mATe kaheluM che ke-- so a to kAyavvo jeNa maNo maMgulaM na citei / jeNa na iMdiya hANI jeNa jogA na hAyaMti // arthAt--je tapa karavAthI mana duSTa na thAya, iMdriyAnI hAni na thAya ... Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 ane yoga paNa na haNAya tevuM ja tapa kartavya che. A pramANe zAntisamAdhipUrvaka tapa AdaravAM ane temAM AgaLa vadhavA mATe dhIre dhIre DagaluM bharavuM joIe. pahelAM chUTaka chUTaka upavAsa karavA, pachI eka-eka divasane aMtare upavAsa karI, pachI eka sAthe be, pachI traNa, pachI cAra ema dhIre dhIre AgaLa vadhIne jema jema tapa karavAnI zakti vadhatI jAya tema tema pUrve kahelA e prakAranA bAhya tapa siddha karavA, eTale ke chellA saMsmAraka -saMthArA sudhI pahoMcavuM. A vidhAnamAM graMthakAre satataM zabda hetupUrvaka vAparela che. joke e zabda upavAsane kathana saMbaMdhe vAparyo che, to paNa sarva prakAranA bAhya tapamAM "satatatA jALavavA mATeno te dyotaka che. upara kahyuM che tema tapa rasa-rUdhirAdine tApa ApavA mATe che ane jyAM sudhI viSaya kaSAya tapatA nathI tyAMsudhI atyaMtara zuddhi thatI nathI. je svalpa tapathI ikiyo-vRttione sahaja tapAvyA pachI tapane choDI devAmAM Ave te tapelI vRttio ThaMDI paDI jAya ane tapanI asara nAbuda thatAM punaH viSaya-kaSAyamAM pravRtti karyA kare; teTalA mATe upavAsAdi sarva prakAranuM tapa satata ja karyA karavuM evuM atra kaheluM che ane te vAstavika ja che. AvI rIte kareluM upavAsAdi tapa atyaMtara tapa mATenuM sAdhana bane che arthAta tethI mAnasika zuddhi thAya che tevuM vijJAnazAstrIoe prayoga dvArA siddha kareluM che. De. eDavarDa hukara aneka prayoga pachI potAne e abhiprAya jAhera kare che ke "upavAsathI mAnasika baLa bIlakula kSINa thatuM nathI, kAraNake magajanuM poSaNa karanAruM tattva khudA magajamAM ja utpanna thAya che, tenuM poSaNa karavAne zarIranA bIjA koI paNa bhAganI jarUra paDatI nathI. tenA piSaNa mATe annanI jarUra nathI kAraNake te svataH pitAnuM poSaNa kare che ane potAnuM kAma niyamita rIte karyo jAya che. jIvananI sarva zaktino uddabhava magajamAM ja thAya che. je vakhate magaja kAma karavAthI thAke che tyAre teno thAka bhojanathI utarato nathI paNa ArAmathI utare che. nidrAno ArAma magajanuM uttama rIte poSaNa kare che ane divase karelA zramathI vicalita thaelA gAtromAM prAtaHkALe prasannatA Ave che te A Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 403 ArAmathI ja." mAnasika zakti magaja upara AdhAra rAkhe che ane magajatuM pASaNa karavA mATe khArAkanI jarUra nathI e A uparathI samajI zakAya che. jyAre manuSya mAnasika ciMtAthA ke rAga-dveSAdi vikArethI dherAyalA hAya che tyAre tenI bhUkha sauthI pahelAM naSTa thAya che, temaja zarIramAM kAMi rAga-vikAra thAya che tyAre paNa bhUkha marI jAya che. bhUkhaneA nAza e rAga ke vikAranuM cihna che ema samajavAnuM nathI, paNa manuSyanI prakRtinuM baMdhAraNa evu che ke rega ke vikArane mITAvavA mATeja te bhUkhaneA nAza kiMvA upavAsa eka upacAra rUpe nirmANa thayelA che. A ja kAraNathI Aya vaidyakazAstramAM paNa spaSTa rIte kaheluM che ke zarIra, mana ane AtmAnI zuddhi karanArUM upavAsa rUpI tapa eka moTuM divyauSadha che. jaina zAstramAM upavAsa anazana tapanA e mukhya prakAra kahelA cheH eka prakAra svalpa samayanA anazanane ane bIjo jIvanaparyaMtanA anazananeA. A beu prakAranA upabhedo aneka che. sAmAnya upavAsa game teTalI saMkhyAna! heAya te svalpa samayanA bhedamAM gaNAya ane jIvanaparyaMtanuM anazana te sathA athavA sastAraka gaNAya che. manane glAna thavA dIdhA vinA, zubha buddhithI, kamakha dhane teADavAnA utsAhapUrNAMka jIvanaparyaMtanuM anazana AdaravuM te ullAsapUrvaka mRtyune AdaravAnuM kArya che. A mananI parama ucca dazA che ane tethI te tapanA aMtIma bheda gaNAyalA che. UNAdarI tapanA mukhya be prakAra che : dravya UNeAMdarI ane bhAva UNAdarI. dravya UNAdarI eTale khArAkamAM, vastra-pAtrAdi upakaraNAmAM ghaTADe karatA javu' te; ane bhAva UNAdarI eTale krodhAdi kaSAyAmAM upayAgapUrNAMka ghaTADA karatA rahevuM te. ' UNodarI 'te zabdA evA che ke peTane UbhuM rAkhavuM te. ' bhUkha karatAM ochuM khAvuM, jarUra karatAM ochAM vastro rAvAM, AchAM pAtrAthI ane bIjA upakaraNothI calAvI levuM e tapa che kAraNake tenI sIdhI asara IMdriyAnI sayamatti upara thAya che. graMthakAra kahe che ke jo upavAsa karavAnI zakti na heAya te te UNodarI tapa karavuM eTale ke rAja AvuM eNu khAtA javuM. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 dvAtriMzAH kavalA : puMsa AhArastRptaye bhavet / aSTAviMzatireveSTAH kavalAH kila yoSitaH // : arthAt--purUSa 32 kALIyA ane strI 28 kALIyA AhAra karavAthI tRpta thAya che. parantu kALIyA 'nA artha karatAM rakhene kAi be-pAMca roTalInuM eka paDIkuM vALIne mhAMmAM padharAve ane keLAe gaNI le, teTalA mATe kALIyAnu paNa zAstrakAre mApa khAMdhyuM che. zAstrakAra ' kukaDa aMDa' jevaDe eTale mhAMnI phrADa jevaDA eka kALIyA gaNe che ane pati AzAdhara sannataMDumitaH eTale eka hajAra cAkhAnA dANA jevaDA kALIyA gaNe che. evaDA 32 kALIyA e purUSanA AhAra gaNAya. 1 thI 8 kALIyAthI pUrNa UNodarI, 9 thI 12 kALIyAthI samAdha UNodarI, 13 thI 16 kALIyAthI vibhAga UNodarI, 17 thI 24 kALIyAthI prApta UNodarI ane 25 thI 31 kALIyAthI kiMcit UNodarI tapa kayuM lekhAya che. A UNodarI tapamAM paNa kramekrame AgaLa vadhavAthI pUrNa UNodarI ane pariNAme anazana karavAne zarIra keLavAya che ane tapamAM sArI peThe prati karI zakAya che. parantu UNodarI tapa e vastutaH anazana karatAM saheluM samajavAnuM nathI. kArame pahelA upavAsa kaThIna lAge ane teTalA mATe bhale UNAdarIne mAge caDhIne upavAsa karavAmAM Ave, paraMtu jeoe upavAsa karavAnI zakti keLavI che teone te UNeAdarI tapa upavAsa karatAM vadhu kaThIna lAge che ane UNeAdarI tapane upavAsanI pachI zAstrakAre sthAna ApyuM che te uttarottara vadhatI kaThInatAneA vicAra karIne ja ApyuM hoya ema lAge che. apUrNa bhAjana karavAthI mana ane tanane vadhu pariSaha veThavA paDe che kAraNake tethI udhaDelI bhUkhane dAkhavI paDe che. upavAsamAM bhUkha marI javAthI temAM UNeAdarI jevA pariSaha sahana karavA paDatA nathI. apTana sIklera nAmanA eka vidvAne reAja eka nAnuM phaLa khAine keTalAka divasa UNAdarI karavAne nizcaya karyAM hatA, parantu upavAsa karatAMe vadhAre kaSTa lAgavA mAMDayuM ane tethI teNe phaLa khAvAnuM cheDIne pUrNa upavAsa ja Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 karavAnuM pasaMda karyuM. A dravya UNeAdarInI sAthe e bhAva UNAdarI tapa na karyuM hoya teA tethI tapanA pUrA lAbha maLatA nathI. kahyuM che ke-- kaSAyaviSayAhAratyAgo yatra vidhIyate / upavAsaH sa vijJeyaH zeSaM laMghanakaM viduH // arthAt--je upavAsAdimAM kaSAya, viSaya ane AhArane tyAga karavAmAM Ave tene upavAsa jANavA; te sivAya bIjI lAMdhaNu jANavI. dRSTAnta--mAthe tapanA ane vizeSe karIne anazananA uttama dRSTAMta tarIke dhannA aNugAraneA tA caitra jANavA jevA che. dhanno kuMvara 32 strIe paraNyA hatA ane atula RddhivALA hatA. ekadA mahAvIra bhagavAnane upadeza sAMbhaLavAthI tene tyAganI abhilASA thai ane atyaMta AgrahathI mAtA pAsethI rajA lai teNe dIkSA lIdhI. dIkSA laine turata ja dhannA aNumAre cha-chaane pAraNe AyaMbIla karavA mAMDatyAM eTale anazana ane rasarityAga eu prakAranA tapanA prAraMbha karyo. sAthe sAthe khIjA prakAranA tapa paNa AdaravA mAMDavA ane ATha mAsamAM teA eTalI dheAra tapazcaryAM karI ke zarIramAM eka lAhInuM biMdu ke mAMsanI pezI rahI nahi ! hADakAnA mALA para vIMTeluM cAmaDuM mAtra avaziSTa rahyuM. parantu ethI dhannA aNugAranA manane kazI glAni ke kleza thayAM nahi ane tapazcaryAM mATene bhAva uttarAttara caDatA gayA. kaSAyeA zamI gayA. citta vizuddha thai gayuM. AtmA nirmaLa thayeA. dehamAM rUdhirabiMdu nahi hAvA chatAM temanA mukha para tapanuM alaukika teja dekhAtuM. deha azakata thavAthI temaNe chevaTe vipulagiripara jaine jIvanaparyaMta-pAdApagamana anazana karyuM ane eka mAsanA anazanane a Mte temaNe zAnti-samAdhithI kALa karyAM. sarvAMsiddha vimAnamAM tetrIza sAgareApamanI sthitivALA deva te thayA. bhagavAna kahe che ke te mahAvideha kSetramAM janma laI, dIkSA laI, karmonA nAza karI kevaLa jJAna pAmI meAkSe jaze. (180) { bAhya tapanA traNa vadhu prakAro viSe nIcenA kSeAkamAM kahevAmAM AvyuM che. ] Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 bhikSAcarIrasaparityAgakAyaklezAH / 181 // doSAn SaNNavatiM vihAya vizadA grAhyA hi bhikSocitA tatrA'bhigrahadhAraNaM suyaminAM dravyAdibhedaiH sadA // AcAmlAdividhAnato munijanaistyAjyA ghRtAdyA rsaaH| sthitvA'nekavidhAsanairabhimukhaM sUryasya kuryAttapaH // bhikSAvRtti, rasarityAga ane kAyakleza, bhAvA--tapasvI munie AhAranA channu doSa vane nirmaLa bhikSA levI, temAM paNa dravya kSetra kALa ane bhAvathI aneka prakAre abhigraha dhAraNa karavA te khAdya tapane trIjo bheda che. AyaMbIla, nIvI, vagere tapa karatAM ghI, dUdha, tela vagere rasane tapasvI munie tyAga karavA te khAdya tapane ceAtheA prakAra che. aneka prakAranAM Asane vALI sUryanI sAme AtApanA letAM tapa karavu te pAMcamA kAyakleza nAme tapane prakAra che. ( 181 ) * vivecana-- bhikSAcarI ' ne vRttisaMkSepa 'tapane nAme paNa eLakhavAmAM Ave che. bhikSAcarImAM bhikSAvRttine saMkSepa karavAnA ane e rIte tapazcaryA karavAnA hetu rahelA che. manusmRtimAM kaheluM che ke-- bhaikSeNa varttayennityaM naikAnnAdIbhaved vratI / bhaikSeNa vratino vRttirupavAsasamA smRtA // arthAt--vratIe hamezAM bhikSA mAMgIne khAvI paraMtu kAI eka ja gRhasthanA annanuM bhakSaNa karanAra thavuM nahi; bhikSAcaraNa karavAthI vratInI vRtti upavAsarUpI tapa karavAthI jevI hoya che tevI thAya che. pUrve eSaNIya AhArAdi grahaNa karavAne je sAdhudha` kahelA temAM AhAranA 96 dothI rahita AhAra ja eSaNIya hAya che; parantu eSaNIya AhAra grahaNa karavAmAMe saMkSepa karavA-sayama sAdhA te A tapanA hetu che. AmAM munie dravya, kSetra, kALa tathA bhAvavaDe abhigraha Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 07 dhAraNa karavAne che. dravyathI muni evo abhigraha dhAraNa kare ke bhikSAmAM huM amuka ja vastu grahaNa karIza. kSetrathI muni abhigraha dhAraNa kare ke amuka maryAdita sthAnamAMthI ja te vastu grahaNa karIza. kSetrathI abhigraha karavAmAM muni gocarInA 6 prakAramAM koI prakAra manamAM dhArI rAkhe. (1-2) peTI ane ardha peTInA AkAre arthAta gAma athavA zerIne cokhuNa kalpIne tene cAre khUNe AvelAM cAra ghera bhikSArthe javuM te. (3) gomUtrikA eTale sarpAkAre-amuka gharo paDatAM mUkIne amuka gherathI ja bhikSA levI te. (4) pataMga vithIkA eTale pataMga uDe che tevI rIte eka bIjAthI ghaNe dUra AvelAM ghera bhikSArthe javuM te. (5) zakhUkAva eTale zaMkhanA vaLanI peThe amuka ghara paDatAM mUkI amuka ghera bhikSA mAMgavI te. (6) AyatamA pratyAgata eTale amuka aMtara sudhI sIdhA gayA pachI pAchA pharIne amuka amuka ghera bhikSA mAMgavI te. muni kALathI abhigraha dhAraNa kare eTale amuka vakhate ja AhAra grahaNa kare; ane bhAvathI abhigraha dhAraNa kare eTale manamAM ema dhAre ke-mane koI vAsaNamAMthI laIne koI vastu vaharAve te lauM, kiMvA vAsaNamAM nAMkhatAM nAMkhatAM vahorAve to lauM, kiMvA nAMkhIne pAchI kADhI vaherAve to lauM, kiMvA bIjane ApatAM ApatAM vaharAve te lauM, kiMvA batAvIne Ape to lauM, ityAdi. A prakAranI bhikSAcaryAthI AhAra saMbaMdhI viziSTa saMyamane muni keLavI zake che, ane e ja tenI tapazcaryA che. bIjAM tape niyata che, tyAre A tapa aniyata che. ukta dravyAdithI dhArelo abhigraha kyAre pUro thAya te kahI zakAya nahi. tethI ja te aniyata tapazcayI lekhAya che. abhigrahadhArI munione divasonA divase sudhI eSaNIya AhAra nahi maLyo hovAnAM daSTAMta zAstramAM nedhAelAM che. eka rasaneMdriyane atRpta rAkhavAthI pramAda thatA aTake che, nIrogI thavAya che, ane bIjI sarva ikiye pitapatAnA viSayathI nivRtta thAya che, teTalA mATe saMyamIne mATe rasaparityAga e mahattvanuM tapa che. diyA gaye zaraH Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 -iMdriyAne je jaya kare che te ja za che ane evuM ratva saMpAdana karavAte iMdriyAnA jayanuM sAdhana rasaparityAga AMdaraNIya che; tethI ulaTu TubaddI viDyo bArAreD miklaLama-je duSTa sAdhu hAya che te dUdha, dahIM, ghI vagere vigace vikRtione vAraMvAra khAya che. vikRtie 10 prakAranI che. madha, mAMsa, midarA ane mAkhaNa e abhakSya vikRtie heAI sarvathA tyAjya che ane dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa, tathA pakvAnna e che vikRti sayamIne mATe tyAjya che. A badhA rasA vikRti kahevAya che kAraNake tene agaDatAM vAra lAgatI nathI--temAM jaMtuo utpanna thAya che ane mare che, tema ja te viSayAtpAdaka padArtho~ hAvAthA asayamanA kAraNIbhUta bane che. dUdha dahIM vagere je cha vigayA che tene eka muni sathA tyajI zakate nathI kAraNake dehanirvAhAthe jema kheArAkanI jarUra che tema AMkheAnA tejanI jALavaNI mATe keTalAka pramANamAM e vigayAnI paNa jarUra heAya che, chatAM muni e viyAnuM sevana svacchaMdI rIte na kare teTalA mATe kahyuM che ke vikRtikRdrasAnAM yattyAgo yatra tapo hi tat / gurvAjJAM prApya vikRtiM gRhNAti vidhipUrvakam // arthAt--vikAra karanArA rasAne tyAga karavA te rasaparityAga nAmanu tapa kahevAya che, temAM paNa gurUnI AjJA laine vidhipUrNAMka vikRti grahaNa karAya. rasarityAga nAme tapa AdaranAra muni te jihavAlaula ane vikAramAMthI bacavA mATe evA padArthonuM sevana ochuM kare ane chevaTe kevaLa adha kare. ATalA mATe te tapanI siddhi karavA graMthakAre AyaMbIla Adi karavAtuM vidhAna kareluM che ke jemAM rasahita-plukhkhA ane vigayarahita AhAra ja karI zakAya. kAyakleza tapa e khAdya tapane pAMcameA prakAra che. pariha potAthI ane khIjAthI ema beu prakArathI utpanna thatA kleza rUpa hAya che ane kAyakleza mAtra pote ja utpanna karelA klezanA anubhava rUpa hAya che eTalA temAM phera che, ane teTalA kAraNe te taparUpa che. yAganAM 84 Asane kahevAya che temAMnAM padmAsana, vIrAsana, utkaTThakAsana, laguDAsana Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 409 ItyAdi Asane vALIne sUryanI sAme besI ke UbhA rahI, kAyotsarga karI AtApanA levI te kAyakaleza nAmane tapa kahevAya che. AvAM AsanathI ane AtApanAthI kAyAne kaleza thAya, paNa AtmAne ke manane kaleza na thavo joIe, ane te ja te tapa che eTaluM bhUlavuM na joIe. kahyuM che ke vA saMghAravAra nivega phetti arthAta-kAyakleza tapa saMsAravAsamAM nirveda karavAno hetubhUta hoya che, eTale temAM manaH kalezanI saMbhAvanA na ja hovI joie. (181) _| bAhya tapamAMnA chellA pratisalekhanA tapa viSe nIcenA zlokamAM kahevAmAM AvyuM che. ]. tirahanAtA: 282 // kAryazcendriyanigraho munivarjeyaH kaSAyocchyoruddhvA yogamaniSTamiSTasukhado yogo niyojyaH shubhH|| nissaGgaH zayanAsanAdiSu sadA vata guptendriyaH / SaDabhirbAhyatapobhirebhiranizaM karmANi bhindyaanmuniH|| pratisaMlekhanA tapa. bhAvArtha-tapasvI munie Idriyono nigraha karavo, vadhatA jatA kaSAyo upara jIta meLavavI, aniSTa azubha yogane nirodha karIne ISTa sukha ApanAra zubha yugamAM sthira thavuM, zayana Asana vageremAM niHsaMga rahevuM, hamezAM Idriyane gopavI rAkhavI, te chaThuM pratisaMlekhanA tapa che. e cha prakAranA bAhya tapathI tapasvI munie niraMtara karmane chedavAM. (182) vivecana--A lekamAM pratisaMlekhanA tapanA cAra prakAre kahelA che. jaina zAstranA graMthamAM A tapane koI sthaLe saMlekhanA ane saMsInatAne nAme paNa oLakhavAmAM Ave che. pratisalekhanA eTale gopavavAnI kriyA. Idhine gepavavI te IDiyapratisaMlekhanA. diye rAgI ane kAmI evA be prakAranI che. AMkha ane jIbha e rAgI Idriya che kAraNake jyAre koI vastu upara manamAM rAga utpanna thAya che tyAre e Idriyano Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApAra thAya che. koI suMdara dRzya hoya ane te jovAnI IcchA mana kare tyAre AMkha te tarapha phare athavA koI sArI vastu hoya ane te khAvAnI IcchA mana kare tyAre jIbha teno svAda le; paraMtu kAmI Ikiya te mananI IcchA vinA paNa viSayabhoganI vastunA samAgamamAM Ave che. IcchA ne hoya chatAM vAtrAno madhura nAda kAnamAM pesIne viSayane jagADe, IcchA na hovA chatA phUla ke attaranI sugaMdha vAyu sAthe maLIne nAkamAM pesI viSayane jagADe, IcchA na hoya chatAM zItaLa vAyu tapelA dehane sparza karIne sukha upajAvatAM viSayane jagADe, eTale e Ikiya kAmI che. e pAMce IdrithonI pratisaMlekhanA karavI eTale vArtha cinipra-Iyinigraha kare. rAgI Idriyane nigraha karavA karatAM kAma Idriyano nigraha vadhAre kaThIna che. AMkha baMdha rAkhI ke khAdya padArtha hAthe upADIne mukhamAM na mUkyo * eTale AMkha ane jIbhano nigraha thaI zake; parantu anicchAe kAnamAM zabda pese, nAkamAM sugaMdha pese ane zarIrane sparza thAya, chatAM viSayanI jAgRti thavA na devI te vizeSa kaThIna che ane evo nigraha kaThIna che, mATe ja te "tapa" che. uvavAI sUtramAM A prakAranA Idriyanigrahano eka ja mArga sUcavyA che ane te e ke iMdriyane viSayanA sAdhana tarapha jatI rokavI, chatAM e sAdhana anicchAe Idriyane viSayepaga karAve, te temAM rAga ke dveSa dhAraNa na karatAM cittanI samatA jALavI rAkhavI eTale nigraha ApoApa thaI cako samajo. pratisaMlekhanAne bIjo prakAra necara Sayochaya: kahyo che. krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAya che. sAdhujIvanamAM e kaSAyano tyAga ja kartavya hoya che chatAM tene udaya thaI Ave te saMbhavita che. te vakhate tene nirodha kare ane nirodha karavAno yatna chatAM teno udaya thAya che tene-pratyeka kaSAyanA vikArane niSphaLa kare te kaSAyapratisaMlekhanA tapa gaNAya. krodhane kSamA vaDe, mAnane vinaya vaDe, mAyAne saraLatA vaDe ane lobhane saMtoSa vaDe niSphaLa kare eTale kaSAyo upara jIta meLavavA rUpI je tapa tene lAbha muni pAmI zake. pratisaMkhanAne trIjo prakAra cogapratisalekhanA. mana, Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 411 vacana ane kAyA aniSTa yogamAM pravatAM heAya tyAre temane evA yeAgamAMthI rAkI. STi-sukhada yAgamAM pravartAvavAM te cegapratisalekhanA tapa kahevAMya che. mana kharAba vicAramAM gati karatuM hAya tyAre tene temAMthI rekI sArA vicAramAM lagADavuM, mukhamAMthI kaTu-kaza vacane nIkaLavA jatAM hoya ke nIkaLatAM heAya tyAre tevAM vacanene rekI madhura vacaneAnI udIraNA karavI, ane kAyAnA hAtha-pagAdi avayavAne samAdhimAM kAcabAnI peThe sakeAcIne nizcala rAkhavAM, eTale pratisa lekhanA tapa siddha thAya. zayanAsanapratisa lekhanA te nissaMga dazA che. muni peAtAnu zayana ane Asana eve sthAne rAkhe ke jyAM te nissaMga dazAmAM rahI zake eTale ke jenA saMgathI IMdriyAnuM geApana kaDIna thai paDe tevAnA saMgathI rahita dazAmAM rahe. udyAna, devAlaya, hATa, pANInI parama ItyAdi je sthAne muni utare te sthAne iMdriyAnA geApanamAM upadrava kare tevI vyaktio-strIo, napuMsakeA kiMvA mAdA-pazuo na heAvAM joie. evI nissaMga dazAmAM rahevAthI te guptendriya thaIne vartI zake ane tapasiddhi karI zake. e pramANe khAdya tapanA cha prakAra AcaravAthI eka muni kamabaMdhanAne kApI zake ane AvatAM karmone rokI zake. (182) [ khAdgha tapanA viSaya pUro thatAM have abhyaMtara tapanA viSayamAM praveza thAya cheH temAM prathama prAyazcitta nAmaka abhyaMtara tapa viSe kahe che. ] sabhyantaratapa: / prAyazcittamU | 682 | syAccenmUlaguNe tathottaraguNe doSo laghurvA mahAtatkAlaM gurusannidhau munivarairAlocanIyaH svayam // dadyuryadguro vizuddhiniyataM chedaM tapo vetarasprAyazcittamatiprasannamanasA tattadvidheyaM drutam // abhyantara tapa: prAyazcitta bhAvA --munine mUla guNa--mahAvratAmAM ane uttara guNaIyA~ Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * kAra samiti Adi samiti-guptimAM nAnA ke moTA kAI paNa dASa lAgI gaye hAya tA tatkALa peAtAnA gurUnI pAse jaine peAtAnI meLe te doSanu AleAcana karavuM joie; eTale gurU samakSa te doSa jAhera karavA joie; gurU mahArAja dAnI vizuddhi thAya te mATe je kAMI che ke tapa karavAnu kahe te atyaMta prasanna manathI jaldI AcarI levuM tenuM nAma prAyazcitta tapa. (183) vivecana--pUrva munidhanuM vivaraNa karatAM mahAvrataviSayaka pratijJAo, kaSAyaparihAranI pratijJAo, samiti-gupti AdarIne tenuM pAlana karavAnA niyamA ItyAdi viSe kahevAmAM AvyuM che. A pratijJAo, parihAre, niyame! ItyAdimAM jyAre kAraNavazAt kivA akasmAt munithI skhalanA thaI jAya che tyAre te deSita athavA pApI mane che. AvA doSa thatAM temAMthI mukta thavAne turata ja yatna karavA te evA sayeAgeAmAM munine prathama dharma thaI paDe che. prAyazcitta i pApAnAM pazcAttApa rUti smRtaH-pApanuM prAyazcitta te pazcAttApa che; parantu manamAM ne manamAM pazcAttApa jo karavAmAM Ave te te prAyazcitta thatuM nathI, teTalA mATe pApanI AlAcanA gurUnI samIpe karavI te ja prAyazcitta che. khristI dharmImAM jene Confessions kahe che ane dhamagurUnI samIpe e ' kanphezansa ' eTale pApanA prakAza karavAnuM je vidhAna che te vastutaH prAyazcittarUpI tapa ja che. peAtAnAM karelAM pApA je gupta heAya che-keAI jANatuM hAtuM nathI, te pAtAnI meLe gurUjaneAnI samIpe kahI batAvavAM te sahelu kArya nathI. mananA atyaMta A bhAva thayA vinA te kA` banI zakatuM nathI. nizItha cUNI 'mAM kahyuM che ke-te navura naM Dimevingara, taMdura samma AAjophanaph arthAt akAryanuM pratisevana karavuM te duSkara nathI, paNa je tenI samyak prakAre AlAcanA levI te ja duSkara che. AlAcanA ATalI duSkara hAine ja tene prAyazcittarUpI tapamAM gaNavAmAM AvI che. khristI dharmImAM mAnanArAoe mRtyuTANe AvI rIte pApaprakAza karI pApanI AlAcanA karavAnA ane tethI pApane bhAra jANe ke halakA thavAthI AtmAne zAnti Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 413 maLI heAya tevA banAvAnA puSkaLa dAkhalAo maLI zake che. AvA prAyazcittathI abhyaMtara-mAnasika lAbhA kevA thAya ? te sabaMdhe kahyuM che ke lahu AhlAijaNaNaM appaparanivatti ajjavaM sohI / dukkarakaraNaM ANA nissalattaM ca sohi guNA // arthAt--gurU samIpe pApaprakAza karavAthI aMtaramAM laghutA Ave che, mananA bhAra eche. thaelA lAgavAthI AhlAda utpanna thAya che, potAnI ane paranI nivRtti thAya che, Ava siddha thAya che, zuddhatA prApta thAya che, pApaprakAza jevuM duSkara kAya pote karyuM ema manane lAge che, gurUnI AjJA (gurU kahe te vrata-tapa karavAnI ) prApta thAya che ane aMtara niHzala anI jAya che; e badhA 'zAdhi' kahetAM AlocanAnA abhyaMtara guNA che. manamAM ja pastAvA karavAthI prAyazcitta siddha thatuM nathI, kAraNake mananeA svabhAva caMcaLa che ane paristhiti badalAtAM kiMvA pazcAttApanI asara sAgavazAt nAkhuda thatAM punaH pApapravRtti mATe mana lalacAya che; teTalA mATe gurU samIpe prAyazcitta karavuM Avazyaka che. tethI mananI vizuddhi thavAthI ane laghutA-sajutA ityAdi prApta thavAthI pApamAM punaH pravRtti thavAnA saMbhava taddana ochA thaI jAya che. pApanI AlocanA e tapa tA che, parantu prAyazcittanI pUrNAhuti tA gurU je AjJA kare ane cheda ke tapa karavAnuM kahe te tatkALa prasanna manathI AcaravA vaDe ja thAya che. uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke AloyaNA rihAiyaM pAyachittaM tu dasavihaM // je bhikhkhU vahai sammaM pAyachittaM tamAhiyaM // arthAta-gurUsamIpe pApAlocanA karavI, ane dasa viSe prAyazcitta karavuM, tathA kAyAe karIne te pharI rIte sevavuM tenuM nAma prAyazcitta. vavAi sUtramAM A dasavidha prAyazcitta kiMvA graMthakAra kahe che te che' ane ' tapa 'nIce mujaba kahelA che. (1) gurUnI samIpe pApanA prakAza karavA. (ra) mithyA duSkRta ne pratikramaNa karavuM. (3) Ale canA ane mithyA duSkRta beu karavAM. (4) deSita vastune tyAga karavA. (5) kAyAtsa karavA. (6) AyaMbIlAdi tapa karavuM. (7) dIkSAmAM cha mAsa sudhI heThaLa utaravuM. (8) pharIthI dIkSA levI. (9) je prakArathI pApa lAgyuM hoya te kAthI dUra rahevuM. (10) samu Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 dAyanI bahAra rahIne tapa karavuM. gurU kahe tevI rIte AmAMnuM eka kiMvA vadhu prakAranuM tapa karavAthI prAyazcitta thAya ane e rIte zuddhi prApta thAya. * [ have bIjA vinaya rUpI abhyatara tapa vize kahe che. ] jinAH 284 1 mUlaM dharmataroH kilAsti vinayaH saptaprakAse mtH| sevyaH sarvavidho'pi darzanagato bhedo vizeSeNa vai|| utthAnAsanadAnavandananamaskAraizca bhaktyAdibhi / gurvAdauvinayaHkriyeta munibhistyaktvA'khilA''zAtanAH vinaya, | bhAvArtha -dharmarUpI vRkSanuM mULa vinaya che, tenA sAta prakAro che, te badhA sevavAyogya che. paNa temAM darzanagata bheda eTale darzana vinaya vizeSe karIne sevavAcogya che; dIkSita munie gurUAdinI badhI AzAtanA dUra karIne gurvAdika bahArathI Ave tyAre uThIne UbhA thavuM, besavAne Asana ApavuM, vaMdanA namaskAra karavAM, bhakti-bahumAnAdithI vinaya kare te abhyatara tapane bIjo prakAra samajavo. vivecana--"vinaya verIne paNa vaza kare " evuM kahevata che; vazIkaraNanA mahAmaMtra rUpI vinaya e kAMi sAmAnya vastu na hoya. graMthakAra vinayane dhamataroH mUraH-dharmarUpI vRkSanA mULa tarIke oLakhAve che ke jevI rIte zrI vIra bhagavAne zAsananA mULarUpe vinayane oLakhAvatAM kahyuM che viNayo sAsaNe mUlaM viNayo nivvaannsaahgo| viNAyAo viSpamukkassa kao. dhammo ko tavo // arthAta-vinaya e zAsananuM mULa che, vinaya nirvANaprAptimAM sahAyaka thAya che, je vinayathI rahita che tenAmAM dharma kyAMthI ane tapa paNa kyAMthI ? tAtparya e che ke vinaya e dharmane pA che. uvavAI sUtramAM Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 vinayanA sAta prakAre kahelA che. jJAnane vinaya, darzanane vinaya, cAritrane vinaya, manathI vinaya, vacanathI vinaya, kAyAthI vinaya ane lokopacAra vinaya. sarva prakAranA jJAnIone vinaya karavo te jJAna vinaya. gurUjanonI zuzraSA karavI ane anAzAtanA karavI te darzana vinaya. pAMca prakAranA cAritrano vinaya karavo e cAritra vinaya. manathI vinaya karavo te mana vinaya, vacanathI vinaya kare te vacana vinaya ane kAyAthI vinaya karavo te kAya vinaya. deza-kALa-bhAvane anukULa rahI gurUAdi pratye zubha pravRtti karavI te lekapacAra vinaya. A sAte prakArano vinaya AdaravAyogya che, chatAM graMthakAre darzana vinaya upara khAsa bhAra mUkayo che, eTale ApaNe vinayanA e bhedamAM vizeSa uMDA utarIzuM. darzane vinayanA mukhya be bheda zuzraSA vinaya ane anAzatanA vinaya che, eTale lokanA uttarArdhamAM A beu mukhya bhedano samAveza karela che. gurU bahArathI Ave tyAre uThIne ubhA thavuM, Asana mATe AmaMtraNa karavuM kiMvA jyAM bese tyAM Asana bichAvI ApavuM, satkAra sanmAna-vaMdanA-AgatAsvAgatA, hAthanI aMjali jeDIne namaskAra, ane jatI vakhate vaLAvavA javuM, e sarva prakAre bhaktipUrvaka zuzraSA karavI te zuzraSA vinayanA prakAre che. arihaMta, dharma, AcArya, upAdhyAya, sthavira, kula, gaNa, saMdha, kriyAvaMta, svadharmI, matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI ane kevaLajJAnI e paMdaranI AzAtanA karavI nahi; temanI bhakita mAnapUrvaka karavI ane temanAM guNa-kIrtine prakAzita karavAM, evI rIte 45 prakArano anAzAtanA vinaya sUtragraMthamAM kahela che. manusmRtimAM gurU pratye ziSya dAkhavavA joitA vinaya saMbaMdhe kahyuM zayyAsane'dhyAcarite zreyasA na samAvizet / zayyAsanasthazcaivainaM pratyutthAyAbhivAdayet // Urya prANAyutkrAmanti yanaH sthavira Ayati / pratyutthAnAbhivAdAbhyAM punastAnpratipadyate // arthAta--gurUnI zayA tathA Asana para parokSa athavA pratyakSa kadApi besavuM nahi, ane potAnI zayA tathA Asana para beThA hoIe ane gurU Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 Ave te te parathI uThIne temanuM abhivAdana karavuM. pitAnAthI vidyAdi guNomAM vRddha, gurU Adi purUSa Ave te samaye yuvAna purUSonA prANa bahAra nIkaLavA jevA thAya che; pachI jyAre te yuvAna purUSa te vRddhane pratyutthAna tathA abhivAdanathI satyAre teNe karIne pAchA prApta thAya che. A pramANe gurvAdika pratye karelo zuzraSA ane anAzAtanA vinaya taparUpa bane che, ane tethI AMtarika nirmaLatAnI prApti thAya che. anya guNeH prabhraSTo'pi yadyasti vinayo dRDhaH / bhUyo guNAnavApnoti arhannako nidarzanam // ahaMnaka muni (araNIka muni ) gecarI karavA jatAM caMdramukhI strInA mehapAzamAM baMdhAI gayA ane e navajuvAna muni e strIne tyAM ja rahI sukhavilAsa bhegavavA lAgI gayA; parantu ahaMnnakamAMthI vinaya gaye na che tethI jyAre temanI zodha karatAM karatAM temanAM mAtuzrI sAdhvI veze temanI samIpe AvIne UbhA rahyA ke turata ja e viyAnvita putra tathA sAdhue mAtAne bodha mAthe caDhAvI laI duSkRtyane tyAga karyo, prAyazcittamAM pAdapigamana anazana svIkArI lIdhuM ane anazanamAM ja mRtyunI bheTa lIdhI. A rIte vinaya AMtarika nirmaLatAnA sAdhanarUpa bane che. dRSTAta-ujjayinI nagarImAM snAtrAghAna nAme eka udyAnamAM caMDarUdra suri nAme eka jaina AcArya ziSya parivAra sAthe padhAryA. sUri evA krodhI hatA ke ziSyonA jUnAdhika doSa joIne temane bahu raSa caDe. A sarva ziSyone mArA ekalAthI saMbhALI zakAtA nathI ane krodhane lIdhe AtmAnuM kArya vaNase che ema vicArIne gurU ziSyothI thoDe dUra ekAtamAM dharmadhyAna karavA lAgyA. eka vAra keTalAka juvAnIyAo pharatA pharatA te udyAnamAM AvI caDyA, temAM turatane paraNuM AveluM eka vaNika putra hato. A vaNika putrane AgaLa karIne bIjA juvAniyA sAdhuonI samIpe gayA ane bolyA : "mahArAja ! A amArA mitranI strI bhAgI gaI che ane e duHkhI thaI gayo che, eTale ene saMsAra upara virAga AvI Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 417 gayo che; Apa kRpA karIne ene dIkSA Ape." gurUdeva A makarAone pAMzarA karaze ema dhArIne sAdhuoe kahyuM: "ame ziSya rahyA, vrata ame na daI zakIe. dIkSA levI hoya to amArA gurU ahIM ja birAje che temanI pAse jAo." unmAdiyA juvAno te gurU pAse pahoMcyA ane mAMhomAMhe hasatA vaMdana karIne beThA. vaNika putra bolyAH "mahArAja! huM gherathI bhAgI Avyo chuM ane mane ApanA caraNAraviMdanI laganI lAgI che. Apa mane pratrajyA Ape eTale huM A bhavasAgara tarI jauM." juvAna mazkarI kare che te joIne gurU kopAyamAna thayA ne bolyAH "dIkSA levI hoya to tarata rAkha laI Ava." eka jaNa jaIne rAkha laI Avyo, eTale gurUe te e navapariNIta yuvakane jhAlIne tenA kezane lonca karI nAMkhyo ne tene saMyama ApI dIdho ! A joIne sAdhu rakhene pitAneya mUDI nAMkhe evA bhayanA mAryA bIjA sarva mitro mUThI vALIne bhAgI chUTyA. e navapariNIta tathA have navadIkSita vaNiputre vicAryuM ke "meM mArI jIbhe vratane svIkAra karyo, ne have ghera kema karIne javAya ? bhale bhUlathI, paNa mANasa je eka vAra bolI gayo e to vajImAM akSara kotarAI gayA; pachI te kema anyathA thAya? have to pAse paDyo te kharo. vinA AyAse ciMtAmaNI hAtha AvI gayo tene zuM kema choDuM?" tarUNanI manodazA palaTAI gaI hatI. teNe gurUne vinavyuM: "mahArAja ! ApaNe ahIM rahIzuM te mArAM sagAM saMbaMdhI ApaNane sukhe nahi rahevA de tathA kadAca teo bhAruM vrata mukAvI deze, ane badhe sAdhu parivAra sAthe raheze te vihAra chAno nahi rahe, mATe ApaNe be jaNe bIje kyAMya cAlyA jaIe." gurU kaheH "have to sAMja paDI ane rAtrie huM dekhato nathI." ziSya kahyuM: " Apane khAMdhe caDAvI laIza." A pramANe rAtrie guruziSya cAlI nIkaLyA. aMdhArI rAte uMcA nIcA pradezamAM ziSyanA paga vAre vAre lacakAya ane gurUne haDadA Ave, eTale gurU ene mAthe daMDa mAre. Ama karatAM ziSyanuM mAthuM phUTayuM ane tyAMthI lohInI dhArA cAlI. paNa ziSya eka akSare bolato nathI ane ulaTuM ema vicAre che ke "aho ! A mahAtmA ziSya 27 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 "" piravAramAM sukhanI laheramAM birAjatA hatA tyAMthI temane upADIne meM abhAgIyAe kevA du:khI karyAM ! gurUne AkhA bhava sukha denArA evA kAka bhAgyazALI ziSyA thAya che, paNa me te prathama divase ja emane mahAkaSTa dIdhuM ! Ama svaniMdA karatAM ziSyane jJAna upajyuM ane jJAnane khaLe te sarakhI bhUmi upara gajagatie cAlavA lAgyA. gurUne haDadA AvatA baMdha thayA eTale temaNe ziSyane pUchyuM : " tane mArga dekhAya che ke ? " ziSye kahyuM: "ApanI kRpAe karIne badhuM dekhAya che. '' gurUe jANyuM ke ziSyane jJAna upajyuM che, eTale te ekadama ziSyanI khAMdhathI utarI paDyA ane hAtha joDI mAna meADI ziSyanI kSamA mAMgIne vicAravA lAgyA ke " navA ziSyane dhanya che ke meM krAdha karIne daMDe'De mAryo paNa mana vata kAyAnI samatAthI caLyo nahi. mane sayama lIdhAne bhruganA juga vahI gayA, AcAya pada pAmyA, krodhanA doSa jANyA, chatAM krodhane vArI zakatA nathI, to dhik che mane. ATalAM varSoM meM asidhArA vrata pALyuM, pazu te krethI niSphaLa gayuM. have mAre kadApi krodha na karavA. " ema vicAratAM gurUne paNa jJAna thayuM. A rIte ziSyanuM darzIna vinaya rUpI tapa ubhayanuM kalyANa karanArUM thayuM. (184 ) A [ have trIjA abhyaMtara tapa vaiyAvacca viSe nIcenA leAkamAM kahevAmAM Ave che. ] vaicArRzyam / 289 || bhikSAdyAnayanena bhAravahanopAGgAdisambAdhanaivaiyAvRttyatapastapasvibhiralaM kAryaM zrutajJAninAm || evaM jJAnibhirapyabhISTatapasAM glAnatvarogodbhave / bhaiSajyAnayanAdisAdhanabharaiH sevyAstapodhAriNaH // veyAvacca, bhAvAveyAvacca vaiyAvRttva eTale sevAbhakti. tapasvI munie zrutaparAyaNa jJAnI muniene bhikSA lAvI ApavI, vihAramAM temane bhAra Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 upADI levo, hAtha-paga vagere dAbavA, evI rIte tapasvIe jJAnInI veyAvacca karIne atyaMtara tapanA trIjA prakAranuM anuSThAna karavuM; temaja jJAnI munie paNa tapasvInI glAna avasthA thAya ke regAdine upadrava thAyatyAre auSadha lAvI, pathya pANIne yoga meLavI, tapasvInI sevA bajAvatAM vaiyAvRjya tapane Adara kare. (185) vivecana-sAdhuomAMnA koI svAdhyAyadvArA jJAnamArge vaLe che, tyAre koI tapAdidvArA bhaktimArge vaLe che. A beu mArgAvalaMbI sAdhu e kAraNa upasthita thaye parasparanI teyAvacca karavI-sevAbhakti karavI ane evI sevAbhakti te eka prakAranuM tapa che. tapanI RddhivALo sAdhu ke jJAnanI divALe sAdhu pitAthI uMcI ke nIcI zreNIne sAdhunI-zraNane vicAra karyA vinA-prasaMgavazAta sevAbhakti kare, mahattA-laghutAne vicAra, choDI de, e vastutaH mAnasika tapa ja che. sevAbhakti karavI e eka evo guNa che ke jeno atireka thayA chatAM tenuM kazuM aniSTa phaLa sevAbhakti karanArane maLatuM nathI. ATalA mATe kahyuM che ke - veyAvaccaM niyayaM kareha uttamaguNe dharaMtANaM / savvaM kira paDivAI veyAvaccaM apaDivAI // paDibhaggassa mayassa va nAsaI caraNaM suaM aguNaNAe / na hu veyAvaccaM cia asuhodaya nAsae kammaM // arthAta-je ke bIjA uttama guNo koI mANasa dhAraNa kare to paNa te sarva guNa koI vAra pratipAtI thAya che (bhraSTa thAya che ), paNa vaiyAvRtya guNa apratipAtI che, te guNathI prANI bhraSTa thato nathI, mATe niraMtara vaiyAvRtya karavuM. made karIne bhraSTa thaelA mANasanuM cAritra naSTa thAya che ane AvRtti vinA (vArevAre saMbhAryA vinA) zrata naSTa thAya che, paNa vaiyAvRnya guNa kadApi nAza pAmatA nathI. vaiyAvRtya azubhodayavALA karmano nAza kare che. vaiyAvRtya rUpI guNanI ATalI vizeSatA che. zAstramAM veyAvaccanA dasa prakAra kahyA che. AcArya, upAdhyAya, navadIkSita ziSya, regI sAdhu, Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 tapasvI, sthavira, sAmi`ka, kuLa ( gurUbhAI ), gaNu (saMpradAyanA sAdhue ) ane caturvidha saMdhanI vaiyAvacca, e dasa prakAranI vaiyAvacca che. gurUjatA ke tapasvI, rAgI Adi nAnA meTA sAdhuone vyAdhi ke pariSaddhAdine lIdhe asvasthatA AvI hoya tyAre temane bhikSA lAvI ApavI, vihAra prasaMge temane bhAra upADI levA, thAka lAgyA hAya teA temanI vizrAmaNA karavIpaga ke upAMga dekhAvavAM, vyAdhi thayA hoya ane dardI sAdhunI icchA hoya te tene mATe auSadha vaheArI lAvavuM, ityAdi aneka prakAre sevAbhakti karI zAtA upajAvavI te sAdhujanAne mATe vaiyAvaccanA mukhya bhede atra kahevAmAM AvelA che. vaiyAvacca karavAnuM pAtra potAthI dIkSA, jJAna, vaya, tapa, padavI, ityAdimAM ucca che ke nIca che tene vicAra cheDavAthI je tapa thAya che tenA saMbaMdhamAM gautame mahAvIra bhagavAnane pUchyuM ke " vaiyAvajJeLa mate ddei naLacarU ? "--he bhagavAna ! vaiyAvacca karavAthI zuM thAya ? bhagavAne javAba ApyA : "noyamA ! nIya hoya vamAM na vaMdha. ''-he gautama ! vaiyAvaccathI nIca gAtrakama na baMdhAya. manusmRtimAM paNa kahyuM che ke~ abhivAdanazIlasya nityaM vRddhopasevinaH / catvAri tasya varddhante AyurvidyAyazobalam // arthAt--gurU Adi vRdghonI nitya sevA karanAra tathA teenuM abhivAdana karavAnA svabhAvavALA purUSanAM AyuSya, buddhi, yaza ane khaLa vRddhi pAme che. dRSTAMta--na diSaNa muni kAi paNa rAgI, glAna ke vRddha muninI sevAbhakti karavAne hamezAM tatpara rahetA ane tevI sevAbhakti karavAne prasaMga peAtAne maLyA te mATe peAtAne dhanya mAnatA. vaLI te anazanAdi tapazcaryAM paNa khUba karatA. muninI AvI sevA bhAvanA viSe devalokamAM devAnI vacce carcA cAlI ane sau tene dhanya dhanya kahevA lAgyA, parantu e devAne niMdaSaNanI parIkSA karavAnA vicAra thayA. eka deve vRddha raktapittiyA sAdhunuM rUpa dhAraNa karyuM ane khIjAe jIvAna sAdhunuM rUpa dharyuM. vRddha sAdhu nagarathI dUra jaMgalamAM rahyA ane juvAna sAdhu na diSeNune sthAnake AvyA. nardiSeNe eka Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAsanA upavAsa karyA hatA, tenuM pAraNuM karavAne te besavA jato hato, eTalAmAM juvAna sAdhue AvIne kahyuM : "naMdiSeNa muni ! mArA gurU ati vRddha ane regI che ane huM bahu thAkI gayo chuM, to tame jaIne temane laI Avo." vRddha ane rogI sAdhunI sevA karavAno prasaMga Avye jANa sevAbhAvI naMdiSaNa muni ekadama pAraNuM karavAnuM paDatuM mUkIne jaMgalamAM gayA, to tyAM eka vRkSa taLe vRddha, raktapittathI pIDAtA ane glAna sAdhune temaNe joyA. temaNe vRddha sAdhune pitAnI sAthe AvavA kahyuM, te vRddha sAdhue kahyuM : "mane tarasa bahu lAgI che, mATe te nagaramAMthI pANI laI Ava." naMdiNa nagaramAM pAchA pharyA, paNa kyAMya vizuddha-eSaNaya pANIno joga maLyo nahi. chevaTe trIje pahore eka loTo pANuM maLyuM, te laIne naMdiSeNa muni vRddha sAdhu pAse AvyA. vRddha sAdhu to kopAyamAna thaI gaelA ! "e naMdiSeNa! tarase mAro jIva jAya che ane pAchuM lAvatAM tane ATalI badhI vAra thaI ?" ema kahetAM ja gussAthI sAdhue pANInA loTAne Thesa mArI pANI DhoLI nAMkhyuM ! naMdiSeNe sAdhune zAnta karyA ane kahyuM: "he gurU ! pANI te DhoLAI gayuM che ane have kahe to bIjuM laI AvuM." gurUe kahyuM : "nA, pANI nathI joItuM. tuM mane upADIne cAla; mArAthI hIMDI zakAze nahi." naMdiSaNe vRddha sAdhune khAMdhe besADI cAlavA mAMDayuM. mArgamAM vRddha sAdhu pitAnA rogapIDita dehamAMthI roganA jaMtuothI bharelI rasI naMdiNanA deha upara pADe, maLa-mUtra kare, paNa naMdiSeNa te manamAM emaja kahe ke "aho ! A bicArA vRddha munine kevI pIDA thatI haze ? temanuM zarIra kevuM regathI gherAI gayuM che? huM kyAre temane sthAnake pahacADI sukha upajAvuM." AvA bhAva manamAM dhAratAM naMdiSaNane jJAna thayuM ane sAdhu vezadhArI beu devone paNa naMdiSaNanA vaiyAvRtyanI pratIti utpanna thatAM A rIte temanI kasoTI karavA mATe kSamA mAMgI. (185). Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 dazama pariccheda. tapazcaryA : svAdhyAya. [ atyaMtara tapanA che bhedamAMnA traNa bheda prAyazcitta, vinaya ane vaiyAvacce gata paricchedamAM kahevAmAM AvyA che. bAkI rahelA traNa bheda svAdhyAya, dhyAna ane vyutsarga e gahana ane vistRta hovAthI traNa jUdA jUdA paricchedomAM graMthakAre tene samAveza karyo che. temAM prathama svAdhyAya tapane adhikAra A dazamA parichemaa mAgheso cha.] svaadhyaayprkaaraaH| 186 / 187 // zAstrANAM kila vAcanaM ca mananaM tdvnididhyaasnN| smRtyarthaM paThanaM rahasyasahitaM tAtparyasaMzodhanam // zaGkAyAM gurusannidhau savinayaM pRSTvA taducchedanaM / bhASAjJAnapurassaraM vinayinAM svArtha vinA pAThanam // naipuNye sakalAgameSu janite vyAkhyAnavistAraNaM / sajijJAsusabhAsamakSamucitaM dharmAbhivRddhyai sadA // sattvAkarSakatattvazAstraracanA sAhityasaJcAraNaM / jJAtavyAH sakalA apIha yamibhiH svAdhyAyabhedA ime|| yugmm|| svAdhyAyanA prakAra. bhAvArtha-tAttvika zAstragraMthanuM vAMcana karavuM, manana karavuM, nidhidhyAsana karavuM, smaraNamAM rahe teTalA mATe pATha kare, rahasya sahita dhAraNA karavI, dareka vAkyanA artha ane tAtparyanuM zedhana karavuM, koI sthaLe zaMkA Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 rahetI hoya te gurU AdinI pAse jaI vinaya sahita pUchIne zaMkAnuM nivAraNa karavuM, zAstranI bhASAnuM jJAna pUrepUrI rIte meLavIne svA` vinA jijJAsuone bhaNAvavuM, badhAM zAstrAmAM nipuNatA meLavyA pachI jijJAsuonI samakSa dharmanI vRddhine arthe vistArathI vyAkhyAna ApavuM, manuSyAnuM AkaSaNa kare tevAM tAttvika zAstronI racanA karavI, dharmanA sAhityane pracAra karavA; e badhA sayamIee karavAyeAgya svAdhyAyanA prakAre| jANavA. ( 186-187 ) vivecana--svAdhyAyanA mahimA jaina tema ja jainetara zAstrAmAM varNavelA che. jaina zAstramAM svAdhyAyane eka prakAranuM tapa lekhyu che, kAraNake iMdriyA tathA mananeA sArI peThe sayama karyAM vinA svAdhyAya thaI zakatA nathI. manusmRtimAM svAdhyAyanA mahimA gAtAM kaheluM che ke-- yaH svAdhyAyamadhIte'bdaM vidhinA niyataH zuciH / tasya nityaM kSaratyeSa payo dadhi ghRtaM madhu // arthAt--je purUSa hamezAM zuddha thaI vidhivaDe eka varSa paryaMta svAdhyAya kare tene te svAdhyAya hamezAM dUdha dahI madha ane ghIne varasAve che; tAtparya e che ke svAdhyAyathI manuSya sukhI ane saMpattimAna thAya che. mahAnizitha sUtramAM svAdhyAyarUpI tapane mATe kaheluM che ke-- bArasavihaMmi tave, abbhaMtara bAhire kusaladiThThe / navi atthi na vi ca hohi, sajjhAya samaM tavo kammaM // arthAt--sarvajJa bhagavaMte kahelA abhyaMtara ane khAdya evA khAra prakAranA tapamAM svAdhyAya jevuM tapakarmI kAi che paNa nahi ane thaze paNa nahi. zAstragraMthAmAM svAdhyAyanA pAMca bheda athavA pAMca prakAre kahelA che: vAcanA, pRcchanA, parAvanA, anuprekSA ane dhakathA. graMthakAre A bhedeAnA upabhede upara lakSa rAkhIne ekadare agIAra prakAra A e zlokamAM darzAvelA che. vAcana, manana ane nididhyAsana e vastutaH vAcanAnA ja bheddA che. kAI paNa kloka ke vAkyanu AMkha tathA mukhathI vAcana karavuM Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -tethI "vAcanA" zabdane pUrNa artha grahaNa thato nathI, eTale mukha ke netrathI vAcana, manathI manana ane cittamAM e vAcananuM dhAraNa kahetAM nididhyAsana thAya eTale "vAcanA "nI kriyA pUrI thAya. A pramANe - vAcanA e eka vAya tathA tenA arthane mAtra mAnasika saMgraha athavA to avadhAna che, ane tethI te svAdhyAyanuM eka aMga che. je e vAcananI samajamAM kivA tenA arthamAM kAMI zaMkA rahetI hoya to te mATe gurUne pRcchA karavI ane zaMkAnuM chedana karavuM te bIje pRcchanA nAmaka prakAra che. pRcchanA vaDe vizuddha thaelA jJAnane smRtimAM jaDI devA mATe tenuM vAraMvAra paThana karavuM kiMvA zAstranA zabdamAM kahIe to parAvartana karavI e tene trIje mukhya prakAra che. anuprekSAne graMthakAre be vibhAgomAM vaheMcI che? rahasyadhAraNA ane tAtparyadhana. anuprekSAno zabdArtha karIe te e thAya che ke strArthane mukhathI uccAra karyA vinA manamAM tenuM dhyAna karavuM te. svAdhyAyanuM navanIta te tenuM rahasya kahevAya. evA rahasya sAthe tAtparyanuM zodhana karavuM te svAdhyAyanA viSayanuM mauna rahI ekAMtamAM nirmaLa thAna karavAne ja vidhi che. AvA dhyAnathI samajelA vAkyarthanuM rahasya zuM che ane te rahasya vAkya kiMvA vAkyomAM vaNI levAno zAstrakArano hetu che. che tAtparya zuM che te citizakti samIpe spaSTa thAya che. A hetupUrvaka uprekSAne be vibhAgamAM vaheMcIne tene vistAramAM samajAvI che. svAdhyAyanA tattvanuM dhyAna karavA saMbaMdhe kahyuM che ke saMkulAdvijane bhavya: sazabdAnmaunavAn zubhaH / naunAnA: bag Tru: sTA: : || arthAta-ghaNA mANasamAM rahIne svAdhyAyanA tattvanuM dhyAna arthAta jApa karavA besavuM te karatAM ekAnta vadhAre sArI che, mukhathI bolIne jApa karavA besavuM te karatAM mauna vadhAre sAruM che ane mauna jApa karatAM mAnasika jApa-dhyAna-ciMtana uttarottara vadhAre prazaMsanIya che. svAdhyAyano pAMcame prakAra dharmakathA che. dharmakathAnA cAra upabheda graMthakAre atra darzAvyA che ane e upabhede zAstramAM nahi darzAvelA hovA chatAM tenI Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa uparyuktatA chAnI rahe tema nathI. pAna, vyAkhyAna, sAhityapracAra ane graMtharacanA e dhama kathAnA upabhede che. peAtAne prApta thayelA jJAnane lAbha anya jijJAsuone vizuddha rIte pAThana dvArA ApavA, temAM kaze! svA sAdhavAnA saMkalpa paNa karavA nahiM, te vastutaH ucca prakAranI dha kathA ja che. atra mAyAjJAnapuraskarra zabdanA prayAga karelA che, te pAnanI vizuddhatAnI apekSAthI ja karelA che. zAstragraMthAmAM nipuNatA meLavyA pachI jijJAsuenI sabhAmAM vyAkhyAna ApavuM, upadeza karavA, ane e rIte dhamanI abhivRddhi karavI te te! vizuddha dhamakathA ja che. AkarSaka ane tAttvika graMthAnI racanA karavI ane dharmanA sAhityane pracAra karavA e e dhakathAnA bhede bhale Adhunika lekhAya, chatAM tenI upayeAgitAnI kAI nA kahI zake tema nathI. je vakhate mahAvIra bhagavAne upadeza karyo hateA te vakhate graMthalekhananI ke graMthapracAranI pravRtti astitvamAM naheAtI; sUtreA graMthArUDha thayA tyArapachI graMthAnI suMdara prateA karIne tene pracAra karavAnI prathA upakAraka lekhAvA lAgI, ane satrA zrotAe tathA abhyAsIone sugamya ane teTalA mATe te upara bhASyA, TIkAo, cUrNI ane pRthak pRthak thAnI racanA thai. dhannadAne hetu dharmanA upadeza ApavAnA hatA ane graMtharacanA tathA dhasAhityane pracAra paNa upadezanA hetu sAravA mATe Adhunika samayanuM anukULa sAdhana hoI tene samAveza svAdhyAyarUpI tapanI aMdara karavAmAM ane e tapAcaraNanuM muniene mATe vidhAna karavAmAM graMthakAre sughaTita kAya kareluM lekhAze e niHsazaya che. eTalu kharUM che ke dharmakathAnA A badhA upabhedo paNa munine mATe tapa ' rUpe ja astitvamAM rahe ane saMyamamAM vikSepa kare tevI pravRttirUpa banI na jAya. svAdhyAyanA e sarva prakArAnuM anuSThAna karavAmAM Ave paNa saMyamInuM dhyAna te temAMthI thatI tapasa siddhi tarapha ja lAgI raheluM heAya. (186-187) " [have jJAnanA ATha AcAre| viSe kahe che ke je AcArAnuM pAlana svAdhyAya rUpI tapanI phaLasiddhi mATe Avasyaka che. ] Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 jJAnAvarAchAm 288 asvAdhyAyavivarjanena paThanaM svAdhyAyakAle sdaa| gurvAdI vinayaM vidhAya tadapi premNA prakRSTena vai|| kArya yogyatapo gurorupakRte! vismRtiH srvthaa| zabdArthobhayazuddhiraSTapaThanAcArA ime shobhnaaH|| jJAnanA ATha AcAra. bhAvArtha-svAdhyAya kALe-ajajhAya TALIna-zAstranuM paThana karavuM, adhyApaka-gurnAdikano barAbara vinaya sAcavIne bhaNavuM, je bhaNavAnuM hoya tenA upara utkRSTa prema rAkhI-rucipUrvaka bhaNavuM, zAstranA AlAvA pramANe upadhAna tapa karavuM, bhaNAvavAmAM jeNe parizrama lIdho hoya tevA adhyApakavidyAgurUne upakAra koI paNa rIte bhUlo ke gopavo nahi, zAstranA pAThana zuddha uccAra kare, arthamAM lezamAtra pheraphAra na kare arthAta zuddha artha kare, zabda ane artha ubhayanI zuddhi sAcavavI, e jJAnanA ATha AcAra zAstramAM kahelA che; teno upayoga karI zAstra bhaNavAthI vidyA suzobhita thAya che. (188) vivecana-atra vivaraNa sAthe je ATha jJAnAcAra kahelA che te zAstramAM saMkSepamAM nIce mujaba kahyA cheH sA vinA vaghumALe rUpALa tarya nava . vaMkaga sAthe taduma, lavihA nALamAcAra . (1) vedAnuyAyIo jene "adhyAyI" kahe che, tene jaina zAstramAM "asajhAya'-asvAdhyAya kahe che. A asajajhAya te evo samaya hoya che ke je vakhate zAstranuM vAcana-paThana thAya nahi ane karIe to deSabhAgI thaIe. jaina zAstramAM 32 arajajhAya kahI che. najIkamAM hADakAM, mAMsa, lohI ke viSTA paDI hoya, zmazAna hoya, caMdragrahaNa ke sUryagrahaNa hoya, koI moTo mANasa maraNa pAmyo hoya, rAjyamAM kAMI vidhra hoya, najIkamAM paMcaeNyinuM kalevara hoya, tArA kharyA hoya, dizAo rAtI thaI hoya, akAle gAjavIja, vIjaLI, Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 kaDAkA thAya, khIjacaMdrodaya vakhate cAra ghaDI, AkAzamAM navIna cinha thAya, dhumasa paDe, jhAkaLa paDe, teAphAnI pavana