Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ bI jiyadevasura thi-2 dhAM u=10 zrI yazovijayajI jaina graMthamALA. dAdAsAheba, bhAvanagara, phona : 0278-2425322 300484s vizva jyoti vibhu vardhamAna mahAvIra khika : a'gaLadAsa trida mahAsa jhaverI thANA prakAzaka : zrI vijayadevasUra sa dha taraphathI zrI gADIjI mahArAja jaina derAsara ane dharmAdA khAtAonAM menejIMga TrasTIe pA cu chu nI, pR kha I- 4 vikrama saM', 2 0 16 vIka che, 2486 kiMmata rUA. 1-00 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijayadevasura saMgha-graMthAM ka-10 vizva jyoti-vibhu vardhamAna mahAvIra lekhaka : maMgaLadAsa trIkamadAsa jhaverI-thANA : prakAzaka : zrI vijayadevasura saMgha taraphathI zrI goDIjI mahArAja jaina derAsara ane anya khAtAonAM menejIMga TrasTIo pAyadhunI, muMbaI-3 kara vikrama saM. 2016 vira saM. 2486 I. sa. 1960. 1 kiMmata rUA. 1-00 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyavasthA karanAra zrI vijayadevasura saMgha jJAna samiti pAyadhUnImuMbaI 3 AvRtti : prathama nakala : 1000 giradharalAla phulacaMda zAha sA dha nA mudraNa la ya SANApITha-bhAvanagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ . MAA ASS Eas RA li (GRE GERS zrAmANA bhAgAvAnA zrI mahAvIradeva
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmi kA * vizvati vibhu vardhamAna-mahAvIra ' nAmanA pustakanA lekhaka bhAIzrI maMgaLadAsa trIkamadAsa jhaverI che ane temaNe be bhAgamAM e puruM karavA dhAraNuM rAkhelI: daramIAna AyuSyane aMta AvatA prathama bhAga chapAyela paNa pragaTa karAyA vinAne kevaLa presamAM paDI rahyo sAmAnya rIte zrI vijayadevasura saMghanI praNAlikA evI rahelI che ke jema potAnI pAsenA devadravyamAMthI jUdA jUdA bhAgamAM Avela devAlanA jIrNoddhAramAM madada Ape che tema jJAnakhAtAmAMthI vidvAne tathA munimahArAjAo dvArA saMpAdita granthamAM baMdhAraNa mujaba sahAya kare che ane jarUrI pustakonuM prakAzana potAnA nAmathI paNa kare che. A pustakanuM presamAM chapAyela meTara nirarthaka na jAya e zubha hetuthI saMdhasthApita jJAna bhaMDAra samitie AnuM prakAzana karI janasamUhanA karakamaLamAM mUkavAnuM ucita mAnyuM che. lekhaka dvArA chapAyela lakhANamAM ghaNe sthaLe khalanAo thavA pAmI che ane koI kaI sthaLe bhramajanaka lakhANu thayela che. pUjaya muni mahArAja paM. dhurandharavijaya gaNie A saMbaMdhamAM khAsa laksa kheMcI keTalAka mahattvanA sUcane darzAvelA che. e sarvane ahIM zarUAtamAM raju karAyela che ke jethI vAMcanAra sau prathama e vAMcIne ja AgaLa vadhe. vaLI praphazodhana paNa barAbara thayela nathI ! e AnuM prakAzana zrI vijayadevasUra saMdhanA nAmathI thAya te zobhAjanaka na gaNAya; Ama chatAM upara je hetunuM Alekhana karela che te tarapha draSTi rAkhIne-lAbhAlAbhanuM tolana karIne-samitie prakAzana karela che. maMgaLa prArthanAmAM je prathama kaleka che teno artha A pramANe samajavo-zrI siddhArtha rAjAnA vaMzapa maMdiramAM vrajarUpa, jemane mane hara devazreNue stavyA evA he duHkhathI rakSaNa karanAra, zatruethI paNuM namAyelA-hRdayathI moha, kAma ne mAnarUpa zatruo jemanA dUra thayA che evA vIra ! ajJAnaandhakArane nAza karanArA meru samAna dhIra-Apane huM vinayapUrvaka stavuM chuM. pAnA-21 nA trIjA phakarAmAM cAra hajAra tApasa vALI vAta A prakAre samajavI- bhadeva prabhune kevaLajJAna thayAnuM sAMbhaLIne-kaccha mahAka7 sivAyanA cAra hajAra tApase prabhu pAse AvyA ane zuddha saMyama svIkArI enuM pAlana karavA lAgyA. pAnA24. phakarA bIjAmAM bharIcinI dIkSA cAra hajAra rAjaputronI dIkSA sAthe lakhelI che te barAbara nathI. bhagavaMtane kevaLajJAna thayA pachI marIcie dIkSA lIdhI che. pAnA-26. phakarA bIjAmAM aThThANuM bhAIo vALo prasaMga varNavyo che te bharata-bAhubalinA yuddha pUve che arthAta phakarA pahelAnI vAta e pachI AvavI ghaTe. vaLI bharata ane bAhubali vacce cAra prakAranA yuddha khelAyA che. yuddhanA niyama viruddha bharatarAje cakra mUkyuM paNa gotriya hovAthI tenI asara na thaI. A anyAya bAhubalithI sahana na thayo ane AvezamAM AvI bharata sAme mathiI prahAra karavA hAtha uMco karyo. e veLA 'e potAnA vaDila bhAI che" e bhAva jAgrata thatAM, ane ugAmela muSTi pAchI paNa na kare evo nizcaya hevAthI, potAnA mastaka paranA kezana lonca karyo. pAnA-27 mAM "mAnapUrvaka bhajana karAvI' ne badale "bhAvapUrvaka AhAra vahorAvIne' vAMcavuM. pAnA-29mAM zatruMjaya girirAjanI taLeTI bhadeva bhagavAnanA samayamAM vaDanagara sudhI hatI te hakIkatane koIpaNa prakAranuM samarthana nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. pAnA 40 mAM " zrI munisuvrata tI kare prANata devalAkathI cyavI...avatAra lIdhA tene badale zrI munisuvrata svAminA va prANata devalAkathI cyavI mAtA padmAvatInI ratnakukSIe janmyA. pAnA-44 mAM cATazI mAyanA tATazImeva'" tene badale " yAdazI mAyanA cakSya siddhimati tAdazI ' pAnA-45 mAM ' ahA ! mAruM kuLa kevuM zreSTha che' enI pachI umeravuM-AvA kuLamadanA kAraNe marIcie nIcageAtra kama bAMdhyuM, jene avazeSa aMtima bhava paryaMta pahoMcyA. ' "" "" pAnA--46 mAM tridaMDI bhavAmAM jyAM jyAM ' lAkha varSa ' noMdhAyA che tyAM tyAM lAkha pUrva' samajavA. e kALe AyuSyanI maryAdA eTalI lAMbI hatI. pAnA-48 mAM gAyane zIMgaDAthI pakaDI ' cakranI peThe upara mAvatA lakhyu che' tyAM AkAzamAM uchALI ane pAchI nIce AvatAM jhIlI lIdhI' ema vAMcavuM. pAnA 51 mAM trevIza-ceAvIza bhavanA lakhANamAM priyamitre dIkSA lai ekakroDa va paryaMta cAritra pALyuM e muddAnI vAta rahI gayelI che; eja pramANe pacIzamA bhavamAM 118064pa mAsakhamaNa karyA e mahattvanI bAbata rahI gayela che. pAnA-64 mAM paramAtmAnI ' sarva bALaceSTA 'ne badale ' zaMkA nivAraNa aMgenI karaNI ' samajavI. pAnA--94 mAM puSpa naimittikane Indra mahArAje prabhunI oLakhANa karAvI ne sAmudrikazAstra khATuM nathI ema kahI tene sa rIte sa MteSyA e muddAnI vAta rahI gayela che. pAnA--150 mAM ' bhagavAnanA kAnamAM kAMsAnI e sau jorathI DokI dIdhI, A lakhANa tana khATu' che. keTaleka ThekANe citrAmaNAmAM paNa e mANasA hatheADA sAthe khIlA mAratA darzAvAya che te paNa sAva khATu che. kharI vAta nIce pramANe che. - gAvALe krodhita banI kAzaDA nAmanI vanaspatinAM jhADanI zaLI kAnamAM nAkhI. pelI banne zaLIe kAnanI banne bAjuthI evI rIte jorapUrvaka naMkhAI ke jethI ubhayanA cheDA paraspara maLI gayA. vaLI kAI dekhI zake nahIM ane kADhavA prayatna na kare e mATe bahAranA banne cheDA paNa kApI nAMkhyA. pAnA-156 mAM " prakaraNa agiyAramuM" ne badale " prakaraNa bAramuM " vAMcavu. A uparAMta vAkaya racanAnI temaja joDaNI AdinI skhalanAe che ja. vaLI keTalAka prasa MgA vartamAna vAtAvaraNane anulakSI zAbdika pheraphAra sAthe mUkAyA che je chadmastha lekhakanI draSTie bahu vAMdhA paDatA na ja gaNAya. ekadare lekhake yugalika kALathI AraMbhI, aMtima jinapati zrI mahAvIra svAmI patanA cAvIze tIrthaMkarAnI vAta kahI che ane emAM prathama tIrthapati zrI RSabhadeva temaja chellA jina zrI vardhamAna svAmI aMge to ThIka ThIka vistAra karyo che. nAma bhale mahAvIra' mUkyuM che paNa eka rIte vicArIe te ugatI peDhIne cAlu avasarpiNI kALamAM thayela cAvIze tI kareAnA jIvananA AThe khyAla Ave ane e pAchaLa rahela aitihAsika draSTi samajAya tevI saMkalanA karelI che. jUdA jUdA mathALA pADI bhavA-upasargo temaja cAturmAsa Adi viSaye evI rIte gehavyA che ke abhyAsakanI najaramAM e jhaTa coMTI jAya. A pustakamAM thoDI ghaNI skhalanAe, luTIe tathA azuddhie rahI javA pAmI che. ema chatAM bIjI draSTie jotAM A pustakanA vidvAna lekhake aneka viSayo tathA hakikatA NI ja saceTa ane aitihAsika pustakamAM AnI gaNatrI thaze ema lAge che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat jyAre A pustaka pragaTa karavA mATe samiti pAse darakhAsta AvI tyAre pustaka chapAI gayu hatu paraMtu sArA nasIbe tenu bAInDIMga kAma bAkI hatuM. samitinA vidvAna sabhyAe tene sudhAravA www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe zakaya eTalA prayAsa karyA che. keTaloka bhAga ochevatto karIne temAM rahI gaelI traTIo ochI karavA prayatna karela che. temaja mULa lekhake bIjA bhAgamAM pustaka pUrNa karavAnI dhAraNAthI A graMthane adhura rAkhyo hato temAM amUka bhAga vadhArI daIne graMthane pUrNa karela che. ema chatAMe amArAthI je kAMI bhUla rahI gaI hoya te badala vAcakavRMda udAra dIla rAkhI amone daragujara karaze ane je kAMI bhUle amone lakhI jaNAvaze to bhaviSyamAM A graMthanI bIjI a vRtti chapAvavAno vakhata Avaze to temanI sUcanA lakSamAM levA amArAthI banatuM jarUra karIzuM. prasaMgopAta jaNAvIe chIe ke prastuta bhUmikA zrIyuta mohanalAla dIpacaMda cokasIe vaizAkha vada 3 nA lakhela hatI. lI. vIra saMvata 2486 Azvina vadI 0)) guvAra vIra vibhu maMgalamaya nirvANa tithi. kezavalAla bulAkhIdAsa bhAIcaMda nagInabhAI pAnAcaMda rUpacaMda, rUdhanAtha jIvaNabhAI kahacaMda jhaverabhAI rAyacaMda maganalAla choTAlAla gIradharabhAI gIradharalAla durlabhajI-mA. maMtrI zrI goDIjI jJAna samiti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vijayadevasUra sadha taraphathI prakAzita thayelA pustakeAnI yAdI 5 x 1 zAstravArtA samuccaya x 2 kumArapALabhUpALacaritra navatattva bhAvanI 4 sUDAMgasUtra bhA 1 x 5 paMcapratikramaNasUtra 6 sUyaDAMgasUtra bhA. 2 7 Jainism in Gujrat 8 zeDa meAtIzAya 9 bhagavatIsUtra 10 vizvantyAti vibhu vamAna-mahAvIra 11 paMcapratikramaNa sUtra AvRtti 2 12 Lord Mahavir & Verbal Science x A pustakA lakSya nathI. x 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat saMskRta pratAkAre saMskRta pratAkAre saMskRta pratAkAre AvRtti 1 saMskRta pratAkAre www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ a nu kra maNi kA khaMDa pahele pAnuM - i 2 1 = 0 = 2 % - 44 57 68 173 prakaraNa 1 luMH pIThikA ... 2 ju: zrI RSabhadeva bhagavaMtanA bAra pUrva bhavo 3 juM : kAlasvarUpa ane yugalikabhAva 4 thuM: Adya tIrthakara zrI RSabhadevane prAdubhAva 5 muM : paramAtmAnI dIkSA ... 6 ThuM = paramAtmAnuM nirvANa ... , 7 muM : zeSa tIrthaMkarano saMkSipta paricaya ... ,, 8 muM : mahAvIra bhagavAnanA pUrvabhavo ... , 9 muM : trevIsamA tIrthakara zrI pArzvanAtha-saMtAnoya sAdhu saMpradAye bajAvela abhUtapUrva sevA .. khaMDa bIje prakaraNa 1 luM : prabhu zrI mahAvIrane prAdurbhAva 2 jI 4 prabhu zrI mahAvIrano janma ane jenendra vyAkaraNanI racanA , 3 juM: paramAtmAne gRhasthAvAsa ,, 4 thuM : paramAtmAne dIkSA mahotsava khaMDa trIje prakaraNa 1 lu : prathama cAturmAsa 2 juM : bIju cAturmAsa 3 ju : trIju cAturmAsa 4 thuM : caturtha cAturmAsa 5 muM : paMcama cAturmAsa 6 huM H chaThuM cAturmAsa 7 muM : AThamuM cAturmAsa * 8 muM : navamuM ane dazamuM cAturmAsa ( 9 muM : agIAramuM cAturmAsa ... 10 muM : bAramuM cAturmAsa , 11 muM : teramuM cAturmAsa 11(12 muM) gaNadharanuM saMkSipta varNana 13 muM : bhagavaMta mahAvIranI prabhAvapUrNa dezanA... 14 muM : prabhu mahAvIra padhAryA che... , 15 muM : comAsAM ane nirvANa ... , 16 muM : zrI gautamasvAmIne kevaLajJAna 10 0 103 108 che . . 35 144 150 156 173 17 181 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha ghera vaMchita jaI bhUmi tarapha krodhe apazukanane pAra ke che - rahe. 113 2 8 - dara 8 mArgadarzanathI dhaba ekAgracitta siddhapurUSane pAme che. A che purUSAthI zu ddhi 5 = ka pAna lITI azuddha pAnuM lITI azuddha 2(bhUmikA)33 hakikata hakikata 92 26 vadhu vizeSa 11 gaye gayo. 93 21 dhara , paheragIra paheregIra 98 13 vachita 13 vinatithI vinaMtithI 99 3 thaI 3 subuddhi subuddhi 106 17 bhUmi 11 mAhanIya mehanIya 107 15 kAdhe 21 banI banI. zukanane 19 mRtakeTalI zratakevalI 24 pAre 5 pariNAma pariNAmI 109 6 rahe 25 mRgazara mRgazirSa mAgadarzanathI. 8 zAsanamAM zAsanane 115 thaba 16 yujura yajura 116 ekAgracita 20 purUSone purUSonA siddhapurUSa 19 nA 11 11 nA - 31 pAme che 16 purUSArtha 117 7 rASTrIya rASTrIya 118 9 prasannacita 11 devAnadAnI devAnaMdAnI 128 29 dharabAI 17 svAmI svAmI dvArA 19 vedAMtane vedAMtanA , Avyo, 9 devanaMdAe devAnaMdAe 7 datuzaLa 26 vRkSasthaLe vakSasthaLe 15 vaja. 18 ragathI raMgathI 16 raphuligothI 26 vAcakonI vAcakane nAmane karI. 11 siddhi 13 dIdho dIdho. 28 jAya ? 20 karI 166 22 hAI Atmacitavana AtmaciMtavanamAM 31 nahIM hAya hoya. 171 18 abhAva ? 23 ane rma * ane dharma 175 26 be ghaDI miniTa tenI 181 15 dazanathI potAna pitAnA 20 bana 6 niSphala ! niSkala. 21 Arya 25 hato. ? hato ? utkRSTa 22 saMbodhananI saMbodhanathI 184 20 nathI, pa7 paTa prasannacitta dharabAra * 30 gayo gayA - - - 6 6 6 Avyo. jaMtuzaLa vaja. skuliMgathI nAmanA siddha jAya. thaI nahIM. abhAva. be ghaDI darzanathI A thayA AryA tenA bana; thayA, utkRSTa nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ O'000 0 0 0 00006) 7380%95%Q++0000006 degdegdegdegdegdegdegdegdegdegdegF cc veJ0000 thANAmaMDana - zrImunisuvratasvAmine namaH // 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 = = 0 7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 degdegdeg vizvayAti vibhu vamAna ma hA vI ra .... Lord Mahavira Light of the World khaMDa pahelA prakaraNa pahelu pIThikA magala prAthanA-- siddhArthavaMzabhavane'stuta yaM surAlI, hRdyA tamohamakara ! dhvajamAnatAre ! / tvAM naumi vIra ! vinayena sumerudhIram, hRdyAta mohamakaradhvajamAna ! tAre // mana, vacana ane kAyAnA daMDa rahita, pApasamUhune naSTa karanAra, zatrusamUhathI paNa bhaktibhAve va'dana karAyela, jemanA hRdayamAMthI meAhu, madana-kAmadeva ne abhimAna nArA pAmyAM che, maneAhura devazreNIe paNa jemanI stuti karI che, zrI siddhArtha rAjavInA kuLane viSe patAkA-dhvaja samAna temaja sumeruparyaMtanI jevA acaLa-aDaga dhai vALA zrI mahAvIra paramAtmAne huM vinayapUrvaka vaMdana karuM... chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat prakaTapANitale japamAlikA, kamalapustakaveNuvarAdharA / dhavalahaMsasamA zrutavAhinI, haratu me duritaM bhuvi bhAratI // jemanA jamaNA e hastamAM pustaka ane mALA che, temaja DAbA e hastamAM kamaLa ane vINA che, ujjavaLa 'sa jevA jemanA zveta varNa che, evI zrutane dhAraNa karatI bhAratI-sarasvatI devI pRthvIpIne viSe mArA pApAneA nArA karaze. www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] vizva jyoti pIThikA bhagavaMta mahAvIranA jIvana-caritranI zarUAta teozrInA "nayasAra" nA bhavathI thAya che, paraMtu cAlu avasarpiNI kALanA Adya tIrthakara zrI trASabhadeva bhagavaMtane potra ane bharata cakravatInA putra marIci tarIkene teozrIne bhava temanA jIvanamAM mahattvane bhAga bhajave che. A hetune anulakSIne bhagavaMta mahAvIra caritranI zarUAta karatAM pUrve avasarpiNa kALa, tenA bhAva, tIrthapravartaka zrI gaSabhadeva bhagavaMtanA pUrvabhave, teozrInuM saMkSipta jIvana, cAle avasarpiNI kALanA bIjA tIrthakara zrI ajitanAtha bhagavaMtathI prAraMbhIne trevImA tIrthakara zrI pArzvanAtha bhagavaMta sudhInA tIrthakaronA saMkSipta jIvanacaritro AlekhavAne prayAsa karyo che, jethI A eka ja pustaka vAMcakane jarUrI badhI mAhitI pUrI pADI zake. A pustakamAM samAvAtI hakIkate eTalI vistRta ne cittAkarSaka che ke te dareka hakIkatane lagate eka-eka vizALa graMtha thaI zake, paraMtu "gAgaramAM sAgara " samAvavAnI mAphaka mahatvanA prasaMgo ja AlekhyA che. vizeSa mAhitI meLavavAnI jijJAsuoe te te viSayanA graMtha vAMcavA prayAsa karavo. have prAraMbhamAM ApaNe A avasarpiNI kALanA Adya dharmapravartaka zrI trASabhadeva bhagavaMtanA pUrvabhavenuM vihaMgAvalokana karIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [3] prakaraNa bIjuM zrI kaSabhadeva bhagavaMtanA bAra pUrvabhave A pRthvI para aneka dvIpa ane samudrothI vIMTAyele jabUdvIpa nAmano dvIpa che. tenA madhya bhAgamAM senAne meruparvata che. te meruparvatathI pazcima bhAgamAM AvelA mahAvideha kSetramAM kSitipratiSThita nAmanuM nagara che. te nagaramAM prasannacaMdra rAjavI nyAyapUrvaka prajAnuM pAlana karato hato. te nagaramAM ati dhanavAna dhana nAmane sArthavAha rahetuM hatuM. te svabhAve bhadrika ane zraddhALu hatuM. vepAra arthe meTA meTA kAphalA sAthe te paradezamAM lAMbI lAMbI musApharI karate. puSkaLa dhana upArjana karI tene satkAryomAM vyaya karato. te samaye AjanA jevAM jhaDapI sAdhano na hatAM. rastAo paNa vikaTa hatA, tethI lAMbI musApharIo ghaNA mANaso sAthe ane ghoDA, uMTa, baLada, khaccara tathA gADAM vigere sAdhanathI ja thaI zakatI. eka vakhate dhana sArtha vAhane vepAra arthe vasaMtapura javAnI IcchA thaI, tethI nagaramAM ghoSaNA karAvI ke "dhana sArthavAha vasaMtapura javAnA che, te jene sAthe AvavuM hoya te khuzIthI Ave. kaIne kaI paNa prakAranI madadanI jarUra haze te te sArthavAha pUrI pADaze." A gheSaNa sAMbhaLI aneka nAnA vepArIe vasaMtapura javA taiyAra thayA ane zubha muhUrte sau sAthe prasthAna karI zahera bahAra paDAva nAkhe. te vakhate sAkSAt dharmanA avatAra samA dhamadhoSa nAmanA AcArya mahArAja paNa pitAnA ziSya parivAra sAthe vasaMtapura javAnI bhAvanAthI sArthavAhane maLyA. vinayapUrvaka hAtha joDI sAthe vAhe temane AgamananuM kAraNa pUchayuM. AcArya mahArAje svahetu jaNAvatAM sArthavAhe kahyuM-Apa jevA mahAtmA puruSa amArI sAthe AvavAnA che, tethI huM mArA AtmAne bhAgyazALI mAnuM chuM. pachI raseIAone AjJA karI ke-tamAre AcArya mahArAja mATe haMmezAM vividha rasoI tayAra karavI. AcArya mahArAje jaNAvyuM ke-he sArtheza! amane amArA nimitte ja karAvela AhArAdi kape nahIM. sacitta pANI paNa amArAthI na vAparI zakAya, ukALeluM pANI ja sUryAsta pahelAM vAparI levAya, rAtrie te keIpaNa padArtha ka9pe ja nahi. AcArya mahArAjanAM A vacanethI zreNInA mana para sArI chApa paDI ane AcArya mahArAjane pitAnI sAthe padhAravA AgrahapUrvaka vijJapti karI. sarva taiyArIo karI sAthe vasaMtapura javA upaDyo. eka pachI eka divaso vItavA lAgyA. ziyALe vItI gaye. unALe AvyA. garamIne lIdhe sAthe dhIme dhIme prayANa karavA lAgyuM. sAthe grISma RtunI sakhta garamIthI akaLAIne varasAdanI rAha jovA lAgyA tyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvati te comAsuM paNa AvI pahoMcyuM. varasAdane lIdhe rastAo kAdava-kIcaDavALA thaI gayA. AgaLa vadhavuM azakaya lAgavAthI sArthavAhe potAnA mitra maNibhadrane sArI jagyA joI sArthane paDAva nAkhavA kahyuM. UMcI ane majabUta jamIna joI jIvajaMtu rahita jagyA upara maNibhadra sUrijInA nivAsa mATe eka jhUMpaDI banAvI ApI. potAnA ziSyasamudAya sAthe tyAM rahI AcArya mahArAjazrI dharmadhyAna karavA lAgyA. sArthane bIjA loko mATe paNa vividha rAvaTIo ane taMbU vigere naMkhAI gayA. sArthamAM ghaNA loka hovAthI tema ja musApharImAM dhAryA karatAM vizeSa samaya vyatIta thavAthI lekenI pAse bhAtuM khUTI gayuM tethI sAthe vAsIo kaMdamULa AdinuM bhakSaNa karavA lAgyA. sArthanA AvI du:khI hAlatanI vAta maNibhadra sArthavAhane karI, te sAMbhaLI sArthavAha cintAmAM DUbI game tevAmAM pitAnA kaI paheragIranuM "amAre svAmI zaraNAgatanuM sArI rIte pAlana kare che" evuM vAkaya sAMbhaLI sArthavAhane acAnaka ja AcArya mahArAja yAda AvyA. dhana sArthavAha svagata vicAravA lAgyuM ke mArI vinatithI AcArya mahArAja mArI sAthe AvyA che. meM Aja dina sudhI temanI jarA paNa sArasaMbhALa lIdhI nathI. are vANImAtrathI paNa ucita sAcavyuM nathI. huM zI rIte mAruM mukha temane batAvIza? chatAM paNa temanAM puNyadarzana karI mArA aparAdhanI kSamA mAguM. ema vicArI sArthavAha AcArya mahArAja pAse Avyo. sarva sAdhao sahita AcArya mahArAjane vaMdana karI pachayuM: he pajya! meM mArI sAthe AvavA Apane AmaMtraNa ApyuM; chatAM ApanuM aucitya huM sAcavI zakyo nathI. Apa mArA A pramAdanI kSamA Ape. AcArya mahArAje kahyuM: he sArtheza! hiMsaka prANIo ane cIrAdinA bhayathI tamArA mANasoe ja amArI rakSA karI che. ane nidoSa bhejana vagere paNa saMghanA mANaso Ape che. amane lezamAtra agavaDa paDI nathI. tame manamAM jarA paNa kheda karaze nahIM. sArthavAhe kahyuM: mahApuruSa haMmezAM guNane ja jue che. mArA thayelA pramAdane lIdhe mane zarama Ave che. mArA para kRpA karI mAre tyAM AhArAdi vahoravA padhAro. sArthavAhanI vinaMtithI AcArya mahArAje be sAdhuone temanI sAthe vaheravA mokalyA. te vakhate pitAnA AvAsamAM sAdhuone vaherAvavA lAyaka annapAnAdi na hatuM, tethI sArthavAhe cAre tarapha najara pheravI khUNAmAM tAju dhI paDeluM joyuM. "sAdhuone A gya che" ema jANuM vaheravA vinaMti karI ane sAdhumahArAje pAtra dharyuM. pitAnI jAtane bhAgyazALI mAnate sArthavAha ghI vahorAvavA lAgyuM. A samaye, pitAnA A kRtyanI vAraMvAra anumodanA karatA ane pitAnA dhananI sArthakatA samajate sArthavAha eTale badhe harSavaDe romAMcita thaI gaye hato ke sAdhu mahArAje jyAre "basa" kahyuM tyAre ja tene khabara paDI ke ghIthI pAtra pUrNa bharAI gayuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [5] ghI vaherAvI banne munione vaMdana karyuM. munio paNa "dharmalAbha ApI svasthAne gayA. munidAnanA prabhAvathI dhana sArthavAhe durlabha evuM bodhibIja samakita prApta karyuM. sAthe vAha rAtre paNa sAdhuonA nivAsasthAne gaye. sarvene vaMdana karI beTho. egya jANI AcArya mahArAje dharmopadeza Ape, je sAMbhaLI AnaMda pAmI sArthavAha potAnA AvAse AvyA. have dhana sArthavAha sArI rIte dharmanuM ArAdhana karavA lAgyA. vakhata jatAM kAMI vAra lAge che? varSARtu vItI gaI ane sArthavAhe AgaLa prayANa AraMbhaLyuM. cAlatAM cAlatAM sArtha anukrame vasaMtapura AvI pahoMcyA. sArthavAhanI rajA laIne AcArya mahArAja anyatra vihAra karI gayA. sArthavAhe ane sAthenA bIjA vepArIoe potapotAnAM kariyANuM vecIne sAre napho meLavyuM. navAM kariyANu kharIda karyA. kaya-vikaya karatAM pAchA pharI thoDA vakhatamAM sArthavAha pitAnA nagaramAM AvI pahoMce. dharmanuM sArI rIte ArAdhana karI, AyuSya pUrNa karI, munidAnanA prAvathI uttarakurukSetramAM yugalIArUpe utpanna thayA. bhava bIjo: yugalika bhava vIje saudharma deva uttarakuru kSetramAM dhanazreSThIne jIva daza prakAranAM kalpavRkSo dvArA svarga samAna sukha bhogavI AyuSyane aMte dAnanA prabhAvathI saudharma devaleke deva tarIke utpanna thaye. bhava cothaH mahAbaLakumAra saudharma devalokamAMthI vI pazcima mahAvidehanI gaMdhilAvatI vijayanA gaMdhAra dezamAM gadhasamRddhI nAmanI nagarImAM zatabaLa rAjAnI caMdrakAMtA rANInI kukSimAM dhana sArthavAhane jIva putrapaNe avataryo. tenuM nAma mahAbaLa rAkhavAmAM AvyuM. yuvAvasthA thatAM mAtapitAe vinayavatI nAmanI suzIla ane saguNa kanyA sAthe lagna karyo. eka vakhata ekAMtamAM beThelA zatabaLa rAjAne zarIra, AyuSya, lakSamI, yuvAvasthA vigere padArthonI kSaNabhaMguratA samajAI, tethI vairAgyavAsita thaI paramapAvanI dIkSA grahaNa karavAne nirNaya karyo. * sudeva, sudharma ane suguru para nizcala zraddhA. $ bALaka-bALikA sAthe janme tene yugalika kahevAya. teo yogya umare pati-patnI tarIke rahe. AyuSyanA cha mAsa bAkI hoya tyAre teo putra-putrI35 eka yugalano janma ApI, roga vinA chIMka ke bagAsuM Ave ne mRtyu pAmI devalokamAM ja jAya. temane AjIvikA mATe mahenata karavI paDatI nathI. daza prakAranAM kalpavRkSo temanI badhI jarUrIyAta pUrI pADe. temanuM zarIra traNa gAunuM ane AyuSya traNa palyopamanuM hoya che. (puNyazALIne puNyarUpI kamANa bhegavavAnuM A sthAna che.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 6 ] vizvajyAti mahAbaLakumArane khelAvI pAtAne vicAra jaNAnyA. dharmakArya karavAneA upadeza ApIne rAjyabhAra tene sAMpyA ane svayaM cAritra aMgIkAra karyuM. ghaNA vakhata sudhI nirmALa cAritra pALI, AyuSya pUrNa karI zatakhaLa rAjA devalAkamAM gayA. rAjA mahAkhaLakumAra mejaze!khamAM khUba mazagUla rahevA lAgyA. pitAe Apela upadeza bhUlI jaI vaibhava-vilAsane ja jiMdagInuM sAkaya mAnavA lAgyA. temane 1 svayabuddha, 2 sazinnamati, 3 zatamati ane 4 mahAmati nAme cAra pradhAnA hatA. svayaM buddha dharmiSTha ane rAjabhakta hatA. teNe vicAryuM ke-mArA jANutAM mArA svAmI viSayAsakta thaI dutimAM jAya te ThIka na gaNAya. mAre temane satya samajAvavu joie. evuM vicArI mahAbaLane jaNAvyuM ke-he rAjana! peAtAnuM hita icchanAra mANase dha karavA joie. uttama kuLamAM avatAra dhAraNa karIne je dharmAMkA karatA nathI, te khIjA janmamAM aneka prakAranAM du:khe bhAgave che. A sAMbhaLI 4 paraleAka nathI, sarva vastuo kSaNika che, ane badhuM jagat mAyArUpa che ' ema mAnanAra khIjA traNa pradhAnAe 'maLelAM pratyakSa sukhAne cheDI paraleAkanAM sukha meLavavA prayatna karaveA e narI mUrkhatA che,' ema rAjAne kahyuM paNa svaya budhdhe yuktipUrvaka te pradhAnAne niruttara karyAM. svayaM buddha matrIzvare anya pradhAneAne ApelA yuktipUrNa ne sacATa javAkhA sAMbhaLIne rAjAe kahyuM ke-he svayaM buddha ! tame mane dha karavAnuM kahyuM te kharAkhara che. huM kAMi dharmone dveSI nathI paNa tame anavasare dharmanA upadeza karyA che. kAraNa maLelA yovananI kANu upekSA kare ? vaLI tamArA kahevA pramANe dharmanuM phaLa paraleAka che, te saMdehavALuM che, te maLelAM sukhe bhogavavAnA tame kema niSedha kare che ? svayaMbhuddha matrIe vinayapUrvaka jaNAvyuM ke-mahArAja ! dharmomAM kayAre paNa saMdeha karavA yAgya nathI. Apane yAda haze ke eka vakhata ApaNe naMdanavanamAM pharavA gayA hatA. tyAM eka atyaMta tejasvI devanAM ApaNe darzana karyAM hatAM. te deve tamane kahyuM hatuM ke "huM atikhaLa nAme tamArA pitAmaha chuM. vairAgyavAsita thai rAjya cheADI me` dIkSA lIdhI hatI ane bhAvapUrNAMka tenuM pAlana karyuM hatuM. tenA prabhAvathI lAMtaka devalAkamAM deva thaye chuM. " huM mahArAja! hAthaka kaNane ArasInI zI jarUra? A pratyakSa pramANa che te khIjA pramANanI zI jarUra che? mahAbaLe kahyuM-tame mane pitAmahanA vacananuM smaraNa karAvyuM, te sAruM' karyuM. paraleAka che ane dharma karavA joIe ema huM mAnuM chuM. rAjAnA A bhAvanAbharyA vacana sAMbhaLI svayaMbhuddha matrIe kahyuM-rAjan! sAMbhaLe. ApanA vaMzamAM kurucaMdra nAme rAjA thai gaye. tene kurumatI nAme rANI ane harizcaMdra nAme putra hatA. kurucaMdra rAjA durAcArI, nirdaya ane bhayaMkara hatA chatAM pUrvabhavanI punyAine kAraNe ghaNA kALa sudhI teNe rAjya bhAgaLyuM. aMte mahArogI thai te mRtyu pAmyuM. pachI harizcaMdra rAjA thayA ane sArI rIte rAjya calAvavA lAgyA. peAtAnA pitAne maLela pApanu phaLa joi te dharma premI thayA ane peAtAnA subuddhi nAmanA zrAvakamitrane kahyuM.-tAre mane haMmezAM dharma saMbhaLAvavA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ [7] vibhu vardhamAna eka vakhata zIlaMdhara nAmanA kevaLI bhagavAnane potAnA pitAnI utpatti pUchI. kevaLI bhagavAne kahyuM ke tenA jevA pApIne naraka sivAya bIjI kaI gati hoya ? sAtamI narakamAM gaye che. te sAMbhaLI pApanA bhayathI DarI putrane rAjya bhaLAvI subuddhi mitrane kahyuM ke huM dIkSA laIza. tame mArA putrane dharmopadeza Apaje. tyAre subuddhie kahyuM-huM paNa tamArI sAthe dIkSA laIza. mAre putra tamArA putrane dharmopadeza Apaze. pachI banee dIkSA lIdhI. ane ghaNAM varSo sudhI dIkSA pALI mekSamAM gayA. he rAjA! tamArA vaMzamAM bIje daMDaka nAme rAjA thaye. tene maNimAlI nAme putra hate daMDaka cAMdI, ratna vigeremAM atyaMta Asakta hatA. te vastuone joIne te rAjI thato. duryAnathI mArIne te bhaMDAramAM ajagara thaye. bhaMDAramAM je Ave tene Dasa ane gaLI jate. eka vAra maNimAlI bhaMDAramAM gaye. pUrvajanmanA samaraNathI ajagare tene kAMI na karyuM ane zAMta thaI gaye tethI maNimAlI Azcarya pAmyuM. "A mAro kaI hitecchu che." tema mAnyuM. ajagara saMbaMdhI kaI jJAnI munirAjane pUchatA A pitAne pitA che, ema maNimAlIe jANyuM. tyAre teNe tenI pAse besI dharma saMbhaLAvyuM, tethI zubha bhAve marI te ajagara deva thaye. te deve pitA para upakAra karanAra maNimAlIne muktAphaLane hAra Ape. je hAra ApanA hRdayapradeza para atyAre zobhI rahyo che. he rAjA! Apa harizcaMdranA vaMzamAM ane huM subuddhinA vaMzamAM utpanna thayA chIe. have avasara vinA meM Apane dhamane upadeza karyo tenuM kAraNa sAMbhaLe. meM naMdanavanamAM be cAraNa-munione joyA hatA. teone meM ApanuM AyuSya keTaluM che? ema pUchayuM. teoe phakta eka mAsanuM che ema kahyuM, tethI he mahArAja Apane dharma karavA mATe samaya ucita ne yogya ja che. rAjAe kahyuM: maMtrIzvara ! tame mane jAgRta karyo te sAruM karyuM. paNa ATalA thoDA samayamAM huM zI rIte dharmAcaraNa karI zakuM? svayaMbuddhe kahyuM-mahArAja kheda na kare. eka divasa dIkSA pALanAra mokSa meLavI zake che, mATe Apa dIkSA le. maMtrInI zikhAmaNa pramANe potAnA putrane rAjyagAdI para besADI, dIna anAthane dAna ApI, jinamaMdiramAM adAI mahetsava karI jJAnI guru pAse mahAbaLa rAjAe cAritra lIdhuM. bAvIza divasanuM $anazana karI paMcaparameSThInA jApapUrvaka kALa karI IzAna devalekanA zrIprabha nAmanA vimAnamAM lalitAMgakumAra nAme deva thayA. pAMcame bhavaH lalitAMga deva avadhijJAnathI pUrvabhavanuM smaraNa thayuM ane dharmanA prabhAvathI ja A sarva deva-addhi maLI che ema jANyuM. pachI te deva vilAsabhuvanamAM gayA. tyAM svayaMprabhA nAmanI devIne pApanAM phaLa bhogavavAnuM sthAna. te sAta prakAre che. pahelI karatAM bIchamAM, bIcha karatAM trIjImAM uttarottara vadhu duHkha hoya che. tyAM kSaNavAra paNa sukha hetuM nathI. duHkhathI DarIne nAsI javA ke maravA Icche, paNa tyAM utpanna thayela chava parAdhInanI jema kAMI karI zakato nathI. AyuSya pUruM thAya tyAM sudhI du:kha bhogavavuM ja paDe che. 6 bhajana, pANI vigereno tyAga karI jiMdagI sudhI (jIve tyAM sudhI) dharmadhyAnamAM rahevuM te. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ [<] * vizvajyAti joI teNI tarapha premabhAvathI AkarSAyA. tenI sAthe krIDA karatAM ghaNeA samaya vItI gayA. AyuSya pUruM thatAM svayaM prabhA devI cavI gai, tethI te lalitAMgadeva atyaMta du:khI thayA. A tarapha svayaMbhuddha matrI paNa mahAbaLanA mRtyu khAda vairAgya pAmI AcArya mahArAja pAse dIkSA lai, sArI rIte saMyama pALIne A izAna devaleAkamAM lalitAMga devane dRDhadharmA nAmane mitra-deva thayA. pUrva bhavanA premane lIdhe te samaye AvIne lalitAMgadevane AzvAsana ApI kahevA lAgyo-he mitra ! strIne mATe Ama kheda karavA tane yukta nathI. lalitAMgadeve kahyuM-mitra ! prANAnA viraha sahI zakAya paNa svayaM prabhAnA viraha sahana thaI zakatA nathI. te samaye avadhijJAna dvArA joi daMDhadharmAe kahyuM. mitra! tuM kheda kara nahiM. tArI thanArI priyA hAla kayAM che, te meM jANyuM che. sAMbhaLa-dhAtakIkhaMDanA pUrva mahAvideha kSetrane viSe naMdIgrAmamAM eka nAgala nAmanA daridrI gRhastha rahe che. tene nAgazrI nAme strI che. teNIne uparAuparI cha putrIeA thaI. nAgile vicAra karyo ke-jo have tenI strI cheAkarIne janma Apaze te kuTuMbane tyAga karI paradezamAM cAlye jaiza, ka sa Myoge nAgazrIe sAtamI vakhata paNa chokarInA janma ApyA, tethI nAgila nirAza thaine gupta rIte paradezamAM cAlyA gaye. 'paDatA para pATu'nI jema AvA saMkaTa samaye pati paradeza cAlye javAthI nAgazrIne ghaNu ja du:kha thayuM. ane kanyAnu nAma paNa na pADyu. leke tene nirnAmikA kahevA lAgyA. pArakAM kAma karI te khAlikA kALa pasAra karavA koI dhanavAnanA khAlakanA hAthamAM lADu joI teNIe gusse thaIne mAtAe kahyuM ke-lADu khAvA hoya te lAkaDAMnA bhAre lai Ava. lAgI. eka vakhata utsavanA divase pAtAnI mAtA pAse lADu mAgye. akharatilaka parvata upara jA ane khAlikA niomikA raDatI raDatI lAkaDAMnA bhArA levA pa ta tarapha cAlI. te vakhate patanA zikhara upara yuga dhara munine kevaLajJAna thayuM hatuM. devatAoe temanA jJAna-mahAtsava karyAM. devA ane manuSya munine vaMdana karI upadeza sAMbhaLavA beThA. nirnAmikAe paNa vaMdana karyuM' ane upadeza sAMbhaLye. pachI teNe gurune pUchyuM "he bhagavaMta! mArA karatAM vadhu du:khI kai che ? + jJAna pAMca prakAranAM che. mita, zruta, avidha, mana:paryava ane kevaLa. temAMnA zarUAtanAM khe jJAna IMdriye| ane zananI madadathI utpanna thAya che, tethI te parAkSa jJAna kahevAya che tyAre bAkInAM traNa iMdriyAdinI apekSA vinA Atmizakti vadhatAM AtmAne pratyakSa thAya che tethI te pratyakSa jJAna kahevAya. avadhijJAna-maryodA pramANe rUpI (rUpane dhAraNa karanAra ) athavA dekhI zakAya tevA padArthone IMdriyAnI madada vinA jANI ane dekhI zake. * kevaLajJAnI duniyAnI dRzya ke adazya vastune jANI zake che, joi zake che, kevaLa jJAna jevuM ajoDa jJAna khIjuM ekeya jJAna nathI. A jJAna eTale jJAnanI chellI hada. jene A jJAna prApta thAya che te avazya mekSe ja jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu va mAna * [ 9 ] kevaLI bhagavAne kahyuM-ha bALA ! tAre te zuM du:kha che? naraka ane tiryaMcagatimAM jIvAne aneka prakAranAM du:sA du:kho bhogavavAM paDe che. ema kahI naraka ane tiryaMcagatinAM du:khAvu' svarUpa vistArathI samajAvyuM. te sAMbhaLI nirdemikAne vairAgya thayA ane munIzvara pAse samyaktva ane gRhasthanAM khAra tratA aMgIkAra karI tenu pAlana karavA lAgI. te uMmaralAyaka thaI chatAM teNIne kAi paraNatuM nathI eTale vizeSa vairAgya pAmI hAlamAM teNIe yuga Mdhara muni pAse anazana vrata agIkAra karyuM che, te he lalitAMga deva ! tame tyAM jAe, tene tamAruM divyarUpa dekhADA, jethI tamArAmAM Asakta thayelI te tamArI strI thAya. lalitAMga deve mitra-devanA kathana pramANe karyuM. nAgazrI paNa tenA upara rAgavALI thavAthI mRtyu pAmIne svayaM prabhA tarIke utpanna thai. pachI ghaNA kALa sudhI te bannee divyasukhA bhagatyAM. bhava 6 ThThAM : vaja dha rAjA AyuSya pUrNa karI lalitAMga devane jIva pUrva mahAvidehanI puSkalAvatI vijayamAM lehAla nagaranAM suvarNa jagha rAjAnI rANI lakSmIvatInA vadha nAmanA putra thayA. svayaM prabhAdevI paNa kALa karI te ja vijayamAM puMDarIgiNI nagarImAM vajAsena cakravartInI guNavI nAmanI rANInI zrImatI nAme putrI thai. kALakrame te yuvAvasthA pAmI. eka vakhata zrImatI peAtAnA mahela upara caDhIne cAre bAju sRSTi-saundarya jovAmAM mazagUla hatI. te vakhate najIkanA manArama nAmanA udyAnamAM koi munine kevaLajJAna utpanna thatAM kevaLajJAnanA mahAtsava karavA jatA devene joine te vicAravA lAgI: ahe ! Avu rUpa meM kayAMka joyu che. kayAM joyuM che? te vicAramAM tanmaya thai jatAM tene SSjAtismaraNa jJAna (pUrva bhavanuM smaraNa ) thayuM. tenA prabhAvathI teNIe jANyu kehuM svayaM prabhA nAmanI devI hatI. lalitAMgakumAra mArA bhartAra hatA. paraNuM te temane ja paraNuM. AvA teNIe nizcaya karyAM. hamaNAM te kayAM haze ? temanA meLApa thAya teA sAruM. evuM vicArI teNIe mona dhAraNa karyuM.... mAtApitAe aneka upAyeA karyAM paNa zrImatI kheAlatI nathI. jyAre dhAvamAtAe ekAMta mAM pUchyuM, tyAre teNIe potAnA pUrvabhavanI dhI vAta jaNAvIne pAtAnA mananI vAta paNa kahI batAvI. catura dhAvamAtA zrImatInA pUrvabhavanA vRttAMtane eka citrapaTamAM ALekhI, te 58 laI rAjamArga upara UbhI rahI. tevAmAM vajrasena cakravatInA va gAMTha divasa AvyA tethI ghaNA rAjAe ane rAjakumAra puDarIgiNI nagarIe AvyA. durdAta nAmanA rAjakumAre A citrapaTa joi vicAyuM ke zrImatIne meLavavAne A avasara sAro che. evuM vicArI jANe mUrchA AvI hoya tema DhoMga SS jema ghaNAM varSoM pahelAM joyela vastu pharI jovAmAM Ave tyAre ghaNAM varSo pahelAMnA sa prasaMgA dRSTi sanmukha khaDA thai jAya che, tema pU`bhavamAM anubhavela ke joyela padArthAne jotAM te bhava yAda Ave che. vicAramAM tanmayatA vadhatAM vadhatAM ghaNI tanmayatA vadhe tyAre A jJAna thAya che. te matijJAnane bheda che. A kALamAM paNa ghaNAne jAtismaraNa jJAna thayAnA dAkhalA jANavA maLe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ [10] vizvati karI pRthvI para paDI gayuM ane thoDI vAre jANe bhAnamAM AvyuM hoya tema uDyo. lekoe tene mUchonuM kAraNa pUchyuM tyAre kahyuM ke-A citra mArA pUrvabhavanuM che. huM lalitAMga deva chuM. A mArI svayaMprabhA devI che. tyAre dhAvamAtAe pUchyuM: dhAtakIkhaMDa ane naMdIgrAma kayAM AvyAM? te batAve. A muni koNa che ? te kaho. tyAre duda te sthAna ane nAma khoTAM jaNAvyA, tethI dhAvamAtAe hAsyapUrvaka kahyuM: barAbara che. he lalitAMga! tamArI svayaMprabhA hamaNAM naMdIgrAmamAM karmonA deSathI bicArI pAMgaLI thaIne avatarI che. tamArA viyegathI te jhUre che, mATe he kumAra ! mArI sAthe cAlo ane te duHkhiyArIne AzvAsana Ape. te sAMbhaLI dudatanA mitro hasavA lAgyA, jethI zaramAIne te paNa tyAMthI cAlate thaye. thaDI vAre hArgalapurane rAjakumAra vAjaMgha tyAM AvyuM. citra jotAM ja mUccha pAme. cetanA AvatAM uThyo tyAre dhAvamAtAe pUchyuM eTale vajAje ghe kahyuM ke-A mArA pUrvabhavanuM citra che. A IzAna devaleka che, temAM A zrIprabha vimAna che. huM lalitAMgakumAra deva chuM ane A mArI svayaM prabhA devI che. vigere sarva vRttAMta satya rIte kahI batAvyuM. dhAvamAtAe badhI vigata zrImatIne kahI ane zrImatIe dhAvamAtA dvArA pitAnA pitAne vinaMti karAvI. vAsena cakrI khuzI thayA. ane vajaMdha kumArane sanmAnapUrvaka bolAvI ghaNuM mahatsavathI zrImatIne temanI sAthe paraNAvI. thoDAka vakhata bAda vajAsena cakavatInI rajA laI vAjaMgha kumAra zrImatI sAthe pitAnA nagare gayo. suvarNa jaMgha rAjAe vAjaMghakumArane rAjya seMpI pote dIkSA lIdhI. A bAju vajasena cakravatIe paNa potAnA puSkarapALa nAmanA putrane rAjya ApI dIkSA lIdhI ane teo tIrthakara tarIke pRthvI pITha para vicaravA lAgyA. zrImatInI sAthe sukha bhogavatAM vAjaMghe ghaNe kALa pasAra karyo. teone eka putra thayA. puSkarapALathI sImADAnA rAjAo viruddha thaI gayA tethI teNe vajaMdhanI madada mAgI. vajajaze tyAM jaI teone jItI lIdhA bAda pitAnA nagara tarapha pAchA pharatAM mArgamAM sAgarasena ane munisena nAmanA muniono meLApa thaye. bhaktipUrvaka te banane munione vaMdana karI AhArapANI vaharAvyAM ane svayaM vicAravA lAgyo ke-A munie dhanya che. huM paNa mArA putrane rAjya ApI pitAnI jema vrata laIza. A pramANe vicAraNA karI potAnA nagaramAM AvyuM. "savAramAM putrane rAjya saMpIne vrata laIza." evA vicAramAM rAjArANI bane sUI gayAM. zubha saMkalpa karIne vAjaMgha ane zrImatI pitAnA zayanakhaMDamAM sukhapUrvaka nidrA laI rahyA che, ane bIjI bAju rAjyabhI putre, rAjA-rANIne mRtyu pamADIne rAjya hastagata karavAne prapaMca ra che. teNe zayanakhaMDamAM jherI dhUmADo pragaTAvyA ane tene pariNAme banne rAjA rANuM mRtyu pAmyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ [11] vibhu vardhamAna sAta bhavaH yugalikaH AThamo bhavaH saudharmadeva dIkSA levAnI zubha bhAvanAnA prabhAvathI mRtyu pAmI te daMpatI uttarakurukSetramAM yugalika tarIke jamyAM. tyAMthI AyuSya pUrNa karI saudharma devalekamAM mitradeva thayA. ghaNA kALa sudhI deva saMbaMdhI sukha bhogavI AyuSya pUrNa thaye avyA. 9 me bhavaH chavAnaMda vidya vAghane jIva mahAvideha kSetranA kSitipratiSThita nagaramAM suvidhi vaidyane tyAM javAnaMda nAme putra thaye. te vakhate te ja nagaramAM bIjA cAra jaNane ghera putrone janma thaye. IzAnacaMdra rAjAne kanakavatI rANIthI mahIdhara nAme putra . sunAsIra pradhAnane lakSmIvatI strIthI subuddhi nAme putra thayo. sAgaradatta sAthe vAhane abhayamatI strIthI pUrNabhadra nAme putra thaye tathA dhanazreSone zIlavatI strIthI guNAkara nAme putra thaye. ane zrImatIno jIva te ja nagaramAM Izvaradatta zeThane tyAM kezava nAme putra thaye. A chae jaNane paraspara mitratA thaI. sAthe haratAMpharatAM ane AnaMdapramoda karatAM sukhapUrvaka teo kALa nirgamana karavA lAgyA. jIvAnaMda pitAnI vArasAgata vividyAmAM pAraMgata thaye. te aneka prakAranAM auSadhe banAvate tathA cekakasa nidAna karI asAdhya rogone paNa maTADI zakate. eka vakhata pAMce mitro vaidya putra jIvAnaMdane tyAM beThA hatA te vakhate tapasvI paNa koDha regavALA guNakara nAmanA munirAja AhAra vaheravA AvI caDhyA. teozrInA javA pachI rAjakumAra mahIdhare hAsyapUrvaka jIvAnaMdane kahyuM ke-tuM oSadhenuM suMdara jJAna dharAve che, rogonuM nidAna karavAmAM ane upacAra karavAmAM kuzaLa che, chatAM AvA tapasvI muninI davA kema karate nathI? jagatamAM kahevAya che ke "vaidyo lobhIyA ane dayAbhAvarahita hoya che." te satya jaNAya che, paraMtu vivekI mANasee AvA tenI sevA karavAne zubha avasara javA de na joIe. jIvAde kahyuM-mitra! tame avasarane egya ThIka kahyuM che, paNa mAruM kahevuM sAMbhaLe. A roga maTADavA 1 lakSapAka tela. 2 ratnakaMbaLa ane 3 gazIrSacaMdana e traNa vastuo joIe. temAM lakSapAka tela mArI pAse che. bIjI be cIje mArI pAse nathI. tame lAvI Ape te huM munirAjanA reganI cikitsA karuM. A sAMbhaLI pAMce mitre te cIjo levA gAmamAM eka vRddha vaNikanI dukAne gayA. vaNike dareka cIjanI lAkha lAkha rUpIyA kiMmata mAgI. badhA mitro te rakama ApavA taiyAra thayA, eTale Azcarya pAmI vaNike teone pUchayuM: bhAIo! tame A vastuone zuM upayogamAM leze? badhA mitroe pitAnA hRdayane vicAra jaNa. nAnI uMmaranA chatAM vivekathI vRddha samAna teone kAMI paNa kimata lIdhA vinA vaNika vepArIe banne vastu ApI ane munisevAmAM mArI A cIjo khapa lAgaze tethI huM mArA AtmAne dhanya mAnuM chuM, ema paNa kahyuM. pachI kAlakrame te vepArIo paNa dIkSA laI mokSa meLavyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 12 ] vizvajyAti tyArapachI chae mitro badhAM sAdhanA lai munirAja pAse AvyA. temanI rajA meLavIne temanA zarIre lakSapAka tela ceAnyuM. telanI uSNatAthI muni bebhAna banI gayA ane rAganAM jaMtue mahAra nIkaLyA. pachI zarIra upara ratnakaLa oDhADI dIdhI. ratnakALa zItaLa hAvAthI te jaMtuo temAM AvI gayA. te sarva jIvAne maLelI gAyanA zarIra para khaMkherI nAkhyA. A pramANe be vakhata karyuM. jethI rAganA sarva jatue mahAra nIkaLI gayA. pachI munirAjanA zarIre gAzISa caMdananA lepa karyo. tethI muni rogarahita thayA ane bIje sthaLe vihAra karI gayA. * upacAra karatAM vadhela vastuo ane ratnaka baLane vecIne temAMthI prApta thayela dhanavaDe e mitroe eka bhavya jinama Mdira baMdhAvyuM tathA bIjuM dhana sanmArge vAparyuM. ghaNA samaya sudhI dharmArAdhana karI chevaTe vairAgyavAsita thaI dIkSA lIdhI. deoSarahita-zuddha rIte dIkSAnu pAlana karI AyuSya pUrNa karI [bAramA devalAkamAM +sAmAnika devapaNe utpanna thayA. bhava 10 mA H acyutadeva bAvIsa sAgaropama sudhI devaleAkanAM divya sukhAne bhegavI a Mte kezava ( nirdemikAnA jIva )nA jIva sivAyanA pAMce mitro pUrva mahAvidehanI puSkalAvatI vijayamAM puMDarI gaNI nagarImAM vajrasena rAjavInA putro thayA. bhava 11 mA : vajranAbha jIvAnaMdanA jIva cauda mahAsvapnAthI sUcita vajranAbha nAme pahelA putra thayeA. rAjaputrane jIva bAhu nAme bIjo putra thayeA. pradhAna putranA jIva sukhAhu nAme trIjo putra thayA. zreNIputra guNAkaranA jIva pITha nAme ceAthe putra thayA tathA sArthavAhaputra pUrNa bhadrane jIva mahApITha nAme pAMcame putra thayA. kezavanA jIva eka rAjAnA suyazA nAme putra thaye. pUrvabhavanA snehane lIdhe khALapaNAthI suyazA vajAnAbha pratye atyaMta sneha dhAraNa karavA lAgyA. pAMce rAjakumAree ane suyazAe yuvAvasthAmAM praveza karyA evAmAM leAkAMtika devatAee AvIne vajrasena rAjAne vinaMtI karI " he bhagava Mta! dharmAMtI pravartAveA." vasena rAjA vajranAbhane rAjya soMpI, pote sAMvatsarika dAna ApI, dIkSA lai, pRthvI para vihAra karavA lAgyA. vajranAbhe peAtAnA bhAione judA judA dezanAM rAjye ApyAM ane suyazA temanA sArathI thaye. f devA cAra prakAranA che. 1 bhuvanapati, 2 vyaMtara, 3 jyAtiSI, 4 vaimAnika. saumAM vaimAnika deve ucca kaeNATinA gaNAya. te vaimAnika devA be jAtanA che. pahelAthI bAramA devaloka sudhInA devene peApanna devA kahevAya. pepanna-rAjA, pradhAna athavA nAnA meATAnI jyAM maryAdA hAya te. pAtItasau sarakhA. jyAM nAnA meTAnI ke rAjA prajAno maryAdA na hoya te nava caiveyaka ane anuttavAsI de. + IMdranI sarakhI RddhivALe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu vadha mAna [ 13 ] ghAtI karmIne kSaya thavAthI vajrasena tIrthaMkarane kevaLajJAna thayu. te ja vakhate vajra nAmanI AyudhazALAmAM cakraratna utpanna thayuM tathA bIjA paNa tera ratnA prApta thayAM. A cauda ratnothI samagra puSkalAvatI vijaya jItI vanAbha cakravatI thayA. * vihAra karatAM vasena tIrthaMkara puMDarIgaNI nagarImAM padhAryA. devAe samavasaraNanI racanA karI. pAMca bhAie ane suyazA sahita vajranAbha cakravatI bhagavatane vaMdana karavA gayA. vaMdana karIne dha dezanA sAMbhaLI tethI teonuM mana vairAgyathI vAsita thayuM ane chae jaNAe temanI pAse dIkSA lIdhI. vajranAbha cakrIe dIkSA lai dvAdazAMgInA abhyAsa karyo. tapa ane tyAganA prabhAvathI jagatane Azcarya pamADe tevI siddhie ane SSlabdhie temane prApta thai. AvI adbhUta siddhie ane labdhie (zaktio) prApta thayA chatAM apramattapaNe "savi jIva karuM zAsana * jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNI, meAhanIya ane aMtarAya e cAra dhAtIka kahevAya che. AtmAnA mukhya guNa ( ana MtajJAna, anaMtana, anaMtacAritra ane anaMtavI )ne dhAta(nAza) karanArA hovAthI te dhAtI krarma kahevAya che. x 1 aNimA-sAyanAM nAkAmAM paNa praveza karavAnI zakti 2 mahimA-meruparyaMta DhIMcaNu sudhI Ave tevuM mATu zarIra karavAnI zakti. 3 garimA-drAdi deve paNa sahana na karI zake tevuM bhAre vajanadAra zarIra karavAnI zakti. 4 ladhimA-pavanathI paNa potAnA zarIrane halakuM karavAnI zakti. 5 prApti-jamIna para rahIne merunA agrabhAgane ke grahAdikane aDakI zake tevI zakita. 6 prAkAmya-jema jamIna para cAlI zake tema jaLa para cAlI zake athavA jalamAM DubakI mArI zake tema jamInamAM paNa DubakI mArI zake, cha ziva-IMdra ane cakravartInI Rddhi vistAravAnI zakti. 8 viza-krUra pazue ane anya jaMtue (jIvAne) vaza karavAnI zakti. A ATha mahuAna siddhie kahevAya che. SSAdi, madhya ke aMta kAi eka pada sAMbhaLavAthI AkhA prathane khAdha thAya te padAnusAriNI labdhi. jemanA pAtramAM paDeluM theADu anna paNa dAna karavAthI khUTe nahi te akSiNamahAnasI labdhizrI gautamasvAmIe 1500 tApaseAne pAraNuM karAyuM tema. kAi paNa IMdriyavaDe khIjI iMdriyAnA viSayane paNa jANI zake jemake sa`iMdriyeAvaDe sAMbhaLI zake te sabhinnazrotalabdhi, jethI eka pagale rUcaka Ipe (teramA dvIpe) jaI zake. pAchA vaLatAM khIje pagale naMdanavanamAM ane trIje pagale jyAM hatA tyAM AvI zake te ja ghAcAraNa labdhi; jethI eka pagale mAnuSAttara pava'te, khIje pagale naMdIzvara dvIpe jAya ane te rIte pAchA AvI zake te vidyAcAraNa labdhi. jemanA zleSmanA lezamAtra cApaDavAthI kADha jevA rogA pazu nAza pAme ane suvaNu jevuM zarIra thAya te khelauSadhi labdhi. jemanA kAna, netra ane a`ganeA mela rAgInA rAgane haNunAra tathA kastUrI jevA sugadhavALA hoya te jalauSadhi labdhi. jemanA zarIranA sparza mAtrathI rAgI nirogI thAya te AmA~Sadhi labdhi. jemanA zarIrane sparzeluM jaLa, tathA sparzelA vAyu paNa jheranA dASane-rogAnI pIDAne dUra kare temaja jemanA nakha, dAMta vagere auSadhanuM kArya kare te sauSadhi labdhi, vigere ghaNI labdhi che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 14 ] vizva-Ati " rasI " e bhAvanAvALA vajranAbha munie vIza sthAnaka tapanI ArAdhanA karI. e vIzamAMnA eka padanI ArAdhanA karanAra paNa tIrthaMkaranAmaka ne khAMdhe che. A munIzvare te vIze sthAnakanI bhAvapUrvaka ArAdhanA karI tI karanAmakarma nikAcitapaNe mAMdhyuM. * bIjA pAMca munie paNu agyAra aga bhaNyA. temAMnA bAhu muni pAMcase sAdhuone hu MmezAM AhArapANI lAvI ApIne bhakti karatA, tethI *cakravatI pada apAvanAra ka upArjana karyuM.... sukhAhu muni badhA tapasvI sAdhuenI vizrAmaNA (hAtha, paga, mAthu vigere dabAvavArUpa bhakti) karatA tethI bAhu(hAtha)nu apUrva khaLa maLe tevu kama temaNe upArjana karyuM... ekadA vajrasena tIrtha kare khAhu ane subAhu muninI praza MsA karI kahyuM ke-sa dhuenI vaiyAvacca ane vizrAmaNA karanAra mAhu ane sukhAhu dhanyavAdane pAtra che, jee aneka tapasvI ane tyAgIone madadarUpa thai paDe che. huMmezAM jJAnadhyAnamAM rakta rahenAra pITha ane mahApIThane A sAMbhaLI IrSyA thaI ane vicAravA lAgyA ke-jagatamAM saune kAma vahAluM lAge che. ApaNe bhaNavAgaNavAmAM mazagUla hAvAthI kAine upakAra karI zakatA nathI. manamAM pragaTelA A ibyobhAvanI AleAcanA na karavAthI te khanee strIvedanA badha karyo. khAra bhava : sarvArthasiddhi vimAne deva A chae munivaro ghaNA samaya sudhI nirmaLa cAritrane pALI, aMte anazana karI, AyuSya kSaye sarvArthasiddha nAmanA pAMcamA anuttara vimAnamAM deva tarIke utpanna thayA. + 1 ahiMtapada. 2 siddhapada. 3 pravacanapa9. 4 AcAya pada. 5 vi56, 6 upAdhyAyapada. 7 sAdhu 56. 8 jJAnapada. 9 darzanapada. 10 vinayapada. 11 cAritrapada, 12 brahmacarya pada, 13 samAdhipa6. 14 tapapa6. 15 dAnapada. 16 vaiyAvaccapade. 17 sayamapada. 18 abhinava jJAnapada. 19 zrutapa6. 20 tI' pada. A vIzamAMthI eka panuM ArAdhana paNa tItha karanAmAnA baMdhanuM kAraNa che. * sarva rAjAone zirAmaNa. jenA tAbAmAM batrIsa hajAra meTA rAjAcyeA hoya. navinadhAna ane cauda ratne jenI pAse hoya. jemAM cakraratna sarva ratnemAM zreSTha, vairIne jItanAra che. ceAsarDa hAra jene strIe hAya. 84000 hAthI. teTalA ja dheADA, teTalA ja tha ane 96 karoDa jene pAyadaLa lazkara hAya. 96 karoDa gAmeA ane 72000 zreSTha nagarAne je svAmI hoya. temaja 16000 yakSo jenI sevAmAM hAya. tenuM cakravartIpada mahAna punyanA udayathI prApta thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [15] prakaraNa trIjuM kAlasvarUpa ane yugalika bhAva sRSTimAM caitanya ane jaDa A be mukhya padArtho che. Aje je saMsAracaka gatimAna thaI rahyuM che, te sarve caitanya ane jaDa vastunuM poyarUpa che. kALanA parivartana samaye koI vakhata unnatine te kaI samaye avanatino AvyA kare che. jenA bhede be prakAranA che. (1) utsapi (2) avasarpiNuM. A baMne bhedene ekatrita karatAM eka kALacakra thAya che. AvAM anaMtA kALacako bhUtakALamAM vyatIta thaI gayAM ane bhaviSya kALamAM thavAnA che. A pramANenA kALacakanA paribhramaNayoge kALane Adi ke aMta samaja azakya che. utsarpiNI kALamAM varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMhanana, saMsthAna, jIvanuM AyuSya ane zarIra (dehamAna) Adi sarva padArthonI kramaza: unnati-vRddhi thayA kare che. avasarpiNI kALamAM pUrvokta sarva vastuonI kramaza: avanati (ghaTADo) thayA kare che. A pramANe unnati ane avanatinA cakrAvA rUpe sRSTinuM paribhramaNa thayA kare che. | vedAMtika-sanAtana dharmamAM satayuga, dvAparayuga, tretAyuga ane kaliyuganAM nAma saMbodhIne kALanuM parivartana mAnyuM che. te ja pramANe jaina dharmamAM paNa utsapiNI ane avasarpiNanA cha cha ArAo dvArA kALanuM parivartana manAyuM che. ArAnuM svarUpa utsarpiNI kALanA cha vibhAga-(1) duHSamAdaSama. (2) du:Sama. (3) duHSamAsuSama. (4) suSamAduSama. (5) suSama. (6) suSamAsuSama. paribhramaNa kALane svAbhAvika guNa che. duHkhanI carama sImA sudhI pahoMcIne paribhramaNanA kramamAM palaTo laI sukhanI carama sImAe paNa pahoMcI jAya che. tyArabAda pharIthI te potAnI mULa cakragatie AvI upasthita thAya che. avasarpiNI kALanA cha vibhAga-(1) suSamAsuSama. (2) suSama. (3) suSamAduSama. (4) duSamAsuSama. (5) duHSama. (6) duSamAdaSama. arthAta utsarpiNI kALa pUro thAya bAda avasarpiNIkAla zarU thAya che ane pachI pharI utsarpiNI kALa zarU thAya che. ema utsarpiNa ane avasarpiNI kALa be sAthe maLI eka kALacakra (bAra ArA dvArA ) thAya che. ApaNe avasarpiNI kALanA pAMcamA ArAmAM jIvana jIvI rahyA chIe. (1) suSamAsuSama nAme pahelo Aro cAra koDAkoDa sAgaropamanA pramANuvALa hoya che. te kALa bhUminI suMdaratA ane rasALatA hoya che. manavAMchita phaLa denArA daza prakAranAM kalpavRkSa jIvananI sarva jarUriyAte pUrNa kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] vizvati te kALe manuSya suMdara svarUpavAna, vinayazALI, sarala svabhAvI, bhadrika pariNAmI, zAMtacitta, kaSAyarahita, mamatvarahita, padacArI, traNa gAunA pramANuvALA (zarIre) UMcA, traNa palyopama AyuSyanA dhAraNa karavAvALA ane devI sukha-vaibhava bhegavanArA hoya che. teone asi, masi ane kRSinA karmarahita dareka prakAranuM sukha ane vaibhavanI prApti IcchA pramANe tAtkAlika prApta thatI hatI. A kALamAM strI-puruSarUpa yugala daMpatI jIvananA amuka divaso bAkI rahe tyAre eka yugalane janma Ape che. jemAM eka bALaka ane bIjI, bALikA heya che) mAtApitA tenI pratipAlanA 48 divasa sudhI kare che. pachI mAtApitArUpa yugala chIMka ane bagAsuM AvavAthI mRtyu pAme che. (bIje kaI roga temane thatuM nathI) yugala marIne svargamAM jAya che. pAchaLa rahela yugala yuvAvasthAe pahoMcatAM daMpatI tarIke saMsAra bhegavatAM. te kALe bhAIbahena tarIkenI saMjJA na hovAthI A yugala nirdoSa gaNAtuM. siMha, vAgha Adi vanacara pazuo paNa bhadrika, verabhAvarahita, zAMta manabhAvavALA hatA. kALanA parivartana sAthe temanA varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMhanana, saMsthAna, dehamAna, AyuSyAdi sarvamAM nyUnata thatI gaI. A sarva avasarpiNI kALanA prabhAvarUpa samajavuM. (2) suSamA nAme bIjA ArAnuM pramANa traNa koDAkoDa sAgaropama hoya che. A kALamAM yugala manuSyanuM dehamAna be gAu ane AyuSya be pApamanuM hoya che. kALanA prabhAve dareka rIte dareka vastumAM nyUnatA thatI rahe che. (3) duSamasuSamA nAme trIje Are kroDAkoDa sAgaropamane hoya che. yugalamanuSyanuM dehamAna (zarIranI UMcAI) eka gAu ane AyuSyanuM pramANa ghaTIne eka palyopama jeTaluM hoya che. AvI rIte AyuSya, dehamAna vigeremAM kALaprabhAve hAni thatI rahe che. traNa vibhAgamAMthI (ArAmAMthI) pahelA be vibhAga sudhI te yugaladharma barAbara krama pramANe cAlate rahyo paraMtu trIjA ArAmAM kALanA prabhAve ka95vRkSe manavAMchita ApavAmAM saMkacita thayAM, pariNAme mamatvabhAvanI vRddhi thaI. mamatva hoya tyAM kaleza hoya ja. tethI teone jIvanavyavahAra kalezamaya banavA lAgyuM. ane te evI sthitie jaI pahoMcyuM keteone rakSaNa ane mArgadarzana mATe eka sattAdhArI yugalikanI jarUrIyAta jaNAI. evAmAM kudaratI sAnukULatAbharyA saMjogomAM eka anupama sauMdaryazALI yugalika manuSya hAthI para suvyavasthApUrvaka aMbADImAM besI bhUmi upara paribhramaNa karI rahyo hato. tene jotAM ja du:khI thatA yugalikane lAgyuM ke A manuSya jarUra sarvathI maTe, jJAnI ne mahAna che. kAraNa A pahelAM koI paNa yugalika manuSyane hAthI para svArI karela teoe dekhela nahI. sarve yugalike ekatrita thayA ane A hastisvAra yugalikane potAnA prathama kulakara tarIke svIkAryo. tenuM nAma "vimalavAhana" rAkhyuM, kAraNa tenA vAhana-hastIne raMga vimala eTale sapheda hato. A vimalavAhana kulakare, je kaI yugalika pitAnI maryAdAnuM ullaMghana kare to tenA mATe "hakAra" (hA! te AvuM karyuM?) daMDanI rAjanIti ghaDI hatI. nyAya cUkavavAmAM A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [ 17 ] rAjanItine upayoga karavAmAM AvatA. mAnava samudAyamAM gunhA karanArane doSita TharAvI "hukAra"nA daMDa karatA, jethI yugalika nijata thai jatA ane AjIvana pharIthI kAi paNa prakAranu anucita kArya na karatA. A pramANe "hakAra " rAjanIti keTalAya kALa sudhI cAlI. vimaLavAhana kuLakaranI caMdrayazA nAmanI bhAyathI cakSuSmAna nAme putra thayA. te paNa peAtAnA pitAnA sthAne kuLakara thayA. tenI rAjanItine mArga paNa 'hukAra' nIti anusAra ja hatA. ' * 13 temanA samayamAM kalpavRkSonu pramANa ghaNuM ja ochuM phaLadAyI thayela hAvAthI yugalikemAM mamatvabhAva pedA thayeA. mamatvanA kAraNe temanAmAM kalezanu vAtAvaraNa jAmavA lAgyuM, jethI 'hukAra' nItinuM ullaMghana thavA lAgyuM. temanA mATe " makAra nIti " ( pharIthI Avu na karIza) ghaDAI, jenAthI yugalakA lijjata thai doSarahita khanavA lAgyA. keTalAeka kALa sudhI A rAjanItine mArga pracalita rahyo. cakSuSmAnane caMdrakAMtA patnIthI yazasvI ane surUpAnuM yugala janmyuM. A yazasvI kuLakaranI murUSA bhAryAthI abhicaMdra nAmanA putra thayA. te paNa peAtAnA pitAnI mAphaka kuzaLatAthI yugalikAnA mAdaka rahyA. abhicaMdranI pratirUpA nAmanI bhAryAthI prasenajita nAme putranI utpatti thai. te paNa potAnA pitAnI mAphaka suMdara rIte nyAyAsana dIpAvavA lAgyuM. A kALe hakAra " ane " makAra 'nI nItimAM kaparA saMjogAne kAraNe temane "dhikkAra" nItinA vadhArA karavA paDyo, tethI lajjita-zaramiMdA thai yugalikA aghaTita kArya karatA aTakathA ane kalezamaya vAtAvaraNamAM kaMika aMze zAMti thatI. prasenajita kuLakaranI cakSuSkAMtA nAmanI bhAryAthI marudeva nAmanA putranI utpatti thaI. te paNa peAtAnA pitAne sthAne rahI suMdara kuzaLatAthI yugalikAne saMbhALI zakayA. A marudevanI bhAryo zrIkAMtAthI nAbhi nAmanA putranI utpatti thai. paNa potAnA pitAnA sthAnane lAyaka nItijJa tarIke kuLakaranA padane dIpAvavA lAgyA. A kALe traNa prakAranI rAjanIti hovA chatAM kALanA bhayaMkara prabhAva yugalika manuSya para evI rIte prasaryo ke traNe prakAranI nItinuM teo ullaMdhana karavA lAgyA ane amaryAdita banyA. kalpavRkSe prabhAvarahita banyAM jethI bhegApabhAgamAM atyaMta nyUnatA AvI. kaleza ane kaSAyanu vAtAvaraNa bhayaMkara pramANamAM vadhI paDayuM. A kALanI du:khama nItimAM yugalikAnuM jIvana paNa duSkara thaI paDyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] vizvajyAti prakaraNa ceAthuM Adya tIrthaMkara zrI RSabhadevane prAdurbhAva rAjA vaghane jIva je sarvArthasiddha vimAne deva thayA hatA, te tetrIsa sAgaropamanu AyuSya paripUrNa karI A bharatabhUmi para nAbhi kuLakaranI marudevA bhAryAnI pavitra kRkSimAM uttarASADhA nakSatramAM caMdrane yAga AvatAM asADa vada 4 nA divase traNa jJAna (mati, zruta ne avadhi) saMyukta avataryA. mAtAe vRSabhAdi zubha cauda mahAsvapnA joyAM. zubha svapnAne aMge marudevIne thatAM dareka prakAranAM zubha dohalAe nAbhi rAjAe pUN karyAM. caitra vada AThamanA divase sa` graheA ucca sthAnake rahya chate . temaja caMdrane cAga uttarASADhA nakSatramAM Ave chate madhyarAtrie zrI RSabhadeva bhagavAnanA janma thayA. dikkumArikAAe sUtikA karma Adi kArya karyuM ane ceAsaDha iMdroe sumeru paryaMta para prabhunA snAtramahAtsava bhakti temaja AdarapUrvaka ujajye. marudevA mAtAe svapramAM prathama vRSabhane joyA tathA bhagavAnanuM laMchana paNa vRSabha hAvAthI bhagavAnanuM nAma vRSabhakumAra " yAne RSabhadeva" rAkhavAmAM AvyuM. 