vAya, aSADa suda 15 ane vada 1, bhAdaravA suda 15 ane vada 1, kArataka suda 15 ane vada 1, caitra suda 15 ane vada 1, sUryodaya pahelAM e ghaDI, madhyAhne e ghaDI, sAMje e ghaDI ane madharAtre e ghaDI: e batrIsa kALa svAdhyAyane mATe ayukta eTale doSapUrNa hAya, tene tyAga karIne itara sajjhAya kALamAM zAstranuM paThana-pArTana karavuM. (2) zikSaNa ApanAra adhyApaka kivA gurU pratye saMpUrNa vinaya rAkhIne zAstranuM adhyayana karavuM. vinayarUpI tapane viSe pUrve kahevAmAM AveluM ja che. (3) abhyAsanA viSayanuM bahu mAna karIne eTale ke utkRSTa premapUrNAMka adhyayana karavuM. rUci vinA kevaLa veThanI peThe adhyayana karavuM te niraka che ane jJAna jevI utkRSTa vastunI avagaNanA che. kahyuM che ke-- iga du ti mAsakhavaNaM saMvaccharamavi aNasio hujA / sajjhAya jhANa rahio egovAsaphalaM pi na labhijjA // arthAt--eka mAsa, e mAsa ke traNa mAsanAM mAsakSapaNa kare, athavA eka varSa sudhI aNusaNa kare, paNa jo tene svAdhyAya dhyAnarahita hAya, teA eka upavAsanuM paNa phaLa meLavatA nathI. (4) adhyayananA viSayanI upara daSTi rAkhIne AcAya ke gurU je kAMI tapa karavAnuM kahe te tapane upadhAna kahevAmAM Ave che. AvuM upadhAna tapa karavAthI jijJAsunI buddhi ane vRtti nirmaLa thAya che ane vaLI adhyayana mATenI tenI jijJAsAnI kaseATI paNa sArI peThe thAya che. su' rIte upadhAna vahIne svAdhyAya karanAra vizeSa nirmaLa cittavALA sAdhu bane che, svAdhyAyamAM tenI vRtti ekAgra thAya che ane jevI sevA te jJAnanI kare che . tevI ja sevA tenI karavA jJAna tenI hajIramAM upasthita thAya che. (5) adhyApaka ke vidyAgurUne upakAra bhUlI javA niha ke geApavavA niha e paNa jJAnane prazasta AcAra che. keAI vAra tIvra buddhine ziSya gurU ke adhyApakathIe vadhu abhyAsa karIne AgaLa vadhI jAya che, kiMvA kAi tuccha vyakti pAsethI Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 paNa jJAna grahaNa karavAnI jijJAsune jarUra paDe che; teve samaye gurU ke adhyApakanA upakAra bhUlavA nahi kivA temanA upakArane kabUla rAkhatAM lajAvuM ke halakuM mAnavuM nahi. (6) zAstranA mULa pAThanA zuddha uccAra karavA. (7) arthamAM paNa zuddhatA jALavavI leza paNa pheraphAra karavA nahi ane (8) mULa tathA atha ubhayanI zuddhatA ekasarakhI rIte jALavIne abhyAsa karavA ke jethI rakSa ne sthAne makSa jevA hAsyajanaka ane doSapUrNa prayegA thatA aTakI jAya. A pramANe ATha AcAre| sahita je jJAnanI upAsanA karavAmAM Ave te svAdhyAyarUpI anupama tapanI siddhi jijJAsu karI zake che. dRSTAMta------gurUnA upakAra geApavanAranuM eka dRSTAMta atra upayogI thaze. eka nadIne kAMThe eka bagale kheDA kheThe mAchalAne zikAra karatA hatA. pANImAM ramatAM mAchalAMnA TALA upara te kAramI jhaDapa mArA ane ekAda mAchalAne ja cAMcamAM lai bIjA traNa cAra mAchalAne peAtAnA naheAranI heThaLa khAvI rAkhatA. pachI eka pachI eka mAlAne pagathI uMce uchALIne khagale potAnI cAMcamAM jhIlI lete! ! nadIne sAme kAMThe beThelA eka bhIla bagalAnI A zikAranI kaLA joine tAkha thayeA. teNe paNa bagalAnuM anukaraNa karavA mAMDayuM. nadI parathI kAMkarA vINIne te hAthavaDe uMce uchALatA ane pachI te kAMkarAne mhAMthI jhIlI letA. dhIre dhIre kAMkarAne mhAMmAM ane pachI dAMtamAM jhIlI levAnI kaLA siddha thai tyAre teNe kAMkarAne badale lAkhaMDanA khIlAne uchALI mheAmAM jhIlI levAnI Teva pADI. tethI AgaLa vadhIne teNe charI uchALIne mhAMthI jhIlI levAnI kaLA sAdhI ane chelle jyAre teNe e kaLApara sArI peThe prabhutva meLavyuM tyAre khullI talvArane uMce uchALI tenI aNIne dAMtathI pakaDI levAne prayAga siddha karyAM. pachI e bhIla rAjA rajavADAemAM pharI potAnI A kaLA batAvavA ane bahu mAnapAna meLavavA lAgyA. eka rAjA tenA A prayAgathI khUba prasanna thayeA ane teNe pUchyuM ke " he bhIla ! tane AvI * suMdara kaLA kayA gurUe zIkhavI ? "" A prazna sAMbhaLIne bhIla vicAramAM Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 429 paDI gaye. kharI rIte te e kaLA bagalA pAsethI ja zIkhyuM hatuM, paraMtu e vAta kahevAthI potAnuM mAna ghaTI jaze evI dhAraNAthI teNe kahyuM: " A kaLA te huM ghaNAM varSanA parizramathI mArI meLe ja zIkhyo chuM. - rAjAe kahyuM: " tyAre e tavArane prayoga mane eka vAra pharIthI karI batAvaH mane hajIe jevAnI heza rahI gaI che." gurUnA upakArane gepavIne asatya kathana karavAno deSa karI cUkelo bhIla pharIthI talavAra uchALIne jhIlI levAno prayoga karavA taiyAra thayA. potAnI A svayaMsiddha kaLA mATe rAjAne potAne mATe khUba mAna utpanna thayuM che, evA khyAlathI -ghamaMDathI teNe era chaTAthI ja tallAra uchALI paraMtu taQAra nIce AvatAM ja tenA ghamaMDe tenI coTane bhUlavI ane tallAra dAMtathI pakaDAvAne badale sIdhI tenA nAka ane moM para AvatAM te sakhta rIte ghAyala thaIne mRtyu pAmyo. (188) [ have svAdhyAya tapanA upasaMhAramAM uttarottara kevA viSayone abhyAsa karIne svAdhyAyanI siddhi karavI te viSe graMthakAra kahe che. ] yAyAvaniSThA ! 282 / jJAnAcArasamAdareNa caraNadravyAnuyogau purA'dhItyA'dhyAtmavicArazAstrajaladheH pItvA ca tttvaamRtm|| sampAdya sthiratAM dhiyo vimalatAM cittaprasAdaM tathA / prAptavyaM janitottarottaraguNaH svAdhyAyaniSThApanam // - svAdhyAyanI siddhi bhAvArtha tathA vivecana-pUrve je jJAnanA ATha AcAra kahyA che tene samyapha prakAre Adara karIne saMyamadhArIe prathama caraNanuyoga, ane dravyAnuyoganuM adhyayana karavuM. caraNAnuga eTale sAdhu janonA AcAranuM zAstra ane dravyAnuyoga eTale A jagatamAMnA sthaLa padArthadinuM jJAna. jyAre saMyamI pahelAM potAnA AcAramAM daDha ane nirdoSa bane, Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 tathA A jagatanA padArthonI tathA tenA paryAyeAnI mAhitI peAtAnA cittarUpI bhaMDAramAM sArI peThe saMgrahe, tyAre ja te sUkSma padArtho-AdhyAtmika viSayeA vagerenA kaThIna pradezamAM gati karavAne yeAgya ane che; teTalA mATe graMthakAra prathama caraNudravyAnuyAganeA abhyAsa karavAnuM kahIne pachI kahe che ke jemAM Atmika vicAraNA heAya tevA adhyAtma zAstrarUpa samudranuM mathana karavuM, temAMthI tattvAmRtanuM pAna karavuM ane te rIte AtmAnI sthiratA, buddhinI ni LatA ane cittanI prasannatA meLavavI : ema ttarottaNuka arthAt eka pachI eka DagaluM AgaLa vadhavArUpI gatipUrvaka guNazreNIpara caDavuM ane svAdhyAyanI samApti karavI. svAdhyAyanI uMcAmAM uMcI Toce pahoMcavAne mArga A rIte " Dagale Dagale DuMgarA " nI peThe AgaLa vadhavAnA che. ( 189 ) ekAdaza pariccheda. tapazcaryA : dhyAna. [ anukrame karIne tapane agIyArameA prakAra dhyAna viSaya upasthita thAya che. e abhyaMtara tapanA prakAra che. dhyAnane mATe tenuM kSetra-citta deSarahita karavu, Asana siddha karavuM, zvAseAzrvAsa upara jaya meLavI prANu sAthe cittane saMbaMdha joDave| ane pachI dhyAnanA prakAro pichANIne zubha dhyAna AdaravuM: e badhA vidhi A lAMbA paricchedamAM kahevAne graMthakArane sa'kalpa che. sauthI pahelAM nIcenA e zleAkAmAM graMthakAra cittanI nimaLatA sAdhavAnA hetupUrvaka tenA ATha dayAthI mumukSune paricita kare che. ] aSTau cittadoSAH / 190 / 191 / / doSo glAniranuSThitau prathama udvego dvitIyastathA / syAd bhrAntizca tRtIyakazcapalatotthAnaM caturtho mataH // Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 431 kSepaH syAnmanasaH kriyAntaragatirmuktvA pravRttakriyAmAsaGgaH prakRtakriyAratirato durlakSyatordhvaM punaH // tatkAlocitavarttane'ruciratho rAgazca kAlAntarakarttavye'nyamudAhRyo nigadito doSaH punaH saptamaH // ucchedaH sadanuSThite rugabhidho doSo'STamo gadyate / dhyAne vighnakarA imeSTa manaso doSA vimocyAH sadA // cittanA ATha dASA, bhAvA--kAI paNa dhArmika anuSThAnamAM glAni utpanna thAya te cittane prathama doSa. anuSThAna karatAM manamAM udvega rahyA kare te khIje doSa. anuSThAnanA svarUpamAM brAnti hoya-kaMdhane badale kaI kare te trIjo bhrAnti-doSa. anuSThAnamAM beThA pachI manamAM capaLatA rahyA kare te utthAna nAme ceAtheA doSa. cAlatI kriyAne paDatI mUkI bIjI--bIjI kriyAmAM cittavRtti doDyA kare te kSepa nAme pAMcamA doSa. cAlatI kriyAmAM muMjhAI rahIne tenI pachInA anuStAnanu lakSa na rAkhe arthAt uttara kriyAnI upekSA kare te AsaMga nAme chaThTho deSa. cAlu anuSThAnamAM arUci rAkhIne kAlAntaramAM karavAnA anuSThAna upara rAga rAkhe te anyamud nAme sAtame| deSa. sadanuSThAnanuM utthApana karavuM-uccheda karavA te rUr nAme AThame cittane deSa jANavA. cittanA e ATha doSo dhyAnazreNI upara caDavAmAM vighna karanArA che, mATe dhyAnanA jijJAsuee te deASAne hamezane mATe tyAga karavA. (190-191) vivecana--dhyAna e cittanA viSaya che eTale sauthI pahelAM cittarUpI kSetrane vizuddha karavuM joie, eTale ke tene dAhita karavuM joie. pataMjalie ceAgazAstramAM cittanI pAMca avasthAe kahI che ane hemacaMdrAcAye cAra avasthAe kahI che. pAMca avasthAe te kSipta, mUDha, vikSipta, ekAgra Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 ane nirUddha avasthA che; anya mate vikSipta, yAtAyAta, zliSTa ane sulIna evI cittanI cAra avasthA che. emAMnI ekAgra ane nirUddha kiMvA zliSTa ane sulIne e be avasthAo doSarahita thaelA cittanI dhyAna mATenI susajaja avasthAo che, ane bAkInI avasthAe te doSayukta cittanI judI judI avasthA che. A avasthAone lIdhe cittamAM janmatA doSonA prakAre A lokomAM darzAvelA che. pataMjalinA abhiprAya mujaba cittamAM vikSepa karanArA aMtarAyo nava prakAranA che-dhiyAnaserAmalsyaavirtibhraantidrshnaalbdhbhuumiktvaanvsthittvaani cittavikSepAste'ntarAyAH // vyAdhi, tyAna (mUDhatA), saMzaya, pramAda, ALasa, avirati, jAtidarzana, alabdhabhUmikatva ane anavasthitatva e nava cittanA vikSepa che ane sadanuSThAnamAM aMtarAyo che. jevI rIte A nava aMtarAye cittanI kSipta, mUDha ane vikSipta avasthAnA aMkure che, tevI ja rIte te traNe avasthAnA aMkuro atra darzAvelA ATha deze paNa che. saMkSepamAM kahIe te pataMjalie gaNAvelA nava doSo ane A ATha doSo ke je haribhadra sUrie karelI vargaNAne anusAre che te lagabhaga samAna bhUmikA reka che. dhyAna kiMvA anya dharmanuSThAna pratye aMtaHkaraNamAM glAni utpanna thAya-vivAda thAya te cittano prathama deSa che. koI vAra dehamAM vyAdhi astitva dharAvato hovAthI ke thAka lAgavAthI evI glAni upaje che ane te sthiti dhyAna mATe ISTa nathI. cittamAM koI prakAranI tRSNa ke IcchAthI uga-ciMtA upaje te teno bIjo doSa che. pataMjali jene avirati doSa kahe che te A ja prakArano che. koI anuSThAnanuM svarUpe AvuM haze ke tevuM haze, ema cittamAM saMdeha thayA kare ane sAdhanane asAdhanarUpa tathA asAdhanane sAdhanarUpa mAnIne kAMIne badale kAMI kare te bhrAnti nAmane trIje doSa che. pataMjalie kahelA bhrAnidarzana ane saMzaya nAmanA doSone samAveza A eka doSanI gaNatrImAM thAya che. caMcaLatAne ge utthAna-calavicalatA utpanna thAya ane kSepa-eka anuSThAna choDIne bIjA anuSThAnane pakaDavA deDavAnuM mana thAya te cittano cothe tathA pAMcamo doSa che. A beu doSa pataMjalie kahelA anavasthitatvanA phaLa rUpa che arthAta Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 433 cittanI asthiratAnA pariNAmarUpa che. eka ja anuSThAnamAM muMjhAi rahI tyArapachInA anya anuSThAna tarapha upekSAdaSTi rAkhe eTale AsaMga upaje, je pataMjalie kahelA pramAda tathA Alasya rUpI doSAnuM ja pariNAma lekhAya. pataMjalie kahelA alaUbhUmikatva nAmaneA cittadeASa sAdhakanA cittane asateSa vaDe himu kha rAkhe che, tevI ja rIte atra kahelA anyamud nAmane sAtamA doSa cAlu anuSThAnamAM sAdhakane asaMtuSTa ane arUcimAna rAkhI dUra dUra rahelA anuSThAnamAM rAga upajAve che. ane chelle sadanuSThAnanuM utthApana-uccheda karAvanAre rUz nAmanA doSa to pataMjalie kahelA tyAna-- mUDhatA--cittacArmayatA nI bhUmikAmAM Ave che. A uparAMta pataMjali duHkha, manaHkSeAbha, aMganuM ajeyatva, ane zvAsa prazvAsanA vikSepane paNa cittanA dASA tarIke gaNAve che, parantu graMthakAre atra e doSonI jUdI gaNatrI karI nathI ane AgaLa jatAM mana tathA prANane sabaMdha sAdhavA mATenuM, aMganuM ajeyatva meLavavA mATe AsanasiddhinuM, zvAsaprazvAsanA dAharaNa mATe prANAyAmanuM vidhAna kareluM che, te e viziSTa doSAnuM virecana karavAnA hetu sAravA mATe che. A badhA doSo cittanA svAbhAvika doSo che eTale te manuSyanA svabhAvanI sAtheja janmelA che. manuSyasvabhAva satva, rajas ane tamas e traNa guNAne khanelA che. eTale e traNe guNAnAM jUdAM jUdAM rUpedvArA potAnA dhama cittarUpI kSetranI aMdara bajAve che. bhagavadgItAmAM kahyuM che ke-- sarvadvAreSu dehe'smin prakAza upajAyate / jJAnaM yadA tadA vidyAdvivRddhaM satvamityuta // lobhaH pravRttirArambhaH karmaNAmazamaH spRhA / rajasyetAni jAyante vivRddhe bharatarSabha // aprakAzo'pravRttizca pramAdo moha eva ca / tamasyetAni jAyante vivRddhe kurunandana // arthAt--A dehamAM sakriyAmAM jyAre nAnarUpa prakAza utpanna thAya che, tyAre cittamAM sattvaguNa ja vizeSa vadhelA che ema samajavuM. cittamAM / g Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 . rajoguNanI vizeSa vRddhi thaye lebha, pravRtti, karmonA AraMbha, azAnti ane icchA utpanna thAya che. cittamAM tameguNanI vizeSa vRddhi thaye ja aprakAza, apravRtti, pramAda tathA meAha upaje che. A uparathI samajAze ke cittamAM sattvaguNa pradhAna heAvA chatAM jyAre temAM rajas ane tamarsa vizeSa vyApe che ane sattvane gauNa banAvI peAte pradhAna khane che, tyAre tenI kSipta, vikSipta tathA mUDha dazA thAya che, ane upara jaNAvelA AThe deSA peAtAnA vyApAra calAve che. citta traNe guNAnuM baneluM hAvA chatAM e guNAmAM pradhAna ke gauNa banavAneA dhama rahelA cheH jyAre cittanI sthiti evI thAya ke temAM sattvaguNa ja pradhAna ane ane rajastamam nuM tireAdhAna thAya tyAre ja upara jaNAvelA deASA svabhAvanI sAthe janmelA heAvA chatAM tirodhAna pAme ane cittakSetra dhyAnarUpI ceAgaprakriyAne mATe vizuddha banI rahe. cittanI evI nirdoSa avasthA tyAre ja siddha thAya ke jyAre te sattvapradhAna ane arthAt ekAgra ane nirUddha bane. pata Mjalie yogazcittavRttinirodhaH evuM je eka mahattvanuM sUtra kahyuM che te niraidha AvI doSarahita kiMvA ekAgra ane nirUddha cittAvasthAmAM ja zakya che. (190-191) abhyAsa [cittanI dekharahita kivA samasthiti prApta karavA mATe zuM karavuM ? pataMjali te dASA dUra karavAne-taskRtiSedhAthaeNmejatattvAbhyAsa:-ema eka tattvane karavAnuM kahe che. e eka tattva karyuM? te jUdAM jUdAM tattvA sUcave che, ane temAM vItAviSaya uttam tathA cayAmimatadhyAnAr ne paNa samAveza kare che. A ek abhyAsanI zreNI graMthakAre grahaNa karI che ane tadviSayaka vidhAnamAM AgaLa vadhavA mATe dhyAnasiddhinA avalakhana rUpa Asasiddhi viSe pahelAM kahe che. ] JAnanAnA| ?22 // paryaGkoskaTikAbjavajralakuTAGgotsargavIrAsanagodohAsanabhadrakAsanamiti dhyAnAsanAnyacire // Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa. yadyadbhAti sukhAsanaM sthiratayA tasyaiva tessvaadro| heyaM kaSTadamAzanaM prathamato dhyAnAcalArohaNe // AsananA prakAra bhAvArtha-paryakAsana, utkaTikasana, anja-kamalAsana, vAsana, lakuTAsana, kAyotsargAsana, vIrAsana, gedahAsana ane bhadrakAsana : e nava dhyAnanAM Asana kahyAM che; tathApi prAraMbhamAM dhyAnarUpa parvata upara caDhavA mATe emAMnuM je Asana sukharUpa bhAse ane je Asane vadhAre sthira rahI zakAya tene prathama Adara kare ane kaSTa ApanAra Asanane tyAga karavo. (12) vivecana--cittanI doSarahita kiMvA samasthitinI sAdhanA te dhyAnanuM prathama pAda kiMvA pagaluM che, eTale dhyAnane bhArge vaLavAthI te deSo dUra thatAMnI sAthe sAthe dhyAnasiddhi paNa upalabdha thAya che. A kAraNathI dhyAnanI pUrva pIThikAmAM cittanA deSo darzAvavAmAM AvyA che, paraMtu dhyAnanI prakriyAthI itara evo cittadoSonA dUrIkaraNano vidhi darzAvavAmAM Avyo nathI. dhyAnanI prakriyAne prAraMbha karatAM sauthI pahelAM Asanasiddhi karavI joIe. yoganAM 84 Asano che ane yoganA graMthomAM te badhAM Asano vidhi darzAvavAmAM Avyo che, paraMtu e badhAM Asano dhyAnasiddhi mATe Avazyaka nathI, kAraNake temAMnAM ghaNAMkharAM Asanono hetu te vAyu upara jaya meLavavA pUrato kiMvA deha ane tenI zirAonA Arogya pUrato ja hoya che. A kAraNathI graMthakAre dhyAnane arthe deyaM vachadramAsa arthAta-kaSTaprada Asanane tyAga karavAnuM ane sukhAsanano ja Adara karavAnuM kaheluM che. kAyakleza karanAruM Asana-kaSTaprada Asana dhyAnasiddhimAM vina rUpa thaI paDatuM hovAthI te prakAranAM Asanone nirUpayogI lekhI atra paryakAsana, utkaTikAsana, kamalAsana, vajrAsana, lakuTAsana, kAyotsargAsana, vIrAsana, gadahAsana ane bhadrakAsana e nava Asanone dhyAna mATe upayogI lekhyAM che. e Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 nava AsanemAMnuM paNa je kaI Asana mumukSune sukhAsanarUpa lAge te ja Asana tene upayogI samajavuM; parantu dhyAnamAM Asanane hetu deha tathA mananI caMcaLatA, ALasa, Adi rajo ane tamoguNano nAza karavAno che; mAnena no hRtti che eTale sukhAsana karavAno hetu kaSTaprada Asanane tyAga karavAno che, paraMtu dhyAna dharatAM ALasake taMdrA AvavA lAge evuM sukhAsana AdaravAno nathI. prastuta nava Asane evA prakAranAM che ke jethI rajoguNa haThe ane dehane kaSTakAraka thAya nahi. e badhAM Asane siddha karavAnI vidhi nIce mujaba cheH paryakAsana-beu jaMdhAnA nIcalA bhAga paganA upara mUkave chate ane jamaNo tathA DAbe hAtha bane nAbhi pAse uMcA uttara-dakSiNa (ADA) rAkhavAthI paryakAsana thAya che. mahAvIra devane nirvANa avasare A Asana hatuM. jAnuM ane hAthane prasArIne sUvuM tene pataMjali paryakAsana kahe che. utkaTikAsanakeDanI nIcenA nitaMbene paganI pAnInI sAthe nIce jamIna upara aDakADavA te utkaTikAsana kahevAya che. A AsanamAM mahAvIra bhagavAnane kevaLajJAna thayuM hatuM. laukika bhASAmAM jene ubhaDaka besavuM kahevAmAM Ave che te A ja Asana. padmAsana-kamalAsana-jamaNuM pagane DAbA sAthaLapara madhya bhAgamAM rAkhavo ane DAbA pagane jamaNa sAthaLapara madhya bhAgamAM rAkha tathA bane pAnIpara prathama DAbo hAtha catto rAkhI te upara jamaNe hAtha catto rAkhavo, dADhIne hRdaya samIpe cAra AMgaLa dUra rAkhavI ane jIbhane uparanA dAMtanA mULanA madhya bhAgamAM sthApI nAsikAnI aNI upara daSTine sthira karavI. (yogazAstramAM A Asanane citta, prANa tathA ikiyenI sthiratAne prApta karanAruM kahyuM che.) vajrAsanaDAbo paga jamaNA sAthaLapara ane jamaNo paga DAbA sAthaLapara sthApI pachI vajInI AkRti mAphaka pAchaLa beu hAtha rAkhI te hAtha vaDe beu paganA aMgUThA pakaDavA-arthAta pITha pAchaLa hAtha karI DAbA Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 paganA aMgUThAne DAbA hAthathI ane jamaNuM paganA aMgUThAne jamaNA hAthathI pakaDavA tene vajAsana kahe che. haThAgamAM siddhAsanane vajAsana kahevAmAM Ave che. lakuTAsana--A Asana yogazAstranA graMthamAM paricita nathI, paNa jaina zAstragraMmAM paricita che. jevI rIte gadheDAnI upara bhAranI gUNa lAdhavAmAM Ave che tevI rIte mastakanuM zikhAsthAna ane paga e bene AdhAre dehanI goLa kamAna vALIne sthira thavuM te lakuTAsana athavA lagaDAsana kahevAya che. ( hemacaMdrAcArya nava sukhAsanamAM lakuTAsananI gaNatrI na karatAM daMDAsananI gaNatrI kare che. besIne AMgaLIo, gulpha-pAnI ane sAthaLa e traNe jamInane aDake evI rIte paga lAMbA karavA tene daMDAsana kahe che. "jJAnAva" mAM daMDAsananuM nAma nathI. ) kAyotsargIsana ane bhujAone nIcI laTakatI rAkhI UbhAM athavA beThAM kAyAnI apekSA rAkhyA vagara rahevuM tene kAyotsargAsana kahe che. vIrAsana--siMhAsana upara beThelA ane paga nIcA mUkelA hoya, tyAre pAchaLathI Asana kADhI lIdhA pachI te mANasa jevI rIte rahI zake tevI rIte rahevuM tene vIrAsana kahe che. A vIrAsana kAyaleza tapanA saMbaMdhamAM vaparAya che. sukhAsana tarIke vIrAsana evuM jANavuM ke-DAbeM paga jamaNa sAthaLapara ane DAbA sAthaLa para jamaNo paga, e prakAre je besavuM te vIrAsana che. godohikAsana-paganA aMgUThA tathA AMgaLIonA AdhAra para pagane phaNe Ubho rAkhI beu pAnIo upara sIvanI Ave evI rIte dehane TekavI beu sAthaLapara beu hAthanI koNuone TekavIne besavuM te gedehikAsana che. saMkSepamAM kahIe te gAyane dehavA mATe jevI rIte besavuM paDe tevI rIte dhyAna dharavA mATe besavuM te gehikAsana jANavuM. bhadrAsana-sIvanInA DAbA bhAgamAM DAbA paganI eDI pagane ulaTAvIne rAkhavI ane sIvanInA jamaNuM bhAgamAM jamaNuM paganI eDI Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pagane ulaTAvIne rAkhavI. banne pAtaLane saMpuTa e rIte thaI gayA pachI te upara besI beu hAthanAM AMgaLAM ApasamAM bharAvI tyAM paga upara rAkhavAM te bhadrAsana kahevAya che. kaThIna Asane vaDe zarIrane zrama thayo. hoya te te zramane A Asana dUra kare che. ( "jJAnArNava" mAM "bhadrAsana ne sthAne " sukhAsana " nAma ApyuM che.) AmAMnuM koI paNa Asana dIrgha samaya sudhI sthira karavAne abhyAsa karavo Avazyaka che, ane teTalA mATe graMthakAre sthiratayA zabdane prayoga karyo che. AsanamAM sthiratA prApta thayA vinA dhyAna rUDI rIte sadhAtuM nathI. yogapradIpikAmAM kahyuM che ke-3ravAsana stharyamAM jovA - vam arthAta-sthiratA, Arogya ane aMgalAghava sadhAya tevuM ja Asana AdaravuM. pataMjali paNa thiravAnam sUtravaDe AsananI sthiratAne bodha kare che. (12) [ Asanasiddhi karyA pachI prANAyAmanI dizA baMdha karavAnA hetupUrvaka graMthakAra prANa ane manane saMbaMdha samajAve che. ] prAimarI: nazvaSa: 263 . yAvatprANagatirbhavenna niyatA tAvasthiraM no manA / mizratvAdubhayormanaHpavanayoH kSIrAmbuvatsarvathA // chede prANagatermanogatirapi cchinnaiva tasyAH punavicchede viSayaiH sahendriyagatirnaSTadaiva siddhistataH // prANa ane manane saMbaMdha. bhAvArtha-jyAM sudhI prANanI gati niyaMtrita thatI nathI, tyAMsudhI mana sthira thatuM nathI kemake dUdha ane pANInI peThe mana tathA prANa paNa sarvathA otaprAta thaI gaela che. je prANanI gatino cheda thAya to mananI gati chedAyelI ja samajavI ane mananI gatine cheda thayo te Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 viyeAnI sAthe iMdriye!nI gati paNa aTakI gaelI samajavI, ane viSaya pratye Idriyagati aTakI eTale dhyAnanI siddi thai. (193) 6 " vivecana--trALa zabda vaDe atra * vAyu ? tuM eAdhana thAya che. jyAMsudhI dehamAM vAyu phare che tyAMsudhI ja jIvana che ane e vAyu dehamAMthI kAyamane mATe cAlyeA jAya che eTale dehanuM maraNa thAya che. e pramANe vAyunI gati sAthe A sthULa dehanI jIvanta sthitinA sabaMdha rahelA che. e prANanI arthAt vAyunI gatine jo niyata niyaMtrita karavAmAM Ave te mana paNa niya Mtrita thAya che. mana ane prANa e dUdha ane pANInI peThe etaprAta maLI gaelAM che. hemacaMdrAcAya mana ane prANane nitau nIrakSIravat kahe che. eTale prANane niyata karatAM mana paNa niyata thAya che ane prANane aniyata rAkhatAM mana caMcaLa ane che. hayAga-pradIpikAmAM kahyuM che ke-- cale vAte caleM cittaM nizvale nizcalaM bhavet / yogI sthANutvamApnoti tato vAyuM nirodhayet // arthAt--prANavAyu calAyamAna hoya che tyAre citta paNa calAyamAna heAya che ane prANavAyu nizcala heAya che tyAre citta paNa nizcala hAya che. prANavAyu ane citta e meu nizcala hoya che tyAre ceAgI nizcalatAne pAme che; mATe vAyune nirodha karavA joie. prANavAyunI sthiratA upara mananI paNa sthiratAnA AdhAra heAvAthI jo prANavAyunI gatine cheda karavAmAM Ave teA mananI gatine paNa cheda thAya eTale ke te sthira-nizcala thAya. mana nizcala thavAthI kivA mananI gatine cheda thavAthI mananI AjJAne anusaranArI IMdriyAnI gatinA paNa cheda thAya che arthAt driyA potAnI pravRtti karatI nathI. RiMdriyA sva sva viSayanI rAgI hAvAthI teo hamezAM viSaya kaSAyamAM gatimAna hoya che, parantu temanI gatinA cheda thatAM temanA viSaya-kaSAya--pravruttirUpI vyApAraneA paNa cheda thAya che, ane ema thatAM dhyAnanI siddhi ApoApa Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 thAya che; ATalAM kAraNAthI prANavAyunI gatinA cheda karavA joie arthAt nirodha karavA joie. (193) [ prANanI gatinA cheda karavA-nirAdha karavA eTale prANAyAma : e prANA cAma kevI rIte siddha karavA te viSe graMthakAra nIcenA e zlAkamAM kahe che. ] mALavAma: | reca pUrNamA | {17 | 269 // prANAyAma upAya eka udito dhyAnasya saMsiddhaye / zvAsocchrAsagaticchidAtmakatayA khyAtaH punaH sa tridhA // vAyuH koSThagato'timandagatito niHsAryate yadbahiH / so'yaM recakanAmako nigadito bhedastadIyo'grimaH // ghrANAdddvAdazakAGgalasthapavanaM tvAkRSya yatpUryate / koSThe pUrakanAmakaH sa munibhirbhedo dvitIyo mataH // nAbhAveva sa pUryamANapavano yatnena yadrudhyate / so'yaM kumbhakanAmakaH suvidito bhedastRtIyaH punaH // prANAyAma : recaka, pUraka tathA kuMbhaka, bhAvA manane sthira karavA dhyAnanI siddhi meLavavA mATe prANAyAma eka upAya darzAvyA che. zvAsAcchvAsanI gatine nirodha karavA rUpa prANAyAmanA traNa prakAra prasiddha che; temAM kAThAmAM gaela vAyu atimaMda gatithI dhImedhIme bahAra kADhavAmAM Ave te recaka nAmane prANAyAmanA pahelA bheda zAstrakAroe kahela che. ( 194). nAsikAthI khAra AMgaLa dUra rahela bahAranA pavanane kheMcIne te kAThAmAM pUravAmAM Ave te pUraka nAme prANAyAmane khIjo bheda jANavA; kAThAmAM pUrAela pavana yatnavaDe nAbhimAM rokI rAkhavA te kuMbhaka nAme prANAyAmanA trIjo bheda samajavA. ( 195 ). Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecana-pUrva lokamAM je prANanI gatinA chedanI AvazyakatA vyakta karI che, teno bhAvAtmaka artha e che ke prANavAyunI gatino niSedha karavo, ke jenuM nAma prANAyAma che. hemacaMdrAcArya potAnA yogazAstramAM kahe che ke prANAyAma atiracheH zvAsa zvAsomataH | pataMjali paNa prANAyAmanI evI vyAkhyA kare che ke zvAsazvAsotivida cheH prAthamiH | arthAta zvAsa ane prazvAsanI gatino viccheda karava-nirodha karavo-tenI gatine rokavI tene prANAyAma kahe che. A nirodhanA traNa vibhAga che. sevA pUrava jmakSeti sa tridhA ne recaka, pUraka ane kuMbhaka karavA. bahArano vAyu nasakorAM vATe aMdara jAya tene zvAsa kahe che ane aMdarane azuddha vAyu nasakorAM vATe bahAra nIkaLe tene prazvAsa kahe che. zvAsa vakhate bahArane vAyu nAkamAM thaIne gaLAnA pAchalA bhAgamAMthI kaMThamAM thaI phephasAMmAM jAya che. kaMThamAM je zvAsanaLI che te kareDanI garadananA pAMcamA maNakAthI pIThanA bIjA maNakA sudhI jaI tenA be vibhAga thAya che. te dareka bhAga eka eka phephasAmAM jAya che. A dareka moTA bhAganA vibhAge thaI phephasAMmAM cAre bAjue phelAya che. tene paNa aneka vibhAge thatAM teo ghaNuM sUkSma thAya che ane teonA cheDAnA vibhAgonI bAjue temaja cheDAo upara karaDe sUkSma parapoTIo hoya che. e pAradarzaka hoI phephasAMnI upara tathA aMdara rahelI che. e parapoTIo upara lohInI kezavAhinIonI jALa patharAelI che ane temAM zarIranuM bagaDeluM lohI phare che. zvAsa lIdhA pachI bahAranI havA A parapoTIomAM bharAI rahe che. te havA bagaDelA lehI sAthe maLI jaI azuddha lohIne zuddha kare che. A rIte zvAsa ane prazvAsathI zarIramAM aneka pheraphAra thAya che. paraMtu nAka vATe zvAsa prazvAsa na karatAM je annanaLIthI havA gaLavAmAM Ave te te hojarI ane AMtaraDAMmAMthI pasAra thAya che ane maLadvAra vATe nIkaLI jAya che. jyAre hojarI ane AMtaraDAMmAM khorAka hoto nathI tyAre thoDI ghaNI havA bharAyelI rahe che te mukhathI AvatA oDakArathI athavA maLadvAranA vAyusaMcArathI bahAra nIkaLI jAya che. A rIte nAsikA dvArA ja karavAmAM AveluM prANavAyunuM pAna dehane hitakAraka che Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema samajAya che ane tethI prANAyAma nAsikA dvArA ja karavo joIe. prANAyAmanuM prathama aMga je recaka che te phephasAMmAMthI vAyunuM recana nAsikA dvArA karavAnI kriyA che. paraMtu A recana kAramAM niHzvAsa vaDe nahi karatAM, nimaMtitaH eTale atyaMta dhIre dhIre karavuM joIe. vegathI recaka karavAthI baLanI hAni thAya che, eTale maMda gatithI recana karavAnuM kahyuM che. haTha gapradIpikAmAM kahyuM che ke recena tojena zanava na vetaH bIjI nADIthI prANane haLave haLave choDa-vegathI nahi. recaka-pUrakane hetu evo nathI ke mannAvAra revapUrI sa saMgra-lahAranI dhamaNanI peThe recaka-pUraka saMbhramathI karyA karavA ! jyAre maMda gatithI vAyunuM visarjana karavAmAM Ave tyAre ja te recaka bane che ane prANAyAmanuM aMga bane che. prANAyAmanuM bIjuM aMga pUraka che. nAsikAthI bAra AMgaLane aMtare AvelA vAyune AkaSIne tene koThAmAM eTale phephasAMthI mAMDIne nAbhinA pradeza sudhImAM je pUravAmAM Ave tene pUraka kahevAmAM Ave che. A pUrakavidhi paNa maMda gatithI ja karavAno che. prAAM ryeLa vASyi pUra rA: arthAtasUrya nADIdvArA prANane AkaSIne dhIre dhIre udarane bharavuM ema yogagraMthomAM vidhAna kareluM che. A pramANe koThAmAM pUrelA prANavAyuno rodha karI rAkhoH navo vAyu kheMcavo nahi ane pUrelo vAyu choDe nahi tene kuMbhaka kahevAmAM Ave che. A kuMbhakathI prANanI gatine cheda thAya che. kuMbhakanA ATha bheda yogazAstramAM kahelA che ane atra tenuM prayojana nathI, paraMtu kuMbhaka karavAnI zakti jeTalI keLavAya che teTalA pramANamAM prANAyAmanI kriyA vizeSa phaLavatI nIvaDe che. recaka ane pUraka karavAnA saMbaMdhamAM yogIo eka vizeSa sUcana e kare che ke jamaNuM nAsApuTathI vAyune AkaSIne DAbA nAsApuTathI choDa ane punaH DAbA nAsApuTathI AkaSIne jamaNuM nAsApuTathI. choDavo e prakArane prANAyAma vizeSa hitakArI che ane e pramANe. eka nAsApuTathI vAyune AkarSavA-choDavA mATe bIjA nAsApuTane dAbI rAkhavA mATe AMgaLIne upayoga karavAmAM harakata nathI. A prANa Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAmane anuloma viloma prANAyAma kahe che. atra graMthakAre prAraMbhamAM recaka, pachI pUraka ane chele kuMbhaka karavAnuM kaheluM che. A prANAyAmane eka krama che ane te tAMtrika krama che. pataMjali e krama sUcave che. bIjo krama prathama pUraka pachI kuMbhaka ane chelle recaka karavAno che jene vaidika krama kahevAmAM Ave che. e krama yAjJavazya sUcave che. paraMtu A beu krama prANavAyunI gatinA cheda mATe ane cittanI nirmaLatA sAdhavA mATe eka sarakhA upayogI che. prANAyAmano abhyAsa keTale sudhI AgaLa vadhAro ISTa che te saMbaMdhe kahyuM che ke prAtamadhyaMdine sAyamardharAtrau ca kuMbhakAn / zanairazIti paryantaM caturvAraM samabhyaset // arthAta-prAtaHkALe, madhyAhane, sAyaMkALe ane madharAte e cAre kALamAM haLave haLave eMzI sudhI cAra vAra prANAyAmane abhyAsa karavo. (A abhyAsa karanAre asajhAyanA samayano tyAga karavA pUrato viveka Adaravo Avazyaka che.) e pramANe prANAyAmanA vidhinuM mukhya tatva raheluM che. (194-195). [ A pramANe prANAyAma karavAthI kevA phaLanI prApti thAya che viSe graMthakAra nimna zlokamAM kahe che. ] prANAyAmaphalam / 196 // prANA'pAnasamAnakaprabhRtayaH paJcA'nilA dehagAstatsthAnAdikabodhanena muninA kAryaH zubhastajjayaH // syAtprANAdijaye zarIramakhilaM niirogmbhyaasto| hRtpadmaM vikasecca satvaramalaM sAdhyA bhaveddhAraNA // prANAyAmanuM phaLa. * bhAvArtha--prANa, apAna, samAna, udAna ane sthAna e pAMca Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAyu dehamAM hoya che. te darekanA sthAna ane svarUpane jANIne dhyAnanA jijJAsue te vAyu upara jIta meLavavI; prANAdi vAyune jItavAthI zarIranA regenuM nivAraNa thaI zake che, eTale zarIra nIrogI thavAthI dhyAnane abhyAsa sArI rIte thaI zake che; tethI hadayakamaLa jaladI vikasvara thAya che ane dhAraNA barAbara rIte sAdhya thAya che. (16) vivecana--zarIramAM prANadi nAme pAMca prakAranA vAyu vahe che. mukhya te prANa ane apAna e be ja vAyu che paraMtu sthAnabhedathI tathA kriyAbhedathI tene pAMca prakAro gaNelA che. zvAsadhArA bahArano prANavAyu hadayapradezamAM jAya che, te sarva prakAranI lohInI ceSTA karAve che ane sudhA-tRSA karavI te tenI kriyA che. gudA ane tenI AsapAsanA prade- zamAM rahenAra vAyu te apAna. maLamUtrane nIce laI javAM ane vIryanuM visarjana karavuM te tenuM kArya che. samAna vAyu nAbhimaMDaLamAM rahe che. khAdhelA-pIdhelA rasane sArI rIte calAvI zarIrane puSTa karI badhA rasane te te nADIomAM vaheMcI de che. udAna vAyunuM sthAna kaMTha che ane zvAsa te enI kriyA che. zarIrane namAvavuM, uMcuM karavuM, vANIne spaSTa karavI te tenuM kArya che. vyAna vAyu AkhA zarIramAM vyApI rahelo che. te prANaapAnane dhAraNa karavAmAM madada kare che. prANa-apAnane kuMbhaka kare vagere kAryo A vAyuthI thAya che. AkhA zarIramAM rUdhirane saMcAra karAvanAra tathA sparzendriyane sahAyabhUta e vAyu che. A prANAdi vAyuo viSe saMpUrNa jJAna meLavIne munie tene jaya karavo Avazyaka che kAraNake te upara jaya meLavavAthI zarIra nIrogI thAya che ane dhyAnAdinA abhyAsavaDe hRdayarUpI kamaLa-anAhata cakra vikAsa pAmatAM dhAraNA siddha thAya che. jyAM sudhI prANAyAmathI zvAsaprazvAsanI gati niyaMtrita thatI nathI tyAMsudhI zarIranI nADIo maLathI vyApta rahe che ane jUdA jUdA vAyuo temAM niyamita gati karI zakatA nathI. mAlukAyu nAhImAhato naiva madhya -arthAta maLathI Akalita thaelI nADIomAM pavana madhyacArI thato nathI. para--- Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhimeti yadA sarva nADIcakraM malAkulam / tadaiva jAyate yogI prANasaMgrahaNe kSamaH // jyAre maLAkula AkhuM nADI zuddhi pAme che, tyAre ja prANanA saMgrahaNamAM bhegI zaktimAna thAya che. vidhivatprANasaMyAmairnADIcakre vizodhite / zuSumnAvadanaM bhittvA sukhAdvizati mAruta: // vidhipUrvaka karelA prANAyAmothI nADIcakra vizuddha thatAM prANavAyu. suSumnA nADInA mukhanuM bhedana karIne temAM praveza kare che. mArute madhyasaMcAre mana:sthairya prajAyate / yo manaH susthirIbhAva: saivAvasthA manonmanI // jyAre suSumnAnI madhyamAM prANavAyune saMcAra thAya che tyAre mananI sthiratA thAya che ane e rIte je mananuM sthira thavuM te ja mananmanI avasthA che. suSumnA nADInA mukhamAM prANavAyune saMcAra thatAM ja nAbhipradezamAM . rahelI kuMDalinI jAgRta thAya che. manuSyanA zarIramAM mastiSkathI mAMDIne gudA sudhImAM je cakro rahelAM che, temAMnuM eka cakra kuMDalinI che. e kuMDalinI hamezAM supta avasthAmAM ja rahe che ane prANAyAma dvArA tene jAgRta karavAne yogIne yatna hoya che. suptA guruprasAdena yadA jAgarti kuMDalI / tadA sarvANi padmAni bhidhate graMthayo'pi ca // jyAre e rIte sUtelI kuMDalinI jAge che, tyAre sarva graMthIo bhedAI jAya che ane sarva kamaLo ughaDI jAya che. graMthakAre atra prANadine jaya thatAM hRdaM viyeta-hRdayakamaLa vikase che evuM saMkSepamAM kahyuM che tene vistRta artha e che ke prANa suSummA nADImAM praveza karatAM kuMDalinI jAgRta thAya che ane badhAM kamaLAno vikAsa thAya che. phakta datya-hRdayakamaLa ekano ja ullekha karavAno hetu e che ke hadayapradezamAM raheluM kamaLa "anAhata cakra ' kahe Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 vAya che ane jyAre kuMDalinI jAgRta thAya che tyAre yogIne e cakramAMthI anAhata nAda zravaNagocara thAya che. dhyAnasiddhinuM A eka uMcuM pagathayuM che. jyAre kuMbhaka karavAmAM Ave che tyAre tene dhakko kuMDalinIne lAge che ane te sarpAkAre hovA chatAM jAgRta thaIne sIdhI thaI jAya che " ane prANa sunAmAM pravezI pratyeka cakrane bhedata brahmaradha ke je mastiSkane sthAne raheluM che temAM jAya che. te samaye manovRtti zAnta thavAthI aneka bhavanI vAsanAonA saMskAro nAza pAmavA lAge che tathA vivekabuddhi utpanna thAya che. A samAdhi dazA che ane anAhata cakramAM nAda saMbhaLAvA lAge te madhyama dazA che. A badhe viSaya graMthakAre saMkSepamAM samajAvyo che kAraNake tenI siddhi gurUgamyatA vinA azakya che ane gurUgamyatA Avazyaka paNa che. yoga viSaya gurU vinA zIkhavo te hAniprada thavAno saMbhava che. jANItA thIosophIsTa paMDita leDabITara satya ja kahe che ke " I should advise everyone to abstain from them unless directed to try them by a competent teacher who really understands what they are intended to achieve." arthAta-gaprakriyAo zA mATe ane kema karavI te saMpUrNa rIte samajanAra gurUnI dekharekha vinA e prakriyAonA akhtarA nahi karavAnI huM dareka jijJAsune salAha ApuM chuM. " ( 16) [ dhyAnasiddhi ane cittavizuddhine mATe A te dravyaprANAyAmanI vAta thaI; paraMtu tethIe viziSTa je bhAvaprANAyAma che te vize have graMthakAra kahe che.] mAvAyA: 217 | brAhyaprANavizodhanaM na saphalaM syAtsarvathA yoginAmatrAsti kSatisambhavo'pi na tatosyA'tyAdaraHzobhanaH tattyaktvA bahirAtmabhAvamakhilaM bhAvaM nipuuryaantrN| sthAtavyaM paramAtmabhAvazikhare dhyAnAGgametadvaram // Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvaprANAyAma, bhAvArtha-upara batAvela dravyaprANAyAmanI rIte joke bAhya prANanI zuddhi thavAthI rogAdinI nivRttirUpa phaLa thavA saMbhava che, tathApi AtmadhyAnaparAyaNa yogIone mATe te phaLa pUratuM nathI, eTale bAhya prANazodhana sarvathA saphaLa nathI, eTaluM ja nahi paNa e rItamAM kaMI pheraphAra thavAthI kSati thavAne paNa saMbhava che. mATe tene ati Adara bhAspada nathI: kintu bhAvaprANAyAmanuM svarUpa samajIne teno Adara karavo joie. bhAvaprANAyAmamAM bahirAtmabhAvane recaka, aMtarAtmabhAvano pUraka ane paramAtmabhAvane kuMbhaka karavo joIe. A bhAvaprANAyAma dhyAnanuM uttama aMga che. (17) vivecana-pataMjaliganAM ATha aMge gaNAve cheH camaniyamanakAjAmakalyANAradhArA dhyAnamAdhaswAvani che yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNuM, dhyAna ane samAdhei e ATha aMge che. AmAMnAM prathama cAra aMge viSe ahIM sudhImAM vivecana AvI gayuM che. pataMjali je kramAdi batAve che tenuM grahaNa atra karavAmAM AvyuM na hovA chatAM tene Azaya jaLavAya tevI rIte te viSe kahevAmAM AvyuM che. rAga ke hogamAM citta upara ye meLavavAne Asana-prANAyAmano prayoga Avazyaka lekhavAmAM Ave che, chatAM citta upara jaya meLavavAno eka bIjo mArga paNa che ane te bhAvaprANAyAma che. vAyunA nidhidvArA prANAyAma sAdhavAthI citta upara je jaya meLavI zakAya che te ja jaya bhAvaprANAyAmathI paNa meLavI zakAya che. A bhAvaprANAyAmanuM kathana atra kareluM che. vAyu upara jaya meLavavArUpI dravyaprANAyAmanA lAbha to kahevAI gayA che, paraMtu tethI hAni thavAno saMbhava che. egazAstranA graMthomAM prANAyAmAdi prakriyAothI aneka prakAranA rogone nAza thavAnuM kahevAmAM AvyuM che te satya che. amuka prakAranAM AsanothI aMgopAMge upara sAre kAbU meLavI zakAya che ane zarIranI sahanazaktimAM vadhAro karavA uparAMta Arogya paNa jALavI zakAya che, paNa te prakriyA na sa cAnsevA-sarvathA saphaLa thatI nathI. atra yogaprakriyAne nirarthaka ja kahevAno graMthakArane. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 Azaya nathI, paNa te sarvathA saphaLa thatI nathI ane te mArge caDanAra pratyeka jijJAsunI AzA pUrI thatI nathI ema kahevAno Azaya che, kAraNake temAM kAMI bhUla ke pheraphAra thavAthI kSatine saMbhava che. yogazAstranA graMthomAM ja A bhayasthAno spaSTa rIte darzAvelAM che. haThayoga pradIpikAmAM kahyuM che ke - prANAyAmAdiyuktena sarvarogakSayo bhavet / ayuktAbhyAsayogena srvrogsmudbhvH|| hikkA zvAsazca kAsazca ziraH krnnaakssivednaa| bhavanti vividhA rogAH pavanasya prakopataH // arthAta-yukata prANAyAmathI sarvarogono nAza thAya che paranta ayukata praNAyAmathI aneka rogonI utpatti thAya che. heDakI, zvAsa, kAsa, ziroroga, karNarega ane jvarAdi nAnA prakAranA rogo prANavAyunA kopathI thAya che. A mArge janArAone paMDita leDabITara spaSTa-spaSTa zabdomAM cetavaNI Ape che We are sometimes told that such a faculty can be developed by means of exercises which regulate the breathing, and that this plan is one largely adopted and recommended in India. It is true that a type of clairvoyance may be developed along these lines but too often at the cost of ruin both physical and mental. Many attempts of this sort have been made in Europe and America. This I know personally because many who have ruined their constitutions, and in some cases brought themselves to the verge of insanity, have come to me to know how they could be cured. Some have succeeded in opening astral vision sufficiently to feel themselves perpetually Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 pAchaLa zArIrika ane amerikAmAM e prakAre A haunted; some have not even reached that point, yet have wrecked their physical health or weakened their minds so that they are in utter despair; some one or two declare that such practice has been benificial to them. arthAta-keTalIka vAra ApaNane ema kahevAmAM Ave cheke divyadarzanazaktine vikAsa dIdha zvAsa-prazvAsanA vyAyAmathI ( prANAyAmathI ) karI zakAya che ane e pati hindustAnamAM sArI peThe anusarAya tathA sUcavAya che. e vAta kharI che ke eka prakAranI divyadarzananI zakti e rIte keLavI zakAya kharI, parantu ghaNI vAra tenI mAnasika zaktine bhAga levAya che. yurepa ane zaktivikAsa karavAnA aneka prayatna thayA rIte jANuM chuM, kAraNake e patine anusarIne ghaNA ke jeoe peAtAnAM zArIrika baMdhAraNanI khuhArI karI nAMkhI che ane bIjAone lagabhaga ghelachA lAgu paDI che te mArI pAse e prakAranA rAgamAMthI mukta kema thavAya te jANavA mATe AvyA che. keTalAka divya dRSTi prApta karavAmAM saphaLa thayA che ane tethI teo hamezAM peAtAnI AsapAsa pretAtmAe bhramaNa karatA jue che ! keTalAkeA hajI e sthitie pahoMcyA nathI chatAM potAnA zArIrika AreAgyanuM nakhkhAda vALI beThA che ane manane eTalI hadasudhI niLa banAvI cUkyA che ke tee taddana nirAza anI gayA che; mAtra keAi eka e jaNAe ja mane evA maLyA che ke jee e pati potAne lAbhakAraka thai hAvAnu kahe che. " vaLI siddhi mATe kAMI prANAyAmanI anivArya AvazyakatA paNa nathI. hemacaMdrAcAya A sabaMdhe spaSTa kahe che ke-- vAta huM pote agata prakriyA karanArAomAMnA tannApnoti manaH svAsthyaM prANAyAmaiH kadarthitam / prANasyAyamane pIDA tasyAM syAccittaviplavaH // pUraNe kuMbhane caiva recane ca parizramaH / cittasaMklezakaraNAnmuktaH pratyUhakAraNam // Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 arthAt--prANAyAme karI, kanA pAmeluM mana svasthatA pAmatuM nathI, kAraNake prANatA nigraha karatAM :zarIrane pIDA thAya che ane zarIrane pIDA thavAthI manamAM capaLatA thAya che. pUraka kuMbhaka recaka karavAmAM parizrama paDe che. parizramathI manamAM saMkleza-kheda thAya che ane mananI saMklezita sthiti meAkSamAnuM eka kharekharUM vidyA che. A dravya prANAyAmane khadale jo bhAvaprANAyAma karavAmAM Ave te te abhaya ane siddhiprada thAya. jevI rIte prANAyAmamAM vAyunA recaka, pUraka ane kuMbhaka karavAmAM Ave che, tevI rIte bhAvaprANAyAmamAM mahi rAtmabhAvane recaka, aMtarAtmabhAvane pUraka ane paramAtmabhAvane kuMbhaka karavA ke je dhyAnanuM uttameAttama aMga che. yeAgasUtrakAra pataMjali kAMI ekalI haThayAganI kriyAonuM ke prANAyAmAdinuM ja pratipAdana karatA nathI. te kahe che ke--abhyAsaverA cAmyAM tanniroSaH arthAt-abhyAsa ane vairAgyathI vRttione nirodha thAya che (ke je yAganI vyAkhyA che. ) punaH coDamyAsa: e sUtra vaDe te abhyAsanI vyAkhyA evI kahe che ke cittanA niredha karavAne je atyaMta mAnasa utsAha te ja yatna, ane dAnuvivivarSAvatRssnnsy vazIkArasaMjJA vairAgyam // eTale viSayAmAM rAgazunya cittanI je vazIkAra saMjJA-vitRSNA te vairAgya. A abhyAsa ane vairAgyane vAyu upara jaya meLavavAnI eka ja dizAmAM meAdhI zakAtA nathI parantu bhAvaprANAyAmanI bIjI dizAmAM paNa kheAdhI zakAya che ane tethI dhyAnasiddhinA itara mAnuM paNa medhana thAya che. A mAga atra graMthakAre bedhyeA che. paDita leDamITara paNa e ja mAne sahIsalAmata mAne che. te yAgaprakriyAAthI divya zakti khIlavavAne badale ekAgratA, dhyAna ane dhAraNAnA mA batAve che ke je bhAvaprANAyAmanuM ja eka svarUpa che. te kahe che ke The man who would try for the higher must free his mind from worry and from lower cares; while doing his duty to the uttermost, he must do lt impersonally and for the right's sake and leave the Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 451 result in the hands of higher powers...But the man who wishes to try to unfold these faculties within himself will be very ill-advised if he does not take care first of all to have utter purity of heart and soul, for that is the first and greater necessity. zabdonuM tAtpaya e che ke--je mANasa-ucca zakti keLavavAne yatna karavA icchatA hAya teNe sAMsArika dugdhAone ane tuccha prakAranI ciMtAone potAnA manasmAMthI dezavaTA devA joie (bahirAtmabhAvanA recaka ); pachI teNe pAtAthI je kAMI ane te pharajo saMpUrNa` rIte bajAvavI joie ane te badhuM teNe niSkAma vRttithI--pAtA mATe nahi paNa satyane mATe karavuM joie ( aMtarAtma bhAvanA pUraka ); ane chelle tenuM phaLa paramAtmAnA hAthamAM ja rahevA devuM joie. ( paramAtma bhAvaneA kuMbhaka )...paNa je mANasa A zaktione sAkSAtkAra pAtAmAM thaelA jovAnI IcchA kare te jo peAtAnA aMtaHkaraNa ane AtmAnI pavitratA jALavavAnI kALajI na na rAkhe, te teNe ayeAgya kareluM lekhAze; kAraNake A prakAranA vikAsa mATe e prakAranI pavitratA eka parama Avazyaka vastu che, eka ja girizikhara para javAnA jema aneka mArgo hAya che, tema eka ja dhyAnanI siddhi mATenA e mukhya mAga graMthakAre kheAdhyA cheH temAMnA pahelA dravya prANAyAmanA che ane khIjo bhAvaprANAyAmane che. dravyaprANAyAma karatAM bhAvaprANAyAmanA mA` vizeSa kaThIna che khare, parantu dravyaprANAyAmane mAga jeTalA bhayabharelA che teTalA ja bhAvaprANAyAmanA mAga niya che. dravyaprANAyAmane mArge paDelAe rAjayAga sAdhavA jatAM hAyeAgamAM paDI jAya che ane hayAgamAMe pAra nahi paDatAM kAMtA zArIrika-mAnasika Aregya gumAvI bese che ane kAMtA jIvanamAM patita thAya che; tyAre bhAvaprANAyAmanA mAmAM pAchA paDavA jevuM hetuM ja nathI. temAM bharavAmAM AvatuM DagaluM dhIrUM paNa dRDha ane nirbhaya che, ane tethI tene ucca sthAna ApavAmAM AvyuM che. (197) [have ceAganA pAMcamA aMga pratyAhAra viSe samAvavAmAM Ave che. ] Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4para ityAdA: 218 ! yAvaddhAvati caJcalendriyagaNo bAhyeSu zabdAdiSu / syAccittaM malinaM bahistadanugaM dhyAnasya no smbhvH|| anAvazyaka indriyArthavijayazcittaM vidhAtuM sthirN| pratyAhAra udAhRto'yamamalo yogasya satsAdhanam // pratyAhAra, bhAvArtha-jyAMsudhI capaLa Idriyono samUha bAhya zabdAdi viSaya tarapha doDyA kare che tyAM sudhI citta paNa malina thaIne tenI pAchaLa pAchaLa bhaTakyA kare che; eTale dhyAnanI siddhi thavAne saMbhava rahetuM nathI; mATe A sthaLe cittane sthira karavAne mATe viSaya tarapha doDatI indriyone pakaDI kabajAmAM rAkhavI jarUrI che. AnuM nAma ja pratyAhAra kahevAya che. pratyAhAra paNa yoganuM eka nirmaLa sAdhana che. (198) vivecanadravyaprANAyAmAdithI kiMvA bhAvaprANAyAmAdithI cittanI caMcalatAne eka vAra nAza karavAmAM Avya, arthAta cittane sthira karavAmAM AvyuM, chatAM je I itene vaza rahI varte nahi te tethI punaH citta pite patita thavA lAge che. kahyuM che ke-- indriyANAM hi sarveSAM yadyekaM kSaratIndriyam / tenAsya dravate prajJA dRteH pAdAdivodakam // arthAta-sarve indriyomAMthI je eka paNa IdriyanuM khalana thAya che. te jevI rIte carmapAtramAMnA chidrathI jaLa bahAra vahI jAya che tevI rIte te khalana vaDe te purUSanI prajJA bahAra vahI jAya che. A kAraNathI ioine sva sva viSaya tarapha deDatI aTakAvIne sthira cittane anusaranArI banAvavA rUpI pratyAhArane Adara mumukSue karavo joIe. pataMjali kahe cha / svaviSayAsaMprayoge cittasvarUpAnukAra ivendriyANAM pratyAhAraH // tataH paramA varakriyAm che arthAta-potAnA viSayanA asaMbaMdhamAM IndriyonI cittanA Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpane anusaravA jevI je avasthA te pratyAhAra che ane tenI siddhithI indriyone parama jaya thAya che. Ama kahIne graMthakAra IndriyanA sarva prakAranA vyApArane aTakAvavAnuM kahetA nathI. cAvaLIvati racaDhaMDhiyA: e zabdonA prayogane hetu e che ke Indriya caMcaLatApUrvaka viSayo tarapha doDe che, e ja aniSTa cheH nahi ke indriyane badhe vyApAra ja nimULa kare. indriye pitAne vyApAra rAgabuddhipUrvaka na kare, temAM ja rasikatAthI DUbADUba na bane e tAtparya che. AMkhathI hajAro padArtho dekhAya che, te paNa je te dazya padArtho nIrakhavAmAM rAgabuddhi