46 IMdra mahArAja jyAre prabhunA darzIne AvyA tyAre temanA hAthamAM ikSu(zeraDI)nA sAMThA hatA. khALa prabhue lAMbe hAtha karI iMdra mahArAja pAsethI tene grahaNa karyo, jenA yAge iMdra mahArAje paramAtmAnA vaMzanI ikSvAku rAjavazanA nAme sthApanA karI. RSabhakumAranI sAthe yugala tarIke sumagalAnA janma thayA hatA. A kALe eka nUtana yugala tADanA vRkSa nIce chAyAmAM krIDA karI rahyuM hatuM tevAmAM karma vazAt tADanu' eka phaLa puruSanA komaLa sthAna para jozathI paDyu. ane kALanA prabhAvathI te puruSanA svargavAsa thayA. yugalika paikI puruSa ane strI baMne sAthe ja mRtyune vaza thatAM paNa A ghaTanA durdevathI khanI yugalika puruSanA sAthe janmela sunaMdA ekalI, aTalavAi ane nirAdhAra banI. A nirAdhAra kanyAne yugalikA nAbhirAjAne tenA rakSaNa mATe sAMpI gayA. rAjakumAra RSabhadeva yuvAvasthAe pahoMcyA tyAre jana-samudAyanI vijJaptithI suna dA ane sumaMgalA sAthe temanu pANigrahaNa karavAmAM AvyuM. A pramANenA A pANigrahaNa vidhi prathama hovAthI lagna vyavahAra, vidhividhAna, tene a Mge puruSAnu kartavya svayaM IMdra mahArAje ane strIonuM kartavya iMdrANIe janasamUhane samajAvyu ane 'lagnavidhi'nI zarUAta karI. lagnanuM pavitra rahasya samajAvatAM IMdra mahArAje kahyuM keH--" eka mAtAnI pavitra kUkSImAMthI janmela " yugala " nA saMbaMdha have pachI bhAi bahena rUpe pavitra manAze. jyAre lagnAthe pANigrahaNArthe anya khAlikA ane yuvAnanA saMbadha zAstrokta gaNAze. ane te patipatnInA nAmathI saMbodhAze. " tyArapachI yugalikAnA lagnAdi vyavahAra je bhAI bahenamAM thatA hatA te aMdha paDyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [19] kALanA prabhAvathI dhIme dhIme sarva kara5vRkSe naSTa thavAthI yugala manuSyamAM adhikAdhika kaleza vadhavA lAgyuM. AjIvikA mATe pAlana-poSaNanuM kSetra saMkucita paDavA lAgyuM. nAbhi kulakaranA samayamAM pracalita "hakAra' "makAra" ane "dhikkAra' nItine paNa sudhAtura yugale vAraMvAra bhAMga karavA lAgyA, jethI yugalikoe pitAnA uddhArArthe jJAnI jhASabhadevakumArane rAjA banAvavAnI nAbhikulakara pAse jaI mAgaNI karI. nAbhikulakare kahyuM-"tame bahaSabhadeva kumArane tamAre rAjA banAvo." yugalike AnaMdita thayA ane RSabhadevanA rAjyAbhiSekanI taiyArIo karavA lAgyA. paramAtmAnA rAjyAbhiSeka samaye iMdra mahArAja paNa AvyA. iMdra mahArAje sAthe purAvI rAjyAbhiSeka vidhinI samaja ApI ane tIrthabhUmionuM pavitra jaLa lAvavAnI AjJA karI. jyAre yugaliko jaLa levA gayA tyAre idra mahArAje potAnI zaktithI paramAtmAne yegya rAjasabhA, rAjasiMhAsana, rAjavIne ucita gya vastrAbhUSaNathI zrI kaSabhadeva kumArane alaMkRta karI siMhAsanArUDha karyo. yugala manuSya jyAre jaLapAtra bharI lAvyA tyAre teoe sAnaMdAzcarya joyuM ke sihAsanArUDha kaSabhakumAra divya vaibhava, zreSTha alaMkAra ane uttama vastrAdithI susajijata che. tyAre teoe vicAra karIne siMhAsanArUDha =ASabhadevanI pAdukAonuM lAvela jaLathI prakSAlana karyuM. A pramANenA vicArapUrvakanA jaLAbhiSekathI idra mahArAje vicAryuM ke-A yugalikAmAM have buddhisaMcAra, viveka ane vinayanI khIlavaNI sArI rIte thaI rahI che. eTale teoe svarga purI sadaza bAra yeAjana lAMbI ane nava jana pahoLI evI "vinItA nAme nagarI pitAnI divya zakita dvArA banAvarAvI ane temAM sarva yugalikone vasAvyA. te vizALa nagarInI AjubAju nagare, upanagare ane gAme vasavA cAlu thayAM. jemane koTavALa AdisthAne niyukta karyA te ugravaMzI manAyA. rAjakuTuMbIonI upamA apAya tevI lAyakAtavALA hatA temanI gaNatarI bhagavaMzamAM thaI. jemane maMtrI Adi ucAdhikAre niyukta karyA temanI gaNanA rAjavaMza tarIke thaI. bAda zeSa janatA rahI temanI gaNatarI kSatriya vaMzamAM thaI; jyAre rAjyazAsaka tarIke mahArAjA trASabhadeva(kulakara)nI gaNatarI ikSavAku rAjavaMza tarIke thaI. te kALathI A pramANe kuLa ane vaMzanI sthApanA thaI. uparokta kuLa ane vaMzamAM bAkInA sarvane samAveza thaye. rASabhadeva mahArAjano yugala manuSyone nItinA mArge pravartAvavAmAM, nIti mArganuM zikSaNa ApavAmAM lAMbe kALa pasAra thayo te daramiyAna mahArAjA kASabhadevane bharata, bAhubalI Adi 100 putra ane brAhmI ane suMdarI nAme be putrIo thaI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ [20] vizva jyoti prakaraNa pAMcamuM paramAtmAnI dIkSA jJAnI bhagavaMta kASabhadeve bAhabalAdi puruSane 72 kalAo temaja brAhmI Adi strIvargane 64 kalAo tathA aDhAra prakAranI lipinuM jJAna ApyuM, jenA AdhAre sAMsArika vyavahAranA dareka kAryonI saralatA thaI. yugalike vyavahAra-mArgamAM joDAyA. dhIme dhIme asi, masI ne kRSinA kAryamAM pravINa banavA lAgyA. sarva prakAre sukhanuM sAmrAjya vistaravA lAgyuM. paramAtmA zrI RSabhadevane jaNAyuM ke-lakone have "dharma" mArga darzAve joIe, jethI teo svakalyANa sAdhI zake. prabhu aSabhadevanA AyuSyanAM tyAzI lAkha pUrva AvI rIte saMsAra ane vyavahAra mA sudhAravAmAM vyatIta thayA. paramAtmAne dharma-pravartanane kALa have najIka Avyo che ema jANI eka samaye lekAMtika dee AvIne paramAtmAne vijJapti karI ke-"he dIne ddhArakaApe je pramANe nItidharmane pracalita karI kalezamaya duHkhada sthitie pahoMcela yugala manuSyane tAryA, te ja pramANe have Atmika dharmano prakAza karI saMsAra-samudramAM bhramaNa karI rahela jIne uddhAra kare. ApanI dIkSAno samaya have najIka che. aDhAra koDAkaDI sAgaropamathI kAMIka nyUna samayathI mokSamArga je baMdha paDyo che tene Apa pharIthI cAlu kare. prabhue dIkSA avasarane jANuM, eka varSa sudhI (vapI) dAna ApyuM ane A rIte sauprathama "dAnadharma " nI zarUAta karI. bhAratane vinItAnuM rAja, bAhubaline takSazilAnuM rAja temaja aMga, vaMga, kuru, puMDa, caMdI, sudana, mAgadha, aMdha, kaliMga, bhadra, paMcAla, darzANa, kozalyAdi putrane pratyeka dezanuM rAjya ApyuM. pAchaLathI putronAM nAma parathI dezonAM nAme paNa te ja pramANe paDyAM, jemAMnA ghaNAkharA deze prAcIna nAmethI Aje paNa saMbodhAya che. bhagavAnanA dIkSA prasaMge coMsaTha IMdroe devagaNa ane parivAra sAthe moTI dhAmadhumathI prabhune bhavya dIkSA mahotsava ujavyuM. bhagavAnanI sAthe 4000 rAjapuruSoe caitra vada 8 ne divase dIkSA aMgIkAra karI. pUrvajanmamAM prabhue antarAya karma upArjana karela hatuM jethI zikSArthe eka varSa sudhI pharavA chatAM kaladhya gecarI na maLI. A kALe bhikSAnA zuddha AcArane jANanAra paNa keI na hatuM, jethI paramAtmAne prAsuka AhAra vahorAvI zake. loko potAnA kIMmatI hasti, azva, ratna, mANeka, metI ane sAlaMkRta suMdara kanyAo prabhunI sanmukha dharatA hatA jenuM bhagavAnane kAMI paNa projana hatuM ja nahi. temane te mAtra vizuddha prAsuka AhAranI ja AvazyakatA hatI. t8400000nI saMkhyAne 8400000 guNatAM je saMkhyA Ave tene eka "pUrva" kahevAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [21] kapya gocarI na maLavAne kAraNe paramAtmA upavAsa upara upavAsa karyo jatA hatA ane eka sthaLethI bIje sthaLe paribhramaNa karatA hatA, paraMtu paramAtmAnI sAthe ja dIkSita thayelA 4000 rAjapuruSe have kSudhAnuM kaSTa sahana karI zake tema na hatA-temanI dhIraja khUTatI AvatI hatI prAMte teo sarva vicArIne paramAtmAno tyAga karI judA paDI gayA, ane phaLa-phUla tathA kaMdamUlAdinuM bhajana karI tApasa svarUpe jaMgalomAM ane pahADanI guphAomAM rahevA lAgyA ane prabhu RSabhadevanuM dhyAna dharatA pitAnuM jIvana nirdoSatAthI mumukSu tarIke vitAvavA lAgyA. aMtarAya karmano kSaya thatAM eka varSa bAda hastinApuramAM padhArela prabhunuM pAraNuM vaizAkha suda 3 nA divase bAhubalinA pautra zreyAMsakumAranA hAthe thayuM. devatAoe te samaye ratnAdi pAMca padAthonI vRSTi karI. te samayathI manuSya munionA dAnamArganA jJAtA thayA. prabhu kASabhadevanA pAraNAnI hakIkata sAMbhaLI araNyavAsI 4000 tApase (munio) paNa prabhu pAse AvyA ane saMyama ane tapavaDe AtmakalyANanA mArge vaLyA. chadmastha avasthAmAM rahela prabhu RSabhadeva:vihAra karatA karatA bAhubalijInI takSazilA nagarInA sImADe (najIkamAM) jaI pahoMcyA. paramAtmAnA AvavAnA samAcAra bAhubalijIne maLatAM temaNe vicAryuM ke savAre ati ADaMbarapUrvaka vaMdana karavA jaIza, paraMtu prabhu vahelI savAre ja tyAMthI anyatra vihAra karI gayA. je sthAne prabhue sthiratA karI hatI tyAM temanI caraNapAdukAonI sthApanA bAhubalie karI ane mahAna tIrthabhUmi banAvI. A tIrthabhUmivALuM jinAlaya mahArAjA vikramAdityanA kALa sudhI vidyamAna hatuM. bAda plene hAthe te naSTa thayuM. bhagavAna 1000 varSa chavastha avasthAmAM rahyA. aneka prakAranI tapazcaryAvaDe pUrvopArjita karmone kSaya thatAM phAgaNa vada 11 nA divase purimatAla nAmanA udyAnamAM temane divya kevaLajJAna ane kevaLadazana prApta thayuM. A samaye sarva Idro, devI ane devatAo kevalya mahatsavArthe tyAM AvyA. eka ejanabhUmimAM rana, suvarNa ane cAMdInA traNa gaDhanI racanA karI, madhyabhAge saphaTika ratnamaya siMhAsana banAvyuM. pUrvadizAe bhagavAna birAjamAna thayA. bAkInI traNa dizAe IMdranA AdezathI vyaMtara dee sAkSAta bhagavAnanI AkRti jevAM ja traNa pratibiMba (mUrtio) birAjamAna karyA. cAre dizAnA daravAjethI AvavAvALA sarvane prabhunA darzanane lAbha maLata. sarvanA manamAM ema thatuM ke-prabhu sAkSAt amArI sanmukha ja birAjamAna che. janmathI cAra atiza, jJAnotpatti samayanA agiyAra atizaye ane ogaNIza atizaye devakRta maLI cetrIsa atizayo saMyukta, azekavRkSa, surapuSpa vRSTi, divya dhvani, cAmara, Asana, bhAmaMDala, duMdubhi, chatra Adi aSTa prAtihAryothI zobhita, cesaTha Iko, aneka devadevIo ane vidyAdharothI pUjita prabhunA samavasaraNanA guNAnuvAda alpajJa lekhakanI kalamathI kayAMthI thaI zake? bharata mahArAja rAjasabhAmAM rAjasiMhAsane beThA che. te samaye yamaka ane samaka nAmanA be anucaree AvI bharata mahArAjane praNAma karI namratApUrvaka jaNAvyuM ke-"he deva! Aje purimatAla nagaranA zakaTAyana nAme udyAnane viSe yugAdinAthane kevalajJAna utpanna thayuM che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 22 ] vizvajyAti A ane samake paNa kahyuM ke-" ApaNI AyudhazALAmAM hamaNAM ja cakraratna utpanna thayuM che. ha dAyaka hakIkata sAMbhaLI bharatarAya kSaNavAra vicAramAM paDyA ke-mAre prathama kenI arcA karavI vizvane abhaya ApanAra pitAjI kayAM ? ane manuSyeAnA ghAta karanAra cakra kayAM ? ema kSaNamAtramAM vicArI prathama RSabhasvAmIne vaMdana karavA javA mATe taiyAra thavAnI mANusAne AjJA ApI. yamaka ane samakane ceogya pAritASika ApI vidAya karyo. * pachI mAtA marudevA pAse jaI bharata mahArAje kahyuM "he mAtA ! Ape te mArA RSabha jaMgalamAM kevuM du:kha sahana karatA haze? vagere kahI raDI raDI AMkhanuM nUra gumAvyuM. Apa kahetA hatA ke mArA zikSAhArI ane ekAkI putra du:kha pAme che, paNa he mAtA ! Apa mArI sAthe ApanA putranu' traleAkaya svAmitva najare jue temanu azva jue. ema kahI mAtAne gajendra upara ArUDha karyo. pachI suvarNa zaiAbhita AbhUSaNavALA gheADA, hAthI, pAyadaLa ane rathA lai rAjakuTuMba ane vipula prajAgaNu sahita bharatarAje prayANa karyuM. bharatarAje dUrathI uparanA tejomaya ratnanA gaDha joye ane marudevA mAtAne kahyuM ke-" he mAtA ! jue devatAoe prabhunu samavasaraNa kevuM adbhuta prabhAvazALI racyuM che. pitAjInA caraNakamaLanI sevAmAM unmatta banelA devatAonA A jayajayanAda dvathI devadu'dubhi tulya saMbhaLAI rahyo che. prabhunA darzanArthe devI devatAe vimAnamAM besI prabhunA samavasaraNumAM hArabaMdha AvatA dekhAya che. jemanA vimAnAnI ghugharIeAnA meTA avAjoe AkAzane meghaganA tulya karI mukela che. vahetA pANInA pravAhathI jema kAdava dhAvAi jAya tema bharatanuM kathana sAMbhaLI utpanna thaela che Ana dAzru jemane evA marudevA mAtAnI dRSTimAM vaLelAM paDala dhovAi gayAM jethI pUrvavat AMkha sArI thaI eTale potAnA putranI atizaya sahita tIrthaMkarapaNAnI lakSmIne mAtAe peAtAnA netrAvaDe sAkSAt joi, tenA darzanathI thayelA aparimita Ana Mda vaDe marudevA tanmaya thaI gayAM ane tatkALa samakALe apUrNAMkaraNanA kramathI kSaSakazreNImAM ArUDha thayAM ane jotajotAmAM AThe karmAMne! kSaya karI kevaLajJAna prApta karyuM. te vakhate temanuM AyuSya pazu pUrNa thavAthI aMtakRtkevalI thai mAtA marudevA hAthInA skaMdha uparaja meAkSapadane pAmyAM. A avasarpiNIkALamAM tee prathama siddha thayAM. marudevAnA zarIrane satkAra karI devatAee tene 'jaya jaya na MdA'nA harSanAdothI garjita karI kSIrasamudramAM padharAvyuM. tyArathI mRtazarIranI pUjAnI prathA cAlu thaI. kAraNa mahAtmAe kare te AcAra mATe ja kapAya che. pachI rAjyacihnonA tyAga karI bharatarAja parivAra sahita page cAlatA uttara dizAnA dvArathI samavasaraNamAM pravezyA. tyAre devatAothI vIMTaLAyelA prabhune temaNe joyA. pachI bhagavaMtane traNa pradakSiNA dai aMjali joDI stuti karI. ceAsaTha IMdro, aneka devatAo, dAnave, manuSya ane vidyAdharAthI pUjita bhagavAna RSabhadeve bAra prakAranI padAmAM ati gabhIra ane madhura svare bhavatAraNI dha dezanA ApI, jemAM syAdvAda, naya, nikSepa, jIvAdi navatattva, Sadbhavya, tenA guNu ane paryAya, tathA lekAleka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vamAna [ 23 ] ( sva-mRtyu ane pAtALa)nu svarUpa ane sukRta du:kRta( puNya-pApa )nuM phaLa, tathA dAna, zIla, tapa, bhAva, gRhasthAnAM SaTkarma, khAra vratAdinuM svarUpa, yatidharma-paMcamahAvratanuM svarUpa ( arthAta gRhasthadharma ane sAdhudhanuM svarUpa) vistArapUrvaka asarakAraka zailIthI samajAvyuM. * A dezanAnI asara zrotA samudAya para eTalI sacATa thai ke vRSabhasena ( puDarIka ) vagere aneka puruSo temaja brAhmI Adi aneka strIoe prabhunI pAse sAdhudhama aMgIkAra karyA. jeo sAdharma aMgIkAra karavA asamartha hatA temaNe gRhastha ( zrAvaka ) dharma aMgIkAra karyo. A samaye indra mahArAja vajraratnanA thALamAM vAsakSepa lAvI hAjara thayA. prabhue sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAo para vAsakSepa nAkhI caturvidha saMghanI sthApanA karI. jemAM vRSabhasena eTale puMDarIka mahArAjane gaNadharapade niyukta karyAM. jemaNe prabhunI dezanAnA sArarUpa tattvajJAna zAskara tulya dvAdazAMga siddhAntAnI racanA karI-1 AcArAMgasUtra, 2 sUtrakRttAMgasUtra, 3 sthAnAMgasUtra, 4 samavAyAMgasUtra, 5 vyAkhyAprajJaptisUtra, 6 jJAtAdharmakathAsUtra, 7 upAsakadazAMgasUtra, 8 atakRzAMgasUtra, 9 anuttaropapAtikasUtra, 10 praznavyAkaraNusUtra, 11 vipAkasUtra, ane 12 dRSTivAdasUtra A pramANe jainadharmanI amarajyAtasama peAtAnuM mahAna ka`vya adA karI, prabhune stavI, vaMdana karI ane namaskAra karI IMdra mahArAja Adi devagaNe svarga pratye prasthAna karyuM. tathA bharata mahArAjA Adi mAnavagaNu visarjana thaye. * uparAMta a MgadhrAnI vAcanA prabhu mahAvIranA sAtamA paTTadhara zrI sthUlibhadre vIrAt160 varSe magadhadezanA pATalIputra nagaramAM bhayaMkara bAra dukAlInA yAge kaMThastha jJAnanA lepa samaye munivarezanA madhyamAM rahI ApI hatI. A kALe zrutakeTalI zrI bhadrabAhusvAmI nepALathI A padAmAM padhAryAM hatA. jenA yeAge A trA paMcama ArAnI jJAnadIpikA tulya pharIthI sUtrAkAre tADapatrA para gra Mthita thayA. ane magadhanI A sUtravAcanA vIra nirvANuM pachInI prathama vAcanA tarIke itihAsanA pAne amara khanI, jIgme amArA graMtha-samrAT saprAMta. tyArabAda A skaMdilanI ayakkSatAmAM mathurAmAM ane yugapradhAna nAgArjIMnanI nizrAmAM vallabhIpuramAM paNa vAcanA thai, je te " mAdhurI " ane "vallabhI" vAcanAnA nAme prasiddha che, te ane yugapradhAneA ekatra thai zakayA nahI, jethI keTalAka matamatAMtara rahI javA pAmyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ [24] vizvAti prakaraNa chaThuM paramAtmAnuM nirvANa eka samaye cakravatI bharate prabhune vinayapUrvaka pUchayuM ke he vibhe ! je pramANe Apa sarvajJa ane tIrthakara cho. evA bhaviSyamAM tIrthakara thaze kharA ? uttaramAM prabhue bhaviSyamAM thanArA trevIza tIrthakaronAM nAma, varNa, AyuSya ane zarIramAnAdi sarva hakIkata potAnA divya kevaLajJAnanA ge darzAvI. jenI amara smRti arthe bharata mahArAje aSTApada parvata para "sihaniSadyA" nAmane bhavya jinaprAsAda baMdhAvyuM jemAM vIze tIrthakarenI pratimAo, temanA dehamAna ane varNa pramANe ratna ane suvarNanI banAvI sthApita karI. A aSTApada parvata prabhu mahAvIranA samaye paNa vidyamAna hatuM. jenI yAtrA zrI gautamasvAmI gaNadhara mahArAje karI hatI. prabhunI sAthe je cAra hajAra rAjaputroe dIkSA lIdhI hatI temAM bharata mahArAjanA putra maricIkumAra paNa hatA. teo munimArganuM pAlana karavAmAM asamartha hovAthI teoe pitAnI mati ka95nAthI anya eka judI ja jAtanAM "tridaMDI" nA veSanI racanA karI. kramaza: tenI parivrAjaka-saMnyAsI veSa" tarIke prasiddhi thaI, paraMtu A tridaMDika veSadhArI parivrAjaka maricImuni prabhunA upadeza ane tattvajJAnane mAnya rAkhatA hatA ane koI dIkSAbhilASI pitAnI pAse AvatuM to tene teo prabhunI pAse mokalatA hatA. eka samaye bharata mahArAje samavasaraNamAM prabhune pUchayuM ke-he vibhe ! A samavasaraNamAM e kaI ucca koTIne jIva che ke je bhaviSyamAM tIrthaMkara padane prApta karaze ? prabhue jaNAvyuM ke -" samavasaraNanI bahAra je marici beThA che teo A avasarpiNI kALamAM tripRSTha nAmanA prathama vAsudeva, temaja mahAvideha kSetramAM mUkI rAjadhAnImAM priya mitra nAmanA cakavatI ane vazamAM mahAvIra nAmanA tIrthakara thaze." A pramANe sAMbhaLI, bhagavAnane vaMdana karI bharatarAja maricI pAse AvyA. temane vaMdana karI kahevA lAgyA. he maricI! huM tamArA A tridaMDInA veSane vaMdana karatuM nathI, paraMtu tame prathama vAsudeva, mahAvidehamAM cakravatI ane A bharatakSetramAM caramatIrthakara thaze tethI bhAvI tIrthakara tarIke vaMdana karuM chuM. A sAMbhaLI bhAratamahArAjAnA javA bAda maricIe ahaMkAra karyo ke-" ahe! mAruM kuLa kevuM UMcuM-uttama che ! mArA dAdA prathama tItha kara! mArA pitA prathama cakravatI ! ane huM prathama vAsudeva, cakravartI tathA aMtima tIrthaMkara ! ema traNa padavIdhAraka thaiza. A pramANe kuLamada karI temaNe nIcagotra upArjana karyuM." * prabhu mahAvIranA jIvane trIjo bhava Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [25] eka samaye marIci bhagavAnanI sAthe vihAramAM hatA tevAmAM teo mAMdA paDI gayA. temane asaMyata gaNI kaI paNa munirAje temanI vaiyAvacca na karI. tyAre temaNe nizcaya karyo ke-pitAnI sevA ane tridaMDI mArganA rakSaNArthe kaI ziSyanI AvazyakatA che, jethI AvI mAMdagInA samaye te sevA-cAkarI karI zake. saMjogAnusAra kapila nAme eka rAjakumAra je temanI pAse dIkSA AvyuM hatuM, tene prabhu pAse javAnuM kahetAM A bahulakamae sAme prazna karyo ke-zuM tamArA matamAM dharma nathI ? kapilanA A praznathI marIcIe vicAryuM ke-A ziSya mAre lAyaka che. pachI temaNe kahyuM- he kumAra ! mArA manamAM paNa dharma che temaja prabhunA matamAM paNa dharma che. kapile marIci pAse dIkSA grahaNa karI tridaMDI veSa dhAraNa karyo. A pramANe marAcinI usUtraprarUpaNathI temanA eka keDIkeDI sAgaropamapramANa saMsAranI vRddhi thaI. marIcine dehAMta thatAM parivrAjaka kapile marIcine mArga cAlu rAkhe-jJAnazUnyakriyAne mArga vahete rAkhe. tene AsUri nAmanA ziSyanI prApti thaI teNe paNa jJAnazanya mArganuM paripiSaNa karyuM. A pramANe kamaza: A matamAM eka sAMkhya nAmane AcArya thayuM. tenA nAmathI sAMkhyamatanI utpatti ane prasiddhi thaI. A sAMkhyamata prabhu mahAvIranA samaye paNa vidyamAna hatuM, jenA aneka saMnyAsIoe prabhunI sAthe temaja anya gItArtha munirAje sAthe carcA karI hatI. jenadarzananA tattvajJAnathI saMteSa pAmI, sAMkhya matano tyAga karI keTalAya sAMkhya saMnyAsIo jaina dhamanuyAyI banyA hatA. ekI sAthe dIkSA lenArA A sAMkhyamunionI saMkhyA 500 nI hatI, jeo rAjagRhI najadIkanA hastitApasa nAmanA AzramamAM rahenArA hatA. teone A muninA upadezathI satyadharmanuM jJAna prApta thayuM hatuM ane teo pUrNa jainadharmAnurAgI banyA hatA. prabhu Sabhadeve dIkSA samaye sarva rAjakumArane alaga alaga rAjya ApyAM hatAM. A samaye nami ane vinami hAjara na hatA. thoDA samaya bAda temane mAhitI maLI ke bhagavAne sarva rAjakumArane rAjya ApyuM hatuM. jemAM pote ja bhAgyahIna tarIke rahI gayA! jethI teo bhagavAna pAse AvyA, paraMtu A samaye A mahAn tapasvI maunapaNe dIkSitAvasthAmAM kAussagadhyAnamAM lIna hatA. nami vinamie temanI upAsanA zarU karI. ekadA iMdra mahArAja prabhunA darzanArthe padhAryA hatA. teoe nami vinamine samajAvI 48000 vidyAo sAthe vitAvyagirinuM rAjya ApyuM. jethI namikumAre uttarazreNimAM 60 nagara ane vinamikumAre dakSiNa eNimAM 50 vizALa nagara vasAvI te pradezamAM rAjya karavA lAgyA. teo mahAvidyAvALA hovAthI vidyAdhara kahevAyA. A kALe paNa uparokta rAjakumAronA vasAvela deza, nagare temanI ciraMjIvI sthApanA tarIke vidyamAna che. vizeSa hakIkta jANavA mATe juo amAre graMtha "samrATu saMprati" temanA vaMzamAM rAvaNa, kumbhakarNa, sugrIva, pavanaMjaya, hanumAna vigere suprasiddha puruSanI utpatti thaI. teo sarva A banne mahAn vidyAdhara rAjakumAranI kulasaMtatinA atula vidyA ane baLadhArI mahAn zaktizALI vikame hatA. * sAMkhyamatanI samIkSA mATe A ja pustakamAM svataMtra prakaraNamAM hakIkata darzAvavAmAM Avaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ [26 ] vizva jyoti samrATa bharata jyAre chakhaMDa pRthvIne vijaya karI pAchA ayodhyA padhAryA tyAre cakarane AyudhazALAmAM praveza na karyo, jenA aMge vicAra karatAM samajAyuM ke-"bAhubalijIe cakravartI bharatanI AjJAne svIkAra karyo nathI" tarata ja bharata mahArAjAe dUtane takSazilA makalI bAhubalajIne kaherAvyuM ke-tame amArI AjJAne AdhIna bane. bAhubalijIe dUtanA kaheNane asvIkAra karyo. A bane vIra bAMdhavee yuddhanI pracaMDa taiyArIo karI, paraMtu A yuddha bane vIrAtmAo vacce ja havAthI anya jIvana vinA kAraNe temAM saMhAra na thAya, te khAtara banne bhAIo jAte ThaMdvayuddhamAM utaryA. aneka prakAranA kanvayuddhanA dAvapecamAM kaIno parAjaya na thaye. aMtamAM muSTiyuddha cAlu thayuM. jemAM bAhubalijIe bharata para muSTiprahAra karavA hAtha UMce karyo paNa tatkSaNa temanA jAgrata AtmAe temane A kArya karatAM roko. kSaNa mAtramAM temane hRdayapalaTo thaye. temane vicAra Avye-aho ! A saMsAra ke asAra che? mAtra rAjyalebhathI nIti ane dharmamArganuM ullaMghana karI huM vaDIla bhrAtA bharatane mAravA taiyAra thaye chuM. mAre muSTiprahAra kare ucita te nathI ja, paNa ugAmelI muSTi kaI rIte pAchI phare? te ja samaye temanA vairAgyavAsita aMtaHkaraNe teja UMcI karelI muSTidvArA pitAnA kezane leca karyo ane pate svayaM dIkSA aMgIkAra karI. bharatarAje pitAnA aThThANuM bhAIo pAse rAjadUtane mokalI pitAnI AjJAne svIkAra karavA jaNAvyuM hatuM. te sarve A AdezathI akaLAI prabhu pAse AvyA, ane araja karI ke: he dayALu ! Ape Apela rAjya bharatarAja amArI pAsethI paDAvI levA taiyAra thayA che, jethI Apa bharatane belAvI amArI saMdhi karAvI Apo. prabhue teo sarvane upadeza detAM kahyuM ke, he bhadra! A kRtrima rAjya che. tame sarve mArI pAse Ave! tamane huM evuM akRtrima zAzvata rAjya ApIza ke jene kaI paNa kALe nAza na thAya. prabhunA AvA uccakoTinA upadeza ane mArgadarzananI asara kumAre para thaI ane teo sarvee prabhunI pAse dIkSA aMgIkAra karI. A pramANe banelI ghaTanAnI bAhubalijIne mAhIti maLI ane pitAnA laghubhrAtA mahAmunio temaja paramapUjya bhagavAna RSabhadevanA vaMdanAthe javA vicAra karyo paNa tema karatAM temane aMta:karaNanA ekadA khUNAmAM saMtAI rahelA ahaMkAre rejyo, ane temanA manamAM vicAra Ave kehamaNAM paramAtmA pAse jatAM vayamAM mArAthI nAnA paNa saMyamamAM moTA evA laghubAMdhavone mAre namaskAra kara paDaze, mATe kevaLajJAna prApta karyo pachI ja huM paramAtmA pAse jaIza. A pramANe abhimAnagrasta mahAmuni jaMgalamAM jaI dIrghakALa sudhI kAusagga dhyAnamAM lIna thayA. ghora tapazcaryAne kAraNe temanA kAnamAM pakSIoe mALA nAkhyA, zarIra para velaDIe vIMTAI gaI, sarpoe temanA caraNamAM rAphaDA karyA. A tarapha jJAnI prabhue bAhubalijInA pratibodhArthe mahAsatI sAdhvIe brAhmI ane suMdarIne temanI pAse mokalI. teoe AvI, vaMdana karI, bhrAtAne pratibodhatAM kahyuM: "vIrA mArA gaja thakI utare, gaja caDhe kevaLa na hAya" A pramANenAM sAdhvIonAM pratibodhaka vAkaye sAMbhaLI bAhubalijIe vicAra karyo ke zuM sAdhvIe kadI paNa asatya bole? meM te gaja, turagAdi sarve rAjasAhyabI cheDI dIkSA aMgIkAra karI che. tyAre A mahAdevIe mane uddezIne Ama kema kahI rahI che? A pramANe vicArazreNInA UMDANamAM utaratAM temane samajAyuM ke -avazya A devIonuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu vadhamAna * [ 17 ] kathana akSaraza: satya che. "huM' mAnarUpI gaja upara hajI sudhI te beThela chu." mAre lallubhrAtA mahAmunionA vandvanAthe' avazya javu ja joe. A pramANe nizcaya karI ucca koTInI bhAvanAthI bAhubalimunie bhAAne vaMdana karavA javA mAtra eka ja kadama uThAvyu. A pramANe A mahAmuni nirabhimAnI thatAM barAbara Aja samaye temane kevaLajJAna utpanna thayuM. te bhagavAnanI pAse AvyA. prabhune vaMdana karI kevaLI pa`dAmAM jai beThA. bIjI bAju bharata samrATe sAMbhaLyuM ke-mArA ja rAjaleAbhane kAraNe mArA aTThANu bhAioe dIkSA lIdhI che tyAre, temane paNa pazcAttApa thayo. temaNe vicAra karyo ke-A sau bhAione mAnapUrvaka bhAjana karAvI pachI temanI pAse kSamAnI yAcanA karuM, jethI 500 gADAM bhe!janasAmagrInAM bharI prabhunA samavasaraNamAM AvyA. ane prabhune vaMdana karI vijJapti karI. he prabhu ! mArA bhAione AjJA Ape ke-A bheAjanasAmagrInA tee svIkAra kare jethI mArA AtmA paNa saMtuSTa thAya, prabhue kahyuM: he rAjan! munie nimitte lAvela bhajanasAmagrI temane khapatI nathI. paramAtmAnA kathanathI bharatarAjA udAsa thayA tyAre iMdre kahyuM ke-rAjana! jee ApathI adhika guNI hoya temane bhejanAthe A sAmagrI suprata karo. A samaye vivekI bharatarAje vicAra karyo ke 'hu te avratI-sayaSTi chuM. mArAthI adhika guNavALA dezavratI (dezivarativALA ) che. eTale bharata mahArAjAe sarve dezivaratidhArI uttama zrAvakAne bAlAvI temane A dhAnya sAmagrIthI bharela 500 gADA suprata karyAM ane sarvene kahyuM ke-Apa nitya ahIM ja bhAjana karyAM karo." basa pachI zuM ? joI lye!! bhAjanAdikA mAM kANu pAchuM huThe ? divase divase bhAjana karavAvALAonI saMkhyAmAM vRddhi thavA lAgI.: je bhojanasamaye eTalI hada sudhI vadhI paDI ke tenAthI rasAiyAe akaLAyA, gabharAyA. teoe bharata mahArAjA pAse jaI AnA ceAgya prabaMdha karavA vinaMtI karI tyAre bharatarAje dezavirati-uttama vratadhArI zrAvakonA hRdayapradeza para kAkiNI ratnathI traNa rekhA dorI cinho karyAM, jenuM nAma ja yajJopavita A pramANe cihnita zrAvakA mATe bharatarAje nIcenA mahAna sUtranA paNa prabaMdha karyA hatA. bhojana karIne bahAra nIkaLatAM teo tenA uccAra karatA hatA "bito mavAn vayaMte mIstasmAnmA haeNna mA na" A jAtanA pratibAdhaka vAkayathI bharatarAjane paNa Atma-vicAraNA udbhavI jenA piraNAme temane paNa verAgyanI bhAvanAe jAgrata thai. ane te paNa satvara cAritranA mArga tarapha vaLavA ujamALa thayA. A pramANe bhojanazALAomAM jamanArA mAhunA kahetAM brAhmaNe puruSArtha hIna-pramAdI banI na jAya tenI khAtara temanA svAdhyAyArthe bhagavAna RSabhadevanA upadezAnusAre cAra AyavedAnI racanA karI. jenAM nAmeA-(1) sa'sAradarzana veda. (2) sasthApanaparAmadarzana veda. (3) tattvameAdha veda. (4) vidyAprAtra veda. A cAre vedonuM paThanapAThana brAhmaNNA (mAhane) karyo karatA hatA, jenI cha cha mAse parIkSA thatI hatI. A pramANenA vahevAra navamA tIrthaMkara zrIsuvidhinAtha sudhI cAlu rahyo. A kALa paryaMta jaina brAhmaNAnuM sanmAna rAjA mahArAjAe temaja janasamudAya AdarapUrvaka karatA hatA. prabhu RSabhadevanA zAsanakALathI temanAmAM uccakeATInA dezaviratine lAyaka je sAdi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ [28] vizvati hatA. tene kALe karI lepa thaye. temanAmAM kALaprabhAve svArthavRtti jAgRta thaI ane teoe kalyANArthe banAvelA bharatarAjanA cAra vedomAM parivartana karyuM. navA navA prakAranA dharmagranthonI temaNe racanA karI, jemAM zrAddhadAna, kanyAdAna, bhUmidAna, gaudAna AdinA vidhividhAnanA graMtha banAvyAM. ane svAtha vRttithI dhana ekatrita karavA mAMDayuM ne pote ja svayaM pUjanika banI gayA. A kALa haNahA avasarpiNIno hato. jenI asara jaina zAsana para evI bhayaMkara rIte thaI ke, A kALe alpa samayamAM ja jaina zAsanane viccheda thaye. jemAM dhanAtha prabhunA mokSagamana pachI tA TUMka samayamAM ja dharmajAgRtine TakAvI rAkhavAvALA munie, AryAo temaja zrAvaka zrAvikArUpa caturvidha saMghane lepa thaye. A pramANe A kALathI "asaMyatInI pUjAne mArga cAlu thaye, jenA pariNAme jenadarzana ane sanAtana vedAMtadarzana nAme be mArgo-saMskRtinA pravAha cAlu thayA. Y kramaza: 15 mA tIrthakara zrIdharmanAthanA zAsanakALamAM jenadharma je alpa pramANamAM paLAto hate temAM paNa nyUnatA AvI. A kALe to sanAtana vedAMtavAdI brAhmaNanuM sAmrAjya pUratA pramANamAM jAmyuM, teoe potAnA saMpradAyanA dharmakAryothe pUrvokta cAra vedanA nAmomAM nIce pramANe pheraphAra karyo. "bAda, yajurveda, sAmaveda, atharvaveda." temAM samaye samaye pheraphAra thato rahyo. temaja navI navI kRtione samAveza thate gaye. temanI vedAMtika kRtiomAM vizeSatAo hiMsAtmaka yajJane mahattA apAI. jemAM yAjJavalakya, tulasI ane piglAdee te naramedha, pitRmedha, gajamedha, azvamedha ya para khAsa bhAra mUkyo. kALAMtare AgaLa vadhatAM vIzamAM tIrthakara zrI munisuvratasvAmInA zAsanakALe vasurAjA ane parvate mahAkALa nAmanA vyaMtaranI sahAyatAthI yajJakarmane hiMsAdika kriyAthI eTalI hada sudhI pahoMcADyo hato ke jenuM varNana karatAM lekhakane hAtha, hRdaya ane kalama dhrujI UThe che. vartamAna kALanA itihAsakAre paNa nirNayAtmakatAthI jaNAve che ke bhagavAna mahAvIra ane mahAtmA buddha pahelAM bhAratavarSamAM yAmAM thatI hiMsA-rudhirathI nadIo vahI rahI hatI. A baMne mahAtmAe potAnA bulaMda avAje janatAne jAgRta karI, hiMsakamane dUra karI zAMtinI sthApanA karI hatI. suvarNasama tejasvI kAMti ane 500 dhanuSyanI UMcI kAyA temaja vRSabha laMchanadhArI bhagavAna rASabhadevanuM AyuSya 84 lAkha pUrvanuM hatuM. temAM teoe 83 lAkha pUrva saMsArIpaNAmAM, 1000 varSa chadmastha avasthAmAM ane 1000 varSa jUnA eka lAkha pUrva sarvajJApaNAmAM bhUmi para vihAra karI asaMkhya bhavyAtmAonuM kalyANa karyuM arthAt samasta bhAratabharamAM jainadharmane rAjya ane rASTra dharma tarIke vyApaka banAvyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [ 29] svayaM AdirAjA, Adimuni, AditIrthakara, sRSTisaMcAlananA Adya mahAna yugAvatArI tIrthapati sarvajJa tIrthakara thayA. puMDarIka Adi 84 gaNadhara, 84000 munivare, traNa lAkha sAdhvIo temaja traNa lAkha pacAsa hajAra zrAvake ane pAMca lAkha copana hajAra zrAvikAne parivAra hate. puMDarIka gaNadhara mahArAja pAMca kaDI munivaro sAthe zrI zatruMjayagirirAja para mekSe gayA. je girirAja para prabhuzrI trASabhadeva navANuM pUrva vakhata samavasaryA hatA. te kALe zrI zatruMjaya girirAjanI taLeTI gujarAtanA vaDanagara sudhI hatI. te kALanA prabhAvathI kamaza: ghaTatI ghaTatI Aje pAlItANA sudhI pahoMcI che. aMtamAM bhagavAna zrI RSabhadeva aSTApada parvata para daza hajAra munivare sAthe mahA vada 13ne divase nirvANa padane pAmyA. A avasare iMdrAdi devagaNee prabhunuM nivANa kalyANaka ujavyuM. prabhunA dehano jyAM agnisaMskAra karavAmAM Avyo hato tyAM iMdra ratnano stupa banAvyuM. teja pramANe ekeka gaNadhara ane munivarenA sthAne eka stUpa banAvyuM. prabhunI dADhe ane asthi IMdra ane devatAo laI gayA, jenuM pUjana-prakSAlana Adi jinapratimAnI mAphaka teo karavA lAgyA. avasarpiNa kALamAM 24 tIrthakare thAya te niyama che. te ja pramANe 12 cakravatI rAjAo thavAne paNa niyama che. A avasarpiNa kALamAM te pramANe bAra cakavartIo thayA temAM bhArata prathama cakavatI rAjA hatA, jenI addhi aparaMpAra hatI. cauda ratna jevAM ke senApati, gAthApati, vAddhati, purohita, strI, hastI, azva, cakra, chatra, cAmara, maNi, kAkiNI, khaDjha ane daMDaratna. 16 hajAra devatAo temaja batrIsa hajAra mukuTadhArI rAjAe temanI sevAmAM hAjara rahetA. 84 lAkha hAthI, 84 lAkha azva, 84 lAkha ratha ane chazuM kareDa pAyadaLa sanya hatuM. cha khaMDa jItavAmAM bharatarAjane sATha hajAra varSe lAgyAM hatAM. A kALe Arya ane anArya sarva dezanuM Adhipatya temanA hAthamAM cakravatI rAjavI tarIke hatuM. Arya ane anArya dezonA saMkhyAbaMdha rAjavIoe potAnI putrIo bharatarAja sAthe paraNAvI hatI, jenA vege A bhAratadeza vistRta kSetraphaLanA kAraNe AryAvartanA nAme prasiddhine pAmyo hate. te bharatarAjanA aMtaHpuramAM 64 hajAra rANIo hatI, jenA rakSaNArthe dareka rANuM dITha be be aMteurI (sakhIo) rAkhavAmAM AvI hatI. cha khaMDanA vijetA cakravatI bharatarAje ekadhAruM ekachatrI rAjya ghaNI ja kuzaLatApUrvaka calAvyuM. AryAvartanI bhAre AbAdI karI. temaNe dharmakAryo paNa ghaNuM ja suMdara rIte kayoM. aSTApada para "sihanivaghA" nAmane bhavya jinaprAsAda banAvyo. aMtamAM ArisAbhavanamAM AnaMdakiyA samaye eka AMgaLImAMthI mudrikA sarI paDavAthI darpaNamAM pitAnI te AMgaLI virUpa dekhAI. jenA aMge vicAramagna thatAM aMtarAtmA jAgRta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvajyAti [ 30 ] thayA. Aste Aste kramaza: zarIra paranA sarve alaMkAro dUra karatAM hADapiMjaranA mALakhArUpa nAzavaMta zarIranI bhayaMkaratA samajAi, ane A samaye teo evA te AMtaradhyAnamAM utarI gayA ke--temAM zukaladhyAnamAM cittanI ekAgratA thatAM kSapakazreNIe caDhelA bharatarAjane kevaLajJAnanI prApti thai. devatAoe yuniveza arpaNa karyA. temaNe daza hajAra rAjakumAro sAthe dIkSA laI keTalAya varSo sudhI cAritra pALI janatAnA uddhAra karatA Akhare akSayasukhanA bhAktA banyA. * * x cakravatI bharatarAjanA meAkSagamana mAda temanI rAjagAdI para AdityayazA nAme rAjA thayA tathA mAhubalijInI gAdI para caMdrayazA nAme rAjA thayA. A baMne rAjavIonA satAneAmAMthI sUrya vaMza ane caMdravaza cAlu thayA. ane kururAjAnA sa MtAneAthI kuruvaMza cAlu thayA, jemAM kauravA ane pAMDavA thayA. X * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bharatarAja pAse kAkI ratna hatuM, jenAthI te mAhanAnA hRdayapradeza para traNa rekhAo dorI aMkita karatA hatA. temanI pachI AdityayazA pAse kAkiNI ratna na hovAthI seAnAnA tAranI traNa dorIe (janeAi) paherAvatA hatA. tyArakhAda kramaza: sonAmAMthI rUpAnI thai ane rUpAmAMthI pAMcavarNanA rezamanI janeAIe thaI, khAda sutaranI thaI je Aja paryaMta vidyamAna che. bharatarAjanI AThe pATa sudhI sarve rAjAene ArIsA bhavanamAM ja kevaLajJAnanI prApti thaI ane teo mekSe gayA. temaja bIjA paNu asaMkhyAtA AtmAe mekSe gayA. www.umaragyanbhandar.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa sAtamu roSa tIrthaMkaronA sakSipta paricaya mahArAjA bharata cakravatInI AThe pATa sudhI dareka ikSvAkuvazI rAjavIe ArisAbhuvanamAM kevaLajJAnanI prApti karI mekSe gayA. temaja anya prANIe haLukamI hovAthI temaja bhadrika pariNAma hovAthI sekaDo rAjavIo, karmacArIe ane prajAgaNe paNa siddhisukhane AsvAda karyo. Adya tIrthaMkara zrIRSabhadeva bhagavaMte pravartAvela dharma-mArga akhAdhitapaNe cAlu ja rahyo. ane te dharma-tIne tyArapachI thayelA tIrthaMkara bhagavAe sArI rIte puSTa karyo. dareka tIrthaMkara bhagavaMtAnA vistRta jIvana caritrA che, paNa graMthavistAranA bhayathI te te tIrthaMkara bhagavatAnA ati sakSipta rIte paricaya ApavAnA prayAsa karyA che. (2) zrI ajitanAtha prabhu zrI ajitanAtha tIrthaMkaranu avataraNa ayeAdhyAnagarImAM jitazatrurAjAnI vijayArANInI ratnakUkSIthI traNa jJAnasayukta; vaizAkha zudi terasanA divase thayuM. mAtAe cauda mahAsvamo dekhyAM; jenu zubha phaLa svaxpAThakoe darzAvyuM. rAjAe rANInA ucca koTInA dohalAe saha pUrNa karyo mahA zuda AThamanA divase prabhunA janma thaye. chappana dikakumArI devIoe sUtikA karma karyuM. cAsasDa iMdro temaja devodevatAoe bhagavAnane sumeru parvata para lai jaI janmAbhiSeka karyo. jitazatru rAjAe paNa dhAmadhUmathI Ana dotsava manAvyeA. yuvAvasthAe pahoMcatA ja bhagavAnanuM pANigrahaNa suzIla ane sadguNuAla'kRta rAjakanyA sAthe karavAmAM AvyuM. prabhunuM zarIra suvarNa kAMtimAnlR sADAcArasA dhanuSya pramANa hatuM. temanA "gaja" laMchanayukta zobhita divya deha; uccakaiATInA yugAvatArI padane dIpAvatA hatA. sAMsArika temaja paulika sukhAthI virakata thavAnA samaya najadika AvatAM ja leAkAMtika devAe bhagavAnane vijJapti karI ke, 'he prabhe ! Apane dIkSA grahaNu karavAnA samaya AvI paheAMcyA che. Apa dIkSA grahaNa karI prabhu RSabhadeve pracalita karela mArganA dharmoddhAraka banA.' lekAMtika devenA sUcanane anulakSIne mahA zuda 9 nA zubha divase eka hajAra vIrAtmAe sAthe bhagavAne cAritra aMgIkAra karyu. ugra tapazcaryA karatA poSa zuda 11 nA divase paramAtmAne kevaLajJAnanI prApti thai. jaina dharmanA uccakoTInA pracAra ane vRddhimAM tIrthaMkara padane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ [32] vizvayoti dIpAvatAM, eka lAkha munivare, traNa lAkha trIsa hajAra Ayao, be lAkha aThThANuM hajAra zrAvaka, pAMca lAkha pIstAlIsa hajAra zrAvikA e pramANe caturvidha saMgha-saMpradAyane samakitadhArI banAvI, bahetara lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa karI, citra suda pAMcamanA divase prabhu mokSe padhAryA. temanA siMhasena Adi gaNadharee paramAtmAnA dharma-mArgane pRthvItaLane viSe vyApta karyo. bIjA cakravartI sagara zrI ajitanAtha tIrthakaranA kALamAM vinItA nagarImAM sumitra rAjAnI yamati rANanI kUkSIthI sagara nAme bIjA cakravata thayA. teo potAnA suputra temaja bahoLA kuTuMba parivAra sAthe tIrthayAtrA karatA, aSTApada parvata pAse AvyA, jyAM girirAjanA bhavya jinamaMdire joI, atirSita thayA. sagara cakravatIne sATha hajAra putro hatA. ekadA paribhramaNa karatAM karatAM teo sarva aSTApada parvata pAse jaI pahoMcyA. parvata para caDhI yAtrA karI nIce utaratAM teone vicAra ryo ke, pitAnA pUrvajoe baMdhAvelA bhavya jinamaMdiranI rakSA mATe aSTApada parvata pharatI je khAI khAdavAmAM Ave to bhaviSyamAM koI paNa jAtanuM nukazAna na thaI zake. tarataja temaNe A vicArane amalamAM mUkyo ne daMDaratnanI sahAyathI gaMgA nadInA pracaMDa pravAhane te bAju vaLe. sagara cakavatInA putranA A kAryathI bhuvanapati nAgakumAranA bhuvanamAM vahetA jaLapravAhe khaLabhaLATa macAvye pariNAme nAgakumAranA iMdra (bhuvaneve) krodhAyamAna thaI pitAnI daSTijvALAthI cakavatI sagaranA sarve kumArone bALI bhama karyA. A samAcAra sAMbhaLI sagarane ati du:kha uparyuM. iMdra mahArAjAe brAhmaNanA veze AvI, dRSTAMtadvArA temane zeka dUra karyo. sagara rAjAe potAnA potra bhagIrathane bhuvaneMdrane prasanna karavA gaMgAtaTe jaI ugra tapazcaryA karavAnI AjJA karI. temaNe dIrghakAlIna tapazcaryAthI bhuvaneMdrane prasanna karI; gaMgAjInA pracaMDa pravAhane samudra sAthe meLavI daI saMkaTanuM nivAraNa karyuM. temaja pitA ane kAkA vagerene punaH jIvana prApta karAvyuM. tyArathI gaMgA bhAgIrathInA nAmathI prasiddhine pAmI. bAda sagara cakravatIe cAritra aMgIkAra karI kevaLajJAna prApta karI mokSagamana karyuM. (3) zrI saMbhavanAtha navamA Anata devakathI, phAgaNa suda AThamanA divase sthavIzrAvastI nagarInA jitArI rAjAnI senA rANInI kukSIe avataryA hatA. mAgazara suda caudasanA divase temane janma thaye. cArase dhanuSyanuM dehamAna hatuM. azva ciDhathI vibhUSita, divya deDakAMti temaja ucca koTInuM jJAna saMyukta jIvana, jainadharmanA prabhAvanAthe sArthakatAmaya banyuM hatuM. yuvAvasthAe temanuM pANigrahaNa thayuM. nyAyayukta, dIrghakAlIna rAjya bhogavI mAgasara suda pUnamanA divase eka hajAra bhAviko sAthe cAritra aMgIkAra karyuM. bAda tapa Adi kriyA dvArA ghAtI karmane kSaya karI kArtika vada 5 nA divase kevaLajJAnanI prApti karI. cAru Adi be lAkha munizyAmA Adi traNa lAkha chatrIsa hajAra sAdhvIo; be lAkha 93 hajAra zrAvaka; cha lAkha chatrIsa hajAra zrAvikAo Adi saMpradAyanI vRddhi karatA, caitra suda 5 nA divase sATha lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa karI zrI saMbhavanAtha prabhu mele padhAryA. temanuM zAsana dasa lAkha kroDa sAgaropama sudhI pravartamAna hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [33] (4) zrI abhinaMdana tIrthakara jayaMta vimAnathI vaizAkha suda 4 nA divase cyavIne zrI abhinaMdana paramAtmAne jIva adhyA nagarInA saMvara rAjAnI siddhArthI rANInI ratnakUlImAM avatIrNa thayA. mAha suda 2 nA divase bhagavAnane janma thayo. 350 dhanuSa pramANa zarIra, pItavarNa ane vAnaranA laMchanayukta paramAtmAe yuvAvasthAmAM pANigrahaNa karyA bAda samagra rAjya bhegavI; mAha suda 12 nA divase eka hajAra puruSe hAthe cAritra aMgIkAra karyuM. prabhune poSa vada 14nA divase kevalajJAnanI prApti thaI. vajAnAbhAdika 300000 muni, ajitAdi 630000 sAdhvIo, 288000 zrAvaka ane pa27000 zrAvikAono saMpradAya hato. pacAsa lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa karIne vaizAkha zuda 8 nA dine sametazikhara upara paramAtmA mele padhAryA. teonuM zAsana nava lAkha koDa sAgaropama sudhI pravartamAna rahyuM hatuM. (5) zrI sumatinAtha tIrthakara zrAvaNa suda 2 nA divase AvI sumatinAtha tIrthakarano jIva ayodhyA nagarInA megharatha rAjAnI rANI maMgalAdevInI kukSImAM avatarita thaye. vaizAkha suda 8 nA divase temane janma thaye. temane traNa dhanuSya pramANa deha hate. suvarNa varNa ane kauMca pakSInuM cinha hatuM. pANigrahaNAdi saMskAre pachI saMpUrNa rAjyapadane bhogavI vaizAkha suda 9nA divase prabhuzrIe eka hajAra puruSe sAthe cAritra aMgIkAra karyuM. caitra vada 11 nA divase prabhune kaivalyajJAnanI prApti thaI. caramAdi 320000 munio, kAzyapa Adi pa30000 sAdhvIo, 281000 zrAvako; 516000 zrAvikAone saMpradAya pravartamAna rahyuM. cAlIsa lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa karIne, citra zuda navamInA pavitra dine zrI sametazikharajI upara prabhu mokSe padhAryA. emanuM zAsana 90 hajAra kroDa sAgaropama kALa sudhI pravartamAna rahyuM. (6) zrI padmaprabhu tIrthakara mAgha vada 6 nA divase navamA greveyaka vimAnathI vI paramAtmAno jIva kausaMbI nagarInA rAjA zrIdharanI paTTarANuM suSamAnI ratnakUkSImAM avatIrNa thaye. prabhujIno kArataka vada 12 nA dine janma thayo. 250 dhanuSya pramANa, raktavarNa, padmakamalanA cinhavALuM suMdara zarIra hatuM. pANigrahaNa saMskAra bAda rAjyasaMpadAne saMpUrNa bhaMga karIne, prabhujIe kArataka vada 13 nA dine eka hajAra bhavyAtmAo sAthe dIkSA aMgIkAra karI ane vaizAkha suda 15 nA divase prabhujIne kaivalyajJAnanI prApti thaI 330000 pradyotanAdi munio, 420000 rati Adika sAdhvIo, 276000 zrAvake, 505000 zrAvikAone saMpradAya thayA hatA. trIsa lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa karI, mAgasara vada 11 nA divase sametazikharajI upara prabhu mekSe padhAryA. prabhunuM zAsana nava hajAra koDa sAgaropama sudhI vartatuM rahyuM hatuM. X (7) zrI supArzvanAtha tIrthakara bhAdrapada kRSNa aSTamInA divase madhyaraiveyaka vimAnathI cyavI zrI supArzvanAtha tIrthakarane jIva vaNArasI nagarInA pratiSThita rAjAnI pRthvI rANInI ratnakUphIthI avatIrNa thayA. jeTha suda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ [34] vizvati 12 nA divase prabhune janma thaye. prabhunA zarIranuM dehamAna base dhanuSa pramANa hatuM. svastikanA laMchanathI vibhUSita hatuM. pANigrahaNadi saMskAra thayA bAda rAjyalakSmIne saMpUrNa bhegA karI, jeTha suda 13 nA divase eka hajAra bhavyAtmAo sAthe prabhujIe cAritra aMgIkAra karyuM. phAgaNa vadi chaThThanA divase prabhune kevaLajJAnanI prApti thaI. 300000 vidarmAdi munivare, zImAdi 430000 sAdhvIo, 257000 zrAvaka, 507000 zrAvikAone saMpradAya hate. vIsa lAkha pUrvanuM sarvoyuSya pUrNa karIne, phAguna vada 7nA divase sametazikharajI upara prabhujIe mekSalakSmI prApta karI. zrI supArzvanAtha bhagavaMtanuM zAsana navase kroDa sAgaropama sudhI cAlu rahyuM hatuM. (8) zrI caMdraprabha tIrthakara zrI caMdraprabha tIrthakara caitra vada 5nA divase vijayaMta:vimAnathI cyavI caMdrapurI nagarInA mahasena rAjAnI lakSmaNe rANInI ratnakUkSImAM avatarita thayA. paramAtmAno janma poSa vada 12 nA divase thayo hato. doDhaso dhanuSya pramANa dehamAna, vetavarNa, caMdra laMchanayukta prabhunuM zarIra hatuM. pANigrahaNadika saMskAra thayA pachI, rAjyasaMpadAne saMpUrNa bhega karI, piSa vada 13 nA divase eka hajAra puruSa sAthe prabhue cAritra aMgIkAra karyuM. phAguna vada saptamInA divase prabhujIne kevayajJAna prApta thayuM. 250000 dattAdika munio, 380000 sumanAdika sAdhvIo, 250000 zrAvake, 410000 zrAvikAo, ATale prabhujInA zAsanapaMthIone saMpradAya pravartamAn rahyo hato. dasa lAkha pUrvanuM sayuSya pUruM karIne, bhAdrapada vada sAtamInA divase sametazikharajI para prabhu mokSagAmI thayA. 90 karoDa sAgarapama sudhI temanuM zAsana cAlatuM rahyuM hatuM. A kALa sudhI bharatakSetramAM prAyaH sarvatra jenadharma eka rASTrIya dharma tarIke atizaya prabhAvapUrNa cAlate rahyo hato. (9) zrI suvidhinAtha tIrthakara zrI suvidhinAtha tIrthakara prabhu vaijayaMta vimAnathI evI, kAkaMdI nagarInA sugrIva rAjAnI rAmArANInI ratnakalImAM phAlgana vada navamInA divase avatarita thayA. mAgasara vada pAMcamanA divase prabhune janma thayo. prabhunuM zarIra 100 dhanuSya pramANa, vetavarNa ane magaranA laMchanayukta hatuM. pANigrahaNadika pavitra saMskAra thayA te pachI saMpUrNa rAjyaga karI, eka hajAra bhavyAtmAo sAthe prabhujIe mRgazara vada chadranA divase cAritra aMgIkAra karyuM. kArtika suda 3nA pavitra divase prabhune kevalyajJAna prApta thayuM.200000 varAhAdi munivare, 220000 vArUNA Adi sAdhvIo, 229000 zrAvaka, 472000 zrAvikAo, ATalA bhavyAtmAone prabhujInA zAsanane saMpradAya cAlate rahyo. be lAkha pUrva savAyuSya pUrNa karI, bhAdrapada suda navamInA pavitra divase prabhujI zrI sametazikhara para male padhAryA. nava karoDa sAgaropama sudhI prabhujInuM zAsana pravartamAna rahyuM hatuM. (10) zrI zItalanAtha tIrthakara prabhu zrI zItalanAthajI prANata devalekamAMthI cavI, vaizAkha vada chaThThanA divase, bhIlapura nagaranA rAjA draDharathanI rANI naMdAnI kuzImAM avatIrNa thayA. kamaza: mAgha vadi bArasanA dine Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ [35] vibhu vardhamAna paramAtmAno janma thayo. bhagavAnanuM zarIra 90 dhanuSya pramANa, suvarNa kAMtiyukta, zrI vatsanA cihnathI vibhUSita hatuM. pANigrahaNadika saMskAra thayA. tyArabAda saMpUrNa rAjyane bhegA karI, prabhujIe eka hajAra puruSanI sAthe mAgha vada bArasanA divase cAritra aMgIkAra karyuM. "utkRSTa tapazcaryA karatAM karatAM piSa vada 14 nA pavitra divase prabhune kevaLajJAnanI prApti thaI. 100000 AnaMdAdi munivare, 100006 sAdhvIo, 28000 zrAvako, 458000 zrAvikAo prabhujInA saMpradAyamAM saMlagna thayAthI prabhujInuM zAsana khUba ja prabhAvitpAdaka banyuM. badhuM maLIne eka lAkha pUvanuM savayuiSya pUrNa karIne vaizAkha vada bIjanA divase prabhu sametazikhara upara nirvANa pAmyA. eka sAgaropamanA aMtaramAM ja ApanA zAsanamAM paNa viccheda thaye hate. paramAtmAnA zAsanAMtaramAM eka yugala manuSyathI "harivaMza'' kulanI utpatti thaI. A vaMzanI utpatti saMbaMdhI vistRta vivecana mATe juo-amAruM "zrI munisuvratasvAmI caritra ane maMtravidhAna saMgraha" jemAM harivaMzanI utpattine lagate saMpUrNa ItihAsa temaja zrI munisuvratasvAmIjInuM manahara ane AnaMdakAraka jIvanacaritra sacitra rajU karavAmAM AvyuM che. je vastu kadI banavA na saMbhave chatAM kALa pramANe bane tene jene zAsana "accheruM" eTale ke AzcaryakAraka ghaTanA mAne che. avasarpiNI kALamAM daza accherA thayA che, temAM "harivaMza"nI utpatti paNa eka accherA tarIke varNavAI che. (11) zrI zreyAMsanAtha tIrthakara prabhu zrI zreyAMsanAtha tIrthakara zukra devalethI cavIne, jeTha vada 6 nA divase siMhapurI nagarInA viSNu rAjAnI vizu rANInI ratnakRSImAM avatIrNa thayA. phAguna vada 12 nA divase kramaza: prabhujIe janma dhAraNa karyo. prabhunuM zarIra 80 dhanuSa pramANa, suvarNa sadaza kAMtiyukta, geMDAnA cihnathI vibhita hatuM. pANigrahaNa Adi saMsakAra thayA. tyAra pachI saMpUrNa rAjyane bhega bheLavIne prabhu zreyAMsanAthajIe phAlgana vada 13 nA divase eka hajAra bhavyAtmAo sAthe cAritra aMgIkAra karyuM. tapa:prabhAvathI prabhune mAgha vada 0)) nA pavitra dine kevalyajJAnanI prApti thaI. 84000 kachapAdi sAdhuo, 103000 dhAraNi Adi sAdhvIo, 279000 zrAvaka, 448000 zrAvikAone saMpradAya pravartamAna rahyo. 84000 pUrva varSanuM sayuSya pUrNa karIne, zrAvaNa vada 3 nA dine prabhuzrI zrI sametazikhara tIrtha upara nirvANa pAmyA. ApanuM zAsana copana sAgaropama paryata cAlu rahyuM hatuM. zrI zreyAMsanAtha paramAtmAnA zAsanakALamAM tripRSTha nAmane pahelo vAsudeva, acala baladeva ane alpagrIva nAmanA prativAsudeva thayA hatA. (12) zrI vAsupUjya tIrthakara zrI vAsupUjya tIrthakara bhagavAna prANata devalokathI cavIne, jeTha suda navamInA dine caMpApurI nagarImAM vasupUjya rAjAnI jayArANanI ratnakUlImAM avatIrNa thayA. kramaza: phAguna vada 14nA divase Apane janma thayo. ApanuM zarIra 70 dhanuSa pramANa temaja raktavarNa, mahiSa(pADA)nA cinhayukta suMdara hatuM. pANigrahaNa karyA pachI phAguna vada 0)) nA dine 600 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ [36] vizvAti puruSa sAthe paramAtmAe cAritra aMgIkAra karyuM. ane utkRSTa tapazcaraNa karIne mAgha suda bIjanA pavitra divase prabhujIe kevalyajJAna prApta karyuM. 72000 sUkSmAdi munie, 100000 dhAraNa Adi sAdhvIo, 215000 zrAvaka, 436000 zrAvikAo hatI. prabhujInA parivAramAM bahetara lAkha varasanuM sayuSya pUrNa karIne ASADha suda 14 nA roja caMpAnagarImAM prabhujI nirvANa pAmyA. trIsa sAgaropama kALaparyata paramAtmAnuM zAsana jayavaMtuM rahyuM hatuM. ApanA zAsanakALamAM dvipRSTha nAmanA vAsudeva, vijaya baladeva ane tAraka nAmanA prativAsudeva thayA hatA. (13) zrI vimalanAtha tIrthakara zrI vimalanAtha prabhujI sahacAra devalokathI cavIne vaizAkha suda 2 nA divase kaMpilapuranA rAjA kRtavarmAnI syAmArANanI ratnakUlamAM avatarita thayA. Apano janma kamaza: mAgha zuda 3 nA divase thaye. ApazrInuM zarIra 60 dhanuSa pramANe suvarNa kAMtiyukta, varAhanA cinhathI zejita hatuM. pANigrahaNa saMskAra pachI rAjyane bhega bheLavIne, mAgha suda 4 nA reja eka hajAra bhavya puruSo sAthe prabhujIe cAritra aMgIkAra karyuM. utkRSTa tapa tapI, piSa suda 6nA divase kaivalyajJAnanI prApti karI. 68000 maMdarAdika munivaro, 100800 dharAdika ArthikAo, 208000 zrAvako, 434000 zrAvikAo ApazrInA saMpradAyamAM hatA. sATha lAkha varasanuM sayuSya pUrNa karI, aSADha vada sAtamInA dine zrI sametazikhara parvata upara ApazrI nirvANa pAmyA. nava sAgaropama pramANu kALa paryata ApanuM zAsana cAlyuM hatuM. ApanA zAsanakALamAM trIjA svayaMbhU vAsudeva, bhadra baladeva temaja meraka nAme prativAsudeva thayA hatA. (14) anaMtanAtha tIrthakara zrI anaMtanAtha tIrthakara bhagavAna prANata devalathI vIne, zrAvaNa vada saptamInA dine ayodhyA nagarInA siMhasena rAjAnI suyazA nAmanI rANInI ratnakUkSImAM avatIrNa thayA. vaizAkha vada 13 nA divase prabhuno kramaza: janma thayo. prabhunuM dehapramANa 50 dhanuSa, pItavarNa, siMcANa(spena pakSI)nuM cinha suzobhita hatuM. pANigrahaNa vidhine saMskAra thayA pachI saMpUrNa rAjyane upaga laI, vaizAkha vada 14 nA divase eka hajAra puruSanI sAthe prabhue cAritra aMgIkAra karyuM. utkRSTa tapa karIne prabhujIe vaizAkha vada 14 nA divase kevaLajJAna prApta karyuM. 66000 yaza Adi munivara, 82000 padmAdika AyiMkAo, 206000 zrAvake, 414000 zrAvikAo-ATale paramAtmAne saMpradAya hato. trIsa lAkha varasanuM savoyu karI, caitra suda 5 mInA divase zrI sametazikhara parvata upara prabhujI nirvANa pAmyA. temane zAsanakALa cAra sAgaropama pramANa cAlyo hate. ApanA zAsanamAM puruSottama nAmanA cothA vAsudeva, suprabha baladeva ane madhu nAmanA prativAsudeva thayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [37] (15) zrI dharmanAtha tIrthakara zrI dharmanAtha tIrthakara bhagavAna vaijayaMta vaimAnathI vIne, vaizAkha suda 9 nA divase ratnapurI nagarInA bhAnurAjAnI suvratArANInI ratnakUlamAM avatIrNa thayA. kramaza: mAgha zuda 3nA divase prabhune janma thaye. temanuM 45 dhanuSya, deha pramANa, pItavarNa, vajalaMchana yukta, hatuM. pANigraDaNa saMskAra pachI rAjyasega bheLavIne mAgha suda terasanA dine eka hajAra puruSa sAthe bhagavAne cAritra aMgIkAra karyuM. utkRSTa tapa tapIne pauSa suda 15 nA pavitra dine bhagavAne kaivalyajJAna prApta karyuM. 64000 ariSTAdi munivaro, 62400 zivadika ArthikAo, 204000 zrAvako, 413000 zrAvikAo thaI. prabhue 10 lAkha varasanuM sayuSya pUrNa karIne, sametazikhara tIrtha upara jeTha suda pAMcamanA dine mokSapada prApta karyuM. prabhunA zAsanakALanA samaye ja puruSasiMha nAmanA pAMcamAM vAsudeva, sudarzana baladeva, nikuMbha nAmanA prativAsudeva thayA hatA. vAsudevAdika badhA rAjAo arihaMte pAsaka jenadhamI hatA. ApanA zAsanAMtaramAM maghavA ane sanakumAra nAmanA cakravarti jena rAjAo thayA hatA. navamA tIrthakara bhagavAna zrI suvidhinAthanA kALathI laIne ahIM sudhI vacamAM vacamAM zAsanaviccheda thayA karatuM hatuM, jene lIdhe bhagavaMta zrI RSabhadevanA samayathI pracalita thayelA Aryavedane naSTabhraSTa karI. Rga, yujura, sAma, ane atharvaNa nAmanA navA veda banAvI vaidika saMpradAye potAne manaphAvate pheraphAra karyo hate. (16) zrI zAMtinAtha tIrthakara zrI zAMtinAtha tIrthakaranA bAra bhAvo suvikhyAta che. 1. zrINarAjA, 2. yugalika, 3. saudharma devalokamAM deva, 4. vaitADhya parvata para amitateja rAjA, 5. prANuta devalokamAM deva, 6. mahAvideha kSetramAM aparAjita nAmanA baLadeva, 7. acuta ka5mAM deva, 8. vAyudha cakravatI, 9. raiveyakamAM deva, 10. megharatha rAjA, 11. savArthasiddhamAM deva, 12. zrI zAMtinAtha tIrthaMkara. pUrvanA bhava paikI zrI megharatha rAjAnA bhAvamAM paramAtmAnA jIve ahiMsAnuM je AcaraNa karyuM te sau koIne AdarzarUpa ane anukaraNIya hoI ahIM tene saMkSepamAM ullekha kare Avazyaka che vAyuddha cakravatane jIva raiveyakamAMthI eNvIne jabUdvIpanA pUrva mahAvideha kSetranI puSkalAvatI nAmanI vijayanI puMDarIkiNI nagarInA gharatha rAjAnI priyamatI rANInI kukSIe avataryo. rANIne meghanuM svama Avela tadanusAre janmasamaye temanuM "megharatha" evuM sArthaka nAma pADavAmAM AvyuM. yuvAvasthAmAM pANigrahaNa karyA bAda pitAzrI ghanarathe pratrajyA svIkAratAM megharatha rAjavI banyA. temanA rAjya daramiyAna prANI mAtrane sukhazAMti hatAM temaja sarva kaI "abhaya"no anubhava karatAM hatAM. eka divase teo pauSadhazALAmAM pauSadha grahaNa karIne rahyA hatA tevAmAM kaMpa, dInamukhavALe. capaLa netravALo ane atyaMta bhaya pAmele eka pAre temanA kheALAmAM AvIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ [38] vizvati lapAI gaye ane manuSya bhASAmAM rAjavI pAse abhayadAna mAgavA lAge. tevAmAM te eka yena (bAja) pakSI tyAM dhasI AvyuM ane rAjAne uddezIne be ke-he rAjana! mArA bhakSyane mUkI gho. rAjavIe kahyuM ke A pAre mArA zaraNe AveluM che tethI te huM tane seMpIza nahIM. vaLI tArA prANanuM dhAraNuM te bIjA bhejanathI paNa thaI zakaze, paNa jIvahiMsA karIne kAyAnuM poSaNa karavuM te te narakagatine sAmA cAlIne belAvavA jevuM kArya che. zyane javAba Ape ke-he rAjana ! huM sudhAthI pIDA pAmela chuM. tame pArevAnI pIDAnuM mArA pAse varNana kare che paNa mArI kSadhA-pIDA dUra karavA mATe kema kaMI karatA nathI? huM pakSIonuM mAMsa khAnAro chuM. bIjuM bhejana mane phAvatuM nathI tema bhAvatuM paNa nathI mATe mane mAro lakSya A pAreve suprata kare, jethI sudhAthI pIDAte mAre AtmA tRpta thAya. megharatha rAjavIe kahyuM ke he yena ! tuM AkuLavyAkuLa na thA. je tAre mAMsanuM ja bhakSaNa karavuM hoya te huM tane pArevAne badalAmAM mArA zarIramAMthI mAMsa ApuM, paNa mArA zaraNe AvelA pArevAne te huM tane nahIM ja soMpuM. spena pakSIe te bAbatamAM saMmati ApI. tarata ja trAjavA-telAM magAvavAmAM AvyA. eka chAbaDAmAM pArevAne mUkIne bIjA chAbaDAmAM rAjA pitAnA zarIranuM mAMsa kApI-kApIne mUkavA lAgyA. paraMtu jema jema rAjavI pitAnA dehanA kaTakA karI karIne trAjavAmAM mUkavA lAgyo tema tema pArevAvALuM chAbaDuM vadhAre vajanavALuM banatuM gayuM. rAjapuruSa vicAramAM paDI gayA, paNa rAjAne aTakAvavAnI koInI hiMmata na cAlI. chevaTe dayAnA samudra megharatha rAjavI pote ja chAbaDAmAM besI gayA. rAjavInI AvI apratima dayA jaI tarata ja tyAM puSpavRSTi thaI. parIkSA nimitte AvelA deve "jaya jaya"ne uccAra karI megharatha rAjavInI ati prazaMsA karI. rAjavInuM kapAyeluM zarIra sajaja karI temane praNAma karI deva bolyo ke-puruSane viSe tame ja eka puruSa che. IzAnaMdra tamArA sattvanI niraMtara prazaMsA karatA hatA te nahIM sahana thavAthI meM ApanI parIkSA karI, paNa temAM mAro parAjaya thayo che ane dayAnA sAgara sarakhA Apano vijaya thayo che. he rAjana! mAre A aparAdha Apa kSamA kare. prAta:kALe pauSadha pArI, pitAnA medhasena nAmanA putrane rAjayAsana para besArI cAra hajAra rAjAo, sAta putra vigerenI sAthe cAritra aMgIkAra karyuM. vIza sthAnakanA ArAdhanavaDe megharatha munie tIrthaMkaranAmazetra upArjana karyuM. prAMta aMbaratilaka parvata para anazana karI, kALadharma pAmI sarvArthasiddha vimAnamAM deva tarIke utpanna thayA. zrI zAMtinAtha tIrthaMkaradeva sarvArthasiddha vimAnathI cavIne, bhAdrapada vada saptamInA dine hastinApuranA rAjA vizvasena ane temanI acirA rANInI ratnakSImAM avatIrNa thayA. kamaza: jeTha vada 13 nA divase prabhune janma thaye. bhagavAnanuM dehamAna 40 dhanuSya, suvarNa kAMtimaya, zarIra para mRgacinha zebhita hatuM. pANigrahaNa vagere vidhie bAda prabhue rAjapada ane cakavI paNuM baMne sAthe bheLavIne, jeTha vada 14 nA divase eka hajAra bhavyAtmAonI sAthe dIkSA grahaNa karI. AtmaciMtavananA amegha zastrabaLe aghAtiyA karmane nAza karI, piSa suda 9 mInA dine kaivalyajJAna : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [39] 62000 cakayuddhAdi munio, 61600 ArthikAo, 190000 zrAvako, 393000 zrAvikAo ATale samudAya sahita dharmapravartanane saMpradAya cAlato hato. eka lAkha varasanuM savayuSya pUrNa karI, bhagavAne jeTha vada 13 nA divase zrI sametazikharajI para nivaNa pada prApta karyuM. ApanuM zAsana ardhA pApama sudhI avicchinnatayA cAlatuM rahyuM, jenA prabhAve ApanA samaye mithyAtvI tathA pAkhaMDI lekonuM jora bahu ochuM thaI gayuM hatuM. (17) zrI kuMthunAtha tIrthakara zrI kuMthunAtha tIrthakara sarvArthasiddha vaimAnika devakathI cavIne zrAvaNa vada 9mInA divase hastinApuranA rAjA zUrarAjAnI zrIdevI rANInI ratnakUphImAM avatIrNa thayA. vaizAkha vada 14 nA divase prabhue janma lIdhe. prabhunuM dehamAna 35 dhanuSya jeTaluM, pItavarNa, bakarAnA cinhathI suzobhite suMdara zarIra hatuM. pANigrahaNa vidhi bAda rAjapada ane cakavatI pada baMnene vaibhava bhogavIne, vizAkha vada pAMcamanA dine eka hajAra puruSo sAthe bhagavAne cAritra aMgIkAra karyuM. tapAdika bhAvanAothI nirmaLa banIne caitra suda 3 nA divase bhagavAne kevalyajJAna prazna karyuM. 60000 svayaMbhU munio, 606000 dAmanI Adi ArthikAo, 1790000 zrAvake, 311000 zrAvikAone bahoLo saMpradAya cAlu rahyo. 5000 varasanuM sarvAyuSya bhagavIne vaizAkha vada 1 nA dine zrI sametazikhara upara Apa nirvANa pAmyA. 1/4 palyopama kALa paryata A5nuM zAsana avicchinnapaNe cAlatuM rahyuM hatuM. Ape tIrthakara temaja cakravatI baMne padane upabhega karyo hate. (18) zrI aranAtha tIrthaMkara bhagavAna zrI aranAtha tIrthakara navamA greveyaka devakathI avI, phAlgana suda 2 nA divase hastinApuranA sudarzana rAjAnI paTTarANI devIrANInI ratnakUlImAM avatIrNa thayA. kramaza: mRgazara suda 10 mInA dine temano janma thayo. prabhunuM dehamAna 30 dhanuSya pramANa hatuM. zarIranI kAMti suvarNavarNa hatI. naMdAvartana laMchanathI zarIra suzobhita hatuM. pANigrahaNanA pavitra saMskAra thayA bAda prabhue rAjapada temaja cakravatI rAjAnuM pada grahaNa karI, mAgazara suda 11nA dine eka hajAra puruSonI sAthe cAritra grahaNa karyuM. prabhune kArataka suda 12 nA divase kaivalyajJAna prApta thayuM. 50000 kuMbhAdi munio, 65000 rakSitAdi AciMkAo, 184000 zrAvake ane 302070 zrAvikAono parivAra hate 84000 varSanuM sayuSya pUrNa karI sametazikhara para mAgazara suda 10 mInA dine prabhujIe nivaNa pada prApta karyuM. emanuM zAsana eka hajAra koDa varSa sudhI cAlatuM rahyuM hatuM. prabhu aranAthajI paNa uparanA zrI kuMthunAtha ane zrI zAMtinAtha bhagavAnanI jema ja tIrthakara tema ja cakravatI pada ema dvi-padavIdhAraka hatA. ApanA zAsanAMtaramAM puruSapuMDarIka nAmanA chaThThA vAsudeva, AnaMda baladeva ane balI nAmanA prativAsudeva thayA. temaja AThamAM abhUma nAmanA cakravarti rAjA thayA, jenI kathA jaina zAstromAM bahu ja vistArathI lakhelI che. subhUma cakavarti bAda e ja kALamAM datta nAmanA sAtamA vAsudeva, naMda nAmanA baladeva ane prahAda nAmanA prativAsudeva thayA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ [40] vizvati (19) zrI mallinAtha tIrthakara zrI mallinAtha tIrthakara bhagavAna jayaMta nAmanA vaimAnika devalethI evIne, phAlgana suda 4 nA divase mithilAnagarInA kuMbhArAjAnI rANI prabhAvatInI kukSImAM avatIrNa thayA. kramaza: mArgazIrSa suda 11 nA dine bhagavAnane kanyArUpe janma thaye. prabhunuM dehamAna 25 dhanuSya pramANu, zarIra nIlavarNa ane kalaza cihnathI zebhAyamAna thayeluM hatuM. kumArAvasthAmAM ja mArgazIrSa suda 11 nA divase 300 strinI sAthe bhagavAne cAritra aMgIkAra karyuM. prabhune mArgazIrSa suda 11 nA dine ja kevaLajJAnanI prApti thaI. 40000 munio, 55000 biMdumati Adi ArthikAo, 183000 zrAvake ane 370000 zrAvikAonA prabhune zAsanasaMpradAyamAM sammilita thayA hatA. 55000 varSanuM savoyuSya pUrNa karI, phAguna suda 12 dine prabhu zrI sametazikhara upara nirvANa pAmyA. ApanuM zAsana 5400000 varSa sudhI avicchinnatAthI pracalita rahyuM hatuM. tIrthakara haMmezAM puruSarUpe janmatA hoya che, chatAM zrI mallinAtha strIrUpe tIrthakara thayA te apsarAbhUta gaNAya che. ' (20) zrI munisuvrata tIrthakara zrI munisuvrata tIrthakare prANata devakathI ovI, zrAvaNa suda 15 nA divase rAjagRhI nagaramAM sumitra rAjAne tyAM padmAvatInI ratnakUlImAM avatAra lIdhe ane kamathI jeTha vada 8nA divase temane janma thayo. 20 dhanuSyanuM temanuM dehamAna hatuM. zarIrane zyAma varNa, kaca75 laMchana hatuM. lagna thayA bAda sarva rAjasamaMdAne bhegA karI, phAgaNa suda 15 ne divase eka hajAra puruSa sAthe temaNe dIkSA lIdhI. prabhune phAgaNa vada 12 ne divase kevaLajJAna thayuM. 30000 IMdrAdika muni, 50000 puSpamatI Adi ArthikAo, 172000 zrAvaka, 350000 zrAvikAo ATalAM prabhune parivAra hato. 30000 varSanuM sarvoyuSya bhegavIne, jeTha vada nA dine prabhujI sametazikhara parvata upara nirvANa pAmyA. 600000 varSa sudhI ApanuM zAsana jayavaMta rIte pravartamAna rahyuM hatuM. paramAtmA zrI munisuvratasvAmInA zAsanamAM "adhAvadha" tIrthanI utpatti thaI, tene lagatI hakIkata nIce pramANe che paramAtmA vihAra karatAM karatAM bhRgukaccha (hAlanuM bharuca) AvyA. paramAtmAnI dezanA sAMbhaLavA mATe jitazatru rAjavI azva para caDIne AvyuM. kalezane naSTa karanArI paramAtmAnI amegha dezanA sAMbhaLIne rAjA temaja azva baMne romAMcita thaI gayA. dezanAne aMte gaNadharabhagavaMte paramAtmAne prazna karyo ke-he prabhu! atyAre A samavasaraNamAM koNa pratibodha pAmyuM che? paramAtmAe javAba Ape ke-Aje jitazatru rAjAnA azva sivAya koI paNa pratibaMdha pAmela nathI. AvI Azcarya upajAve tevI hakIkata sAMbhaLI jitazatru rAjAe bhagavaMtane prazna karyo ke-A azva koNa che? ane te kaI rIte dharma pAmyuM? paramAtmAe jaNAvyuM ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna padminIkhaMDa nagaramAM jaina dharmamAM rata jinadharma nAmane zrAvaka hate. sAgaradatta nAmane zreSThI tene gADha mitra hatuM. bhadrikapaNane kAraNe te haMmezA jinadharmanI sAthe jinace tema ja upAzrayamAM sAthe ja. ekadA teNe munirAjanA mukhethI sAMbhaLyuM ke-"je kaI prANI arihaMta paramAtmAnuM bila bharAve te bIjA bhavamAM saMsArane nAza karanAra dharma avazya pAme." A pramANe sAMbhaLIne te sAgaradatta suvarNanI at pratimA karAvIne sthApana karI paraMtu samakitane prApta karyA vinA, svabhAvathI dAna karavAnA svabhAvavALo ane drapArjanamAM tRSNAvALe te mRtyu pAmIne A tamAre azva thayo che. he rAjana! A azvane pratibodha karavAnA AzayathI ja ame ahIM bhRgukacachapure dIrdha vihAra karIne AvyA chIe. pUrvajanmamAM karAvela jinapratimAne kAraNe te pratibaMdha pAme che." A pramANe hakIkata sAMbhaLIne jitazatru rAjAe te azvane svataMtra karyo. ave paNa bhaktibhAvathI anazana svIkAryuM. tyArathI jagatane viSe adhAvadha tIrtha prasiddhine pAmyuM che. zrI munisuvrata caritrane aMge avazya vAMce amArUM zrI munisuvratasvAmI caritra. (21) zrI naminAtha tIrthakara zrI naminAtha tIrthakara aparAjita devalokamAMthI cavIne Aso suda 15 nA divase mithilAnagarInA vijayarAjAnI prArANanI ratnakUkSIthI avatIrNa thayA. zrAvaNa vada 8 nA dine kramaza: prabhuno janma thayo. prabhunuM dehamAna 15 dhanuSyanuM hatuM. spAma kamalanA laMchanathI zobhita suvarNa varNa yukta zarIra hatuM. pANigrahaNadi saMskAra thayA pachI rAjapadane bhega karI, ASADha vada 9 nA dine eka hajAra puruSanI sAthe prabhue cAritra aMgIkAra karyuM. mAgazara suda nA 11 dine prabhune kevaLajJAna prApta thayuM. 20000 kuMbhAdika munio, 41000 anilAdi ArthikAo, 170000 zrAvake ane 348000 zrAvikAo prabhunA saMpradAya-zAsanamAM hatA. 10000 varasanuM sayuSya pUrNa karI vaizAkha vada 10 dine zrI sametazikhara upara prabhu nirvANa pAmyA. 500000 varSa sudhI ApanuM zAsana pravartamAna rahyuM hatuM. ApanA zAsanAMtara kALamAM jaya nAmanA cakravartI rAjA thayA hatA. (22) zrI neminAtha tIrthakara zrI neminAtha prabhu aparAjita devakathI AvI, kArtika vada 12 nA roja zauripuranagaranA samadravijaya rAjAnI zivAdevI rANInI kukSImAM avatIrNa thayA. kramaza: zrAvaNa suda pAMcamanA divase prabhune janma thayo. prabhunA zarIranuM mAna daza dhanuSya pramANa hatuM. zyAmavarNa, zaMkhalaMchanayukta zarIra hatuM. kumArAvasthAmAM ja prabhue zrAvaNa suda chaThThanA divase eka hajAra puruSa sAthe dIkSA aMgIkAra karI. A vadi 0))ne divase prabhune kevaLajJAna prApta thayuM. 18000 varadattAdi munio, 40000 kSadinnAdi ArthikAo, 179000 zrAvake, 339000 zrAvikAo prabhunA zAsana saMpradAyamAM pravatita hatA. eka hajAra varasanuM savoyuSya pUrNa karI, ASADha suda 8 nA dine giranAra parvata upara prabhue mokSapada prApta karyuM. 83750 varSa sudhI ApanuM zAsana cAlatuM rahyuM hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizva jyoti ApanA zAsanakALamAM zrI kRSNa vAsudeva, balabhadra baladeva, jarAsaMdha nAmanA navamA prativAsudeva thayA, jemanA vistRta caritranuM varNana triSaSTi zalAkA puruSa caritranA AThamAnavamA parvamAM ApavAmAM Avela che. ApanA zAsanAMtaramAM 12 mA brahmadatta nAmanA cakravatI thayA hatA. (23) zrI pArzvanAtha tIrthakara zrI pArzvanAtha tIrthaMkara prANata devakathI vIne, caitra vada 4nA roja vArANasI(kAzI)nagarInA azvasenarojAnI vAyArANInI ratnakUkSImAM avatIrNa thayA. kramaza: pauSa vada 10 nA divase prabhune janma thaye. nava hAtha pramANa dehamAna, nIlavarNa, sarpanA laMchanayukta zarIra hatuM. pANigrahaNa saMskAra pachI prabhue pauSa vada 11 nA roja 300 puruSanI sAthe cAritra aMgIkAra karyuM. caitra vada 4 nA divase prabhue kevaLajJAna prApta karyuM. 16000 AryadattAdi munio, 38000 puSpacUlAdi sAdhvIo; 164000 zrAvake tema ja 377000 zrAvikAo ApanA saMpradAyamAM hatAM. se varasanuM AyuSya pUrNa karIne zrAvaNa zudi aSTamInA divase sametazikhara para prabhu nirvANapadane pAmyA. ApanuM zAsana avicchinna rIte 250 varSa sudhI cAlu rahyuM hatuM. zrI pArzvanAtha bhagavaMtanI kumArAvasthAmAM kamaTha nAmano tApasa vArANasI nagarInA udyAnamAM AvyA hatA. te duSkara tapazcaryA karato. paMcAgni saLagAvI tenI vacce besI AtApanA lete. leke tenA pratye AkarSAyA, pratidina hajAre le ke tenI bhakti karavA lAgyA. eka vakhata pArzvakumAra gekhamAM beThA beThA nagaracaryA joI rahyA hatA tevAmAM lokone vastrAbhUSaNathI sajaja thaI. vividha sAmagrIo sAthe nagara bahAra udyAna tarapha jatA joI te saMbaMdhamAM pRchA karatAM kamaTha tApasa saMbaMdhI sarva hakIkata jANavAmAM AvI eTale lekane sanmA vALavAnI karuNA bhAvanAthI prerAIne zrI pArzvakumAra paNa parivAra sAthe udyAnamAM gayA. kamaTha tApasa paMcAgni saLagAvIne AtApanA laI rahyo hate. pAse baLatA moTA lAkaDAmAM eka sarSa ardhadagdha thaI rahyo hate. paramAtmAe avadhijJAna dvArA te hakIkata jANI, kamaTha tApasane te saMbaMdhamAM sUcanA karI. tapazcayo ane lekenA Adara-satkArathI gavaSa banelA kamaTha tApase te hakIkatanI hAMsI uDAvI eTale paramAtmAe potAnA sevaka dvArA te lAkaDuM phaDAvI temAMthI baLatA sApane bahAra kaDhAvyuM ane aMtima avasthAe pahoMcelA te sarpane sevaka sukhadvArA ja "navakAra mahAmaMtra" saMbhaLAvyo, jenA prabhAvathI mRtyu pAmIne te sarSa dharaNe thaye. zrI pArzvakumAra dvArA AvI rIte vizALa janasamUhanI hAjarImAM pitAne parAjya thayo hiAvAthI kamaTha tApasa ghaNI lajajA pAmyuM ane sAthosAtha pAzvakumAra prati manamAM ati reSa paNuM dhAraNa karavA lAgyo. ugra tapazcaryAne kAraNe mRtyu pAmI te meghakumAra nikayamAM deva tho ane bhagavaMta zrI pArzvakumAra dIkSA lIdhA pachI avanItala para vicarI rahRAA hatA tyAre paNa sAta aherAtri paryata akhaMDa megha-dhArA varSAvI bhagavaMtane upasarga karyo hato, paraMtu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [43] dharaNe avadhijJAnathI A hakIkata jANa, paramAtmAnA kAusagya sthAne AvI upasarganuM nivAraNa karyuM ane meghamAlIne upAlaMbha ApatAM te paNa paramAtmAne praNAma karI, pitAnA aparAdhanI mAphI mAgI svasthAne gaye hato. bhagavaMta zrI pArzvanAtha svAmInA nivANa pachI pavitra AryAvartanI bhUmimAM vaidika saMpradAyenuM jora vRddhigata thayuM. vedavAkane viparIta artha karavAmAM Avyo. yajJa-yAgane nAme pazuhiMsA thavA lAgI ane jidvAlolupatAne kAraNe A pazuhiMsA eTalA pramANamAM vRddhi pAmI gaI ke jethI janatAmAM cAre kora hAhAkAra macI gaye. deva-devIonI prasannatAne kAraNe vaidika dharmaguruo paNa A kriyAne uttejana ApavA lAgyA ane dhIme dhIme rAjapurohito paNa yajJa-yAgamAM bhAga levA lAgyA. keTalAka rAjavIo paNa devanI maherabAnI prApta karavAnI AzAthI hiMsaka yajJa yAgamAM joDAyA. AryAvartanA cAre khUNAmAM hisAnuM mahAna tAMDava macI rahyuM. jo ke jaina munie ane upadezake A prakAranI hiMsA sAme pitAne pracAra karyo, paNa rAjasattA ane Itara saMpradAyanA vizeSa baLa pAse teone prayAsa saMpUrNa saphaLa na nIvaDyo. janatA dharNoddhArakanI AturatApUrvaka rAha jotI hatI. sau koI manamAM AvA prakAranI hiMsA sAme dhRNu darzAvatA hatA, paraMtu hiMmatapUrvaka AgaLa AvavA koI taiyAra thatuM na hatuM. AvA saMkrAMti kALe bhagavAna mahAvIrano kSatriyakuMDa nagaramAM janma thaye, jene lagatuM vizeSa varNana have A pachInA khaMDamAM vAMcIzuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 44 ) * prakaraNa AThamu mahuAvIra bhagavAnanA pUrva bhavA pahelA ane bIjo bhava pazcima mahAvidehanA eka gAmamAM nayasAra nAme eka rAjyAdhikArI hatA. eka samaye te rAjAnI AjJA mujaba ja'galamAMthI kAcho levA mATe sevakajanA sahita gaye, kArya karatAM madhyAhna thayA. bapAranA sUrya potAnI uSmA varSAvI rahyo hatA tyAre te bheAjana karavA beThA. te samaye nayasArane vicAra sphUryAM ke-A samaye koi sAdhu-saMta AvI caDe te temane bhAjana karAvI pachI bhAjana karuM. yAdazI mAtranA tAdazImena e kahevata mujakha te samaye acAnaka ja sAvRMda dekhAyuM. nayasAranA harSanA pAra na rahyo. .. x vizvajyAti sAdhu samudAya eka sAnI sAthe vihAra karI rahyA hatA para Mtu kAraNavazAt sAthe AgaLa nIkaLI javAthI, te mArga bhUlI bhaTakatAM bhaTakatAM madhyAhna samaye A pradezamAM AvI caDhyA. sAdhu-munirAjone jotAM ja te AdarapUrvaka temanI pAse gayA ane vijJapti karI potAnA paDAva pAse lAvyeA. AhAra-pANIthI bhAvapUrvaka emanuM Atithya karyuM. pachI taDakA narama paDatAM ja nayasAre vijJapti karI ke-cAlA mahArAja ! Apane ceAgya mArge caDhAvu. te AgaLa cAlyA ane sAdhugaNa enI pAchaLa! mArgamAM cAlatAM cAlatAM gurue nayasArane ceAgya jIva jANI, dharmopadeza karyA. nayasAre munivarone mArga batAvye te munivarAe tene AtmAnA sAcA mArga matAnyeA. bhadrika nayasAranA jIvane te upadeza gamI gayA ane te pramANe AcaraNa zarU karyuM. teNe samyaktva prApta karyuM; ane jIvanaparyaMta gurupadeza pramANe anusaraNa karatAM eNe potAnu jIvana saphaLa karyuM.. khIjA bhavamAM nayasAranA jIve saudha kalpamAM pApamanI AyusthitivALu devapada prApta karyuM. X trIjo ane cAthA bhava devagatinu jIvana pUrNa karIne nayasAranA jIva trIjA bhavamAM cakravarti bharatanA putra ricI nAmaka rAjakumAra thayA. eka samaya bhagavAn RSabhadeva purimatAla nagarInA udyAnamAM padhAryA. mahArAjA bharata potAnA parivAra sAthe bhagavAnane va Mdana karavA ane dharmopadeza sAMbhaLavA AvyA. bhagavAne vairAgyajanaka dharmadezanA dIdhI, je sAMbhaLI marIci saMsArathI virakta thaI gayA. ane aneka rAjaputro sAthe paramAtmA pAse pravrajyA aMgIkAra karI bhagavAna sAthe vicaravA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [45] lAgyA. dIrdhakALa sudhI pravrajyA pAlana karatA marithI muni zramaNa mArganI kaThina kriyAothI gabharAI gayA ane sAdhuvezane badale emaNe eka nUtana tridaMDIne veza dhAraNa karyo. hAthamAM tridaMDa, mastaka para zikhA ane chatra, pagamAM kASThanI pAdukAo ane zarIra para bhagavuM vastraA pramANe nUtana veza dhAraNa karI. pote nigraMtha zramaNethI judA paDI gayA. chatAM teo A vezane aMge pitAnI azakti ja darzAvatA hatA. pitAne dharmopadeza sAMbhaLI je koI pratibodha pAmatuM tene dIkSA levA mATe teo bhagavAna zrI trASabhadeva pAse ja mokalatA. mumukSu jIne teo kahetAM ke-sAco mArga te bhagavaMta kASabhadevane ja che. mArAthI te pramANe AcaraNa thaI zakatuM nathI tethI ja meM A nUtana veza dhAraNa karyo che. eka samaya cakavati bharate bhagavaMta rASabhadevane pUchayuM. bhagavan! ApanI A sabhAmAM koI bhAva tIrthakara che? uttaramAM marIci tarapha aMgulInirdeza karatAM paramAtmAe kahyuM rAjana ! A tridaMDI, tamAre putra marIci A avasarpiNI kALamAM cAvIsamA "mahAvIra nAmanA tIrthakara thaze. eTaluM ja nahiM paraMtu tIrthakara thayA pahelAM A bhAratavarSamAM tripRSTha nAmaka prathama vAsudeva thaze. ane pazcima mahAvidehamAM priyamitra nAmaka cakavatI thaze, temaja aMtamAM A avasarpiNI kALamAM bhAratavarSamAM aMtima tIrthaMkara mahAvIra thaze." bhagavAnanA mukhathI bhAvi vRttAMta sAMbhaLI bharata marIci samIpa jaI vaMdana karI bolyA: marIci, huM tamArA A parivrAjakatvane vaMdana nathI karatA paraMtu tame aMtima tIrthakara thavAnA che! e jANI tamArA bhAvI tIrthakaratvane vaMdana karuM chuM. saMsAramAM je mahAna padavIo gaNAya che, te sarva tamane maLI gaI che. tame A bhAratavarSamAM tripRSTha nAmanA prathama vAsudeva, mahAvidehamAM priyamitra nAmanA cakravatti ane A bhAratavarSanAM vardhamAna nAmaka covIzamA tIrthakara thaze." cakravatI bhAratanI vAtathI marIci ghaNe prasanna thaye. sAthe sAthe tene potAnA kuLane mada thaye. teNe potAnI bhujAnuM traNa vAra AsepheTana karI gavIMcha vANImAM kahyuM ke-"aho! huM prathama vAsudeva, cakravarti ane aMtima tIrthakara thaIza. huM vAsudevomAM pahele, mArA pitA cakravatIomAM pahelA! ane mArA dAdA tIrthakaramAM pahelA! ahe! aho! mAruM kuLa kevuM zreSTha che!" eka samaya marIci bimAra paDyA. teo vizALa sAdhu-samudAya sAthe vicaratA hatA, chatAM paNa temane asaMyata samajI zramaNae emanI paricaryA na karo. have marIcine pitAnA asahAyAvasthAnuM bhAna thayuM. A mAMdagIvALI avasthAmAM teone vicAra ryo kenmAre je ziSya hoya te te mArI sAravAra kare. A saMbaMdhI temaNe yogya vyaktinI pasaMdagI karavAnA nirNaya paNa karyo. eka vakhata marIci pAse kapila nAmane rAjaputra AvyuM. tene marIcie saMsAranI asAratAne upadeza Ape. kapila saMsArathI virakta banI dIkSA levA ughukta thayA. tyAre marIcie ene bhagavaMta pAse jaI cAritra aMgIkAra karavA kahyuM. kapile kahyuM-"huM ApanA mamAM pravrajita thavA IcchuM chuM.. zuM ApanA matamAM dharma nathI?" kapilane AvA praznathI marIcie jaNAvyuM ke mAre yogya ziSya che. marIcie kahyuM- ahIM paNa dharma che, ane tyAM paNa dharma che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 46 ] vizvajyAti AvI utsUtrarUpaNAne kAraNe maracInuM sa MsAra-paribhramaNa anekagaNu vRddhi pAmyuM. tridaMDI avasthAmAM cerAsI lAkha pUrva varSanuM AyuSya pUrNa karI, marIcie brahmaleAkamAM devapada prApta karyuM". * X x pAMcamA bhava brahmaleAkamAM dasa sAgarApamanuM AyuSya pUruM karI, nayasArane jIva kellAga sannivezamAM kauzika nAmanA brAhmaNa thayA. eNe esI lAkha varSanuM AyuSya bhAgavyuM. petAnA A lAMkhA jIvanamAM eNe anekavidha karyAM karyAM ane marIne ghaNAM bhava dhAraNa karyAM. X X X ThTho ane sAtamA bhava chaThThA ane sAtamA bhavamAM nayasAranA jIva chuNA nagarImAM puSpamitra nAmaka brAhmaNa thaye. enu AyuSya sIttera lAkha varSoMnuM hatuM. potAnA A dIrghajIvananA adhikAMza gRhasthAzramamAM vItAvI te parivrAjaka banyA ane AyuSya pUruM karI saudharma devalAkamAM deva thayA. x * Akhe ane navamA bhava devalAkathI vyuta thaI nayasAranA jIva caitya sanivezamAM agnidyuta nAmanA brAhmaNa thaye. te paNu aMtamAM parivrAjaka banyA. ane cAsaTha lAkha varSanuM AyuSya samApta karI, IzAndevalAkamAM madhyamasthitinA devapaNe utpanna thaye. X X X x dezamA ane agiyAra bhava IzAna devaleAkathI vyuta thai, nayasAranA jIva dazamA bhavamAM mandira sanivezamAM agnibhUti nAmane brAhmaNa thayA. aMtamAM teNe parivrAjaka matanI dIkSA lIdhI; ane chappana lAkha varSonuM AyuSya samApta karI agiyAramA bhavamAM sanakumAra devalekamAM madhyama sthitivALA deva thayA. x X * bAramA ane teramA bhava sanatyumAra devalAkathI cyavIne nacasArane jIva, zvetAMkhikA nagarImAM bhAradvAja nAmaka brAhmaNu thayA; ane Akhare parivrAjaka banI, 40 lAkha varSoMnuM AyuSya pUrNa karI, maheMdra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat * tridaM'DI marIcine paMca tyArabAda temanI ziSyaparaMparAmAM tApasa svarUpe pariNamyo, jemAMthI zAya matanI sthApanA thai. tyArabAda A matamAM prabhu mahAvIranA samakALe mahAtmA mudde nAmanA khodhisatva zAkya muni thayA, jemaNe potAnA nAma parathI bauddha dharmanI sthApanA karI, je dharmAM Aje eziyA, jApAna, cIna ane dUra dUranA dezAMtarAmAM pravartI rahyo che. bauddha dharmanA anuyAyIonI sakhyA Aje Azare 50 kADatI manAya che. A paMthanA anuyAyIo Aje paNa mAMsAhArI hAvA chatAM jainadarzananA prathama vrata prANAtipAtaviramaNa sivAya anya siddhAMtAnu bahudhAe AcaraNu kare che. www.umaragyanbhandar.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu vadhamAna [ 47 ] kalpamAM deva thaye. mahedradevalAkathI vyavyA pachI teNe anaMtAnaMta sa'sArabhramaNa karyuM, je bhava gaNatrImAM levAyA nathI X ** X caudamA bhava ane paMdaramA bhava caudamA bhavamAM nayasAranA jIva rAjagRhamAM sthAvara nAmanA brAhmaNa thayA. eNe peAtAnA cetrIsa lAkha varSomAMthI adhikAMza gRhasthAzramamAM vyatIta karyo. aMtamAM parivrAjaka dharma svIkAra karyAM; ane AyuSyanI samApti thatAM brahmaleAkamAM deva thaye. brAleAkathI vyuta thaI, eNe kaMIka samaya sudhI aniyata bhramaNa karyuM, jethI sthUla bhavAmAM gaNunA nathI karAI. X X X x sALameA ane sattarame| bhava seALamA bhavamAM nayasArane jIva rAjagRha nagaramAM vizvanaMdI rAjAnA bhAI vizAkhabhUtine putra vizvabhUti rAjakumAra thayA. te yuvAvasthAmAM nagara bahAra puSpakara'Daka udyAnamAM rahetA hatA; ane bhAvilAsamAM jIvana vyatIta karatA hatA. enu A sukha paTTarANInI dAsIethI na sahAyu. eee rANInA AgaLa vizvabhUtinA sukhavihAra ane krIDAonuM varNana karatAM kahyuMrAjyanA sukha vaibhave teA vizvabhUti bhAgavI rahyo che. jo ke kumAra vizAkhana MdI rAjAnA putra che chatAM paNa vizvabhUtinA sukha-vaibhavA AgaLa enAM sukha kaI gaNatrImAM nathI. kahevAne mATe bhale rAjya tamAruM' hoya; paraMtu enA vAstavika upabhoga te vizvabhUtinA ja bhAgyamAM lakhyA che. ' 6. dAsIonI vAtethI rANInA hRdayamAM IrSyAgni prajvalita thayA ane eNe kapagRhane Azraya lIdho. A khabara maLatAM rAjA enI pAse gayA ane tene zAMta karavAnI ghaNI keziza karI. rANI krodhita thaI bolI-jyAre tamArA jIvatA amArI A dazA che teA pachI asane gaNaze ja kANu ? rAjAe ghaNI rIte samajAvavA chatAM paNa jyAre te zAMta na thaI tyAre A vAta amAtya sudhI pahAMcI ane teNe paNa ghaNuM kahyuM chatAM saphaLatA na maLI. Akhare amAtye rAjAne salAha ApI--"mahArAja ! devInA vacananA anAdara na karo. strIhaTha che ! kadAca AtmaghAta paNa karI bese ! " rAjAe kahyuM-ene kaMi upAya nathI ! amArI kulamaryAdA che ke jyAM sudhI pahelAM praveza karelA puruSa bahAra na Ave tyAM sudhI bIjo puruSa udyAnamAM praveza nathI karI zakatA. vizvabhUti vasaMtaRtu gALavA mATe udyAnamAM rahyo che. te bahAra nahi nIkaLe. amAtye kahyuM-enA upAya thaI zake che. bAda amAtye ajJAta manuSyeAnA hAthathI rAjA pAse kRtrima (banAvaTI lekha paheAMcADyo. lekha vAMcatAM ja yuddhayAtrA jAhera karI. A vAta vizvabhUtinA karNa sudhI paheAMcI ane te turata udyAnathI nIkaLI rAjA pAse gayA ane rAjAne rAkI, pAte yuddhayAtrA mATe cAlI nIkanyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat . www.umaragyanbhandar.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 48 ] vizvajyAti je pradezamAM zatrunA upadravanI hakIkata jAhera karavAmAM AvI hatI, tyAM vizvabhUti sainya sAthe jai pahoMcyA, paraMtu tyAM kaMi upadrava na dekhyo, yuddhanI hilacAla paNa na nIhALI jethI vizvabhUti jevA gayA hatA tevA ja pAchA pharyAM. vizvabhUti mahAra nIkaLatAM rAjakumAra vizAkhanadIe puSkara DakodyAnamAM potAnuM sthAna jamAvI dIdhu. vizvabhUti pAcho pharI rAjamahele Avye ane udyAnamAM javA lAgyA; tyAre dvArapALee temane rokI kahyuM-" kumAra ! vizAkhanaMdI aMta:pura sAthe udyAnamAM rahela che, jethI tame tyAM nahIM jaI zake! ! '' have vizvabhUtine jaNAyuM ke yuddhane sarbha-vAstavamAM A udyAnathI bahAra kADhavAnA prapaMca mAtra hatA. teNe krodhita thai dvAra para rahela eka koThAnA vRkSa para jorathI muSTiprahAra karyA, jenAthI nIce paDelAM kAThAnA kaLAthI jamIna DhaMkAi gai. eNe dvArapAlane kahyuM-jo pitAzrInuM gaurava na jALavatA hata te huM A prakAre tamArAM mAthAM uDAvI deta ! vizvabhUtine A apamAnathI ghaNA AdhAta thayA. ane te virakta khanI gherathI nIkaLI gaye ane A sabhUta viranI samIpe jai dIkSA lai sAdhu banyA. rAjA, cuvarAja ane khIjA svajanagaNeAe jai vizvabhUtithI kSamAnI prArthanA karI; ane ghera AvavA Agraha karyo, paraMtu te potAnA nizcayathI Dagyo nahIM. vizvabhUti pratrajita thai vividha tapa karavA lAgyo. chaThThu amathI lai, mAsakSamaNa sudhInI tIvra tapazcaryA karatAM karatAM dezavidezamAM vihAra karavA lAgyA. kAlAMtare vizvabhUti mathurA gayA ane mAsakSamaNunI samApti karI, pAraNAne divase nagaramAM gAcarI mATe kravA lAgyA. e divasomAM kumAra vizAkhanaMdI paNa lagna karavA mATe tyAM AvyA hatA; ane potAnI jAna sAthe rAjamArga najIka jai rahyo hatA. kALayeAge vizvabhUti tyAM thaI bhikSAcarcA mATe jai rahyA hatA; ene dekhI vizAkhanaMdInA sevakoe kahyuM-kumAra ! Apa A munirAjane jANA che!" vizAkhanaMdIe kahyuM-" nahIM ! " sevakAe kahyuM--"e vizvabhUti kumAra che!" vizvabhUtine dekhatAM ja vizAkhanaMdInI AMkheAmAM krodha bharAi AvyeA. saroSa netrothI te munine dekhI rahyo hatA, eTalAmAM eka navaprasUtA gAye vizvabhUtine zIMgaDAnA prahArathI bhUmi para pADI nAMkhyuM. e dekhI vizAkhanaMdI ane enA sevakA khaDakhaDATa hasI paDyA. "eka prahArathI ghaNA kAThA pADI nAkhavAvALuM tamAruM baLa kayAM gayu?" munie A tarapha joyu tA vizAkhana dI tarapha STi paDI. enA manamAM rahela roSa jAgRta thaI AvyA. ane gAyane zIMgaDAethI pakaDI cakranI peThe upara ghumAvatAM khelyA: "durbala siMhanuM baLa paNa ziyALIyAethI nathI ula dhAtuM. " vizvabhUtinA AvA prakAranA zauyathI nizAkhanaMdI ane sevake jhaMkhavANA paDI cAlyA gayA. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.unaragyanbhandar.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna muni tyAMthI pAchA pharyA. teo manamAM vicAra karavA lAgyA-haju sudhI te durAtmA mArA para zeSa dhAraNa karI rahela che. te pachI vizvabhUti sAdhujIvananuM pAlana karatAM AyuSya pUrNa karI mahAzukra ka9pamAM upayA. aDhAra ane ogaNIsame bhava mahAzuka devalethI ovI, nayasArano jIva pitanapuramAM tripRSTha nAmane vAsudeva thaye. potanapurano rAjA prajApati, prativAsudeva azvagrIvanA maMDalika hatA. prajAprati rAjAne be putra hatAH eka acala ane bIjo triy. eka samaya pitanapuranI rAjasabhAmAM nATAraMbha thaI rahyo hato. rAjA, banne rAjakumAra ane samAjane emAM masta thaI rahyA hatA. barAbara te samaye azvagrIvane dUta kAryavaza rAjasabhAmAM Avyo. rAjAe saMbhramapUrvaka dUtanuM svAgata karyuM ane jalaso baMdha karAvI, eno saMdeza sAMbhaLavA lAgyo. raMgamAM bhaMga karanAra dUta para kumAra ghaNe krodhAyamAna thayo. eNe pitAnA sevakone kahyuM. jyAre A dUta ahIMthI cAlyo jAya tyAre mane khabara Apaze." kArya patAvI satkArapUrvaka rAjAnI vidAya laI dUta ravAnA thayo. banne kumArane enA prayANanA samAcAra maLatAM eee tenI pAchaLa jaI, tene khUba mAra mAryo. dUtanA sAthIo paNa ene choDI nAsI gayA. prajApatine jyAre A ghaTanAnA samAcAra maLyA tyAre e ghaNe nAkhuza thaye. dUta azvagrIvane A ghaTanAnA samAcAra na Ape tethI dUtane AdarapUrvaka pAcho bolAvI tenuM ghaNuM sanmAna karyuM. pitAnA rAjakumAre te bALako che, tenA A kRtyane manamAM na lAvavuM vigere kahI tenA mananuM zAMtavana karyuM ane A hakIkata alpagrIva prativAsudevane na jaNAvavA sUcanA karI. data mAnI gaye; paraMtu enA sAthIo tenI pahelAM ja rAjA pAse pahoMcI gayA, jethI A sarva hakIkatathI alpagrIva vidita thaye. dUtanA apamAnanI vAta jANe azvagrIva ghaNe nArAja thayA ane pitAnA dUtane apamAnita karanAra ane rAjakumArone jAnathI mAravAno nizcaya karI lIdhe. azvagrIvane kaI bhaviSyavettAe rahI rAkhyuM hatuM ke-"je manuSya tamArA caMDavega nAmanA dUtane mAra mAraze temaja zAlikSetranA madAMdha siMhane vidAraze, te ja tamArA mRtyunuM kAraNa thaze.' azvagrIve bIje dUta mekalI prajApatine kahevarAvyuM-tame zAlI kSetramAM jaI tyAM upadrava karatAM siMhane vidArI zAlikSetranI rakSA kare. pitAnA putrone cetavaNI ApatAM prajApatie kahyuM-"tamee dUtanuM apamAna karIne akAla mRtyune jagADayuM che. ApaNe samaya na hovA chatAM paNa zAlikSetranI rakSA karavAnI A AjJA maLI. A tamArA dvatyanuM phaLa che." pitAnA svAmInI AjJA zirodhArya karIne rAjA senA sAthe prayANa karavA lAge tyAre kumArae rAjAne kahyuM-"Apa ahIM rahe. e kAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 50 ]. vizvati mATe te ame jaIzuM." rAjAnA rokavA chatAM paNa kumAre gayA ane zAlikSetra para pahoMcI vanapAlaka temaja kheDUtane pUchayuM-"bIjA rAjA vigere AvIne ahIM kevI rIte rakSaNa kare che?" lokoe kahyuM-"kumAra ! jyAM sudhI khetaramAM dhAnya rahe che tyAM sudhI, caturaMgI senAne ghero ghAlI teo ahIM rahe che, ane siMhathI lekanI rakSA kare che. paraMtu A pracaMDa zaktizALI vanarAjane sAmane karavAnI keInI paNa hiMmata cAlatI nathI." tripRSTha bolya"eTalA samaya sudhI ke rahe? mane e sthAna batAve, jyAM siMha rahete hoya." lekee tripRSThane siMhanI guphAvALI jagyA batAvI. kumAra rathamAM besI guphAnA dvAra para pahoMce. leoe jorathI zerabakora karyo eTale siMha guphAnA dvAra para AvyuM. siMhane joIne kumAre vicAryuM. A te padAti (page cAlavAvALe) che ane huM te rathika chuM. A vyAjabI na kahevAya. tarata ja DhAla talavAra sAthe te rathathI nIce utarI gaye, ane pharI vicAra karavA lAge-A siMha kAMI zastrasaja nathI, mAtra nakha ja tenA zastro che ane huM te DhAla temaja talavAradhArI chuM, e paNa ThIka nahIM, tethI eNe DhAla, talavAra paNa cheDI dIdhI. parAkramI kumArane A pramANe sAmanA mATe tatpara dekhI vanarAja paNa pitAnuM meM pahoLuM karI tenA para trATakyo. paraMtu sAvaceta raNadhIra tripRthya pitApara dhasI AvatAM vanarAjanA banane jaDabAene picamAM laI jIrNa vastranI mAphaka kSaNamAtramAM phADI pheMkI dIdhA-siMhane Ubhe ne Ubhe ja cIrI nAkhe. te dazya jotAM ja janatAe jorathI harSanAda karyo. tripUrNa siMhanuM cAmaDuM laI pitAnA nagara tarapha cAlyA gaye. lekoe tamAma hakIkata azvagrIvane jaNAvI. te ghaNe ddha thaye ane dUta mokalIne prajApatine kahevaDAvyuM-"have tame vRddha thaI gayA che, tethI mArI sevAmAM kumArane mekalI Apo. tamAre AvavAnI jarUra nathI." prajApatie kahyuM-"huM pite tamArI sevAmAM AvavA taiyAra chuM" alpagrIve phuddha thaI kahyuMtame mArI AjJAne anAdara karyo che, jethI yuddha mATe taiyAra thaI jAo." kumAroe A samaye paNa dUtane apamAnita karI kADhI mUkyuM. azvagrIve saMpUrNa sanya sAthe pitanapUra para caDhAI karI. tripurNa vigere paNa potAnI senA sAthe dezanI sImA para AvI khaDA thayA. banne senAomAM bhayaMkara yuddha zarU thayuM, ane pahele ja divase yuddhabhUmi lehIthI bhInI thaI gaI. niraparAdhI aneka jIvane A saMhAra tripRSThane ThIka na lAge. eNe adhagrIva pAse dUta mokalI kahevaDAvyuM-"kAlathI huM ane tame bane ja yuddhamAM pravRtta thaIe te ghaNuM sAruM. niraparAdha jene mAravAthI zuM lAbha?" adhagrIve tripUchano prastAva maMjUra rAkhyo ane rathamAM besI pitA potAnA maracAthI nIkaLI bane yuddha mATe bhegA thayA. aneka prakAranA dAvapecathI banne zUravIre ghaNuM samaya sudhI laDyA chatAM vijayazrI koI paNane na varI. azvagrIve joyuM ke sarva astro khUTI gayA che chatAM paNa tripRSTha parAjita thatuM nathI. chevaTe teNe potAnuM prativAsudeva tarIkenuM amogha zastra "cakraratna" ne yAda karyuM. cakra prApta thatAM ja azvagrIva atiSita thaye. tene khAtrI hatI ke have tripRSTha avazya mRtyu pAmaze. teNe cakra tenA prati pheMkayuMpaNa so keInA Azcarya vacce cakre prahAra karavAne badale tripRSThane pradakSiNa daI, tenA hAthamAM thaMbhI gayuM. tripRSTha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [51] azvagrIvane pitAne parAjaya kabUla karI levA sUcana karyuM paNa garvIjha azvagrIva kema mAne? chevaTe tripRSTha te ja caka tenA tarapha pheMkayuM, ane alpagrIvane ziraccheda thaI gaye. AkAzamAM "jaya jaya" ne dhvani prasarI rahyo ane daivI vANI thaI ke A avasarpiNI kALane prathama vAsudeva "tripRSTha" che. | sarve rAjAoe tripRSThanI AjJA svIkArI lIdhI ane aDadhA bhAratavarSane pitAne AdhIna karIne eNe vAsudevanuM pada dhAraNa karyuM. caurAzI lAkha varSanuM AyuSya pUruM karI, tripRSTha sAtamI naraka bhUmimAM tetrIsa sAgaropamanA AyuSyasthitivALe narayika tha. vIsamo, ekavIsamo ane bAvIsamo bhava narakathI nIkaLI nayasArane jIva siMha che. A bhavamAM tenI hatyAonI gaNatrI kayAMthI thAya? tenA phaLarUpe tyAMthI maraNa pAmI cethI narakamAM gaye. narakamAMthI nIkaLI nayasAranA jIve keTalAya samaya sudhI saMsArabhramaNa karyuM ane aMte manuSyabhavanI prApti karI. tevIsamA ane vIsamo bhava tevIsamA bhavamAM nayasArane jIva pazcima mahAvidehanI rAjadhAnI mukA nagarImAM priya mitra nAme cakravatI rAjA thaye. eNe piTTilAcArya nAmanA AcArya pAse pravajyA laI, caurAsI lAkha pUrvanuM AyuSya bhegavI, covIsamA bhavamAM te mahAmuka devalokamAM deva tarIke upaje. pacIsame ane chavIsame bhava devabhavamAMthI thavI, pacIsamA bhavamAM nayasArane jIva chatrA nagarImAM jitazatru rAjAne putra naMdana nAme rAjakumAra thaye. te bAlyAvasthAmAM ja rAjya siMhAsana para beThe ane vIsa lAkha varSa paryata rAjya bhegavI Akhare piTTilAcArya pAse pratrajyA aMgIkAra karI. pachI naMdanamunie mahAghora tapazcayoe karI mAsakhamaNane pAraNe mAsakSamaNa karIne eNe ahaMta, siddha, dharmopadezaka, bahuzrata, tapasvI, darzana, vinaya, vagere padethI vaza sthAnaka tapanI ArAdhanA karI, tIrthaMkaranAmakarma upArjita karyuM. aMtamAM naMdana munie be mAsanuM anazana karyuM ane samAdhipUrvaka dehamukta thaI prANuta kalpanA purSottara vimAnamAM devapada prApta karyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ para ] vizvayAti prakaraNa navamuM trevIzamA tIrthaMkara zrI pArzvanAtha satAnIya sAdhusapradAye bajAvela abhUtapUrva sevA 1. zrI zubhadatta gaNadhara prabhu zrI pArzvanAthanA nirvANu khAda temanI pATa upara zubhadatta nAmanA jainAcArya thayA. teozrI pArzvanAthanA gaNadharomAM mukhya gaNadhara hatA. kevaLajJAnanI prApti bAda tee zAsanaprabhASanArthe bhavya jIveAnA uddhAraka tarIke peAtAnA vizALa ziSya samudAya sAthe prabaLa puruSAthI banyA hatA. temanA ziSya samudAya paNa vizALa, jJAnI ane zAsana hitaci Mtaka hatA. teee aMtima samaye potAnI ziSyaparaMparAnA bhAra zrI haridattasUri nAmanA AcAryane arpita karI, zrI siddhAcaLa tIrtha para eka mAsanuM anazana karI mokSagatine prApta karela. * X X 1. zrI haridattasUri teozrI zrutasamudranA pAragAmI, vacana labdhivALA, amRtatulya dezanA ApanAra, upazAMta, yazasvI, paropakArI vigere aneka guNAthI bhUSita hatA. temanA milanasAra svabhAvathI yajJakAMDI prakhara paDitA sAthenA vAdavivAdamAM teo sadAya vijetA banatA hatA. pariNAme asaMkhya pazu-yajJA para kaika aMkuza AvyA, paraMtu jyAM tee ane temanA ziSya samudAya vicarcA nahAtA evA pradezamAM payajJAmAM vRddhi thavA lAgI, je vastu temanA jevA jJAnI mATe mahAn kanyanA kAraNabhUta khanI. teo prakhara puruSArtha cegInI jema zrAvastinagarIe pahoMcyA ke jyAM yajJavAdIonuM pUratu sAmrAjya hatuM. zrAvasti nagarImAM adInazatru nAme sanAtanadhamI rAjavI rAjya karate hateA. nagarInA udyAnamAM AvI A vIrAtmAe sthiratA karI, ane " ahiMsA parameA dharma "nA ucca koTInA tattvajJAnAnusAre evI rasikatAthI vyAkhyAna ApavA zarU karyo ke jenI asara nagarajano para saceta thai; eTaluM ja nahi paNa addInazatru rAjavI paNu " jJAnI sugurudevanA" vyAkhyAnA pratye AkarSAya. nitya savAranA A udyAna rAjavI saha nagarajanAthI khIcAkhIca bharAvA lAgyuM. pariNAme zretAe jaina dharmanA siddhAMte pratye sudraDha ane anurAgI banyA. tevAmAM lAbhAnulAbhI sajogovazAt piratrAjaka leAhitAcA nA nAmanA saMnyAsI peAtAnA baheALA ziSyasamudAya sAthe e udyAnamAM AvI caDhyA. adInazatru rAjavI paNa dhArmika vAdanA zekhIna ane sa MskArI hatA. tenA rAjadarabAranA amAtye ane karmacArIe paNa hitaciMtaka hatA eTaluM ja nahi paNa A kALe zrAvastI nagarI paNa dharma purI tarIke prasiddhi pAmela hatI jethI dha carcA ane vAdanA zokhIna rAjavI e rAjadarabAramAM ja samartha AcAryo vacce dharmAMvAda karavAnA pUrato prakhaMdha karyo. vidvAna paMDitA, zAstrIe, sanyAsIe, rAjadarabArIe ane nagarajanAthI rAjadarabAra khIcAkhIca bharAi gayA ane banne pakSanA AcAryAne yAgya uccasthAne yogya bhadrAsanA para sthAna ApI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [53] rAjavIe samartha AcAryone zAMtithI niSpakSapAta zAstravAda vAdI-prativAdIrUpe karavAnI vijJapti karI. ane darzanakArAe vidvattApUrNa zailIthI dharmavAdanI zarUAta karI. banne pakSanA dharmAcAryo vacce dharmavAdamAM tAtvikavAda ati mahatvatAbharyo bane. rAjasabhA, saMskArI rAjavI temaja vidvAna zAstrIo temAM lIna banyA. jemAM zrI haridattasUrie traNa divasanA ekadhArA vAdamAM AkarSaka siddhAMtAnusAra prAcIna vedAMtika kRtionA AdhAre jaina dharmanA karmavAdI siddhAMtanI sUkSmatApUrvaka chaNAvaTa karI e hastAmalakavata siddha karI ApyuM ke-yajJa kriyAmAM pazu balidAnane koI paNa sthaLe ullekha nathI. pariNAme bhadrika pariNAmI zAMtamUrti zrI lahita parivrAjake pitAnA 1000 sAdhuo sahita ati ullAsathI zrI haridasUri pAse jaina dIkSA grahaNa karI saddajJAnanA pratibaMdhaka AcArya banyA. A banAvathI jena zAsanano prabhAva vistaryo ane samasta zrAvastInagara jenadhamI banyuM. maru pradezamAM ropAola jenadharmanA bIja kALe karI vikasita banyA ane kALAntare A pradeza Adarza jena bhUmi banyuM ke jyAM prabhu zrI mahAvIre potAnA ziSya samudAya sAthe vicarI A bhUmine pAvana karI hatI. ajoDa vyAkhyAtA zrI lohitAcAryajI temaja temanA eka hajAra ziSya samudAye zrI hadittasUri pAse rahI nitya trikAlika vAMcanA meLavI "ahiMsA paramo dharma"nA pracArArthe temaja pazuyajJanA pratibaMdhanAthe prabaLa puruSAthI banyA ane temaNe dakSiNa bhAratanA evA pradeza tarapha vihAra karyo ke jyAM pazuyajJanI paraMparA cAlu hatI. - A pradezamAM vicaratA zrI hitAcAryajI ane temanA ziSyasamudAyane dharmapracAramAM pUrato yaza maLe. ane jyAM jyAM teo vicaratA gayA tyAM tyAM pazuyajJa baMdha karAvavAmAM phalIbhUta thayA eTaluM ja nahi paNa vidvAna zAstrIo jeo yajJakriyAkAMDanA khAsa himAyatI hatA temanA para pitAne dharmaprabhAva pADI temane jenI dIkSA ApI munirAje banAvyA. A pramANe jenadharmanI ajoDa sevA bajAvanAra zrI hitAcAryajI dakSiNa tarapha jaina dharmano pracAra karI rahela hatA. evAmAM bIjI bAju temanA vRddha upakArI guru zrI haridattasUrine pitAne aMtima samaya najadIkamAM jaNAtA teoe pitAnI pATa para upara zrI Arya samudra nAmanA vidvAna AcArya ziSyanI sthApanA karI, ekavIza divasanuM anazana karI vaibhAragiri para samAdhipUrvaka svarge sidhAvyA. 3. zrI AryasamudrasUri prabhu pArzvanAthanA trIjA paTTadhara zrI AryasamudrasUri prabhAvika vidyAonA jJAtA, zrutajJAnI temaja detya svarUpe prasarela pazu yajJakriyAkAMDanA prakhara virodhI hatA. mAMsa, madirA Adi atyAcAra dharmanA nAme kadApi kALe nabhAvI na ja levAya tevuM draSTibiMdu dharAvanArA ane samartha vakatA hatA. temane ziSya parivAra vizALa hatuM temaja evA pradezamAM vicaratA rahetA ke, jyAM hiMsAdinA pracAra vegavaMte hate. teo baMgAla, orissA, paMjAba, mulatAnAdi dezamAM khAsa vicaratA hatA. uparokata dezamAM vicaratA vicaratA A munirAje ane temanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvajyAti [ 54 ] ziSyasaMpradAye apAra saMkaTA sahana karI, aneka rAjasabhAeAmAM vidvAna zAstrIo sAthe vAdamAM utarI " ahiMsA paramo dharma "nuM sUkSma chatAM rASTrIyakaraNa svarUpa sacATa muddAo sAthe samajAvI, aneka bhAvika AtmAone jainadharmI banAvavAmAM saphalatA prApta karI hatI. jemAM vedAMtavAdI zAstrIenA teA khAsa samAsa thatA hatA ke jeo dIkSita jaina muni banIne jainadharmanA prakhara pracAraka banatA. pariNAme tenI asara janasamAja para pUratI thatI ane jyAM jyAM temane vihAra thatA tyAM tyAM jainadhama dinapratidina vRddhi pAmata. * dakSiNa bhAratamAM karNATaka tarapha zrI haridattasUrinA samudAyamAMthI vihAra karI gaelA zrI leAhitAcArya ane temanA ziSyasamudAye karNATaka, tailaMga, mahArASTrAdi dezamAM vihAra karI lagabhaga 6000 jeTalA ziSya samudAyanI prApti karI hatI. A avirata puruSAthI AcArya zrInA prayAseAnA suMdara phaLa tarIke uparokta deze paNa ahiMsAmaya temaja dharmaparAyaNa banyA. zrImad leAhitAcAnuM uparokata dezamAM eTaluM khadhu varcasva prakhala hatu ke, jenA cAge dakSiNa bhAratamAM temanA nAmanI leAhita zAkhA sthApita thai hatI. uttara temaja dakSiNa pradezeAmAM vizALa ziSya samudAya dharAvanArA A banne dha krAMtikArI AcAryo tathA temanA ziSyasamudAyanA cege evuM eka paNa gAma ke zahera nahatuM ke jenA para ahiMsAnI pratibhA na paDI hAya. 4. videzI munirAja zrI A samudrasUrinA ziSyasamudAyamAM videzI nAmanA eka prabhAvika jJAnI munirAja hatA. teoe 500 ziSyasamudAya sAthe avanti tarapha vihAra karyA ane ujjainInA udyAnamAM padhAryA, jyAM jayasena rAjavI rAjagAdI para birAjamAna hatA. A rAjavIne buddhizALI ane saMskArI kezIkumAra nAme pATavI rAjakuMvara hatA, je UgatI yuvAnImAM ja videzI munirAja ane temanA ziSyasamudAyanA samAgamamAM Avye hateA. munirAjazrInI prathama dezanA sAMbhaLatAM ja kezIkumArane vairAgyanI prApti thai. pariNAme mAtApitAnI AjJA meLavI kezIkumAre khALabrahmacArI sthitie ja dIkSA aMgIkAra karI. vinaya guNadhAraka zrI kezIkumAre jJAnasmRtinA kAraNe alpa samayamAM ja UMcakeATInA zAstrAbhyAsa karyo ane zrutagAmI banyA. teo TUMka samayamAM ja dAdAguruzrI A samudrasUrinA samAgamamAM AvatA bALabrahmacArI vinayI zrutagAmI praziSyane potAnA paTTadhara banAvI vayeAvRddhAvasthAe A sUrie zrI siddhakSetra para salekhaNApUrNAMka padara divasanuM anazana karI svargArahaNa karyuM. X X x 5. AcArya zrI kezIkumAra gaNadhara avaMtInA pATavIkumAre bALabrahmacArI tarIke aneka prakAranI siddhie ane vidyAe prApta karI ni`La jJAnanA prabhAve sUrya samAna peAtAnu jIvana prakAzita khanAvyuM ane paTTadhara padane lAyaka jaina zAsananI apUrva sevA bajAvavA mATe vIya ne phAravavAmAM sadAkALa tatparatA rAkhI. khIjI bAju dakSiNavihArI zrI leAhitAcArya jevA samartha sAthIdAra AcArya zrInA svargavAsa thayA. teozrI cha hajAra jeTaleA samartha vidvAna zAstrapAraMgata samudAya dharAvatA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [55] temanA svargavAsa bAda temanA vizALa samudAyamAM, AMtarika dhArmika-vAda temaja AMtarakalaha utpanna thatA kaMIka zithilapaNuM AvyuM. adhUrAmAM pUruM A ajoDa tattvajJAnI, vAdapAragAmI samudAyamAM aneka munirAjene dakSiNanA aneka rAjavIo ane rAja kuLa taraphathI bahumAna maLavA lAgyuM ane tene pariNAme teo rAjagInI mAphaka ADaMbaradhArI banyA. "ahiMsA parama dharma nA mahAna siddhAMtanA prakhara upadezaka munirAje tarIkenI kartavyaparAyaNatAmAM zithilatA AvI. pariNAme teonI vidyamAna sthitimAM ja A pradezamAM hiMsA vRtti jAgRta thavA lAgI jenA samAcAre uttara bhAratamAM vicaratA zramaNAcArya zrI keza kumArane pahoMcyA. temaNe tarata ja pitAnA vidvAna zivene dakSiNa bhAratamAM mokalI A sujJa sUrizrIe bagaDatI bAjI sudhArI lIdhI. lehitAcAryanA keTalAka munivare jeo vacce AMtara matabheda Ubhe thayo hato temane pitAnI pAse uttara pradezamAM bolAvI laI uttara bhAratamAM dharmapracAranuM kArya joradAra banAvyuM. zrI kezIkumArane zrI lehitAcAryanA vedAMtapAragAmI vidvAna ziSya samudAyane A pramANe bahoLo sAthe ne sahakAra maLatA prabhAvika ziSyasamudAya sAthe teoe mevADa, mAlavA, mAravADa, mulatAnAdi pradezane custa jaina dharmAnurAgI banAvavAmAM puruSAthI prayAsa Adaryo. pariNAme jyAM jyAM jaina munirAjane samudAya vihArI banate tyAM tyAM gAmomAM, udyAna Adi jAhera vyAkhyAnadhAmamAM virATa dharmasabhAo maLatI. temanA tatvajJAnI vyAkhyAnane rAjAzraya maLavA lAge ane grAmajanatA temAM pUratI sahakArI banavA lAgI. A jAtanA kuzaLa dharmanItinA ge ane samartha sAdhu saMsthA para apUrva kAbU dharAvanAra zrI kezIkumAra gaNadharanA kuzaLa saMcAlananA vege dakSiNa bhAratamAM je kaMIka aMze paNa zithilatA vyApI hatI temAM pUratI jAgRti AvI. ane prabhuzrI pArzvanAtha saMtAnIyA munirAjone bahALe ziSyasamudAya pharIthI kartavyaparAyaNa bane. - zrI kezIkumAranI sAthe rahela zrI gaMgAcArye vidvAna ne tejasvI 500 ziSyasamudAya sAthe siMdha-sauvIra tarapha vihAra karyo. zrI yavAcAryuM kAzI-kozala tarapha pa00 ziSyanA parivAra sAthe vihAra karyo. zrI ahaMnAcAryo aMga, vaMga ane baMga tarapha 500 ziSya samudAya sAthe vihAra karyo. zrI kAzyapAcArye 500 ziSya samudAya sAthe saMyukta prAMta tarapha vihAra karyo zrI zivAcArye 500 ziSyasamudAya sAthe avaMti tarapha vihAra karyo. zrI kezIkumAra gaNadhare pitAnI sAthe vidvAna, zrutajJAnI, ziSyasamudAyane rAkhI magadha sAmrAjyamAM cAlatA bhayaMkara pazuyajJanA pratibaMdhanArtha rAjA mahArAjAone pratibaMdhavAnuM mahAna kArya hAtha dharyuM. temanA pratibodhanA phalasvarUpe mahArAjA ceTaka, dadhivAhana, siddhArtha, vijayasena, caMdrapAla, adinazatru, prasenajIta, udAyI, dharmazIla, zatAnIka, jayaketu, dazArNabhadra ane pradezI Adi aneka samartha rAjavIe ane janatA jainadharmaparAyaNa banI hatI. A pramANe jenA darzananI UMca koTInI sevA bajAvanAra zrI kezIkumAra gaNadharanA mahAna kAryane jANe kudarate apanAvyuM na hoya te pramANe A kALe jagaduddhAraka, karuNasiMdhu, zAMtisAgara caramatIrthaMkara paramAtmA mahAvIrasvAmIne janma dharNoddhAraka tarIke kSatriyakuMDagrAma nagaramAM mahArAjA siddhArthane tyAM zrI trizalAdevInI ratnakUkSIthI I. sa. pUrve 49nA caitra zuda 13nA pavitra divase trikALajJAnI tarIke thaye. temaNe 30 varSanI yuvAvasthAe saMsArane tyAga karI, sADA bAra varSanI ugra tapazcaryA pachI kevaLajJAnanI prApti karI, tIrthaMkara paramAtmA tarIke jena Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 56 ] vizvayoti dharmanA prabaLa puruSAthI-pracAraka banyA ane pUrva tema ja uttara bhAratamAM jainadharmane vijaya dhvaja rASTra dhvaja tarIke pharakAvya. zrI vIra prabhune kevaLajJAnanI prApti thatA sudhImAM ane temanA zAsananI sthApanA thatA sudhImAM kezIkumAra gaNadharanA paTTadharapaNuM nIce zrI pArzvanAtha saMtAnI ya A vidvAna sAdhu saMpradAyanA seMkaDe munivaroe jena zAsananI sevA bhAratanA soLe prAMtamAM akhalita rIte bajAvavI zarU ja rAkhI hatI. kALe karI zrI kezIkumAra gaNadhara vayevRddha avasthAe pahoMcyA. temaNe aMtima avasthAe pitAnI pATa para zrI svayaMbhavasUri nAmanA muninI sthApanA karI eka mAsanA anazanapUrvaka sametazikhara tIrtha para prabhu mahAvIranA vidyamAna kALe svargavAsa karyo. zrI pArzvanAtha saMtAnIya zrI kezIkumAra gaNadhara ane bhagavAna mahAvIranA mukhya gaNadhara anaMtalampinidhAna zrI gautamasvAmI e baMneno meLApa thaye hatuM. zrI pArzvanAthasaMtAnIya sunivara cAra mahAvratanA dhAraka hatA jyAre bhagavaMta mahAvIre pAMca mahAvratanI prarUpaNA karI hatI. A saMbaMdhI zrI gautamasvAmI ane kezI gaNadhara vacce vArtAlApa cAlyo hato ane pariNAme zrI pArzvanAthasaMtAnIya munivarAe bhagavAna mahAvIrane mArga svIkAryo hato ane tadanurUpa dharmAcaraNa karyuM hatuM. zrI kezIkumAra gaNadhara ane zrI gautamasvAmI vacceno vArtAlApa A ja pustakamAM eka svataMtra prakaraNa tarIke AvavAnuM hovAthI te saMbaMdhI vizeSa vivaraNa A sthaLe karyuM nathI. zrI kezIkumAranA vistRta jIvanacaritra mATe juo amArA taraphathI prakAzita thayela mahAna ne advitIya graMtha "samrAT saMprati". Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaMDa bIje prakaraNa paheluM prabhu zrI mahAvIrano prAdurbhAva para kAje tarUra phaLe, para kAje jaLadhAra; para kAje supuruSa narA, karatA paraupakAra. nara nArI paMkhI pazu, bhAve surapati deva; para guNa kAje je havA, RSabha kare tasa seva. A kALe bhAratanI dhArmika pravRtti rUDhI ane ADaMbaranuM svarUpa dhAraNa karI rahI hatI, chatAM rASTrAya sthiti kaMIka saMtoSakAraka hatI. aMga, magadha, vatsa, dazArNa, avanti, siMdha vagere aneka deza A kALe rAjyasattAka hatA, chatAM paNa tyAMnI prajA adhikArasaMpanna ane sukhI hatI. kAzI, kezala, videha vagere rASTramAM rAjAonA adhikAra nAmanA ja hatAM. tyAMnI rAjayavyavasthA prajAthI cUMTI kaDhAelA pratinidhio dvArA pArlAmenTarI paddhatie cAlatI. A rASTro "gaNarAja nI prasiddhine pAmyA hatA. dareka rAjyakAryamAM dezanA zAsake A gaNarAjyanI salAha letA hatA. temaja yuddha samayane prasaMge te rAjAo A gaNarAjyanI salAha vagara eka paNa pagaluM bharatAM na hatAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ [58] vizvati "videha"nI rAjyadhAnI "vaizAlI" tatkAlIna prasiddha samRddha nagarIomAMnI eka hatI. mithilAnI cirasaMcita samRddhi A samaye vaizAlIne prApta thaI hatI. enA nivAsIo, vRjika ane videha, deva jevA addhizALI hatA ane vaizAlI emanI amarAvatI hatI. haihayavaMzanA jena rAjA ceTakanI chatrachAyAmAM vaizAlI pitAnI unnati ane khyAtinI parAkASThAe pahoMcI gaI hatI. vaizAlInI pazcime gaMDakI nadI vahetI hatI. gaMDakInA pazcima taTa para brAhmaNakuDapura, kSatriyakuDapura, vANijyagrAma, kumArIgrAma ane kellAka sanniveza vigere aneka ramaNIya upanagare pitAnI atula samRddhithI vaizAlInI zebhAne abhUtapUrva banAvI rahyA hatA. brAhmaNakuDapura ane kSatriyakuMDapura anukrame ekabIjAnI pUrva-pazcime hatA. A bane upanagaranA dakSiNa ane uttaramAM babbe vibhAga hatA. baMne upanagara pAse pAse hatA. bane vacce eka udyAna hatuM. A udyAna bahuzAla caityanA nAmathI prasiddha hatuM. brAhmaNakuDapurane dakSiNa vibhAga arthAta dakSiNa brAhmaNakuDapura "brahma purI" kahevAte hate. ahiM vizeSa vasati brAhmaNanI hatI. brahmapurImAM kaMDAla gAtrIya rASabhadatta nAme brAhmaNa rahetA hatA, jeo brahmasamAjanA nAyaka hatA. temanI strI devAnaMda jAlaMdara getranA hatAM. A daMpatI bhagavAna zrI pArzvanAthanA zAsanAnuyAyI jaina zramaNe pAsaka hatA. kSatriyakuDapuranA uttara vibhAgamAM jJAtakSatrinA lagabhaga 500 ghara hatAM. temanA nAyaka kAzyapa zetrIya rAjA siddhArtha hatA. teo ahiMnA sarvAdhikArasaMpanna svAmI hatAM. A vibhAganI prajA temane "rAjA" tarIke saMbodhatI. rAjA siddhArthanI rANI trizalAdevI vaizAlInA rAjA ceTakanI bahena hatA. teo viziSTa getrIya kSatriyANuM hatAM. rAjA siddhArtha ane emanuM kuTuMba tIrthakara zrI pArzvanAthanI zramaNaparaMparAnA zramaNopAsaka hatAM. je samayanI paristhitinuM varNana ahiM karyuM che te samaya vikrama saMvatsaranI pUrvenI chaThThI zatAbdine che. A samaye "vizAlI" bhAratavarSamAM samRddhine zikhare virAjatuM hatuM. rAjA ceTakanI buddhiprabhAnA camakArAthI A samasta pradeza temanI AjJAmAM hato. "gaNarAjyanA teo custa rIte pAlaka hatA. licchavI ane vRji gaNataMtro temanI AjJA khaDe page uThAvatA. vaizAlInI zobhA paNuM apUrva hatI. vaizAlInuM varNana karatAM graMthakAre jaNAve che ke-"bhAratavarSane uttaramAMthI viMdhI cheka baMgALa sudhInA vizALa kSetrane phaLadrupa banAvatI gaMgAnadIne kinAre licchavIonuM A gaNarAja Avela hatuM jenI rAjadhAnI vaizAlImAM hatI. A licchavI kSatriya sUryavaMzI hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [59] A vaizAlI nagarInA traNa vibhAga hatA. vizAlI, kuMDagrAma ane vANijyagrAma. kuMDagrAmamAM kSatriya ja rahetA hatA, jeo zrI pArzvanAtha saMtAnIyA zrAvaka tarIke prasiddhi pAmela hatA. vaizAlImAM sonAnA kaLazavALA sAta hajAra prAsAde, rUpAnA kaLazavALA cauda hajAra AvAsa ane trAMbAnA kaLazavALA ekavIza hajAra gRhe hatA. utkarSa pAmela ane ramaNiya, mAnava dharmane samajanArA saMskArI mAnathI bharapUra ane tenA upanagarathI alaMkRta puSpavATikA ane udyAnathI AvRtta A bhavya nagarI evI rIte dekhAtI ke jANe te IMdrapurI-amarApurInI hariphAI na karatI hoya ? vizAlInA rAjavI-mahArAjA ceTaka paNa zrI pArzvanAthanA anuyAyI samakitadhArI zrAvaka rAjavI hatA. temanuM Akhue rAjakuLa jenadharmAbhimAnI ane dharma saMskAramAM otapreta hatuM. devAdhideva bhagavAna mahAvIra prANuta nAmaka kalpa svarga)thI evI I. sa. pUrve 600 nA aSADa suda 6 nA madhyarAtrInA samaye brahmapurImAM devAna dAnI kuzImAM avataryo. kSaNabhara mATe jagata avarNanIya prakAzathI udyotita thayuM. ane pRthvI harSathI uchuvAsita thaI gaI. nArakone paNa kSaNabhara sukhane anubhava thaye. e rAtrIe alpa nidrAmaya sthitimAM devAnaMdAe siMha, hAthI, vRSabha, lakSamI, puSpamALA, caMdra, sUrya, dhvajA, kalaza, pA sarovara, kSIra samudra, deva vimAna, ratanarAzI ane dhUmADA vinAne agni ema coda mahAsvane joyAM. svapnasRSTimAMthI jAgRta thatAM harSAvezamAM devAnaMdAe pitAnA svAmI rASabhadatta zAstrIne svapnadarzananuM phaLa pUchayuM. RSabhadatta zAstrokta daSTie svapnanA phaLane vicAra karI kahyuM, "he devAnupriye, A svo bahu zubha che. zAstrAnusAra jJAnI ane vedAMtane pAraMgata putraratnanI prApti thavI joIe. temaja AjathI ja ApaNI sarvamukhI unnatine paNa AraMbha tha joIe." svapnanuM phaLa sAMbhaLI devAnaMdA atyaMta AnaMdita thaI. bhAvi putra ane enI viziSTatAenA saMbaMdhamAM Atmagauravane anubhava karyo. sukha, saMteSa ane zAMtinA vAtAvaraNamAM khAsI divase ghaTikAnI jema pasAra thaI rahyA hatAM. tIrthakaranA jIva pitAnA pUrvabhavamAMthI ghaNuM karIne pUrvanA trIjA bhavamAM evI viziSTa prakAranI dharmasAdhanA kare che ke tIrthaMkaranA bhavamAM sarvotkRSTa pUnyaprakRtione udaya thAya che. tIthaka kSatriyakulamAM janma le che, chatAM paNa bhagavAna mahAvIranA jIvanuM devAnaMda brAhmaNanA garbhamAM avataraNa thavuM te AzcaryabhUta ghaTanA hatI. ganI adalA-badalI trAzImA divasanI madhya rAtrie saudharmendrane tIrthakaranA avataraNanI jJAnabaLe jANa thaI. temane ghaNe AnaMda thayo. eNe bhAvI tIrthaMkaranI stuti karI ane pitAnA pratihArI hariNagamaiSI nAmaka devane bolAvI kahyuM, "devAnupriya, pathvI para tIrthakaranuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 6e ] vizvati avataraNa thayuM che e atizaya AnaMdanI vAta che paNa te avatAra brAhmaNakulamAM thaye che e aNachAjatI vAta banI che. Aja sudhI tIrthakarane janma brAhmaNakulamAM nathI thayo ane nahi thAya, mATe tame jAo ane grevIsamA tIrthakara zramaNa bhagavAna mahAvIrane devAnaMdAnI kakSIthI laI rAjA siddhArthanI rANuM trizalAnI kukSImAM mUke ane trizalAnA putrIrUpI garbhane devAnaMdAnI kUzImAM sthApita kare." IndranI AjJA mujaba hariNagamavI deve Adhina vada 13 nI madhya rAtrIe manuSya lekamAM AvI devAnaMdA temaja trizalAne nidrAdhIna karI banenA garbha daivI zaktithI badalI nAkhyAM. jyAre bhagavAna mahAvIrane garbha A pramANe devAnaMdAnI kukSImAMthI trizalAdevInI kukSImAM sthApita thaye tyAre devanaMdAe svapnamAM pite joyelAM cauda mahAsvane harAtAM dekhyAM ane te ja mahAsvano trizalAdevIe pitAnI svAvasthAmAM dIThAM. zreSTha daivI svapna pUrAM thatAM trizalAdevI turata jAgRta thayAM. svamanI mahattvatA samajavA ati ullAsathI temaNe nidrAdhIna thayela rAjA siddhArthane vinayapUrvaka jAgRta karI, pitAnAM svapradarzananI vAta kahI. rAjAe pitAnI buddhi anuccAra putraprAptisvarUpa zreSTha phaLa banAvyuM. trizalAdevIe zeSa rAtri dharmaciMtanamAM ja vyatIta karI. prAta:kALe rAjA siddhArthe pitAnA subhaTane bolAvI AsthAna maMDapane zaNagAravA tathA nimittazAstrIone bolAvavAne Adeza karyo. prAta:kALanA nitya karmothI paravArI siddhArtha rAjavI sAmaMta-maMtrImaMDaLa sAthe sabhAmaMDapamAM AvI siMhAsana para beThA. sAmaMta tathA maMtrIo vagere sau pitA potAnA sthAne beThAM. rANI trizalAdevI paNa sahacarI ane dAsIo sAthe yavanikA(paDade)nI aMdara suzobhita bhadrAsana para AvI beThAM. rAjAnuM nimaMtraNa maLavAthI aSTAMga nimittazAstranA pAraMgata vidvAna paMDite rAjasabhAmAM AvyA ane AzIvaoNda vagerenA ziSTAcArapUrvaka egya Asana para beThA. rAjA siddhArtha puSpAMjali bharI uThayA ane temane vadhAvatAM bolyA: "he vidvAne! gaI madhyarAtrIe sukhazayyAmAM sUtelA rANa, siMha, hAthI vagere cauda svane joI jAgRta thayA ane bAkInI rAtrI nidrA vinA jAgRta avasthAmAM dharma dhyAna karatAM pasAra karI. devAnupriya, A pradarzananuM phaLa nizcita zuM thavuM joIe te zAstronA AdhArathI jaNAvo." vidvAna zAstrIoe svama saMbaMdhI saMpUrNa hakIkta sAMbhaLI te saMbaMdhI eka bIjA sAthe vicAra-vinimaya karI nizcaya para AvyAM. temAMnA mukhya vidvAna vRddha zAstrIe mahArAjAne kahyuM: "he rAjana, A svapradarzana ghaNuM ja zubha che. amArA svaprazAstramAM kula tera prakAranA svama batAvyAM che. jemAMthI hAthI, baLada vagere je cauda mahAsvano che tene te ja parama bhAgyavatI strIo dekhe che ke jenA garbhamAM rAjA athavA dharmacakravatI tIrthakarane janma (avatAra) thAya che. mahArANIe je svapno joyAM che te A ja mahAsva che. AthI cekakasa emanI kUkSIthI koI mahAna cakravatI athavA tIrthakarane janma thaze." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu vamAna [ 61 ] yanikAnI aMdara rahela rANIe svapnanuM phaLAdeza sArI rIte sAMbhaLI lIdhu hatu chatAM rAjAe rANI samIpa jai svapna-pAThakeAnA mukhathI sAMbhaLela svagnaSphaLa ati hapUrvaka kahI sabhaLAvyuM. rANI atyaMta saMtuSTa thayAM ane svapnalanuM smaraNa karatAM karatAM rAjamahelamAM gayAM. rAjAe paNa svapnapAThakone atizaya dAna devApUrvaka sa MtoSI vidAya karyo. X X X gamAM paNa bhagava'tanI mAtA-pitA pratye apUrva bhakti A leAkamAM tIrthaMkaronuM mAtAnI kUkSImAM Avavu mati, zruta ane avadhijJAna yukta ja hAya che arthAt garbhAvasthAmAM ja te viziSTa jJAnI heAya che. garbhAdhAnanA sAtamA mahine zArIrika calana vagerethI potAnI mAtAne kaSTa na thAya e vicArathI paramAtmA mahAvIranA jIve peAtAnA zarIranuM halanacalana vagere bIlakula baMdha karI dIdhuM paraMtu mAtAe potAnA garbhanI nizcalatAthI amaMgalanI kalpanA karI ane vicAryuM ke-garbhamAM rahela khALaka zuM mRtyu pAmyuM haze ? A kuzaMkAthI rANI tema ja rAjakuTuMkha kSaNubhara te zAka-sAgaramAM DUbI gayuM ane rANI trizalAdevI atyaMta kalpAMta karavA lAgyA. ga mAM rahela prabhue mAtAnI du:khada sthiti vicArI ane nizcaya karyo ke " mAtApitAnI sa MtAna viSayaka mamatA ghaNI prakhaLa che. hajI jenuM mukha paNa nathI dekhyu evA mArA viyoganI kalpanAthI teo A prakAre adhIrA ane vyAkuLa thai gayA che. ahA ! A te saMtAna paratvenI kaI jAtanI mamatA.' A pramANe prabhue vicArI garbhAvasthAmAM ja pratijJA karI ke "mAtA-pitAnI jIvita avasthAmAM huM sayama grahaNa nahi karuM." jyArathI bhagavAna mahAvIra rAjA siddhArthanA kuLamAM avatI thayA tyArathI ja rAjAnI sattA ane vaibhava vadhavAM lAgyA ane jJAtavaMzanI sarva prakAre unnati thavA lAgI. A pramANe palaTAtI sthiti ane abhyudayane dekhI siddhArtha rAjA ane rANIe nizcaya karyo ke-A sarve unnati e amArA garbhIya putranA pUnya-pratApanuM ja phaLa che, eTalA mATe tenA janma thayA pachI ame A putranuM guNaniSpanna nAma "vamAna" rAkhIzuM. i. sa. pUrve 599 nA caitra suda 13 nI madhyarAtrIe rANI trizalAdevInI pUnya kUkSIthI zramaNa bhagavAna mahAvIranA kSatriyakuMDa nagaramAM parama kalyANakArI ane jagatane sukhakAraka janma thayA. X x ga'nI adalAbadalInuM kAraNa ? A pramANe devAna dA brAhmaNInA svapna ane putra-trizalA mAtAne kema phaLyuM ? ane tenI sAthe vIraprabhunA pUrvokta janmAnA kai rIte sa MbaMdha hatA te jAtane mahattvabharyo prazna Ubhe thAya te svAbhAvika che. te zaMkAnA samAdhAnamAM prAcIna graMthakAreA e mahatvatAbharI ghaTanAe rajU kare che, jemAMnI eka te e che ke devAnA ane trizalAdevI pUrvabhavamAM derANI jeThANI hatA. te samaye devAnaMdAe trizalAnA ratna-karaDIyeA cAryA. jenA aMge trizalAdevI atyaMta kalpAMta karavA chatAM te kara'DIyeA devAna dAe paNa na ApyuM. je kamanA badale devAnaMdAne A bhavamAM maLyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 62 ] vizvati enA putrarUpI garbhane-Indra (je ke zuddha ucca koTInA AzayathI) harI lIdhuM ane trizalAdevInI kukSImAM mU ane trizalAnI putrI-devAnaMdAnI kukSImAM mUkI. bIjI ghaTanA evI che ke prabhu mahAvIre tridaMDInA bhAvamAM kulamarda karela tenA pariNAme emane rAjakuLanA badale bhikSuka (brAhmaNakuLamAM khAsI divasa sudhI rahevuM paDyuM. A pramANe prabhu mahAvIranA prAdurbhAva aMge banela Azcaryajanaka ghaTanAne jaina graMthakAro 'akherA" tarIke jaNAve che je kaI paNa avatArI vibhUtione aMge banela nathI. jo ke IMdranI AjJA mujaba garbhanI pherabadalI thaI hatI paNa temAM paNa zrI vIrabhagavaMtanA pUrva janmane vipAka hato. A avasarpiNI kALamAM daza prakAranAM acharAM thayAM che, jemAMthI garbha haraNa ane sthApanA e dazamAMthI eka che. daze AcherAonuM lAgatuM rasika zAstrokta varNana ame A graMthamAM ja alaga pariziSTamAM jaNAvazuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ viju vadhamAna [ 3] prakaraNa bIjuM prabhu zrI mahAvIrane janma ane jainendra vyAkaraNanI racanA 1 . jagA mAtAnI viziSTatA pApa ane julamane bhAra jyAre pRthvI para vadhI jAya che, trAsathI dabAI gaelI janatA jyAre uddhAraka avatArane jhaMkhatI hoya che, tyAre navayuga sarjanAra ane kalyANanA mArgadarzaka mahAna vibhUtione prAdurbhAva thAya che. tevI ja rIte jyAre jyAre pApa, vahema ane ajJAnatAnuM jera jAmatuM hoya che, tyAre trizalA ke ekAda devAnaMdA mAtA thAya che, ane evI mAtAo pitAnA prANarasa dvArA mahAvIra jevA tIrthakarane uchere che. jethI jagatane prakAza ApanAra, sukha ane kalyANane mA ciMdhanAra, yugAvatArI mahApuruSonI mAtAe paNa emanA saMtAne jeTalI ja vaMdanIya ane tirmayI banI rahe che. prabhu mahAvIranA nAma smaraNa sAthe be mahAna sannArIonI viziSTatA najara sAme tarI Ave che. jemAM prabhu mahAvIranA ghaDAtA dehanuM khAsI divasa pachI pAlana karanAra trizalAdevIne amArA vaMdana che. tathA pUrvanA khyAsI divasa sudhI bhagavAna jenI kukSImAM rahyA hatA te subhAgI devAnaMdAne paNa vaMdana ho. ane saMskArI sannArIonA garbhavAsamAM rahI jJAnI garle (prabhue) zuM prApta karyuM? devAnaMdAnI kuzImAM rahI prabhue tyAgavRtti, saMyama, jJAna, bhakti ane saMskAra prApta karyA jyAre trizalAmAtAnA garbhamAM rahI kSAtrocita vIratA, aDagatA, nirbhayatAnA ta, ane jIvana vikAsanI khIlavaNuM karI. jethI brAhmaNa sAmAjika vedAMtika jJAna ane kSAtra saMskRtinI dhArAo prabhu mahAvIranA sAgara samA jIvanamAM samAI jAya che. devAnaMdA brAhANa saMskRtinAM pratinidhirUpa hatAM jyAre trizalAmAtA kSAtra saMskRtinA praNetA hatA. A rIte AryAvartanI be samartha saMskRti "brAhmaNa" ane "zramaNa" te paramAtmAnA jIvanamAM otaprota banI gaI A pavitra AtmAnA prAdurbhAvathI phakta kSatriyakuDapura ja nahi paraMtu samasta jagata kSaNabhara mATe lokottara prakAzathI dedIpyamAna thaI gayuM. rAjA siddhArtha ja nahi paNa samasta prANIvarge anirvacanIya AnaMdane anubhava karyo. prabhu mahAvIrane janma thatAMnI sAthe ja saudharmedranuM iMdrAsana kaMpyuM. chappana dikumAri kAoe AvIne sarva sUtikarma karyuM ane potapotAnA AcAra egya maMgaLakiyA karI : sIdhadra vizALa devasamUha sAthe prabhugRhe AvyA. mAtAne avasthApinI nidrA ApI. temanI bAjumAM prabhunA pratibiMbane sthApI, 5ramAtmAne snAnAbhiSeka karavA mATe meruparvatanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ [64] vizvati zikhare gayA. tyAM bAkInA tresaTha idro paNa saparivAra AvI pahoMcyA. A samaye paramAtmAnA laghu-dehane nirakhI saudharmedranA manamAM saMzaya upa ke paramAtmA ATalA badhA saMkhyAtIta kaLazAonuM jaLa kema sahana karI zakaze ? traNa jJAna saMyukta paramAtmAe IMdrano A sa avadhijJAna dvArA jANa arihaMta-tIrthakarenI acitya zaktine sAkSAtkAra karAvavA mATe phakta potAnA jamaNA pagane aMgUThA meruparvatanA zikhara para cAMpe ke kSaNa mAtramAM lAkha jana pramANa meruparvata kaMpI uThyo, dharatI dhaNadhaNuM UThI, nadIonA nIra uchaLavA lAgyA, sAgaramAM atizaya garava thavA lAgyuM. iMdra acAnaka A prakopa thavAnuM kAraNa samajavA prayatna karyo te tene paramAtmAnI sarva bAlaceSTA samajAI. pitAnA saMzayane nAza karavA mATe paramAtmAnI A kIDA joI saudharme je paramAtmAne khamAvyA ane apUrva ullAsathI paramAtmAne snAnAbhiSeka karI, puna: mAtA sanmukha mUkI, stavanA karI sarva devagaNa svasthAne gayo. rAjA siddhArtha kSatriyakuMDanagaramAM daza divasa sudhI utsava karyo. prajAnA ullAsanI sImA na rahI. AkhuM ye nagara utsava ane AnaMdanuM kedra banI gayuM. bAramA divase paramAtmAno nAmakaraNa saMskAra thayuM. rAjA siddhArthe A prasaMga para jJAtijana, kuTuMba parivAra ane mitra snehIone AmaMtrita karyA. bhajana, tAMbUla, vastrAlaMkArethI sarvane satkAra karI, pitAne maratha vyakta karatA kahyuM " jyArathI A kumAra amArA kuLamAM avatIrNa thayA che tyArathI kuLamAM dhana, dhAnya, keSa, kaSAgAra, baLa, parijana ane rAjyanI vRddhi thaI gaI che. tathA zatru sAmaMta rAjAo amArA tAbAmAM AvI gayA che. A prakAranA kuLagoravanA kAraNathI huM A putranuM nAma " vimAna" rAkhavAne abhilASI chuM. mAre lAMbA samayane maratha Aje saphala thaye. A pramANe nAmavidhi-saMskAramAM kumAranuM nAma "vaddhamAna " rAkhavAmAM AvyuM. bAlakrIDA ane baLa parIkSA kumAra vardhamAnanI bAlyAvasthA rAjakumAracita vaibhavasaMpanna hatI. jo ke rAjA siddhArthanI pachI sAcA vArasadAra kumAra naMdivardhana hatA, chatAM paNa rAjA siddhArtha mATe kumAra vardhamAna yuvarAjathI paNa adhika hatA. svapna pAThake e cakravatI rAjA athavA dharmacakrI thavAnuM je bhaviSya kathana karyuM hatuM, tene yAda karatAM siddhArtha ane rANI trizalA potAnA laghu putrane viziSTa bhAgyazALI samajatA hatA. pAMca dhAtrIo, bAlamitro, sevake ane bIjA tamAma sukhasAdhana vartamAna mATe upayukta hatA. vardhamAna bALapaNathI ja viveka, vicAra, viziSTatA ane gAMbhIryAdi aneka guNothI alaMkRta hatA. pitAnA A ziNaguNothI samAnavayaska mitrane ja nahi paraMtu jJAnavRddha samajadAra vRddha puruSone paNa teo Azcaryacakita karI detA hatA. janmathI ja traNa jJAna saMyukta paramAtmAne zuM asaMbhavita hoya? A pramANe zreSTha zakti hovA chatAM temanI vizichatAone keI samajI zakatuM na hatuM, A kALe aneka rAjavIe, saradAro temaja gRhasthAe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ tribhu vardhamAna [ 65 ] peAtAnA kumArIne saMskArasaMpanna banAvavA vardhamAna kumAranI susaMgatamAM rAkhI temane samAnavI bALamitrA banAvyA hatA. A pramANe uccakeATinA satsaMgI khALakumArA sAthe aneka prakAranI krIDA karatAM khALakumAra vardhamAna potAnA khAlyajIvananI ramaNIyatAthI kuTuMbane Ana Mdita karI rahyA hatA. kumAranI bAlyakIDAomAM AmalakI krIDA prasiddhine pAmela hatI. jemAMnA ekAda be zamAMcaka ane parIkSaka prasaMganI nAMdha letAM prAcIna graMthakAre jaNAve che ke-kumAra vamAna Azare ATha varasanI avasthAmAM hatA tyAre te peAtAnI khAlamitramaMDaLI sahita nagaranI bahAra AmalakI krIDAmAM tallIna thaI gayA hatA. teja samaye IMdra mahArAjAthI vakhaNAyela vandva mAna kumAranuM maLa, sAhasa, dhairya ane jJAnanI parIkSA karavAnI IcchAthI eka deva, vikarALa sapa(nAga)nuM rUpa dhAraNa karIne tyAM AvyA ane krIDAvRkSanI DALIe viMTaLAine phUMphADA mAravA lAgyA AyaMkara ne dIrgha sarpane jotAM ja kumAranA tamAma mitrA bhayabhIta anyA; paNa A atula baladhArI jJAnI kumAre bilakula bhaya na dharatA sarpanI sanmukha jaI tene potAnA haste phUlanI mALAnI jema pakaDI dUra pheMkI dIdhA. A prakAranI kumAranI dRDhatA ane atula hiMmata joi khALakumAre sAna dAzcarya pAmyA. pachI jANe kaMI ja banAva na banyA hoya tema pharIthI krIDAnI zarUAta thaI. A dAvamAM babbe khALako " tisaka" ramata ramavA lAgyA. khabbe bALake vacce A ramata ramAtI jemAM hAravAvALA mALaka peAtAnI pITha upara vijetAne caDhAvIne doDatA. parIkSaka deve have bIjI yukti ajamAvI. te A ramatamAM bhaLI gaye. teNe bALakanu rUpa dhAraNa karyuM. : kSaNabharamAM rUpadhArI deva kumAra vamAnathI hArI gaye. je zaratanA dheAraNu pramANe vardhamAna kumArane vijetA tarIke pITha para besADI doDavA lAgyo. ane ekAMtane lAbha laI potAnuM zarIra vadhAravA mAMDyu. thoDIka paLamAM te te sAta tADa jeTalA UMcA bihAmaNuM! pizAca banI gaye. avadhijJAnI vadhu mAne A daivI mAyA turata jANI lIdhI ane jorathI enI pITha para muSTiprahAra karyo. kumAranA vajra samAna muSTiprahAra A mAyAvI deva sahana na karI zakayA. te ja kSaNe teNe potAnI hAra kabUlI; ane pragaTa thai khALakumArAnA dekhatA khullA zabdomAM kahyuM ke-he va mAn! tame kharekhara mahAna jJAnI, atula khaladhArI " mahAvIr " che. IMdrasabhAmAM IMdra mahArAje jevuM Apanu aparimita khaLa darzAvyu hatu. tevA ja Apa che ke kema ? tenI parIkSA mATe, De kumAra ! huM tamAro vidhvaMsaka banIne Avye hateA ane AzcaryatApUrvaka praza Msaka khanIne jAuM chu. khAda deve prabhune va Mdana karyuM. kharAkhara A ja samaye kumAranA snehI tema ja saMrakSaka varga jene AmalakI krIDA samaye pragaTa thayela nAgadetra, jene uMcakI kumAre pheMkI dIdhAnI mAhitI maLI hatI, te kumAranA saMrakSaNArthe tatkALa doDI AvyA hatA, temane parIkSaka devane kumArane vaMdana karatAM joI sAnaMdAzcaya utpanna thayuM. sarvAMnA dekhatAM deve prabhunA atula maLanI praza MsA karatAM kahyuM ke'mArA jevA zaktizALI deva paNu parAjita thai jAya, tevA A kumAra kharekhara " mahAvIra " che. " A prasaMga pachI 'mahAvIra' zabda va mAnakumArane a Mge sadAne mATe vizeSaNarUpa banI gayA. x X Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat X www.umaragyanbhandar.com
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 3 ] jJAnaparIkSA mAnakumAra khAlyAvasthAthI ja gaMbhIra hatA. divasanI vizeSatA samajAvatA ullekha kalpasUtrAdi maLI Ave che. vizvakhyAti jemanA pAThazALAmAM pravezanA prathama aneka prAcIna graMtheAmAM nIce pramANe zrI vamAna kumAra alaukika jJAna ane vidyAonA nidhAna samAna hatA; paraMtu emanI gaMbhIratAnA kAraNe emanA mAtApitA paNa kumAranI prakAMDa vidvattA saMbaMdhamAM vizeSa samajI zakayA nahotA. teoe peAtAnA priya putrane AThamA varase vidyAprApti arthe nizcaya karyo. zubha tithi, karaNa ane yAgamAM mahAmaheAtsavapUrvaka kharAkhara te ja samaye avadhijJAnI IMdrane A prasa`ganI jANa thai. pAThazALAmAM meAkalavAnA vidyAzALAe lai gayA. IMdra kumAra vardhamAnanI gaMbhIratA ane mAtA-pitAne vAtsalyabhAva nIhALye, paramAtmAnI akhUTa zakti pradarzita karavA iMdra te samaye vRddha brAhmaNanA rUpamAM kSatriyaku pura AvyA ane pAThazALAmAM jaI pahoMcyA. jJAnI kumAre temane turataja eLakhI lIdhA ane aTTahAsya svarUpe kahyuM " huM brahmadeva ! Apane mArA namana hai !" pachI A vRddha brahmadevane temanA tejasvI dekhAva parathI mahAna vibhUti mAnI cegya ucca sthAne beThaka ApI. khAda temaNe zAMtithI vardhamAna kumArane vyAkaraNa viSayaka aneka prazno pUchavA zarU karyA. kuMvare paNu jJAnanI mahattArUpa vyAkaraNa viSayaka pUchAtA aTapaTiyA praznonA sacoTa uttare ApI mAtapitA, snehI svajane tema ja adhyApakane Azcaya cakti ane rajita karI dIdhA. adhyApaka tema ja kuTuMba vanA AzcaryanI sImA na rahI. ane sarve sAna MdAzcarya maya najarathI vardhamAna tarapha ekITase joi rahyA. A samaye brAhmaNarUpadhArI IMdra mAlyA -"hai devAnuMpraya vidvAna sajjane ! A rAjakumArane tameA sAdhAraNa bALaka na mAnA. A bALaka vidyAne samudra ane jJAnanA bhaMDAra che. temanA mukAbaleA karI zake tevI vyakti A dezamAM te zuM paNa samagra vizvamAM maLI zake tema nathI, sajjatA ! A jJAnI kumAra lAvImAM eka mahAna dhama tIrthaMkara thaze ane hiMsaka yajJa-mAga temaja adhama ane anyAyathI pIDita bhAratavarSanA temanA hAthe uddhAra thaze. temaja jaina dharma mahAna pragati sAdhI rASTyama tarIke sarvavyApaka banaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat A pramANe iMdre bALakumAranA jIvananI mahattA vadhArI temaNe potAnuM devI svarUpa pragaTa karyuM.. paramAtmAe darzAvela vyAkaraNanI " jaine vyAkaraNa 'nA nAmathI prasiddhi thai. " tyArabAda A jainedra vyAkaraNa prabhunA samakALe nIcenA dasa sUtrAmAM valkala patrA para lakhAyuM. (1) sa MjJAsUtra (2) paribhASAsUtra (3) vidhisUtra (4) niyamasUtra (5) pratiSedhasUtra (6) adhikArasUtra (7) atidezasUtra (8) anuvAdasUtra (9) vibhAvasUtra (10) nipAdasUtra. A daze sUtronI eka eka nakala kAzI dezanA bhAratIya mAtAnA jJAnamadiramAM sUrakSaNArthe mAkalavAmAM AvI. www.umaragyanbhandar.com
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [67] - tyAra pachI ardhamAgadhI vyAkaraNanA zikSaNamAM mahAna pheraphAra thayAM ane bALakumAra "mahAvIra" sUcita nUtana paddhatie sthAna lIdhuM. jene upaga samakAlIna pAThazALAonA adhyayanamAM cAre dizAe saralatAthI thavA lAgyA. pAchaLathI A vyAkaraNa vizeSa prasiddhi pAmyuM. jenA kramazaH dasa adhyAye racAyA. jenA AdhAre kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya mahArAje zabdAnu-zAsana nAmanA ati prasiddha thayelA vyAkaraNa graMthanI racanA karI. je graMtha zrI sAdhu saMpradAya mATe A kALe paNa khAsa AzIrvAda sama banela che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 68 ] vizvayoti prakaraNa trIjuM paramAtmAne gRhasthAvAsa yazodArANunuM addabhUta jIvanacaritra eka divasa acare darabAramAM AvI vaMdanapUrvaka siddhArtha rAjAne jaNAvyuM ke-vasaMtapuranA rAjavI samaravIrane dUta Apane maLavA mAge che. rAjAe Adeza Ape ke ene mAnapUrvaka darabAramAM lAvo ane yogya Asane besADI tenuM bahumAna karo. te rAjasabhAmAM AvI mahArAjAne vaMdana karyuM ane potAne ucita beThaka lIdhI. dUtane rAjanI kuzaLatA sAthe AgamananuM kAraNa pUchatAM teNe jaNAvyuM ke-rAjana! amArA rAjA samaravIra dharmiSa, saMskArI ane nItijJa tarIke prasiddha che. A prajApriya rAjavIne padmAvatI nAme mahArANI che jenI pavitra kukSIthI janmela rAjakanyA yazodA-rUparUpanA bhaMDAra samI divya kAMtivAna che. A rAjakanyAnA janmadivase eka addabhUta ghaTanA banela, te sAMbhaLa "je divase kuMvarIne janma thaye te ja divase pAchalI rAtre trIjA prahare rAjAne abhUta svapna AvyuM ke pite vanamAM krIDA karavA nIkaLela che tyAM vanamAM ja baLADhaya zatru rAjavI zaktizALI sainya sAthe potAnA pradezamAM caDhI AvyuM jene sAmane karatAM vanamAM ja bhayaMkara laDAI thaI, jemAM duzamana rAjavI hAryo ane keda pakaDAye " prAta:kALe svapna pAThakone darabAramAM bolAvI, rAtrInA trIjA prahare Avela uparokata svapnanI hakIkata kahI, tene phalAdeza sAMbhaLavAnI IcchA pradarzita karI. svapna pAThakae vicAra karI jaNAvyuM- rAjana ! ApanuM vanamAM javuM ne tyAM laDAI thavI ane temAM Apane vijaya tha-e badhuM e sUcave che ke, Ape laDAInI saMpUrNa sAmagrI sAthe vanamAM javuM. lagna ghaTikA ega jotAM samajAya che ke-vanamAM jarUra koI zaktizALI rAjavI sAthe laDAI thavAnI, jemAM duzmanane parAjaya thatAM Apane saMpUrNa yaza maLaze. evA zaktizALI rAjavI para Apa vijaya meLavaze ke jethI digaMtamAM ApanI kIrti-patAkA pharakaze. svapna pAThakanA mukhathI laDAInuM bhAvI phaLa sAMbhaLI, vIrAtmA rAjavIe pitAnA lazkarane tarata ja sajaja thavA bherI vagaDAvI ane nagAre ghAva dIdhA. ghaDI adha ghaDImAM te samasta rAjamahela vIra ddhAothI ubharAI gaye. saMpUrNa raNa-taiyArI sAthe rAjavIe prayANa karyuM. samasta nagarajane ane lazkarI adhikArIonA Azcaryane pAra na rahyo, kAraNa jyAM duzmana caDhI AvyAnI gaMdha paNa nathI tyAM vanamAM bhayaMkara yuddhanI AgAhI kema saMbhave? divya svapnane mAna ApanAra zraddhALu rAjavIe A samaye potAnA sainyane saMbodhatAM kahyuM: he vIrAtmAo! AjanI mArI aciMtavI taiyArIthI tamane Azcarya to thayuM haze ja paNa temAM devI saMketa samAela che. Apa sarva evI rIte nyUDa AkAre taiyAra thaI vanamAM praveze ke jANe ApaNe kaI zaktizALI rAjavIne sAmane karavA kezarIyA karI raNe na caDhayA hAIe ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhuM vamAna [ 69 ] haju te rAjavInuM jussAdAra pravacana pUruM thayuM na thayuM tyAM te eka vanate mAratA azve AvI, mahArAjane vaMdana karI kahyuM-rAjan ! ApanA duzmana duryodhana rAjavI eka dhADapADu tarIke ecIMtA ApanA para caDI AvyA che ane teNe vanamAM praveza paNa karyAM che. vAru pachI zuM thayuM? siddhArtha rAjavIe utsukatApUrvaka Avela dUtane prazna karyo. ane samasta rAjasabhA ekacitte A rasika daivI ghaTanA sAMbhaLavA adhIrI banI. je dharmiSTha rAjavInuM prakhaLa pUNya sadAkALa jAgRta che, temaja jeNe svapnamAM potAnA vijaya najaronajara nIhALyeA che te rAjavI samaravIre, potAthI adhika zaktizALI rAjavInA sainyanA sAmanA mATe lazkarane uttejita karyuM. duzmana rAjavIne svapne paNa khyAla na AvI zake tema tenA para gheADApuranI mAphaka hallA karyA. A pramANenA aNudhAryAM hallAthI duryodhana rAjavI temaja sarve ajAyakha thayAM. AmAM avazya daivI zaktinI madada hovI joie ema mAnI zaktizALI durgaMdhana rAjavI hatAza thayeA. rAga-raMga ane krIDAnuM upavana A samaye raNAMgaNu khanyu, raNavAdyo sAthe hathiyAronAM khaDabhaDATathI dharA dhrujI uThI. sAmasAmA tIrakAmaThA caDyA. bANAvaLIene zUra Avyu. sAmasAmI talavArA-vIjaLInA camakArAnI jema cAre bAjue camakavA lAgI. cAndrAeAnA hAthathI chUTatA hathiyArA ane khANAnA mArAthI zUravIrenA zIrA dhaDAdhaDa dhaDathI chUTA thavA lAgyA ane zIra vinAnA dhaDo paNa zUranA AvegamAM kalAkonA kalAko sudhI laDavA lAgyA. vIratAbharyo yuddhamAM vAjI MtronA zauya nAdathI vAtAvaraNa evuM te zUrAtanamaya banyuM ke-hastie hasti, andhoe azvo, rathIe rathI, ane pAyadaLa sAthe pAyadaLA evI rIte raNaghelA banI laDavA lAgyA ke jANe jIvanamukta thatA peAtAne 'vIrapuruSa' tarIke svagIya apsarA hAthamAM phUlanI suga Mdhita varamALA laine varavA mATe Atura UbhI hoya ? samaravIra rAjavIne kuzaLa dUta A hakIkata evI vIratAthI kuzaLatApUrvaka varNavI rahyo hato kesiddhArtha rAjAnA darakhAramAM rahelA bhuMgaLa zerIdhArIone paNa A samaye kudaratI zUrAtana caDayu ane teoe maMgaLamaya zukanadAyaka bherI vagADI rAjaduvAi gAi AnaMda pradarzita karyAM. vIrane raghukuzaLa rAjadarabArIe paNa jANe A samaye raNe caDhavAnI taiyArI na karatA hAya te pramANe teoe tarata ja potAnA jamaNA hAtha DAbA paDakhAmAM rahelA myAnadhArI talavAra para mUkA, keTalAke tA potAnImUoe vaLa caDhAvyA ane svayaM siddhArtha rAjA paNa A rasamaya ghaTanA sAMbhaLatA garjatA khAMkhArA sahita jussAmAM AvI bAlyA ke-kahA rAjadUta! tyAra pachI zuM banyu ? rAjan! A pramANe kalAkonA kalAkA sudhI ekadhAruM yuddha cAlyuM. temAM banne khAnunI senAne sArA pramANamAM bhAga apAye. lAga sAdhI, duzmana rAjavIe potAnA paTTa hastI amArA rAjavI samaravIranA hastI sAme lAvI UbhA rAkhyA ane lAga sAdhI khANa cheDayuM. kudaratI saMketathI khANu puNyAtma! rAjavInI jamaNI bAjuthI pasAra thai jaI dUra paDayuM. kuzaLa bANAvaLI rAjavI samaravIre paNa teTalA ja vegathI peAtAnu khANa choDayuM jenAthI zatru rAjavI ghavAye ane te pota!nA ja huMstI para aMbADImAM DhaLI paDayA. duryodhana paDyAnA samAcAra vAyuvege zatru sainyamAM phelAtA tarata ja sainyamAM bhaMgANa paDayuM. paTTahasti sahita duzmana rAjavIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 70 ] vizvati kedI banAvI amArA vIra rAjavIe pitAne vijaya vAvaTe pharakAvya ne vijayaDaMkA sAthe rAjavIra sahita rAjamahela tarapha prayANa karyuM. nagaramAM vijayanA samAcAra pavanavege prasarI gayA jethI utsAhita nagarajane pUNyAtmA rAjavInA darzane ToLeToLA vaLIne AvavA lAgyA. haju te rAjavI rAjamahelamAM praveza kare che tyAM te, harSamAM vizeSa vadhAre kare tevI vadhAmaNI maLI ke-"mahArANI padmAvatIe kanyAratnane janma Ape che." A samAcAra sAMbhaLI mahArAjA sAthe darabArIonA harSane pAra na rahyo. tarata ja saghaLAM rAjakedIone baMdhana mukta karavAmAM AvyA. dInajanone bhejana ApavAmAM AvyuM temaja chUTe hAthe khajAnAmAMthI dAna ApI yAcaka janene saMteSa pamADyA. sarvatra temaja rAjadarabAramAM AnaMdanuM moju pharI vaLyuM. A samaye rAjasabhAmAM rahelA vidvAnavage rAjavIne vinaMtisaha jaNAvyuM ke-A "yazasvI kSaNe" putrI janma thayela hovAthI tenuM "yazodA" evuM ucita nAma khaze. vaLI sarva kedIone mukta karI dIdhA che te te jAtanI rAjanIti pramANe zatru rAjavI duryodhana paNa kSamAne pAtra bane che, to Apa kRpA karI temane paNa abhayadAna Apaze. amArA rAjavI samaravIra A jAtanI vinaMtithI kSaNamAtra vicAramAM paDI gayA parantu tarata ja temaNe udAratAthI duryodhanane baMdhanamukta karavA Adeza Ape. baMdhanamukta thatAM ja zaramIMdA banela duryodhane samaravIranA caraNamAM praNAma karyo. A samayanuM dazya kharekhara AhlAdaka hatuM. rAjA samaravIre tene tene pradeza puna: arpaNa karyo. duryodhane paNa jIvanaparyata mitra rAjavI tarIke rahevAnuM kabUla karyuM. rAjakumArInA vardhamAnakumAra sAthe thayela lagna bIjI bAju saddaguNanA bhaMDArarUpa rAjakuMvarI yazodA zukalapakSanA caMdranI jema kAMti, rUpa, saddaguNa ane vahevArakuzaLatAmAM 64 kalAsaMpanna banavA sAthe uccakoTInA dhArmika saMskAramaya bane che. yauvana vayane pAmela A rAjakanyAne hAla caudamuM varSa cAle che. taruNa kumArikAnuM viziSTa teja ane yogyatA joI rAjavIe jezIne bolAvI prazna pUcho ke-A kanyAne lAyaka yegya pati keNa maLaze? tyAre jezI mahArAje rAjakanyAnA janmagrahanI kuMDaLInA pegenu nirIkSaNa karatA phalAdezanA AdhAre jaNAvyuM ke "rAjana ! jenAmAM eka hajAra ne ATha zubha lakSANe haze, je devene paNa vaMgha haze. temaja jenA vRkSasthaLe zrIvatsanuM cihna haze, e bhAgyAtmA prabhAvika rAjakumAra A ku varIne svAmI thaze.' A pramANene phalAdeza sAMbhaLatA apUrva ullasita thaela rAjavIne te ja divase rAjasabhAmAM amRtavege ApanA prabhAvika kumAra vardhamAnanuM smaraNa thaI AvyuM ke jenI mahAna vibhUti tarIkenI khyAti Aje daze dizAmAM gAjI rahI che. pachI turata ja zubhamaMgaLakArI divase rAja jozI ane nimittazAstrIonI salAha mujaba senApati meghanAdanI saradArI nIce kuMvarInA lagnane lagatI sarva jAtanI sAmagrI sAthe rAjakanyAne kanyAdAnamAM ApavAM lAyaka kanaka, khajAne, hAthI, ghoDA, dAsadAsIonA parivAra sAthe prayANa karAvyuM ane tenI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [[71] vadhAI mATe mAratI sAMDhe mane ApanA rAjadarabAre mokalela che te rAjana! lagnavadhAI ane zrIphaLane svIkAra kare. mArI pAchaLa rAjakanyA saha lagnane rasAle AvI rahela che, jene Apa utsAhapUrvaka vadhAvI le. AvA UMca koTInI saMskAramaya rAjakanyAkumAra vardhamAnanA lagna mATe AvI pahoMcavAnI taiyArI ane vadhAI sAMbhaLatA mahArAjA siddhArtha saha rAjadarabAranA harSane pAra rahyo nahi. rAja taraphathI sAta mALanI havelI utArA mATe ApavAne, dareka jAtanI UMca keTInI rAjavyavasthA sAcavavAnA karmAcArIone hukame apAyA. rAjadUtanuM bahumAna karavA sAthe Ajano rAjadarabAra harSAvezamAM barakhAsta thayA. varAgyavAsita bhAvanAmaya vardhamAnakumArane samajAvavA tenA samAna vayaraka mitroe temaja khUda rAjamAtAe bhagIratha prayAso karyo, jemAM jJAnI vardhamAnakumAre aMte premALa mAtApitAnA nehane AdhIna banI namatuM mUkyuM. sarvenA apAra harSa vacce lagnanI purajozathI taiyArIo cAlI rahI ane AkhuMe kSatriyakuMDa grAma harSagheluM banyuM. be traNa divasomAM ja rAjakanyA sAthe senApati kanyAdAnanA dAyajA temaja apUrva kImatI sAmagrI sAthe kSatriyakuMDagrAma nagare AvI pahoMcyA. nagarajanee apUrva sAmayuM karyuM. sArI rIte temanuM Atithya karavAmAM AvyuM. meghanAda senApati uttama prakAranA bheTahu sAthe darabAramAM AvyA. kuzaLatAnA arasaparasanA samAcAre pachI rAjakanyAnA lagnane lagatI vAta kADhI ane jaNAvyuM ke-rAjana ! maMgalakArI divasanuM amArA rAja jozIne kADhI Apela muhUrta pramANe Aja sAMje ja garaja lagnanI taiyArI karo. mahArAjAe tene svIkAra karyo ane vivAhanI taiyArI purajozamAM cAlI. AkhAe zaherane jAtajAtanA tAraNe ne kulavADIthI zaNagAravAmAM AvyuM. lagnamaMDapamAM vedIo goThavAI gaI. metInA ceka cAre dizAe maMDapamAM purAyA. varakanyAnA Asane mATe ratnamaNijaDita suvarNa bAjoThe vedikA maMDapamAM goThavavAmAM AvyA. strIonAM mAMgalika gItanI ramyatA te evI jAmI ke jANe IdrapurInA adhiSThAtA devanuM lagna na hoya. ? barobara lagnasamaya thatA pANigrahaNu-hastameLApa athe vara temaja kanyAne aMgAra vibhUSita banAvavAmAM raNavAsa gheluM banyuM. mAtA trizalAdevI, rAjakumAra vardhamAnane divya vastro ane alaMkAra paherAvI rahela che. jemanuM mukha zarada punamanA caMdranI jema suzobhita dIpI rahela che. divya kAMti, gulAbI gAla, dADama pati sama daMte, temaja zArIrika zubha ujajavaLa gulAbI kAMti, madanamasta kAmadevanA rUpane paNa jhAMkhuM kare tevA vizvavaMdanIya vibhu vardhamAna kumArane mAtAe laTakatI mukatAmAbathI ratnajaDita suvarNa kuMDala paherAvyA. temaja kImatI mukatAphaLanI laTakatI varamALa lADakavAyA kuMvaranA kaThe AropaNa karatA premALa mAtAnA cakSumAMthI haSozranA uNa biMduo kumAra vardhamAnanA mukhAraviMda para paDatA ja, mAtRpremanI adabhUtanA samajanAra jJAnI kumAra vardhamAnane, pitAnA garbhavAsa samayanuM mAtAnuM kapAta yAda AvyuM. sAthosAtha " mAtApitAnI vidyamAna avasthA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 72 ] vizvajyAti sudhI dIkSA nahi aMgIkAra karu`'nI lIdhela pratijJA paNa yAda AvI. garbhAvasthAkALe tema karavAmAM peAte kharekhara vyAjabI hatA ema samajAyu. gAla para paDela azrubiMdune lUchatAM mahAvIre jarA UMcI najare smitabhAvathI nIhALI mAtAne samedhatAM kahyuM, 'pU. mAtAzrI ! Apa A zuM karI rahyA che ? ' beTA kAMi ja nahiM ! e te sheja! tArA pratyenA agAdha premathI mArA cakSuemAMthI harSAzru vahana thai gayA. kahI mAtA trizalAdevI hasI paDayA. na rahyA ahIM kavIzvarA A samayanA kuMvaranA alaMkAra ne krAMtinuM varNana karatA jaNAve che ke, jemanA mastaka upara maNanA mugaTa temaja tenA para ratnajaDita kalagI zarada RtunA cadranI cAMdanI seAnAnA parvata parAbhe tema AAlI rahela che. kuvaranA mAthA paranA vALamAM guMthelA phUleAnA gucchA evI rIte AcchAdita thaelA che ke jANe gaganamAM tArAe jhagamagI hAya ? vastrAla kAra yukata kumAra vamAnanu saheja paNa halanacalana vijaLInA jhamakArA sarakhuM camakatuM banyu che. A pramANe trizalAmAtAe kuvarane taiyAra karyA ane nArIe maMgaLa gIta gAvA lAgI. A pramANe zRMgArela kumAra rAjamahelamAMthI vaDIla bhrAtA navina tathA pitA siddhArtha sAthe maMDapamAM vAjategAjate padhAryA. bIjI khAjuthI yaze|dA kuMvarI paNa zaNagArI vibhUSita thai. paganA jhAMjharanA ThamakArathI khALa haMsanI cAlathI cAlatI lagnamaMDapamAM vedikA bhuvanamAM nArIsamUhathI viMTaLAela AvI pahoMcI. mAMgalika bleAkeAccAra sAthe lagnavidhi thavA lAgI. AzIrvacanA uccAyA, maMgaLapherA pheravAyA ane kanyAdAna vidhimAM seAnArUpAnA thALa, vATakA, kaTArIe, pyAlA, mugaTa maNijaDita kaTIsUtra vagere aneka alaMkAro temaja lAkho rUpiyAnA dAyo hasti, gheADA, ratha vagere ApI samaravIra rAjavInI kIrti senApatie garjita karI. bIjI bAjue siddhArtha rAjavIe paNa potAnI putravadhUne paheMcaratnajaDita kImatI alaMkAra ane vastra ApyA temaja temane rahevA arthe sAta mALanI jIdI havelI dAsadAsIonA parivAra sAthe ApI. bAda ceAgya paherAmaNInI Apa-le thayA khAda senApatie vidAya lIdhI. sAta mALanA rAjamahelamAM varakanyA padhAryA jayAM devane paNa durlabha sukha A da'patI bheLavI Adarza jIvana gALatA hatA. Ama Azare sAta ATha varSanA gALA dAMpatya jIvananA sukhamAM vitAvatA rANI yazeAdA garbhavatI banyA ane yathAyeAgya samaye temaNe putrInA janma Apyo, jenA AkarSaka suMdara dekhAva parathI tenu nAma "priyadarzanA" rAkhavAmAM AvyuM. A pramANe vardhamAna kuMvara ane yazAdA rANI gRhasthAzramanuM sukhI jIvana vitAvI rahela che. daivI sa MjogavazAt rANI yatheAdAnA svargavAsa kumAranA mAtApitAnI svargavAsa pUrva thayA, jethI kumArane rAjamahelamAM ekAMte cegasAdhanAnA suyega prApta thayA. A pramANe UMcakATInuM naitika jIvana vyatIta karatI rAjakumAranI umara aThThAvIza varSoMnI thatAM temane jJAnamaLe mAtApitAnA svargavAsa tema ja peAtAnA dIkSAkALa najadIka dekhAyA. * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [73] prakaraNa cothuM siddhArtha rAjAnA putra-jJAtaputra, jJAtakuLamAM caMdra samAna, vajasaSabha nArA saMghayaNa ane samacaturastra saMsthAna vaDe manohara hovAthI viziSTa prakAranA zarIravALA, videhadinAnA apatya eTale ke trizalA kSatriyANInA putra, sukamaLa suMdara zarIravALA vibhu vardhamAna aneka vizeSaNethI vibhUSita prabhu trIza varasa sudhI gRhasthAvAsamAM rahyA. pachI jyAre temanA mAtA pitA devapaNAne pAmyA ane moTAbhAI naMdivardhana tathA anya vaDilAnI dIkSA levA mATe rAjI khuzIthI anumati maLI tyAre dIkSA levA taiyAra thayA. meTAbhAInA AgrahathI be varasa vadhAre gRhasthAvAsamAM rahevAne abhigraha saMpUrNa thayela hovAthI "samApta thaI che pratijJA jemanI evuM vizeSaNa prabhu mATe sUtrakAra yoje che. zramaNa bhagavAna mahAvIranI ummara aThyAvIza varSanI thaI te vAre temanA mAtA pitA svargavAsI thayA. Avazyaka sUtranA abhiprAya pramANe prabhunA mAtA pitA ceAthe devalAke gayA ane AcArAMgasUtranA anusAre azruta nAmanA bAramA devaloke gayA. prabhue garbhavAsamAM ja pratijJA lIdhI hatI ke "mAtA pitAnI hayAti daramyAna dIkSA na levI" e pratijJA pUrI thaI, eTale temaNe pitAnA moTAbhAI naMdivardhananI anumati mAgI. moTAbhAIe kahyuM ke bhAI! mAtA pitAnA viyoganuM zULa haju zamyuM nathI, e duHkha hajI mane visAre paDyuM nathI. eTalAmAM vaLI tame dIkSAnI vAto kare che tethI mane ghA upara khAra nAkhyA eTale saMtApa thAya che. AvI sthitimAM tamAre mane choDIne javAnI vAta paNa na uccAravI joIe ? virAgya raMgathI taraboLa thayelA prabhue javAba Apyo ke-"he Arya! A saMsAramAM dareka jIve keTa keTalIvAra mAtA, pitA, bhAI, bahena, bhAryA ane putranA saMbaMdha bAMdhyA AvI sthitimAM koNe kone mATe pratibaMdha karavo? tAtvika najare joIe te koI koInuM nathI. mATe zoka saMtApa cheDI de eja ucita che." rAjA naMdivardhane kahyuM ke "bhAI ! tame kahe che te saMpUrNa satya che. paNa tame mane eTalA badhA priya che ke tamAro viraha mane ghaNoja saMtApakAraka thaI paDaze. mATe A vakhate dIkSA levAnuM mulatavI rAkhI haju be varasa mArA AgrahathI khamI jAva te bahu sAruM!" prabhue jaNAvyuM ke "bhale tamAre Agraha che te hajI be varasa ghera rahIza. paNa havethI mAre mATe kaI paNa prakArano AraMbha na karaze. huM prAsuka AhAra-pANI vaDe mArA zarIrano nirvAha karIza." naMdivardhana rAjAe paNa prabhunuM vacana svIkAryuM. pite kahyA pramANe prabhu be varSa vadhAre gRhasthAvAsamAM rahyA. jo ke te be varSa paryata prabhu vastro ane AbhUSaNe vaDe alaMkRta rahetA, paNa haMmezA niravadya AhAra karatA. jaLa paNa acittaja pItA, ane sarva snAnane badale lekavyavahArathI hAtha paga heAM dhotA, te paNa acitta jaLathI ja. te vakhatathI temaNe jIMdagI paryata brahmacarya pALyuM. prabhue dIkSA lIdhI tyAre te temaNe sacitta jaLathI snAna karyuM hatuM kAraNake tIrthano evo AcAra che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 74 ] vizvati lokAntika devAno saMketa eka tarapha pitAnI pratijJA pUrNa thayelI hovAthI prabhu pite ja dIkSA levAne taiyAra hatA. ane bIjI tarapha brahmaloka nivAsI kAntika dee dIkSAne eka varasa bAkI rahyuM eTale ke prabhunI ogaNatrIsa varasanI UMmara thaI tyAre pitAnA zAzvata AcAra pramANe prabhune dIkSAne avasara AvyAnuM sUcavI dIdhuM. jo ke prabhu svayaMsaMbuddha che, tethI temane keInA upadezanI apekSA na hoya; paraMtu potAnA AcArane mAna ApI kAntika de A saMketa sUcavI jAya che. te nava prakAranA lokAntika devoe pitAnI madhura, priya ane hRdayamAM utarI jAya evI vANImAM prathama te prabhune vAraMvAra abhinaMdI khUba stuti karI. temaNe kahyuM ke-"he samRddhizAlI ! Apano jaya ho ! he kalyANavaMta ! Apane vijaya thAo ! he prabhu! ApanuM kalyANa he! jagane uddhAra karavAnI dhuMsarI dhAraNa karavAmAM samartha hovAthI he kSatriomAM zreSTha vRSabha samAna! Apane jaya he ! he bhagavAna! Apa baMdha pAme ! dIkSA svIkAra! he lokanAtha ! sakaLa jagatanA jIvone hitakara evuM dharmatIrtha pravartAve! kAraNa ke A dharmatIrtha sakaLa lekane viSe sarva jIvone hita karanAruM thaze, sukhakAraka tathA mokSadAyaka thaze." vArSika dAna zramaNa bhagavAn mahAvIra utkRSTa upagavALA avadhijJAna tathA avadhidarzanavaDe pitAne dIkSAkALa barAbara jANatA hatA. dIkSAkALa najIka Avele jANe teoe hIrA, mANeka, motI, suvarNa, dhana, dhAnya, hAthI, ghoDA, rAjapATa, ItyAdino tyAga karI yAcaka tathA svatrine vaheMcavA mAMDayuM. prabhune dIkSA levAne eka varSa bAkI hatuM tyArathI ja temaNe vArSika dAna ApavAnuM zarU karyuM. teo haMmezA sUryodayathI AraMbhI prAta:kALanA bhajana pahelAM eka karoDa ne ATha lAkha senaiyAnuM dAna ApavA lAgyA. nagaranA dareka raste ane zerIe zerIe DhaMDhere pITA ke-"jene je kaMI joIe te laI jAya." jene jenI jarura hoya tene te prabhu pAsethI maLavA mAMDyuM ane temAM IndranI AjJAthI devoe paNa sahAya karI. evI rIte eka varSamAM prabhue traNa abaja aThayAzI kareDa ane eMzI lAkha naiyA dAnamAM khacI dIdhA! A vArSika dAnanA saMbaMdhamAM kahe che ke dAnanI evI te vRSTi thaI ke daridrIonA dAridraya ane yAcakanI dInatApI dAvAnaLa cheka zAMta thaI gayA. keTalAka puruSone navAM AbhUSaNe, vastro ane azvo vigere sAthe ghara tarapha AvatAM jemAM temanI strIo temane oLakhI paNa na zakI pachI jyAre puruSoe segana khAdhA, khAtrI ApI, nizAnIo ApI. tyAre ja strIone khAtrI thaI ke A bIjA keI nahi paNa temanA pitAnA ja dhaNI che! zrI naMdivardhananI anumati ane dIkSA mahotsava vArSika dAnanI kriyA samApta thatAM, prabhue pitAnA vaDilabaMdhu naMdivardhanane pUchayuM kehe rAjana tame kahelI mudata have pUrI thAya che, tethI have huM dIkSA svIkAruM chuM. A vAta sAMbhaLI prabhunA vaDIlabaMdhu naMdivardhane paNa anumati ApI. temaNe dIkSA mahotsava Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [ 73 ] karavA mATe AkhA kSatriyakuMDanagarane dhvajA-patAkA tathA tAraNethI zaNagAryuM, rastA ane bajArene svaccha banAvI, raMgathI suzobhita karI, utsava jevA AvanArA prekSake mATe mAMcaDA goThavyA. yogya sthaLe paMcavaNuM puSpanI mALAo laTakAvI dIdhI ane e rIte nagarane devaloka jevuM banAvI dIdhuM. tyAra pachI naMdivardhana rAjAe ane zaka iMdra Adi devee suvarNanA, rUpAnA, rananA, suvarNa ane rUpAnA, suvarNa ane rananA, rana ane rUpAnA, suvarNaratna ane rUpAnA tathA mATInA, evI rIte ATha jAtinA kalaza; pratyeka jAtinA eka hajAra ne ATha ATha saMkhyAnA taiyAra karAvyA tema ja bIjI paNa joitI sAmagrI taiyAra karAvI. ayyata IMdra vigere cesaTha indroe maLI prabhune abhiSeka karyo. te pachI devoe karelA kaLaze divya prabhAvathI naMdivardhana rAjAe karAvelA kaLazanI aMdara aMtahiMta thaI gayA ane tethI kaLazanuM sauMdarya apUrva prakAre khIlI nIkaLyuM. naMdivardhana rAjAe pUrva dizA sanmukha prabhune uttama prakAranA Asana upara virAjamAna karI, devoe ANelA kSIrasamudranA jaLathI tathA uttama prakAranI auSadhIothI tema ja sarva tIrthonI mATIthI pavitra ane sugaMdhI yukta jaLathI vibhuvardhamAna svAmIne abhiSeka karyo. te vakhate Indro pitAnA hAthamAM jhArI tathA darpaNa vigere laIne "jaya! jaya!"ne nAda gajavatAM AgaLa ubhA rahyA. prabhune e rIte snAna karAvI, gaMdhakASAyI vastravaDe zarIrane vaMchI nAMkhI Akhe zarIre divya caMdananuM vilepana karyuM. e vakhate prabhune kaMTha bhAga, kalpa vRkSanA puSpothI racAyelI mALAvaDe dIpavA lAgyA, temanA AkhA zarIra upara suvarNa ane 2najaDIta cheDAvALuM, svaccha, ujjavaLa ane lakSamUlyavALuM veta vastra robhavA lAgyuM. vakSaH sthaLa upara kiMmatI hAra khulavA lAgyA, bAjubaMdha ane kaDAothI temanI bhujAo alaMkRta banI ane kuMDaLanA prakAzathI temanA mukhamaMDaLamAM avanavI dIpti camakavA lAgI. evI rIte AbhUSaNe ane vastrothI alaMkRta thaI prabhu pAlakhImAM virAjyA. prabhunI dIkSA-pAlakhI A pAlakhI pacAsa dhanuSya lAMbI, paccIsa dhanuSya pahoLI ane chatrIsa dhanuSya UMcI. savamaya seMkaDe taMbhethI zobhI rahelI ane hIrA, mANeka, motI vigere ratnothI jaDita hovAthI atI dedIpyamAna ane zebhIta lAgatI hatI. AvA prakAranI caMdraprabhA nAmanI pAlakhImAM besI prabhu dIkSA levA mATe nIsaryA. A samaye mAgazara vadI (kRSNapakSanI) dazamanI tithi hatI. prabhue chaThThano tapa karyo hato. prabhunA jamaNuM paDakhe kulanI mahattA strI bhadrAsana upara beThI hatI ane DAbe paDakhe dhAvamAtA dIkSAnAM upakaraNa laIne beThI hatI. e sivAya chatra, cAmara, kaLaza, paMkhA ItyAdi laIne anya zRMgAravALI, svarUpavatI, taruNa nArIo beThI hatI. rAjA naMdivardhananI AjJAthI tenA sevakee pAlakhI upADI ane pachI zakendra, IzAnendra, amarendra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 76 ] vizvati tathA balI ItyAdi deva ane Indoe bhagavAnanI pAlakhI upADI puSpanI vRSTi karI, duMdubhI vAgI rahyA che, nAbate gagaDI rahI che, vAjIMtro vAgI rahyA che, aneka prakAranA vAchatrone nAda AkAzatala ane bhUtala upara patharAI rahyo che. vAtronA karNapriya nAda sAMbhaLI nagaravAsI nArIo pitApitAnAM kArya cheDI utAvaLathI daDatI deDatI AvI, prabhune nIrakhavA mATe ubhI rahI che. strIone kaleza-kajIo, kAjaLa ane sIMdura e traNe cIja priya hoya che, paNa tenAthI adhika dUdha, jamAI ane vAjIMtra te atizaya vahAlAM hoya che. tethI nagaranI nArIo vAjIMtronA nAda sAMbhaLatA ja hAvarIbAvarI banI gaI, pitAnAM kAma adhurAM mUkIne evI te vicitra rIte cAlI nIkaLI ke keIne paNa joIne hasavuM AvyA vinA na rahe. kaI kaI strIoe te AMkhamAM AMjavAnuM kAjaLa gAle lagAvI dIdhuM ne gAle lagADavAnI kasturI AMkhamAM AMjI dIdhI, pagamAM paheravAnuM jhAMjhara gaLAmAM paherI lIdhuM ne kaMThamAM paheravAne hAra pagamAM paherI lIdhe; DekamAM paheravAne hAra kammaramAM paherI lIdhe te kammaramAM paheravAne kaMdare Deke bAMdhI dIdhA, utsava jevAnI utsukatAmAM ane utAvaLamAM je kAMI kAma karatI hatI te emanuM ema paDatuM mUkI AnaMdanA utsAhamAM AvI jaI bhagavAnane varaghoDe jevA cAlI nIkaLI ane AnaMdamAM jANe bhAnabhUlI banI hoya tema jenArane hAsya pedA karatI hatI. keI nhAtI nhAtI bahAra nIkaLI paDI hatI te kaI mUMgAra sajatI ardha zRMgAre paDatuM mUkI chaTA vikharAyela vALavALI vastranI astavyasta sthitimAM bhagavAnane varagheDe jevA ane darzana karavA ghelI banI gaI hatI. rakhene jarAe moDuM thAya ne darzana vagaranI rahI na jAya. A dekhAva jenArane hAsya akuryA vinA kema rahe? evI rIte nagaravAsI puruSo ane strIo, jemanA vaibhavane utkarSa jevA TeLe maLyA che. te bhagavaMtanA varaghoDAmAM aSTamaMgala vAjIMtro, hAthI, gheDA, ratha, pAyadaLa, saMnya, vIra puruSa, meTI dhvajAo, cAmare, chatro, pUrNa kaLaze, keI hasAvanArI TeLIe, keI nRtya karanArI TeLIo, strIo, puru, bALako, deza dezanA rAjA mahArAjAo, rAjakumAre, amaladAre, sevaka, bhATacAraNe ItyAdi tathA idro, deva, devIe ane kuTuMbIo, zeThIyAo, sArthavAha vigere vigere prabhunI AgaLa pAchaLa ane aDakhe paDakhe cAlavA lAgyA. de ane manuSyanA mukhamAMthI prabhunI stuti karAtI vANI sarI paDavA lAgI ke-- he samRddhimAn ! tamAre jaya thAo ! he kalyANakAraka! tame jaya pAme, tamAruM kalyANa thAo jItI na zakAya evI Indriyene aticAra rahita jJAna, darzana ne cAritravaDe vaza kare ! he prabhu! tamArA vine dUra thAo ane tame siddhinI madhyamAM virAje! zramaNa dharmane vaza karavAnA prakarSamAM Apane keI jAtane aMtarAya na naDe! bAhya ane atyaMtara tapavaDe rAga ane dveSarUpI maene vinAza kare, dhIrapaNumAM atizaya kammara kasI uttama zukala mAnavaDe ATha karmorUpI zatrunuM mardana kare ! karmorUpI zatruone jItI vijaya prApta karo! AvaraNa rahita ane anupama-pradhAna kevaLajJAna meLave! paramapadarUpI mokSasthAna prApta kare ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [77] he prabhe! Apa jaya pAme ! jaya pAma! A pramANe kuLanA vaDile ane nagarajane, sajjane ane sannArIe aMtaranA uMDANamAMthI AziSa varasAvA lAgyA ne prabhune jaya jayakAra bolavA lAgyA ! mArgamAM mahotsava jevA mATe hArabaMdha goThavAelA mANasoe hajAre netra paMktithI vAraMvAra prabhune nIrakhyA. hajAre vacanonI paMktiothI temanI vAraMvAra stuti karI. hajAre hRdaya paMktioe "tame jaya pAme! tame dIghAyuSI thAo ! ane tame AnaMda pAme !" ItyAdi zubha bhAvanAo prerI "ame A prabhunI AjJAkArI sevaka thaIe te kevuM sAruM ?" evA hajAree maratha karyo. hajAre strI puruSanA hajAre namaskAre prabhue potAnA jamaNA hAthathI grahaNa karyA. e rIte eka pachI eka ema hajAre gharanI paMktio oLaMgIne prabhune varaghoDe AgaLa cAlavA lAgyuM. vAtromAMthI uThatA madhura ane manohara zabdothI AkAza guMjavA lAgyuM. puSpanI vRSTie, sugaMdhI padArtho, puSpamALAe ane alaMkArenI zobhAvaDe dedipyamAna lAgatA bhagavAna mahAvIra dIkSA levA mATe jJAtakhaMDa vana tarapha AgaLa vadhavA lAgyA. bhagavaMtanI pAchaLa hAthI upara beThelA, manohara chatravaDe zebhatA, cAmarevaDe