na hoya te tethI baMdha prApta thatuM nathI. priya ane apriya hajAra zabdo sAMbhaLavAmAM Ave paNa je te grahaNa karavAmAM rAga ke dveSa na thAya, kiMvA priya zabdo sAMbhaLavAmAM sukhabuddhi ane apriya zabdo sAMbhaLavAmAM duHkhabudi utpanna thAya nahi to tethI ema na kahevAya ke zravaNendriya caMcalatA tarapha-pitAnA viSaya tarapha doDe che. eTale ke tethI baMdha prApta thato nathI. evI ja rIte jIbha, nAsikA ane sparzendriya mATe samajI levuM. jeNe indrio upara jaya meLavyo che eTale ke jeNe pratyAhAra siddha karyo che tene mATe Ikine vyApAra karmabaMdhakAraka nathI, tethI ja kahevAya cheH "jJAnIke bhoga savi nirAko hetu hai." paraMtu keTalAka saMpradAyomAM ajIteMdriyo paNa AjakAla jeteMdriyane svAMga dhAraNa karIne Indriyone viSaya rasikatAthI bhagave che ane tethI A prakAranI mAnyatA hAlamAM khUba vagevAI che. gRhasthAvAsamAM tIrthakara bhagAvali kama bhogavatA chatAM ghaNAM karmane bAMdhatA ne hatA, tenuM kAraNa e hatuM ke viSayo para temanI rAgadveSanI pariNati atyaMta maMda hatI ane udAsIna pariNAmI hatA. pratyAhAra te mananI A sthitine vAcaka che, ane yeganuM eka sAdhana che. paraMtu bAhya indrinA nigraha vinA AMtar Indriyono nigraha sarvathA sarva koIne mATe zakya nahi hovAthI bAhya ane AMtaru ubhaya indriyono nigraha pratyAhAranA sAdhake karavo e vizeSa ucita che. (198) [ have cAganA eka vizeSa aMga dhAraNa viSe kahe che. ' Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454, nAsAgraM hRdayaM mukhaM ca nayanaM nAbhizca bhAlaM zrutistAlu bhUrasanA ca mastakamiti sthAnAni yogasya vai| eSAmanyatame sthale'bhyasanatazcittasya yadbandhanametallakSaNadhAraNA'pi satataM sAdhyA smaadhyrthibhiH|| dhAraNA bhAvArtha-nAsikAne agra bhAga, hadaya, mukha, netra, nAbhi, kapAla, kAna, tALavuM, bhrakuTI, jIbha ane mastaka : e agIyAra dhyAna athavA dhAraNAnAM sthAna darzAvyAM che. emAMnA koI paNa sthAne abhyAsanA baLathI cittane bAMdhavuM-rokavuM, tenuM nAma dhAraNA. samAdhinA umedavAre niraMtara abhyAsa karI dhAraNA sAdhya karavI joIe. (19) vivecana--dhyeyapradezamAM cittano baMdha tenuM nAma dhAraNA. kahyuM che ke - prANAyAmena pavanaM pratyAhAreNa cendriyam / vazIkRtya tataH kuryAccittasthAnaM zubhAzraye // eSA vai dhAraNA jheyA yaccittaM tatra dhAryate // arthAta-prANAyAmathI pavanane, ane pratyAhArathI Idine vaza karIne pachI cittane zubha sthAne sthita karavuM te dhAraNa kahevAya che. pataMjali dhAraNAne cittane dezabandha kahe che. cittane kyA kyA dezamAM bAMdhavuM te viSe atra graMthakAre agIAra sthAne gaNAvyAM che. nAsikAno agra bhAga, hRdaya, mukha, netra, nAbhi, kapALa, kAna, tALavuM, bhrakuTI, jIbha ane mastaka. hemacaMdrAcArya A pramANe 11 sthAne dhAraNAnAM gaNAve che ane lagabhaga AvI ja daza AdhyAtmika dhAraNAo garUDapurANamAM kahI che? prAGnAbhyAM hRdaye cAtha tRtIye ca tathorasi / kaNThe mukhe nAsikAgre netrabhramadhyamUrdhasu // kizcittasmAtparasmizca dhAraNA daza kIrtitAH // Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 455 arthAt--nAbhicakramAM, hatpadmamAM, anAhata cakramAM, kaMThamAM, jiAnA agra bhAgamAM, nAsikAgramAM, netramAM, bhramadhyamAM, mUrdhAmAM ane mRrdhAnI upara khAra AMgaLanA pradeza H e dza sthAneAmAM daza dhAraNAo kahI che. jeNe Asana tathA prANAyAmanI siddhi karI che tene dhAraNAnI siddhi mATe bahu yatna karavA paDatA nathI, paraMtu jee kAce-pAke abhyAse dhAraNAne siddha karavA mathe che tene kAMIka vadhuzrama veThavA paDe che. A kAraNathI graMthakAre amyasanataH ane satataM e e kriyAvizeSaNa avyaye| vAparyA che. e zabdaprayAgAnuM tAtpa e che ke satata abhyAsa vaDe ja cittane jUdA jUdA pradezeAmAM bAMdhI zakAya che ane dhAraNA siddha karI zakAya che. dhyAna tathA samAdhinA zikhara para caDavA mATe dhAraNA e mahattvanuM pagathIyuM che, ane e pagathIyA tarIke ja tene upayAga karavA joie che. jevI rIte Asaniddhi karanArAe tyAMthI AgaLa nahi vadhIne kasaratakhA ja madArIe thaI AsananA prayAgA karI leAkeAne Azraya pamADavAnA dhaMdhA kare che ane prANAyAma karanArAe tyAMthI AgaLa vadhavAnuM cheADIne pavanane kabaje rAkhavAnA camatkAra karI leAkeAmAM mAnapAna pAmavA lAge che, tevI rIte dhAraNAnI siddhie pahoMcelAe paNa keTalIka vAra patita thAya che. upara kahelAM agIAra aMgAmAM manane sthira karavAnA abhyAsa karavAthI keTalIka siddhi prApta thAya che. jIvita, maraNa, parAjaya, lAbhAlAbha, ItyAdinuM jANavApaNuM, camatkArazakti, divya zabdazravaNa ItyAdi prApta thatAM ardhuM dagdha ceAgI e nAde caDI jAya che ane samAdhinA apUrva AnaMdane jatA kare che! A nAde caDavAthI laukika khyAti prApta thAya paNa Atmahita sadhAtuM nathI ane AtmA patita thavA lAge che. teNe sAdhelA IMdriyanigraha ane cittanI sthiratA ityAdinA je AdhyAtmika lAbha che tene paNa te khUe che. A kAraNathI mumukSue dhAraNA tyAre ja karavI ke jyAre te samAdhine ja athI hAya : anyathA nahi. A kAraNathI graMthakAre samAiimaH e zabdanA prayAga hetupUrNAMka karelA che. (199) [have graMthakAra dhyAna' viSaya para Ave che ane temAM prathama ghyAna'nuM lakSaNa samAve che. ] Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thara dhyAnAm / 200 || aikAgryaM manasaH svalakSyaviSaye dhyAnaM mataM tajjinailakSyaM cedazubhaM tadA'zubhamidaM syAdArttaraudrAtmakam // heyaM tadvividhaM sadA munivarairdhyAnaM tu sevyaM zubhaM / yallakSyeNa zubhena sambhavati vai taddharmyazuklAtmakam // dhyAnanuM lakSaNa. bhAvA --potAnA lakSyanA viSayamAM arthAt dhyeya tarapha mananI ekAgratA sAdhavI tenuM nAma dhyAna jIna bhagavAne kahyuM che. A dhyAna zubha ane azubha e beu prakAranuM heAya che. lakSya dhyeya te azubha hAya te te Atta ane raudrarUpa azubha dhyAna thAya che. A banne prakAranuM azubha dhyAna munivaree sathA tyajavu joie. zubha lakSya-dhyeyanI sAthe manane ekAmra karavAthI dhadhyAna ane zukla dhyAnarUpa zubha dhyAnanI niSpatti thAya che, te e dhyAnanuM sevana karavuM joie. (200) vivecana--potAnA lakSyamAM cittanI ekAgratA te dhyAna; pachI te lakSya iSTa hoya ke aniSTa hAya, zubha hoya ke azubha hoya. zubha lakSyanuM dhyAna teja hitAvaha che ane azubhanu dhyAna ahitakara che e khulluM che; cAganA kAI paNa graMthamAM azubha dhyAna kartavyU lekhyuM nathI, chatAM dhyAnanA prakAromAM azubha dhyAnanIe gaNatrI karavI paDe, eTale ahIM zubha tathA azubha sarva prakAranAM dhyAnanI samajUtI ApavAmAM AvI che. yAjJavalkya saguNa dhyAna ane nirguNa dhyAnane AdaraNIya kahIne jaNAve che ke-- anyAnyapi bahUnyAhurdhyAnAni munipuMgavAH / mukhyAnyetAni caitebhyo jaghanyAnItarANi tu // arthAt--munivare khIjA' paNa bahu dhyAne kahe che, paNa temAM A e (saguNa ane nirguNa) byAnA mukhya che, jyAre khIjA dhyAne tenAthI utaratAM che. jaina zAstra dhyAnanI vyAkhyA ApatAM kahe che: Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 aMtomuhuttamittaM cittAvatthANa megvtthumi| chaumatthANaM jhANaM joganiroho jiNANaM tu|| arthAta-eka ja vastumAM aMtarmuhUrta mAtra je cittanuM avasthAnaekAgratA te chAghasthikanuM dhyAna che ane yoge nirodha te jinezvaranuM dhyAna che. chAghasthika avasthAnuM dhyAna je zubha hoya to te mokSano hetu thAya che ane azubha hoya to te saMsArane hetu bane che. dhyAnanI gaNatrImAM te beu Ave che, paraMtu dhyAnanI zubhAzubhatA ja mokSa ane baMdhanI kAraNabhUta che. aho dhyAnasya mAhAtmyaM yenaikApi hi kAminI / anurAgavirAgAbhyAM bhavAya ca zivAya ca // aho ! dhyAnanuM kevuM mAhAsya che ke jethI eka ja strI anurAga tathA virAge karIne bhavane mATe sAdhanabhUta thAya che ane mokSane mATe paNa sAdhanabhUta thAya che. azubha dhyAnanA be prakAra ArtadhyAna ane raudra dhyAna che ane zubha dhyAnanA be prakAra dharmadhyAna ane zukala dhyAna cheH jevuM lakSya tevo te dhyAnano prakAra samajavo temAM azubha prakArone tyAjya ane zubha prakArane AdaraNIya samajavA. ArtadhyAna ane raudradhyAnanI gaNatrI aprazasta ane tyAjya dhyAna tarIke atra karavAmAM AvI che paraMtu Avazyaka nahi hovAthI graMthakAre tenI vizeSa spaSTatA karI nathI. zrI mahAvIra bhagavAne A beu dhyAnanA prakAro sUtramAM samajAvyA che. apriya saMga AvI paDatAM tenA viyoganuM ciMtana karavuM, priya saMyoga upasthita thatAM te sadA sarvadA cAlu rahe evuM ciMtavavuM, roganI prApti thatAM tenA viyoganI ane sukhakArI kAmabhoganI prApti thatAM tene viyoga nathavAnI AkAMkSA karavI e ArtadhyAna kahevAya che. je ArtadhyAnane bhegI thaI paDe te zeca kare, AkraMda kare, rUe ane vilApa kare, e tenAM lakSaNa che. hiMsAna, jUThano, corIno ane bhogapabhoganA saMrakSaNane anubaMdha kara e raudradhyAna kahevAya che. A sthAnane bhoga thaelo manuSya hiMsAdine zeDo ke vadhu doSa kare che, aniSTa zAstrone abhyAsa kare che ane maratAMsudhI pApane pazcAttApa karatA nathI. A be Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 aprazasta dhyAnanI vAta thaI bIjAM be je prazasta dhyAne che te viSe AgaLa jatAM graMthakAre laMbANathI samajUtI ApI che. (200). [dhyAnanuM lakSaNa samajAvyA pachI graMthakAra prazasta dhyAnanI AvazyaktA. nimna zlokamAM batAve che. ] dhyAnAkarAtA / ra01 mokSaH karmalayAtmakaH sa ca bhavennaivAtmabhAnaM vinaa| tadbhAnaM sulabhaM bhavenna yaminAM cittasya sAmyaM vinaa|| sAmyaM siddhayati naiva zuddhijanakaM dhyAnaM vinA srvthaa| tasmAddhayAnayugaM zrayenmunivaro dhayai ca zuklaM punH|| dhyAnanI AvazyakatA. bhAvArtha -kamano sarvathA vilaya thAya tenuM nAma mokSa che, arthAta karma ane duHkhanA baMdhanathI sarvathA chUTavuM te mokSa AtmAnuM bhAna thayA vinA saMbhave nahi; cittanI sAmyavasthA vinA saMyamIne paNa AtmAnuM bhAna thavuM sulabha nathI; cittanI sAmyavasthA paNa maLa ane vikSepane dUra karanAra zubha dhyAna vinA sarvathA saMbhave nahi; mATe saMyamadhArIoe paraMparAe mokSaprApti mATe dharmadhyAna ane zukla dhyAna e be dhyAnano Azraya le. (2001). vivecana-zubha dhyAnanuM phaLa AtmasAkSAtkAra che ane AtmasAkSAtkAra, e mokSanuM sAdhana che, tethI dhyAnanI paramAvazyakatA zAstromAM kahevAmAM AvI che. jyAM sudhI citta dhyAnavaDe sAmya avasthAne pAmatuM nathI, ane sAmyavasthA mATe cittanA maLa rUpI deSone nAza thato nathI, tyAM sudhI mumukSune AtmAnuM bhAna thatuM nathI. tethI ja kahyuM che ke siddhA: siddhayanti setsyanti yAvantaH ke'pi mAnavAH / dhyAnatapobalenaiva te sarve'pi shubhaashyaaH|| arthAta-je koI manuSyo siddha thayA che, siddha thAya che ane siddha thaze, te sarve zubhAzayavALA dhyAna tapanA baLe karIne ja siddha paNuM pAme che. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45rka nirjarAkaraNe bAhyAtchreSThamAbhyantaraM tapaH // tatrApyekAtapatratvaM dhyAnasya munayo jaguH // arthAt--nirjarA karavAmAM khAdya tapa karatAM abhyaMtara tapa zreSTha che; tapa cakravartI che. ema temAM paNa dhyAna tapanuM ekachatrapaNuM che. te munie kahe che. dhyAna vinA AtmabhAna thatuM nathI, ane kevaLa zubha dhyAnathI ja AtmabhAna thatAM saMsAra tarI gayAnA dRSTAntA maLe che. pUrve bharata cakravartI ane marUdevA mAtAnAM dRSTAMtA ApelAM che, te uparathI jaNAze ke mAtra zubha dhyAnane ja yAge teo siddhi pAmyAM hatAM. kAi kaheze ke temaNe kyAM prANAyAma, Asana, dhAraNAdi bhUmikAe vaTAvavAne paddhatisara tapazcaryAM karI hatI ? AvI ja zaMkAnA jANe ke javAkha hoya tema garUDapurANamAM kahyuM che ke-- ceAganA atyaMta upakAraka vilaMba karanArA gaNAya AsanasthAna vidhayo na yogasya prasAdhakAH / vilambajananAH sarve vistarA hi prakIrtitAH // arthAt----AsananA ane sthAnanA vidhi nathI; te sarva vistArA uttamAdhikArIne ceAgamAM che. A uparathI samajAze ke dhIme dhIme AgaLa vadhavAnI zaktivALA mumukSune mATe pUrve jaNAvelA badhA krama Avazyaka heAvA chatAM parama Avazyaka vastu teA dhyAna ja che; kAraNake muMDakAnamAM kahyA pramANe tatastu ta pate niSkaM dhyAyamAna / arthAt-dhyAna karanArA purUSa ja cittazuddhi thayA. pachI paramAtma tattvanA sAkSAtkAra kare che. A pramANe jaina tema ja jainetara zAstragraMthA dhyAna upara ja AtmasAkSAtkArane ane pariNAme siddhipadanA AdhAra rahelA khatAve che. ' dhyAna biMdu 'upaniSamAM dhyAnanI mahattA. eTalesudhI kahevAmAM AvI che ke-- yadi zailasamaM pApaM vistIrNa yojanAn bahun / bhidyate dhyAnayogena nAnyo bhedaH kathaMcana // arthAt--jo parvatanA jevAM ucAM ane aneka ceAjanaparyaMta vistAra Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALAM pApa hoya to paNa brahmanuM dhyAna karavAthI te sarva pApanuM bhedana thAya cheH anya kaI paNa upAyathI te pAponuM bhedana thatuM nathI. daSTAnta-prasannacaMdra rAjarSi rAjagRhI nagarInI nikaTamAM AvelA vaibhAragiri parvata pAse kAyotsarga dhyAnamAM virAjatA hatA. evAmAM rAjadUtanA mukhamAMthI nIkaLelA azubha vartamAnavALA zabdo temanA sAMbhaLavAmAM AvyA ane temanA hadayamAM vahetI zubha pariNAmanI dhArA kuMThita thaIne yuddho laDavArUpI azubha pariNAmanI dhArA vahevA lAgI. te e ja sthitimAM eTalA durgAna sudhI caDI gayA ke sAtamI narakane yogya karmo bAMdhyAM. pachI mAthe sahaja hAtha pheravyo. mastaka para rAjamukuTa nahoto paNa kevaLa muMDita mastaka hatuM ! turata temane bhAna AvyuM ke, are huM to sAdhu chuM ane meM manamAM A yuddho laDavAnA ane cakravyuho karavAnA manoratho zIda racyA? pitAnuM azubha karma temane samajAyuM, pastAvo thayo, punaH bhAvo nirmaLa thavA lAgyA ane pariNAme nirmaLa dhyAna dharatA thakA kevaLa jJAna pAmyA. zrI mahAvIra svAmInI pAse prasannacaMdranA maraNa ane anya gatimAM avatAra saMbaMdhamAM zreNika rAjA pUche che, eTalI vAramAM te prasannacaMdra rAjarSi kevaLajJAnI thayA te kevaLa zubha dhyAnane ja prabhAva che. (ra01) [ have dhyAnane mATe kevuM sthAna pasaMda karavuM te viSe kahe che.] - thAnakSetra | 202aa. udyAnaM kadalIgRhaM giriguhA dvIpaM sritsnggmo| grAmaikAntagRhaM ca zailazikharaM vRkSastaTaM toyadheH // yatra strIpazupaNDakAdyagamanaM kazcinna kolAhalaH / sthAnaM tAdRzamuttamaM yamabhRtAM dhyAnasya saMsiddhaye // dayAnane yogyakSetra bhAvArtha...udyAna, dalIcala, parvata uparanI guphA, dvIpa, be nadIone Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 : ke samudra ane nadIne saMgama thatA hoya te sthAna, gAmanI aMdaranu ekAnta ghara, patanuM zikhara, jhADa, samudrataTa, ItyAdi sthaLe ke jyAM strI, pazu, napuMsaka, bALaka vagerenuM AvAgamana na heAya tema ja kAi jAtane kAlAhala thatA naheAya tevA prakAranuM zAnta sthAna saMyamI munienA dhyAnanI siddhi mATe uttama che. (202) vivecana --dhyAna mATenuM sthAna ekAnta, pavitra ane kAI paNa prakAranA upadravathI rahita hAvu joie, kAraNake evA anukULa sthAnanI aprAptithI je pratikULa sthAne dhyAna karavAmAM Ave che te tethI dhyAnanA bhaMga thAya che. keTalAka sayAgA dhyAnAdi yAgaprakriyA mATe pratikULa ane keTalAka saMyeAgeA anukULa hAya che. hRdayeAga pradIpikA'mAM kahyuM che ke atyaMta AhAra, parizrama, makavAda, niyamane anAdara, manuSyone samAgama ane caMcaLatA e cha dASAthI ceAganA vinAza thAya che ane utsAha, sAhasa, thaiya, tattvajJAna, nizcaya tathA janasamAgamane parityAga e cha niyameAthI. yAganI siddhi thAya che. A tyAjya ane grAhya vastusthitimAM upadravarahita ekAMta sthAnane ja mahimA darzAvavAmAM AvelA che. ' gArakSa zataka 'mAM kahyuM che ke-- varjayeddarjana prAntaM vahnistrIpathisevanam / prAtaH snAnopavAsAdikAyaklezavidhiM tathA // ekAnte vijane deze pavitre nirupadrave / kaMbalAjinavatrANAmuparyAsanamabhyaset // arthAt--dunanI samIpe vAsa, agninuM sevana, strIsaMga, tIyAtrAgamana, prAtaHsnAna, upavAsAdi tathA zarIne kleza ApanArI kriyA, e sanA yogAbhyAsakALe tyAga karavA. upadrava vinAnA pavitra ne nirjana evA ekAMta dezamAM kuMbala, mRgacarma ne vastranI upara abhyAsa karaveza. tyajIne anukULa Asanane yeAga prakriyAne mATe pratikULa sthAna tathA sayeAge sthAna tathA yeAgeAnI vicAraNApUrvaka A zlokamAM dhyAna mATenAM anukULa sthAne darzAvelAM che. udyAna agIcA ke jyAM manuSyeAnI AvajA khahu ne Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 hAya ane je jAhera bagIcA na hoya, kadalIgRha athavA keLanAM jhuMDa, parvatanI guphA ke jemAM kevaLa nIravatA heAya, zAnta tathA ekAnta dvIpapradeza, e nadIonA ke eka nadI ane sAgaranA saMgamanuM sthAna ke je zAnta hAya ane vahetA jaLanA dhIrA nAda sivAya bIjo kaze| kAlAhala na heAya, nagaramAMnuM ekAMta gRha, parvatanuM zikhara, vRkSa, samudrataTa ityAdi sthAne zAntithI yukta ane ekAMtavALAM hAI te badhAM dhyAna mATe upayogI che. vaLI je dhyAnane mATe nagaramAMnuM kAi ghara ityAdi pasaMda karAya, teA cittane calita karI mUke tevAM strI, pazu, napusakAdi keje dhyAnane mATe upadravakAraka che tenI AvajA paNa tyAM na heAvI joie. atranadIenA saMgamasthAna ityAdine kAlAhalarahita sthAna lekhavAmAM AvyuM che, kAraNake vahetA jaLanA nAda dhIre ane ka rAsraka hAya che, parantu kAI kAI yogI jane te! evA sthAnane paNa kAlAhalavALu ane upadravakAraka lekhI tene tyAga karavAnuM kahe che. zvetAzvatara upaniSamAM yogAbhyAsa mATe anukULa sthAna nIce pramANe kahyuM cheH same zucau zarkaravahnivAlukAvivarjite zabdajalAzayAdibhiH / manonukUle na tu cakSupoDane guhAni vAtAzrayaNe prayojayet // arthAt----sava bAjuthI samAna, pavitra, kAMkarA agni retI kAlAhala ane jalAzayathI rahita, manane anukULa, maccharathI rahita ne atyaMta vAyuthI rahita guhA Adi sthAnamAM sAdhake yAgAbhyAsa karavA. ekadare sa` rIte anukULa tathA upadravarahita sthAna dhyAna mATe pasaMda karavu. (202) [ have dhyAnamAM kevI sthitie besavuM te viSe kahe che. ] dhyAnasthitiH / 203 // zlAghyA pUrvadizA'thavottaradizA dhyAnAya zAstre matA / tatkASThAbhimukho yathoktasamaye sthitvA yathA'rhAsane // Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 463 nAsAgre nayanadvayaM sthirataraM kRtvA'tha zAntAnano / dhyAtA'kSiptamanAH pramAdarahito dhyAne ca tiSThenmuniH // dhyAnanI sthiti, bhAvA--zAstramAM dhyAnane mATe pUrva dizA athavA uttara dizA uttama gaNelI che. mATe te dizA tarapha mukha rAkhIne yatheAcita samaye yeAgya Asane besIne zAnta mukhavALA, mananA AkSepa vinAnA ane pramAdarahita munie nAsikAnA agra bhAga upara be netrane atyaMta sthira karIne dhyAnamAM esavu. ( 203 ) vivecana--yAnane arthe pUrvAbhimukha kavA uttarAbhimukha yAgya samaye ane yeAgya Asane besavuM. yeAgya samayanA sabaMdhamAM pUrve sAdhunI dinacaryAMnA viSaya paratve kahetAM dhyAna mATenA samayeA nizcita karelA che, ane yAgya AsananA saMbaMdhamAM pUrve je nava sukhAsaneA kahelAM che temAMnuM keAI anukULa Asana pasaMda karIne besavAnuM che. pachI pUrve je dhAraNAnAM sthAneA kahelAM che temAMnuM eka sthAna ke je nAsikAnA agra bhAga che tenI tarapha dRSTi TekAvI rAkhIne dhyAnane AraMbha karavA; paNa dhyAnamAM dhyAtA potAnA manane AkSepayukta ke pramAyukta banavA de nahiM. A badhAM dhyAnasthitinAM lakSaNA uparathI samajAze ke Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA ane dhyAna e pAMcene yAga jyAre su rIte sadhAya tyAre ja dhyAnanuM sIbhavana thAya che athavA yathArtha dhyAna thayuM lekhAya che. thIeseAphIsTA paNa dhyAnanA vidhi lagabhaga AvA ja prakAranA yeAgya lekhe che. mI. leDamITara kahe che ke--Chocse a certain fixed time for yourself when you can be undisturbed; the early morning is in many ways the best, if that can be managed...Sit down comfortably where you will not be disturbed, and turn your mind with all its newly-developed power of concentration, upon some Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 selected subject demanding high and useful thought, We in our Theosophical studies have no lack of such subjects, combining deepest interst with greatest profit. arthAta-"tamAre mATe tame eka evo cokkasa samaya pasaMda kare ke jyAre tamane kaza mAnasika-zArIrika upadrava thAya nahi ke koI kazI harakata kare nahi. aneka daSTithI jotAM vahelo prabhAtane samaya sarvottama che, eTale je banI zake te e ja samaya dhyAnane mATe nakkI kara...te vakhate tame eve sthAne sukhapUrvaka beso ke je sthAne tamane kaI vidhdha kare nahi. pachI ekAgratAnA sArI peThe thaelA vikAsavALA tamArA cittane kaI pasaMda karelA viSaya tarapha dore. e viSaya evo joIe ke jemAM ucca ane upayogI vicAraNAnI jarUra paDe. amArA thIosophInA abhyAsamAM amane evA viSayone te paDato nathI, ke je viSayamAM khUba ja rasa paDe ane vaLI jenI vicAraNuM lAbhadAyaka thaI paDe." dhyAna sAdhavAnI rItiomAM jUnAdhika pheraphAra hovA chatAM jaina ane jainetara zAstro tenI paddhatinI samAnatAnuM ja A rIte darzana karAve che. (203) [dhyAna viSe sAmAnya vivecana karyA pachI graMthakAra be prakAranAM prazasta-zubha dhyAna viSe vivecana kare che : temAM prathama dharmayAna viSe kahetAM be kalAkamAM tenA cAra prakAranuM nidarzana kare che.] dharmadhyAnaprakArAH / AjJAvicayA'pAyavicayau / 204 // AjJA'pAyavipAkarUpavicayairdhaya' caturdhA mataM / sArvAjJA''darapUrvacintanamalaM dhyAnaM tadAjJAtmakam // rAgadveSakaSAyadoSajanitA hAniryadA mRshyte| zuddhayarthaM nipuNerapAyavicayadhyAnaM dvitIyaM tu tat // Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 465 vipAkavicayasaMsthAnavicayau / 205 // prAgjanmArjitapuNyapApajanitaM sarvaM ca duHkhaM sukhaM / yatretthaM paribhAvyate tadanaghaM dhyAnaM vipAkAbhidham // saMsthAnaM jagataH sapAdazikharaM gatyAgatI tadbhave / cintyante sthiramAnase yadamale dhyAnaM caturthaM tu tt|| dhama dhyAnanA prakAra : AjJA vicaya ane apAya vicaya. bhAvArthI--dharmadhyAnanA ekaMdara cAra prakAra che : AjJA vicaya, apAya vicaya, vipAka vicaya ane saMsthAna vicaya. temAM jyAre AtmAnA uddhAra mATe tIrthakaranI zI zI AjJAo che tenuM AdarapUrvaka saMpUrNa rIte ciMtana karavAmAM Ave ane tenA upara manane ekAgra karavAmAM Ave, tyAre dharmadhyAnanA prathama prakAra AjJA vicayanI niSpatti thAya che. jyAre rAga, deSa ane kaSAyanA doSathI zI zI hAni thAya che tenuM ciMtana karavAmAM Ave ane te doSonI zuddhi mATe pukhta vicAra karatAM tenA upara mananI ekAgratA karavAmAM Ave tyAre apAya vicaya nAme dharmadhyAnano bIjo prakAra siddha thAya che. (204). vipAka vicaya ane saMsthAna vicaya. je vakhate saMsAramAMnI sarva saMpatti ke vipatti, sukha ke duHkha, saMyoga ke viyAga, pUrva janmamAM upArjana karelAM potAnAM puNya ke pApanuM ja phaLa che evo vicAra karavAmAM Ave ane tenA upara mananI ekAgratA sAdhavAmAM Ave te vakhate vipAka vicaya nAme dharmadhyAnanA trIjA prakAranI siddhi thAya che ane jyAre A jagata-lokanI pagathI te zikhara-TAca sudhInI AkRti ane tenI aMdara A jIvanuM javuM tathA AvavuM, janma ne maraNa athavA paribhramaNanuM ekAgra thaela nirmaLa manamAM ciMtana karavAmAM Ave tyAre saMsthAnA vicaya nAme dharmadhyAnanA cothA prakAranI niSpatti thAya che. (205) vivecana--jevI rIte pataMjali pitAne yogasUtramAM saguNa dhyAna Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 ane nirguNa dhyAna evA be dhyAnanA bhedo pADe che, tema jaina zAstramAM prazasta dhyAnanA dharma dhyAna ane zukla dhyAna evA be bheda pADavAmAM AvelA che; teApaNu A beu vargIkaraNA eka bIjAnA paryAyavAcaka nathI, eTale e vargIkaraNa eka ja dRSTithI thaeluM nathI. saguNa dhyAna e AlaMbanasahita dhyAna che ane nirguNa dhyAna e Alamanarahita che, jyAre dharma dhyAna Alakhanahita ane zukla dhyAna kAMika Alekhanasahita tathA kAMi Alekhanarahita che. te viSe AgaLa jatAM vivecana Avaze. dharmAM dhyAna ke saguNa dhyAna beumAM eka dRSTibiMdu samAna che ane te e ke cittanI parama ucca dazA prApta karavAne ucca bhAvanAothI cittanuM poSaNa karavuM. saguNa dhyAna te sUrya, viSNu, agni ityAdi devasvarUpane manamAM dhAraNa karI te svarUpa paNa peAtAnuM ja che, 'soDaE ' chu, evuM avadhAravAnuM che; dha dhyAna te devAnAM bhUta svarUpAnuM nahi paNa temanA jIvanaguNAnuM ane ApaNA jIvanaguNeAnI nyUnatAnuM cittamAM dhyAna karI ucca zreNI para caDavA viSenuM dhyAna karavAnuM che. thIesephrIsTA cittane sthULa padArthonA mAnasika dhyAnanI keLavaNI ApIne pachI jIvananA ucca guNeAnA