viMjhAtA ane caturaMgI senAthI parivarelA naMdIvardhana rAjA paNa dhIme dhIme AgaLa gati karI rahyA hatA. e rIte samagra dabadabAvALe janasamudAya zramaNa bhagavAna mahAvIranI sAthe kSatriyakuDapura nagaranI madhyamAM thaIne pasAra thatA jJAtakhaMDavana nAmanA udyAnamAM jyAM azoka nAmanuM uttama vRkSa hatuM tyAM AvI pahoMcyuM. pAlakhI nIce utarAvI, prabhu pite nIce utaryA ane pitAnI meLe ja AbhUSaNe ane alaMkAre utAravA lAgyA. kuLanI mahattA strIe haMsalakSaNa sADImAM te laI lIdhA ane prabhune AziSanA uttama vacane karI vaMdana tathA namaskAra karI eka bAju khasI gaI. sarva alaMkAne tyAga karyA pachI zramaNa bhagavAna mahAvIre pitAnI meLe ja eka muSTivaDe dADhI-mUchane ane cAra muSTivaDe mastakanA kezane evI rIte paMcamuSTi lonca karyo. paMcamuSTi lonca karyA bAda prabhue sAmAyaka uccAravA IcchA karI tyAre idra mahArAje vAjItro vigerene kolAhala zAMta karAvyA. prabhue "namo siddhANaM' e pramANe kahIne "mi sAgaDha sarve sAva no vagharaNAmi' ItyAdi pAThane uccAra karyo. paNa aMte ' (pUjya) zabda na bolyA; kAraNa ke tirthaMkarane e AcAra che. AvI rIte cAritra grahaNa karyuM. Indra mahArAje devaduSya vastra bhagavAnanA DAbA khabhA upara sthApana karyuM. prabhue cAritra grahaNa karyuM ke turata ja prabhune ceNuM mana:paryavajJAna utpanna thayuM. tyAra pachI IMdra Adi deve temane vaMdI naMdIzvaradvIpanI yAtrA karI potapotAne sthAne cAlyA gayA. zramaNa bhagavAna mahAvIra baMdhuvarganI anumati laI tyAMthI cAlI nIkaLyA. premI baMdhuvarga, prabhu daSTigocara thAya tyAM sudhI temanI tarapha ekITaze nIrakhI rahyo. prabhunA viyegathI temane ghaNI ja vedanA thaI ane AMkhamAMthI AMsu pADatA pADatA nisteja mukhe pitAnA ghera gayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4-00 3-0 0 2 jI ke ra zrI vijayadevasUri saMgha prakAzita graMthonI yAdi (1) sUtrakRtAMgasUtra bhA. 1 , bhA. 2 zeTha motIzAha 2-50 Jainism in Gujrat (5) bhagavatIsUtra (6) paMca pratikramaNa sUtra (9) Lord Mahavir and Verbal Science (8) vibhu vardhamAna mahAvIra 5-00 2-10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [70] khaMDa trIjo prakaraNa paheluM prathama cAturmAsa gRhasthAvAsamAM rAjakumAra gya vibhavamAM ucharela vardhamAnakumAre "mahAvIrane ucita ucca koTInI dukara jIvanacaryA zarU karI. rAja saMpatti, rAjakuTuMba, deza vagerene tRNa samAna samajI, tene tyAga karIne vIra rAjakumAre tyAgI zramaNa paNAne svIkAra karyo. prathama upasarga cAritra aMgIkAra karyAbAda tarata ja prabhue bhAI tathA kuTuMbajana vagerenI vidAya laI "jJAtakhaMDa"thI AgaLa vihAra karyo. jJAtakhaMDathI vihAra karavAnA samaye mAtra eka muhurta divasa bAkI hatuM. teo kumAragAmanI sImamAM AvyA ane rAtri tyAM vitAvavAnA manasUbAthI kAyetsargamAM dhyAnastha thayA. saMdhyA samaye eka zevALa baLade sAthe tyAM AvyuM ane baLadane prabhunA rakSaNamAM mUkI gAmamAM gaye. jyAre pitAnA kAryothI nivRtti pAmI govALa pAcho pharyo tyAre teNe baLadene tyAM na joyAeTale dhyAnastha prabhu pAse jaI tene pUchayuM ke "he devArya ! ahIMthI mArA baLade kaI dizAmAM gayA che te Apa jANe che?" paramAtmA taraphathI teno kaMI ja javAba ma nahi. jethI teNe vicAryuM ke temane kAMI mAluma nahi hoya! tethI te baLadanI zehamAM tyAMthI cAlI nIkaLe. samasta rAtri gADha jaMgalamAM bhamI zodha karI paNa baLadone patto na lAge. AkhI rAta bhamI bhamIne thAkela gevALa rAtrinA trIjA prahare gAmanI sImamAM pAcho. Avye te tyAM prabhu samIpa baLade zAMtithI vAgeLatA beThA hatA. A joI ajJAnI govALa prabhu mahAvIra para gusse thaI kahevA lAgyuM ke "baLada kaI dizAmAM gayA che e jANavA chatAM tame mane AkhI rAta zA mATe rakhaDA ?" ATaluM bolatAmAM krodhanA AvezamAM Avela gevALe pitAnA hAthamAMnI rAsa ugAmI dhyAnastha prabhune mAravA hAtha ugAme. A samaye IMdrane avadhijJAna dvArA aghaTita banAvanI jANa thaI eTale daivIzaktithI vALane tyAM ne tyAM ja jamIna sAthe sthira karI dIdhuM. bAda gaganamArge IMdra pragaTa thaI ajaDa kheDUtane saMbodhatA kahyuM: "he durAtman ! tane eTaluM paNa bhAna nathI ke, A siddhArtha rAjAnA dIkSita rAjakumAra bhAvI tIrthakara prabhu mahAvIra che?" tyAra pachI bhagavaMtane vaMdana karI Idra kahyuM: he bhagavaMta! bAra varSa sudhI Apane vividha prakAranA viSama upasargo thavAnA che. Apa pharamAvI te tyAM sudhI huM ApanI sevAmAM rahIne kaSTa nivAraNamAM madadagAra banuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 80] vizvati iMdranI prArthanAmAM uttaramAM bhagavaMte kahyuM: "he devendra! "A pramANe bhatakALamAM kadI thayuM nathI ane bhaviSyamAM nahi thAya. arhata, devendra athavA surendra koInI sahAyathI kadApikALe kevaLajJAna prApta karatA nathI, paraMtu pitAnA udyama, baLa ane puruSArthathI kama khapAvI, upasargo sahana karI, kevaLajJAna pAmIne siddhagati prApta kare che ane karaze. mArI bhAvicaryA paNa te ja prakAranI ja raheze. badhA ja siddhAtmAo pitAnA karmo pite ja bhegave che. he saudharmapati! upasargo ghaNA ja viSama che ane te zAMtithI kame nijAthe bhegavavAnA che, ema samajIne ja meM saMyama aMgIkAra karyo che. sAdhako mATe te A puruSArtha vega kahevAya." ATale pratyuttara ApI prabhu zAMta thayA ane puna: kAusagga dhyAnamAM lIna banyA, ane iMdrarAja prabhujIvanane dhanyavAda detA svasthAne gayA. ahIM jJAnI graMthakAre kahe che ke, "prANAMta upasarga thavA chatAM paNa tIthakara deva kadApikALe mRtyu pAmatA nathI kAraNa emanuM zarIra "vArASabhanArA saMdhayaNavALuM hoya che tema ja teo nirupakrama AyuSyavALA hoya che. bIje divase prabhue kumAragAmathI AgaLa vihAra karyo ane kalAga samIpa gayA. jyAM "bahula" brAhmaNane tyAM tApasInA AvAsa najadIka kSIrAthI chaThThanuM pArANuM karyuM. devatAoe A samaye tenA ghera vasudhArAdi pAMca divya pragaTa karyA. upaga bIje prabhunI dIkSA prasaMge IMdrarAja sAthe jJAtakhaMDa udyAnamAM Avela devatAoe bhaktibhAvapUrvaka devI sugaMdhI dravyathI prabhunA zarIrane lepa karela jenI sugaMdhI dUra dUra sudhI cAre dizAmAM bhabhUkI rahI. A sugaMdhita rasadravyanA rasapAnAthe seMkaDe bhramare guMjArava karatA TeLAbaMdha AvI nirdoSatAthI prabhunA zarIrane DaMkha mAravA lAgyA. lagabhaga cha mahInA sudhI prabhunA zarIra para A daivI sugaMdhane pamarATa rahyo ane bhramarano upadrava paNa teTalA samaya paryata rahyo. azubha karmonA vinAzAthe, sakAma nirja rAvaDe udayamAM Avela karmane aherAta zAMtithI sahana karatA bhramaranA viSaprahArI kaMse ane guMjAravane paNa sahana karatA paramAtmA vizeSa samayakAusagnadhyAne ja rahetA ane AtmAnaMdI AtmA tarIke Atmacitavana ja magna banatA. A kALe te AvA upasargo paNa nathI temaja temAMthI zatAMze sahana karavAnI tAkAta paNa nathI chatAM upayogamAM rahI sakAma nijerAnA AlaMbane zakya teTalA upasargo sahana karI je karmo khapAvI zakAya te te khapAvavAnI khAsa AvazyakatA rahe che, ne AvA ja prasaMgothI ja kaThaNatA pUrvaka bhavAMtarenA pherA TaLI zake che. temAM karmayegI tarIke puruSAthI banavAnI AvazyakatA rahe che. kellAga saMnivezathI vihAra karI prabhu merAka saMniveza AvyA. gAmanI bahAra duIja jaMtaka nAmanA tApasanA Azrama najIka AvyA, jyAM tApase rahetA. A Azramano kulapati rAja siddhArthane mitra thatuM hatuM. teo zrI mahAvIranA paricita paNa hatA. temaNe prabhune dekhatAM ja vaMdana karyuM ane AgrahapUrvaka AzramamAM rahevA vijJapti karI. "nirupakrama Ayu kadApikAne koI paNa jAtanA AghAtathI tUTatuM paNa nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [1] kulapatinA AgrahathI prabhu tyAM aherAtra kAusagadhyAne dhyAnastha rahyA. bIje divase vihAra samaye kulapatie vinaMtipUrvaka kahyuM " kumAra ! A Azrama bIjAne na samajatA kaMIka samaya ahIM rahI A bhUmine paNa pavitra karo. ochAmAM ochA Avane varSAkALa te ahIM vitAvavAnI mArI prArthanAne svIkAra karaze." kulapatinI prArthanAno svIkAra karI tapasvI devA tyAMthI vihAra karyo. ziyALe tema ja unALo maDaMba, kaTa ane kheDA vagere gAma-nagara pharatI pasAra karI varSARtunA prAraMbhamAM prabhu pAchA te AzramamAM AvI pahoMcyA. kulapatie bhAvapUrvaka prabhune ghAsanA saMgrahavALI eka anupama jhUMpaDImAM sthAna ApyuM. A samaye jaMgalamAM ghAsanI taMgI hatI ane cAlu varSAne kAraNe navuM ghAsa paNa ugela na hatuM, jethI jaMgalamAM caravA javAvALA Dheree gAmanI sImamAMthI pasAra thatA, AzramanI prabhunA sthAnavALI jhUMpaDImAM ghAsane suMdara saMcaya dIThe ane te tarapha doTa mUkavA lAgyA. jemane rokavA AzramavAsI tApase e aneka rIte aTakAva nAkhe paNa, bhUkhyA prANIo tApasa tema ja khevALAnI najara cukAvI ghAsanA saMcayavALI prabhunI jhuMpaDIe pahoMcI tRpti meLavavA lAgyA. mAtra eka pakhavADIyAmAM te prabhunI jhUMpaDIvALA ghAsane saMcaya lagabhaga pUro thavA AvyuM. kulapati pAse tApasanI phariyAda javA lAgI chatAM, uccakoTInA bhaktibhAva ane prabhunI sevAmAM Atmanija mAnanArA kulapatie prabhune Ane aMge eka akSara paNa ko nahi. paNa jyAre gAmanA DherAe AzramavAsIonI pUratI herAnagati karavA mAMDI samaye kulapatie ati namratApUrvaka snehabhAve prabhune kahyuM:-he kumAra ! pakSIo paNa potAnA mALAnuM rakSaNa karatA hoya che. paraMtu Apa te kSatriya rAjakumAra hovA chatAM potAnA AzramasthAnanuM rakSaNa paNa nathI karI zakatA? A keTaluM du:khada kahevAya? dayALu prabhu Ane zuM javAba Ape? prabhunA jAgRta ane jJAnI AtmA mATe kulapatinI eka ja vAkyanI zikhAmaNarUpI Takara mArgadarzaka banI ane teozrIe A samaye nIce pramANe pAMca abhigraha dhAraNa karyo. (1) jyAM apati thAya tyAM ane tevA sthAne rahevuM nahi. (2) jyAM rahevuM paDe tyAM UbhA UbhA kAusagya dhyAnamAM rahevuM. (3) prAya: maunAvasthAmAM karma nijara karavI. (4) karapAtramAM bhejana karavuM. (5) gRhasthane vinaya kare nahi. upara pramANenI pAMca pratijJAo dhAraNa karI prabhu cAturmAsanI adhavacamAM ja tyAMthI vihAra karI *asthikagAmanI bhAgoLe AvyA. ja eka te gAmanuM A pUrve vardhamAnapura evuM nAma hatuM. te badalAI asthikagAma nAma paDyuM. A gAmanuM nAma kema badalAyuM te aMge vAMce zUlapANe yakSanuM pUrvabhAvika caritra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ [82 ] vizvati upasarga trIjo : : zulapANI yakSano upadrava asthika gAmanI bhAgoLe zUlapANI nAmanA yakSanuM maMdira hatuM. A vyaMtara devanA maMdire prabhu gayA ane maMdiranA pUjArI pAse tyAM kAusagnadhyAne rahevAnI AjJA mAgI. pUjArIe namratApUrvaka jaNAvyuM ke he devAya! A maMdira para adhikAra gAmane che, jethI te leke pAse Apa mAgaNI kare. - pUjArInI sUcanA pramANe prabhu gAmamAM gayA te A samaye gAmanA cArAmAM loko ekatrita thaelA hatA. prabhue temanI pAse jaI yakSanA maMdire sthiratA karavAnI mAMgaNI karI tyAre, temanAmAMthI eka mukhIe jaNAvyuM ke he devArya ! ahIM eka rAtre paNa rahevuM temAM jIvananuM pUratuM jokhama che, kAraNa koI paNa mANasa ahIM divasanA rahI zake che paNa, rAtrivAsa rahenArane A vyaMtara deva mArI nAkhe che. jethI Apa rAtrivAsa mATe anya sthaLa zodhe ane tene upayoga kare temAM amo rAjI chIe grAmya paTelanuM upareta vacana sAMbhaLI jJAnI prabhue kahyuM: A5 mArA jIvananI ciMtA na karaze. mAre mAtra grAmyapaMcanI AjJA ja joIe che. hAjara rahelA grAmya janee prabhune du:khAtA dile rajA ApI ane prabhu caityamAM AvyA, jyAM eka khUNAmAM UbhA UbhA kAusagadhyAne sthira thayA. A samaye maMdiranA pUjArI Idrazamoe prabhune niSedha karatAM kahyuM: "he bhAgyAtmA! Apa haThAgrahane tyAga karI anya sthAne jaI dhyAnastha bane. zA mATe ApanA UMca koTInA jIvanane A yakSarAjanA bheganuM kAraNa banAve che? prabhu pitAnA niradhAra para nizcaLa rahyA. pratimA dhArI-dhyAnastha banela prabhunI divyakAMti joI pUjArIe nisAso nAkhyuM ane saMdhyA samaye maMdiramAM dIvAbattI vagere karI du:khAtA dile svasthAne gaye. vyaMtaradeve prabhu zrI mahAvIranI A prakAranI nirbhayatAne dhRSTatA mAnI lIdhI. manamAM te vicAravA lAgyuM ke-A ke mUrkha mANasa che? gAmavALAoe temaja pUjArIe paNa mArA maMdiramAM rAtrivAsane niSedha karyo chatAM paNa, Ama te hakIkata manamAM na lIdhI. ThIka che. samaya thavA de. temane huM dekhADI daIza ke, tArA jevA aneka haThavAdI tapasvIone ahIM bhAga levA che. temAM tArA ekane vadhAre thaze. jotajotAmAM saMdhyA vItI gaI ane pUratuM aMdhakAra vyAkhyA, jethI yakSadeve pitAnuM parAkrama batAvavAnI nIce pramANe zarUAta karI. chULapANI lakSanA upakavAnI paraMparA : zAMti ane pratibaMdha pahelAM te teNe evuM te pizAcI aTTahAsya bhayaMkara pahADI avAje karyuM ke, jenA avAjathI AkhuM gAma dhrujI uThayuM. grAmyajanatA jAgI uThI. jaMgalanA pazu pakSIo bhayabhIta banyA ne khIle baMdhAela jAnavaro-pazuo bhaDakI tophAne caDhyA. gAmanA kUtarAo ane sImanA ziyALIyA Adi prANIo AkaMda karavA lAgyA ne darekanA hRdaye phaDaphaDATamaya banyAM. chatAM, A bhISaNa aTTahAsyanI lezamAtra paNa asara vIrAtmA prabhu para thaI nahi. tee. nizcaLabhAvathI dhyAnamAM ekAkAra ja rahyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu vamAna * [ 83 ] tyArakhAda teNe hAthInuM svarUpa dhAraNa karI prabhune daMtuzaLanA prahAro karavA mAMDayA tema ja bIjI paNa aneka prakAranI ceSTAo karI tenI paNa kAMi asara thai nahi jethI teNe bhaya Mkara pizAca rUpa dhAraNa karI prabhune khIvarAvavA mAMDayu, jenI paNa asara thai nahi, pachI bhayaMkara sarpa ane vIMchInuM rUpa dhAraNa karI zarIre DaMkhA mAravA zarU karyAM. tethI paNa sayamadhArI prabhu para kAMi ja asara thai nahi. a Mte kaMTALI teNe prabhunA AkhA zarIre bhayaMkara tIvra vedanAA utpanna karI. A vedanAe eTalI te tIvra ane pIDAkArI mANasAnA ta kayAranA ya dehAMta thai gayA hoya para Mtu apUrva dhairya ane zAMtithI advaita dhyAnamAM magna rahI, karmanirjarA mAnI ne ekAdhyAne sthiratA dhArI rahyA, (6 hatI ke, jenA yAge sAmAnya nirupakrama " AyuSyavALA prabhue A tIvra pariSaha sahana karavAmAM ja A pramANe rAtrinA pahelA praharathI lagAvI vya Mtare rAtrinA trIjA prahara sudhI anekavidha prakAre paramAtmAnI kaseATI karI jemAM prabhunA dehanA tema ja zAMta kSamAvata mudrAnA lezamAtra paNa raMga badalAya nahi. " jyAre azubha karmanA vipAka jIvAne potAnA karmarUpa kULanu du:kharUpa svarUpa batAve che tyAre rakSaNAtmaka devI devatAo paNa temAM madadagAra khanI zakatA nathI. AnuM nAma te ka rAjAnI sattA athavA te bhavitavyatAnA kayega" te pramANe ahIM paNa banyu IMdramahArAje prabhunA rakSaNArthe niyukta karela siddhArtha vyaMtaradeva A samaye anya kArya mAM vyagratApUrvaka guMthAela hatA jethI zUlapANI yakSanA upadrava samaye hAjara rahI zakayA nahI. jyAre vyaMtaradeve prabhunA zarIre tIvra vedanAenA upadrava cAlu karyA ane tethI prabhunu zarIra vedanAgrasta banyuM tyAre, iMdranu siMhAsana paNa pita banyuM. ane khUda iMdrarAja paNa avadhijJAne prabhunI A samayanI atyaMta du:khada sthiti temaja temanI sthiratA joI Azcaya cakita banyA. A ja kSaNe siddhArthane potAnI bhulAela pharajanuM bhAna thayuM ne te AMkhanA palakArAmAM yakSanA madiramAM AvI paheAMcyo ane zUlapANIne pratimAdhatAM melye: are devAdhama ! te A zuM karyuM? traNe jagatane pUjanIya evA A vIra prabhune zuM tu jJAnakhane paNa na jANI zakaye ? tAruM A adhamakArya iMdrathI paNa kema sahana thaI zakaze ? jarUra tane tenA badale. tatkSaNe maLI javA joie ATalu kahI siddhArtha zAMta thayA. teNe potAnI daivI zaktithI prabhunI tIvra vedanAonu saharaNa karyuM ane prabhu vedanAmukta banyA. * bIjI khAjIe IMdrarAje A zUlapANI yakSanI sarve daivI zakti harI lIdhI ne tene sAmAnya devanI kATImAM mUkI dIdhA jethI bhaviSyamAM te keIne A pramANe herAna na kare. pAtAnI sarve daivI zaktinu A pramANe haraNa thatAM atyaMta pazcAttApamAM DUbela yakSarAjane potAnI bhayaMkara bhUlanuM bhAna thayuM ane te prabhune namI paDayA ane potAnA aparAdhanI sAkhI mAMgI prabhunI stuti ane gAnatAna karavAmAM mazagUla banyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 84] vizva jyoti zULa pANI yakSane jIva pUrvabhavamAM kayuM hatuM ane tene zA mATe AvuM kaeNra karma karavuM paDyuM tene lagatI rasaprada hakIkata nIce pramANe rajU karIe chIe. bapANI thakSane pUrvabhava kauzAMbI nagarImAM dhanazeTha nAme eka zAha sodAgara rahetuM hatuM. tene vRddhAvasthAmAM dhanadeva nAme eka putra thaye mAtApitAne A lADakavA putra yuvAvasthAe pahoMcatA sudhImAM te dujena mitronA saMgata deSathI sama vyasanamAM lIna banyuM. te eTalA sudhI ke mAtApitA temaja kuLamaryAdAnI lAja mUkI te pratidina vArAMganAone tyAM ja rahevA lAgyo. ADA raste utarI gayela dhanadeve lagabhaga daza varSanA gALAmAM te pitAnA pitAne kubera bhaMDArIsama bharapUra khajAne khAlI karI nAkhyuM. vRddha pitAne dhanadeva ekane eka ja putra havAthI lAgaNIvaza banela mAtApitAe vicAryuM ke-dhanadeva umara lAyaka thatAM ThekANe Avaze ane samajaNuM thaze, paNa temanI e AzA niSphaLa nIvaDI. eka divasa ekAMtamAM vRddha pitAe pitAnA umara lAyaka putrane pAse besADI mIThAzabharyA vAkyamAM zikhAmaNa ApatA tenI asara thAya tevA zabdomAM kahyuM ke beTA! tuM have umara lAyaka thaye che ane huM vRddhAvasthAe pahoMcyo chuM. temAM vaLI mane damano vyAdhi hovAthI mAruM zarIra eTaluM te lathaDI gayuM che ke, kayAre te DhaLI paDe tenI paNa khabara paDavAnI nathI. AvI sthitimAM mArI kauzalyatA ane vyApArI kaLA paNa tadana zithila banI che, te bhAI ! tAre have kuTuMbane bhAra mAthe upADI laI, puruSArthathI dhana prApta karavAnI khAsa AvazyaktA che. tArA vilAsI jIvanane saMtoSavAmAM putra premane aMge meM dasa varSamAM kuberabhaMDArIsama khajAne khalAsa karyo. have bAlAzamAM mAtra kuTuMbanI Ijata ane amIjharata vahevAra ja rahyo che. te paNa have saMbhALavuM muzkela banyA che. dIkarA! have te tAre (amArA mATe to nahi paNa) ApaNA "sodAgara" kuTuMbanI IjajatanA rakSANA vyasana rahita banavA sAthe vahevArIyA thavuM joIe. dIkarA ! nirdhana mANasa A jagatamAM pazu tulya manAya che. supAtradAna ane dharma ArAdhanAno lAbha paNa dhanavAnone saraLatAthI prApta thAya che dIkarA! dhana vagaranA patino patnI paNa anAdara kare che. aneka varSonA jUnA pADozIne paNa nirdhana thaela samajI jarUriyAtanA prasaMge haladara jevI mAmUlI cIja paNuM temane ApatA sadhana pADozI acakAya che. putra! AvI jAtane AkarSaka dhanavahevAra zuM sUcave che? jaDabuddhi ane avaguNathI bharela, nIcakuLamAM janmela durAcArI mAnavI je lakSmInaMdana haze te te sarvatra guNagAna tarIke pujAvAne. ApaNA pUrva puruSanI kahevata paNa che ke:-sarve muLar: #vanamAbayatte sAmAnya janavyavahAramAM prAdhAnyatA zAnI rahela che dIkarA ? mAtra lakSamIdevInI ja kRpAne prabhAva sarjAyela che, te dIkarA! A vRddhanI zikhAmaNa dhyAnamAM laI kuLa, kuTuMbanI Ijajata khAtara agara tArA bhAvijIvananI rakSA ane Ijajata khAtara paNa tAre vyasana rahita banI jIvanane sudhArI gRhavahevArane saMbhALI levuM joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [85] pitAnA navayuvAna putrane zikhAmaNa ApatA vRddha pitAnI cakSuomAMthI zrAvaNa bhAdaravA sama azrapravAha akhalitapaNe vahI rahyo ane vRddhanI chAtI bharAI AvatAM te dhrusake dhrusake eka bALakanI mAphaka raDI paDyo. pitAnA kathananI saccAI darzAvavA khAtara vRddha putranA hAtha jhAlI daza varSa pUrvano bharapUra dhanabhaMDAravALA oraDAmAM laI jaI batAvI ApyuM ke, dhanabhaMDAra taLiyA jhATaka khAlI thaI gayA che. | game te toya dhanadeva aMte te vaNikaputra ja hatuM ane temAM paNa te zAha sodAgara jevA buddhizALI vepArIne dIkaro hovAthI tenI AMtaracakSue turata ja khulI gayA. pitAnA avicArI tema ja durAcArI jIvane premALa pitAnI temaja kuLanI A pramANe pote durdazA karI che. tene tene pUrato khyAla Avyo ane netra paDale khulatAM ja kSaNamAtramAM tene hRdayapalaTo thaye. dhanadevane pitAnA pitAnI zikhAmaNuM rAmabANasama asarakAraka nIvaDI ane janmadAtA vRddha upakArI pitAnA caraNomAM mastaka namAvI te dhrusake dhrusake raDI paDyo. pazcAttApapUrvaka karela durAcaraNanI pitA pAse mAphI mAgI. ane khAtarIpUrvaka jaNAvyuM ke te pitRAjJAne mAna ApI zAha sedAgaranA rAjamArgo kuTuMbanI rakSA karaze. putranA javAbathI dhanakone saMtoSa thayuM. teNe dhanadevane jaNAvyuM ke-jatA rahela ane gumAvela lakSmI puruSArthayAgathI pAchI prApta thaI zake che. udyamI mAnavI dareka ThekANe dareka prakAre saphaLa thatA hoya che. zAstrakAro jaNAve che ke bhAvi azubha sudhAravA, puruSArtha je prANI kare: pAme atizaya saMpatti ne, sukhamAM te saMcare. pitAe putranA mAthe hAtha mUkatAM premapUrvaka jaNAvyuM ke-putra! mAruM kahyuM mAna ane satsaMgI bana ane kuLAcAra pramANe zAha sodAgaranA rAjamArga piTha taiyAra kara, dezAMtare jA ane dhana prApta karI, kuLanI ane dharmanI IjajatanuM rakSaNa kara. dhanadeve dhIme dhIme vyavasAyamAM pitAnuM citta parovyuM. puruSArthane aMge dravyaprApti paNa thavA lAgI. "puruSanA nasIba ADuM pAMdaDuM" e kahevata pramANe te dhIme dhIme zAha sodAgaranI keTimAM gaNAvA lAgyA. vizALa dravyapArjana mATe teNe have dezAMtara javAnI vicAraNA karI. dhanadeve vividha kariyANAthI bharapUra pAMcase gADA bharavAno sevakajane Adeza karyo (1) gaNima (gaNIne vecAya tevI vastuo) (2) dharima (khIne vecI zakAya tevI) (3) parimeya (mApIne vecI zakAya tevI) ane (4) paricheda (nirNaya karIne vecI zakAya tevI) e pramANe cAra prakAranA kariyANAnA gADAo bharAvyA. vizALa khAMdhavALA, kImatI ghUgharAothI yukta baLadanI jeDathI zobhatA gADAo tema ja nokaro ane cekIyAtethI zebhata dhanadeva mAtApitAnI zubhAziSa saha svajanonI AzISa laI zubha muhUrta ane zubha thakane ravAnA thayA. keTalAka paMtha kApyA pachI mArgamAM vegavatI nAmanI nadI AvI. A nadImAMthI nIkaLate gADA-mArga kIcaDa ane kAdavathI bharela hato, jemAM gADanA baLade paNa mahA musIbate mAlanA vajanadAra gADAone kheMcI rahyA hatA. jhINI retIthI bharele pahoLA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 86 ] * vizvajyAti khaDakhacaDA-caDhautaranA khaDakALeA mArga ane bharela gADAo, A badhIe kaThaNAie ekI sAthe dUra karavI muzkela lAgavAthI nadInA madhya bhAganA eka vizALa retALapaTa para peThe vizrAMti arthe paDAva nAkhyuM. sAthenA mANasoe ghaNI ja mahenata karI. vArApharatI gADAe pahADI TekarI ane caDhANanA mArge caDhAvavAnA prayatna karyAM paNa caitImAM bhAre vajanadAra gADA khecI leAthapotha thaela thAkelA baLadothI te kheMcAyA nahi, jethI te jamIna para lathaDAtA paTakAvA lAgyA. pAThanA mANasAe ghaNIe mahenata karI paNa baLada gADAo kheMcI zakayA nahI. satra vyAkuLatA vyApI ane sau kAI nirAza thayA. A samaye dhanadevane peAtAnA gharanA eka mahAzaktizALI khaLAThya lADakavAyA ane navayutrAna baLadanI yAda AvI. teNe potAnA mANaseAne kahyuM ke: bhAie ! A atula zaktizALI "vRSabha" amArA kuTuMbane prANathI vahAlA che. tenA paga nIce amArA kuTuMbanu ekAda nAnu khALaka paNa sahelAithI ramI zake che. gharanA mANasAne A baLada eTale priya che ke tenA poSaNArthe ghAsacArA vigere nitya pUratA pramANamAM ane chUTathI apAya che. AvA priya zaktizALI vRSabhane aNInA prasaMge ahIM lAve. gADAonI eka khAMdhe A vRSabhane joDA ane bIjA baLadane bIjI khAMdhe joDA. te A vikaTa mAga mAMthI ApaNA avazya uddhAra karaze. dhanadevanI AjJA mujaba tarataja vRSabharAjane tyAM lAvavAmAM AvyA ane je pramANe zUravIra puruSAthI puruSa aNInA prasa Mge prANAMte dhAyuM` kA` pAra utAravAmAM AtmabalidAna Ape che, te mujaba, A baLadanA jJAnI AtmAe samayane oLakhI; potAnA mAlIkanA rakSaNArthe prANanuM balidAna ApavAmAM pAchI pAnI na karI jotajotAmAM pAThanA dareke dareka gADAone nadIne pelepAra UtAryA. jemAM chevaTanuM gADuM pAra utAratA A atizramita thaela vRSabhane leAhInI ulaTIe thai. tenI jIbha bahAra nIkaLI gaI ane te dhanadevanI sAme vahAlathI jotA maraNanI aMtIma ghaDIe gaNavA lAgyuM. potAnA vahAlA vRSabhanA mAlIzamAM tema ja tene kImatI davA-upacArothI sudhAravAmAM dhanadeve paNa kacAza rAkhI nahi. baLadane tethI kAMIka zAMti maLI jethI najadIkanA vardhamAnaka gAmamAM jai zeThe gAmanA mukhIne khelAvI kahyuM ke-ameA ahIM ApanA rakSaNamAM amArA khImAra baLadane mUkIne jaIe chIe te tene premathI sAcavajo kahI, tenA rakSaNArthe se| sAnaiyA ApyA. tema ja gAmanA paTela Adine yegya mUlyavAna bakSIsa ApI sa MteSyA pAtAnA vahAlasoyA kuTuMbIthI chUTA paDatA jeTaluM du:kha thAya teTalA du:khI hRdaye dhanadeva baLadane bhAvapUrvaka bheTI chUTA paDayo. dhanadevanA javA khAda gAmavAsIoe temaja grAma paTele khaLadanI pUrepUrI sabhALa lIdhI nahi. tene vakhatasara ghAsacArA tema ja pANI paNa maLavA na lAgyuM. gAmaleAkeA sImamAMthI potapAtAnA Dhoro mATe ghAsacAro laIne A baLadanI pAse thaIne ja nIkaLatAM, chatAM koI tenI sAme paNa na jotu. gheADA ja divaseAmAM hADakA ane cAmaDAnuM sAva khAkhu banela A baLade eka divasa nirAza banIne atyaMta akaLAmaNumAM AMsu varasAvatA jIvana tyAga karyo. akAma tRSNA, akAma kSudhA ane tIvra vedanAne kAraNe mAnasika rASa dharatA te vRSabha maraNa pAmIne najIkanA ja sthaLamAM mULapANI nAme vANavyaMtara deva thayA. utpanna thatAM ja pAte vicAraNA karI ke kayA kAraNathI huM AvI deva-Rddhi pAmyA. jJAnadvArA potAnA pUrvabhava dekhAya. gAmale kenu duSTa vartana jANIne te atyaMta rASe bharAyA. grAmajanAmAM teNe marakInA roga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [ 87] (mahAmArI) vimuvI jene pariNAme mANaso TapoTapa mRtyu pAmavA lAgyA. gAmamAM sarvatra hAhAkAra macI gaye. loko kalpAMta karavA lAgyA. loko vividha prakAre mAnatAo karavA lAgyA, zAMti karma karavA lAgyA, chatAM vyaMtara thayelA zULapANInA manamAM zAMti na thaI eTale leke kaMTALIne, te gAmano tyAga karIne pAsenA gAmamAM cAlyA gayA. chatAM zULapANIne roSa zamya nahi. teNe tyAM paNa marakI ane mahAjavara phelAvyAM. eTale mukhya puruSoe ekatra thaI vicAra karyo ke ApaNe ApaNA gAmamAM jaI je kaI deva, yakSa, vyaMtara hoya tenI kSamAyAcanA karIe; nahIMtara koSe bharAyela deva ApaNane koI paNa sthaLe zAMtithI rahevA deze nahIM. | sarva grAmajane pAchA pitAnA gAmamAM AvyA ane vividha pUjA sAmagrI, dhUpa vigerethI prArthanA karatAM aMte zAMti pAmelA zULapANee pragaTa thaIne kahyuM ke mRtyu pAmelA lekanA hADakAoekatra karI tenA para mAruM vizALa maMdira baMdhAvo ane temAM baLada sahita mArI yakSa pratimA sthApana kare ane pratidina pUjA karo; nahIMtara huM tamane sarvane yamasadanamAM pahoMcADIza. A rIte zaLapANI yakSane prabhAva vistaryo paNa saMdhyA samaya pachI je kaI tenA maMdire rAtrivAse rahetA tene A yakSa mRtyu pamADate. IMdrazamAM pUjArI paNa saMdhyAsamayanI Arati vigere kiyA pachI maMdire rahela ajANyA musApharone tyAMthI cAlyA javAnI cetavaNI ApI rAtri paDatAM pahelAM ja yakSadevanI AratI Adi karI gAmamAM cAlyA jato. A jAtanA kaSTanuM nivAraNa karavA ane lekanA manane zAMta pamADavA temaja yakSa para upakAra karavAnI buddhithI jJAnI paramAtmA mahAvIra A yakSamaMdiramAM samajapUrvaka rAtrivAse rahyA ane te yakSane pratibaMdha ApI, sumArge vALe. zUlapANI yakSane upadrava zAMta thatAM prabhune rAtrinA cothA prahare muhUrta mAtra nidrA AvI. A samaye A vIra paramAtmAne bhAvi mArga sUcaka nIce pramANe daza sva ne AvyA. prabhue dIThelA daza svapna. 1 pitAnA hAthathI tAlapizAcane mAravo. 2 pitAnI sevA karato eka veta pakSI 3 pitAnI sevAmAM tallIna banela eka kokIla pakSI 4 sugaMdhita be veta mALAe. pa sevAmAM hAjara rahela gauvage. 6 khIlelA kamaLAvALuM padma sarovara. 7 samudrane pAra kare. 8 UgatA sUryanA kiraNenuM phelAvuM. 9 potAnI AMtaraDIthI mAnuSettara parvatanuM lapeTAvuM. ane 10 meruparvata para caDhavuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 88 ] * vizvajyAti A pramANenA daza daivI svapnAnAM dRzya joyA bAda prabhu turata ja jAgRta thayA. tyAM te aruNAdaya thayA ane pazupakSIonA Ana Mdita kolAhala vacce jagata paNa jAgRta banyuM. prabhunI kuzaLatA aMge zakita khanela grAmajanatA zUlapANI vyaMtaranA ma Mdire vahelI savAre AvI paheAMcI temAM asthika gAmanA utpala nAme eka nimittazAstrI paNa hatA, je pUrve prabhu pArzvanAthanI paraMparAnA anuyAyI hatA. te nimitta ane jyeAtiSa zAstrathI potAnI AjIvikA calAvatA hatA. sAna MdAzcarya vacce sarve e joyu te prabhu zAMta citte kAyaeNtsaga dhyAne sthira (pratimAdhArI) UbhA che ane temanA caraNAmAM puSpa vagere pUjanika drange caDhelA che. ane yakSadeva sAkSAtkAre prabhunI stutimAM lIna banela che. A drazyathI grAmya janatAnA pAra rahyo nahi. ne hu thI prabhunA nAmanA gaganabhedaka jaya bolAvatA sarva bhagavAnanA caraNamAM DhaLI paDyA. paramAtmAnI atula zaktithI AnaMdita khanela samagra janatA kahevA lAgI ke: he devA ! ApanA divya AtmabaLathI Ape krUra yakSane paNa sadA mATe zAMta karI dIdhA. te ApanA AkhA gAma paramahAna upakAra thayA che. pachI vAtAvaraNa zAMta thatAM aSTAMga nimitta zAstranA jANakAra utpala naimittike kahyuM ke, he mahAmunivara ! Apane pAchalI rAtre je daza mahAsvapnA AvyA che tenu klAdeza A pramANe che. (1) Apa meAhanIya ka`nA jaladIthI nAza karI zakaze. (2) zula dhyAna ApanA sAtha nahi cheDe. (3) vividha jJAnamaya dvAdazAMga zrutanI Apa prarUpaNA karaze. (5) zramaNa, zramaNI, zrAvaka zrAvikA Adi caturvidha saMgha ApanI sevA karaze. (6) cAre prakAranA deva samudAya ApanI sevAmAM hAjara raheze. (7) saMsArasamudranA Apa pAra karaze. (8) Apane kevaLajJAnanI prApti thaze. (9) svarga, mRtyu ane pAtAla sudhI ApanA nirdela yaza phelAze. (10) samavasaraNamAM sihAsana para besIne Apa deva ane manuSyanI sabhAmAM dharmaprarUpaNA karaze. A pramANe ApanA nava svonuM phaLa te huM samajI zakayA paNa prabhu ! ceAthA svapnamAM Ape phUlanI be mALAe dIThI. enu phaLa mArI samajamAM nathI AvatuM. pratyuttaramAM prabhue zAMtithI jaNAvyu ke, he utpala ! mArA caturtha svapnanuM phaLa e thaze ke, "savirati ane dezaviratirUpa dvividha dharmanA huM. upadeza ApIza." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 89] A pramANe phalAdeza sAMbhaLI sarvane saMtoSa thaye. bAda prabhue A ja yakSarAjanA maMdiramAM tema ja grAmajanatAe Apela AvAsasthAnamAM rahI, prathama cAturmAsanI sthiratA karI. jemAM yakSarAjane pUrate pratibaMdha karyo. te saMpUrNa dharmAnurAgI ne samatAdhArI banya. grAmajanatAe paNa prabhunA darzana-bhakitane lAbha uThAvyo. mAsuM vyatIta thaye prabhu tyAMthI vihAra karavA lAgyA tyAre zUlapANI yakSe prabhune bhAvapUrvaka namana karatAM jaNAvyuM ke, "he prabhu ! Apa mane samakitadhArI banAvavA anukaMpAnI draSTithI ja mArA maMdire padhArela hatA. jemAM meM Apane asahya aneka prakAre upasargo karyo chatAM tenI upekSA karIne Ape mane tAryo che. Ape bhayaMkara aparAdhInA aparAdhano badale upakAramAM vALI ApI mArI narakagati nivArI che je mATe Apano jeTalo AbhAra mAnuM teTale ocho che. A pramANe garva rahita banela zUlapANI yakSa prabhune vAMdI pAcho pharyo. A cAturmAsamAM (vi. saMvata pUrve 512-511) prabhue ardha ardha mAsakSamaNanI ATha tapazcaryA pUrNa karI. prabhue asthika gAmathI (gujarAtI kArataka, mAgasara vada 1 nA divase vihAra karyo ane vAcAla sanniveza taraka pathAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ [60] vizvati prakaraNe bIjuM bIjuM cAturmAsa (vi. saM. pUrve 510-509) mAgazara vada 1 nA roja prabhue asthika gAmathI vihAra karyo ane teo vAcAla sanniveza tarapha vaLyA. mArgamAM merAka gAmanI sImamAM AvI eka jhADIvALA udyAnamAM pratimAne svarUpe teo dhyAnastha banyA. tapazcaryAmAM ekAgradhdhAnI banela prabhunA tapa, dhyAna ane jJAnanI A gAmamAM eTalI badhI te prazaMsanIya prasiddhi banI hatI ke tyAM nitya prabhunA darzane meLo bharAte. tapasvI ne prAbhAvika paramAtmAnA darzane vipula janasamUha AvatA hovAthI lokonA kolAhalathI tema ja AvAgamanathI paramAtmAne dhyAna dharavuM muzkela lAgyuM jethI AgaLa vihAra karavAno nirNaya karyo tevAmAM te gAmanA " acchedaka" nAmanA naimittike AvI prArthanA karI ke-he svAmina! ApanA padhAravAthI mAre maMtrabaLane tema ja nimitta saMbaMdhIne baMdha paDI bhAMge che te maherabAnI karIne mArI rakSA karo. ' paramAmAe tarata ja vAcala sanniveza taraka vihAra laMbAvyuM. A gAmanA be vibhAgo hatA, eka uttara vAcAla ane bIjo dakSiNa vAcAla. banne vibhAganA madhyamAM suvarNavAlukA ane rUpivAlukA nAmanI be nadIo vahetI hatI. prabhu mahAvIra dakSiNa vAcAlI thaIne uttara vAcAla javA IcchatA hatA. tyAre temanuM dIkSA samayanuM adhuM devadUSyavastra pUba jorathI kuMkAtA pavananA yoge suvarNavAlukAnA taTa para kAMTAnI vADamAM bharAI paDI gayuM. prabhue pAchuM vALI joyuM te temaNe potAnA pitAnA mitra brAhmaNane UDela vastra upADI letA joyo ke je brAhmaNa tene mATe lagabhaga eka varSathI pitAnI pAchaLa pharate hate. bhagavAna tene tyAM ja choDI AgaLa nIkaLI gayA. caMDakauzika sarSano upasarga ane uddhAra (upasarga ceAthe) uttara vAcAla javAnA be mArga hatA " eka kanakakhaLa kamapadanA aMdarathI ane bIje enI bahAra thaIne. aMdaravALe mArga sIdhuM hovA chatAM paNa bhayaMkara ane uDa hatuM. jyAre bahArane mArga lAge, vAkocuke chatAM nirbhaya hato. prabhue aMdaranA bhayAnaka mArgathI prayANa karyuM. teo thoDAMka pagalAM AgaLa vadhyA haze tyAM te vALee temane rekatA kahyuM. "he tapasvI ! A mArga Apatimaya che emAM eka bhayaMkara sarpa rahe che, je potAnI viSa vALAethI musApharone bALI bhasma kare che, jethI A mArga sIdhA hovA chatAM paNa ujajaDa che to, A mArgane tyAga karI Apa bahAranA rAjamArgo padhAro." gevAnI cetavaNuM para koI paNa dhyAna na ApatAM-vizvakalyANanI bhAvanAvALA jJAnI prabhue dhArela kAryanI siddhi arthe-te ja mAge AgaLa prayANa karyuM. cAlatA cAlatA teo sapanA rAphaDA sammukha yakSanA devAlayanA khullA maMDapamAM jaI dhyAnastha thayA. A divasa AzramasthAnanI cAre bAju pharI sarSa saMdhyA samaye jyAre pitAnA rAphaDA pAse AvyuM tyAre tenI najara dhyAnastha prabhu para paDI. te Azcarya sAthe vicAravA lAgyo ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [1] ghaNuM lAMbA samaye A nirjana vanamAM A manuSya kevI rIte AvI caDhaye? teNe krodhita thaI petAnI viSamaya jvALA temanA prati pheMkI. sAdhAraNa manuSya te A sarpanA mAtra eka ja phaMphADAnI viSamaya vALAthI baLIne khAkha thaI jatA tyAre prabhu mahAvIra para tenI kaMI ja asara na thaI. A pramANe be traNa vAra A viSadhare pitAnI viSapUrNa javALAo bhagavaMta mahAvIra pratye pheMkI paNa pariNAma niSphala ? have sapanA koi pAra na rahyo. te erapUrvaka paramAtmA pratye doDyo ane jorathI uchaLI prabhunA aMgUThe DaMsa mAryo. rakhe prabhune mUchita deha pitAnA zarIra para na paDe te bhayathI te eka bAju haThI gayA ane sthiradraSTie pheNa lagAvI prabhunA mukhabhAvanuM nirIkSaNa karavA lAgyA. paraMtu prabhunI zAMti ane sthiratAmAM kAMI paNa pharaka na paDayo. ajJAnI krodhI sarSe pUrI tAkAtathI pharI AkramaNa karyuM paNa pariNAma jenuM te ja AvyuM. - have sane nizcaya thayuM ke A koI sAdhAraNa vyakti nathI paNa koI mahAna daivI zaktizALI mAnava che. thAkIne hArIne sthira draSTie te bhagavAnanI sanmukha dhArI dhArIne jovA lAgyA. A samaye tene kodha zAMta thavA sAthe prabhunI advitIyatA ane dhyAnAvasthAnI tene pratIti thaI ane juja kSaNemAM te tene hRdayapalaTa thayA. tema thatAMnI sAthe ja prazamarasa yukta bhagavAnanI draSTimAM camakatI divya zakti ane kSamAnI tithI enI AMkhe ne citta prasanna thayAM. e samaye dhyAnastha prabhune lAgyuM ke, A avasara sarparAjanA pratibaMdhArtha egya che, jethI dhyAnamukta thaI temaNe sarpane saMbodhana karI kahyuM "he caMDakauzika ! samaja samaja!" bhagavAnanA A vacanAmRtathI sarpanuM hRdaya pANI pANI thaI gayuM ane zAna thaI vicAravA lAgyuM ke " caMDakauzika" A nAma meM kaIka ThekANe sAMbhaLyuM che. Ama aMtaramAM UMDe UhApoha karatAM karatAM ene potAnA pUrvajanmanuM jAtismaraNa jJAna thayuM, jethI kevI rIte ene jIva pUrvanA trIjA ja bhave A AzramamAM caMDakauzika nAmano mULapati hato.? kevI rIte te bagIcAne ujaDa banAvanAra rAjakumAranI pAchaLa doDyo? kevI rIte deDatA deDatA kUhADA sAthe kUvAmAM paDyo ane mRtyu pAmyA vigere hakIkata jema ArisAmAM pitAnuM pratibiMba dekhAya tema tenA jANavAmAM AvI. caMDakauzikane pUrva vRttAMta caMDakauzikano jIva pUrvabhavamAM sAdhu hato eka vakhata pAraNAnA divase gocarI levA jatAM mArgamAM paga nIce eka deDakI ajANapaNe cagadAI gaI. A samaye temanI sAthe eka ziSya hatuM. A banAva tenA jovAmAM AvavAthI AlocanA mATe cagadAI gaela deDakI teNe guru batAvI. te samaye gurue mAtra eTaluM ja kahyuM ke-pachI AlecanA laI laIzuM. baporanA samaye devavaMdana karatAM ziSya AlocanA levA mATe smaraNa karAvyuM tyAre te samaye paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 2 ] vizvayoti gurue jaNAvyuM ke-rAtrinA pratikramaNa samaye laI laIzuM. zuddha buddhizALI ziSya vicAra karyo ke, mArA bhadrika guru AmAM khoTI rIte lajita bane che. temane AlecanA lIdhA vagara chUTake ja nathI. sAyaMkALe pratikramaNa samaye AlocanA karyA sivAya jyAre pitAnA guru besI gayA tyAre zAMtithI ziSya pharI teno upayoga Ave. bhavitavyatAnA ge gurune A samaye ziSya para krodha caDhyo ane tene mAravA doDayA paNa krodhAvezamAM deDatAM upAzrayamAM vacamAM sthaMbha Ave che tenuM bhAna paNa temane na rahyuM ane staMbha sAthe temanuM mastaka jorathI aphaLAyuM ane AlecanA karyA vagara te samaye ja te munirAja svargavAsI thayA. saMyamanI virAdhanA karavAthI te tiSI nikAyamAM devapaNe utpanna thayA. tyAMthI AyuSya pUrNa thaethI kanakakhaLa nAmanA sthAnamAM pAMcaso tapasvIonA kulapatinA kauzika nAme putra thayA. bALavayathI ja te atikodhI hovAthI tenuM nAma caMDakauzika pADayuM. pitAnA svargavAsa bAda te tApasene kuLapati thaye. tene pitAnA tapovana para hada uparAMtane moha hato. vanavelInuM ekAda pAMdaDuM ke kaheluM phaLa-phUla koI toDatuM tene koipUrvaka mAravA dete. tenA trAsathI tamAma tApase tyAMthI anyatra cAlyA gayA. phakta ekalo ja te vanamAM rahevA lAgyA. eka samaye tAMbAnagarInA keTalAka rAjakumAre A tapovanamAM AvI krIDA ane kalela karatA hatA. krIDA karatAM tapovanamAM thatuM nukazAna caMDakauzikathI sahana thayuM nahi ane kuhADA laI krodhAvezamAM temane mAravA doDyo. doDatAM ko dhAMdha thaela caMDakauzika mArgamAM rahela kUvAnuM bhAna bhUlI gayuM ane te kuhADA sahita kUvAmAM paDyo. pariNAme A tIkSNa kuhADe tenA ja ghAtanuM kAraNa banyuM ane mRtyu pAmyuM. "kukarmanA vipAka AvA ja hoya che." krodhAvezamAM mRtyu pAmela A tApasa te ja vana paratvenI mUrchAthI te ja vanamAM dRSTivivA sarSa thaye ke jene karuNanidhAna vIraprabhue pratibodha ApI A bhayaMkara bhavasAgaramAMthI tAryo. paramAmAnA saMbaMdhananI caMDakauzika pUrNa jAgRta banyA ane pazcAttApa karavApUrvaka tiryaMcanA bhAvamAM paNa pitAnA karela karmo khapAvavA mATe anazana aMgIkAra karavAno nizcaya karyo. prabhune bhaktibhAvathI traNa pradakSiNA karI sarva prakAranI zArIrika kriyA rahita banI prabhune bhAvapUrvaka vaMdana karyuM. A samaye jJAnI prabhue tenA manane abhiprAya jANe potAnI amI dRSTi tenA para mUkI tene vadhu vizeSa upazAnta karyo. bhayaMkara viSamaya pitAnI daSTi koInA para paDavAthI vakhate koIne te hAninuM kAraNa na bane te khAtara teNe potAnuM mastaka rAphaDAmAM rAkhyuM ane pUMchaDIne bhAga bahAra rAkhyo ane samatArUpa amRtapAnanuM te pAna karavA lAgyuM. bhagavaMtane upadrava rahita rahelA joI sarva gavALa ane vatsa pALe vismaya pAmI kaMika DaratAM DaratAM te sthaLe AvyA. vRkSane aMtare saMtAI sarpanI ceSTA jovA lAgyA. sarpane nizcala joIne teo najIka AvI, sarpanA zarIrane dhIme dhIme sparza karavA lAgyA te paNa sarve jyAre pitAnI kAyAne halanacalana vagaranI sthira rAkhI tyAre temane khAtarI thaI ke dhanya che A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu va mAna [ 93 ] devAya ne ke jemaNe AvA bhayaMkara nAgarAjane paNa potAnI mAphaka dhyAnastha ane mUrchA rahita banAvyA. pachI A sthAna jotajotAmAM mahAna pavitra yAtrAdhAmasama banyuM. gAvALA ane grAmavAsIe TALAbaMdha darzane AvavA lAgyA. geAvALAnI keTalIka drika srIe leALAbhAvathI sa`nA zarIre ghI cepaDavA lAgI. keTalIka tenA mukha para dUdhadhArA vahevarAvavA lAgI. kaMku puSpAdikanI pUjA AdithI AtmakalyANa mAnavA lAgI. bheLI bhadrika bhAvavAhI srIsamudAyanI A prakAranI ghI-dUdhAdinI pUjAnuM mULa sarparAja mATe karma kasoTI sama banyu. ghI ane dUdhanI sugaMdhathI AkarSAine tyAM tIkSNa mukhavALI kIDIe AvI, tenA AkhA zarIre thAkanAtheAka pharI vaLI ane sarpanA zarIrane cAraNI jevuM jarita karI nAkhyuM. A samaye sarpanA jJAnI AtmAe apUrva samatA dhAraNa karatA potAnA AtmAne pratibedha karatAM samajAvye ke " mArA pApa krama pAse A pIDA zI gaNatrImAM che mArA A jIvananI tAraNuhAra banela A bIcArI alpa maLavALI kIDIe mArA zarIranA keIpaNu bhAganA dabANathI daMDakInI mAphaka ajANatAM paNa dakhAI te mArA mATe dUSaNarUpa banaze, te vadhAre hitakAraka e che ke-mAre paNa prabhunI mAphka zArIrika mAhunA trividhaSaNe tyAga karI zAMtapaNe namaskAramaMtranA jApamAM layalIna thavuM ane AtmakalyANa sAdhavu. A jAtanA nizcayathI caMDakozike tyArabAda peAtAnA zarIrane jarA paNa halAvyuM nahi. A pramANe karuNAnA pariNAma ane zAMta manevRttivALA sarpa bhagavaMtanI dayAmRta draSTithI sicita thatA temanA ja zaraNamAM rahI eka pakhavADIyAmAM zubhabhAve samAdhipUrvaka mRtyu pAmIne sahasrAra nAmanA devaleAkamAM devaNe utpanna thayuM. A pramANe caDakauzikane tArI prabhu tyAMthI uttara vAcAla gAma AvyA. pakSApavAsanA pAraNa!nA mATe gAmamAM geAcarIe kutA, te gAmanA nAgasena nAmanA gRhasthane ghara padhAryA. nAgazeThane tyAM prabhu gocarI mATe padhAryA te divase ja zeThanA putra puSkaLa dhananI prApti karI ghare AvyA hatA. tenA Ana Mdotsava nimitte sagAsabaMdhIo ane nAtIlAo jamaNu jamI rahyA hatA te samaye guNunA nidhAna evA prabhune peAtAne tyAM padhAratAM jeyA. prabhune jotAM ja harSita thaela nAgazeTha jAte UbhA thayA ane premapUrvaka kSIra bheAjanathI prabhune pAraNuM karAvatA beAlyA ke,-"amArA Aje dhanya bhAgya ke, Apa jevA devAye mArA gRhe padhArI anupama lAbha ApyA che. he prabhu ! A duniyAmAM mANasAne rAjya, dhanasaMpatti, putra, parivAra vagere badhuM maLI rahe che paNa Apa jevA devA mahAtmAnA dana du ja hAya che." A dAnanA samaye "ahA dAna" evA daivI gaganabhedaka zabda dhvani AkAzamAMthI sazaLAvA lAgyA. suvarNa puSpA varasavA lAgyA ane AkAzamAM devadu dubhI vAgavA lAgI, traNe bhavanamAM jayajayakAra sAthe zeThanu jIvana dhanya thayuM. uttara vAcAlathI bhagavAna zvetAMbikA tarapha cAlyA. tyAMnA pradezI rAjAe prabhune bhAvabhInA satkAra karyo. te rAjavI zuddha zrAvaka banyA hatA. tyAMthI bhagavAna surabhipura vihAra karI rahyA hatA tyAM mArgamAM pradezIrAjAne bheTavA jatA pAMca taiyaka rAjAe sAme maLyA. temaNe paNuM prabhunA bhAvapUrvaka satkAra karyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ [94] vizva jyoti surabhipura ane rAjagRhanA vacamAM gaMgAnadI vahetI hatI tema ja vihAra mATe anya mArga na hovAthI bhagavAna nAva para caDhyA. bIjA paNa aneka musAphare nAvamAM beThA hatA jemAM khela nAmane eka naimittika paNa hatA. nAva AgaLa cAlatA ja DAbI bAjuthI ghUvaDane bhayaMkara davani thaye je sAMbhaLI khamala be: A moTuM apazukana thayuM che. AthI samajAya che ke ApaNe sarva para prANaghAtaka saMkaTa AvavAnuM che, paraMtu A mahAtmApuruSanA prabhAvathI ApaNe te bacI jaizuM. tripRSTha vAsudevanA bhavamAM je siMhane paramAtmAnA jIve cIrI nAkhyuM hatuM te kALAMtare sudADha nAmane nAgadeva thayela. teNe bhagavaMtane joI pUrvanA vairane yAda karI upasarga karyo. nAva gaMgAnI madhyamAM AvI pahoMcyuM tyAM eka moTA jaLacare (nAgarAje) AvI nAvane uthalAvI pADavA sakhta rIte pachATa mArI jethI nAva hIloLe caDhayuM ne DUbavAnI aNI para AvyuM. A samaye nAvamAM beThela leke pitapatAnA ISTadevanuM smaraNa karavA lAgyA. A samayanI dila dhaDakAvanArI paLomAMthI musApharonuM jIvana pasAra thaI rahyuM hatuM. kaI kSaNe vahANa bhAMgIne bhUko thaI jaze tenI pUratI bhIti hatI. AvA bhayaMkara ulkApAta samaye paNa prabhu mahAvIra nAvanA eka khUNAmAM nizcaLa bhAvathI dhyAnamAM ja lIna hatA. A upasarganI kaMbala tema ja zaMbala nAmanA devene jANa thatAM temaNe tyAM AvI, sudAne parAjita karyo. kaMIka samaya pachI tophAna zAMta thayuM. nAva kinAre pahoMcyuM. nAvika ane musAphare pitapatAno punarjanma mAnI utAvaLathI utaravA lAgyA ne mAge paDyA. prabhu paNa nAvamAMthI utaryA ane gaMgAnI pulina(retI)mAM cAlatA pUNAga sannivezanA bhAgoLe jaI yogya sthAne dhyAnastha thayA. gaMgAnadI pAra karyA bAda tenI retImAM paramAtmAnA pagalAM paDyA hatA. thoDAka samaya bAda pUSya nAmane eka sAmudrika zAstrI e rastethI rAjagRha jaI rahyo hate. gaMgAnA retALa pradezamAM paDela prabhunA pAdacinho joI te manamAM vicAravA lAgyo ke, cokkasa AphatathI gherAela I cakravarti A rastAthI ekale padAti (page cAlIne) gayo che. huM jaine tenI sevA karuM kAraNa ke bhaviSyamAM ene cakavartipada prApta thatAM mAruM paNa bhAgya tenI sAthe khulI jAya. bhagavAnanI pAdapaMktine najara sAme rAkhI puSya rAjagRhI najadIkanA guNa gAmanI bhAgeLe pahoMcyA jyAM tenI najare dhyAnastha prabhu ekAgratAmaya lIsthitimAM dekhAyA! prabhune dekhatAM ja nirAza thaI te bolyA " AjasudhI samajatuM hatuM ke, sAmudrika zAstra sAcuM che paNa AjathI khAtarI thAya che ke, temAM sAro vizvAsa rAkhavA jevuM nathI. zAstramAM kahyuM che ke, gaMgAnadInA retALa pradezamAM jevAM pagalAM paDyAM che tevA cihevALe puruSa avazya cakavarti thAya paraMtu Aja huM najare joI rahyo chuM ke, AvI rekhAvALo manuSya zikSaka tarIke gAmegAma bhaTakI rahela che." puSya naimittikane sAmudrika zAstra parathI vizvAsa uThI gayo ane te pitAnA graMtha jaLazaraNa karavAnI taiyArI karavA lAgyo tevAmAM tenA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke, jenA saMbaMdhamAM pate UhApoha karI rahyo che te koI sAmAnya bhikSuka nathI. paNa dharma cakravarti tIrthakara che. te cakravarti ane svarganA iMdrane paNa pUjanIya che. pachI te prabhune vaMdana karI pitAnA kAme cAlyA gaye. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [ 5] gauzAlakanI utpatti uttara pradezamAM ziliMdha nAmanA sannivezamAM kezava nAme eka sainika raheto hato. tene zivA nAme eka suzIla patnI hatI. tenI kUkhathI maMkha nAme baLavAna putra janmyA hatA. anukrame A saMkha yauvana avasthAe pahoMcyo. eka vakhata te potAnA pitA sAthe pharatA pharatAM sarevara kAMThe AvyA. ane zAMtithI sarevara kinAre nhAvA beThe. tevAmAM eka vRkSa para cakravAka pakSInuM yugala premaraMgamAM jIvananI moja mAnI rahyuM hatuM. saMdhyA samaye vRkSa upara beThela A jeDaluM pitAnA dehanuM bhAna bhUlI AnaMdathI kalarava karI rahyuM hatuM. tyAM durdeve eka pAradhInA bANathI cakravAka viMdhAyo ne taraphaDATa sAthe te jamIna para paDayo ane taraphaDATa karavA lAgyo. A samaye kilakila evA kacavATabharyA zabdomAM potAnuM duHkha ane viga pradarzita karatI cakravAkIne pitAnA patine taraphaDATa asahya thaI paDayo. ane jotajotAmAM te paNa taraphaDATa sAthe vRkSa parathI potAnA patinA deha para tUTI paDI. ane paDatAMnI sAthe prANumukata banI. tenI sAthe sAthe cakavAno paNa prANa kSaNabharamAM UDI gaye. A samaye sarovarakinAre snAna karatA makhanI najare A karuNAjanaka ghaTanA paDI. tenA hRdaya para tenI sacoTa asara thaI ane arerATI sAthe A yuvAna ma pa paNa jamIna para pachaDAI paDyo ane jotajotAmAM aMtima zvAse acchavAsa levA lAgyo. A acAnaka banAvathI sarovara kinAre mAnava samudAya ekatrita thaye. aneka jAtanA gya upacAra karavAmAM AvyA, pariNAme makha sAvadha thayo ane bhayabhIta hRdaye zUnya banI pRthvI, jhADa temaja potAnA pitA sAmuM joto eka gAMDA mAnavInI mAphaka bebAkaLa banya. tene game te prakAre samajAvI ghera laI javAmAM AvyuM. jyAM zAMti valyA bAda mAthe hAtha pheravatA tenA pitAe pUchyuM ke-he putra! Ama acAnaka aNacitavyuM zuM banyuM? javAbamAM mukhe jaNAvyuM ke pitAzrI ! huM sarovara kinAre snAna karI rahela hatuM tyAM mArI najare kinArA paranA eka vRkSa upara cakalAka pakSInuM jeDaluM AnaMdamagna dekhAyuM jemAM te samaye bhavitavyatAnI durghaTanA evI banI ke A nirdoSa premIyugalane aMta mArI ja najara sAme ati duHkhada rAte AvyA. pitAzrI ! AgalA bhave mAnasarovaramAM eka jhADa para cakravAkapaNe amAruM naramAdAnuM premALa jevuM AnaMdamagna banela hatuM tevAmAM eka pApI bhIle AvI mArI pakSiIne ghAyala karI ne te taraphaDATa karatI jhADa parathI tUTI paDI ne paDatAnI sAthe ja tene jIva uDI gaye. pAchaLa rahela pakSInA hRdayane A du:kha asahya thaI paDatA te paNa mAdAnA zarIra para jhADa parathI tUTI paDyo. ane paDatAnI sAthe ja maraNa pAmyA. A cakravAkano jIva te huM tamAre tyAM putrapaNe jamya chuM. he pitAzrI! A cakravAka jeDalAnuM A pramANenuM duHkhada avasAna jotAM ja mane te ja samaye pUrvabhavanuM alaukika jAtismaraNa jJAna prApta thatAM ja amArA premI joDalAne paNa A pramANe aMta najara sAme dekhAya. ane mArA AMtara AtmA para tenI pUratI : asara thaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ [6] vizvati ane AtmA cakaDoLe caDyo. jemAM mArI pUrva bhavanI premALa patnI mArA haiyAne kotarI rahela che, jene kaI paNa bhoge meLavavAne meM nizcaya karela che te he pitAjI! huM Apane namratApUrvaka araja karuM chuM ke, Apa mArA pUrvanI premALa patnI meLavI Ape! pitAe AzvAsana ApatA kahyuM-putra ! mArAthI banatA badhAe prayatna karIza. tenA cittanI vyagratA vadhatI gaI ane priyatamAnA meLApanA vicAramAM ne vicAramAM tyArapachI te maMkha AkhA gAmamAM gAMDAnI mAphaka pharavA lAge tevAmAM eka buddhimAna puruSe tene salAha ApI ane tenI sUcanA pramANe teNe eka citrapaTa taiyAra karyuM. jenI kalAtmaka pachIthI kinArA paranA jhADa para kola karatuM cakravAka pakSInuM joDuM citarAvyuM. jemAM eka pAradhInA bANathI cakravAkI kevI rIte viMdhAya che temaja temanI pAchaLa pakSI kaI rIte tenA deha para taraphaDATa karIne jIvana tyAga kare che. A sarve dekhAve tAdRzya evI rIte citarAvyAM ke tene jotAM ja bhalabhalAnA hRdaya drAvaka bane. A citrapaTa sAthe maMkha gAmegAma evI amara AzAthI pharavA lAgyuM ke vakhate pitAnI pUrvabhavanI patnI paNa A citra jotAM potAnA pUrvabhavanuM jAtismaraNa jJAna pAme ane A bhavamAM tene pAcho meLApa thAya. maDaMba, kaTa, kheTaka, pura, pATaNa vagere gAmomAM A citrapaTa sAthe pharatA maMkhane ghaNuM samaya vyatIta thaye. jemAM A citra paNa jIrNa thavA AvyuM hatuM. evAmAM caMpAnagarIe AvatA eka ghaTanA evI banI ke - A gAmamAM maMkhalI nAme gRhastha raheto hato. A gRhastha karma saMjogoe evI du:khada sthitie AvI pahoMcyuM ke tene potAnA gujarAnA kAMI paNa rahyuM nahi. evAmAM maMkhane hAthamAM citrapaTa sAthe atikaruNujanaka gajhalamAM tenuM varNana karatA ane tenA AdhAre pitAnuM gujarAna karato joyo. tene pitAnA kauTuMbika gujarAna mATe maMkhavALo dhaMdhe kAmadhenu tulya lAgyuM ane te maMkha pAse Avyo. tenI sevA svIkArI tenI gAyana Adi kaLA svIkArI te eka ustAda gavaiyo banyo. A pramANe maMkha ane maMkhIlInI joDI gAmegAma citra5 sAthe grAmajanone raMjana karI pitAne nirvAha AnaMdathI karI rahela che. maMkhane pitAnI patnIne meLApa na thavAthI hRdayamAM atizaya du:kha thavA lAgyuM ane te AghAtane pariNAme tene acAnaka svargavAsa thayo. maMkhanA marI javAthI maMkhalI rAjI thayo. kamAela puSkaLa dhana sAthe te pitAne ghera Avyo. pitAnI subhadrA nAme strI sAthe AnaMdathI rahevA lAgyo. maMkhavIe tyArapachI A jIrNa citranA badale ati AkarSaka evuM A ja prakAranuM citra banAvyuM. A pramANe maMkhalI pitAnI strI subhadrA sahita gAmegAma pharI pitAnuM gujarAna karI rahela che. A pramANe pharatA pharatA zaravaNa sannivezamAM AvI gebakula brAhmaNanI gauzALAmAM eka khAlI jagyAmAM meLavI temAM vAsa karyo. ahIM subhadrAe eka bALakane janma Apyo jenuM guNasaMpanna gAthAle evuM nAma tenA mAbApe rAkhyuM. ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [ 7] maMkhalIputra gozAlaka 16 varSanI yuvAvasthAe pahoMcatA kuTila, vakrasvabhAvI ane aneka prakAranI luccAI temaja avaguNathI bharapUra banyo. mAtApitAnI zikhAmaNa tenA mATe nakAmI banI. nitya gRhaAMgaNe gozAlakane aMge kalezamaya vAtAvaraNa banavA lAgyuM. have uchuMkhala gozAlakane pitAnuM gRhaAMgaNuM AkaruM thaI paDayuM ane te cakravAkanA ati AkarSaka citrapaTa sAthe gharanI bahAra nIkaLI paDayo ane svataMtratAthI AjIvikA calAvavA lAgyo. yugathI vihAra karatAM prabhu mahAvIra rAjagRhI pahoMcyA jyAM nagaranI bahAra parAmAM nAlandAnI eka vaNATazALAmAM jaI tyAM cAturmAsanI sthiratA karI. A vaNATazALAnI najadIkanA makAnamAM, pArasamaNInA sparzathI jema kathIra turata sonuM banI jAya che tema zAlakanI malinatA dUra thaI. gozAlake paNa varSARtumAM cAtumasanI sthiratA karI. A cAturmAsamAM bhagavAne mAsakSamaNanA aMtamAM mAtra eka ja vakhata vijaya zeThane tyAM pAraNuM karyuM. devatAoe pAMca divya pragaTa karyo. A jAtanA daivI prabhAvayukta tapazcaya ane vidhine gazAlaka para pUrate prabhAva paDyo. hAthamAMnuM citrapaTa dUra pheMkI tapasvI prabhunA ziSya banavAno nizcaya karyo. ane teNe prabhune prArthanA karI keH "he bhagavaMta! huM Apane ziSya thavA mAguM chuM." paraMtu bhagavAna mahAvIre tenI prArthanAne pratyuttara na Avyo chatAM te prabhunI sAthe ja rahyo. kArtika suda 15 pUrNimAe bhikSA levA jatA gozAlake prabhune pUchyuM ke prabhu! Aje mane bhikSAmAM zuM maLaze? bhagavAne kahyuM " sAbukhA, khATI chAza ane dakSiNamAM eka khoTa rUpiyo." gozAlakane jJAnI prabhunI vANI jUThI TharAvavAnuM mana thayuM. e divase dhanADhya lekanA gharomAM te khUba pharyo chatAM te gharamAMthI paNa kAMI ja na maLyuM; sAMje eka karmakAre sAbukhAnI khIra tathA khATI chAzanuM tene bhejana karAvyuM ane dakSiNAmAM eka peTe rUpiyo Apyo. A ghaTanAe gozAlakanA mana upara viparIta asara karI jenA pariNAma svarUpe te vidhivAdathI kaMTALI gayo ane kahevA lAgyo: "thavAnuM kadI niSphaLa nathI thatuM. je thavAnuM hoya che te pahelAthI ja nizcita ja hoya che." A rIte "niyativAde tenA manamAM ghara karyuM cAturmAsanI samApti thatAM bhagavAne nAlaMdAthI vihAra karyo ane rAjagRhanA kalAga saMnivezamAM jaI bakula brAhmaNane tyAM mAsakSamaNanuM pAraNuM karyuM. enA pahelAM traNa pAraNuM rAjagRhImAM ja AnaMda zrAvaka, vijaya zeTha ane sunaMda gRhasthane tyAM thayA hatA. nAlaMdAthI bhagavAne vihAra karyo tyAre zAlaka bhikSA mATe bahAra gayo hate. bhikSAcaryAthI pAchA pharI te zALAmAM pAcho Avyo te bhagavAnane na dekhyA. eNe vicAryuM ke bhagavAna vastImAM gayA haze. te pAche nagaramAM gayo ane rAjagRhane eke eka mahele tathA galI zodhI paNa bhagavAna mahAvIrane patto na lAgyuM. have eNe dhAryuM ke, prabhu kAMIka bahAra gayA haze tethI te pitAnA sthAne pAcho Avyo. bhikSAmAM je kAMI prApta thayuM hatuM te ane "AjIvikAnI " tamAma vastuo brAhANene dAnamAM arpaNa karI, pite mAthuM muMDAvI eka muninI jema bhagavAna mahAvIranI zodhamAM nIkaLI paDyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ [98). vizvAti rAjacUDanA zAkhApura ane parAomAM prabhune zelate maMkhaliputra kellAga sanniveza pahoMcyA. eNe tyAM eka tapasvInI tapazcayo ane enA pAraNanI kaLIco sAMbhaLI. A sarva ghaTanAo prabhu mahAvIra sivAya bIje saMbhavita nathI, to avazya devArya ahIM najIkamAM ja hevA joIe, evA nizcaya para te AvyA ne gAmamAM pravezyo. A samaye bhagavAna gAmanI sImamAMthI pAchA pharatA ene mArgamAM ja malyA. teNe temane vaMdana karyuM ne gaLagaLA thaI hAtha joDI kahyuM ke-"he bhagavAna! Apa mArA dharmAcArya ane huM Apane ziSya " gozALAnI prArthanAne svIkAra karatA bhagavAne kahyuM: bahu sAruM" pachI te prabhunI sAthe gozAlake vihAra zarU karyo. upAdhyAya zrI vIravijayajI mahArAjakuta subodhadAyaka duhAo khare mArga vItarAgane, sUkSma je hanA bheda, zraddhA hoya te saddahejo, mana mAM rAkhI umeda. 1 vipna koDa re TaLe, vaMchita phaLe tatkALa, siddhacakra seve sadA, tasa ghara maMgaLamALa. 2 jenI ciMtA deha kI, era kuTuMba parivAra, esI Atma jIvakI, karatA karma saM ha 2. 3 kALakerI phALa bharatA, zI gati tArI thaze? retA chatAM mAnavI, tyAMthI tuM nahIM chUTaze. 4 ke na kone kAraNe, jaladhitaNe juALa, sAre mATho nava rahe, saune eka ja kALa. 5 dharma karatAM dhana vadhe, vadhata vadhata vadhI jAya, dharma ghaTatA dhana ghaTe, ghaTata ghaTata ghaTa jAya. 6 dharma kare sau prANu, dharma thakI sukha hoya, dharma karatA jagamahIM, dukhiyA dIThA na keya. 7 kala kare se Aja kara, Aja kare se aba, kALa pakaDa le jAyegA te, phIra karegA kaba? 8 ratna kare Apa, kSaNa gaele nava maLe, upadeza A mahAvIrano, saMbhAraje paLe paLe. 9 vI prabhu nA caraNane, praNamI vinayathI ucca, bhaLaje bhavabhava tAharuM, zAsana tripuTI nimaNuM. 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [9]. prakaraNa trIjuM trIjuM cAturmAsa kalAgathI bhagavAna suvarNakhala tarapha thaI rahyA hatA tyAre mArgamAM eka sthaLe gAvALAnI eka TeLI hAMDImAM khIra banAvatI hatI te gozALakanI draSTie paDI. gozALaka bolyo-juo bhagavAna, ahIM vALIAo khIra banAvI rahela che. Apa jarA sthiratA kare te tene lAbha mane maLe. prabhue kahyuM: "A khIra pAkaze ja nahi. vacamAM ja hAMDI phATI khIra DhaLAI jaze." zAlake govALiyAone kahyuM: sAMbhaLe che? A trikALajJAnI devArya kahe cheA kSIranI hAMDI phUTI jaze". gozALakanI cetavaNIthI gepa ToLI vadhu tarkavitarkavALI banI, ane vAMsanI khapATothI hAMDIne sArI rIte majabUta bAMdhI dIdhI. bhagavAna te niHspRhatAthI AgaLa nIkaLI gayA, paraMtu gozAlaka kSIrajananI lAlace tyAM ja thobhI gayo. - hAMDI dUdhathI bharela hatI ane cekhA paNa emAM nAkhI dIdhA hatA. bhavitavyatAnA yoge hAMDalI phATI ne tenA madhyamAMthI ja be TukaDA thaI gayA. sAthosAtha gozAlakanI AzAo paNa kSIra sAthe dhULamAM maLI gaI. A ghaTanAthI maMkhalIputra bolyo. "thavAnuM hoya che te koI paNa upAye mithyA thatuM nathI. athavA bhavitavyatAne vega kadApikALe mithyA thatuM nathI." pachI gozALa utAvaLo utAvaLe AgaLa vadhI prabhune jaI malyo. bhagavAna ane gauzAlaka eka gAmamAM gayA. A gAmanA be vibhAga hatA. eka nandapAdaka ane bIje upanandapATaka. e bane pATakonA naMda ane upanada nAme bane bhAIo svAmI hatA. mahAvIra nandapATakane tyAM bhikSArthe gayA to tyAM temane bhikSAmAM bhejana malyuM ne gozAlaka upanaMdapATakane tyAM gayo hate jyAM upanandanI AjJAthI enI dAsI vAsI cekhA bhikSAmAM ApavA AvI paraMtu gozAlake te levAno InkAra karyo. A samaye upanade dAsIne kahyuM ke, je te bhikSA na svIkAre te enA upara pheMkIne cAlI Ava. dAsIe te ja pramANe karyuM AthI gozALaka khIjavAI gayo. teNe zApa daI te brAhmaNanuM ghara bALI nAkhyuM. brAhmaNagAmathI bhagavAna ane gozALaka caMpAnagarIe gayA ane trIjuM cAturmAsa campAmAM karyuM. A cAturmAsamAM bhagavAne babbe mAsakSamaNanI be tapazcaryA karI, ane vicitra AsanethI dhyAna dharyuM. paheluM pAraNuM caMpAmAM karyuM ane bIjuM caMpA nagarInI bahAra tyAMthI prabhue kalloga saMniveza tarapha vihAra karyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ [100] vizvati prakaraNa cothuM catuthI cAturmAsa caMpAthI prabhu kalAga sanniveza padhAryA. tyAM gAmanI sImanA eka khaMDera(makAna)mAM vAsa karyo ane AkhI rAta tyAM dhyAnastha banyA. temanI sAthe rahela gazAlaka paNa makAnanA bAraNuM pAse besI rahyo. A gAmanA mukhIne siMha nAme putra vidyunmatI nAme eka dAsInA premamAM lubdha banyo hate te, dAsI sAthe kAMIka rAtri vyatIta thatAM tyAM Avyo ane paDakAra karI sattAdhIza avAje bolyo ke: "ahIM keI sAdhu, saMta, musAphara, brAhmaNa Adi utaryA che te, bahAra cAlyA jAva." dhyAnastha prabhu mATe A sUcanAne koI ja artha hatuM nahi tyAre aTakacALIyA zaizAlaka mATe te kautukamaya banyuM. te daravAjAnI ADamAM chUpAI rahyo ane jyAre dAsI ane siMha ratikrIDA karIne makAnanI bahAra javA lAgyA tyAre teNe dAsInuM aTakacALuM karyuM jethI siMha khIjavAyo ane tene sArI rIte mAra mAryo. pachI bane tyAMthI cAlyA gayA ne zAlake prabhu pAse pitAne mAra mAravAnI phariyAda karI. bIje divase prabhue ahIMthI patrAlaka tarapha vihAra karyo. tyAM paNa gAmanI sImamAM AvA ja khaMDera makAnamAM vAsa karavAne yoga prApta thayo, jyAM rAtribhara prabhu dhyAnastha banyA. ahIM paNa e ja prasaMga banyo jemAM gAmanA mukhIne (paTela) yuvAna naMdaka nAme putra, daMtAlikA nAme eka dAsInA premamAM paDyo hate. tene paNa praNaya kIssa upara pramANe A ja khaMDiyera makAnamAM rAtrinA samaye banyuM ene zAlakane tenA aTakacALiyA svabhAva pramANe mAra paDI. aneka kissAomAM aTakacALIyA zaizAlakane herAnagati bhegavavI paDI hatI jemAMthI mAtra A banne ghaTanAonI noMdha sUtrakAree eTalA mATe lIdhela samajAya che ke, AvA prasaMgamAM paNa prabhu kevI rIte samatAthI dhyAnastha avasthAne bhaMga thavA na detA, temaja manane aMza mAtra vikRta thavA na detAM pUrva zAMtithI lIna rahetA hatA. prabhue ahIMthI kumAra saMniveza tarapha vihAra karyo ane ramaNIya evA caMpAraNyanA udyAnamAM pahoMcI teo dhyAnastha banyA. lagabhaga madhyAhna thavA AvyuM hatuM. bhikSAne samaya thaI gayo hato. A samaye gozAlake prabhune kahyuM: he bhagavaMta! zikSAne samaya thaI gayo che. bhagavaMte kahyuM: mAre te Aje upavAsa che jethI gozAlaka eka gAmamAM bhikSArthe gayo. A samaye pArthApatya zrI municaMdrasUri sthavira bhikSArthe gAmamAM pharatA hatA. temane vAsa kuvanaya kuMbhAranI vaNATazALAmAM hatuM. zAlaka pharate pharate vaNATazALAmAM jaI pahoMcyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [101] pArthApatya muninA tene darzana thayA. gozAlake temane pUchyuM ke, "tame keNa che?" pArzvapatyamuni bAlyA-ame zramaNanigraMtha chIe. gazAlaka-vAha! nigraMtha. ATalA ATalA pAtra ane ATalI ATalI ADaMbara yukta vastrAdikanI samagrI hovA chatAM Apa kevI rIte nigraMtha? sAcA nigraMtha to amArA dharmAcArya che, je tapa, jJAna ane tyAganI sAkSAta pratimUrti che. pArthApatye kahyuM: bolavAmAM ane vanamAM je te uddhata ane avivekI dekhAya che tevA ja tArA dhamocArya paNa hovA joIe ! gazAlaka-zuM tame mArA dharmAcAryanI niMdA kare che tenA pariNAmanI tamane mAhitI che kharI? mArA dharmAcAryanA tapatejathI tamAro upAzraya baLIne khAkha thaI jaze eTalI zakti mArA dharmagurunA prabhAvathI mArAmAM vidyamAna che, tenI tamane khabara che kharI? pArthApatya-ame tamArA jevAnA zApathI zuM baLI javAnA? A pramANe kaMIka samaya sudhI pArzva saMtAnIya anagAre sAthe mithyAvAdamAM utarI, gazAlaka pitAnA sthAna para Avyo ane prabhune vaMdana karIne bolyo. he bhagavaMta! Aja te mane sArambha ane saparigraha zramaNane meLApa thayo hate. prabhue kahyuM-te pArthApatya anagAro che. A pramANe TUMka saMteSakAraka javAba ApI prabhu dhyAnastha banyA. bIje divase zAlA sahita tyAMthI vihAra karI prabhu rAka saMnivezamAM AvyA. ahIM vananikuMjamAM prabhu kAusagnadhyAne sthira thayA. te gAmanA koTavALe duzmane ke temanA jAsUso gupta rIte potAnI sarahadamAM pisI ne jAya te mATe cAre tarapha cokIpahere gaThavI dIdho hate. evAmAM grAmya koTavAlane be bhedI guptacara gAmanI sImamAM AvyAnI mAhitI maLI. teNe dhyAnastha avasthAe rahela prabhu temaja temanI pAse beThela gazAlakane bhedI vezadhArI vyaktio-duzmananA jAsusa mAnI lIdhA. AvA leke nirjana sthAnamAM gAmanI gupta bAtamIe meLavI potAnA dezamAM pahoMcADe che jenA AdhAre mahAna upadrava thAya che. tethI A samaye temanI evI khabara levI joIe ke temanI khAtarI thAya ke cerAvAsIo paNa pUratA jAgrata che. A pramANe nizcaya karI koTavALa temanI pAse gayo ane ucca svare damadATI dete be: "tame koNa che ?' prabhu te dhyAnastha ne mauna hatA eTale temanA pAsethI te javAba maLe tema hatuM ja nahi. A samaye prabhu mauna rahyA eTale tenuM anukaraNa karI zAlaka paNa mauna rahyo. vAraMvAra pUchavA chatAM paNa koI javAba Apyo nahi ethI koTavALe cokkasapaNe mAnI lIdhuM ke-avazya A loko guptacaro ja che. pachI koTavALe zALaka sAme AMgaLI cIMdhI pitAnA athIdArane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 102] vizvajyAti AjJA karI ke- jIvAna sAdhune te pahelAM doraDAthI bAMdhe ane kUvAmAM utArI tene addhara evI rIte rAkheA ke, kaSTathI herAna-parezAna thaI jaI peAtAnI sAcI hakIkata jaNAve. * kATavALanI AjJAneA turata ja amala thaye ne geAzAlakane muzkeTATa bAMdhI kUvAnI madhyamAM evI rIte TAMgI dIdhA ke, jANe doraDAthI badhAela bharela pANIne ghaDo adhavace laTakI jholAM na khAtA hAya ! pachI teo dhyAnastha prabhu pAse AvyA. ane temane sa MkheAdhI kahyuM ke, 'hai tapasvI vezadhArI guptacara ! tArA cAlAkIbharyA vezathI ame bharamAvAnA nathI. A yuvAna sAthIdAra karatAM paNa tArA vadhu khUrA hAla thavA joie. zu tamane amArA dezanI mAhitI joie che?' AvA Akrozayukta vacanA melI keTavAlanI TALIe ati sakhata rIte prabhune muzkeTATa bAMdhI, pANInA ghaDAnI mAphaka kUvAmAM nIce utAre ane upara lAve ane temanuM aTTahAsya karyA kare. A samaye prabhunA temaja geAzAlakanA pUratA behAla thai rahyA hatA. ka-nija rArthe A upasarga AtmahitakAraka mAnI A prakAranA upasarga sahana karavAmAM paramAtmAe Atmika AnaMda mAnyA ane gozAlake paNa temAM peAtAnA karmInI nirdeza mAnI adbhUta sahanazaktinI prabhune khAtarI karI ApI. A samaye cerAka gAmanI sImamAM kUvA najadIkathI jai rahela samA ane jayaMtI nAme be parivrAjikAe A drazya najare oi atyaMta kakaLatA hRdaye khAlI uThI ke: are! A te siddhArtha rAjAnA putra ugratapasvI jagaMdya prabhu mahAvIra che. te devAne paNa pUjanIka che. evA prabhune hai duSTo! tameA kema mahAkaSTa ApI rahyA che. ? temanA AvA udgArA sAMbhaLI ane A pramANenI eLakhANu sAdhvIe mAte maLatAM e leAkeA gabharAI gayA ne turata prabhu tema ja gozAlakane baMdhanamukta karyA tema ja bhAvapUrva ka vaMdana karI temanI kSamA mAgI. ane sAdhvIe paNa paramAtmAne bhaktipUrNAMka vaMdana karI svasthAne gaI. prabhue cArAkathI dhRSTacaMpA tarapha vihAra karyo ane caithuM cAturmAsa tyAM vyatIta karyuM. A cAturmAsamAM laguDAsana, vIrAsanamAM satata dhyAna dharatAM paramAtmAe cAturmAsika tapa karyuM. chelle divase pAraNuM karI kRtAMgala saniveza tarapha vihAra karyAM. *sAmA ane jayati e te pUrve varNavAI gayela utpala naimittikanI baheneA thatI hatI. temaNe vairAgyavAsita thai zrI pArzvanAtha bhagavaMtanA saMpradAyamAM dIkSA lIdhI hatI paratu parISaheA sahana karavAmAM azakta banavAthI AjIvikA arthe paritrAjikAnA veSa dhAraNa karyAM hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu vamAna tyAMthI vihAra karI kRtAMgala parigrahadhArI daridra vid nAmanA suzobhita eka maMdira hatu. prabhune dhyAnastha banyA ane gozAlaka zAMtithI besI rahyo. [ 103 ] prakaraNa pAMcamu paMcama cAturmAMsa sannivezamAM prabhu padhAryA. A gAmamAM sapatnIka, sArabhI pAkhaDIe rahetA hatA. temanA phaLiyAmAM zikharabaMdha A sthAna cegya lAgavAthI tenA ekAMta bhAgamAM prabhu je divase prabhue ahIM kAusaggadhyAne sthiratA karI te divase pAkhaMDIone dhArmika utsava hAvAthI saMdhyAkALa thatAM ja strI tathA puruSA sAmudAyika rIte ekatrita thaI vAjAvAjIMtro sAthe gItamAna tema ja nRtyamAM lIna banyA hatA. A rIte utsavamAM ekatAna thayAthI teo dehabhAna paNa bhUlI gayA hatA. vAghonA jorazeArathI avAja thai rahyo hato jethI geAzAlaka herAna thai gayA. prabhu te potAnA dhyAnamAM lIna hatA. maMdiranA bahAranA bhAgamAM dhIme dhIme jaLakaNu vI rahyA hatA tene kAraNe vAtAvaraNa zAMta banyuM hatuM. ThaMDA pavana paNa srIpuruSAne matta khanAvI rahyo hatA. gAnatAna ne nAcamAM mazagUla banelA leAkeA kuTu khIjanAnuM paNa bhAna bhUlI javA lAgyA. yatheccha madirApAna thavA lAgyuM'. AvI jAtanI lIlA joI atyAra sudhI mauna rahelA geAzAlAthI sahasA belAI javAyuM ke: A te kaI jAtanI dharmakriyA! jyAM ramaNI viSe prema-ceSTA karAtI hoya ane nAca ne gAnatAnamAM masta banIne kANu parAyuM ane kANu pAtI tenA viveka paNa na jaLavAtA hAya tene te kevA prakAranA dharma kahevA ? AvA kakaTu vacanathI pAkha'DIe rASe bharAyA ne gozAlakanI Doka pakaDI, mAra mArI maMdiranI bahAra kADhI mUkayA. bahAranA bhAgamAM ThaMDo pavana tema ja jhAkaLasama varasAda varasatA hovAthI ThaMDIthI dhrUjatA gAzALA ucca svare khelavA lAgyA ke, duniyAnA mArga ja viparIta che, jyAM sAcuM bAlavAvALAonI mArA jevI hAlata thAya che. '' " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat maMdiranA bahAranA bhAgamAM ThaMDIthI dhrUjatA gozAlakanI eka vRddhane dayA AvatAM kahyuM ke, A dhyAnastha mahAtmAne A mANusa sevaka-bhakta dekhAya che tA tene have vadhu herAna na karatA aMdara khelAvI tene cUpacApa besI rahevA do. pachI gozAlakane maMdiranA eka khUNAmAM besADavAmAM Avye ane leAkAe vadhu jozeArathI nAcavA kUdavA mAMDayuM. jo ke gozAlakane temanA AvA ayeAgya vartanathI ghaNu ja lAgI AvyuM paNa khele teA mAra khAya jethI te zAMta besI rahyo ane AkhI rAta azAMtimAM gALI. O www.umaragyanbhandar.com
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 104] vizvayoti bIje divase savAranA sUryodaya thatAM prabhue dhyAnamukta thaI gazAlA sahita tyAMthI AgaLa vihAra karyo, ane zrAvastInagare pahoMcyA. tyAM nagaranA sImApradezamAM deSa rahita sthAne dhyAnastha banyA. ahIM thoDA divasanI sthiratA karI prabhu haladrata (hara) gAme padhAryA. halakuta gAmanI bahAra haridra nAmanuM ati prakhyAta, prAcIna temaja ati vizALa eka vRkSa hatuM. te vRkSanI nIce paramAtmAe temaja zAlake rAtrinI sthiratA karI ane prabhu dhyAnastha banyA. aneka musAphara paNa A vRkSa nIce rAtrivAsa karI bIje divase prabhAte AgaLa jatA hatA. te mujaba anya musAphare bIje divase prabhAte tyAMthI cAlyA gayA hatA. mAtra gozAlaka ane prabhu baMne jaNe ja tyAM rahyAM hatA tevAmAM eka ati durghaTa ghaTanA banI. musAphare e ThaMDI uDADavA mATe rAtre tApaNuM saLagAvI hatI te agni pavananA sakhta jhapATAonA kAraNe AgaLa vadhI je jagyAe bhagavAna dhyAnArUDha thayA hatA tyAM vRkSanA pAMdaDAMone moTI saMcaya thayA hatA jethI Aga AgaLa vadhatI vadhatI tyAM sudhI AvI pahoMcI. gozAlake agnine AgaLa vadhatI joI prabhune kahyuM ke-he devAya! bhAge ! bhAge ! paNa prabhu mahAvIre te karmanirjarArthe dehanI mamatA sarAvI ugra tapazcaryA AdarI hatI. zuM teo karmavaza banI A samaye nAsI chUTe kharA? kadApi ja nahi ! mAjhA mUkelA agni jvALAo jemanA mATe karma kasoTIrUpa banela che evA anaMtajJAnI prabhu te tyAM ja vadhu sudraDha dhyAnastha banyA. AganI jvALAo, samudramAM bharatI Ave ane jema jaLane vega vadhe tema tema vRddhi pAmatI cAlI ane vadhatI vadhatI paramAtmAnA pAdapITha sudhI AvI pahoMcI. pariNAme temanA banne page dAjhI gayA. A prasaMganI mahattA samajAvatA sUtrakAre jaNAve che ke-dhyAnamAM magna rahela prabhunA zarIrane agni vALAo sparzavA lAgI, chatAM te jANe zItaLa jaLanA taraMge na hoya tema mAnI A parisaha sahana karI, prabhu dhyAnArUDha rahyA. AvuM du:kha paDe chatAM Dage nahiM tenuM nAma ja dhyAnamagna AmA kahevAya. gozAlaka te A upadrava sahana na karI zakavAthI dUra bhAgI gayo hate. te agni zAMta thatAM pAche paramAtmA pAse Avyo. te ja divase baporanA paramAtmAe tyAMthI vihAra karyo ane maMgaLa nAmanA gAmamAM padhAryA. tyAM vAsudevanA maMdiramAM kAsargamAM lIna banyA. A sthaLe paNa gozAlake potAnA durvartanane pariNAme lokone mAra khAdhe. prabhue tyAMthI kAusaga pArI gozAlaka sahita Avarta nAmanA gAma bahAra baLadevanA maMdiramAM pratimAvat sthiratA dhAraNa karI dhyAnamagna banyA. A devamaMdiramAM paNa gozAlakanA aTakacALIyA kRtyenA yoge pitAne tema ja prabhune herAnagatimAM mukAvAne samaya upasthita thaye. A samaye prabhunI rakSAthe IMdranI AjJAthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [195] sAthIdAra banela siddhArtha yakSarAje eka adbhuta e camatkAra batAvyuM ke, baladevanI pratimAnA hAthamAM jyAM mALA hatI tyAM tenA sthaLe haLa vistAryuM ne tene haLa hAMkatA darzAvyA. A jAtanA camatkArathI gAmalekene jaNAyuM ke-A vyakti mahAna puruSa che ane temane ziSya paNa jarUra jJAnI ane tapasvI che jethI temane karela upadranI mAphI mAgavI. temane satAvavAmAM sAra nathI. saMta, bhagata, phakIra e badhAya prabhunA saMdezavAhaka che jethI temane dubhAvavAthI ja rU2 grAmya janatA para du:khada prasaMgo AvI paDe che. A prakArane camatkAra ja sUcave che ke, jarUra A tapasvI puruSa mahAtmA che. A pramANe vicArI sarva grAmya janatAe prabhunA caraNe namana karyuM ane potAnA dukRtyanI mAphI mAgI. pariNAme takSaNe ja siddhArthe potAnI devIlIlAne saMharI lIdhI. AMkhanA palakArAmAM mUrtinA hAthamAMnuM haLa adrazya banyuM ane pratimA pitAnI pUrvokta sthitimAM hatI tema ja eTale ke mALA sahita dekhAI. pachI prabhu tyAMthI vihAra karI gozAlaka sAthe cerAka nAmanA sannivezamAM padhAryA. madhyAhane samaya namatA gozAlakane sudhA vyApavAthI teNe prabhune kahyuM-bhagavAnA gocarIno samaya thaI gayo che. javAbamAM prabhue kahyuM: haju ghaNI vAra che. chatAM tenAthI bhUkha sahana na thatAM te ekale ja gocarI arthe gAmamAM gaye. tyAM eka sagRhasthane tyAM mINa bhejana taiyAra thaI rahyuM hatuM ne jamaNa mATe haju samaya bAkI hatuM jethI teNe dhAryuM keje A vakhate huM daravAjA para jaI UbhuM rahIza te teo kaheze ke-"mahArAja, bhajana taiyAra nathI" ne mAre pAchA pharavuM paDaze jethI teNe manathI manasUbe karyo ke-huM A makAnanI ADamAM eka khUNe bhejana taiyAra thAya tyAM sudhI Ubho rahuM ane sarve jamavA bese te ja avasare "bhikSArthe" pragaTa thAuM. A pramANe vicAra karI te makAnanA ekAMta khUNAmAM lapAI bhejana taiyAra thaI gayuM ke nahIM tema ja leke jamavA beThA ke nahIM tenI vAraMvAra tapAsa karavA lAgyA. makAnanA ekAMta khUNAmAMthI vAraMvAra bhajanagRha tarapha nihALI jatAM gozAlakane makAna mAlI ke cora agara lUMTAro dhArI, pakaDI mAra mAravA taiyAra thayA. tenI jhaDatI letAM joLImAMthI mAtra bhikSApAtra sivAya kAMI ja na maLatA tene gADe dhArI choDI mUkyo. AthI kheda pAmela kSudhAtura zALake dhAryuM ke-paramAtmAnI vANImAM pramANabhUta tatta ane satyatA rahela che. jenuM ullaMghana karatA jarUra tenuM pariNAma viparIta ja Ave che to have pachI temanA sUcana pramANe ja vartavAmAM lAbha che. A pramANe mAnasika nizcaya karI te prabhu pAse nisteja banI pAchA AvyA. pachI prabhu tema ja gozALake tyAMthI vihAra karyo ane teoe kalaMbukA nAmanA sannivezamAM praveza karyo kalabukA grAmanA megha ane kAlahati nAme be bhAIo adhikArI hatAM jemAMthI kAlahastino vyavasAya dhADa pADavAnuM hatuM. tyAre tene moTA bhAI megha rAjasattA bhagavate. prabhu ane gozAlaka A gAmanI sImamAM AvI gya nirdoSa sthAne bhUmi pramAjita karIne dhyAnArUDha thayA. gozAlaka zAMtithI temanI pAse besI rahyo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ [106 ] vizvati A divase kAlahasti pitAnI ToLI sAthe anya gAme dhADa pADavA jaI rahyo hate. teNe bane tapasvIone joI pUchyuM: "tame koNa cho?" prabhunI mAphaka karma nirjarArthe zArIrika kaSTa sahana karavAmAM gozAlaka paNa have te daDha banela hatuM. teNe paNa dhyAnastha prabhunI mAphaka mauna dhAraNa karyuM ne kaMI pratyuttara na Ape; jethI kAlahastine A loke cera hovAnI zaMkA paDI. kAlahasti je dhADa pADavAmAM pAvara hato chatAM tenA AtmAmAM saMskAritAne vAsa hate teNe A samaye vicAryuM ke A bane sAdhuone nyAya mATe rAjasabhAmAM megha pAse mokalI ApuM. mAre bhAI tene jarUra nyAya karaze. kAlahastio mauna dhArI bane jaNane rakhevALa sAthe megha pAse mokalI ApyA. rAjadarabAre pahoMcela tapasvI prabhu mahAvIrane jotAM ja meghe siddhArtha rAjavInA tapasvI kumAra mahAvIra tarIke oLakhI lIdhA. temanA tapasvI jIvanane dhanyavAda Apate te temanA caraNomAM namI paDyo ane potAnA bhAInI thaela gaMbhIra bhUla mATe temanI kSamA mAgI lIdhI. rAjasabhAmAMthI bahAra nIkaLyA pachI prabhue avadhijJAnano upayoga mUkI jANI lIdhuM ke, anaMtA janmanA nikAcita karma khapAvavA mATe anyanI sahAyatAnI khAsa AvazyakatA paDavAnI che. ahIM sUtrakAre jaNAve che ke, jevI rIte khetaramAM pAkeluM dhAnya laNavAmAM paNa anyanI sahAyatAnI jarUriyAta rahe che te mujaba prabhune pitAnA anantA janmanAM cikaNAM karmanA nirArthe anyanI sahAyatAnI AvazyakatA samajAI. teoe potAnA AtmAne vAsama lakhaMDI mAnI laI zleSTha bhUmi vihAra karyo. A samaye gozAlaka paNa prabhune sAthIdAra te hato ja. guru ane ziSya bane jaNa jotajotAmAM myuccha vyApta evA loTa Urphe rADha dezamAM padhAryA. A pradeza hAlanA murzIdAbAdanI AsapAsano gaNAya che. AcArAMga sUtramAM A bhUmine lATa ane vaja bhUmi evA nAmathI saMbodhI che. cha rAThabhUmimAM prabhu mahAvIra A bhUminA lokoe prabhu mahAvIrane melAghelA dehavALA, vikharAela vALavALA vicitra svarUpe jotAM ja temanA tarapha tiraskAranI draSTie jotAM. ghaNA leka temane asabhya vacanethI dhUtakArI bolAvatA, aneka ajJAnIe to muThIothI mAratA. ane temane bhUtAvaLanA bhAI mAnI laI temanI pAchaLa kutuhalatAthI kUtarAo deDAvatA ane teo pitAnA jAtisvabhAva pramANe prabhu para bhasatAbhasatA dhasI jaI aneka vakhata khIjAI bAcakA paNa bharI jatA, jethI prabhunA zarIramAMthI rudhiradhArAo vahetI ne ujharaDA paDatA. A pramANe A bhUminA vihAramAM prabhue ananatA janmanAM aneka prakAranA nikAcita karmonI nijara ugra dhyAnathI karI. upadrava karanArAone sahAyaka tarIke AbhAra mAnatA prabhu ane gazAlaka A bhUminI sarahadane vaTAvI bahAra nIkaLyA. jethI gozAlake chUTakArAne dama kheMce paNa prabhunA jJAnI AtmAmAM tene AnaMda avarNanIya hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu vadhamAna [ 107 ] rADhabhUminA vihAraprasa MganuM varNana karatAM sUtrakAro jaNAve che ke-A anAya bhUminA aneka maMdiranAM sthApita yakSa, deve, asure ane vyaMtarAnI pratimAnA adhiSThAtA deva sa kSAtkAre pragaTa thaI prabhunI sevA karatA, potapotAnI hada sudhI prabhune kuzaLatApUrvaka pahAMcADavAmAM madadagAra banatA hatA, chatAM prabhune temanI kAMI ja paDI na hatI. temane te mAtra peAtAnA karmInI nirAnI ja paDI hatI. eTale teo AvA baMdhanayukta prasaMgAne turata vaTAvI AgaLa nIkaLI jatA ane karma-nirjarArthe asahya upasargo sahana karatAM pAtAnA kArya siddhAMtamAM lIna khanatA. * prabhuna! satsaMgathI temanA sAthIdAra banela gozAlakane aneka vakhata vicAra thato ke-zA mATe mArA dharmAcArya A pramANe divase divase adhikAdhika kaSTa ane upasargo hasate mukhe jANI joine vece jAya che? AryabhUmimAM prabhu ane geAzAlaka prabhu mahAvIra ane geAzAlaka anAya bhUmimAMthI nIkaLI abhUmi tarapha vaLyA. mArgamAM pUrNa kalaza nAmanA sanivezamAM gezAlaka sahita prabhu pravezatA hatA te vakhate anAbhUmimAM cerI karavA be cAra jaI rahyA hatA. teoe prabhunA darzanane apazukanIyA mAnyA, tethI krodhe bharAi zukanane niSphaLa banAvavA khaDgathI temanA para AkramaNa karyuM. acAnaka IMdrane avadhijJAna dvArA A prasaMganI jANa thatAM temaNe A AkramaNane niSphaLa banAvI dIdhuM. tyAMthI prabhu gozAlaka sahita A pradezamAM AvI pahoMcyA ane malayadeza tarapha vihAra karyA. A dezanI rAjadhAnI bhila nagarImAM prabhue cAturmAsanI sthiratA karI. peAtAnu pAMcamu' cAturmAsika tapa aneka prakAranA AsanAthI tema ja dhyAnathI pUrNa karyuM". cAturmAsika tapanuM pAraNuM prabhue balimAM karyuM ane guruziSyanI belaDIe tyAMthI kadalIsamAgama tarapha vihAra karyo. bodhadAyaka duhA bhavasiMdhu pAre pamADaze, kALI nAgaNa kAminI, anucita karatAM je navI Dare, vyabhicAre jasa mana vasyuM, arthAta karatA nava Dare, sasArarUpa sAgamahI, e nAvanA AzritA, tapa teje karI zAzvatA, evA Atama thai zake, ma bhaDe ke du:kha hai, tArA sA nyArA rahe, ArAdhanA dUra raheA paNa, rAga zAsananA mane; ehu nizcaya suja mane. 11 parnazu je lIna, thaI manmatha AdhIna. 12 tehu taNI zI vAta? tenA kara avadAta. 13 guru che nAva samAna, sadA rahe gulatAna. 14 kSamA sadA dharanAra, zivamaNI bhAra. cheDe se du:kha dUra, grahe caMdra Ara sUra 16 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 15 www.umaragyanbhandar.com
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ [108] vizvati prakaraNa chaThuM chaThuM cAturmAsa bhagavAna kadalIsamAgamathI jaMbu khaMDa ane tyAMthI tAlAka (naMkhAya) gAme AvyA. tyAM e divasomAM pArthApatya naMdiSeNu sthavira vicarI rahyA hatA. gozAlaka sAthe temane meLApa che. ahIM banne vacce vAda thaye. tAlAkathI bhagavAna kRpika samipa padhAryA jyAM teone guptacara samajI rAjyAdhikArIoe pakaDI herAnagatimAM mUkI dIdhA. A gAmanA parivAjika AzramamAM rahetI pragabhA ane vijayA nAme be pArivAjikAone temanI mAhitI maLatAM teo turata ja tyAM gaI. adhikArIene prabhune paricaya ApatA kahyuM: zuM tame siddhArtha rAjAnA putra tapasvI prabhu mahAvIrane nathI oLakhatA? je A vAtanI iMdrane jANa thaI tamArI zuM dazA thaze? rAjyAdhikArIone pitAnI ajJAnajanya bhUla mATe pazcAttApa thaye. bhagavAna pAse temaNe mAphI mAgI. dayAmUrti bhagavAna mahAvIre monapaNe tene svIkAra karyo. prabhue kUpikA sannivezathI vaizAlI tarapha gozAlaka sahita vihAra karyo. mArgamAM vaizAlI ane rAjagRhI nagarane saMgama-mArga AvatAM gozAlake prabhune kahyuM: "he prabhu! ApanI sAthe vicaratA mane khAvApIvAmAM muzkelI paDe che tema ja aneka ThekANe mAra paNa khAvuM paDe che, je mArAthI sahana thaI zakato nathI, tethI have huM ekale vicaravA mAguM chuM." A samaye prabhu zAMta rahyA ane pine vaizAlInA mArge valyA ane gozAlaka rAjagRhInA mArge cAlyA. kUpikA sannivezathI rAjagRhI jatAM mArgamAM ati hiMsaka prANIo temaja cera agara lUMTArAthI bhayabhIta gaNAtuM gADha jaMgala AvatuM hatuM, jemAMthI pasAra thanArA vaTemArgamusApharo mATe bhemiyAnI khAsa AvazyakatA rahetI hatI. - A gADha jaMgalamAM pravezela gozAlake dhAryuM hatuM ke, mArgamAM musApharone sAtha thaI jaze ane zAMtipUrvaka rAjagRhI pahoMcI zakAze. jaMgalanA madhyabhAgamAM AvatA te tene aneka hiMsaka prANIothI mahAmuzIbate pitAnA jIvanane bacAvI, sAmano karI AgaLa vadhavuM paDayuM hatuM. A gADha nirjana jaMgalamAM coronI eka ToLI aDDo jamAvIne rahela hatI. jenI najare ekaladokala musAphara dekhAya ke teo lUMTI letA. A TeLIne koIka cara puruSa eka UMcA jhADanI DALIe caDI jaMgalamAM pravezatA musApharone dUra dUrathI joI zakatA ane sAvadhatAthI tene gherI laI lUMTI letA. A samaye temanI najare dUrathI yatIzI (sAdhu) gozAlaka dekhA. gozAlaka te jhADa nIce AvatAM ja temanA saradAre temanuM svAgata karatAM kahyuM: "padhAre bhAI! ame tamArI ja kayAranI rAha joI rahyA chIe. amoe ghaNA divasathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [ 18 ] sAMbhaLyuM hatuM ke, rAja taraphathI gupta veze amArI zodhamAM jAsuso (guptacare) tapAsa mATe ravAnA karAyA che, tenI Aje amane khAtarI thAya che. zuM tamAre lUMTAru ToLInI tapAsa joIe che ? juve, ame tamArI sanmukha hAjara chIe; cAla pakaDAvo amane? ATalA zabdo bolatAmAM te lUMTArunA saradAre uzkerAIne gozAlakane jezabaMdha phaTakA ne muzkeToTa bAMdhye. ane eka TekarI parathI evI rIte gabaDAvI devAne vicAra karyo ke, jyAM nIcenA bhAgamAM paDatAM tenA hADakAnA jhINA jhINA cUrA thAya ne nAmanizAna paNa na rahe prabhuthI judA paDavA mATe A samaye gozAlakane atyaMta pazcAttApa thaye. teNe vicAryuM ke-je mArgamAM dayALu prabhune bheTe thAya te turata ja temanA zaraNe jaI bhUlanI mAphI mAgI temanI sevAmAM pAcho rahuM. samaya ati kaTekaTIne hatuM. A samaye gozAlake dInatAbharI vANIthI temane kahyuM:bhAI ! na to huM guptacara chuM, na to huM kaI bhedI amaladAra chuM. huM te siddhArtha rAjAnA tapasvI putra bhagavAna mahAvIrane ziSya gozAlaka nAme muni chuM. kUpikAthI ame guruziSya vaizAlI sAthe jaI rahyA hatA jemAM mAge mane ekala vihArane umaMga thaI AvyuM. ane huM avicArIpaNuthI prabhuthI mArganAM saMgama AgaLathI judo paDayo. gADha jaMgalamAM AvatA ApanA svAgatano A pramANe lAbha malyo. bhAIo ! ApanA zrama ane zaMkAne huM nAhakano bhoga banyo chuM. kRpA karI mane abhayadAna Ape. prabhu ApanuM kalyANa karaze ! gauzAlakanA karuNAjanaka zabda para temane dayA AvatAM tene baMdhanamukta karyo. samaya madhyAhnano thavAthI teo tyAM vAparavA beThA, jemAMthI gozAlakane bhakti bhejanane lAbha ma. ahIM kAMIka zAMti meLavI gozAlaka temanI sAthe jaMgalanA bahAra rAjamArga Avye. bIjI bAju prabhu anukrame vihAra karatA vaizAlI pahoMcyA, jyAM eka luhAranA paDatara kArakhAnAmAM yogya sthAne bhUmi pramAjI dhyAnastha banyA. pUrNa rAjavaibhavamAM pitAnuM jIvana vyatIta karanAra tapasvI rAjakumAra prabhune karmanirjarArthe A samaye evA sthAnanI AvazyaktA rahetI ke jyAM rahI, teo karmanirjarA karI zake. ane jJAnI AdhyAtmika prabhu mATe banatuM paNa temaja teo je je sthAne dhyAnastha banatAM te te sthAne temane karmanirjarArthe sahAyaka banatA. jyAM saralatAthI samatApUrvaka pite nirjarA karI zakatA. AnuM nAma te prabhupadanI mahattA. A luhAranA kArakhAnAvALI avAvaru jagyA temanA mATe upakArI banI. vAta ema hatI ke-te kArakhAnAno mAlIka luhAra lagabhaga cha mahinAthI bimAra hate jethI kArakhAnAmAM jaI zakate nahi. prabhune sthiratA karyAne bIje ja divasa hate. A divase luhArane thayuM ke ghaNA divasathI huM kArakhAne gayo nathI to lAva phero mArI AvuM, kAraNa have mArI tabIyata sudharatI rahI che. Ama vicArI te luhAra kArakhAnAmAM AvyuM. kArakhAnAmAM pravezatA ja tene mAtra laMgaTadhArI dhyAnastha prabhunA darzana thayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ [11] vizva jyoti prabhunA maMgaLakArI darzanane ajJAta luhAre apazukana ane amaMgaLakArI mAnI lIdhuM. jaDabuddhi luhArane A samaye vicAra paNa na Avyo ke, A huM zuM karI rahyo chuM. teNe eka mATe ghaNuM hAthamAM lIdhuM ane dhyAnastha prabhunA mAthA para mAravA doDyo ane banne hAthe ugAmyuM paNa khare ! paNa tenA zarIranI sarve zaktio vidyuta vege haNAI gaI ane hAthane hathoDo prabhunA mAthe paDavAne badale tenA ja paga para jozathI paDyo. mAravA doDela avicArI mAnavI potAnI jAtane ja A pramANe mArI beThe. tene sakhata lAgyuM ane te dhaba dete jamIna para DhaLI paDyo. A samaye prabhu dhyAnamukta thayA. tevAmAM iMdra pragaTa thayA. temaNe bhAvapUrvaka prabhune vaMdana karyuM ane prabhune kahevA lAgyA ke, "he prabhu! jeone janma jagatanA kalyANArthe thaela che evA viddhAraka ane SaSkAya jInA rakSaka ApanA para AvA bhayaMkara saMkaTa kema AvatA haze? mane te saMbaMdhI bahu ja Azcarya thAya che. he prabhu! jenA darzana mAtrathI AtmAnuM kalyANa ane AnaMda thAya tenA tarapha AvA leke vaka draSTithI kema jotA haze? amRtane leka viSa kema samajatA haze ?" prabhue kahyuM. "he iMdra! e pUrve karelA karmanuM phaLa che te bhagavyA vinA chUTako thate ja nathI. pitAnA karelA sArA ke narasA karmonuM phaLa jAne maLe che, jemAM karma khapAvyA vinA keInuM kalyANa kadI paNa thavAnuM nathI.' A pramANe prabhunA mukhathI "karma ane tenA phaLa" aMge sa teSakAraka khulAso meLavI, prabhune vaMdana karI IMdra svasthAne gayA. pachI prabhu tyAMthI vihAra karI grAmAkara nagara tarapha padhAryA. grAmAkara saMnivezamAM bibhelaka yakSane vAsa hate. te pUrvabhave samakita pAmela hovAthI prabhune dhyAnastha jeI ati pramudita thayo ane harSapUrvaka teNe paramAtmAnI pUjA-bhakti karI. A bibhelaka yakSa pUrvabhavamAM koNa hatuM ane tene kevI rIte samakitanI prApti thaI te saMbaMdhI vRtAMta nIce pramANe che - bibhelaka yakSanuM vRttAMta magadha sAmrAjyamAM zrIpura nAmanA gAmamAM mahAsena nAme rAjA rAjya karato hatuM, jene zrI nAmanI rANI hatI. temane zUrasena nAme rAjakuMvara hatuM. A sauMdaryavAna rAjakumAra yuvAvasthAe pahoMcavA chatAM sAMsArika mehavilAsamAM magna thavAne badale prAta:kALe vahele jAgRta thaI te pitAnuM jIvana Atmika gadhyAna vageremAM vyatIta karate. AthI rAjArANune phikara thaI ke rakhe A kumAra muni paNuM aMgIkAra kare! eka vakhata zrI puranagaranA upavanamAM sUraprabha nAme eka jJAnI jainAcArya padhAryA. temanA darzane mahAsenA rAjavI rAjakumAra temaja nagarajano saha padhAryA. jJAnI munirAjane bhAvapUrvaka vaMdana karI vyAkhyAna zravaNarthe rAjakumAra saha rAjavI gya Asane beThA ane adhikArI ane anya prajAgaNe yegya sthAne beThaka lIdhI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vamAna [ 111 ] tyAgamaya bhAvanAthI bharapUra AtmahitakArI vyAkhyAnanA zravaNuSAda mahAsena rAjavIe gurudevane pUchyuM, jJAnI gurudeva! huM e jANavA mAguM chuM ke, mArA A kuMvarane vivAha sabaMdhI vAta kema pasada paDatI nathI ? * jJAnI sUrijIe jaNAvyuM ke-he rAt! AmAM rAjakuMvaranA pUrvabhavane viyega ane sukha duHkhanA kAraNarUpa 'karmAyA" che. tArA A rAjakuMvaranA pUrva bhavanu' vRttAMta ati madhadAyaka ane mAdaka hovAthI tenuM tuM ekAgra citte zravaNu kara. pUrvabhavamAM A rAjakumAra zakhapura nAme nagaramAM cAddhatta nAme rUpasapanna vaNikaputra hate. karma sa Mjoge, eka divasa tene pAtAnI patnI sAthe bhayaMkara kalaha thayA jethI teNe krodhamAM potAnI patnIne kahyuM ke, tArA para jaladIthI zokaya lAvuM tyAre ja huM khare ! A pramANe kahI krodhI banela cArudatta suzIla patnInI zodhamAM potAnA mitrosaha gAmegAma pharavA lAgyA, jemAM kratA pharatA te dakSiNa dezana! kAMcIpura nAme gAmamAM AvI pahoMcyA. gAmamAM pravezatAM ja tene zubha zukana thatAM, te prapullita hRdaye peAtAnA eka svajanane tyAM gayA. jyAM tene potAnA AgamananuM kAraNa darzAvyuM. je sAMbhaLatA teNe kahyu ke, huM vaNikaputra! eka myAnamAM be talavAra rAkhavA jevuM A aghaTita kAryAM hovAthI, ane temAM samagra jIvana mahAdu:khada thatu hAvAthI, A jAtanA aniSTa pariNAmakArI karmAMthI hAtha uThAvI le. sadAkALa kAMI kuTuMbakaleza eka sarakhA rahetA nathI tema eka hAthe kadApi kALe tALI paNa vAgatI nathI mATe mAruM kahyuM mAnIne ghera jaI peAtAno sa MsAra sudhArI le. sabaMdhI hitecchunI sonerI zikhAmaNu A samaye tene viSa sama lAgI. cArudatte khullA zabdamAM jaNuAvyu ke, mAre to game te bhAge khIjA lagna karI prathama patnInu abhimAna utAravu che. ThIka che. ame temAM prayatna karI joizu kahI cArudattanA sabaMdhIe tene AzvAsana ApyuM. AvI jAtanA vArtAlApa parathI cArudatte mAnyuM ke-A saMbadhI mane kAMi madada kare tema jaNAtuM nathI tethI teNe tyAMthI mAnapUrvaka vidAya lai lIdhI. te ja nagaramAM gaMgadatta nAme eka zeThane navatI nAme sudara ane susvarUpavAna umara lAyaka kanyA hatI. eka divasa nakavatI samAna vayanI sakhIe sAthe bagIcAmAM puSpa cUMTI rahI che tevAmAM, teNe zrIdatta nAme eka vaNikaputrane dITho. annenA nayano maLyA, ane madanaprahAre banne jaNa ghavAyA. kanakavatI sakhIo sAthe paravazapaNAnI sthitie ghera AvIne pathArIvaza manI. tene viSama javara lAgu paDyo ane sthiti asAdhya banI. vaidya hakIma AdinA sacATa ilAjo karavA chatAM kanakavatInI pIDA na zamatAM sujJa ane vRddhoe mAnI lIdhu ke, A kanyA kAinI jhapaTamAM AvI che; mATe tenA uttArano prazna'dha karavA joie. A gAmamAM vasatI bhagavatI nAme eka pAritrAjikA ke je bhUtapretAdino doSAnA temaja najarAdinA uttAranuM kAma karatI hatI tene khelAvavAmAM AvI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ [112] vizvati jamAnAnI khAdhela A cAlAka paritrAjikAe kanakavatIne bArIkAIthI tapAsI khAtarI karI lIdhI ke AmAM yuvAna kanyAnA hRdayanA muMjhArAnuM mULa samajAya che. teNe sarvane kahyuM. ke-mane kanakavatI pAse ekAMte thoDoka samaya rahevA de, te tenI pIDA dUra karavAnA mArganI mane samaja paDe. A kanyA koInI draSTinI chAyAmAM AvI hoya tema lAge che. lAgavatInA kahevAthI kuTuMbIjano dUra khasI gayA. pachI bhagavatIe kanakavatInA mAthA para vAtsalyatAthI hAtha pheravatA kahyuM: "beTA! tuM koI navayuvAnanA premabANe ghAyala thaI hoya ema jaNAya che. jethI mArA para mAtA tulya vizvAsa rAkhI tuM tArI banela ghaTanA kahI batAva. jethI tArA Icchita premI sAthe tene meLavI ApuM. beTA ! amAre te A ja jAtano paropakArI dhaMdhe che. temAM meM AvA anekanA saMdhAna karI ApI temanA saMsAra sudhAryA che te mane ni:saMkocapaNe kahe ke tuM kayA managamatA premI puruSanA nayana-bANathI vIMdhAIne hariNInI mAphaka taraphaDe che ? pitAnA valovAtA hadayamAM Ama amRtanA siMcanarUpa zAMta ne AzvAsanamaya zabdo sAMbhaLatAM kanakavatIe dukhAtA dile kahyuM: he pUjya! gaI kAle huM bagIcAmAM puSe cuMTavA gaI hatI tyAM zrIdattane acAnaka meLApa thayo ane tenA pratye huM AkarSAI. pariNAme mArI A sthiti thaI che; mATe koI paNa prakAre tene mArI sAthe meLApa karAvI Ape. aho ! emAM te zuM? tArA hRdayanI zAMti karavI te mArI prathama pharaja che, koI paNa prakAre huM tane zrIdattano meLApa karAvI ApIza. A pramANe AzvAsana ApI parivrAjikA cAlI gaI. hRdaya-tApa zAMta thatAM kanakavatI paNa svastha thaI gharakAmamAM lAgI. tenA kuTuMbI jano paNa AnaMda pAmyA. bIjI bAju zrIdattanI paNa kanakvatInA jevI ja sthiti thaI hatI. tene cittabhrama jevuM thayuM ane te paNa paravaza banI gaye. A pramANe vaNikaputranI paravaza sthiti nIhALatAM tenA mAtApitA ciMtAmAM paDyA. tenA upAya mATe te ja bhagavatI parivrAjikAne pitAne tyAM teDI lAvavA sevaka mekalya. A samaye kAganuM besavuM ane tADanuM paDavuM-e kIsse bace. kharekhara A ja samaye bhagavatI kanakavatIne tyAMthI zrIdattane meLavI ApavAnuM AzvAsana ApI ghera AvI hatI tene paNa sonerI taka sAMpaDI. zrIdane ghera te AvI. mahAna jAdugarano ane jatiSIne 3La ghAlI sahune jaNAvyuM ke-zrIdattanA cittabhramanuM kAraNa jJAnabaLe mane samajavA maLyuM che mATe mane thoDIka ekAMta Apa te tene hamaNAM ja camatkArI daivI upAdvArA zAMta karI dauM. bhagavatInA sUcana mujaba bhagavatIne ekAMta maLatAM ja teNe zrIdattane jaNAvyuM: buddhizALI vaNikaputra ! A rIte mana parano kAbU gumAvavAthI zuM tane ekAeka kanakavatI maLavAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna * | [117] che? tArA mananI badhIe mUMjhavaNa mane jJAnabhaLe samajANI che, mATe have A kSaNathI dIvAnApaNuM mUkI de ane mArA kahevA mujaba kara. sAMbhaLa, tAre AvatI kAle bIjA prahare rAta vItye manojanA maMdire AvavuM. tyAM tAre hastameLApa kanakavatI sAthe karAvI ApIza. AmAM tArI manokAmanA jarUra paripUrNa thaze. paNa A kAmamAM hIMmata rAkhI, tAre avazya cakoratAthI vartavuM paDaze. A pramANe AzvAsana ApI zrIdattane bhagavatIe zAMta pADyo ane zrIdata mAjanA maMdire AvavAnuM kabUla karyuM.. eka ghaDI pahelane cittabhramavALo zrI datta bhagavatInA samajAvavAthI ane mArga darzanathI pahelAMnA jevo AnaMdita ane vikasvara banyuM. tenA kuTuMbIjanee AmAM bhagavatInI devI zaktine prabhAva mAnya ane tene UMca keTIne zirapAva ApI vidAya karI. jANe mahAna IDarI gaDha jItavAnuM kAma na karI AvI hoya tema te bhagavatI kanakavatIne tyAM AvI ane tene kahyuM: kanakavatI ! tAruM dhAryuM kArya pAra pADayuM che. AvatI kAle rAtanA bIjA prahare tAre manamAnIte zrIdatta tane maLaze tenI sAthe gAMdharva lagnathI joDAI tuM tAruM jIvana sukhI karaje. A pramANe jaNAvI bhagavatIe tene AzvAsana ApyuM. mANaso pitAnI kalpanA pramANe zetaraMjanA segaThA goThave che ane temAM te saphaLa thaze tema mAne che, paNa kudaratane zuM game che tenI tene jANa thatI nathI. tevuM ja kaMIka, kanakavatI ane zrIdattanA saMbaMdhamAM paNa banyuM. pitAnI patnI sAthenA kalezathI kaMTALI, bIjI patnInI zodhamAM nIkaLela cArudatta je vaNika saMbaMdhIne tyAM utarela hatuM tenAthI A kArya thaI zakaze nahi, evuM mAnI cArudatta bIje gAma javA nIkaLe te khare paNa A samaye tenA hRdayamAM thayuM ke-zukana kadApi niSphaLa na thAya mATe huM Aje te A gAmamAM ja rAtrivAsa rahe. AvA vicAramAM ne vicAramAM te manojanA maMdire Ave. ahIM kudaratI saMjogavazAta tenuM dila manejanI prArthanAmAM lIna banyuM. teNe rAtri paNa te ja maMdiramAM vItAvavAno nirNaya karyo ane te ja sthaLe maMdiranA cogAnamAM eka bAjue sUte ane nidrAdhIna thaI gayo. bIjI bAju kanakavatI rAtrinA prathama prahare ja gherathI nIkaLI bhagavatIne tyAM AvI ane bhagavatI parivrAjikA sAthe dhIme pagale DaratA DaratI, lagnanI egya sAmagrI sAthe rAtrinA prathama prahare maMdire AvI pahoMcI. keTalI rAta vyatIta thaI haze te adhirIyA svabhAvavALI kanakavatInA samajavAmAM na AvavAthI teNe bhagavatIne kahyuM: pUjya! madhyarAtri thaI gaela dekhAya che, mATe zrI datta ApaNuM vATa joto ekAMte nidrAdhIna to nahi banyuM hoya ne? maMdiramAM jaI tapAsa te kare. pitAnA manamAnyA premIne maLavAnI ane tenI sAthe lagna karavAnI dhUnamAM ghelI banela kanakavatI bhagavatI sAthe maMdiranA aMdaranA bhAgamAM gaI, jyAM bhagavatIne maMdiranA khUNAmAM koI sUtela dekhAyuM. te ja zrIdata che, ema bhramathI mAnI laI bhagavatIe cArudattane uThADyo ane lagnakALa vahI jAya che ema kahI tene jAgrata karyo. A samaye Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ [114] vizva yeti te kAMI paNa khulAso kare tyAra pahelAM te adhIrI premavaza banela kanakavatIne DAbA hAthanA paMje cArudattanA hAthamAM Ave. ane zubhalagna sAvadhAnanA maMtrapacAra sAthe manejanI sAkSIe bannenA gAMdharva lagna karI ApyA. bAda bhagavatI potAnA ghare cAlI gaI. eka sarakhI vaya ane samAna dekhAvavALA cArudattane zrIdatta mAnI kanakAvatIe kahyuM: he nAtha ! Apa mArI sAthe ahIMthI anya sthaLe cAle, jyAM ApaNe ApaNuM jIvana saMteSathI vyatIta karIe." aMdhArAmAM mArga kApatA teo ekAda gAmanI sIme AvyA. jyAM prAta kALa thatAM bane aparicita AtmAonA dilamAM banela A adbhuta ghaTanA para Azcarya vyAyuM. kanakavatIne pharajIAta sa Sa mAnI cArudatta sAthe tenA gAma javuM paDayuM. jyAM e bannene neha jAmyA ane teo premapUrvaka rahevA lAgyA. bIjI bAju zrIdatta rAtrinA bIjA prahare maMdire jatAM tyAM koI paNa tenA jevAmAM na AvyuM eTale pastAtA dile te maMdirathI pAcho pharyo ane pitAnI bhUla mATe mahAna pazcAttApa karavA lAgyuM. tyAra pachI teNe pitAnuM jIvana zAMtithI prabhubhaktimAM vitAvavA nizcaya karyo ane jIvana nItinA mArge pasAra karyuM.. cArudattanA ghera Avela kanakAvatIthI cArudattanuM saMsArI jIvana sukhI thayuM. cArudattanI prathama kajIyAkhora strIthI A baMnene sneha sahana na thaye tethI te vizeSa kajIyALI banI. aMte tene tenA pIyara sadAne mATe mokalI ApavAmAM AvI ane kanakavatI ahIM sukhethI rahevA lAgI. cArudattanI prathama strIne kADhI mukAvavAthI kanakavatIe A bhavamAM bhegAMtarAya kama bAMdhyuM. kanakavatI maraNa pAmI tiryaMca gati pAmI bIjI bAju zrIdattane nirAza karavAthI cArudatte paNa bhegAMtarAya karma bAMdhyuM. cArudatta paNa tiryacapaNAne pAmyuM. pachI aneka bhavamAM bhamI te cArudattane jIva "he rAjana! tamAre tyAM rAjakumAra sUrasena tarIke janmela che." have tenA bhegAMtarAya karmone mATe samUha khapI gayela che. zeSakarma bAkI che te paNa TUMka samayamAM khapI jaze ane tene tenA pUrvabhavanI patnI maLatA saMtoSa thaze. temaja tenuM mana bhegavilAsamAM magna thaze. A pramANe pitAnA vahAlA pATavI putranuM pUrvAvika vRttAMta sAMbhaLI, saMteSa pAmI rAjavIe nagarImAM praveza karyo ane jJAnI munivare tyAMthI vihAra karyo. kanakavatInA jIve bhavabhramaNa karI kusumasthaLa nagaranA jitazatru rAjAne tyAM rAjakuMvarI tarIke janma lIdhe jenuM nAma ratnAvalI rAkhavAmAM AvyuM. anukrame yauvana pAmavA chatAM rAjakanyAnA manamAM vivAhanI jarA paNa IcchA thatI nathI tenA mATe aneka rAjakumAranA mAgA AvyA chatAM rAjakanyAe khulluM jaNAvI dIdhuM ke-pitAjI, hAla turatane mATe mArA vivAhanI vAta mulatavI rAkhe. rAjakanyAne lagna kALa vyatIta thato hovA chatAM lagna mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna (115] te AnAkAnI kare che e jAtanI lokavAyakA cAre dizAe prasarI gaI. A pramANe sUrasena ane ratnAvali bane jaNa pUrvabhAvika saMbaMdha mege viga du:kha bhogavI rahela che. daivika suge A pUrvabhavanA premI yugalane lagnayoga bhavitavyatAnA ge saMdhAye ane susenakumAranA lagna ati dhAmadhumathI ratnAvalI sAthe thayA. vaibhavI sukha jogavatA ubhayadaMpatinA thoDA divase kaI rIte pasArathaI gayA tenI temane khabara paNa na rahI. eka divasa rAjakumAra surasena eka devAMzI azva para besI vanakIDAthe jaI rahela hato. tevAmAM kudaratI saMjogomAM rAjakumAra dUra dUra gADha jaMgalamAM jaI caDhyo ane mArga bhUlya. rakhaDatAM rakhaDatAM divasano madhyAhnakALa thaye hato. adharAja temaja kumAra-banne prANIone bhUkha ane tRSA satAvI rahI hatI eTale kumAra jaLAzaya ane vanaphaLAdinI zodhamAM cAredizAe karavA lAgya, azva paNa ati parizramita thayuM hatuM. vadhu AgaLa cAlatAM bharajaMgalamAM ati parizramita thaela ave thaba detA-jamIna para pitAnuM zarIra nAkhI dIdhuM ane kumAra tenI kaMI paNa sAravAra kare teTalAmAM te kumAranI sAme dRSTi rAkhI, te prANamukta thaye. kuvAre azvanA mRtadehane praNAma karI svajIvananA rakSaNArthe AgaLa prayANa karyuM: bhavitavyatAne ajaba saMjoga AvA vikaTa prasaMgamAM gabharAela ane vieLa banela kuMvare najadIkanA eka vizALa vRkSa nIce Azraya lIdhe. ceDA ja samayamAM eka dhanuSyadhArI bhila tyAMthI nIkaLe ene jotAM ja kuMvare AturatAthI pUchyuM: "bhAI, ATalAmAM kayAMya pANI maLaze? tRSAthI mAruM jIvana akaLAI rahyuM che." ' are bhAI, A te kAdaMbarI vanane madhya bhAga che. ajANyA musApharane ahIM pANI ke mArga maLe muzkela che. A vanane huM saMpUrNa bhUmi havAthI cAle mArI sAthe, najadIkamAM eka jaLAzaya batAvuM. A pramANe kahI bhile gIca vanarAjIthI guMcavAela keDIne mArga lIdhe. kuMvara paNa sAthe cAlyuM. ane mAtra ardhA pharlAga jeTalA aMtare Avela, ati gADha jhADImAM DhaMkAela eka jaLAzaya para baMne AvyA. kuMvare saMteSapUrvaka jaLapAna karyuM. bAda bila kuMvarane jaLAzaya najadIka jhADImAM AvelI potAnI jhuMpaDIe laI gaye, jyAM UMcakeTanA amRta tulya svAdiSTa mIThA phaLethI tenuM svAgata karI tenI sudhA paNa zAnta karI. A samaye kuMvare vicAryuM ke-A bhile vinA svArtha mArA jIvananuM rakSaNa karyuM che. tethI teno avazya AbhAra mAnavo joIe ane egya samaye tene badale vALI Apa joIe. ema vicArI kuMvare bila nAyakane kahyuM: he upakArI baMdhu! huM zrIpuranA rAjavIno pATavI kumAra chuM. vanakIDAthe pharatAM A bhayaMkara aTavImAM sapaDAI gayo chuM. mArA ave paNa A ja jaMgalamAM tRSAtura sthitimAM taraphaDATapUrvaka prANa paNa karyuM che. tame mAruM rakSaNa karI mane jIvitadAna ApyuM che. tenI nizAnI tarIke mArI A ja mudrikA tamane ApuM chuM. tame jyAre mArA nagare padhAre tyAre A mudrikA batAvaze eTale mahelanA rakhevALe tamane mAnapUrvaka mArI pAse lAvaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 116 ] vizvati kuMvara sAthe milane mitrAcArI baMdhAI jatAM bhile tene kahyuM ke-A vana kautukI che, AzcaryonA sthAnabhUta che, mATe mArI sAthe cAle, huM tamane tenI mahattA batAvuM. samaya saMdhyAne hatuM. A samaye paraspara mitro banelA bhilarAja ane kumAra gADha aTavImAM judA judA Azcaryo jovA nIkaLI paDyA. eka sthaLe maMtravAdIo rAtA caMdananA maMDalanuM Alekhana karI maMtrasAdhanA karI rahyA hatA, te bIje sthaLe dhAtuvAdIo pattharo tapAvI dhamI rahyA hatA. eka sthaLe auSadhirasathI bhasma banAvavAmAM sAdhake lIna banyA hatA. eka sthaLe suvarNa siddhine prayoga cAlI rahyo hate. Ama A camatkArI vanalIlA nihALatA kuMvara bhila sAthe AgaLa cAlI rahela che evAmAM tenI najare ekAgracite sAdhanA karatI eka yegI dekhAyA. temaja eka siddhapuruSa maMtrasAdhanAmAM ekAgra banela che. te ja mAphaka keI eka sAdhaka pitAnA ISTadevanI sAdhanAmAM lIna banela jaNAye. A pramANe aneka maMtra ane siddhisAdhakethI bharapUra temaja daivika riddhi-siddhithI bharapUra vanamAM Azcaryajanaka ghaTanAonuM nirIkSaNa karate sUrasenakumAra, potAnA mitra hila nAyaka sAthe rAtrinA samaye pharate pharate evA sthaLe AvI caDhayo ke-jyAM bhUta, preta, vaitAla pizAca Adi pretanIonuM sAmrAjya vyApaka hatuM. A sthaLamAM pravezatAM ja bhIla saradAre kahyuM: kuMvara ! rAtrinA samaye A bhUtAvaLo ahIM vicitra prakAranI nRtyalIlAmAM lIna thatI hoya che. temane bhUlecUke je mAnavanI gaMdha AvI jAya ane temAM mAnavI sapaDAI jAya to teno nAza thaI jaya che-tenA raktanuM pAna karatA teo AnaMdotsava kare che. kumAra ! A sthaLe bhalabhalA sAdhake paNa pitAnA jIvananI hAni mAne che, mATe A pradezathI have pAchA pharavAmAM ja jIvananI salAmatI che. kumAra sAhasika hatA. tene kautuke jevAne ajaba zokha lAgyuM hatuM eTale eNe bhIla mitrane kahyuM ke- Apa bhale jhUMpaDIe padhAro. huM te ahIM rahI temanI pizAcalIlAnuM drazya jovA mAguM chuM. aMdhakAranuM sAmrAjya vyApaka banela hatuM evAmAM thoDuMka AgaLa jatAM kuMvarane eka dizAmAMthI divya dhUpanI mIThI sugaMdha AvavA lAgI. kuMvara te tarapha vaLyo. thoDeka jatAM eka agnikuMDa tenI najare paDyo jenI javALAomAMthI sugaMdhI dravyanI suvAsa AvI rahI hatI. eka sAdhaka maMtravAdI tenI sanmukha besI maMtrasAdhanAmAM lIna banela hatA evAmAM ekAeka eka ceTakadeva agnikuMDa najadIkamAM bhayaMkara javALA vacce pragaTa thayo ane sAdhaka pratye gusse thatA belya: sAdhaka, teM A maMtranuM mAhAsya jANyA vagara tenI sAdhanA kema karI? je kaI sAdhaka maMtrasAdhanAmAM bhUla kare che to tenA para mAre guruso aparaMpAra utare che ane chevaTe te vinAza pAme che huM tAre hamaNAM ja bhAga lauM chuM kahI te ceTakadeve sAdhaka para potAnuM agnijavALA nAmanuM zastra pheMkayuM. A jAtanuM dazya jotAM ja surasenakumAranuM kSAtrateja uchaLI AvyuM. teNe sAdhakanI rakSA karavA mATe potAnI kamaramAMthI khaLa kheMcI kADhI ceTaka deva tarapha doTa mUkI tevAmAM tene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [117]. jaNAyuM ke-deva-devIo para mAnavInA zastra kaMI paNa asara upajAvI zakatA nathI, mATe teone te vinaya-vivekathI ja vaza karavA joIe. - takSaNe kuMvare potAnA hAthanI kaTArI dUra pheMkI dIdhI ane ceTakadevanI najadIka jaI tenA caraNomAM paDI vinaMti karatAM kahyuM: he ceTakarAja ! Apa te dayAnA bhaMDAra gaNAva. devamAM sadAkALa dayA ja hoya che, te kRpA karI A sAdhakanI bhUla mATe Apa kSamA karo ane ApanA kodhAgnine zAMta kare. he deva! kSamA e eka evuM amegha zastra che ke je denAra ane lenAra banenuM kalyANa kare che. temaja devanuM darzana kadApikALe niSphaLa jatuM nathI te mujaba Ape A sAdhakanI IcchA paripUrNa karavI joIe, evI mArI prArthanA che. prabhAvazALI tejasvI yuvAnanI vinayayukta prArthanAnI asara deva para saceTa thaI. tene kAdha zamI gaye ane prasanna thayela te ceTakadeva sAdhakanI kAmanA mujaba auSadhi siddha karI ApI, kuMvaranA vakhANa karI aMtadhyAna thaI gaye. devanI krodhamUrti nIrakhatAM ja mUchita banela sAdhaka ThaMDA upacArathI zuddhimAM AvatAM teNe pitAne abhayadAna sAthe siddhi apAvanAra kuMvarane AbhAra mAnatAM kahyuM: he vIra yuvAna ! AvA bhayaMkara sthAnamAM tame kevI rIte AvI caDhyA? ahIM mArA jevA sAdhakonA AvA hAla thAya che tyAM tamArI te zI gaNatrI? chatAM AzcaryanI hakIkata te e che ke-AvA bhayaprada sthaLamAM tamoe jIvananI paravA na karatA ceTadeva jevAthI tamAruM jIvana bacAvyuM ane mAruM rakSaNa karyuM. kumAra ! mAruM nAma kanaphyuDa vidyAdhara che. have Apa mArI sAthe mArA nagare padhAre ane mArI sevAne svIkAra karo. pachI kanakacUDa vidyAdhara potAnA vimAnamAM kuMvarane laI gaganamAge gADha aMdhakAramAM vaitADhaya parvata para pitAnA vaibhavI mahele AvyA ane kumAranuM teNe suMdara svAgata karyuM. samaya madhya rAtrino hovAthI zramita kuMvaranI nidrA mATe vaibhavI mahelamAM eka divya kaLAtmaka palaMga para kumArane zayana karavAnI goThavaNa karavAmAM AvI. A palaMganI cAre dizAe rahela vidyAdhara devIo kuMvarane dareka rIte zAMti maLe tevI rIte sugaMdhI dravyathI palaMgane sugaMdhita karI rahI hatI. temAMnI eka gAMdhAradevIe te sitAra temaja vINAnA vAdana-tAlanA sAthe bhairavI rAganA gAnamAM kaMvarane e lIna banAvyA che, tene A samaye ema ja thayuM ke, " pote rAjakumAra che ke devakumAra ?" A pramANe vidyAdharanA vaibhavI mahelamAM kuMvare sukhapUrvaka rAtri vyatIta karI.. prAta:kALe UMca keTInA masAlAthI bharapUra suvAsita dUdhano ratnajaDita cAlo eka devIe lalitamaya hAvabhAvathI kumArane ApyA. temaja ratnajaDita suvarNanA bhinna bhinna thALemAM amRta tulya mIThAzavALA vividha prakAranA divya phaLe sahita rUmajhuma karatI aneka devIo AMkhanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 118 . vizvati palakArAmAM hAjara thaI kuMvarane gherI vaLI ane bhAvathI thALo kuMvaranA sanmukha dharyA. kuMvare sAnaMdAzcarya premabhAve tene upayoga karyo. pachI sugaMdhita dravyathI bharapUra-tAMbUlane upabhega karAvI, devAMganAo kumArane snAnagRhamAM laI gaI. jyAM ati kIMmatI attara gulAbajaLa vagerethI suvAsita evA ratnajaDItasuvarNamaya jaLakuMDamAM kumArane evI rIte snAna karAvavAmAM AvyuM ke, jene anubhava A vaibhavI rAjakumArane A bhavamAM prathama ja vAra thaye ane tene emaja lAgyuM ke pote kaI devalokamAM divya sukhane AsvAda laI rahyo che. snAnAgArathI bahAra AvI. amUlya ratnajaDita AbhUSaNayukta aNumela vastradhArI kumAranI prakullitatAmAM koI paNa kacAza na rahI. eka ja rAtrimAM pitAnA jIvanane A pramANe abhuta palaTo joI ati prasannacita kumAra vidyAdhara sAthe vaitADhaya parvata jevI devabhUminI ramaNIyatA nIhALavA bahAra paDyo. camatkArI pavitra parvatanI hAramALAomAM pharatA eka moTI zilA upara pitAnI bhujAo AkAza tarapha UMcI rAkhI, eka paga para AkhA zarIrane bhAra mUkI, pratimA rUpe dhyAna dharatA eka munivara temanI najare paDyA. temanA pavitra dazanathI kuMvarane temanA tarapha bhakitabhAva utpanna thaye. ane munidarzanathI kuMvare pitAnA jIvananI sArthaktA mAnI. munivara pAse jaI temane bhAvapUrvaka vaMdana karI temanI samIpa kuMvara ane kanaphyuDe beThaka lIdhI. A samaye mahAmunie pitAno kAusagga pAryo. kuMvarane yogya pAtra jANuM amRta tulya dharmatatva samajAvatAM mahAmunie kahyuM: "he mahAnubhAva? dharmanuM mULa ahiMsA ane dayAmAM rahela che. madya, mAMsa, rAtribhejana Adi, zArIrika roga utpanna karanArA temaja dutigAmI che. madyapAnathI bena, dIkarI, mAtA AdinuM bhAna paNa bhulAya che ane na karavAnA anarthanAM kAryo saheje thAya che, jenA pariNAme narakagatinAM duHkhe bhegavavA paDe che. kRmi temaja vividha prakAranAM jaMtunA utpattisthAna evA mAMsAhArathI pitAnI hAjarIne kabrastAna banAvavuM, temAM saMtoSa mAnI rAjI thavuM tenA jevuM mahAna pApa eke nathI. nirdoSa prANIonA rakSaNArthe te mAnava jIvananI prApti thaela che te tene A pramANe hiMsAdika kRtyothI kaye bhAnabhUle AtmA pitAne narakagAmI banAve! kumAra, rAtrI samaye jamatAM jhINI najarathI paNa na dekhI zakAya tevAM sUkSma hajAro jatuo AhAra sAthe peTamAM jatA hoya che tethI aneka prakAranA roga utpanna thaI aMte te jIvanane nAza karanArA bane che. jema eka manuSya potAnA hAthamAM lIdhela pANI, dhIme dhIme hatheLImAMthI vahI jAya che te mujaba manuSyanuM AyuSya rAtridivasa paLe paLe kapAtuM ja rahe che ane kayAre tene nAza thaze te kahI zakAya nahiM, jethI AvA kSaNabhaMgura zarIranA mehamAM phasAyA vinA jaladI taraNepAya zodhI levuM joIe. kuMvara! saMsAra e kedakhAnuM che. te kedakhAnAmAMthI chUTavA mATe avazya prayAsa kare joIe. samaju mAnavI pitAnuM svakalyANa nI sAthe te tenA jevI bIjI mUkhoI kaI hoI zake? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [118] A saMsArane asAra ane svapnAvata kSaNabhaMgura mAnI mahAna kAruNyasAgara jJAnI vItarAga deve, taraNatAraNarUpa uttama mArga batAvyo che. A pramANenI amIjharaNurUpa rasadhArAnI asara kumAra ane kanaphyUDa vidyAdhara para thaI. bane bhAvika AtmAoe munirAja pAse AjIvana mAMsa, madirA, rAtribhejana AdinA paccakakhANa lIdhA. pachI potAnA jIvanane dhanya mAnatA bane jaNe rAjamahele AvyA. kanakacUDa vidyAdharanA svAgatano temaja vidyAono apUrva lAbha laI rahela kumAre thoDAka divaso ahIM AnaMdamAM vitAvyA eka divasa vidyAdharane kuMvare jaNAvyuM ke ghaNA divasathI huM nIkaLe chuM mATe have mAre mAtA-pitAne maLI temane viraha dUra karavuM joIe, kanakacUDe tene rokavA ghaNe Agraha karyo paraMtu surasenakumAranI anicchA jANe vimAnamAM teo kAdaMbarI vanamAM AvI pahoMcyA. A bAju, kumAranuM adhe karelA apaharaNa pachI sanya ghaNI tapAsa karI chatAM kumArano patto na maLavAthI te sarva sainya zrIpuranagare gayuM. ane rAjA rANu temaja rAjakuTuMba sAthe surasenakumAranI rANuM ratnAvalinA zekano pAra na rahyo. chevaTe rAjAe ratnAvali temaja vizALa senca sahita kumAranI tapAsa mATe kAdaMbarI vanamAM praveza karyo. vividha prakAre zodha karatAM rAjAe kumAranA upakArI te bhilane joye. temaja bilanA hAthamAM surasenakumAranA nAmavALI mudrikA paNa joI. tethI temane saheje zaMkA ubhavI ke-A bhile ja kumArano vadha karyo haze, nahIM te tenI pAse kumAranA nAmAbhidhAnavALI mudrikA kayAMthI hoI zake? bhilane keTalAka savAla pUchayA, paraMtu rAjAnA praznone te saMteSakAraka javAba ApI zakaye nahI eTale rAjAne tenA para vizeSa vahema Avyo ane tene keda karyo. * rAjakumAranI mudrikA maLavAthI sainyamAM paNa evI aphavA phelANI ke-"kumAra paMcatva pAmyA che." A samAcAra ratnAvalIne maLatAM te mUcchita banI gaI. thoDA samaya bAda mUrchA vaLatAM teNe pitAnI dhAvamAtAne ekAMtamAM kahyuM ke-"he mAtA ! huM mArA jIvitane TakAvI rAkhavA IcchatI nathI. mArA prANeza paMcatva pAmyA che to, mAre jIvIne zuM karavuM che? mATe mArA A kAryamAM tuM mane sahAyabhUta thA." dhAvamAtAe ratnAvalIne AzvAsana ApI zAMti pamADI ane hajI vizeSa samaya rAha jevA samajAvI. rAtrinA zAMta ane aMdhakAra samaye ratnAvalI dhAvamAtA temaja rakSaka sensa vagerenI najara cukAvI te ja vanamAM dUranI kaLI gaI. potAnA uttarIya vastrane kaMThapAza banAvI, pitAnA kezakalApane sarakhA karI vaDanA eka jhADa nIce jaI-"e nAtha! huM Apane AvIne maLuM chuM" kahI gaLe phAso nAkhI laTakI paDI. ratnAvalInI phIkaramAM jeNe potAnI nidrA gumAvI che te dhAvamAtAe mAtra thoDA ja samaya bAda ratnAvalInI zayyA tapAsatA tene zUnya dekhANI te ekadama pikAra ane rudana karavA lAgI. cAre dizAe ratnAvalInI zodhamAM mANaso pharI valyA. evAmAM thoDe dUra jaMgalanA aMdhakAramAM vaDanA jhADanI DALIe keI laTakatuM hoya tema sarvane dekhANuM. mahArAjA, dhAvamAtA Adi e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ [120 ] vizvati deDI gayA ane joyuM te ratnAvalI-"e nAtha! o nAtha !" nA nAmoccAra sAthe ghere zvAsozvAsa laI rahI hatI. ahIM rokakaLATamaya vAtAvaraNa evuM te gheruM banyuM ke tene paDaghe dUra dUra cAre dizAe saMbhaLAvA lAgyA. barobara A ja samaye-devage evuM banyuM ke, pitAnA mitra kanaphyUDa vidAdhara sAthe rAjakumAra surasena vimAnamAM A sthaLethI pasAra thaI rahyo hato temanA kAne karuNAjanaka vilApa saMbhaLAve. eTale AphatamAM AvI paDelAne madada karavArUpe vimAnane zRMgAvI teo nIce AvI pahoMcyA. babara A ja samaye jhADa para laTakatI dekhAtI ratnAvalIno kaMThapAsa DhIlo karI sainiko tene hAthamAM ucakI rAjavI pAse laI jatA hatA. te ja samaye rAjakumAra temanI samukha jaI Ubhe ane Azcarya vacce potAnA pitAne temaja sinya saha dhAvamAtA vagerene kalpAMta karatA joyA ane ratnAvalI ardhamRtyu avasthAe "o nAtha ! e nAtha?" nA uccAra karatI jaNAI. turataja kumAre-A samaye lajajAne bAjue mUkI, o ratnAvalI ! AMkhe khela ane je "tArA aMtaranA nAde mane tArI sanmukha hAjara karyo che. A pramANe kahI tene zAMtavana ApavA sAthe jAgrata karI, ThaMDA upacAra karatAM ratnAvalI svastha thaI ane vAtAvaraNa AnaMdita banyuM. rAjAe te bhillane mukta karyo ane kumAre tene potanA "prANadAtA tarIke oLakhAvyo eTale tene sAro zirapAva ApI vidAya karyo. kanakacaDa vidyAre paNa svasthAne javAnI rajA mAgI. bAda kanakasUDe svarAjayamAM jaI, pitAnA kumArane rAjyAsane besArI dIkSA svIkArI. bAda kALakrame mahAsena rAjA paMcatva pAmatAM surasenakumAra rAjA thayo ane nyAya-nItithI prajAnuM pAlana karavA lAgyo ekadA vanapAle vadhAmaNI ApI ke-ApaNu udyAnamAM kanakacUDa nAmanA muni padhAryA che. surasena rAjavI, rAjaparivAra saha kanakacUDa muninA darzane vanamAM padhAryo. avadhijJAnI munie surasena rAjavIne upadezAmRtanuM pAna karAvyA bAda pRchA karI ke-rAjan ! pUrve grahaNa karelA niyamanuM barAbara pAlana kare che ne ? mAMsa, madirA, temaja rAtribhejananA tyAganA lIdhela vratane bhUlI te gayA nathIne? surasena rAjavIe namratApUrvaka jaNAvyuM: "he upakAra munirAja, je vratoe te mArA jIvananuM bhayaMkara prasaMgomAM rakSaNa karela che tevA jIvanarakSaka vratane huM bhUlI zakuM kharo? bAda kanakagUDa munie surasena rAjavIne jaNAvyuM ke, tamArI jiMdagInuM kalyANa karavA mATe have zrI jinezvara bhagavaMtakathita samakita svIkAro ane kuvAsanAjanya mithyAtvane tyAga kare. A rIte paramArtha buddhithI AcaraNa karatAM tame A leka temaja paraleka baMnenuM hita sAdhI zakaze. gurumahArAjanA upadezathI susena rAjavIe ati utkaMThAthI jinadharma svIkAryo ane svasthAne gaye. munivara paNa anyatra vihAra karI gayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [12] kALAMtare rAjavIne zarIre vedanA utpanna thaI ane tene kAraNe avizuddha adhyavasAya thavAthI samakitamAM dUSaNa lAgatAM ane tenuM yathAyogya prAyazcita na karatAM mRtyu pAmIne te surasena rAjavI bibhelaka yakSa tarIke utpanna thaye. te yakSa evA vanamAM utpanna thaye ke jyAM bhayaMkara hiMsAnuM tAMDava cAlI rahyuM hatuM. yakSarAja tarIke utpanna thavAthI temaja tene pUrva janmanuM jAti maraNa jJAna hovAthI teNe pUrve pALela samakita Adi vratano aciMtya prabhAva . samajAya. jene kAraNe te yakSarAja vananA rakSaka deva tarIke rahyo. temanA AvA savartanathI nagaravAsIo A bibhelaka yakSanI vividha prakAre pUjA-mAnatA karavA lAgyA. pitAnA maMdire padhArela ugra tapasvI prabhunuM teNe apUrva utsAhapUrvaka svAgata karyuM. prabhu zAMtithI kAusagga dhyAne sthira thayA ane yakSarAjane yaMgya pratibaMdha daI, tene samakitamAM vizeSa sudraDha banAvI prabhue tyAMthI zAlizIrSaka nagara tarapha vihAra karyo. kaTapUtanA vyaMtarIne zIta-upasarga A nagaranA bahAranA upavanamAM paramAtmA kAusagna thAne rahyA. A samaye mAha mAsa cAlatuM hovAthI zIta asahya hatI chatAM paramAtmA karma-kSaya nimitte udyAnamAM kAusagnamAM sthita thayA. A sthAnamAM kaTapUtanA nAme vyaMtara devI rahetI hatI, je prabhunA tripRSTha vAsudevanA bhavamAM temanI vijayavatI nAmanI aNamAnItI rANuM tarIke dukhI jIvana gALatI hartI. te samaye pitAnuM jIvana Sa tathA IrSALupaNAmAM gALI, mRtyu pAmI, saMsAramAM paribhramaNa karI, manuSya janma pAmI, te manuSya bhavamAM karelA bALatapanA prabhAve marI A udyAnapradezamAM yaMtI tarIke janmI. tapasvI paramAtmAne jotAM ja tene pitAne pUrvabhava yAda AvyuM. vijayavatI rANInA bhavamAM karela upekSAnuM smaraNa thaI AvyuM. teNe paramAtmAne du:kha devA mATe tApasInuM rUpa vikuvyuM. pachI valkala dhAraNa karI, laTakatI lAMbI jaTA hima jevA zItaLa jaLathI A karI. pachI paramAtmAnI upara addhara rahI potAnuM samasta zarIra kaMpAvavA lAgI. jethI hima jevA zItaLa kaNothI mizra ane ati zItaLa pavanathI vyApta jaLabiMdue paramAtmAnA zarIra para bANaprahAra jevI vedanA karavA lAgyA. mAha mAsanI ThaMDI hatI ane temAM paNa A vyaMtarIe A rIte zItaLatAmAM gADha vadhAre karyo. sAmAnya mAnavInA te AvI jAtanA upasargathI gAtra ja gaLI jAya, nirupakama AyuSyavALA bhagavaMte samatA bhAve A pariSaha sahana karyo. rAtrinA cAra pahera paryata A zIta upasarga sahana karatAM paramAtmAnA vizeSa karmono kSaya thatAM bhagavaMtanuM avadhijJAna vizeSa vikAsa pAmyuM, jene zAstrakAre "paramAvadhi jJAna" kahe che. aMte vANavyaMtarI kaTapUtanA thAkI paNa draDhavratI tapasvI prabhu aMza mAtra calAyamAma thayA nahI. prabhAta thatAM vyaMtarI prabhunI sanmukha AvI, pazcAttApapUrvaka prabhune namana karI svasthAne cAlI gaI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ [12] vizvati prabhue tyAMthI AgaLa vihAra laMbAvyuM ane cAturmAsanI sthiratArthe teo bhavikA gAme padhAryA. prabhunI zodhamAM AkAzapAtALa eka karI rahela gozAlaka prabhune ahIM jotAM ja harSaghela thaI gayo ane teNe paramAtmAne bhAvapUrvaka vaMdana karyuM. taraNa-tAraNahAra zrI mahAvIra devanA manamAM zAlakane eka paNa avaguNa AvyuM nahi. te prabhunI sevAmAM rahyo. bhadrikA gAmamAM manadhAryA abhigraha pramANe paramAtmAe cAturmAsanI sthiratA karI ane cAturmAsa khamaNa karyuM. pAraNuM karI prabhue magadha dezamAM vihAra karyo. A pradezamAM prabhu upasarga rahita ATha mAsa vicaryo. varSAkALa najadika AvatAM AlaMbhikA nagarImAM padhAryA ane sAtamuM cAturmAsa tyAM pUrNa karI gAmanI bahAra pAraNuM karyuM. zrI munisuvratasvAmInuM stavana zrI thANAnagara tIrthAdhipati, zrI munisuvratasvAmI bhagavAnanuM aMjanazalAkA, pratiSThAnuM varNana tathA nava5da maMdiranI aitihAsika, keraNInA citrapaTanI vigata sahitanuM stavana. (mIThA lAgyA che ane AjanAe rAga ) thANAnagaranA navA derAmAM, munisuvrata bhagavAna re, bhakti bhAve kare-e Teka. rarAvidezanA yAtrALu Ave, yAtrA karIne punya phaLa pAve; na mUrti dekhI mahAra re, pUjA prIte kare. (1) thANuM nagaranA abhUta amI jharatI mUrti, darzane vyApa aMtaramAM rti; AtmakalyANa karanAra re, bhAve namana kare. (2) thANuM nagaranA0 zAsanasamrATa, tapAgacchAdhipati, vijayanemisUri zuddha mati; vaDhavANa zahera mAMhya re, zubha haste vare. (3) thANA nagaranA aMjanazalAkA, suvratasvAmInI, be hajAra cAra vaizAka vada chaThThanI; zubha muhurta maMDANa re, zAMti citte dhare. (4) thANA nagaranA prabhupraveza pUrNa utsAhathakI, baLada ekaso ATha joDelA rathathI; ati udyota thAya re, jeTha vadI Ama haiye dhare. (5) thANu nagaranA0 vijayapratApasUri nizrAe, nemidAsa abhecaMda prabhu padharAve, AnaMdamaMgaLa vartAya re, bhava bhramaNa hare. (6) thANA nagaranA0 pratiSThA be hajAra pAMca sAle, vasaMta paMcamI harSa ujavALe; saMgha umaMga ubharAya re, punya pUMja bhare. (7) thANa nagaranA zrI siddhacakranI anupama racanA, yaMtra, maMtra, sahitanI jacanA (khubI), prIte pekha dharI prema re, dazane du:kha hare. (8) thANu nagaranA zrIpALakuMvara mayaNuM suMdarI, sAkSAta pratimA aMtara utarI, ArAdhe bhAva bharapUra re, parabhavanuM bhAtuM bhare. (9) thANA nagaranA navapada ALI zAzvatI sehe, zrIpALa caritra dekhI mana mohe; rAsa raMga citrapaTa joya re, aDatAlIza aMka ghare. (10) thANa nagaranA (anusaMdhAna peja 121) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna * [123]. prakaraNa sAtamuM AThamuM cAturmAsa (vi. saM. pU. pa05-504) AlaMbikAnuM cAturmAsa pUrNa karI paramAtmA kaDaka saMnivezamAM padhAryA. tyAM vAsudevanA maMdira pAse ekAMta sthaLamAM kAusagga dhyAnamAM sthira thayA. gozAlaka paramAtmAnI sAthe ja hate. vAsudevanA maMdiramAM paNa aTakacAlI gozAlaka zAnta rahI zakyo nahIM. jyAre prabhu zAMtacitta karmanirjarA mATe dhyAnastha avasthA mAM lIna hatA tyAre A mahAzaya maMdiramAM vAsudevanI pratimAne Teko daI avivekathI beThe. pUjAno samaya thatAM pUjArI hAthamAM phUla, dhUpadAnI vagere pUjAnI sAmagrI laI maMdire Avyo tevAmAM vicitra dazya tenI najare caDhyuM. tapAsa karatAM tene zramaNa-muni je veva jemAM teNe vicAryuM ke-A keI zramaNa dekhAya che. teNe A hakIkata gAmalekene jaNAvI. lokoe tene AvA durvartana mATe sArI rIte mAra mAryo chevaTe tene hila-gAMDAghelA je samajIne choDI mUke. kAusagga pUrNa karI prabhu tyAMthI mardana saMnivezamAM padhAryA. tyAM paNa gozAlake pitAnA aTakacAlIyA svabhAva pramANe baLadevanAM maMdiramAM duSita karavAthI mAra khAdhe. vIra prabhu tyAMthI vihAra karI zAlaka gAmanI sImamAM AvyA ane zAlivanamAM kAusaga dhyAne sthira rahyA. te pradezamAM eka zAlA nAmanI vyaMtarI rahetI hatI. teNue prabhune joyA. tenA pApanA udayathI prabhunA upara tene krodha utpanna thaye tethI anekavidha upasargo teNIe karyA. karmazatrune jItavAnA prabaLa nizcayI prabhue aDagatAthI te sarva upasargo samabhAve sahana karyA. aMte vyaMtarI devI paNa prabhunA zAMta guNa ane samatAdhArI svabhAvathI parAjita thaIne pazcAttApUrvaka prabhune vaMdana karIne svasthAne gaI. A pramANe vihAramAM asahya upasargonI paraMparA sahana karatAM zAMtamUrti prabhu mahAvIra, vana vana pharatAM hAla nagare padhAryA. tyAM jitazatru rAjA rAjya karate hato. jitazatru rAjA para zatru rAjavIonI vakradraSTi hovAthI te satata ciMtAzIla raheto hate. kaI paNa vyakti pitAne paricaya ApyA vinA nagaramAM praveza karI zake nahi tevo kaDaka baMdobasta teNe rAkhyuM hatuM. prabhu mahAvIra ane gazAlaka rAjadhAnI najadIka sImA pradezamAM padhAratAM carapuruSoe temane paricaya mAgyo. maunadhArI prabhue teno kaMI paNa javAba na dIdhe, te ja pramANe gazAlake paNa prabhunuM anukaraNa karyuM ane te paNa mauna ja rahyo jethI paheregIre temane zatrunA jAsusa mAnI, giraphatAra karI rAjadarabAramAM laI gayA. prabhu mahAvIra ane gozAlakane rAjasabhAmAM lAvavAmAM AvyA te samaye pUrve varNavela Asthika grAmavAsI naimittika utpala paNa tyAM hAjara hatA. bhagavAnane jotAM ja te rAjasubhAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvajyAti A mahAn kti keAI guptacara nathI. tee rAjA siddhArthanA putra tIrthaMkara che. tamane mArA vacanamAM zaMkA AvatI hoya te A hastatalamAM rahela cakra, gadA, vajrA, kamaLa ne kaLaza vigere uttama paramAtmAne paricaya maLatAM jitazatrue bhagavAna ane geAzAlakane [ 124 ] UbhA thayA ane khelye: dharmacakravarti zrI mahAvIra mahApuruSanA caraNa temaja lakSaNA jue. utpala mA satkArapUrvaka mukta karI emanI pAse thayela aparAdhanI kSamA yAcI. * laiAhAla nagarathI bhagavAne purimatAla tarapha vihAra karyo ane nagara bahAra zakaTamukha nAmanA khagIcAmAM keTalAka samaya sudhI dhyAnastha rahyA. vaSNura zreSThInu... vRttAMta A nagaramAM vargura nAme dharmapremI zeTha rahetA hatA. tene bhadrA nAmanI bhadrika ane dharmaparAyaNa strI hatI. karmovazAta A dharmiSTa da Mpatine ghaNA varSoM vyatIta thaI javA chatAM kai paNa saMtAnanI prApti thai nahi, jethI bhadrA zeThANI potAnA vadhyA" tarIkenA kala kane dUra karavA aneka prakAranAM tapa tathA japa vagere karatI. eka samaye ubhaya daMpatI karatA karatA A upavanamAM AvI caDhyA jyAM teee bhagna sthitimAM AvI paDelu ma Mdira joyu. A madira zrI mallinAtha bhagava MtanuM hatuM. bhagavaMtanI manahara mUrti nIrakhatAM ja bhadrA zeThANIne atyaMta AnaMda thaye ane teNe harSAvezamAM AvI tenu cathAyAgya pUjana vagere kArya karyuM. te samaye bhadrA zeThANIe evA saMkalpa karyo ke-jo mane kaMi paNa putra putrI prApta thaze teA avazya ame A ma Mdirane jarNoddhAra karAvazuM. A maMdiranI najadIkamAM ja eka vyaMtarIdevInu sthAnaka hatuM. tenI paNa bhAvapUrvaka bhakti ane sevA ubhaya daMpatIe karI. vyaMtarI devInA prabhAvathI bhAgyayeAge bhadrA garbhAvatI nI ane eka suMdara lakSaNavatA putrane janma ApyA. zeThanA nA pAra na rahyo. temaNe tAtkAlika mallinAtha jinama MdiranA jIrNoddhAra karAvye ane peAtAnA snehI-saMbadhIjanA sAthe vizeSa bhakti karI. pachI te ha Mmeza zrI malrijinanA darzana-vaMdana-pUjana karavA e tenA nityakrama thai gayA. A pramANe tenA divaseA pasAra thatA hatA tevAmAM eka samaye te jinamaMdiramAM vaMdana karavA mATe sUsena nAmanA AcArya padhAryA. tevAmAM pUjananI sAmagrI sahita vagyura zreSThI paNu AvyA. jinapUjA Adi kArya patAvI, gurune vaMdana karIne te AcArya samIpa beThI. gurudeve paNa zreSThIne supAtra jANI upadeza ApatAM jaNAvyuM ke-he mahAnubhAva! dAna ApatAM niyANuM karavuM nahi. tenA traNa bhede jJAnIee vijananA hitArthe kahyA che. pahelu abhayadAna, bIjI jJAnadAna ane trIjI' dharmopaSTa bhadAna, (1) abhayadAna-leAkeAttara ane pAralaukika kalyANakara che. abhayadAna vinA keAI dharma kadI cirasthApita rahyo sAMbhaLye nathI. jJeyA (2) jJAnadAna-e sadaiva prakAza samAna dIvA che. tenA vagara kanyA-kartavya jJeyanuM jJAna prApta thatuM nathI. jJAnahInane jagata aMdhakAra sadeza banI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu vadhamAna [ 125 ] bhavasAgaramAM bhUlA paDelA prANIene sArthavAha sama jJAnI mahAtmA munirAjo ja kalyANa mArganA AlaMbanarUpa che. temanI vividhapaNe sevA karavAthI AtmA para rahela ajJAnatArUpI AvaraNA dUra thai, niLa jJAnI AtmA uMcakeATInA kevaLajJAna sudhI pahoMcI, vivAdvAraka taraNatAraNahAra mahAn tIthaMkarapada prApta kare che. dharmacakravarti tarIke jagajIvA para apUrva upakAra karatAM ane svahita sAdhatAM A mahAna avatArI tIrthaMkaradeva te siddhagatine prApta karI jIvanamukata ane che. AvA UMcakeATInA jJAnadAna mATe te sadAkALa tatpara ane udyamazIla rahevu joie. samAna che (3) dharmAMybha dAna-A dAna gRhasthIe mATe bhavasAgara taravA mATe jahAja-vahANu dharmASTabha eTale- ne nibhAvavA mATe madada-e prakAranA AcAryA ane munivareAnu` samakita nirmaLa thAya che. dAnanA prabhAve he devAnupriya, A pramANe triveNInA saMgama jevA trividha prakAranA dAnathI gRhasthAzramIoe dhamanI utkRSTa sevA bajAvavo ane tatparatA dAkhavavI joie. A pramANe AcAryazrInI upadezadhArAnu amRtapAna karatAM vagyura zeTha ane zeThANI Adi svajanee zrAvakadhama svIkAryA ane munirAjane bhAvapUrvaka vaMdana karI svaAvAse AvyA. A zakaTamukha udyAnamAM eka vakhata zramaNa bhagavaMta mahAvIra padhAryA. kudaratI saMjogAmAM IzAna IMdrane prabhunA darzane javAnI utkaMThA thai. peAtAnA divya ane zRMgArela vimAnamAM aneka devI devatAe saha iMdra prabhu pAse AvyA. paramAtmAne vidhipUrvaka vaMdana karI temanI samakSa beThA tevAmAM vagnura zreSo paNa pUjananI sAmagrI sahita zrI mahlijinanA maMdire javA tyAMthI nIkaLye eTale izAne dre tene sa MbadhIne kahyuM ke-De zreNI ! pratyakSa tIrthaMkara zrI mahAvIrane tyajIne tame jinapratimAne pUjavA jAva che eTale " dUranA devA sAcA pacAvALA hoya che. " e kahevatane tame sAcI karI batAvA che. traNa bhuvanane pUjanIka temaja saMsAra-sAgaramAM DUbatA prANIone uddhAra karavAmAM samartha paramAtmA mahAvIra ahIM ja khirAjI rahyA che. vaSNune zreNIe micchAmi tu tuM kahI, svajaneA sahita paramAtmAnI atyaMta bhakitabhAvathI stavanA karI. bAda IMdra mahArAjA paNu svasthAne gayA. vargura zreSThIe paNa zrI miijananA ma Mdire jaI bhakita bhAvanAthI pUjA-sevA karI paramAtmA tyAMthI vihAra karI "tunnAka" nAmanA sanivezamAM gayA. gozAlaka paNa temanI sAthe ja hatA. raste cAlatA eka kadarUpuM navapariNIta yugala tenI dRSTie paDayuM. tene jotAM ja geAzAlaka khelI UThayA: vAha re vAha ! tamArA kAna ! hoDa ne peTa keTalA vicitra ane DhaMgadhaDA vagaranA temaja lAMkhA ne paheALA che ? tamArA dAMta tA hAthI dAMtanI mAphaka bahAra jhulatA ane AMkhA jANe bilADAnI mAphaka ghUrakatI na hAya evA A tamArA dekhAva te meM kayAMya joyA nathI.ma vAravAra A pramANe temanI sAmuM joI vicitratAthI temanI mazkarI karatA gozAlakane ubhayadaMpatie krodhamAM AvI khUba jorathI pakaDI jamIna para pachADayA, lAtA ane mukkAnA mArathI adhamuveA karI tene najadIkanI eka vaMzajALamAM pheMkI dIdhA. potAnA avicArI kRtyanu phaLa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ [126 ] vizvati bhagavatA zAlake paramAtmAne pitAne bacAvavA prArthanA karI tyAre sahAyaka siddhArtha deve kahyuM: "tArI karaNanuM phaLa tu bhegava." paramAtmA te thoDe dUra jaI UbhA rahyA. mAge nIkaLatAM lekee jANyuM ke paramAtmA zAlakane sAtha icache che eTale teoe tene vaMzajAlamAMthI bahAra kheMcI kADhyo. eTale gezAlaka paramAtmA sAthe thaI gaye. prabhue gozAlaka sAthe tyAMthI gabhUmikA sthaLa tarapha vihAra karyo. A bhUmimAM gAye Adi pazudhanane cAre-pANI manamAnyA maLatA hatAM, kAraNa ke A bhUmi ghaNuM ja phaLadrupa hatI. A gAmamAM rahetA govALanI paNa cheDatI karavAmAM aTakacAlIyA zaizAlake kacAza na rAkhI eTale ahIM paNa tene sArA pramANamAM mAro AsvAda leve paDayo. pachI bhagavaMta AThamA cAturmAsa mATe rAjagRhI nagare padhAryA. tyAM temaNe gyasthAne sthiratA karI. kAusagga dhyAnamAM temaja vividha prakAranA abhigraha dhAraNa karIne paramAtmAe A AThamuM cAturmAsa vyatIta karyuM. chevaTe nagaranI bahAra pArANuM karyuM. | (anusaMdhAna peja 122 nuM) savratasvAmInAM paMcakalyANaka, adhAvadha tIrtha sthApaka; kataraNuM citrapaTa hoya re, pekhI pApa hare. (11) thANuM nagaranA caramajina zrI vIrajinezvara, kalyANaka upasarganA paTTaka suMdara, zreNika abhayakumAra re, caritra citrabodha dhare. (12) thANA nagaranA pUrvadhara Arya suhastisUri, saMpratirAya anumodanA bhUri; sevA koDa biba bharAya re, haiye zAMti kare. (13) thANA nagaranA rAjA vikrama pratibaMdhaka kAlaka siddhasenajI, zrImadda hemacaMdrasUrIzvara; paTTa pratika darzAya re, yAtrA snehe kare. (1) thANA nagaranA parama ahaMta kumArapALa rAjA, jaina dharma jhaMDA pharakAve jhAjhA siddharAja paNa zikhare caDhayo, tenuM anukaraNa kare. (15) thANuM nagaranA0 svayaMprabhasUri, osavAla sthApaka, ratnaprabhasUri piravAla sthApaka prabhAvika caritrapaTa bAra re, maru deza uddhAra karyo. (16) thANuM nagaranA ketaraNI citrapaTa ekase nevAsI, paMcaraMgI maMDapa saMkalanA che khAsI; bhAvanA bhavya ulasAya re, sAthaka zreNa kare. (17) thANu nagaranA A mahAna tIrthanA paramopakArI, siddhisUrizrIno saMgha AbhArI, preraNuM pAkI karanAra re, punyane kuMbha bharyo. (18) thANu nagaranA kuzaLa kAryakRti ItihAsakerI, maMgaLadAsa trikamadAsa jhaverI; parizrama se apAra re, punyane ja bhayI. (19) thANA nagaranA tapagacchanAyaka nemisUrIzvara, tasa paTe vijayalAvaNyasUrIzvara; kiMkara kalyANathI racAya re, hajAra be agyAra dhare. (20) thANA nagaranA racayitA-munizrI kalyANabhavijayajI mahArAja thANunagara cAturmAsa : saM. 2011, zrAvaNa suda 15 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [17] prakaraNa AThamuM cAturmAsa navamuM ane dasamuM (vi. saM. pU. 504-503-102) dikSAvrata aMgIkAra karyo prabhune lagabhaga ATha varSa pUrA thavA AvyA hatA. mahinAo sudhI temaNe ekadhArA upavAsa karyo. upavAsa Adi tapa, vrata, vezadhyAnAdi te temanA jIvanano nityakrama thaye hate. pacaMdriya para apUrva kAbU dharAvanAra A vIrAtmAe kAyAno meha te dIkSAkALathI ja osarAvI dIdhuM hatuM. rAjagRhIthI vihAra karavAnA samaye pUrNa prakAzita avadhijJAnanA baLe vIra prabhune pitAnA pUrva bhavanA saMcita nikAcita karmo bhegavavAnI temaja khapAvavAnI haju pUrepUrI AvazyakatA samajAI jethI varAtmA mahAvIre asidhArA jevA saMyamI jIvanane yegya upasargonI paraMparA samatApUrvaka, zAMtithI bhogavI karmanirjarA thaI zake te mATe nizcaya karyo. have A ciraparicita sthaLa ane nagarone tyAga karI mAre have evA sthaLomAM vicaravuM ke jyAM asahya upasargo thAya ane karma khapAvavAmAM te sahAyakArI bane. A pramANenA nizcayadhArI mahAna karmavegI prabhue sADha (lATa), vajI bhUmi jevA anArya deza tarapha vihAra karyo. A samaye A anArya pradezamAM javA mATe gozAlaka sAdhuveze temanI sAthe ja hatuM. te samaye zaka, yavana, kirAta, zabara, barbara, sihala, pArasa, kauca, puliMda, gaMdhAra, rema, kokaNa, pallava, huNa jevA pradezanI gaNatrI anArya dezamAM thatI hatI. tyAMnA leka kUra, atyAcArI, dharmavimukha, anAcArI, ane jaDabuddhi hatA. A bhUmimAM * ahiMsA paramo dharma nA mahAna upadezaka sAdhu saMsthAnA vicaravAne cAga upalabdha na thavAthI jena nigraMtha munivare(muniveza)nA paheraveza, AcAra, mahAvrate AdinuM temane aMza mAtra jJAna na hovAthI A anArya ke satya dharmathI vimukha hatA. A pradezanA lekamAM khAvApIvAnA temaja vastrAdi paheravezanA rItarivAja taddana judA ja hatA. teo sUvA mATe ghAsa ke evA prakAranA padArthomAMthI caTAIo Adi tiyAra karI tene upayoga karatAM temaja khAdya kherAkamAM javAra, bAjarI ane bhAta temaja madirA-mAMsa Adine upayoga karatAM. AvA anAcArI pradezamAM prabhue IrAdApUrvaka vihAra karyo. ahIMnI dharmavimukha prajAe paNa prabhune du:kha devAmAM jarAya pAchI pAnI karI nahi. A pradezanI prajAe koI paNa sthaLe gAmamAM agara gAmanI sImamAM prabhunA kAusagnadhyAnanI sthiratAmAM paNa khalanA pahoMcADavAmAM kacAsa na rAkhI. pariNAme prabhune cAturmAsanI sthiratAthe paNa ekAda khaMDeranI paNa prApti thaI nahi jethI teo zUnya gRha ke vRkSa nIce kAusagga dhyAne rahetA ane apUrva dhairyatAthI zAMtipUrvaka karma-nirjarA karatA. A bhUmimAM paNa temanA rakSaka tarIke vanarakSaka devI devatAone temane sAtha malyA eTaluM ja nahi vanarAja kesarIsiMha jevA vikALa prANIo dharmacakavatIM prabhunI caraNapAdukA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ [118]. vizvati pAse besI samatAbhAvane anubhava karavA lAgyA. paramAtmAnA zAMta ojasa ane sarva prANI mAtra paratvenI samadaSTine e prabhAva hate. A pramANe ghaNAM karmonI nirjarA karI teozrI AryabhUmimAM padhAryA. Aya bhUmimAM pravezela prabhu ane gozAlaka siddhArtha nagare AvyA ane tyAMthI vihAra karI kumAragrAmanA mArge vaLyA. tyAre mArgamAM eka talane cheDa joI gozAlake prabhune pUchayuM: he bhagavan! zuM A choDamAMthI tala nIpajaze ?' pratyuttaramAM bhagavAne jaNAvyuM ke-"hA, tala nIpajaze ane eka ja takaLImAM te sAte tale nIkaLaze." A sAMbhaLI gozAlake parIkSArthe e talanA choDane tyAMthI ukheDIne dUra pheMkI dIdhe, jethI bhagavaMtanuM kathana mithyA nIvaDe, paNa mUkha gozAlakane e bhAna na hatuM ke trikALajJAnI paramAtmAnuM kathana satya ja nIvaDavAnuM hatuM. pachI prabhu kurmagAmamAM AvyA. tyAM gAmanI bahAra vaizyAyana nAmane eka tApasa sUryabiMba sAme dRSTi rAkhI, UMcI bhujA karI, vizALa jaTA dhAraNa karI AtApanA laI rahyo hato. A vaizyAyana tApasanI hakIkata jANavA hovAthI ahIM saMkSiptamAM ApI che. vaizyAyana tApasanuM vRttAMta | magadhanA gobara gAmamAM ahirAdhipati zaMkhIne baMdhumatI nAmanI bhAryA hatI. karmasaMge temane kaMI paNa saMtAnaprApti thaI na hatI. bhavitavyatAnA yege A gAmanI najIkanA kheTaka nAmanA nagare dhADapADunI TeLI corI karavA AvI. dhUmadhaDAkA sAthe saMnivezamAM pravezatAM ja gAmane gherI lIdhuM. koTavALa tathA rakhevAlene pakaDI laI temanA hathiyAro chInavI laI gAmamAM lUMTa calAvI. niraMkuzapaNe sArA pramANamAM mAlamatA meLavI tyAMthI dhADapADuo cAlI nIkaLyA A dhADapADuonA hAthe eka suvAvaDI strInA patinuM mRtyu thayuM. tenI gharavakharI daradAgInAdi-lUMTAI gayA. gabharAela A duHkhI navayuvAna nirAdhAra abaLA, gabharu bALaka sahita pitAno jIva bacAvavA cAlI nIkaLI. saMyegavaza A navayuvAna svarUpavAna strI-dhADapADuonI najare caDhatAM teoe tene pitAnA kabajAmAM lIdhI ane sAthe cAlavA jaNAvyuM. eka te taratanI prasUtA strI hatI, vaLI bALaka sAthe hatuM eTale te zIghratAthI cAlI zakatI nahotI, pAchaLa-pAchaLa rahI jatI eTale dhADapADuonA senApatie bAIne hukama karyo ke-A bALakanA kAraNe tuM jaladI cAlI zakatI nathI te te bALakane tyAga karI de ane amArI sAthe jaldI cAla. saradArane hakama bAIne vajapAta jevuM lAge. pitAne pANI bharAI gaye, gharagAI lUMTAI gaye ane ekanA eka AzA-staMbha jevA bALakano tyAga karavAno samaya Avye, kharekhara karmanI sattA ajaba ane gahana che. teNInA hRdayamAM zekano pAra na rahyo. tenuM hRdaya kakaLI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna (129]. UThayuM; paNa je pite AnAkAnI karaze te A nirdaya dhADapADuo pitAne temaja kumaLA bALaka baMnene mArI nAkhaze tevA bhayathI teNe eka vizALa vRkSa nIce pitAnA prANadhAra jevA bALakane bhagavAnane bhase suvADI dIdhuM ane pote dhADapADuonI sAthe cAlI nIkaLI. haju te A bAIne laI dhADapADuo bhAgye ja gAmanI sImamAM pahoMcyA haze tevAmAM pharate pharate gozaMkhI te vRkSa nIce AvI caDyo. tenI dRSTi A kumaLA bALaka para paDI. bALakane jotAM ja tenA pratye tenuM dila AkarSAyuM-tene heta ane mAyA uptanna thayAM. turata ja bALakane potAnI godamAM upADIne pitAnA ghera lAvyo ane pitAnI strIne saMbodhatA kahyuM ke, prabhue A bALakane meLavI ApI ApaNuM aputriyA tarIkenuM duHkha dUra karyuM che. A bALakanuM tuM putravat pAlaNa kara. mAtra pAMca sAta divasanA janmela bALakanI ubhaya daMpatIe apUrva utsAhathI saMbhALa lIdhI ane tenuM vaizyAyana evuM nAma rAkhyuM. samaya jatAM zaMkhIne A lADakavAye bALakumAra adbhuta svarUpavAna, bAheza, kaLAgrAhaka, guNavaMte, saMskArI ane dharmaArAdhaka bane. pUrNayauvana cAmatAM sudhImAM te pitAnA dareka kAmane be mAthe upADI laI temane mArgadarzaka jamaNe hAtha banyA. zaMkhIe paNa pitAnA vepArane save bhAra visyAyana para nAkhe. bIjI bAju dhADapADuoe sAthe lIdhela navayuvAna bAIne caMpAnagarImAM eka vRddha gaNikAne vecI nAkhI. bhavitavyatAne vaza banela navayuvAna bALA gaNikAne tyAM rahI gIta, nRtya zIkhI temaja abhinaya kaLA sAthe parAyA dhanane hAvabhAvathI ane kRtrima premabhAvathI kema haraNa karavuM te prakAranI kaLAmAM paNa pAvaradhI banI. parama lAlitya ne lAvaNyavaMta A nUtana gaNikAnI prakhyAti caMpApurImAM temaja AjubAjunA gAmomAM sArI rIte prazaMsApAtra banI. zrImaMta dhanavAna yuvAne te tenA mehapAsamAM bhIMsAI lAkhanI saMpatti pAyamAla karavAmAM pAchuM vALIne na jotAM. pacIsa varSa pachI zuM banyuM? bIjI bAju samaya ane kALa te vahetA pravAhanI peThe kAma karyuM jAya che, te pramANe vaizyAcana yuvAna banyA. potAnA pitAnA dhaMdhAne hAthamAM laI ghInA gADavAo bharI te vyApArArthe caMpAnagarIe AvyuM. ahIM caMpApurInI prasiddha abhinetrInI prazaMsanIya nRtya ane saMgIta kaLA tenA jANavAmAM AvI. bhavitavyatAge te vezyAgRhe jaI caDyA jyAM te nartikAnA abhinaya ane nRtyabhAvamAM jhaDapAye ane teNIne prItinA cihna tarIke tAMbUlanA bahumAnanA badalAmAM kIMmatI vastrAbharaNe ApyA. rAtrinA AvavAne saMketa karI vaizyAyana pitAnA AvAse gaye. kuLadevI rakSaka bane che. pitAnI priyatamAne maLavA IntajAra banela vaizyAyana sugaMdhI dravyothI mahetA suMdara vastrAbhUSaNathI sajaja thaI, rAtrinA prathama prahare gAMDAtura mAnavInI mAphaka teNInI je dhUnamAM pitAnA AvAsathI bahAra paDyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ (130 ] vizvati A bAju vezyAyananI kuLadevIe banatI A anucita ghaTanA nIvAravA kArya hAtha dharyuM. ane je mAgethI vaizyAyana pasAra thavAnuM hatuM tyAM ja mArgamAM vacce gAyanuM rUpa dhArI vAcharaDA sahita evI rIte UbhI rahI ke, rastethI pasAra thate vaizyAyana tenI sAthe athaDAI paDe. ane banyuM paNa temaja. rAtrinA aMdhakAramAM kAmavarapIDita vaizyAyana te ja mAge utAvaLo utAvaLo pasAra thaI rahyo hate tevAmAM acAnaka ja tene paga vAcharaDAnI viSTA para paDyo ane tene paga viSTAthI lepAye. viSTAthI kharaDAyelA pagane lUchI nAkhavAnuM sAdhana te zodhavA lAge paNa anya kaI sAdhana na maLavAthI A viSayAMdha vAcharaDAnI suvALI pITha para potAne viSTAlita paga lUchavA lAge. (kuLadevIe te vaizyAyananA pratibadhAthe ja A upAya lIdhe hata) pitAnI nirmaLa ane svaccha pITha para vaizyAyanane paga lUchate dekhI vAcharaDuM manuSya bhASAmAM tenI mAtAne kahevA lAgyuM ke-he mAtA ! vizva ApaNane pUjya mAnI ApaNane vividha prakAre pUje che, pALe chepiSe che tyAre A mAnavI, dharmaviruddha AcaraNa kema kare che? ApaNI arcanA karavAnI vAta te bAju para rahI paraMtu huM bALaka chuM enuM meM tene bhAna rahyuM nathI ke jethI mArI suMvALI ne svaccha pIThane viSTAvALA pagathI malina karI rahela che? gAye pitAnA vatsane javAba ApatAM kahyuM beTA, tuM dhIraja rAkha ane huM je kahuM chuM te dhyAna daIne sAMbhaLa! rAkSasathI paNa na thaI zake tevuM aghaTita kArya karavA A kAmAMdha tatpara thayo che. tene ucita-anucita bhAna nathI rahyuM tyAM tArI pavitra pITha A pramANe malina banAve temAM navAI zI? viSayanI lAlasAmAM AMdhaLo banela A kAmAMdha vazyAyana pitAnI janmadAtrI mAtA sAthe bhogavilAsa bhegavavA jaI rahyo che! he beTA ! tuM tArI jAtane bhAgyazALI mAna ke tuM ATalAthI ja chUTayo. nahi te tArA AthI paNa vadhu behAla thAta. viSayAMdha zuM akArya na kare? vAcharaDA ane gAyano A pramANe mAnavI bhASAmAM saMvAda sAMbhaLatA vazyAyana Azcarya pApe. tenA aMtara-cakSu ughaDI gayA. tenA saMskArI hadaye palaTo khAdho. teno kAma-mada tarata ja jharI gaye. te takSaNe ja vicAra karavA lAge ke-ahe! A kharekhara AzcaryanI vAta che ke-A gAya temaja vAcharaDuM tiryaMca chatAM manuSya bhASAmAM bese che! vaLI te mane mAtA pratyenA gamanane dUSaNarUpa darzAve che e paNa kema saMbhave? kayAM mArI mAtA ane kayAM huM? mArI mAtA te gobara gAmamAM che ane huM te caMpApurImAM che ? A badhAne meLa kema saMbhave ? chatAM A saMbaMdhamAM koI paNa kAraNa te hovuM ja joIe. vezyAgRhe jaI tapAsa te karuM. vaizyAyanane Avelo joI gaNikAe tenuM bahumAna karyuM ane vividha prakAranA vArtAlApamAM teo lIna banyA tevAmAM prasaMga joI vaizyAyane tenI utpatti pUchI. gaNikA tene pUchavane bhAva na samajI zakI eTale te vAtane hAsyamAM uDAvI daI anya vAta karavA lAgI ane dravya-bhathI hAvabhAva ne vilAsa darzAvavA lAgI, vaizyAyane te pavitra rahevAne mAnasika nirNaya karyo ja hato eTale, vizeSa dravya ApI tenI samagra hakIkata pUchI. dravya maLatAM gaNikAe pitane mULathI mAMDIne gaNikA thaI tyAM sudhI badhe vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. gaNi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [131] kAne kayAMthI khabara paDe ke vRkSanI chAyAmAM jene tyajI dIdhuM hatuM te ja A vaizyAyana che! hakIkata sAMbhaLatAM vaizyAyanane zaMkA udabhavI ke-tyajI devAyelo bALaka kadAca huM kema na hAu? vezyAgRhethI pAchA pharatAM mArgamAM teNe gAya temaja tenuM vAcharaDuM paNa na joyA eTale tene khAtrI thaI ke, koI devatAe mane akArya karatAM aTakAvyo che. pachI pitAne vyApAra patAvIne te caMpAnagarIthI potAnA gebara gAma Avyo ane pitAnA mAtA-pitAne potAnI prApti saMbaMdhI samasta hakIkata pUchI. zarUAtamAM te gozaMkhIe ane baMdhumatIe tene pitAne ja putra jaNAvyo paraMtu vaizyAyane jyAre annane tyAga karI sAcI hakIkata jaNAvavA ati Agraha karyo tyAre teoe satya hakIkata kahI. te hakIkata sAMbhaLatA vaizyAyanane khAtrI thaI ke caMpAnagarInI vezyA te ja pitAnI mAtA hevI joIe. te tarata ja caMpAnagarIe gayo, gaNikAne maLyo ane vizeSamAM tene jaNAvyuM ke-he mAtA! vRkSa nIce jene te tyajI dIdho hato te ja huM tAre putra chuM. pitAnA putranA mukhathI A hakIkata sAMbhaLatAM ja gaNikAne potAnA avicArI dhaMdhAne pazcAttApa thatAM te dhrusake dhrusake raDI paDI. putre mAtAne AzvAsana ApyuM ane vezyAne ghaNuM dhana ApI pitAnI mAtAne tenA pAsethI mukta karAvI, chatAM mAtAnA hRdayamAM potAnA pUrvajIvananA aghaTita ane avicArI kArya aMge pazcAttApane jherI DaMkha te vIMchInA DaMkhanI peThe vedanA upajAvI rahyo hate. A pramANe pazcAttApanA UMDANamAM utarela mAtAnA jIvanane sanmArge vALavA vaizyAyana tene pitAnA gAma teDI gayo ane tyAM tene dharmadhyAnamAM joDI Atma-kalyANanA mArge vALI. saMsAranI AvI bhayaMkaratA jANuM, gAya ane vAcharaDAne pitAnA upakArI mAnI vezyAyane saMsAra tyAga karyo ane sadaguru pAse dIkSA aMgIkAra karI karmonija pArtha ugra tapazcayo karavA lAgyo. sadagurunI sevA ane prANI rakSAne kAraNe tenI ThIka ThIka prasiddhi thaI. pRthvItala para vicaratAM-vicaratAM te ektA kumAragAmanI bahAra AtApanA levA lAgyo. tApasa dharmAnusAra ugra tapazcaryA ane AtApanAthI teNe aneka prakAranI labdhio prApta karI hatI, temaja teNe maTI jaTA vadhArI hatI. kumAragAmanI sImamAM te sUryanA prakhara tApamAM AtApanA leto hato. tApasa dharmamAM keTalIka ajJAna-kaSTa-kriyA karavAmAM Ave che, temAMnI AtApanA eka hatI. tenI bharAvadAra jaTAmAMthI tApanI vyAkuLatAne kAraNe jU bahAra kharI paDatI hatI, prANu-dayAnI bhAvanAthI te laI laIne A tApasa pAchI jaTAmAM mUkatuM hatuM. A pramANenuM vicitra dazya jotAM gozAlake prabhune kahyuM "he bhagavana! A kaI jAtanI tapazcayo ? jUne laIne pAchI jaTAmAM mUkavI te kayA prakAranuM dharmAcaraNa? AkhAbolA zAlakathI zAMta na rahI zakAvAthI teNe vaivAyanane pUchyuM-tame kaI jAtanA bAvA yA to tApasa che? tamArI gaMbhIratA ane AtApanA te koI ajaba ja dekhAya che. A te kaI jAtanuM tapa ke-jemAM jUne paNuM sthAna maLe? zuM tame te kaI muni cho yA cUkAzayAtara ? ATalI badhI jaTA vadhArI che tene ze hetu che? zuM tame koI puruSa che yA strI? A pramANenA ayogya praznothI tApasane gazAlaka herAna karato hate. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 13ra). vizvati gazALAnI A prakAranI vAraMvAra pRcchA ane nirbhasanAthI kSamAzIla vaizyAyana tApasanI dhIraja khUTI ane tenA cittamAM krodharUpI tIvra agni bhabhUkI UThayo. temAMthI telezyA utpanna thaI ane zAlakanA vadha mATe telesthA mukhamAMthI moTA pheMphADA sAthe tenA para pheMkI. ane gezAlakanI cAre bAjue bhayaMkara agni javALAo pharI vaLI ane te tenA madhyamAM saMpUrNa rIte gherAI gayo. kSamAvaMta jJAnI prabhue jANyuM ke-gazALa hamaNAM ja baLI jaze tethI tenA rakSaNArthe labdhivaMta jJAnI prabhue gozAlakanA zarIrane cAre bAjue gherI vaLela tejalezyAne pratikAra karavA zItaleyA mUkI. pariNAme vidyutavegI tejolezyA kSaNamAtramAM adazya thaI gaI. ugra banela vAtAvaraNa zAMta temaja zItala banyuM. vezyAyane paramAtmAnI AvI zakti nIhALI namana karI temanI kSamA yAcI. A pramANe vIraprabhue gozAlakane bacAvI lIdhuM. A samaye jJAnI prabhune avadhijJAnabaLe pitAnuM ane gozAlakanuM bhAvI temaja gozAla kavaDe tejalezyAne pitAnA para thanAro prAga, temaja tenAthI be munirAjenuM muktinamana--sArI rIte samajAyuM hatuM chatAM, bhavitavyatAnA vegane kaI mithyA karI zake tema che ja nahi. bhAvIne mithyA karavAmAM svayaM paramAtmA paNa samartha nathI tyAM AyuSyamAM eka kSaNamAtrane pheraphAra koNa karI zake tema che? dIrdhAyu gozAlakanI AyurI ane tenI sAthe haju pitAnA karmanirjarArthe tenA sahakAranI AvazyakatA rahela che tyAM vIra prabhu dvArA zAlakane A samaye bacAva saMbhavita ja hatuM. ane emAM ja vidhinA vidhAnane ajaba camatkAra paNa sarjAyela hato. kudarata ane karmarAjAnI kaLA evI ajaba che ke, thavAnuM hoya te kudaratI saMjogomAM mahAna vibhUtione hAthe paNa thaye ja chUTako. tyAM pitAnI sevAmAM temaja saMkaTe sahana karavAmAM sAthIdAra banela zaizAlakane zuM vIraparamAtmA kadApikALe tApasanI tejolezyAthI baLI maravA de kharA? te samaye vezyAyana vinayI vANImAM bhagavAna mahAvIra prati be ke-he bhagavAna ! vAta vItI gaI ! bhagavAn ! vAta vItI gaI ! gazAlaka vaizyAyananA A saMketane samajI na zakyA tethI teNe namratAthI pUchyuM: prabhu! A cUkAzayyAtara zuM kahI rahyo che ? te mane samajAve. bhagavAne spaSTakaraNa karatA kahyuM: gozAlaka! te vaizyAyanane krodhita karatAM teNe tArA para tejazaktine prayAga karyo hato paraMtu mArI zItalezyAnA prayogathI tuM bacI gaye. gazAlakane A labdhi prApta karavA lAgaNI uddabhavI eTale teNe pUchyuM, "he prabhu! A te legyA kevI rIte utpanna thAya che?' gazAlakanA A jAtanA gaMbhIra praznathI avadhijJAnI prabhue jJAnabaLe bhAviyega mithyA thanAra nathI ema jANI lIdhuM ane tene telazyAnI utpatti samajAvatAM kahyuM: "he zAlaka! je manuSya cha mahinA sudhI niraMtara chaThTha tapa karavA sAthe tapatA sUrya sAme eka dRSTi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [ 133 ] rAkhI cha mahinA sudhI ekadhArI tenI sAdhanAmAM lIna rahe che, temaja pAraNAmAM mAtra eka muThThImAM samAya teTalA aDada ane garama pANIthI pAraNuM kare che te tapasvIne tejalezyA prApta thAya che." A pramANe tejalezyAnI utpatti sAMbhaLI tenA vicAranA UMDANamAM utarI gaela gozAlake A jAtanI tapazcaryA karavAno manathI saMkalpa karyo ane egya samaye tenI prApti arthe te tatpara thaye. ekadA bhagavAne kumAragAmathI siddhArathapura tarapha vihAra karyo. jyAre teo pUrve kahela talavALI jagyAe pahoMcyA ke, gozALaka bolya: bhagavAna ! A talane choDa na phaLe jene kaLavAnI Ape bhaviSyavANuM kahI hatI. najIkamAM ja bhAgamAM utpanna thayela te talanA cheDane batAvI bhagavAne kahyuM: A te ja talano choDa che ke jene te pheMkI dIdhuM hatuM. | gozAlakane bhagavatanA kathana para vizvAsa na AvyuM. teNe choDa pAse jaI kaLI teDI joI te emAMthI sAta tala nIkaLyA. niyativAdanA siddhAMtathI AkRSTa thaela gazAlaka, have tene pAka samarthaka banyuM. teNe nirNata karyuM ke game teTalA upAya karIe chatAM, je banavAnuM che te ja bane che. te pitAne samartha vyakti mAnavA lAgyuM ane teNe vicAryuM ke-tejesthAnI prApti karI huM bhagavaMtathI jude vicarIza ane pRthvI para pUjaIza. gazAlaka siddhArathapuranI sImamAMthI ja prabhuthI judo paDaze ane zrAvastinagarImAM rahetA AjIvakamatanA zrImaMta anuyAyI halAhalla nAmanA kuMbhAranI bhAMDazALAmAM gaye, jyAM A samaye kuMDakaulika AcAryanA ziSya parivrAjaka nandavaccha ane kissasaMkie nAme be tapasvIo rahetA hatA. gozAlaka temanI sAthe rahevA lAgyA. prabhue kahela vidhi pramANe cha mAsa sudhI tapa karI AtApanA lIdhI ane tejazakti prApta karI. pitAne prApta thayela siddhinI parIkSA nimitte gazAlake kUvAkAMThe ubhela eka dAsI para tene prayoga karyo, temAM tene saphaLatA maLI ane nirdoSa dAsInuM zarIra baLIne khAkha thaI gayuM. A samaye zrAvatinagarImAM zrI pArzvanAtha prabhunA saMpradAyanA sAdhuo padhArelA, temanI pAse jaI gozAlake aSTAMga nimittazAstrano abhyAsa karyo. tenA pariNAme tene sukha, du:kha, lAbha, hAni jIvana ane maraNa, vagere cha bAbatanuM nimittajJAna prApta thayuM ane te vacanasiddha naimittika bane. nimittajJAnanA baLathI te bhUtakALa temaja bhaviSyakALanI hakIkate vekene batAvavA lAge. dhIme dhIme tenI khyAti vadhatI gaI. gazAlakane khAtarI thaI ke pite siddhapuruSa banavAne lAyaka che, jotiSa vidyAmAM pAraMgata banyuM che. have pitAnA ziSya parivAranuM paribaLa vadhArI pote AcArya pada prApta karI zakaze. A samaye gozAlakanI vaya mAtra 21-22 varSanI ja hatI. tene have jJAnamada caDha. tejalezyA ane nimittanA apajJAnathI unmatta gAlaka pitAne jAheramAM have "jina" kahevarAvavA lAgyuM. ane ajANyA mANase gazAlakane nivAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 134] vizvati sama jANI sevA-sanmAna karavA lAgyA ane AjIvikamatanA sAtamA AcAryanI padavIe tenI sthApanA karI. A samaye AjIvikamatanI sthApanAne mAtra 135 varSa ja thayA hatA. sAgaranI piThe gaMbhIra temaja nirmaLa ane mApI na zakAya evA agAdha samudra sarakhA mahAjJAnI guNavaMta prabhu vaizAlI nagaramAM padhAryA. ahIM siddhArtha rAjAnA bALamitra saMskArI zaMkha nAmanA sAmate dUrathI prabhune nagara tarapha AvatA joyA eTale sAme jaI parama bhaktithI zaMkharAje prabhune satkAra karyo. ahIM thaDe samaya kAI prabhue vANijyagAma tarapha vihAra karyo. vaizAlI ane vANijya gAmanI madhyamAM gaMDakikA nAme moTI nadI vahetI hatI te prabhue nAva dvArA pAra karI. navamAMthI utaratA nAvike bhADAnA paisA mAgyA ane prabhune kayA. samaya madhyAhuno hate. A samaye kaI jarUrI kAma mATe zaMkha sAmatano "citra " nAmane bhANeja dUta tarIke anya sthaLe jaI rahela hatuM te ahIM AvI caDho. teNe prabhune oLakhyA. prabhune rokavA mATe nAvikane Thapako Ape ne prabhune vaMdana karI kSamA mAgI. kSamAvaMta prabhu vihAra samayamAM AvA aneka prakAranA kaSTothI nirjarA karatAM vANijya gAme padhAryA ane gAma bahAra kAusagga dhyAnamAM rahyA. A prakhyAta nagaramAM jitazatru nAme rAjA hate. prabhu gAmanI sImamAM padhAryAnI tene vadhAI maLI eTale te harSapUrvaka prabhunA darzana karavA cAlyo. A gAmamAM AnaMda nAme (zrAvaka) gAthApati rahetuM hatuM je niraMtara chaThTha tapa karato hato jethI tene avadhijJAna prApta thayuM hatuM. jJAnanA upayogathI bhagavAnanA AgamananI tene jANa thatAM te paNa gAmanI bahAra jyAM prabhu birAjamAna hatA tyAM darzane AvyuM, ane prabhune vaMdana karI bolyA "he bhagavan! have Apane thoDA samayamAM kevaLajJAnanI prApti thaze. he prabhu! amArA prabaLa puNyodaye ApanA dazanane amane lAbha malyA " A pramANe stuti karI gAthApati potAnA AvAse gaye ane prabhu tyAMthI vihAra karI zrAvastinagarI padhAryA. A nagaramAM aneka prakAranA tapa ane ArAdhanAmAM dazamuM cAturmAsa pUruM karyuM. gAgaramAM sAgaranI mAphaka..sacoTa ne talasparzI chaNAvaTa karatA be mahatvapUrNa prakAzana 1. prabhu mahAvIranI jIvana-saurabha Aje ja prApta karI leze . 