vikAsa mATenuM dhyAna dharavAnI pati batAve che : mI. leDakhITara kahe che keH--If you prefer it, you can take some moral quality, as is advised by the Catholic Church when it prescribes this exercise. In that case, you would turn that quality over in your mind, see how it was an essential quality in the Devine order, how it was manifested in Nature about you, how it had been shown forth by great men of old, how you yourself could manifest it in your daily life, how (perhaps) you have failed to display it in tre past and so on. Such meditation upon a high moral quality is a very good exercise in many ways, for it Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 467 not only trains the mind, but keeps the good thought constantly before you. arthAta-"jo tame dhyAna karavAnuM pasaMda kare, to dhyAnanA vyAyAma mATe jema kethelIka khrIstI dharmagurUo kahe che tema koI naitika guNane grahaNa karI zake. jo tame evo koI guNa cittamAM dhAro to te ja guNa viSe punaH punaH vicAra karyA kare, devAMzI manuSyae tene kevI rIte eka mahattvano guNa lekhe che tenuM nirIkSaNa kare, tamArI AsapAsa prasarelI kudaratamAM e guNa kevI rIte darzana daI rahyo che teno vicAra kare, prAcIna samayanA mahAna purUSo e guNane kevI rIte batAvI rahyA hatA tenuM smaraNa kare ane bhUtakALamAM tame te guNanuM darzana karAvavAne kema niSphaLa nIvaDyA cho tenuMe AtmanirIkSaNa kare. uMcA naitika guNa upara AvuM dhyAna ghaNI rIte dhyAnanA sArA vyAyAma rUpa bane che, kAraNake tethI magaja keLavAya che eTaluM ja nahi, paNa tamArI samakSa niraMtara eka uceumadA vicAra rahyA kare che." A nirguNa dhyAnano kiMvA dharmadhyAnane ja eka prakAra che. temAM je AlaMbana che, te prakAranAM AlaMbane dharma dhyAnamAM paNa hoI zake che ema jaina zAstra kahe che. jaina zAstramAM dhyAnanA ciMtana viSayane anusarIne dharma dhyAnanA cAra bheda pADyA che ane e bhedanI vyAkhyAo uparanA beu komAM ApelI che. uvavAI sUtramAM dhama dhyAnanA je cAra bheda mAkhavina, avavigag, vivAvinag ane saMdavinag kahelA che, te cAra bheda nIce mujaba che : (1) zrI tIrthakara bhagavAne AtmAnA uddhAra mATe zI zI AjJAe karI che, pote dharmanuM pAlana kevI rIte karyuM hatuM ane tene AdhAre te manuSyane zA uMpadeza karI gayA che tenuM AdarapUrvaka-zraddhApUrvaka ciMtana karavuM, temAM cittane ekAgratAthI joDI rAkhavuM te AjJA vicaya nAmano prakAra samaja. mI. lebITare dhyAnanA viSayanA sUcanamAM upara je kAMI kahyuM che temAM devAMzI manuSyoe kahelA mahattvanA guNa viSe ane tevA guNothI yukta cAritrya temaNe kevI rIte AcarI batAvyuM hatuM te viSe paNa ullekha Ave che; vastutaH Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 evuM citana AjJA vicayanA peTAmAM ja samAi jAya che. hemAcA' kahe che ke: tAjJASTrapanAveya na mRSAmAvo ginAH-sananuM vacana AjJArUpe ja svI kAravu, kemake jInezvarA kadApi asatya kheAlatA nathI. (2) AjJA vicayamAM ka vyanI vicAraNA Ave tyAre khIjA apAya vicayamAM tyajavAyeAgya akabyanI vicAraNA Ave che. rAga, dveSa, kayAdi doSothI AtmAne zIzI hAni thAya che, AtmA tethI kevA kevA navIna karmabaMdhanamAM jakaDAtA jAya che, e baMdhana teADavAne ane navuM baMdhana thatuM aTakAvavAne have zuM karavuM joIe, ityAdi viSayanuM ciMtana khIjA apAya vicayamAM lekhAya che. sadA jAgarUka evA mumukSu tyAjya doSothI sarvathA mukta na thAya tyAMsudhI te doSothI thatI hAnine paNa vicAra kare ane grAhya guNAnuM paNa cittamAM dhyAna kare. (3) rAga ane dveSAdi kaSAyA kyAre TaLe ? jyAre sukha prati ha ane du:kha prati dveSa utpanna thAya nahi paNa sukhamAM ke du:khamAM, saMpattimAM ke vittimAM, sayeAgamAM ke viyeAgamAM cittanI samasthiti rahe, tyAre e kaSAyeA TatyA lekhAya. cittanI AvI samasthitinI sAdhanA kavipAkunA ciMtana vinA prApta thatI nathI. A janmamAM sukha che te pUrva janmamAM upArjelA puNyanu phaLa che, A janmamAM duHkha che te paNa pUrvanAM pApanuM kULa che emAM harSa zeSa, ke zAka zA ? e sukhaduHkhAdi vaDe puNya ane pAparUpI kanI nirjarA thai rahI che: A prakAranA ciMtanathI vipAka vicaya nAme dhyAnane trIjo prakAra thAya che. (4) citta vairAgyanA jaLathI pUNa rasakhasa-tarALa tyAre thAya ke jyAre jIvanA janmajarA-maraNa rUpI paribhramaNanA ciMtanapUrvaka tene kharUM AtmabhAna thAya. A ciMtana mATe lokanuM svarUpa saMpUrNa rIte cittamAM lAvavuM, tenI aMdara A jIvane aneka ceAniemAM avatAre thayA, pratyeka avatAre janma, jarA, maraNanAM kaSTo veThavAM ane punaH punaH evA pherA pharavAnA ja rahyA che, e pherA jema bane tema echA thAya te mATe kakha dhana teDavAM ane navAM karmone AvatAM aTakAvavA sivAya AreA nathIH AvA vizuddha pariNAmane mATe sa syAna vicaya nAmanA dhyAnanI AvazyakatA che. : Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zrI hemacaMdrAcArya kahe che ke - nAnA thatA parivartanAtA sadAsaktaM mano naiva rAgAdhAkulatAM vrajet // . arthAta-A lokasvarUpane vicAra karavAthI, aneka dravyomAM rahelAM anaMta paryAne parAvartana karavAthI (dravyagata paryAyanA saMbaMdhamAM vicAra karavAthI) niraMtara temAM Asakta thaeluM mana rAgAdi AkuLatA pAmatuM nathI. e pramANe dharma dhyAnanA cAre prakAre AtmAnA nirmalIkaraNanA sAdhanarUpa che. (204-2005) [ dharmadhyAnanAM AlaMbana ane bhAvanA graMthakAra nIcenA zlokamAM kahe che.] dharmadhyAnAlambanAdIni / 206 // dharmadhyAnanagAdhirohaNakRte zAstroktamAlambanaM / grAhyaM vAcanapracchanohanakathetyevaM caturbhedakam // .. saMsArAzaraNaikatA kSaNikatA ruupaashcturbhaavnaa| bhAvyA dhyAnavizuddhaye samudiyAdyAvatprakRSTA ruciH // - dharmadhyAnanAM AlaMbana ane bhAvanA. bhAvArtha-dharmadhyAnarUpI parvata upara caDhavAne mATe zAstramAM cAra prakAranAM AlaMbana-kA kahyA cheH AdhyAtmika ane tAttvika zAstronuM vAMcana, zaMkA hoya to gurnAdine pUchIne khulAso meLava, pariyadRNuM-manana karavAyogya viSaya upara uhApoha kare, ane abhyasta tattvonI kathA karavI. e cAra AlaMbana dhyAnanA umedavAre grahaNa karavAM. dhyAnanI vizuddhi mATe, anitya bhAvanA, azaraNa bhAvanA, saMsAra bhAvanA ane ekatva bhAvanAH e cAra bhAvanA tyAM sudhI bhAvavI ke jyAM sudhI utkRSTamAM utkRSTa rUci utpanna thAya. (26) Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 vivecana--dhama dhyAnane graMthakAra eka parvatanI tulAmAM mUke che te yathA che. jevI rIte patane naTM ( Ava jA na kare tevA-sthira ) kahyo che, tevuM dhama dhyAna sthira ane acaLa hAya, parantu tenI upara kAMI manuSya pakSInI peThe uDIne caDI jaI zakatA nathIH teNe te tenI upara krame krame caDhavAnuM che ane te evI rIte ke Dagalu bhulAya nahi, hiteA eka DagaluM bhUlatAM khasIne uMDI taLeTImAM gamaDI paDavAne bhaya rahe che. AvA uMcA parvata upara caDavA mATe Alakhana-TekA paNa joie ane te Alaane atra zAstrane AdhAre ApavAmAM AvyAM che. vavAI sUtramAM vAyanA, pucchaLA, ciTTaLA ane dhammaTThA e cAra AlaMbane kahelAM che. zAstramAM je svAdhyAya tapanA pAMca prakAro kahelA che temAMnA ja A cAra prakArone dharmadhyAnanA AlaMbanarUpa kahelAM che, kAraNake pUrve je dhama dhyAnanA cAra prakAre kahyA che te prakAranuM anuzIlana svAdhyAya tapanAM AvAM Alakhane vinA zakya nathI. zAstrazandenuM vAcana karavAmAM Ave, zakA hAya te tenuM nivAraNa gurU Adi gItA munione pUchIne karavAmAM Ave, zIkhelA viSayanuM punaH punaH raTana athavA manamAM punarAvartana karavAmAM Ave ane jenA abhyAsa karyAM tenI punaH punaH kathA karavAmAM Ave, te ja tIrthaMkarAnI AjJAonuM ciMtana dharma dhyAna prasaMge thavA pAme, te ja rAgadveSanA mane samajIne citta tenA tyAgamAM adhirUDha thAya, teA ja karmInA vipAkanu rahasya samajAya tathA zraddhA jAge ane te ja ceArAzI lAkha jIvaceAninA paribhramaNanAM kAraNe tathA te kAraNeAnI vidAraNAnA mA`mAM citta ekAkAra thAya. AvAM kAraNeAthI dhama dhyAnanAM paNa AlakhanA che ane e AlaMbaneAnu yathA grahaNa karavAmAM Ave te dharma dhyAnanu anuzIlana sugamya tathA zIghrasAdhya thAya. dharma dhyAnanA AlekhanarUpe je svAdhyAya tapanA cAra prakAra kahyA, te uparAMta eka khAkI rahelA prakAra te " anuprekSA "ne che. A anuprekSA-vicAraNAnA cAra prakAre zAstramAM kahelA che je anitya, azaraNa, saMsAra ane ekatva bhAvanA che. khAra bhAvanAomAMnI A pahelI cAra bhAvanAe che. A jagatanI pratyeka vastu Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 anitya che, lakSmI-zarIrayauvana ityAdimAMnuM kazuM nitya ke zAzvata nathI evI je bhAvanA karavI ane te vaDe cittane poSavuM te anitya bhAvanA che. A jagatamAM jIvane Aptajana-saguM, premALa strI ke vatsala mAtA-pitA, rAjA ke samrAT kaiAI zaraNa Ape tema nathI, dareka jIva azaraNu che anAca che, zaraNa che eka mAtra dharmAMcaraNanuM: e pramANe jIvanI azaraNutAnu ciMtana karavuM te azaraNa bhAvanA che. jagat anitya che ane jIva azaraNu che; dhanu zaraNu na svIkAratAM tene je saMsAramAM paribhramaNa karavAnuM che te saMsAra kevA che ? cauda rAjalokanA asaMkhyAta pradeza che temAMnA dareka pradeze anaMtAnaMta vAra janmamaraNa karI jIve anaMtAM pudgalaparAvartana nIpajAvyAM, tApaNu tene cheDe AbyA nathI. janma-jarA-maraNa-narakAdinAM duHkhA vecAM, aneka jIvA sAthe ciRcitra sabaMdhA mAMdhyA, tApaNu saMsAranA cheDe AvyA nahi. evA A saMsAra a-pAra che, evuM ciMtana te trIjI saMsAra bhAvanA che. A azAzvata jagatamAM azaraNu evA huM eka ja chuM, mArUM kAI nathI ane kazuM nathI, huM asahAya chuM, mAtra dharmAM ja mArI sAthe sahAyarUpe sAthe Avaze, e prakAranI bhAvanA te ceAthI ekatva bhAvanA che. pUrva kahelA dharma dhyAnanA cAra prakAranuM A cAre bhAvanA sArI rIte poSaNa karanArI heAI tenI sAthe te bhAvanAneA sabaMdha zAstrAmAM sughaTita rIte ceAjyA che. dhyAnamAM utkRSTa rUci utpanna thAya tyAMsudhI e bhAvanAe bhAvavAjoga che. (206) [ have cAra prakAranAM dhyeyAnAM lakSaNA nIcenA traNa kSeAkeAmAM kahevAmAM Ave che. ] caturvidhe dhyeye piNDasthalakSaNam / 207 // piNDasthaM prathamaM padasthamaparaM rUpastharUpojjhite / dhyeyaM dhyAnavidhau caturvidhamidaM zAstreSu saMlakSyate // pArthivyAdikadhAraNAtmakatayA yaccintanaM svAtmana / aikAgryeNa taducyate munivaraiH piNDasthanAmAdimam // Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .472 padastham / 208 // nAbhau cittamukhe ca SoDazacaturvizASTapatrAmbujaM / saMsthApyAkSaramAtRkAH pratidalaM saMkalpya yaccintanam // yahA satparameSThimantravacanaM citte sthiraM cintyate / dhyeyaM taddhi padasthamAtapuruSairuktaM dvitIyaM zubham // rUpastharUpAtIte / 209 // arhacchAntadazAsvarUpamamalaM saMsthApya citte sthire / vaizayena vicintyate cirataraM rUpasthametanmatam // rUpAtIta-niraJjanA'gharahitaM siddhaM samAlambya yat / tenaikyaM paribhAvyate svahRdaye rUpojjhitaM tanmatam // dazeyanA cAra prakAramAM prathama piMDasthanuM lakSaNa, bhAvArtha_dhyAnanA vidhimAM dhyeyanA cAra prakAra zAstramAM jovAmAM Ave che, te piMDastha, padastha, rUpastha ane rUpAtIta. temAM pArthivI Adi dhAraNarUpe AtmAnuM ekAgratAthI ciMtana karavAmAM Ave tene munivare eyanA cAra prakAramAMnuM prathama piMDastha eya kahe che. (207) 54stha dhyeya. nAbhimAM soLa pAMkhaDIvALA, cittamAM covIza pAMkhaDIvALA ane mukhamAM ATha pAMkhaDIvALA kamaLanI kalpanA karIne tenA upara dareka pAMkhaDIe amuka varNamALAnA akSarenI sthApanA karIne tenuM ekAgratApUrvaka ciMtana karavAmAM Ave athavA paMca parameSimaMtranA zabdonuM ekAgra thaelA cittamAM sthiratApUrvaka ciMtana karavAmAM Ave tene Asa purUSa bIjuM pada2th dhyeya athavA dhyAna 4 cha. (208) Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 473 rUpastha ane rUpAtIta. arihaMta bhagavAnanI zAnta dazAnuM nirmaLa svarUpa sthira ane ekAgra cittamAM sthApIne ati nirmaLatAthI amuka vakhata tenuM ciMtana karavAmAM Ave te rUpasthi nAme trIjA prakAranuM dhyeya; rUpathI atIta thaelA, niraMjana nirAkAra maLarahita siddha bhagavAnano Azraya karIne tenI sAthe potAnA AtmAnuM ekapaNuM pitAnA hRdayamAM ekAgratApUrvaka ciMtavavAmAM Ave te rUpAtIta nAme cothA prakAranuM dhyeya samajavuM. (2009) vivecana A lokatrayImAM zeyanA cAra prakAranI samajUtI Ave che. piMDastha, pada, rUpastha ane rUpAtIta evA e cAra bhedano svIkAra vedazAstrIya yogagra ane jaina gagraMthe paNa kare che, mAtra e eyamAM dhyAna karavAnA vidhimAM jUdI jUdI paribhASA jovAmAM Ave che. ApaNe atre e cAre dhyeyanI anukrame samajUtI ApIzuM ke je samajUtI upara ApelI katrayImAM kAMIka saMkSipta rUpe dekhA de che. (1) pRthvI, agni, vAyu, jaLa ane AkAza e pAMca tattvo che. e pAMca tattvone pratyeka padArtha-piMDa banela che. A paMcatattvanuM dhyAna te piMkastha sthAna che. vedazAstramAM te paMcatattvanA sthAnane vidhi che, tene anusarato paNa paribhASAmAM bhinnatAvALe jaina zAstramAM kathele tene vidhi che. jaina zAstrAnusAra pArthivI, AgneyI, vAyavI, vArUNI ane tatvabhU e pAMca dhAraNArUpe AtmAnuM ekAgratAthI ciMtana karavAnuM che. hemAcArya nimra loka vaDe e pAMce dhAraNaonAM nAma kathe cheH pArthivI syAdathAgneyI mArutI vAruNI tathA / . tatvabhUH paMcamI ceti piMDasthe paMcadhAraNA: // pArthivI dhAraNA ane tenuM dhyAna A pramANe karavuM. A tirtho loka eka rAjapramANa lAMbA-pahoLe che. temAM pahelAM kSIrasamudrane kalpa. te samudranI madhyamAM jaMbudvIpanI peThe eka lAkha yojanAnA vistAravALuM ane eka hajAra pAMkhaDIovALuM kamaLa ciMtavavuM. kamaLanI madhye kesarAo che, tenI madhye dedIpyamAna pILI prabhAvALI ane merU parvata samAna parimANu Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 vALI karNikA che evI kalpanA karavI. te karNikAnI upara eka ujajvala siMhAsana che te upara pite besIne sarva karmone uccheda karuM chuM ema kalpavuM, te kalpanAmAM sthira thaI javuM. ATha karmonI prakRtinA pudgalaskaMdhane AtmAnA pradezathI khaMkherI nAMkhI cauda rAjalokamAM pheMkI dIdhA ema dhyAvuM. pachI pitAno AtmA anaMta kaTi sUryanA teja karatAM paNa anaMta jJAnaprakAzathI sarva lokAlokane prakAze che ema ciMtavavuM. pachI cauda rAjalokamAM uThelAM karma pugalo sthira thaI jAya che ane suvarNanA siMhAsana upara mane devatAo tathA indro besADI dezanA sAMbhaLe che evuM ciMtana karavuM. lAkho jevo AvI tattva sAMbhaLe che paNa huM sAkSI tarIke teonAM AcaraNa vicAro joI rahuM chuM-mane temAM harSa ke zoka thata nathI ema ciMtavavuM. sphaTika ratna samAna nirmaLa evA asaMkhya pradezamAM samaye samaye sarva bhAsa thAya che evI bhAvanA bhAvavI, ane asaMkhyAta pradeza sthira ekarUpa che ema dhyAvuM. e pArthivI dhAraNA thaI. AgneyI dhAraNuM mATe nAbhinI aMdara soLa pAMkhaDIvALuM kamaLa ciMtavavuM ane te kamaLanI karNikAmAM maruM evo maMtra sthApe. te kamaLanI pratyeka pAMkhaDImAM anukrame rUma mAM rU 3 4 $ 4 gche te ja kaM kaH ema soLa svarone sthApana karavA, ane te kamaLamAM ekAgra cittathI lIna thaI javuM, eTale sudhI ke kamaLa vinA anya vastunuM smaraNa paNa rahe nahi. pachI hadayamAM ATha pAMkhaDInuM kamaLa ciMtavavuM, ane pratyeka pAMkhaDImAM anukrame jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mehanIya, AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya e ATha karmanuM ekeka pAMkhaDImAM sthApana karavuM. e kamaLanuM mukha evI rIte nIcuM rAkhavuM ke jethI soLa pAMkhaDIvALA kamaLanI upara te kamaLa adhamukha rahI jhulyA kare. pachI soLa pAMkhaDIvALA kamaLamAM sthApelA ghaTTe mAMne IMnA rabiMduthI dhUmrazikhA nIkaLatI ciMtavavI, dhIme dhIme temAMthI agnikaNikAo ane pachI aneka javALAo nIkaLatI ciMtavavI. e javALAo vaDe hRdayAMtargata aSTa karmonI pAMkhaDIvALuM karma kamaLa baLe che evI kalpanA karavI. mahAmaMtra zarTanA dhyAnathI utpanna thaelA Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa agnivaDe aSTa karmanI pAMkhaDIvALu kamaLa khaLIne bhasma thAya che evI bhAvanA karavI. pachI zarIranI bahAra traNa khUNAvALA khaLA agnine samUha kalpavA ane e agnisamUha tathA zarIranI aMdara mahAmaMtranA dhyAnathI utpanna thaela agni-jvALA e e vaDe deha ane aSTa karmanuM kamaLa e beu baLIne bhasma thAya che evuM kalpI zAnta thavu. A AgneyI dhAraNAnuM svarUpa che. trIjI vAyavI dhAraNAnuM dhyAna A pramANe karavuM: " traNa bhuvananAM vistArane pUranAra evA pracaMDa vAyune kalpavA. AgneyI dhAraNAthI zarIra ane karmanI je bhasma thaI gaelI che te bhasmane e vAyu uDADI nAMkhe che evI kalpanA karavI. pachI vAyu zAnta thaI jAya che ema dhyAvu. vArUNI dhAraNA A pramANe:-amRtasamAna varSAne varSAvanAra medhamALAthI bharapUra evA AkAzanI kalpanA karavI. e AkAzamAMthI thatI jaLaSTi vAyuthI uDI gaelI deha tathA kanI rAkhane zAMta kare che tathA dhoi nAMkhe evI bhAvanA bhAvavI. chevaTe varUNamaMDaLa zAnta thAya che ema kalpavu. e vArUNI dhAraNA thaI. chellI tattvabhU dhAraNA A pramANa:-dhyAtAe sAta dhAturahita, pUrNa caMdrakAntinI peThe nirmaLa sarvAMga samAna potAnA AtmAne citavave; pachI siMhAsana upara beThelA, sa karmonA nAza karanAra, zarIranI aMdara rahelA evA nirAkAra AtmAne smaravA. e pramANe tattvabhU dhAraNA sakala kane kSaya kare che ane AtmAne paramAtmasvarUpa-brahmasvarUpa banAve che. A pAMca dhAraNAe paNa vaidika ceAganI pAMca tattvanI dhAraNAonI peThe AtmAne haiM trahmAsmi ne sAkSAtkAra karAve che. piMDastha dhyAna karanAra pAtAne audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane kANu, e pAMce prakAranA zarIrathI bhinna-pRthak nirdhAre che ane tethI dehAdi agAnAM kAryomAM AtmA ahaM tathA mamatva pariNAmathI baMdhAtA nathI. te bhAgya padArthonI IcchAomAM adhAtA nathI ane aneka jIvAne duHkha ApavA prerAtA nathI. kanA ceAge vastrarUpa zarIra te aneka maLe che tathA chUTe che, teApaNa tethI te jarA paNa harSa vA zAkane dhAraNa karatA nathI.. Distha dhyAnane vegI prArabdhaka yAge aneka kArya karatA chatA paNa AtmAnA Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpamAM dhyAna rAkhe che. zarIramAM rahele AtmA zarIrathI bhinna che evuM nizcayAtmaka jJAna thatAM bAhya saMyogomAM rahyo che paNa te temAM levAte nathI. AtmAnA pradezamAM coMTeluM citta nirvikapa dazAvALuM thAya che ane tethI AtmAnI zaktio khIlavA mAMDe che. vacanasiddhi ane saMkalpasiddhi sahaja bane che. jeo AtmAnA asaMkhyAta pradezanuM dhyAna dhare che paNa jagatamAM upakAra karavAnI prazasta IcchA dharAve che teo tIrthaMkarAdi padane prApta kare che ane je upakAra karavAnI IcchAne paNa tyajIne piMDa dhyAna dhare che teo mUka kevaLI thaI siddha dazAne prApta kare che. zarIranA koI paNa bhAgamAM AtmAnA pradezonuM dhyAna thaI zaka che. nAbhicakramAM dhyAna dharavAthI kAyavUhanuM jJAna thAya che eTale ke zarIranI nADIonuM ane temanAM kAryonuM jJAna thAya che temaja mananA saMkalpavikalpano vilaya thAya che. kaMTha kUpamAM dhyAna karavAthI sudhA-tRSA zame che ane vANIne sArI rIte prakAza thAya che. kUrma nADImAM dhyAna karavAthI sthiratAnI vRddhi thAya che ane caMcaLatA, zame che. brahmaraMdhramAM dhyAna karavAthI siddha purUSonAM darzana thAya che, pApono nAza thAya che ane dharmazraddhA vadhe che. hRdayamAM dhyAna karavAthI hRdayazuddhi thAya che, jJAnabhAsa thato jAya che, satyanI pratIti thAya che ane parahadayane vAMcI zakAya che. manovaNAnI sAthe lezyAne je saMbaMdha che tenuM jJAna ane vargaNAmAM dhyAna karavAthI thAya che. temAM vizeSa saMyama karavAthI mana:paryava jJAna prakaTe che. e ja rIte kAna, nAka, AMkha, jIbha ane sparzendriyamAM dhyAna karavAthI te te ikiyenI zaktine vikAsa thAya che. kAya baLa, vANu baLa ane manobaLamAM dhyAna karavAthI te te baLa vRddhi pAme che. mastakamAM dhyAna karavAthI magajanA jJAnataMtuo puSTa thAya che ane tarkazakti vadhu ne vadhu khIle che. - A rIte svapiMDanA koI paNa aMgamAM piMDastha dhyAna karI zakAya che ane tenA zArIrika tema ja AdhyAtmika lAbha thAya che, paraMtu te sarvamAM brahmarandramAM AtmAnA pradezanuM dhyAna karavuM sarvazreSTha che. je vakhate brahmarandramAM AtmAnA asaMkhyAta pradezonuM dhyAna dharavAmAM Ave che te vakhate zvAsa- sanI gati maMda paDe che. AtmAnA asaMkhyAta pradezamAM tanmayatA thavAthI Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoo zvAsanI gati bilakula ochI thaI jAya che ane te vakhate AnaMda AnaMda, thaI jAya che, AtmAnI anaMta zaktine anubhava thAya che, sarva jIvo upara samatArUpa amRta meghavRSTi varSAvAya che, te vakhate evo anubhava thAya che ke, aho, AvI dazAmAM sadA kALa rahevAya te sAruM ! evI dazA kSayopazama bhAvamAM lAMbA kALa sudhI TakatI nathI, te paNa punaH piMDastha dhyAna dharI tevI dazA prApta karavA dhyAnI udyama kare che, ane pAche te ja AnaMda le che. bIjAM chAtmasthika kAryomAM joDAtAM te upAdhinI vikalpa dazA anubhave che, paNa temAM tene rasa paDato nathI eTale game tema karI pAchA dhyAnamAM praveza kare che. AvI sahaja sukhanI dazAno anubhava thatAM bAhya sukhanI sarva prakAranI abhilASAo TaLe che. (2) padastha dhyeyamAM dhyAna aneka prakAre karAya che, temAMno eka prakAra: graMthakAre atra darzAvelo che. arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e pAMca padanuM cittanI sthiratApUrvaka je dhyAna karavAmAM Ave tene padastha dhyeyanuM dhyAna kahevAmAM Ave che. bIjo prakAra evo che ke nAbhipradezamAM soLa pAMkhaDInuM kamaLa ciMtavI temAM ra thI 3: paryata seLa svarenI sthApanA karI tenuM anukrame dhyAna karavuM. trIjo prakAra evo che ke hRdayakamaLamAM covIsa pAMkhaDIvALuM kamaLa ciMtavI temAM thI sudhInA akSare anukrame covIse pAMkhaDIomAM sthApI ma ne kamaLanI kaNikAmAM sthApa ane pratyeka padanuM anukrame dhyAna karavuM. cothe prakAra e che ke mukhamAM ATha pAMkhaDIvALA kamaLanI kalpanA karavI ane temAM 2 thI huM sudhInA akSaro sthApI tenuM dhyAna karavuM. A ja pramANe 3% kAranuM, marda maMtranuM, 34 zrI zrI namaH e maMtranuM ane anya maMtronuM paNa padastha dhyAna karI zakAya che. e pramANe akSaranuM ane padonuM dhyAna karato chato yogI cittanI caMcaLatAne vAre che ane zrutajJAnano pAragAmI thAya che. padastha dhyAnane sAdhaka nimittajJAnane paNa prApta karI zake che, chatAM sAce yogI te padastha theyanA AlaMbanathI dharelA dhyAna vaDe AtmAnI nirmaLatA karanArA zula dhyAnamAM ja gati karavAne udyamavaMta bane.. Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 (3) samavasaraNamAM beThelA tIrthaMkara bhagavAnanuM svarUpa te rUpastha beya ane temAM dhyAna karavuM te dhyAnane trIjo prakAra. bhagavAnanI zAnta dazAnuM cittamAM avadhAraNa karavuM, temane mastakamAMthI prakaTatI tejadhArAone cittapradezamAM jhIlavI, emanA anaMta guNonuM smaraNa prakaTAvavuM ane tevA ja guNe pitAnA AtmAmAM pracchanna rUpe rahyA che tenuM prakaTIkaraNa karavAnuM dhyAna dharavuM te A prakAranuM dhyAna che. ATha karma rUpI che ane tenA saMbaMdhamAM mAre AtmA anAdi kALathI rahyo che. rUpamAM rahelo mAre AtmA vastutaH rUpathI nyAro che, siddha samAna anaMta guNamaya che ityAdi je bhAvanA bhAvavI tene rUpastha dhyeyamAMnuM dhyAna samajavuM. A dhyAnamAM evA vicAra karavA ke mAro AtmA guNe karI paMcaparameSTI rUpa che ane e guNo prakaTa karavAno mAro udyama che; tathA jJAna, darzana ane cAritra guNe - vaDe mAro AtmA dIptimAna che, ityAdi. AtmAmAM ja paramAtma dazA rahI che paNa dhyAna vinA te prakaTa thatI nathI, eTalA mATe rUpastha ceyamAM dhyAna karavAnI yojanA che. tethI saMkalpa vikalpavALI cittadazAno nirodha thAya che, mahanA uchALA svayameva zAnta paDe che, aneka zaktio prakaTe che ane mananI nirmaLatA saheje sadhAya che. (4) rUpathI atIta-AkArarahita, jJAnAnanda svarUpa, niraMjana siddha paramAtmAno Azraya karIne tenI sAthe sattAthI siddhasamAna evA pitAnA AtmAnuM ekatva cittamAM avadhAravuM-dhyAvuM, te rUpAtIta dhyeyanuM dhyAna samajavuM. piMDastha, padastha ane rUpastha geyanA avalaMbanapUrvaka mumukSu yogIe rUpAtIta dhyeya para javuM ane sthaLamAMthI sUma AtmA upara jatAM AtmAnA guNaparyAnI zuddhatA ciMtavavI. AtmAne upayoga eka ja ThekANe rAkho ane bahiramAM manane javA devuM nahi; ema karavAthI rUpAtIta dhyeyamAM praveza thaze ane aharniza teno abhyAsa karavAthI rUpAtIta dhyeyamAM dhyAnanI sthiratA thaze. rUpAtIta dhyAnanI jijJAsue dravyAnuyoganuM tema ja adhyAtmazAstronuM jJAna sArI peThe prApta karavuM kAraNake te vinA jaDa-cetananI bhinnatAne barAbara khyAla cittapradezamAM raheto nathI. cAre dhyAnamAM rUpAtIta dhyAna Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvopari che. e dhyAna karanAra yogI karmarUpI lAkaDAne bALIne tenI bhasma kare che ane te ananta zaktine prakaTAvavA samartha bane che. jema jema rUpAtIta dhyeyamAM dhyAnanI pragati tathA vRddhi thatI jAya che, tema tema varNAdi viziSTa rUpI padArthomAM thatuM ahaM tathA mamatva vilaya pAme che. huM tenI kalpanAnuM jora kSaya pAme che. nizcayathI nirAkAra evo pitAne AtmA che evuM bhAna yogIne thatAM te bhAna traNe kALamAM akhaMDa rahe che. rUpAtIta eyano dhyAtA duniyAnI jaMjALathI mukta thaI sahaja AnaMdane prApta kare che ane bAhya dazAnAM nAma, zarIranA AkAra tathA harSa zokane kevaLa visarI jAya che. mana pitAnA AtmAnuM ja AlaMbana karIne rahe ane zuddhapayogamAM sthira thAya, jaDa tathA cetana samapaNe bhAse tene samarasI bhAva kahe che. evA samarasI bhAvane yogI rUpAtIta dhyeyamAMnA dhyAnathI pAme che. (207-208-209) [ dharmadhyAnano upasaMhAra karatAM graMthakAra tenA phaLanuM bodhana nIcenA eka thakamAM kare che. ] dharmazAnA ra10 / dharmadhyAnamidaM vadanti munayo vairAgyasaJjIvanaM / lezyAzuddhikaraM kukarmadahanaM kAmAnalAmbhodharam // sAlambaM prathamaM tathApi satatAbhyAsena zuddhaM bhavacchaktaM prApayituM krameNa vizadaM zuklaM nirAlambanam // dharmadhyAnanuM phaLa. bhAvArtha-prAcIna munio ema kahI gayA che ke A dharmadhyAna vairAgyane sajIvana banAvanAra che, vezyAnI zuddhi karanAra che, azubha karmanA iMdhanane bALI bhasma karanAra che, kAmavikAra rUpa agnine ThAravAmAM aMbhodhara-megha samAna che, prathama AlaMbanasahita che to paNa niraMtaranA abhyA Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 sathI jema vizuddha banatuM jAya tema tema AlaMbanarahita te nirmaLa zukla dhyAna tenI hadamAM krame krame dhyAtAne pahoMcADanAra che. (210) vivecana-AjJA vicaya, apAya vicaya, vipAka vicaya ane saMsthAna vicaya evA dhama dhyAnanA bhede ane dhyeyane anusarIne piMDastha, padastha, rUpastha ane rUpAtIta evA pADelA vizeSa bhede uparathI eTaluM samajI zakAya tema che ke A dhyAna sAlakhana heAI temAM kSAyeApazamika Adi bhAva hAya che, ane jema jema dhyAtA AgaLa vadhatA jAya che tema tema lezyAnuM vizuddhIkaraNa thatAM pIta, padma ane zukla lezyA udbhave che; A kAraNathI prAcIna samayamAM muniee dhama dhyAnanI je stuti karI che ane atra graMthakAra paNa tenI stuti kare che te ceAgya ja che. zrI hemacaMdrAcAya dhama dhyAnanA phaLa viSe kahe che: asminnitAMta vairAgyavyatibhaMgataraM gite / jAyate dehinAM saiAkhyaM svasaMvedyamatIMdriyaH // arthAt----A dhyAnamAM atyaMta vairAgya rasanA saMcAgathI taragita thaelA ceAgIone pote anubhava karI zake tevu' adreya Atmika sukha prApta thAya che. A Atmika sukha ja cittanI rAgadveSarahita samasthitinu paryAyavAcaka che. sAlakhana dhyAnamAM dhama dhyAna e ucca zikhare virAje che ane nirAlakha dhyAnamAM praveza karavA mATenuM te chelluM pagathIyuM che. zukla dhyAnane ceAgya hAlanAM zArIrika baMdhAraNa hAtAM nathI evuM ce!gI jane kahe che, kAraNake zarIranA kaTakA thAya tepaNa cittanI samasthitimAM kSepa-vikSepa utpanna na thAya evu* zarIrasasthAna heAvu joie, te A kALamAM hatuM nathI; A kAraNathI dharma dhyAna e zukla dhyAnanuM pravezadvAra heAvA chatAM Adhunika kALamAM dharmadhyAna sathA upayogI abhyAsavAyAgya ane AdaravAyAgya dhyAna che. zAstrIya dRSTie zukla dhyAnane sparza karAvanAra dharma dhyAna ja che. dRSTAMta--A zlokamAM dharma dhyAnanAM je phaLeA kahyAM che te phaLanA svAda lenAra dRDhaprahArInuM daSTAMta ahIM asUcaka thaI paDaze. dRDhaprahArI brAhma Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 481 Naputra hatA paraMtu uddhRta prakRtivALA hAi te kALakrame cArene nAyaka thaye hatA ane cArenI TALI sAthe vanamAM rahetA hatA. eka vAra tenA nAyakapada heThaLanI cAra TALIe kuzasthaLa nAmanuM gAma lUMTavA mAMDayuM ane cera lUMTa karatA karatA eka garIba brAhmaNanA dharamAM peThA. brAhmaNane strI tathA nAnAM khALake hatAM ane khALakA ghaNA vakhatathI khIra khAvAne Atura thayAM hAvAthI brAhmaNa ati parizrame khIranI sAmagrI lAvI nadIpara nhAvA gayA hatA. khIra taiyAra thaI hatI evAmAM cAre peThA. ahIM kAMI khIjuM lUTavAnu maLyuM nahi . eTale temaNe khIranuM vAsaNa upADayuM. bicArAM bALako peAtAnuM bhAjana lUMTAtuM joI trAsI gayAM. eTalAmAM ghera AvatA brAhmaNane lUMTanI khabara paDI. te krodhavaza thate! ghera pahoMcyA ane eka mATI bhAgaLa lai cArene mAravA doDyo. bhAgaLanA prahArathI ceAre nAThA ane keTalAka mU paNa kharA. A vAtanI dRDhaprahArIne khabara paDI eTale te hAthamAM tadhvAra letA doDayo. brAhmaNanA dharamAM pravezatAM ja eka gAya ADI AvI tene eka ja jhATake teNe prANa lIdheA. daDhaprahArInA prahAra eTaleA dRDha hatA ke te kadApi khAlI jateA nahi. gAyane mArIne AgaLa vadhatAM brAhmaNanI gavatI strI tene aTakAvavA AvI. dRDhaprahArIe tene paNa eka jhATake kApI nAMkhI, ane strInA gabha taraphaDatA bhoMye paDayo ! eraDAmAM pesatAM brAhmaNune joi tene paNa daprahArIe kApI nAMkhyA. A pramANe gauhatyA, strIhatyA, bhrUNahatyA ane brahmahatyA karI te jue che ke brAhmaNanAM bALakA AkraMda karI rahyAM che. krUra svabhAvanA ceramAM yA prerAi ane potAnA avicArI karmIne tene pastAvA thavA lAgyA. A bALakane pote nirAdhAra karI mUkyAM te pApamAMthI !te kyAre chUTaze evuM vicAratA peAtAnuM khaLa teNe AvAM karmoMmAM vAparyuM te mATe te potAne dhikkAravA lAgyA. pApathI glAni pAmelA dRDhaprahArI ceArAnI TALIne cheDIne nagara khahAra cAlye gaye| ane eka vRkSa heThaLa kheDe. tenA vairAgyarasa vRddhi pAmatA hatA; eTalAmAM cAraNa munione teNe dUrathI jatA joyA. te temane zaraNe gayeA ane peAtAnAM pAponuM prakAzana karI te pApothI mukta thavAnA upAya 31 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 pUchavA lAgyA. munioe tenI yAgyatA joI tene saMkSepamAM deha tathA AtmAnI bhinnatA, karmone AvavAnAM kAraNeA tathA rAkavAnA hetue tathA upAyA ityAdi samajAvI samabhAvaneA upadeza karyo. dRDhaprahArInA AtmAne vivekathI vAsita thaele joine munioe tene dIkSA ApI. e ja avasare dRDhaprahArIe gurU pAse abhigraha lIdhA ke: " A pApa mane jyAMsudhI sAMbharaze athavA lAke mane yAda karAvI Apaze, tyAMsudhI huM ahIM ja AhArAdine tyAga karI kAyetsarga mudrAe rahI dhyAna karIza. ' munie tene tyAM ja cheDIne cAlyA gayA. dRDhaprahArI nagaranA uttara daravAje kAyAtsaga mudrAe dhyAnasthapaNe rahyo. lokeA daprahArIne sAdhunA vezamAM joI tene DhAMgI mAnI dhutakAravA, gALe! devA ane mAravA lAgyA. daDhaprahArIe dhaNAne mAryA hatA ane ghaNAnAM dhana lUMTatyAM hatAM. te badhAM have vera vALavA lAgyAM, paNa daprahArI tethI udvega na pAmyA. kSamA tathA dhaiya teNe cheDayuM nahi. kredhanuM sayamana teNe kharAkhara karI rAkhyuM. tana ane mananAM kaSTA veThatA, potAnAM karmone yAda karatA, e kaSTo karmonA phaLarUpa che ema samajatA ane gurUnA upadezanuM ja dhyAna dharatA te doDha mAsa uttara daravAje rahyo. pachI deDha mAsa dakSiNane daravAje rahyo. ema cAre daravAje rahI teNe cha mAsa dhyAnastha avasthAmAM gALyA ane leAkeAneA upadrava sahana karyAM. te vicAratAH he Atman ! kalyANanA athI jIvAe Akreza, mAra, baMdhana, tADana ke tarjana sa sahana karavuM joie eTaluM ja nahi paNa nima`matva thaI zarIrathI paNa nirapekSa thavuM joie. vakhata jatAM dRDhaprahArInuM dhaiya, kSamA, viveka ane dhyAna parAkASThAe pahoMcyAM. chevaTe dehAsaktino paNa lepa thayA ane AtmaramaNatAmAM ja te lIna rahevA lAgyA. zatru ke mitra tene kAI rahyA nahotA. e pramANe kamaidhaneAnuM dahana karatAM cha mAse te kevaLajJAna pa!myA ane AyuSyAdi karmonA kSaya thatAM mekSapada pAmyA. (210) 66 , [ krame karIne have zukla dhyAnanA viSaya Ave che. ] Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 483 juThThAnam ! 22 che. cittaM yatra bahirna yAti viSayAsaGge'pi vairAgyataH / dehacchedanabhedane'pi nitarAmeti prakampaM na tat // zukladhyAnamudAhRtaM kila caturbhedaM svarUponmukhaM / rAgadveSalayAt kaSAyavijayAdetatparaM mokSadam // zukala dayAna, bhAvArtha-je dhyAnamAM ikiyAne viSayanuM sAnnidhya maLavA chatAM virAgyanA baLathI cittavRtti muddala bahirmukha na thAya, tema ja koI zastrathI dehanuM chedanabhedana kare to paNa sthira thaela citta jarA paNa kaMpe ke Dage nahi te dhyAnanuM nAma zukala dhyAna kahevAya che. tenA paNa cAra prakAra athavA cAra pAda che. te dhyAna svarUpAbhimukha hoIne rAgadveSa tathA kaSAyano sarvathA vilaya karAvIne sAkSAta parama mokSane ApanAruM che. (211) vivecana-kame karIne dharma dhyAna karatAM zukla dhyAna eka pagathIuM uMcuM gaNAya che. chatAM vastutaH dharmadhyAnane dhyAtA tathA zukala dhyAnanA yAtAnI yogyatAmAM vizALa aMtara raheluM che. ikiye viSayothI Aka Ine jarA paNa bahirmukha na thAya e zukla dhyAnanA dhyAtAnI mukhya yogyatA che. AvI ja yogyatA dharma dhyAnanA dhyAtAnI paNa kahI che, paNa dharmadhyAnamAM dhAraNa rahelI che ane zukala dhyAnamAM dhyAtAnI Idriyo kevaLa viSayAtIta ane citta dhAraNarahita thavAM joIe, eTale ke e thAnane dhyAtA cittanI ramaNatAmAM eTale magna rahe ke tene dekhavuM, sAMbhaLavuM, suMghavuM, sparzavuM ityAdi IkiyonA vyApArano khyAla paNa na rahe ane jANe pASANunI ghaDelI pratimA hoya tevI rIte sthiratApUrvaka kevaLa masta dazAmAM ja rahe. zlokanI pahelI paMktimAM je Idriyo bahirmukha na thavAnI dhAtAnI yogyatA viSe kahyuM che temAM bIjI paMkti vaDe vizeSa spaSTatA karI che, te evI rIte ke koI evA yAtAnA dehanuM zastrathI Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 chedana-bhedana kare to paNa tenA cittanI sthiratA Dage nahi, tyAre e, zula dhyAna thayuM kahevAya. A beu paMktio uparathI cittanI bahirmakhatAne tyAga kiMvA IdriyonI viSayAtItatAvaDe graMthakAra zuM kahevA icche che te spaSTa thAya che. AvA yAtA koNa thaI zake te viSe zrI hemAcArya kahe che ke-guNyAne tamAtrAsyadhAroShapasArAjAm | arthAta-zukaladhyAna karavAne adhikAra alpa sattvavALA jIvone hoto nathI. je paheluM saMgheNa eTale dehanuM vajaRSabhanArA saMgheNu hoya te ja te dehanA chedana-bhedanA jevA upasargo tathA pariSahone sahI zake ane pUrvanA jJAnanA jANakAra hoya te ja teo citta tathA Idriyone kevaLa viSayAtIta rAkhIne vatI zake. AvA uccatama zukala dhyAnathI rAgadveSano laya thAya che ane kavAyo upara vijaya meLavAya che, eTale parama vItarAga dazAnuM sUcaka zukala dhyAna mokSadAyI thAya che. A zula dhyAnanA cAra bhedo athavA pAyA che. (211) [ zAstramAM zukla dhyAnanA je cAra pAda athavA pAyA kahyA che te (1) savicAra-savitarka (2) avicAra-avitarka (3) sUkSmakriyA apratipati ane (4) ucchinnakriyA apratipAti, e pramANe che. te have anukrame karIne kahe che. pahelAM prathama pAda savicAra zukla dhyAna nIcenA zlokamAM kahe che. ] thAnaghathamapADA ra22 Adyau dvau zrutayogayozca kurutaH kiJcitsamAlambanaM / dvAvanyau bhavato'haMto'ntyasamaye zuddhau nirAlambanau // syAdyogazrutasaMkramo bahuvidho yatra triyogAnvite / zuklaM tatprathamaM vicArasahitaM nAnAvitarkAzritam // phArthomasaMgamaLa rarU II uktaM saMkramaNaM tridhA jinavaraiH zabdArthayogAzrayAdAlocyaikavaco vaco'ntaragatiHzabdAbhidhaH sNkrmH|| Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 485 evaM yoga padArthayorapi punarjJeyo'nyagatyAtmakaH / so'yaM saMkramaNArthako'tra gaditaH zabdo vicArAtmakaH // zukala dhyAnanA prathama pAda bhAvA-zukla dhyAnanA cAra pAdamAMnA prathamanA e pAda zruta zabda tathA artha ane yeAga-mana AdinA vyApAranuM kAMIka Alekhana kare che, eTale e pAda sAlakhana che ane trIjo tathA ceAthe e e pAda arihaMta bhagavAna caudame guNaThANe thai mekSamAM jAya te vakhate chellI ghaDIe hAya te parama zuddha ane nirAlaMbana heAya che. zukla dhyAnInI je avasthAmAM traNe ceAga vidyamAna che te vakhate yAgamAMthI zrutamAM ane zrutamAMthI ceAgamAM aneka prakAre saMkramaNa thAya che, mATe tyAM vicAra--nAnA vitarkoMzrita nAme zukala dhyAnane prathama pAda niSpanna thAya che. (212) zabda artha ane ceAgatuM sakramaNa, zabda artha ane ceAgane AzrIte saMkramaNa traNa prakAranuM jinavarAe kahyuM che. eka zabdanuM Alocana karIne bIjA zabda pratye gati karavI te zabdasakrama; evI ja rIte eka yAgane Azraya karIne eka yeAgamAMthI khIjA yeAgamAM javuM te ceAgasakrama, ane eka anu ciMtana karIne khIjA artha pratye javuM te asakrama; eTale zabdasakrama, yeAgasakrama tathA asakrama ema traNa prakArane sakrama che. zukla dhyAnanA prakAramAM je vicAra zabda Ave che, temAM vicAra zabda ukta saMkramaNa arthAMmAM vaparAyela che. vicAra eTale saMkramaNahita evA a thAya che. (213) vivecana--savicAra ( savitaka` ) ane avicArI ( avitarka ) e e zukla dhyAnanA pAyAmAM zruta (zabda tathA a) nuM ane yAga ( mana-vacana--kAyA )nuM Alakhana rahe tethI e e pAyA Alakhanahita che, ane sUkSmayiA apratipAti tathA ucchinnakriyA apratipAti e pAyA kevaLa AlaMbanathA rahita che. dhyAnamAM A AlakhanahitatA Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 tathA AlaMbanarahitatA kevI rIte thAya e cAre pAyAnA vivecana uparathI AgaLa jatAM samajAI jaze. mRtopadezamAMthI eka vakhata eka padArtha athavA tene paryAya laI tenI upara vicAra kare; pachI bIjA padArtha athavA bIjA paryAya upara vicAra kare. eka padArtha upara AvI vicAraNAvaDe barAbara nirIkSA karavI e padArthasaMkramaNa kahevAya. evI ja rIte eka zabdapara vicAra karIne bIjA zabdapara saMkramaNa karavuM te zabdasaMkramaNa kahevAya. manavacana-kAyAnA yogemAMnA eka yoga para thoDA vakhata sthira rahIM bIjA tarapha saMkramaNa karavuM te yogasaMkramaNa kahevAya. evI rIte zukla dhyAnanA prathama pAdamAM eka padArthathI bIjA padArthapara, eka zabdathI bIjA zabdapara ane eka yogamAMthI bIjA rogamAM saMkramaNa thayA kare che. dharmadhyAnamAM bahAranI vastunuM AlaMbana hatuM te zukla dhyAnamAM dUra thAya che ane tene badale have padArthanuM jJAnadhArA AlaMbana thAya che, vizuddha avalokanapUrvaka tenI AlocanA thAya che ane temAM thoDA samaya sudhI sthiratA thAya che. evI rIte yogamAMnA traNe yoga para vArApharatI saMkramaNa thayA kare che. eka vastune nitya paryAya lIdhe te te upara keTaleka vakhata sthirapaNe dhyAna cAle che; vaLI bIjA paryAyapara vicAraNA cAle che. evI rIte amuka dravyanA paryAya upara eka pachI eka vicAra cAlyA kare che. A dhyAnane savitarka ane savicAra kahevAnuM kAraNa e che ke ahIM eka pachI eka vitarko mRtopadezanAM avalaMbane hoya che, eka paryAyathI bIjA paryAyapara vicAraNA cAlyA kare che ane paryAyabhede zabdasaMkramaNa paNa thayA kare che. vaLI A prakAranuM saMkramaNa siddha thatAM zabdasaMkramaNa ke arthasaMkramaNamAMthI gasaMkramaNa ane yogasaMkramaNamAMthI zabda-artha saMkramaNa paNa thAya che. A traNa prakAranuM saMkramaNa te ja zukala dhyAnanI savicAratA athavA vitarkazritatA che. A prakAranA zukla dhyAnathI-savicArathI jaDanI anityatA ane AtmAnI nityatA kiMvA jaDa ane cetana vaccenA pRthapaNAnuM nirmaLa jJAna thAya che, tethI A dhyAnanA pahelA pAyAne pRthaphakta zrutavicAra kiMvA pRthavitarkane nAme paNa oLakha Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 487 vAmAM Ave che. cittanI savicAra kiMvA savitarka avasthA uparathI cittanI caMcaLatAno artha samajavo nahi; eka ja dravyanA saMbaMdhamAM cittanI sthiratA hovAthI tyAM cittanI caMcaLatA hotI nathI paraMtu sthira dhyAnAvasthA hoya che. saMkramaNathI dhyAnInI cittAvasthA caMcaLatAne prApta thatI nathI. 8, 9, 10 ane 11 me guNasthAnake e dhyAna munine thAya che. tethI citta zAnta thAya che, AtmA AtyaMtara daSTine pAme che, IDiye nirvikAra thAya che ane mehano kSaye pazama thAya che. (21ra-213) [ have zukala bayAnanA bIjA pAda viSe caMthakAra samajUtI Ape che. ] zudhyAnatiyaur | 224 na syAtsaMkramaNaM bhutvvirhaadytraikyogaashrite| tatra syAdavicAranAmakamidaM zukla dvitIyaM zubham // syAdatrAkhilaghAtikarmavilayo mohasya nirmUlanAt / kaivalyaM prakaTIbhavedatizayaiH sarvaiH samaM nirmalam // zukala dhyAnane bIje pAda, bhAvArtha-zula dhAnInI je avasthAmAM traNagamAMne eka ja yoga hoya che te vakhate bahutvanA abhAvathI saMkramaNa na hoya, mATe te vakhate avicAra nAme zula dhyAnano bIjo pAda saMbhave. A avasthAmAM mohanIya karmane sarvathA uccheda thatAM cAre ghAtikarmane vilaya thAya che ane cotrIze atizayanI sAthe nirmaLa kevaLajJAna prakaTa thAya che. (214) vivecana-dhyAtA jyAre zratamAMthI yogamAM ane vegamAMthI zratamAM saMkramaNa karatAM karatAM sthiratAne pAme che ane mananI zuddhatA tathA nizcaLatAne anubhave che tyAre tenI savicAra-savitarka dazAne lepa thAya che ane eka ja yogathI ekatvavicAraNAmAM parovAya che. Ane dhyAnanI "avicAra" kiMvA nirvikalpa dazA kahI zakAya. A avasthAmAM yogamAM saMkramaNa karavAnuM rahetuM nathI, eka dravya, eka paryAya ane eka pudgalanuM te darzana kare che, arthAta Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 dravyamAM rahelA paryAyamAM bhinnatA hovA chatAM temAM rahelI aMtima ekatA anubhave che ane e viziSTa dhyAnathI dhyAtAmAM buddhinI eTalI nirmaLatA Ave che ke atyArasudhI sarva vastuoneA medha thaI zake tevuM je jJAna AvaraNa pAmyuM hatuM te AvaraNa e viziSTa dhyAnathI khasI javA pAme che. e avasthAmAM meAhanIya karmone uccheda thai cUkyA hAya che ane jJAnAvaraNIya, danAvaraNIya, meAhanIya tathA atarAya e dhAtIkane paNa vilaya thaI cUkayo hAya che, eTale jema vAdaLAMnuM AvaraNa dUra thatAM prakAzI uThe tema dhyAtAnuM nirmaLa kevaLajJAna tathA kevaLadana prakaTa che. temAM zrutavicAranuM avalaMbana heAya che paNa dvitIya pAdane a Mte nirAlaMbana dazA AvI pahoMce che. kevaLajJAnI sarva leAkAleAka, khAdyAbhya tara, suma-mAdara, sa padArthone hastAmalakavat dekhe-jANe che, ane aneka prakAranI labdhine pAme che. devendro ane munIndro tene namaskAra kare che, kevaLInI vANImAM aneka prakAranA guNA prakAza pAme che, e vANIthI mithyAtvane aMdhakAra dUra nAse che ane aneka jIveAnu AtmakalyANa sadhAya che. (214) [ kevaLajJAna prApta thayA pachI kevaLI jaganI sevA karavAmAM udyukta thAya che, te viSe have kahe che. ] vahino jJAtsevA 5 266 || kaivalye'dhigate jinasya tu jagatkalyANamArge svayaM / vRttiH syAjinanAmakarmavazagA''nantyAdayAstrotasaH // sattattvAmRtavarSaNena vasudhAM kRtvA parAM zItalAM / muktermArganidarzanena jagataH sevAM vidadhyAdayam // kevalInI jagasevA bhAvA --vItarAgane kevaLajJAna prApta thatAM peAtAnuM kalyANa te thayuM, have jagatanuM kalyANa karavAnA mArgamAM jina nAmakarmanA udayathI ane anaMta bhAvadayAno pravAha cAlavAthI potAnI meLe temanI vRtti thAya che, Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 489 tethI kevaLI bhagavAna satyatattvarUpa amRtano varasAda varasAvavAthI A pRthvIne parama zItaLa banAvIne jagatane muktino mArga darzAvavADhArA jagatanI sevA ajAve. (215) vivecana--chadmastha avasthAmAMthI dhyAnavaDe Urdhva gati karIne vItarAga jyAre kevaLajJAna pAme che, tyAre temanI pratyeka pravRtti nirmaLa ane ka kha dhanathI rahita ja heAya che. temanI vANImAM niravadyatA ja hAya che eTale emanA upadezamAM eka paNa vacana apAyakAraka hetu nathA. tIrthaMkara nAmakane jo udaya thayA hAya teA tIrthaMkarapaNe ane hiteA sAmAnya kevaLApaNe te jagatanA jIvAne upadeza ApI, satya tattvanuM jJAna karAvI, muktino mA` darzAvI sevA bajAve che, ane e rIte vedanIya, nAma, getra ane AyuSya e bAkI rahelAM cAra azvAtI karmono paNa kSaya karavAnI sthitimAM Ave che. te vakhate temanA cittamAM samasta jagatanA thavA pratye evI bhAvadhyA vahe che ke temane peAtAnA ane bIjAnA AtmA vacce bheda dekhAtA nathI, jagatanAM manuSyA ane tIryacA paNa temanA upadezane sAMbhaLI samajI zake che ane peAtAnuM kalyANa sAdhI zake che. A sthitimAM deve kevaLInI pUjA kare che, bahumAna kare che, ane kAi vAra kAMi upasauM veThavAno samaya paNa Ave che, parantu e pUjA ke upasanI kazI asara temanA mana para thatI natho. cittanI evI udAtta sthitimAM kevaLI bhagavAna pRthvIne peAtAnA vacanAmRtanI vRSTithI zItaLa karatA vicare che ane tIrthaMkara nAmakano udaya thAya che, chatAM kevaLI bhagavAna te temAMe alipta rahe che. kevaLI ja zukla dhyAnanA trIjA pAyAne prApta karavA samartha che. (215) [ have zukla dhyAnanA trIna ane ceAthA pAyAnI paramercI sthitinuM nidarzana nIcenA be kSeAka vaDe karavAmAM Ave che.] zukladhyAnatRtIyapAdaH / 216 // sthitvA sthUlazarIrayogasaraNau sUkSmaM vidhatte jino / vANI mAnasayogamantyasamaye sthitvA tatastadyuge // Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 sthUlaM kAyikaceSTitaM punaridaM sUkSmaM vidhAyetarad / rundhyAdyogayugaM tadeva kathitaM sUkSmakriyAkhyaM padam // cu dhyAnacaturthapAy: | 227 // arhanmuktipadaprayANasamaye paJcasvaroccAraNA / kAlaM tiSThati sUkSmayogavilaye zailezavannizcalaH // etaccaiva mataM caturthacaraNaM dhyAnasya zuklasya vai / vyucchinnakriyanAmakaM zivapadAsannaM samAptArthakam // zukala dhyAnanA trIjo pAda. bhAvA --je avasthAmAM zukla dhyAnI kevaLI bhagavAna atavakhate bAdara-sthULa kAyayeAgamAM rahIne vacanayAga ane manoyAgane sUkSma banAve che, temaja manavacana yAgamAM rahIne vaLI sthULa kAyayogane sUkSma banAve che ane temAM rahIne vaLI manavacana yogane roke che te vakhate phakta sUkSma kAyayeAganI sUkSma kriyA rahevAthI sUkSmakriya nAme zukla dhyAnano trIjo pAda niSpanna thAya che. zukala dhyAnane ceAtheA pAda, arihaMta bhagavAna muktipadamAM prayANa karavAnA heAya te vakhate sama kAyayeAgano paNa nirodha karIne pAMca hasva svareno uccAra karIe teTalo * vakhata merU parvatanI peThe nizcala ayeAga avasthAmAM zailezI avasthAmAM rahe te ja vyacchinnakriya nAme zukla dhyAnano ceAtheA pAyeA che. A pAdamAM sakaLa anI samApti thAya che, ane zivapadanuM sAnnidhya prApta thAya che. (217) vivecana--sumakriya eTale atyaMta thADI kriyA. A avasthAmAM kevaLIne svalpa karaja lAgelI hoya che, parantu e raja kevI hoya che ? jema sekeluM anAja khAvAthI peTa bharAya che, parantu te vAvavAthI UgatuM nathI, tema e adhAtI karmanI sattAthI kevaLI calanAdi kriyA kare che parantu e kriyA-kama bhavAMkura utpanna karI zakatuM nathI. A kAraNathI mAtra sUkSma karma Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temane lAge che. zukala yAnanA trIjA pAyAmAM kevaLI bhagavAna kamane kevI rIte sUkSma kare che ? te yoganirodha kare che, eTale ke prathama bAdara-sthULa kAyayogamAM sthiti kare che ane bAdara vacanaga tathA manogane sUma karI nAMkhe che. pachI sUkSma vacanayoga ane manoyogamAM sthiti karI bAdara kA yogane paNa sUkama karI nAMkhe che. chevaTe sUkama kAyayogamAM sthiti karIne kevaLI sUkSma vacanayoga ane sUkSma manoyogano paNa nigraha kare che ke che. A rIte 13 me guNaThANe kevaLIne mAtra sUkSma kAyayoga rahe che ane evI sthitine sUmakriya dhyAnane nAme oLakhavAmAM Ave che. tyArapachI kevaLI dhyAnanA cothA pAyAmAM dAkhala thAya che ane e pAyo chelle 14 me guNaThANe ja prApta thAya che. trIjA pAyAmAM je sUkSma kAyayoga avaziSTa rahyo che teno paNa nirodha karavo te vyachinnakriya nAmano zukala dhyAnano chello pAyo che. e avasthAmAM A I u Rla e pAMca hRsva svarono uccAra thAya eTale kALa bAkI rahe tyAre kevaLIne ayogI guNasthAnaka prApta thAya che. tyAM sarva yogano nirodha thAya che eTale kevaLI merU parvatanI peThe nizcala-zelezI avasthAmAM rahe che. e ja vyachinnakriya pAda che. e pAdamAM kriyA rahelI hotI nathI eTale akriyAvasthA ja prApta thAya che, ane aghAtI karmono sadaMtara nAza thAya che. guNasthAnakano kALa pUrNa thatAM sudhI e avasthA rahe che ane tyArapachI muktAvasthA prApta thAya che, eTale A pAdane zivapAsanna-muktipada jenI atyaMta nikaTa AvI raheluM che tevuM pAda kahevAmAM AvyuM che. (216-2017) [ nIcenA lekamAM graMthakAra zukala dhyAnanAM zAstrokata AlaMbano tathA bhAvanAnuM nidarzana kare che ] zukladhyAnAlambanabhAvanA / 218 // kSAntiArdavamArjavaM ca yaminAM nirlobhavRttizcatu / rAlambA adhirohaNe nigaditA dhyAne tu zuklAbhidhe // evaM pApamapAyakAraNamayaM deho'zubhaH pudgalAvartAnantyamidaM jagaccalamiti dhyeyAzcaturbhAvanAH // Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukala dayAnanAM AlaMbana ane bhAvanA. bhAvArtha-saMyamIone zukala dhyAna upara caDhavAne mATe kSamA, nirlobhatA, RjutA-saralatA ane mRdutA e cAra AlaMbana kahyAM che; tema ja zula dhyAnanI vizuddhi mATe pApa mAtra apAyakAraNa-hAnikartA che, A deha azubha-azucimaya che, A jIva anaMta pudgalaparAvartanathI saMsAramAM paribhramaNa kare che ane A jagata nazvara calAyamAna che, e cAra bhAvanAo bhAvavI. (218) vivecana-zukla yAnanA pahelA be pAyAmAM sakriyatAnuM astitva hoI yoganuM (pahelAmAM traNa ane bIjAmAM ekanuM) paNa astitva che, eTale tyAMsudhI saMyamInA cittane ucca zreNIo caDatA javA mATenuM AlaMbana hoya te svAbhAvika che. A AlaMbana cAra che. atra graMthakAre niritA -kahelA e zabdaprayoga eTalA mATe karyo che te AlaMbano zAstrakathita che. vivAha sUtramAM te AlaMbanonuM vidhAna che. kSamA, mRdutA, RjutA ane nirlobhatA rUpI AlaMbano vaDe zukla dhyAnamAM sthira rahI zakAya che ane prathamamAMthI bIjA pAdamAM tathA bIjA pAdamAMthI trIjA pAdamAM caDI zakAya che. A uparAMta zula dhAnInI cAra anuprekSAe athavA bhAvanAo. kahI che. prANAtipAtAdi dareka pApa apAyanuM kAraNa che evuM ciMtavavuM te emAMnI pahelI bhAvanA che. mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya ane tyAga e pAMca AzravanA bheda che ane Avone bhagavaMte apAyanAM kAraNa rUpa kahyAM che, evA zratanA ciMtanamAMthI yogamAM saMkramaNa vaDe ane yogamAMthI zratamAM saMkramaNa vaDe uttarottara jUdI jUdI bhAvanAe bhAvatAM zukla dhyAnamAM dhyAtA AgaLa ne AgaLa vadhato jAya che. evI ja rIte traNa bhAvanAo viSe samajavuM. azuci bhAvane eTale evuM ciMtavavuM ke A deha azubha-azuci paramANuono banelo che eTale te upara rAga dazA zI ? trIjI anaMta pudgalaparAvartana bhAvanA che eTale A jIva saMsAramAM paribhramaNa karatA thake anaMta pudagalaparAvartana karI cUkyo che, have e saMsAramAM rAgadazA zI, evuM je ciMtana te zukala dhyAnanI trIjI bhAvanA che. ane cothI Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 493 vastunA pariNAma palaTavAnA eTale ke jagatanI calitatAnA svabhAvanuM ciMtana karavuM e bhAvanA : ethI jagatanI nazvaratA-anityatAnuM AtmAne bhAna thatAM vItarAga dazAnI keLavaNI tene maLe che. A Alabane ane bhAvanA vastutaH dhyAnanA uccatama zikhare caDavAnAM pagathIyAM che. te pagathIe paga mUkatA thake dhyAtA AtmAne nirmaLa karatA uMce caDatA jAya che. (218) [zula dhyAna e AtmAnA nirmALIkaraNa mATenuM UMcAmAM uMcu zikhara che kharU, parantu te para caDavAnuM A yugamAM ati duSkara che, te darzAvatAM graMthakAra mumukSune e dhyAnanA ucca maneAbhAva rAkhavAnuM sUcana kare che. ] zudhyAnadutvam // 266 // zukladhyAnamapekSate'parimitaM vIryaM ca cittAtmanorAdyaM saMhananaM sthiraM dRDhataraM vairAgyabhAvaM punaH // naiteSAM yadi sambhavo'tra samaye bhAvyA tadA bhAvanA / bhAvyAzA niyatA na sAdhanabalaM yAvatsamApadyate // zukala dhyAnanI duSkaratA. bhAvA--zukla dhyAnanI sthiti prApta karavAne mATe aMtaHkaraNanI pUrepUrI daDhatA ane AtmAnuM aparimita vI-sAmarthya joIe, cha saMdhayaNamAMnuM prathama vaRSabhanArAca saMdhayaNa joIe ane atyaMta dRDha vairAgya bhAva joie. A samayamAM-pAMcamA ArAmAM je tene saMbhava na hAya te| bhAvInI AzA rAkhIne upara jaNAvelI zukla dhyAnanI bhAvanA bhAvavI, jyAMsudhI aparimita vIrya Adi sAdhanasAmagrI pUratI rIte prApta na thAya tyAMsudhI. (219) vivecana--pUrva zloka 211mAM zukla dhyAna' viSenA vivecanamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke alpa satvavALA veAne zukla dhyAnanA adhikAra nathI. e adhikAra nahi hAvAnuM kAraNa e che ke te dhyAna atyaMta duSkara. Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 che, temAM citta ane AtmAnA aparimita sAmarthyanI tema ja sudaDha dehayaSTinI jarUra paDe che. mArce taMtrane eTale paheluM vajaRSabhanArA saMghayaNa ke jemAM vajInI mAphaka hADakAnI majabUtAIvALuM zarIra hoya ane sArI peThe dRDha thaeluM vairAgyavAsita citta hoya te ja zukala dhyAnano adha kArI che ane A samayamAM evI yogyatA kAImAM hovAno asaMbhava hovAthI zukla dhyAnanI bhAvanA bhAvavAnuM eTale ke zukala yAnane pitAnA aMtima Adarza tarIke sthApI tenI tarapha gati karavAne udyamazIla rahevAnuM ucita che. jyAM sudhI aparimita vIrya ane dehAdirUpa sAdhanasAmagrI prApta thAya nahi-evo apUrva avasara Ave nahi, tyAMsudhI zukala dhyAnane mAtra Adarza lekhIne tethI utaratI koTinAM dharma dhyAnamAM AgaLa vadhatA rahevuM e cittanI vItarAga dazA tathA AtmAnI nirmAtA sAdhavAno vahevAra mArga che. bAkI hemAcArya paNa Adhunika samayanA lokone mATe zAstrakathita zula dhyAna duSkara lekhatAM kahe che "surApunaH zukrayAne yathArAstram | dharmadhyAnano avicaLa sthitikALa aMtamuhUrtano che ane emAM kSApazamika bhAva che tethI avasthAMtara thayA kare che. e zula dhyAnanI apekSAe a5. che, paNa Ata-raudra dhyAna karatAM enI sthiti ghaNI uMcI che, eTale Adhunika samayane mATe dharma dhyAna ja ISTa che. (219) dvAdaza pariccheda. tapazcaryA : vyutsarga. [ have tapane chello prakAra "butsarga tapa " Ave che. ] yutsarjAtA thavA vivekA 220 || dehAdau paravastuni prathamato jAtA''tmabuddhizca yaa| sampannaM jaladugdhavattadubhayoraikyaM tayA'nAditaH // Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 nizcityobhayalakSaNAni satataM buddhayA vivicyobhayaM / bhedAbhyAsabalena haMsavadidaM tyAjyaM paraM svagrahe // vyutsaga tapa athavA viveka, bhAvA dehAda paulika vastumAM ghaNA vakhatathI je Atmabuddhi thaI gai che ane anAdi kALathI pANI tathA dUdhanI mAphaka jaDa ane cetana-pudgala tathA AtmA e bannenI ekatA thaI gai che, te bannenAM pRthak pRthak lakSaNAne nizcaya karIne mumukSuee nira'tara bheda abhyAsanA khaLathI te anne padArtho haMsanI peThe potAnI buddhimAM chUTA pADIne svavastu AtmatattvanuM grahaNa karavuM ane paravastu-paulika tattvane tyAga karavA joie. (220) vivecana--sva ane paranA bheda pArakhavAne viveka tenuM ja nAma byulsa, sAmAnya rIte manuSya bahirmukha vRttivALA-ahirAtmA hoya che, kAraNake zarIrAdi jaDa-paulika vastunA lAMkhA kALanA sahavAsathI tene zarIramAM ja Atmabuddhi utpanna thaelI heAya che; vastutaH te Atmavibhrama che. nAnAvamAM kahyuM che: AtmabuddhiH zarIrAdau yasya syAdAtmavibhramAt / bahirAtmA sa vijJeyo mohanidrAstacetanaH // arthAta--Atmavibhrame karIne je zarIrAdi jaDa vastumAM Atmabuddhi dhAraNa kare che ane jenI mehanidrAthI caitanya asta pAmI gayuM che te ahirAtmA che. AvA hirAtmabhAvane vilaya thaine aMtarAtmabhAva tyAre jAgRta thAya ke jyAre jaDane jaDarUpe ane cetanane cetanarUpe ALakhavAne, cetana AtmA che ane te sva che tathA deha jaDa che ane te para che ema sva-paranA bheda pichANavAne viveka manuSyamAM jAgRta thAya. A kAraNathI jaDa ane cetana athavA pudgala ane AtmAnAM lakSaNAne mumukSue abhyAsa karavA joie ane evA nizcayavALA thavuM joie ke alpA vattA vidvattAya vuddAnaya puddAya arthAta-AtmA ja sukha ane duHkhanA Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ katA tathA akartA che; jaDa-cetanano Avo bheda jANyA pachI mumukSue AtmarUpa cetana je "sva" che ane deharUpa jaDa je "para" che temAMthI "sva"nuM grahaNa karI "parano tyAga karavAmAM udyakta thavuM joIe. camatmanizcaya: voDataramAM matastaH arthAta-AtmAne ja jeNe AtmabhAvamAM nizcaya karyo che tene jJAnI purUSoe aMtarAtmA kahyo che. Avo aMtarAtmabhAva kiMvA svarUpane viveka prakaTe che tyAre vyutsarga tapa sahaja siddha bane che. (20) [ Avo viveka prakaTatAM je jaDa-cetana vaccenA bhedanuM jJAna utpanna thAya tene khyAla nIcenA lokathI ApavAmAM Avyo che.] medAna pU. rara deho nAsti mamAhamasmi na punardehasya kAle kvacit / sthUlo'yaM kSaNabhaGgaraH punarahaM caitanyarUpaH sthiraH // duHkhaM janmajarA'vasAnajanitaM rogAdhyupAdhyudbhavaM / dehasyaiva na cAsti me'tha shjaanndsvruupo'smyhm|| bhedajJAna, bhAvArtha-A deha mAre nathI, huM koI paNa kALe A dehane thavAno nathI; A deha dhULarUpa ane kSaNabhaMgura che, tyAre huM sthira ane caitanyarUpa chuM; janma, jarA, mRtyuthI utpanna thatuM ane roga, Adhi, upadhithI pragaTa thatuM duHkha ane kaleza A dehane ja che, te mane nathI, kAraNake huM to sahaja AnaMda svarUpa chuM: Ama bheda jJAnano abhyAsa karavo.(21) vivecana-jyAre dehamAMthI marda buddhino lopa thAya che, tyAre cittanI evI sama avasthA hoya che ke dehanI pIDA tuccha jaNAya che ane AtmA te kSaNabhaMgura dehanI paravA karyA vinA huM brahmAmi samajIne AnaMda svarUpane pAmI rahe che. deha eka nathI ke mAre nathI, te te dhULa ane anitya padArtha mAtra che : je "huM" chuM te te nirmaLa-cetanya svarUpa AtmA chuM, tene Adhi-vyAdhi ke upAdhi, janma-jarA ke mRtyuthI du:kha thatuM nathI paNa Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 mAtra dehane ja sukhaduHkha thAya che H AvuM bhedajJAna jyAre prakaTa thAya che tyAre AtmAne mATe je bhagavadgItAmAM kahyuM che ke-- acchedhoyamadAdyoyamakledyo'zoSya eva ca / nityaH sarvagataH sthANuracaloyaM sanAtanaH // arthAt--AtmA achedya (kApI na zakAya tevA ), adAdya ( khALI na zakAya tevA), aledya (bhIMjAi na zake tevA ), azeSya ( zASAya nahi tevA), nitya, sarvatra upayAga yAjanAra, sthira, acaLa ane sanAtana cheH e tattvane sAkSAtkAra thAya che. deha ane AtmA vaccenA bheda samajAvanArUM je jJAna te bhedajJAna. A bhedanA abhyAsa karavAthI vairAgya sudRDha thAya che, ane vyutsaga tapanI siddhi sahaja bane che. dRSTAnta--bhedanAne karIne kevaLa jJAna pAmanAra gajasukumAlanuM dRSTAnta ahIM aMdha besatuM thaze. gajasukumAla kRSNa mahArAjaneA nAneA bhAi thatA hatA. mAtA devakIne tenI upara bahu prema hatA. te jIvAna thayeA tyAre eka vAra khavIsamA tIrthaMkara temanAtha prabhu dvArakAnagarInI bahAra udyAnamAM padhAryAM, ane kRSNa mahArAja gajasukumAlane sAthe laI prabhunAM darzana karavAne javA lAgyA. rastAmAM sAmila nAme brAhmaNanuM dhara AvyuM. e dharanI agAzImAM sAmA nAmanI e brAhmaNanI saudaryavatI kanyA sakhIe sAthe ramatI hatI te kRSNanA jovAmAM AvI ane tenu lagna gajasukumAla vere karavAne kRSNanA vicAra thayA. kRSNe sAmilane khelAvI se|mAnAM lagna viSe vAtacIta karI, sAmAne kuvArA aMtaHpuramAM mAkalI dIdhI. pachI meu bhAI udyAna tarapha prabhudarzana karavA javAne AgaLa vadhyA. prabhune upadeza sAMbhaLI gajasukumAlane vairAgya upajyeA. temaNe dIkSA levA mATe mAtA pAse AjJA mAMgatAM mAtAne mUrcyA AvI gai. ghaNuM ghaNuM samajAvyA chatAM gajasukumAle dIkSA levAnA nizcaya cheDayo nahi ane prabhu pAse dIkSA lIdhI. dIkSA laI te turata ja prabhu pAsethI khAramI bhikhkhunI papaDamA AdaravAnI rajA meLavI ane pote zmazAnamAM jaI kAyAtma karI aDagapaNe UbhA. sAMja paDI eTale seAmila brAhmaNa jaMgalamAMthI hAma mATe simanAM lAkaDAM laine gAma tarapha AvatA hatA tenI dRSTi gajasukumAla para paDI. jotAM veMta tene krodha Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 upo. te bolyo : "are, jenI sAthe samAnAM lagna thavAnAM hatAM te gajasukumAla to sAdhuDo thaIne ahIM Ubho che ! are, duSTa ! tAre je muMDAvuM ja hatuM te zA mATe mArI putrIne kuMvArA aMtaHpuramAM mokalAvI raMDApo. apAvyo ?" e krodhI brAhmaNe gajasukumAlane sakhta zikSA karavAno vicAra karyo. teNe dhyAnastha UbhelA gajasukumAlane mAthe lIlI mATInI pALa bAMdhI ane mazAnamAM baLatI eka citAmAMthI ThIbaDI bharI baLatA aMgArA lAvI gajasukumAlane mAthe bAMdhelI mATInI pALanI vacce ThAlavyA. muMDana karAvelA mAthAnI cAmaDI caracara karatI baLavA lAgI ane cAmaDI pachI magajanuM mAMsa baLavA lAgyuM ! ethI thatI pIDAnuM te pUchavuM ja zuM ? paNa gajasukumAle mAthuM ke zarIrano koI bhAga coryo ke halAvyo nahi, tema somila upara TheSa paNa Apyo nahi. koinA sasarA pAMca pacIsa rUpiyAnI pAghaDI baMdhAve che, tyAre mane mAre sAsare mokSanI pAghaDI baMdhAve che, evo bhAva gajasukumAla muninA zubha dhyAnamAM sparato hato. A badhe prabhAva, A zUravIratA, A nizcalatA, e bhedajJAnanuM pariNAma hatuM. e vakhate gajasukumAlano AtmA jANe zarIrathI bahAra nIkaLI karmone haMphAvavA medAnamAM paDyo hoya ane zarIra sAthe kAMI paNa saMbaMdha na hoya, tema duHkha vedyA vinA AtmabhAvamAM lIna thaele hato; temanA bahirAtmabhAvano to kyAranoya dhvaMsa thaI gayo hato, ane atyAre aMtarAtmabhAvamAMthI e paramAtmA bhAvamAM javAnI taiyArI karato hato. kSapaka zreNIe caDhatA zukla dhyAnanA chellA pAyAne sparzatAM sakala karmano aMta karI aMtagaDa kevaLI thaI gajasukumAla muni moze pahoMcyA. (221) [ have cutsarga tapanA be bhedamAMnA pahelA dravyavyatsarga tapa viSe kahe che. ] thayuti : 222 In vyutsoM dvividho nato jinavarairdravyeNa bhAvena vA / gacchAGgopadhibhojanAdividhayA khyaatshcturdhaa''dimH|| Asanne maraNe vihAya mamatAM gacche tanau copadho / Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 tyAjyaM bhojanapAnakaM ca nikhilaM niSkAmabuddhayA budhaiH|| dravyavyatsaga tA. bhAvArtha-jinavaroe vyutsarga tapanA be prakAra kahyA cheH dravya vyutsarga ane bhAvavyutsarga. gaccha, zarIra, upakaraNa ane bhojana Adi bhedathI prathama dravyabutsarga tapa cAra prakAranuM che. jyAre bharaNu najIkamAM Ave tyAre gaccha, zarIra ane upakaraNa-upadhi uparathI mamatA utArI nAMkhIne chevaTa niSkAma vRttithI vibudha e cAra prakAranuM annapANu paNa tyajI saMthAre karavo joIe. (222) vivecana-butsarga tapanA be prakAra zAstramAM kahyA che. dravyabutsarga ane bhAvavyutsarga. vi-utsarga-vizeSe karIne tyAga te vyutsarga. dravyabutsaganA cAra prakAre che; gaccha-saMpradAyanA mamatvano tyAga, zarIranA mamatvano tyAga, upakaraNa-deha ke dharmacaryAdinAM sAdhanonA mamatvane tyAga ane anna pANInA mamatvane tyAga. A badhuM niSkAmabuddhithI-kAmanArahita vRttithI karavuM; eTale tethI dravyabutsarga tapa siddha thAya. huM amuka gacchano sAdhu chuM ke amuka saMpradAyane mAnuM chuM evo mamatA bhAva cittamAMthI vilaya pAme ane mAtra evuM ja mAne ke huM te nirmaLa AtmA chuM, mAre have gaccha ke saMpradAyanI sAthe zA levA devA che? AvI cittavRttithI gacchasaMpradAya pratyenA mamatvane ke tenAM nizAnono tyAga kare. deha uparathI mamatva utArI nAMkhe eTale kAyotsarga kare-kAyAmAMthI mamatva bhAvane tyAga kare, jaMtuo e kAyAne karaDe ke khAI jAya, sarpe daMze ke siMha mAMsa toDI le, vAyu sukha upajAve ke tApa dajhADe, evA koI paNa sukha-duHkhane gaNakAre nahi ane mAtra tyAgabhAvamAM ja lIna rahe te kAyotsarga kahevAya. je kAMI duHkha ke sukho thAya che te zarIrane thAya che, huM ne-mArA nirmaLa AtmAne tethI kazAM sukha duHkha thatAM nathI evo bhAva jyAre prakaTe che, tyAre cittane jarAe kheda ke glAni thatI nathI, te aDaga rahe che, du:khamAMthI zarIranAM aMgene bacAvavAnI vRtti uddabhavatI nathI ane evA kAyotsargamAM ja tapasvI dehane vosarAvI de che-mRtyune samabhAve nimaMtre che. Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 ne vede parisadA--mArA zarIre ritu che ja nahi evI ja prakhaLa bhAvanA tenAmAM vatI rahe che. jyAre upadha-upakaraNAnA utsa` tapasvI kare che tyAre teNe gaccha ke zarIra uparanA mamatvane saMpUrNa tyAga ja karele hAya che. upakaraNA kAMtA dharmAMcaryAthe ke saMpradAyanI viziSTatA--pRthA sUcavavA mATenAM khAdya sAdhane heAya che; ane kAMtA dehanA rakSaNa mATenA sthULa padArtho heAya che. gaccha ane zarIra uparanuM mamatva chAMDayuM ke e badhAM upakaraNeA paranuM mamatva chUTI jAya che. rajoharaNa ke amuka raMganuM vastra ityAdi mAre zAmATe joie ? AtmAne viziSTa rUpe eLakhAvavAnI ke zarIrane rakSavAnI have zI jarUra che ? evA ja bhAva tapasvInA cittamAM sadAdita rahe che. A prakAranA utsargoM sAdhyA pachI dehane nibhAvavA anna-pANI grahaNa kara vAnI paNa vRtti rahetI nathI. A vRttimAM ramaNa karatA AtmA zuM vicAre ? jAvajjIvaM parIsahA uvasaggAiti saMkhayA / saMDe dehabheyAe itipanne dhiyAsae // arthAt--jyAMlagI jIvIza tyAMlagI pariSahe ane upasargo sahevAnA che, ema dhArIne " meM zarIrathI jUdo thavA mATe ja zarIranA tyAga karelA che " ema vicArI, muni sarva pariSahA ane upasargo veThe. zarIrathI jUdA thavAne zarIranuM poSaNa paNa choDI tenA tyAga karavAnI vRtti jyAre tapasvIne udbhave tyAre te sathArA kare, arthAt vizuddha sthAne esI, savAgeAne nirAdhI, annapANIne tyAga karI zarIrane vAsarAvI de. A rIte sarvo ze dravyavyutsarga tapa siddha thAya. (22) [ have bhAvanyutsa tapa viSe kahe che. ] mAdhyuttargatapaH / 223 // syAtsaMsArakaSAyakarmabhidayA bhAvAtmako'pi triyA | vyutsargaH prathamaM kaSAyavilayaH kAryaH kSayazreNi jAte'smin ghanaghAtikamavirahaH saMsAranAzastatA / vyutsarge pariniSThite ca sakale sarve hi niSTAM gatam // Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padma bhAvarUpa vyutkrama tapa. bhAvA--bhAvabutsaga tapa paNa saMsAra kaSAya ane karmanA bhedathI traNa prakAranuM che. temAM prathama kSapaka zreNI upara ArUDha thaine kaSAyane vilaya karavA, kaSAyaneA laya thatAM cAra dhanadhAti kamane nAza thaze ane kanA nAza thayA eTale saMsArane paNa nAza thayeA samajavA; eTale vyutsaga tapanI siddhi thatAM sakaLa kAryanI siddhi thaI samajavI. (223) vivecana--bhAvabutsaga tapanA traNa prakAra : kaSAya jyusa, saMsAra vyutsaga ane kabutsa`. krodha, mAna, mAyA ane lAbha, e cAre kaSAyane tyAge te kaSAyavyutsa, naraka gatimAM, tiryaMca gatimAM, manuSyagatimAM ke deva gatimAM javAnA kAraNane! tyAga kare arthAt sarva prakAranA sauMsAranA kAraNane nivAre te saMsAravyutsa. ATha prakAranAM je kama jJAnAvaraNIya, danAvaraNIya, vedanIya, meAhanIya, AyuSya, nAma, geAtra, ane aMtarAya enA baMdhanAM kAraNeAthI nivRtta thAya te karmabyulsa, bhAvabutsaga tapapUrNAMka dravyatyutsaga tapa thAya tyAre ja te sAIka thAya che ane dravyathI deha uparanuM mamatva gayuM tathA bhAvathI zubha karmabaMdhana uparathI paNa mamatva gayuM eTale sakala kAryanI siddhi ja thaI lekhAya emAM ze| saMzaya ? jUnA karmanA baMdhane teDavA ane navA karmInA aMdhane aTakAvI bhAve karIne kakha dhanAM kAraNeAne paNa chedI nAMkhavAM eTale Atma-kalyANa sadhAI cUkyuM samajavuM, kAraNake navIna saMsAra thatA tyAMthI aTake che ane AtmA muktine ja vare che. (223) | eka bAjue dhyAna ane khIjI bAjIe tapazcaryAM e beu AtmakalyANanAM sAdhanA heAI te beunA phaLanI ekatA viSe upasa MhAra karI graMthakAra graMthanI pUrNAhuti kare che. ] dhyAnatapaso: bahecam | 224 || dhyAnaM dhyAnijanasya pAkasamaye datte zubhaM yatphalaM / dadyAdatra phalaM tadeva zaminaH pakvA tapasyA dhruvam // madhye yadyapi bhAti sAdhanavidhau bhedaH kathaJcittayo Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 102 niSThAyAM tu tayoH phalaikyakalanAnnAstyeva bhedo mnaak|| dhyAna ane tapanA phaLanI ekatA, bhAvArtha -dhyAnI purUSane paripAkasamayamAM dhyAna je zubha phaLa Ape che te ja phaLa zAnta tapasvIne paripakava thaelI tapasyA paNa Ape che. vacamAM joke sAdhanavidhimAM koI eka rIte bheda pratIta thAya che, te paNa pariNAme te benuM eka ja phaLa jaNAyAthI pariNAme jarA paNa bheda nathI, mATe jJAnanA adhikArIe svAdhyAya ane dhyAnathI potAnI dinacaryA pUrI karavI ane tapanA adhikArIe tapasyAthI samApta karavI. (24) vivecana--jevI rIte haThayogI samAdhine sAdhe che ane rAjayogI paNa samAdhine sAdhe che, chatAM beunAM kriyA-vidhimAM aMtara hoya che, tevI rIte dhyAnI ane tapasvI ubhayanAM sAdhanavidhimAM aMtara hovA chatAM ubhayane samAna phaLanI prApti thAya che. pUrve jaNAvavAmAM AvyuM che tema jJAna ane bhaktinA saMgamathI AbhA mukta dazAne pAme che kAraNake sAco jJAnI chevaTe zraddhALu-bhakta bane che, ane sAcA bhaktane jJAna prApta thayA vinA rahetuM nathI. tevI ja rIte sAce tapasvI ke je bAhya ane atyaMtara tapanuM anuSThAna karI cUkyo hoya che te kaSAyone pAtaLA pADI vastutaH jJAna-bhaktinI sparzanA karyA vinA raheto nathI, eTale te paNa aMtepAma vItarAga dazAne pAmI zake che. svAdhyAyazIla ane dhyAnazIlane je phaLaprApti thAya che, te ja phaLaprApti A rIte bAhyAbhaMtara tapasvIne thatI hovAthI e be mArgo eka ja girizikhara para caDavAnA judA judA mAge che. A kAraNathI pUrve muninI je dinacaryA sUcavavAmAM AvI che temAM adhikArIe svAdhyAya tathA dhyAnamAM ane svAdhyAya tathA dhyAnanA anadhikArIoe tapazcaryAmAM potAnI pravajyAno samaya gALo, te dinacaryAne ahIM upasaMhAra thAya che. dhyAna ane tapanA phaLanI ekatA te be judI jUdI sIDhIo para thaIne eka ja mALa para jaI pahoMcavAnA kAryarUpa che, ane caturtha Azramadharma-saMnyAsane grahaNa karI cUkelA mumukSane je koI Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 503 sIDhI anukULa thAya te sIDhIne upayAga karavAnuM sUcana karI graMthakAra A chellA khaMDanI pUrNAhuti kare che. (224) munthaprAptita: / 229 / 226 // gacche svAmyajarAmaro dinamaNirlokAbhidhe vizrutastatpaTTe munidevarAjavibudhaH zrI maunasiMhastataH // sUrirdevajidAhvayaH zrutadharaH paTTe tadIye'bhavatsvAmizrI nathujigaNI guNakhaniH ziSyastadIyaH punaH // khyAtaH svAmigulAbacandravibudhaH zrI vIracandrAgrajastacchiSyeNa tu ratnacandramuninA karttavyamArgAvahaH // grantho'yaM kha-gajA 'Gka-bhU-parimite varSe zaratpUrNimAsaumyAhi prathito'tha rAjanagare pUrNIkRtaH zreyase // vumam // granthaprazasti, bhAvA tathA vivecana--lakA zAha nAmanA mahApurUSe saMvat 1531 mAM sthApelA lAMkA gacchanI eka zAkhA te lIMbaDI sa`pradAya: e saMpradAya paNa ghaNuM! jUnA che paraMtu vartamAna lIMbaDI saMpradAyanA ceAjaka zrI ajarAmarajI svAmI hatA. lIbaDI saMpradAyanA sAta-ATha bIjA phAMTA paDI jaI kAThiyAvADamAM jUdA vRdA saMpradAyAne nAme prasarI gayA hatA, eTale graMthakAranI sIddhI lITIe e saMpradAyanA ceAjaka zrI ajarAmarajI ja hAi atra temane Adi purUSa lekhavAmAM AvyA che. lIMbaDI saMpradAyamAM te sUryanI peThe prakhyAti pAmyA hatA, kAraNake tapUrve sAdhuemAM je kAMI AcAraskhalanAe hatI dUra karavA mATe zrI ajarAmarajI svAmIe gacchanA keTalAka niyamA sthApyA hatA ane tadanusAra vartavAnI pharaja Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva 66 sAdhuone zire nAMkhI hatI. e ja nimaNi sUryanA prakAza lIkhI saMpradAyanA sAdhue AjasudhI jhIlI rahelA che. temanI pATe temanA ziSya pUjya zrI devarAjajI svAmI thayA; temanI pachI pUjya zrI mANasiMha. svAmI pATe AvyA. temanI pachI zAstraniSNAta pUjya zrI devajI svAmI AcAya thayA; temanI pATe temanA ziSya guNagaNamaDita pUjya zrI nathujI svAmI AvyA; temanA prakhyAta ziSya zrI gulAbacaMdrajI svAmI ke jemaNe potAnA ladhu bhrAtA mahArAja zrI vIrajI svAmInI sAthe dIkSA dhAraNa karI. che ( ane je vivecananA lekhanakALe lIMbaDI saMpradAyanI pUjya padavIpara virAje che temanA ziSya muni zrI ratnacaMdrajIe kattavyamAga daza ka ttavya-DhaumudI "te| A bIjo graMtha vikrama saMvata 1980 (g=0, T=8, 7=1, mU=1)nA AseA sudI 15 zarat pUnama te mudhavArane divase gujarAta dezamAM suprasiddha rAjanagara eTale amadAvAdamAM cAturmAMsa rahIne potAnA tathA paranA zreyasa mATe pUrNa karyAM che. prathama graMtha 1970 mAM lakhAelA ane A bIjo graMtha 1980 mAM lakhAyA, eTalA mATe vakhatanA gALA eu thAnA lekhana vacce pasAra thayA tenuM kAraNa e che ke e gALAmAM munizrI ardhamAgadhI bhASAnA koSanI racanAmAM gu thAI gayA hatA. te kArya pUrNa thatAM A bIjA graMthanI racanA hAthamAM levAmAM AvI hatI. graMthakAre 10 varSanA gALA pachI khIjo graMtha lakhyA, te uparAMta vivecanakAre khIjA 6 varSanA gALA pachI vivecana pUrNa karyuM,. eTale A bIjo graMtha prathama graMtha pachI 16 varSa pUrA thavA pAmyA che! vyApa tasmai namaH / (225-226 ) * zAntiH zAntiH zAntiH iti dvitIya khaNDa samApta // 3 samApto'yaM graMthaH Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s