2. vardhamAna-paMcAzikA A baMne ladhu pustikAmAM pUjya paMnyAsa zrI suzIlavijayajI gaNivare pitAnA atyAra sudhInA anubhavane pUrata nIceDa ApI vidvatsamAjane paNa herata pamADe lekhana karela che. prAptisthAna : zrI prAcIna sAhitya saMzodhaka kAryAlaya : TaeNbI nAkA-thANuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vartamAna [ 135] prakaraNa navamuM agiyAramuM cAturmAsa (vi. saM. pU. 500) dazamuM cAturmAsa samApta thayA pachI, zrAvatinagarIthI vihAra karI prabhu sAnulablika gAme padhAryA. ahIM bhadra pratisArUpe nirAhArapaNe phakata eka ja pugaLa para daSTi sthApI divasanA bhAge pUrvAbhimukhe temaja rAtrinA samaye dakSiNAbhimukhe dhyAnamAM rahyAM. bIjA divase pazcimAbhimukhe ane rAtrie uttarAbhimukhe, chaThThanI tapazcaryApUrvaka dhyAnastha rahyA. A pramANe UbhA , UbhA dhyAnasthapaNe cAra upavAsapUrvaka mahAbhadra ane daza upavAsapUrvaka sarvate bhadra pratimAonI ArAdhanA karI. A pramANe traNa pratimAnuM AcaraNa karatAM seLa upavAsathI prabhune pUratuM parisaha sahana karavo paDyo. A mahAna tapanA pAraNane samaya thatAM devArya, AnaMda nAmanA zrAvakane tyAM padhAryA. temane ghera rahela bahalikA nAmanI dAsIe harSabhera sugaMdhita bhAta prabhunA karapAtramAM vaherAvyA. A pramANe duSkara tapanuM pArANuM thatAM, harSa pAmatA surAsura ane kinnarethI AkAza vyApta banI gayuM ane devatAoe sADAbAra karoDa senayAnI vRSTi karI. AnaMda zrAvake paNa bahulikA dAsInuM dAsapaNuM dUra karyuM. A prakAranA supAtradAnathI utkRSTa dhanAdi samRddhi maLe che ane parabhavamAM divya devatAI sukhanA bhaktA thavAya che te, dAsInuM dAsapaNuM dUra thAya temAM zI navAI? pAraNuM karyA pachI paramAtmAe tyAMthI vihAra karyo ane anArya jevI vRttivALI "bhami" (deza)mAM karmanija rArthe padhAryA. tyAM peDhALa nAmanA gAma pAse peDhALa nAmanA udyAnamAM pilAsa nAmanA caityamAM rahyA. ahIM aThThama tapa AdarI, acitta pugala para animeSa draSTi sthApI, pitAnA zarIrane namAvI, zArIrika badhI iMdriyAne saMkecI, banne paga eka sarakhAM ane acaLa rAkhI, banne bhujAone jAnu sudhI laMbAvI bhagavate mahApratimA AdarI. . bhagavAnanuM AvuM nizcala tapa joI prathama devakanI saudharma sabhAmAM beThelA IMdra temanI prazaMsA karatA kahyuM. dhyAna ane pairyamAM atyAre bhagavata vardhamAna jevA kaI zaktizALI varAtmA nathI. manuSya te zuM? deva paNa bhagavAnane A nizcaLatAthI DagAvI zakavA leza mAtra paNa zaktimAna nathI. bAda saudharme ke paramAtmAnI aneka prakAre stavanA karI. iMdranI A prazaMsA abhavya saMgama nAmanA devathI sahana na thaI. te Ubhe thaye ane tye ke-"Apa je tapasvInI prazaMsA kare che te vyakti vAstavika rIte prazaMsAne pAtra kema saMbhavI zake? manuSya game te zaktizALI hoya, ane enAmAM game teTalI samatA hoya chatAM te, devanI tulanAmAM kevI rIte AvI zake ? jyAre eka deva pitAnI daivIzaktithI AkhI pRthvI temaja meruparvatane paNa eka kSaNa mAtramAM phelAyasana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ [136] vizvati karI zake che tyAre tenI atulya daivIzakti ane bhayaMkara upasarge AgaLa A pAmara prANInA te zA bhAra che ke te tapa ane dhyAnanI nizcaLatAmAM TakI zake. A5 juo ke huM temane pratijJAbhraSTa karuM chuM ke nahi ? saudhame vicAravA lAgyA ke huM A prasaMge saMgamane aTakAvIza te te ema mAnaze ke, bhagavAna IdranA sAmarthyathI ja A pramANe nizcaLapaNe tapazcaryA karI rahyA che, paratu bhagavaMtamAM kama nijAnI apUrva zakti, sAmarthya temaja tapabaLa hatA evI IMdrane saMpUrNa khAtrI hatI eTale teo niruttara rahyA. eTale dveSa dhAraNa karate te saMgamaka pitAnA parijanavage AvuM akArya na karavA salAha ApavA chatAM "te zuM mAtra che? hamaNuM ja temane calAyamAna karIne pAcho AvuM ?" ema ahaMkArapUrvaka Aveza ne AvegathI je sthaLe paramAtmA kAusagga dhyAnamAM sthira hatA tyAM AvI pahoMcyo ane eka rAtrimAM ja bhayaMkara vIza upasargo karyA. A upasargonuM varNana vAMcatAM paNa kAyara mAnavI kaMpI UThe tevA bhayaMkara upasargo paramAtmAe samatAbhAve sahana karyA ane saMgama vila banI gaye. A vIza upasargonuM varNana zAstragraMthomAM vistRta rIte Apela che, paNa graMtha-vistAranA bhayane kAraNe ame te ahIM saMkSiptamAM ja mudAsara rajU karIe chIe. saMgamadeve paramAtmAne karela vIza ghora upasargo (1) prabhunI upara akALe ariSTane utpanna karanArI mahAduHkhadAyaka (raja)dhULanI vRSTi karI jema rAhu caMdrane AvarI le tema prabhune sarvAge DhAMkI dIdhA jethI prabhune zvAsozvAsa levA paNa muzkela thaI paDyo chatAM prabhu tila mAtra paNa dhyAnathI calita na thayA. (2) te pachI ja mukhI kIDIo utpanna karI. A kIDIo prabhunA aMgamAM eka bAjuethI pasI bIjI bAjue nIkaLI tIkSaNa mukhAthI prabhunA zarIrane vIMdhI cAraNa jevuM banAvavA lAgI chatAM acala dhyAnI prabhu para tenI kAMI paNa asara thaI nahi. (3) trIjA upasargamAM pracaMDa (Da) vikuvya. A DosAe prabhune DaMsI prabhunA zarIrane nirjharaNAvALA girinI jema gAyanA dUdha jevA veta rudhiravaDe amI jharatuM banAvyuM chatAM saMgamakane temAM paNa saphaLatA na maLI. (4) pracaMDa cAMcavALI durnivAra dhImele vimuvI. prabhunA zarIre A ghImele evI rIte coMTI gaI ke jANe zarIra sAthe te romanI eka paMkti na hoya chatAM paNa A mahAgI calAyamAna thayA nahi. (5) bAda durAmAe vichIe vikuvya. pralayakALanA agninA taNakhA jevA ane tapAvelA bhAlA jevA pitAnA bhayaMkara pucchanA kAMTAothI bhagavaMtanA zarIrane DaMkha devA lAgyA chatAM prabhu cakicita paNa vyAkuLa thayA nahi. (6) ati tINa dAMtavALA nakuLa naLa) vikuvya. khI! khI karatA teo ugra dADhathI DaMkhavA lAgyA chatAM dhyAnastha devAya tethI paNa calAyamAna thayA nahi. () pachI yamarAjanA bhujadaMDa jevA bhayaMkara mATI pheNavALA sarpone teNe mahAkepathI utpanna karyA. te viSadhArI sarve prabhune pagathI te mAthA sudhI vIMTaLAI pitAnI phaNAe phATI jAya tevA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu vadhamAna [ -137 } praDAthI potAnI triSArI dADhAthI prabhune DaMsavA lAgyA. peAtAnuM sarva viSa prabhunA zarIramAM ThAlavyuM chatAM chevaTe sAi prayatna phogaTa gaye. (8) vajra jevA dAMtavALA jaMgalI uttarA utpanna karyA. teo nakhathI, dAMtAthI, mukhathI ane karathI prabhunA aMgane karaDavA lAgyA chatAM temanu' paNu kAMi vadhyuM nahi. (9) paryaMta jevA meATA gajendra utpanna karyA. teo prabhunA zarIra pratye doDIne ane durvAra suDhathI prabhunA zarIrane pakaDIne AkAzamAM uchALavA lAgyA. pachI A durAzayI hAthI peAtAnA be bAhya datuLa UMcA karI prabhune jhIlavA lAgyA. pachI dhyAnastha prabhunA zarIre daMtaprahAro karavA lAgyA chatAM A bhayaMkara hasti upadravathI prabhu calAyamAna thayA nahi. (10) dazamA upasa mAM teNe hAthaNI viSuvI. teNe potAnA mastaka ane tIkSNa dAMtAthI prabhunA zarIre ghaNA prahAro karyA, prabhunA zarIra sAthe peAtAnuM zarIra ghasavA chatAM prabhune te DagAvI zakI niha. (11) khAda magaranI jevA ugra dAMtAvALA pizAce vikuryAM javALAethI AkuLa evu tenu phATela sukha prajavalita agnikuMDanI jema vALA kADhavA lAgyuM. A bhayaMkara rUpadhArI `pizAca hAthamAM charI lai prabhune upadrava karavA doDyo, te paNa temAM phAvyA nahi ane prabhu nizcaLa rahyA. (12) pachI nirdaya deve siMhanu rUpa viSuvyuM ane phUtkAra zabdanA paDacha MdAthI pRthvIne kaMpita karI. siMhe trizULa jevA nakhAtrothI tribhuvanapatine avyagrapaNe upadrava karavAmAM kacAza rAkhI nahiM, chatAM dAvAnaLamAM dagdha thaela! vRkSanI jema saMgamaka deva nisteja banI gayo. (13) pachI teNe trizalAdevI ane siddhArtha rAjavInuM rUpa dhAraNa karyuM. temanA mukhe prabhu samakSa hRdaya pIgaLAvanArI vRddhAvasthAnI du:khada sthitinu varNana karAvyuM. temanA karuNAjanaka vilApanI paNa prabhu para asara thai nahi ane bhagavata dhyAnathI DagyA nahi. (14) khAda vizALa janasamUhavALI eka chAvaNI viSuvI, raseyAne bhAta rAMdhavA mATe cule gAThavavAnI AjJA thaI; paNa e pASANA malyA nahi tethI A rasoiyAe prabhunA e caNAne culArUpa banAvI tenA para zAtanuM bhAjana mUkyuM ane be paga vacce agni pragaTAvyo. prabhu jvALAthI tapta thayA tathApi agnimAM mUkela suvarNa jema zuddha bane tema prabhu vadhu sudraDhapaNe dhyAnamAM lIna thayA. (15) pachI deve eka cAMDAla nikuo. teNe AvIne prabhunA kaMThamAM, be bhujAmAM tathA jadhA upara kSudra pakSIonA pAMjarAe laTakAvyA. pakSIoe cAMca ane nakhaprahArothI prabhunA zarIrane cAraNInI jema seMkaDo chidrovALu manAvyuM. A prayatnamAM paNa cAMDAla pakva pAMdaDAnI jema asAra nIvaDyo ane mahAyeAgI prabhune dhyAnathI DagAvI zakyA nahi. (16) ATalA prayAse karavA chatAM niSphaLatA maLavAthI krodhI banela saMgamadeve mahAutpAtika pracaMDa vaTALIesa utpanna karyo. meATA meTA vRkSane ukheDatA A vaTALIyA aMtarIkSI prabhune upADI upADI nIce pheMkI de ane jozathI pachADatA chatAM jJAnI devA A risahune sahana karavAmAM vItA mAnIne temAM paNa nizcala rahyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ [138 ] vizvameti (17) pracaMDa uddabrAmaka pavana utpanna karyo. mahAna vaMToLIyA jevA A vAyue cAre dizAmAMthI pitAnA susavATAthI prabhune herAna herAna karI mUkyA chatAM tapasvI devArtha prabhu tenAthI leza paNa calAyamAna thayA nahi. A pramANenA 17 bhayaMkara ane prANahArI upasargothI paNa paramAtmA calAyamAna na thayA tyAre abhAvI saMgamadeva hAryo ane vicAravA lAgyuM ke-huM parAjita deva tarIke iMdrasabhAmAM jaIza te iMdrarAjane kaI rIte mukha batAvIza? jethI "hAryo jugArI bamaNuM rame" tema te kaI paNa upAye prabhune parAjita karavAnA nizcaya para Avyo ane aDhArame jIvaleNa upasarga nIce pramANe karyo (18) teNe eka kALacakra utpanna karyuM. hajAra lehabhArathI ghaDAela A kALacakra deve upADayuM ane AkAzamAM UMce uchaLI teNe jozathI prabhunI upara nAkhyuM. cakanI uchaLatI javALAothI sarve dizAone vikarALa karatuM A kALacake prabhu para vegapUrvaka paDayuM. samagra parvatane paNa cUrNa karavA samartha evA prabhu paNa tenA prahArathI jAnu sudhI pRthvImAM nIce utarI gayA. AvA bhayaMkara upasarga karanAra kSudra saMgamadeva para krodha na karatAM ulaTA amIdraSTithI tenA tarapha jotAM prabhu tene karmanirjarArthe upakArI mAnavA lAgyA. AvA bhayaMkara kALacakrathI paNa prabhu para joIe tevI asara thaI nahi. na to temanA zarIrane nAza thaye na te tene dhyAnathI calita thayA tyAre duSTa saMgamadeva vicAravA lAgyuM ke "astra ane zastrane agecara evuM prabhunuM zarIra dekhAya che jethI AvA prayogo temanA mATe nirarthaka che tethI temane anukULa evA upasargo karuM. A pramANe vicArI teNe prabhune calAyamAna karavA mATe potAnI paddhati badalI. (19) vaimAnika devene prabhu pAse utaratA dekhADyA jemAM teo prabhunA tapa ane dhyAnathI prasanna thaI temane vinavavA lAgyA ke, "he tapasvI devArya! Apa kahe te Apane A ja sthitimAM dehadhArI paramAtmA tarIke hamaNuM ja ame Apane svargamAM laI javA tatpara chIe. ane teTalA ja mATe prasanna thaI ame ahIM AvyA chIe athavA ApanI IcchA hoya te anAdi bhavathI saMcita thaelA karmothI kSaNamAtramAM daivI zaktithI mukta karI ekAMta paramAnaMdavALA mekSamAM tamene laI jaIe. athavA ApanI IcchA hoya te badhAya maMDaLAdhIza rAjAonA mugaTa ApanA caraNamAM namAvI cakravartisama sAmrAjyaktA banAvIe. AvI lalacAvanArI vANuthI niraMjana nirAkAra prabhunA mana para leza mAtra asara thaI nahi ane prabhu niruttara rahyAM. AthI saMgamadeva vicAravA lAgyo ke-A mahAtapasvI bhagavaMte mArI badhIe zaktine prabhAva niSphaLa banAvI dIdhA che have mAtra chevaTanA upAya tarIke kAmadevanuM amogha zastra bAkI rahela che te tene paNa upayoga karI lauM. A pramANe vicArI (20) vIsamA upasargamAM devAMganAo utpanna karI. AjJAMkita A devAMganAoe pitAnI sarva kAmakaLAthI kAmavijetA A munirAjane calAyamAna karavA sarva RtuonI zazIkaLAone pragaTAvI, madhura vINAvAdana tema ja nRtya dvArA prabhune calita karavAmAM potAnI 64 kaLAne upaga karyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhuM vadhamAna [ 139 ] devAnA AvA apratima zastrathI, mahAnU ugra tapasvI vizvAmitra jevAM aneka RSi-muni calAyamAna thaI gayA hatA. pratikULa upasargo sahana karI zakAya, paraMtu meAharAjAnA amegha zastra jevA AvA anukULa pirasahA sahana karavAnuM bhagIratha kArya e te bhagavata mahAvIra jevI aDaga nizcayI ane dhairya zALI vyakti ja karI zake. devAMganAee aneka prakAre hAvabhAva, gIta, nRtya, vAdana vigere prakArothI paramAtmAne caLAvavA upAye ceAyAM, paNu meruparvatanI peThe niSprakaMpa paramAtmA upara tenI kazI pazu asara na thaI. evAmAM prAta:kALa paNa thayA, paramAtmAne akSubhita joI hatazakti anela saMgamaka vicAravA lAgyuM ke-pratikULa temaja anakULa upasargAthI A devA calAyamAna na thayA te have huM sva mAM cAlyA jAuM? tyAM IMdrane mAruM mADhuM zI rIte khAvu ? mATe have huM temanI pAchaLa-pAchaLa ja bhamate rahuM ane upasargo karyA karuM jethI lAMbA samaye te avazya parAjita thaze. bAda saMgamaka prabhunI sAthe ne sAthe ja rahevA lAgyA ane prasa Mga maLatA paramAtmAne herAna karavA lAgyuM. eka samaye bhagavAna tAsalI gAmanA udyAnamAM dhyAnastha hatA. A samaye sa Mgamake sAdhurUpa dhAraNa karyuM. ane gAmamAM jai koI eka makAnamAM cArI karavA lAgyA. gharanA leAkAe cAra tarIke pakaDI mAra mAravA zarU karyo tyAre, teNe kahyuM: " mane zA mATe mArA che ? huM tA mArA gurunI AjJAnuM pAlana karavAvALeA chuM. emaNe mane A kArya mATe ahIM meAkalela che." tyAre leAkeAe pUchyuM: kayAM che te tArA guru ? eNe kahyuM: udyAnamAM che, cAle batAvuM. leAkeA tenI sAthe udyAnamAM gayAM, jyAM prabhu dhyAnastha hatAM. ajJAnI leAkee e prabhune cAranA guru mAnI temanI para hallA karyo ane khAMdhIne nagaramAM lai javA lAgyA. te samaye mArgomAM bhUtila nAme eka IMdrajAlika tyAM AvI pahoMcyA. teNe prabhunA paricaya Apya ane khaMdhanamAMthI cheADAvyA. pachI leAkeAe pelA sAdhu vezadhArI cAranI tapAsa karI te te adrazya thai gaela dekhAyA jethI AmAM kAMI daivI rahasya che ema mAnI prabhune vaMdana karI, temanI kSamA cAhI leAkeAe vidAya lIdhI. tAsalIthI bhagavAna mAsalI padhAryA ane tyAMnA udyAnamAM dhyAnastha banyA. ahIM paNa sagamadeve prabhune potAnA sAgarIta cAra tarIke oLakhAvyA jethI temane pakaDI rAjA pAse laI gayA. rAjasabhAmAM beThelA siddhAnA mitra sumAgadha nAmanA rASTriya netAe bhagavAnane oLakhyA. turata ja teNe UbhA thai rAjA temaja salAne prabhunA paricaya ApyuM ane prabhune khaMdhanathI mukta karyAM. ahIM sarve sabhAjanA saha rAjavIe prabhune bhAvapUrvaka vaMdana karyuM" ane temanI kSamA cAhI. pachI prabhu tyAMthI pAchA meAsalI padhAryA. ahIM udyAnamAM dhyAnastha thayA. A samaye hAryo jugArI khamaNuM rame te pramANe sagame-have jIva para AvI prabhunA mATe evuM bhayaMkara kAvataruM racyuM ke jenA yeAge temanA para prANAMta du: khadAyaka kaSTa AvI paDe. A samaye Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 140 ] vizvati ekAMte dhyAnastha rahela prabhu pAse saMgama AvyuM ane gupta rIte corInA ojAro temanI pAse mUkI pate Aghe khasI gaye. darzane AvanAra lokoe prabhune cera tarIke pakaDyA. ane tasalInA kSatriya rAjA pAse laI gayA. rAjavIe temane keTalAka prazno pUchayA ane paricaya mAgyuM. A samaye prabhue kaMI paNa uttara temaja paricaya paNa na Ave. upasarga sahana karavAmAM ja karmanirjarA mAnI teozrI mauna rahyA. A samaye A kapaTI vezadhArI sAdhu cokakasa cera, DAku yA te bhedI jAsUsa che, ema mAnI jAsUsane apAtI sajAnI jema prabhune phAMsInI sajAne hukama karyo. ane tarata ja jallAdee, rAjaAjJA pramANe prabhune phAMsInA (mAMcaDe) takhtA para laI jaI phAMsInuM deraDuM bheravI dIdhuM. phAMsInA mAMcaDe caDhAvatA samaye prabhunI teja-kAMti ane saumya AkRti joI jallAda paNa ghaDIbhara thaMbhI gayA paraMtu rAjAjJAne amala karyA vagara chUTako na hate. dIrgha nizvAsa sAthe AjJAMti jallAdee-paramAtmAnA nAmeccAra sAthe mAcaDAnI nIce takhta kheMce. takhta kheMcatAnI sAthe ja phAMsIgaronuM majabUta deraDuM (gaLAphAMso) saunA Azcarya vacce eka palamAM eka jarjarita kAcA sutaranA tAMtaNAnI mAphaka taDataDa karatuM tUTI gayuM. A samaye hAjara rahela karmacArIo ane jallAda Azcarya pAmyA. A pramANe eka, be, traNa, cAra nahi paNa sAta vAra prabhune phAMsIne mAMcaDe majabUtamAM majabUta doraDA saha caDhAvavAmAM AvyA paNa, sAta vakhata pUNya ane tapane vijaya thayo ane deraDA tUTI gayA. have sarvanI khAtrI thaI ke-A kaI mahAna adbhUta mahAtmA karmavazAt prapaMcamAM phasAyA che. prabhune bahumAnapUrvaka baMdhanamukta karavAmAM AvyA. pachI AsalithI bhagavAna siddhAthapura gayA. tyAM paNa saMgamadeve prabhune cera tarIke pakaDAvyA. paraMtu ahIMnA sAmaMtane kauzirA nAmanA ghoDAnA vepArIe paricaya ApI prabhune baMdhanamukta karAvyA. tyAMthI prabhu vAdeza (gokula) pahoMcyA. jagAmamAM te divase koI mahA utsava hatuM jethI gheraghera kSIrAnna banAvAyuM hatuM. bhagavAna bhikSAcaryAthe nIkalyA. AgaLa prabhu ane pAchaLa saMgama. bhikSA mATe prabhu je je gRhamAM praveza karatAM tyAM saMgamadeva AhAra-deSa pragaTAvate. jJAnI, samatAdhArI, kSamAvaMta bhagavAne saMgamanI cAlabAjI samajI lIdhI ane teo gAmanI bahAra nIkaLI gayA ne kAusagga dhyAnamAM sthira thayA. saMgamakadevane A samaye prabhune pIcho pakaDaye cha mahinA thavA AvyA hatA jemAM aneka prakAranA vidanethI te bhagavAnane dhyAna temaja paiyethI gruta karavAmAM saphaLa thaye nahi tethI teNe virbhAgajJAnathI bhagavAnanI mAnasika pravRttionI parIkSA karavA mAMDI. jemAM bhagavAnanI manebhAvanA pahelA jevI ja daDha dekhANI. chevaTe teNe potAnI hAra kabUlI ane prabhune namana karatA te bolyA: "he bhagavAna! Idde ApanA saMbaMdhamAM je kahyuM hatuM te akSaraza: satya che. bhagavad ! Apa satyapratijJA cho ane huM bhagnapratijJa chuM. Apa bhikSA mATe sukhe padhAre, have huM vighna nahi karuM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [11] saMgamadevanA vacana sAMbhaLI bhagavAne zAMtipUrvaka kahyuM: "saMgama! huM keinA vacanonI apekSA nathI rAkhate. huM te mArI pitAnI IrachAnusAra cAluM chuM. he saMgama! tuM mArI ciMtA tyajI de. jyAre avasara Avaze tyAre mArA potAnA kAryamAM huM pravRtta thaIza." bhagavAnanA atula dhairyathI cha mahinAne aMte hAra pAmI saMgamadeva tyAMthI cAlyA gaye. devalokamAM jatAM IdramahArAje tenI nirbhasanA karI. tene parivAra paNa tenAthI udAsIna ane udvigna banI gaye. Ike tene pAdaprahAra karI devalokamAMthI kADhI mUkayo eTale te meruparvatanI cUlikA para rahyo. bIje divase bhagavAna bhikSAcaryAthe vrajagAmamAM cha mAsika pAraNu nimitte padhAryA. vRddha govAlaNanA ghera prabhu padhAratA vAlaNane khUba ja harSa thayo ane teNe bhaktipUrvaka kSIrAnna prabhune vaherAvI pitAnI jAtane kRtakRtya mAnI ane prabhue hastapAtramAM tene upaga karyo. lAMbA samaye prabhune pAraNuM thavAthI saMtoSa pAmelA devee "ahodAna' wii daivI vAjIMtronA nAda sAthe sADAbAra koDa suvarNanI vRSTi karI, govALa kuTuMbanuM dAridraya dUra karyuM. vrajagAmathI prabhu AlaMbiyA nagarImAM gayA. tyAM vidyakumAreM ke prabhunI stavanA karI. bAda teozrI vetAMbikA nagarImAM gayA. tyAM bhavanapatinA iMdra harissahe paramAtmAnI stuti karI. bAda prabhu zrAvasti pahoMcyA, ane nagaranI bahAra udyAnamAM dhyAnArUDha thayA. te divasomAM zrAvastimAM skanda(kArtikeya)no utsava thaI rahyo hate. leke utsavamAM eTalA badhA magna hatA ke, teoe te divase bhagavAnanI tarapha dhyAna paNa ApyuM nahi. samasta zahera skandanA maMdira pAse cogAnamAM AvI ekatrita thayuM. bhaktajana devamUrtine vastrAlaMkArothI sajAvI rathamAM besADavA mATe laI javAnI taiyArI karatA hatA tyAM te, saunA Azcarya vacce skaMda-mUrti pite svayaM cAlavA lAgI. bhaktonA AnaMdane pAra na rahyo. teo samajyA ke, deva pite rathamAM besavA jaI rahela che. harSanA umaLakA sAthe sarve loka mUrtinI pAchaLa pAchaLa cAlyA. mUrti zrAvasti nagaranI bahAra jyAM prabhu dhyAnastha hatA tyAM AvI ane prabhunA caraNamAM paDI namana karyuM. lokee harSanAda karyo. prabhune devAdhideva tarIke mAnyA. temanuM bahumAna karyuM ane mahAvIra prabhune mahimA gAya. zrAvatithI, kauzAmbI, vANArasI, rAjagRhI, mithilA vagere nagaramAM pharatA bhagavAna vaizAlI padhAryA ane agiyAramuM cAturmAsa karyuM. vaizAlInI bahAra kAmamadana nAmanuM ughAna hatuM, temAM te ja nAmanuM caya hatuM. paramAtmA te ja caityamAM cAturmAsika tapazcaryA karIne kAusagga dhyAnamAM sthira rahyA. A vizALa vaizAlI nagarImAM dayA temaja dAnamAM pravINa jaraNa nAmano suzrAvaka rahete hate. pUrve tenI samRddhi ghaNI hatI eTale te nagarazeThanA sthAne hatuM, paraMtu pAchaLathI dhanADhyatAmAM kaMIka maMdatA AvI hatI chatAM tenI bhakti ane supAtradAnanI pravRtti te cAlu ja hatI. te ja nagarImAM pUraNa nAmane zreNI vasate hatuM, te mithyAtvI hatuM paraMtu nasIbane tene vipula pramANamAM dAna-saMpatti prApta thaI hatI temaja tenI addhi-samRddhi apAra hatI eTale loko tene abhinava zreSThInA nAmathI oLakhatA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] vizvati ekadA jIraNa zreNI bahAra jatAM kAryotsargamAM sthita bhagavaMta mahAvIra tenA jevAmAM AvyA eTale bhaktipUrvaka vaMdana karI te ciMtavavA lAge ke-Aje te madhyAhna kALa paNa vyatIta thaI gayuM che. bhikSA-gocarIne samaya paNa cAlyo gaye che mATe paramAtmA Aje upavAsI jaNAya che. AvatI kAle mAre tyAM pAraNuM karAvIza e nirNaya karI zreSThI cAle gaye. bIje divase AvI paramAtmAne pAraNuM mATe padhAravA vijJapti karI paraMtu paramAtmA mauna rahyA eTale zreSThIe vicAryuM ke-paramAtmAne chaThTha karavAnI bhAvanA haze. ema pratidina svAmInI upAsanA karatAM cAturmAsika tapa pUrNa thavA AvyuM. eTale zreSThIe nirNaya karyo keAje te paramAtmA avazya pAraNuM karaze ja. te mATe temaNe paramAtmAne pitAnA ghare padhAravA punaH punaH vijJapti karI ane pite taiyArI karavA mATe sva-AvAse Avyo. ghare AvI temaNe kevA prakAre bahamAnapUrvaka taiyArI karI ane potAnA ghare paramAtmA padhAraze tevA harSAvezamAM keTalI anumodanA karI tene saMkSipta khyAla pU. zrI vIravijayajI mahArAje nIcenI pUjAnI DhALamAM gUMthI lIdhuM che te vAMcavAthI vAcakavargane jharaNu zeThanI bhAvanA ane supAtradAnanI mahecachAnI saMpUrNa jANa thaze. pU. zrI vIravijayajI mahArAje zrI cesaThaprakArI pUjA aMtargata sAtavedanIya karmInI pUjAmAM kahyuM che ke caumAsI pAraNuM Ave, karI vinati nija ghara jAve; priyA putrane vAta jaNAve, paTakala jarI patharAve re. mahAvIra prabhu ghara Ave, jIraNa zehajI bhAvanA bhAve re. maha0 1 UbhI zerIe jaLa chaMTakAve, jAI ketakI phUla bichAve; nija ghara toraNa baMdhAve, evA mIThAI thALa bharAve re. mahA0 2 arihAne dAna ja dIe, detAM dekhI je rI; pahmAsI rega rahIje, sIjhe dAyaka bhava trIje re. mahA0 3 te jinavara sanmukha jAvuM, muja maMdirie padharAvuM; pAraNuM bhalI bhAte karAvuM, jugate jinapUjA racAvuM re mahA0 4 pachI prabhune voLAvA jaIzuM, kara joDIne sanmukha rahIzuM; namI vaMdI pAvana thaIzuM, virati ati raMge varIzuM re. mahA0 5 dayA dAna kSamA dila ghara, upadeza sajajanane karazuM: satya jJAna dizA anusarazuM, anukaMpA lakSaNa varazuM re. mahAva 6 Ima charaNa zeTha vadatA, pariNAmanI dhAre caDhatA; zrAvakanI sIme karaMtA, devaduMdubhinAda suNutA re. mahA0 7 karI A pUraNa zubha bhAve, suraloka azrute jAve; zatAvedanI sukha pAve, zubhavIra vacanarasa gAve re. mahA. 8 A bAju jIraNa zeTha pAraNA mATe vijJapti karIne gayA pachI prabhu samaya thatAM bhikSAcarcA mATe udyAnamAMthI nIkaLyA ane nagaramAM jatAM bhAgyayege abhinava zreSThIne tyAM jaI caDyA. samRddhi ane dhanasaMpattine kAraNe gavaSa banelA te abhinava zreNIe pitAnI dAsIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [ 143] Adeza karyo ke-A zramaNane je kaMI hoya te dAnamAM ApIne visarjana kara. svAmInI AjJAthI dAsIe dAna ApyuM eTale paramAtmAe te kara-patramAM grahaNa karyuM. paramAtmAne cAturmAsika tapanuM pAraNuM thatAM ja dee devaduMdubhI vagADI, "ahAdAna ahAdAna" e davani karyo ane abhinava zreSThInA AMgaNAmAM sADAbAra karoDa naiyAnI vRSTi karI. sugaMdhI vastro temaja pAMca prakAranA suvAsita pupenI paNa vRSTi karI. A Azcarya nIhALI janasamUhuM tyAM ekatra thaI gayA ane rAjA paNa tyAM AvyA. rAjAe zreSThIne kAraNe pUchatAM teNe kapaTabhAvathI kahyuM ke-meM paramAtmAne atyaMta bhaktipUrvaka pratilAlyA tenuM ja A sarva phaLa che. devaduMdubhIne dhvani sAMbhaLatAM ja jIraNa zreNIne jaNAyuM ke-paramAtmAe anya sthaLe pArAguM karI lIdhuM che. te zAkAkuLa citte pitAnA bhAgyanI niMdA karavA lAgyuM. pariNAmanI dhArAmAM bhaMga paDyo. zAstrakAra jaNAve che ke-je devaduMdubhI thoDI meDI saMbhaLANI hota te jIraNa zeTha pariNAmanI zubha bhAvanA ne bhAvanAmAM vRddhi pAmatA kSapakazreNI para ArUDha thaI, kevaLajJAna prApta karI mokSe jAta; paraMtu abhinava zreSThIne tyAM paramAtmAnuM pAraNuM thatAM devadaMbhI sAMbhaLatAM temanA pariNAmanI dhArAmAM bhaMga paDyo ane zrAvakanI carama sImAeTale bAramA devalekanuM AyuSya bAMdhyuM, paramAtmA pRthvItaLane pAvana karatAM vihAra karI gayA. ekadA zrI pArzvanAtha bhagavaMtanA ziSyAcAya nAmanA munivara padhAratAM nagarajano sahita rAjA paNa temane vaMdana karavA gaye. te samaye rAjAe prazna karyo ke-mArI nagarImAM dhanya ane alpasaMsArI koNa che? munivare javAba Ape ke-jIraNa zeTha dhanya ane apasaMsArI che. rAjAe kahyuM, paramAtmAne dAna te abhinava ekIe Apela che ane devoe suvarNavRSTi tene ghare ja karI che. munivare punaH jaNAvyuM ke-bhAvathI te jIraNa zreSThIe ja pAraNuM karAvyuM che ane paramAthe paNa tene ja prApta thayela. pachI rAjAne jIraNu zeThanA bhAvanAnA savistAra hakIkata munivare jaNAvI eTale rAjA sahita paura leke jIraNa zeThanI prazaMsA karavA lAgyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 144 ] vizvajyAti prakaraNa dasamuM bAramuM cAturmAsa (vi. sa*, pU. 49) anukrame vihAra karatA prabhu susumArapura nagaranA azekakhaMDa udyAnanA azekavRkSa nIce eka vizALa zilApaTa para aThThama tapa AdarI, eka pudgala para dhyAna sthira karI kAusagga dhyAnamAM lIna banyA hatA. tapasvI devAnuM tapateja adbhUta prakAzita ane alaukika dekhAtu hatu evAmAM zakrendranA vrajaprahArathI bhayabhIta khanI camarendra nAnuM rUpa karI, prabhunA caraNAnuM zaraNa svIkArI zaraNAgata banyA. iMdrAdika devI devatAonA paNa prabhunA zaraNe kevA macAva thAya che tene lagatu A caritra gauravazIla hovAthI ame tene sakSiptamAM rajU karIe chIe te samayamAM camaca'cA nagarImAM eka sAgare pamanA AyuSyavALA camaredra nAmane bhuvanapati devAnA IMdra utpanna thayA hatA. potAnA upara saudharma devalekamAM saudharmAvata sa+- nAmanA vimAnamAM sudhama nAmanI devasabhAmAM saudharmedrane birAjamAna joyA. te saudharmedranA cArAthI hajAra sAmAnika devA ane khIjA kATAnukATI deva upAsanA karatA hatA, prameAdathI devAMganAo divya nRtya karI rahI hatI. meAtIenA jhumakhA laTakI rahyA hatA. iMdranI AvI Rddhi joI tene irSA AvI ane saudharmedranI zakti ane parAkramathI ajJAta evA camareMdra tene nAza karavA taiyAra thayeA. sAmAnika devAe tene aTakAvyA paNa camarendre kAinI vAta svIkArI nahIM. tene evA vicAra thayeA ke--mArA mastaka para birAjanAra iMdra te kANu mAtra ? hamaNAM ja huM tene parAjita karIza. iMdrane haMphAvavAnA nizcaya karI te UbheA thayA ane hAthamAM mugaLa laI svasthAnathI nIkaLye. camaredrane vicAra Avye ke- mArA parivAra varga ane sAmAnika deve mane saudharmedra sAthe khAtha bhIDavA aTakAve che te temAM kaI rahasya hAvu joie. kadAca huM temanAthI parAjita thAuM to mAre kanu zaraNa levuM? A pramANe mAnasika nizcaya karI upayoga mUkatAM teNe susumArapuramAM bhagavata mahAvIrane kAusagga dhyAnamAM lIna joyA eTale temanu zaraNu sarvottama che tema vicArIne te tatkALa tyAM Avyo. paramAtmAne vaMdana karyuM ane vinatipUrvaka kahyuM -he bhagavan ! mArA mastaka para rahela zakrendra mane khAdhaka che. ApanA prabhAvathI durlabha maneratho paNa pUrNa thAya che te huM saudharma ne parAkramahIna ne prabhutva rahita karavA IcchuM. A kArya mAM Apa mArA rakSaka banaze|. A pramANe kahIne vaikriya labdhine aMge teNe bhayaMkara svarUpa dhAraNa karyuM ane unmattapaNe ugra garjanAthI brahmAMDa samastane dhrujAvate te, jayotiSTha devAnA bhAmaMDalane vIMdhI kSaNubharamAM jotajotAmAM zakrendra devalAkamAM paNa dAkhala thayo. A samaye camarendre peAtAne eka paga padma vedikA upara ane khIjo paga sudharmAsabhAmAM mUko. pachI AyudhavaDe daravAjA upara traNa vAra tADana karyuM. utkaTa bhrakuTI caDhAvI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [145] atidurmada camarendra zakendrane madAMdhatAthI paDakAratA kahyuM -he IMdra! camaracaM cA nagarInA svAmI, vizvasamUDanA atula parAkramI mArI devika zaktine tamane haju paricaya thayo nathI tethI ja tame pitAne bInaharIpha mAnI, A khuzAmatIyA denA vRdathI gherAI mArA mastaka para saudharma devalekamAM birAjI rahyA che. A samaye kendra avadhijJAnano upayoga mUkatAM temane A badhuM tophAna madAMdha camarendranuM jaNAyuM. pachI temaNe bhrakuTI caDhAvI hasatAM hasatAM camarendrane kahyuM- he mithyAbhimAnI camarendra ! teM tArI zakti ane maryAdAne vicAra na karatAM gadha thaI zakti uparAMtanuM svanAzanA kAraNabhUta evuM sAhasa karyuM che. haju paNa tuM svajIvanarakSAnI AzA rAkhate he te ahIMthI nAsI jA, nahi to tArA bUrA hAla thaze. devavara saudharmedranA kathananI madAMdha camareMdra para kazI ja asara thaI nahi. teNe pitAne tAMDava nRtyamaya utpAta cAlu rAkhyuM, jethI zakrendra pralayakALanA agnisama prajavalita vA tenA para cheDayuM. taDataDATa gaganabhedI avAja karatA vajathI amarendra bhayabhIta banyA. ane pote vikala bhayaMkara rUpa saMharI laI, kesarIsiMhathI jema mRga bhAge tema, svarakSaNArthe dayALu bhagavaMtanA zaraNe javA tyAMthI bhAgye. AgaLa camarendra ne pAchaLa tejomaya javALAo choDatuM vaja. agnika vikheratuM, hajAra spaligethI vikSepa pamADatuM te vA vegathI camarendranI pAchaLa paDayuM. A samaye pAtALamAM pesI javA jeTaluM sAmarthya chatAM potAno bacAva nathI ema mAnI camarendra, prabhunA caraNakamaLa pAse AvI pahoMcyuM. ane svarakSaNathe pratimAdhArI kAusagga dhyAnI prabhunuM zaraNuM svIkArI, ati laghu zarIra karI prabhunA banne paga vacce bharAI jaI "zaraNa zaraNa pokAravA lAgyA. samaya kaTokaTIne hate. amarendra mahAna zakitazALI-sAkSAta devAtmAnuM zaraNa svIkAryuM hatuM ke, jyAM kendranA vajane paNa prabhunA caraNakamaLathI cAra AMgaLa dUra rahevuM paDayuM. eTalAmAM to vajInI pAchaLa rahela kendra paNa prabhu pAse AvI pahoMcyA. temaNe vajane pakaDI kAbUmAM lIdhuM. eTale te zAMta paDI tyAM ja sthira thayuM. pachI prabhune traNa pradakSiNapUrvaka vaMdana karI saudharma iMdrarAje aMjalI jeDI bhaktirasa bharapUra vANIthI stuti karatA kahyuM - "he nAtha ! A camarendra uddhata thaI mane upadrava karavA devalokamAM AvyuM hatuM. te have ApanuM zaraNa laI, pitAne bacAva zodhI rahela che. tenI pAchaLa paDela mAruM vaja ApanA prabhAve ahIM ja staMbhI gayuM che temaja mane paNa tenA vege ane mArA puNyaprabhAve ApanA darzanane amUlya lAbha maLe che." pachI zake camarendrane baMdhutvabhAve kahyuM: he camara! A samaye tame vizvane abhaya ApanAra prabhunA zaraNe Avela che te bahu ja sAruM karyuM che. huM paNa A prabhune paramabhakata ane sevaka chuM ane tame paNa temanA ja zaraNe AvyA che tethI tame paNa temanA sevaka cho, jethI have ApaNe bane ahIM samAna baMdhuo banIe chIe. tamArA sarve aparAdhanI kSamA karI huM tamane choDI dauM chuM. tamo khuzIthI have tamArA sthAne jaI zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ (146 ) vizva jyoti A pramANe camarendrane abhaya ApI zakendra svasthAne gayA. ane camarendra prabhunA caraNuyugalamAMthI bahAra nIkaLI aMjalI jeDIne stuti karatAM kahyuM: he prabhu! Apa sarva jIvanA jIvana auSadharUpa che temaja Apa mArA jIvanadAtA che. A pramANe ApanA zaraNe AvavAthI kuMthavA rUpadhArI mArA jIvane jyAM abhayadAna maLyuM tyAM, mAnavabhava dhArI ApanA parama bhakatagaNane mATe ApanuM dhama zaraNa bhavasAgaranA taraNatAraNa mATe mArgadarzaka bane temAM Azcarya zuM hoya ? he prabhu! ajJAnatAthI pUrvabhavamAM meM bALatapa karyuM hatuM, tethI A asurendrapaNArUpa phaLa mane prApta thayuM che. huM ajJAnatAthI A sarva upadravanA kAraNabhUta banyuM hatuM, paNa chevaTe ApanA zaraNathI ja mAre bacAva thaye che. have mAro moha dUra thAya che. mane traNa jagatanA nAtha ane sarvabhuvanane vaMdanIya evA A5 taraNatAraNa prabhunuM rakSaNa prApta thayuM che te huM mane pitAne parama bhAgyavaMta mAnuM chuM temaja sadAne mATe ApanuM zaraNa svIkAruM chuM. A pramANe zraddhApUrvaka prabhunI stuti karI camaheMdra pitAnI camacaMcA nagarIe gaye. - prAta:kALe ekarAtrika pratimArUpI dhyAnane pArI anukame vihAra karatA prabhu naMdIgAma AvyA. ahIMnA naMdarAjAe potAnA mitra siddhArtha rAjavInA guNagaNa saMbhArI, dharma cakravatI prabhune AdarapUrvaka satkAra karyo. pachI prabhu tyAMthI vihAra karI meMDhaka gAme padhAryA. ahIM khIjAyela gevALa doraDuM hAthamAM laI prabhune mAravA sAme dharyo. A samaye avadhijJAnI IMdra, je prabhunA darzane AvI rahela hatuM teNe svazaktithI tene khaMbhita karI, tapasvI devArya pAchaLa rahela rakSaka evA iMdranI devI zaktine paricaya Avyo. IdramahArAjAe pragaTa thaI, prabhune bhAvapUrvaka namana karI, gavALane mukata karI svasthAne gayA. A pramANe Dagale ne pagale pariSaha-sahanane karmanirjarA mAnatA prabhu tyAMthI vihAra karI kauzaMbInagare AvyA. divasa piSa vada pratipadAna hatuM. te divase teozrIe bhikSA viSayaka e ghera avigraha karyo ke, "muMDita zIra hoya, hAtha-pagamAM beDI hoya, traNa divasanI bhUkhI hoya, bhikSAne samaya vItI gaye hAya, eka paga dvAranI aMdara ane eka paga dvAranI bahAra rAkhI UbhI hoya, tathA dAsIpaNAne prApta thaela evI kaI rAjakumArI AMkhamAM vahetA azrusaha zikSA Apaze te ja mAre svIkAravI. uparokta abhigrahasaha bhagavAna haMmezAM kauzAmbImAM bhikSA-caryA mATe jatA hatA, paraMtu keI paNa sthaLe abhigrahanI pUrti thatI nahotI. A pramANe pharatA pharatA cAra mahinAnA paramAtmAne upavAsa thayA chatAM paNa abhigraha yukta bhikSA prApta thaI nahi. eka divasa devArya kauzAmbInA pradhAna suguptanA ghera padhAryA. amAtyapatnI nandA zrAvikA bhaktipUrvaka bhikSA laI AvI paraMtu bhagavaMta bhikSA grahaNa karyA vagara pAchA pharyA. bhagavaMta pAchA javAthI naMdAne pazcAttApa thaye tyAre dAsIoe kahyuM: he devI ! A devAya te ja nagaramAM padhAre che ane kaMI paNa lIdhA vinA ja pAchA phare che. tethI nandAe nizcaya karyo ke-cokkasa bhagavAnane koI durgama adhigraha have joIe ke jethI teo bhikSA letA nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [147] sAMje kAmakAja patAvI kacerIthI amAtya ghera AvyA tyAre udAsIna nadIe kahyuM: tamAruM amAtyapada zA kAmanuM ? lagabhaga cAra mahinA thavA AvyA chatAM gAmamAM bhikSA padhAratA tapasvI devAyanI bhikSAnI Apa carcA paNa nathI karatA? ApanuM cAturya ane kuzaLatA zuM prabhunA abhigrahane pAra pAmI zake tema nathI? ciMtAtura banela patnIne AzvAsana ApatA amAtye kahyuM he priye! tame A saMbaMdhI have phIkara na kare, huM bhagavaMtanA abhigrahanI pUrti mATe pUrepUro prayAsa karIza. A samaye vAgavAnanA abhigraha saMbaMdhI sArAya kauzAmbImAM carcA thaI rahI hatI. A carcA mRgAvatI rANInI dAsIe paNa sAMbhaLI ane mahelamAM jaI mRgAvatIne te hakIkata nivedita karI. rANI mRgAvatI zrAvikA hatI. te paNa A hakIkata sAMbhaLI ghaNe kheda pAmI. A prasaMge rAjAne upAlaMbha pUrvaka kahyuM ke-bhagavaMta mahAvIra cAra cAra mAsathI ApaNuM A vizALa nagarImAM bhikSA vinA vicAre che chatAM tame A hakIkata paratve lakSa kema ApatA nathI? koI paNa upAya bhagavaMtana abhigraha pUrNa karavuM joIe. rAjA zatAnIke sAdhvI strI mRgAvatIne AzvAsana ApyuM ane pote bhagavaMtano abhigraha pUrNa karavA mATe dareka prayAsa karaze tema jaNAvI te rAja darabAramAM AvyA. rAjasabhA eka thaI. dareka dharmonA dharmAcAryone paNa hAjara rahevA nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM. rAja zatAnIke bhagavata mahAvIra saMbaMdhI hakIkatane nirdeza karI pRchA karI ke-dharmazAstramAM badhA matavAdIonA AcAre darzAvelA che te tame vidvAne jaNAve ke, bhagavaMte ke abhigraha dhAraNa karyo che ane te kaI rIte pUrNa thaI zake? dharmAcAryo A savAlane kaMI javAba ApI zakayA nahI eTale rAjavIe sugupta amAtyane kahyuM ke-tuM te buddhimAna che, vaLI anyanA vicAra jANavAmAM kuzaLa che, te tuM vicAra karIne jaNAva ke, have ka upAya grahaNa kare? kSaNabhara vicArIne sugupta jaNAvyuM ke-rAjana ! dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA bhedathI bhinna bhinna ghaNuM abhigrahe temaja sAta piMDeSaNa ane sAta prakAranI pAna-eSaNa batAvela che, tethI kaI paNa prakAre abhiprAya-abhigraha samajI zakAtuM nathI eTale rAjavIe nagarImAM ulleSaNa karAvI ke-bhikSA mATe bhamatA bhagavaMtane aneka prakAranI bhikSAo dharavI. rAjajJA thatAM ke aneka prakAranI vividha bhikSAe paramAtmAne vaherAvavA lAgyA, paratu Icchita abhigraha pramANe bhikSA prApta thatI na hovAthI amlAna bhAve temaja ajJAta paNe paramAtmA te ja nagarImAM vicarI rahyA che. A pramANe pAMcame mAsa paNa pUrNa thaI gaye, chatAM paramAtmAne bhikSA prApta na thaI. lokomAM khaLabhaLATa macI gaye. rAjavI temaja rANI paNa ciMtAgrasta banI gayA. prabhunA pAraNAnA kAraNabhUta rAjakIya ajaba ghaTanA banI jenA vege tapasvI devAryanA abhigRhanI pUrti thaI. te Azcaryajanaka ghaTanA A pramANe che. evAmAM zatAnIka rAjavInA carapuruSoe AvI bAtamI ApI ke-caMpAnagarInA rAjA dadhivAhanane parAjita karavAne A suyogya samaya che. zatAnIke ociMte ja caMpAnagarIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ [148 ]. vizvati ghere ghA. dadhivAhana nAzI gaye. zatAnIkanA sainike je je hAthamAM Ave te lUMTavA lAgyA. rAjAnA nAsI javAthI paTarANa dhAraNa ane rAjaputrI vasumatI nAsI javAnI taiyArI karatA hatA tevAmAM eka sainikanA hAthamAM sapaDAI gayA. sainikanI pitAne patnI banAvavAnI IcchA jANI dhAriNIe dehatyAga karyo. sainike vasumatIne caMpAnagarImAM dhanAvaha zreSThIne vecI nAkhI. dhanAvaha zreSThIne kAMI saMtAna na hatuM, teNe putrI tarIke vasumatIne sthApI ane tenuM "caMdanabALA nAma rAkhyuM. zeThanI patnI mULa IrSALu hatI. teNe caMdanAnuM vikasvara yauvana ane praphullita vadana, suMdara rUpa ane pramANabaddha gAtro joI vicAryuM ke-zeTha jate divase tene patnI banAvaze eTale te caMdanAnuM kAsaLa kADhavAne upAya karavA lAgI. tevAmAM acAnaka zeTha vyApArArthe be traNa divasa bahAragAma gayA, e takane lAbha laI mUlAe caMdanAnuM mastaka mUMDAvI, hAtha-pagamAM beDIo paherAvI, bheMyataLIyAnI eka oraDImAM tene pUrI dIdhI. bahAragAmathI AvatAM ja zeThe caMdanAnI tapAsa karI te caMdanAno patto maLe nahI. mULA zeThANInI bIkathI keIe sAcI hakIkata jaNAvI nahIM eTale zeThane ghaNe reSa thayo. chevaTe eka vRddha dAsIe satya hakIkata kahI. te sAMbhaLatAM ja zeTha bheMyataLIyAnI eAraDI tarapha doDyA. traNa divasanI bhUkhI-tarasI caMdanAne kaMika bhejana ApavA tapAsa karI to phakta aDadanA bAkaLA ja tenI najare caDyA te tene ApIne jaladI beDI toDavA mATe teo luhArane belAvavA gayA. A bAju traNa divasanI bhUkhI caMdanabALA vicAre che ke-je kaI bhikSAthI AvI caDe te tene bhikSA ApIne pachI huM aThThamanuM pAraNuM karuM. A bAju paramAtmAne paNa pAMca mAsa ne covIza divasa pasAra thaI gayA. pacIzamA divasanA madhyAhune jANe tenA puNyathI ja AkarSAIne AvyA hoya tema bhagavata mahAvIra bhikSAthe tyAM ja AvI caDyA. jayAM jJAnabaLathI prabhue jANyuM ke, pitAnA abhigraha pramANe sarva vastuo prApta thaI hatI. phakata caMdanAnA netromAM azru nahatA eTale bhagavaMta pAchA pharI gayA. bhagavaMtane pAchA pharatAM joI caMdanA pitAnA dudevane Thapako ApatI hoya tema karuNa svara vijJapti karavA lAgI. tenA netramAM azru AvI gayA. azrune nIhALatAM ja paramAtmAe potAnuM karapAtra bhikSA mATe AgaLa dharyuM eTale potAne ahobhAgI ne dhanya mAnatI caMdanAe paramAtmAne aDadanA bAkaLA vaherAvyA. pAMca mAsa ne pacIza divase A rIte paramAtmAne ghera abhigraDa pUrNa thaye. devoe duMdubhI vagADI, puSpavRSTi karI, gaMdakanI vRSTi karI ane sADAbAra koTI suvarNanI paNa vRSTi karI. samasta nagarImAM AnaMda-AnaMda vyApI gaye. zatAnIka rAjavI ane sugupta maMtrI paNa nagarajane sAthe AvyA. caMdanAnuM baMdhana tUTI gayuM, vizALa kezapAza pragaTa thaye. hAra, ardhahAra, kaTIsUtra, kaDAM ane tilaka pramukha alaMkArathI caMdanAnuM zarIra suzobhita banI gayuM. mRgAvatIne jANa thaI ke-vasumatI e pAraNuM karAvyuM. vasumatI tenI bhANeja thatI hatI eTale te tene bahumAnapUrvaka rAjamahelamAM laI gaI. caMdanabALAnA hAthe bAkuLAnuM pAraNuM karI bIje divase prabhAtanA prabhue tyAMthI vihAra karyo. ane sumaMgaLa sukSetra saMnivezamAM jaI tyAMthI pALaka gAma padhAryA. tyAMthI prabhu campAnagarI padhAyo ane cAtumosika tapa karI tyAM svAtidatta brAhmaNanI yajJazALAmAM prabhu vaSovAsa rahyA. tyAM bhagavAnanI tapa sAdhanAthI kheMcAI pUrNabhadra ane maNibhadra nAmanA yakSo prabhunA darzane AvyA ane bhagavaMtanI AdarasatkArapUrvaka bhakti karI. svAtidattane jyAre A mAhitI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [14] maLI tyAre te bhagavAnane samartha vyakti samajIne dharmacarcA karavA Avyo. vaMdana karIne te be -he bhagavan! AtmA zuM vastu che ? mahAvIra -je "huM" zabdane vAcArya che te ja AtmA che arthAt huM sukhI chuM, huM du:khI chuM vagere vAkayAmAM rahela huM zabdathI je padArthanI jANa thAya che te ja AtmA che. svAtidatta:-AtmAnuM svarUpa, ane enuM lakSaNa zuM che? te samajAvo. mahAvIra-AtmA ati sUkSma ane rUpAtIta che ane tenuM lakSaNa cetanA che. svAtidatta -sUkSma artha zuM che? mahAvIra -je IndriyathI na jANI zakAya te. svAtidata:- zabda, gadha ane vAyu sUkSama mAnI zakAya che? mahAvIra :-nahi, zabda tagrAhya che. gaMdha nAsikAno viSaya che. ane vAyune sparzendriyathI saMbaMdha che ane tene pratyakSa anubhava thAya che. je kAI paNa Indriyane viSaya nathI te sUkSama che. svAtidattaH-te zuM jJAnanuM nAma AtmA che? mahAvIra :-nA, jJAna e AtmAne asAdhAraNa guNa che. jene jJAna hoya te AtmA jJAnI kahevAya che. svAtidatta -bhagavaMta! pradezano artha che? mahAvIra :-pradezanane artha upadeza che, ane te be prakAranA kahyA che. dhArmika pradezanA ane adhArmika pradezana. svAtidattaH-he jJAnI devArya ! pratyAkhyAnane artha che? mahAvIra :-pratyAkhyAnane artha niSedha che. te paNa be prakAranA che. mUlaguNa pratyAkhyAna ane uttaraguNa pratyAkhyAna. AtmAnI dayA, satyavAditA vagere mULa-svAbhAvika guNonI rakSA tathA hiMsA, mRSAvAditA vagere vaibhavika pravRttione tyAga, mULaguNa pratyAkhyAna che ane te mULaguNanA sahAyaka sadAcAranA pratikULa vatananA tyAganuM nAma te uttaraguNa pratyAkhyAna. ukta praznottarIthI svAtidattane khAtarI thaI ke, devArya phakta tapasvI nahi paraMtu abhUta jJAnI paNa che. te bhagavaMtanuM pratidina bahumAna karavA lAgyA. ahIM bAramuM cAturmAsa prabhue pUrNa karyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ [150 ] vizvati prakaraNa agiyAramuM (teramuM cAturmAsa vi. saM. pU. 498) bAramuM cAturmAsa pUrNa karI prabhu pharatA pharatA jAmiyagAme padhAryA. ahIM kaMIka samaya rahI bhagavAna tyAMthI meMdriya gAma thaI chaggAsI padhAryA ane gAmanI bahAra kAusagga dhyAne rahyA. saMdhyAkALe eka govALa bhagavAnanI pAse baLada mUkI gAmamAM gaye. niraMkuza baLada caratA caratA jaMgalamAM cAlyA gayA. jyAre te pAcho pharyo tyAre teNe baLada na joyA. eNe tapasvI bhagavAnane pUchyuM: he devArya ! mArA baLada kayAM che? A samaye dhyAnastha prabhu mauna rahyA eTale vALane zaMkA thaI ke-temaNe ja baLadane saMtADI dIdhA che eTaNe teNe krodhita banI bhagavAnanA kAnamAM kAMsAnI be saLI jerathI ThekI dIdhI (pUrve tripRSTha vAsudevanA bhavamAM zayApAlakanA kAnamAM ukaLatuM zIzuM reDavAne badale ahIM A bhavamAM govALe lIdhe). kSamAvata prabhue A asahA upasarga thayA chatAM apUrva zAMti dhAraNa karI. bAda chammAsIthI vihAra karI prabhu madhyama pAvApurImAM padhAyo ane bhikSAcayothe pharatA pharatA siddhArtha vaNikane ghera gayA. siddhArtha pitAnA mitra kharaka nAmana. nI sAthe A samaye vAta karI rahela hato. bhagavAnane dekhI te uo ne AdarapUrvaka vaMdana karyuM temaja bahumAnapUrvaka bhikSA ApI. te samaye sarva prakAranA lakSaNa yukta hovA chatAM kaMIka plAna lAvaNyane joIne kharaka vaidya be -"bhagavAnanuM zarIra sava lakSaNasaMpanna hovA chatAM kaMIka zalya dekhAya che." siddhArthe kahyuM:-mitra, bhagavAnanA zarIramAM kayAM zalya che tenI tapAsa kara. kharake bArIkAIthI sarva aMgopAMga joI kahyuM. bhagavAnanA bane kAnamAM koI duSTa zalAkAe ThekI dIdhI che. siddhArtha-he devAnupriya dhanavaMtarI samAna vaidya! baMne zalAkAo jaladIthI kADhI nAkhe ane mahAna tapasvIne nizalya banAvavAmAM sahAyaka bane. jyAM sudhI bhagavaMtanA karNamAM zalya raheze tyAM sudhI mAruM zarIra paNa satata zalyathI bhedAyA karaze mATe A bAbatamAM je kaMI sarva karavuM ghaTe te upAya karo. mAruM dhana te zuM paNa te khAtara mArA jIvitane paNa tame vicAra na karaze. vaidya ane vaNike zalAkAo kADhavA mATe taiyArIo karavA lAgyA paraMtu ni:spRhI evA bhagavAna te tyAMthI cAlI nIkaLyA. pachI bhagavAnanA sthAnane patto meLavI siddhArtha ane kharaka, auSadhI ane puruSe laI udyAnamAM gayA ane bhagavAnane telanA kuMDAmAM besADI balISTha puruSa dvArA mAlIsa karAvI kAnanA zailya DhIlA karyA, pachI capaLatAthI kharaka vaidhe hastalAghavathI rudhira yukta baMne zalAkAe kheMcI kADhI. te samaye meruparvatane paNa jamaNuM aMgUThA mAtrathI kaMpAvanAra paramAtmAthI eka bhayaMkara cIsa nakhAI gaI. zalya nIkaLI jatAM rehaNI oSadhIne rasa nAkhI baMne kaNuM sAjA karyo. pachI vinayathI bhagavaMtane vaMdI vaidya tathA siddhArtha svasthAne gayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [151] A pramANe aDhAra viSama upasargo tathA ghara viDaMbanA sahana karatA ane vividha tapazcaryA karatA temaja dhyAnane niraMtara abhyAsa karatA draDhapratijJa vIra bhagavAne bAra varSathI kaMIka adhika samaya sudhI kaThina sAdhanA karI kodha, mAna, mAyA, ane lebha jevA kaSAyone jItI pitAnAmAM kSamA, mRdutA, saralatA ane saMteSa prabhUti Atmaka guNone vikAsa karyo. ane pitAnuM vyakitatva lettara ane jIvana sphaTika samAna banAvyuM. paramAtmAne je je upasargo thayA tenA zAstrakAra jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa prakAra darzAve che. kaTapUtanA vyaMtarIe je zIta upasarga karyo te jaghanya, saMgamadeve je kALacaka mUkuM te madhyama ane govALe je zalAkA karNamAM nAkhI te utkRSTa. A rIte paramAtmAne upasarganI zarUAta vALathI thaI ane pUrNAhUti paNa vALathI ja thaI. sADAbAra varSa paryanta paramAtmAe ugra tapazcaryA karI, dehadamananI sAthe sAthe apUrva Atma-vikAsa sAdhyo. sADAbAra varSamAM mAtra 350 pAraNAM paramAtmAe karyo. te tapazcaryAne lagatI saMkalanA nIce pramANe che - chasthapaNAnA kALamAM prabhue karela tapazcaryA ane pAraNAnI saMkhyA tapanuM nAma keTalA karyA ekaMdara divasa saMkhyA pAraNAnI saMkhyA pUrNa chamAsI 180 paMca divasa UNa chamAsI 175 cAra mAsI 1080 traNa mAsI 180 aDhI mAsI 150 be mAsI deDha mAsI eka mAsI 10 adhamAsI 1080 pratimA aThThama tapa cha tapa 458 bhadra pratimA mahAbhadra pratimA sarvatobhadra pratimA - - 0 Y N' (r) ja ra che 36 . 4165 5e uparanA kekamAM chaThTha basa ne ogaNatrIza jaNAvI, pAraNAnA divase basane aThThAvIza jaNAvyA che, tenuM kAraNa e che ke-chevaTanA chaThThamAM prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM che, ane chaThThanuM pAraNuM te pachI karela che tethI te pAraNu A chadmastha kALanI gaNatrImAM levAmAM Avela nathI uparanA koThA parathI samajAya che ke-jaghanya(kaniSTa)mAM jaghanya tapa chaThThane che. tamAma tapa cauvihAra karelA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 152 ] tapazcaryAMnA AhArapANI aMge samAdhAna A kALanA jIveAnA manamAM vakhate zaMkA paNa thAya ke, ATalA badhA divasa AhAra ane pANI sivAya TakI kema zake ? athavA e pramANe AhAra karyA sivAya tapanA samayamAM mana sthira rahI tapazcaryA zAMtitho thai zake ke kema ? vizvajyAti A prakAre udbhavatI zaMkAnA samAdhAnamAM sUtrakAra jJAnI AcArya bhagavaMte jaNAve che ketIrthaMkara tathA caramazarIrI AtmAonA zarIranI racanA advitIya prakAranI hAya che, jene jaina pirabhASAmAM 'vaRSabhanArAca saghayaNa" evuM nAma ApeluM che. A prakAranA zArIrika AtmA para game tevuM kaSTa paDe te paNa sahana karavAnI ane manane sthira rAkhavAnI zakti, dhaNI utkRSTa prakAranI hoya che. tIrtha kA janmathI ja avadhijJAnI hoya che. pUrvabhavAnuM teone jJAna DAya che, tethI have tenA karatA vizeSa prakAranA ke tevA prakAranA AhAranI temanA manamAM jijJAsA hotI nathI. temaja nArakI ane tiryaMcanA bhavamAM paravazapaNe AhAra vinA jIve du:kha bhagave che tenuM jJAna che. temanA paravazapaNAmAM kSudhA tathA tRSAnA kaSTa AgaLa A svecchApUrNAMka karelA tapanuM kaSTa temane ati alpa lAge che. AhAra karavA e AtmAnA svAbhAvika guNu nathI. tene te anAhArIpaNAne svabhAva che. AhAra te mAtra zarIra(pudgala)nA peASaNa-TakAva arthe ja karavAnA hoya che. jemAM tIrthaMkara devAnA jIvananI mahattA to tyAM ja che ke, "teo janmathI ja pudgalAnI nahiM paNa AtmAnadI hoya che. tethI teo phakta zarIrane AyuSyakALa sudhI nabhAvavAnI khAtara ja Asakti rahitapaNe AhAra kare che. have madhyama pAvApurInA udyAnathI vihAra karI zramaNu bhagavAna mahAvIra bhRbhiya gAmanI samIpa jIvAlukA nadInA uttara taTa para rahela devAlayanI samIpa sAla vRkSanA nIce gAdohikA AsanathI dhyAnamagna banyA. nirjaLa SaSTha bhaktanuM pratyAkhyAna karI zukaladhyAnanA AraMbha karyo. ane turata ja A dhyAnanI pahelI be zreNie pAra karI jJAnAvaraNIya, danAvaraNIya, mehanIya ane a MtarAya A cAra ghAtI karmonA nAza karyAM. A samaye eTale "zAkha zuda 10nA reja ceAthA praharanA samaye paramAtmAne kevaLajJAna temaja kevaLadarzana prApta thayAM. jIvAlikAnA taTa para prathama samavasaraNa bhagavAnanI kevaLaprAptinA samAcAra devaduMdubhIdvArA sAMbhaLI devee svargathI AvI samavasaraNa(dharma sabhA)nI racanA karI. A samavasaraNamAM devatAe ja upasthita thayA hatA tethI viratirUpa saMyamane lAbha kAi paNa prANIne maLI zakayA nahi; A Azcaryajanaka ghaTanA jainA gameAmAM accherAnA nAmathI prasiddha che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna (153] prabhune "tIrthakara nAmakarma" nAmanuM moTuM karma vedavAnuM hovAthI ane te bhavya jIne pratibodha ApavAvaDe anubhavavAnuM hevAthI, devasaMcAlita suvarNakamale upara caraNapAdukAo dharatA prabhue saMdhyA samaye tyAMthI vihAra karyo, ane bIje divase prabhAte daivI samudAya saha bhavya prANIothI alaMkRta evI "apApA (pAvApurI) nagarIe padhAryA, jyAM yajJAthe vedAntapAragAmI brAhmaNone virATa samudAya ekatrita thayela hatuM. A samudAyane pratibodhavAnA mahAna pAramArthika kAryanI siddhi arthe ja prabhu tyAM padhAryA hatA. nagaranI bahAra mahAsana udyAnamAM prabhue sthiratA karI. A upavananI rajane dee dUra karI, bhUmi upara sugaMdhita caMdana rasane chaMTakAva karyo. pachI eka meTe pIThikAbaMdha race. tene paMcaraMgI anamola, kAMtimaya ratnothI ati suzAvita banAvavAmAM AvyuM. tenI cAre bAju traNa gaDhanI racanA karI. tenI cAre dizAe vizALa daravAjAo banAvavAmAM AvyA. pachI tene dedIpyamAna ratnathI zRMgAravAmAM vaimAnika, jayetika ane bhavanapati devoe pUrate sAtha ApI A devI traNa gaDhanI racanAvALA samavasaraNane prakAzita-tejomaya banAvavAmAM svazaktine upayoga evI rIte karyo ke, je samavasaraNane dUra dUrathI darzana thatAM ja tIrthakara devanI mahattA samajAya ane nirmala citte kevaLajJAnI mahApuruSottama pratye apUrva bhaktibhAva utpanna thAya. A pramANenA devaracita samavasaraNanA madhyamAM prathama sthApita karela pIThikAbaMdha upara vyaMtara dee ati prabhAvika ratnajaDita caumukhI siMhAsananI sthApanA karI, je upara birAjamAna thaI siddho ane tIrthakara devee apUrva dezanAthI lokoddhAra karyo hate. A daivI siMhAsananuM varNana karatAM prAcIna sUtrakAra jJAnI AcAryadeve jaNAve che keA siMhAsananI cAre bAjue anameluM gulAbI raMganA meTA mukatAphaLe eTale metInI hAramALAo teraNanI mAphaka laTakatI hatI. madhyamAM cAre dizAe prabhunA zIre anupama ratnajaDita traNa chatra camakatAM hatAM. A pramANe samavasaraNanI racanA thatAM tenA IzAna khUNAnA pUrva daravAjethI prabhue temAM praveza karyo. jemanA kamalasama caraNasparzathI A devabhUmikA sUryakAMtisama tejomaya banI. pachI prabhunA darzanane lAbha sarvane saraLatAthI maLI zake te khAtara, devoe prabhunI tejomaya kAMtine saMvarI laI bhAmaMDaLanI sthApanA prabhunA mastaka pAchaLa karI, jethI prabhunI tejomaya kAMti temAM samAya ane prabhunA darzanano lAbha samAnatAthI maLI zake. pUrvAbhimukhe siMhAsana para prabhu birAjamAna thatAM ja, temanI traNe dizAe sAkSAta prabhusama traNa biMbanI dee sthApanA karI, jethI cAre dizAethI prabhunA darzana ane vyAkhyAnazravaNane lAbha lenAra dareka(AtmA)ne ema ja thAya ke, sAkSAt prabhu pitAne saMbodhIne dezanA daI rahyA che. A pramANe sthApita pAdapIThikA upara " siddhaca namaH" kahI, pIThikAne namana karI prabhue siMhAsana upara pUvaoNbhimukhe beThaka lIdhI ke tarata ja balI tathA camarendranA de cAre dizAmAM rahelA prabhunI banne bAju UbhA rahI cAmare vIMjhavA lAgyA. deva-duMdubhInA avAje gaganabhedaka banyA. tenA vege vaimAnika devonI hAramALA prabhunA "darzana ane dezanA ne lAbha levAne kaTibaddha thaI, potapotAnA vizALa parivAra saha utaravA lAgI, jenA 20 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 154] vizvati yoge AkhuM gagana deva-devIo temaja temanA vividha prakAranA vAhanethI evuM te vyApta banyuM ke gagana gagana che ke devaloka che tevI lokone bhrAMti thavA lAgI. vIra prabhunI dezanAnA zravaNAthe A samaye ekatrita thaela devagaNa, mAnavagaNa sAthe tirya ane pazupakSIo, A pavitra samavasaraNa bhUmimAM, zatru ane mitranA bhAvone bhUlI jaI paraspara samabhAvathI vartavA lAgyA. sarpa ane nakula (neLiye), zvAna ane bilADI, haraNa ane siMha pitAnuM jAtivaira tyajI daI eka ja sthaLe mitrabhAvathI beThA ane jANe ahiMsAnuM apUrva sAmrAjya pravartI rahyuM hoya tema save pitatAno marataba tajI samabhAve prabhudarzanamAM ekacite tallIna banyA. apUrva zAMti vyApta thatAM IMdramahArAje romAMcita zarIre UbhA thaI, be hAtha joDI prabhune vaMdana karatAM kahyuM "he prabhu! Apa ApanA jJAna dIpakane pravacanarUpe prakAzita kare. pachI prabhue pravacananI zarUAta mAlakoSa rAgamAM karatAM, duMdubhI, zaraNAI Adi vAjiMtroe temAM evI rIte sUra purAvyuM ke, tenA vege eka jana bhUmimAM prabhunuM pravacana spaSTatAthI saMbhaLAvA lAgyuM. prabhu mahAvIranI dezanA sarvabhASAnugAminI ardhamAgadhI bhASAmAM hovAthI sarva jIve mATe te cikara banI ane bAra prakAranI parSadA vINAnA sUra jevI te mINa dezanA sAMbhaLavAmAM tallIna banI. sarva sidhdhone namana karI potAnA pravacananI zarUAta karatA prabhue stuti karI, bAda 3ra doSa rahita, 35 atizaya cukata vANIthI ati gaMbhIratApUrvaka dezanA cAlu karI. sarvajJa prabhu mahAvIranI avadhijJAnayukta dezanA nIcenA sAta muddAo para adabhUta asarakAraka banI hatI. 1. "prabhue jIva, ajIva, pUNya, pApa, Azrava, saMvara, nijerA. baMdha ane mokSanuM astitva potAnA pravacanamAM ati sUkSamatApUrvaka samajAvyuM. 2. "naraka zuM che? narakamAM kyA kayA prakAranA du:khe bhegavavA paDe che, ane jIva narakamAM kaI rIte jAya che? temaja tiryaMca gatimAM jIvone kayA prakAranA zArIrika temaja mAnasika kaSTa sahana karavA paDe che enuM varNana paNa prabhue saceTatApUrvaka karyuM. pachI 3. "manuSyagatine adhika mahatvapUrNa ane sulabha batAvatA ane tenI saphaLatAthe pAMca mahAvrata, pAMca aNuvrata, traNa guNavrata, cAra zikSAvrata ane sabhyata para bhAra mUkatAM prabhue jaNAvyuM ke saMyamI sarvavirati zramaNa, saMsArabhramaNano aMta karI sAta ATha bhamAM karmamukta banI AtmasvarUpane prApta karI zake che." 4. "muni dharmanA pAlanAthe saMyamI zramaNe aMgIkAra karela pAMca mahAvrata jevA ke prANA tipAtaviramaNa, mRSAvAdaviramaNa, adattAdAnaviramaNa, maithunaviramaNa ane parigraha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [155] viramaNa vratane jALavI cAritrane ujavaLa karavAnuM che ane nirmaLa caritra pALI chevaTe mekSaprApti thAya che. nAraka, tiryaMca ane manuSyagatimAMthI prabaLa pUyoge, devagatine prApta thayela jIvAtmA ! devagatimAM ochAmAM ochuM daza hajAra varSanuM pUNyaphaLa bhegavI, tene pharIthI saMsAranI judI judI gatiomAM kevI rIte bhramaNa karavuM paDe che, enuM paNa digadarzana prabhue karAvyuM. tyAra bAda bhavabhramaNamAMthI jIvAtmAna kaI rIte uddhAra thAya che tenI paNa samaja ApatA prabhue jaNAvyuM ke"dhama zravaNa, satya, zraddhA, saMyamavIrya e cAre bahumUlya padArtho mahAmuzkelIo prApta thAya che ane te cAre ekSaprAtimAM sahAyaka bane che. ene yathecita lAbha uThAvo e dareka vyakitane svAbhAvika dhama che A pramANenA nitya niyamonuM pAlana karavAvALo zramaNe pAsaka, anukrame Atmazuddhi karate mukita najadIka jaI pahere che ane bhavAMtare mAM zramaNa dharmanI prApti karI mokSagAmI bane che. 7. "je manuSyamAM bamaNu tathA zramaNopAsaka dharmane pAlana karavAnuM sAmarthya nathI, teoe paNa potAnI cittabhUmimAM sadudeva, sadguru ane sadudharma para zraddhA rAkhavI joie jenAthI paNa AtmakalyANa sAdhI uccagatinA ArAdhaka banI zakAya che. A pramANe prabhunuM pravacana dharmasabhA temaja tenI cAre dizAe prabhunA atizaya yoge eka jana bhUmimAM eTale cAra gAu sudhI (reDIo mAphaka) sapaSTa samajAtuM hovAthI apApApurInA somila viprane tyAM suyajJAthe padhArela hajAre vidvAna vipra zAstrIo para tenI sacoTa asara thaI ane yajJamaMDapamAM birAjita mAnavasamudAya ekacite pravacana zravaNamAM lIna banyuM. mila brAhmaNane tyAM cAkiyAkAMDa arthe padhArela vidvAna vipra samudAyamAM 11 paMDita zAstrIe, cauda vidAnA pAraMgata hatA. jemanuM varNana zrI sthAnAMga sUtramAM nIce pramANe che. A agiyAra (gaNadhare) brAhmaNa jAtinA, vajasSabhanArAca saMghayaNavAlA, yamacaturasa saMsthAnavALA, svarNamaya kAMtivALA ane AhAraka zarIrathI adhika rU5saMpadAvALA hatA. teo gRhasthapaNe 14 vidyAnA pAragAmI hatA. te dareke vaizAkha suda 11 nA pahelA ane bIjA prahare bhagavAna mahAvIra svAmI pAse dIkSA aMgIkAra karI gaNadharapada prApta karyuM hatuM. munipaNe dvAdazAMgI gaNi-piTakanA dhAraka-nirmAtA banyA hatA ane aMte kevaLajJAnIpaNuM prApta karI siddhagati prApta karI hatI. A dareka gaNadhare rAjagRhInA vaibhAragiri para mAsakSamaNanuM anazana karI nirvANa pAmyA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 156 ] [jaina siddhAMtamAM jene "gadharavA" kahevAmAM Ave che. tenu ati vistRta vivecana jainAgamAmAM karavAmAM Avyu che. A gaNavaravAda jo sUkSma rIte vAMcavAmAM Ave tA jaina zAsananA dareka tavAnuM suMdara jJAna thAya che ane A siddhAMtA keTalA akATya ane apUrva che tenA paNa anubhava thAya che. ] 1. 1. gaNadhara zrI IMdrabhUti-magadha dezanA gAmara gAmamAM gautama gotrIya brAhmaNa, vasubhUtinI patnI pRthvIdevInA putra hatA. teo magadhamAM mahApaMDita tarIke vikhyAta hatA. te 500 vidyAthI one bhaNAvatA hatA temaja yajJa-heAma vagere vidhividhAna karAvatA hatA. teo peAtAnA ziSyaparivAra sahita sAmIla viprane tyAM payajJAthe padhArela hatA. A samaye temanI uMmara 50 varSanI hatI. 3. prakaraNa agiyAramuM gaNadharonu' sakSipta varNana 5. vizvajyAti 7. 4. gaNadhara vyakata-kAllAkanivAsI bhAradvAja gotrIya brAhmaNa dhamitra ane vAruNI devInA putra thatA hatA. tee peAtAnA 500 ziSye sahu padhAryA hatA. temanI vaya 51 varSanI hatI. 8. gaNadhara agnibhUti-te indrabhUtinA bhAI thatA hatA. temanI vaya 47 vaSa~nI hatI. teo peAtAnA 500 vidyArthIe sahu apApAmAM yajJakriyArthe padhArela hatA. gaNadhara vAyubhUti-indrabhUtinA bhAI thatA hatA. temanI vaya 42 varSanI hatI. te peAtAnA chAtrAlayanA 500 vidyArthIe saha padhArela hatA. 6. gaNadhara maDita--mauya gAmanA vipra viziSTa gotravALA dhanadeva ane vijayAdevInA putra thatA hatA. temanuM vaya 54 vatu hatuM. teeA peAtAnA chAtranA 350 vidyArthIo saha yajJAthe padhArela hatA. gaNadhara sudharmAvAmI-kAllAkanivAsI agni vaizyAyana geAtravALA brAhmaNa dhanamitra ane zilAdevInA putra thatA hatA. teo peAtAnA 500 ziSyA saha apAyAmAM padhAryA hatA. A samaye temanuM vaya 50 varSanuM hatuM. gaNadhara mauya putra-mo gAmanivAsI brAhmaNa mauya ane vijayAdevInA putra thatA hatA. temanI uMmara 25 varSanI hatI. teo peAtAnA 350 vidyAthIe saha yajJArthe padhArela hatA. gaNadhara pita-mithilAnA gautama gotrIya deva brAhmaNu ane jayaMtinA putra thatA hatA, jemanuM vaya 49 varSanuM hatuM. teo 300 ziSyA sAthe apApApurI padhAryA hatA. www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [117] 9 gaNadhara acalabhrAtA-teo ayodhyAnA hastitrIya vasu brAhmaNa ane naMdAdevInA putra hatA, temanuM vaya 47 varSanuM hatuM. teo potAnA 300 ziSya saha apApApurI padhAryA hatA. 10. gaNadhara metArya-teo vatsadezanA taMgika gAmanA koDinya gotrIya datta brAhmaNa ane varaNAdevInA putra thatA hatA. teo pitAnA 300 vidyArthI o saha apApA nagarIe padhArela hatA. 11. bAladIkSita gaNadhara prabhAsasvAmI-teo rAjagRhI nagarInA kauDinya gotrIya brAhmaNa zrIbalanI patnI brAdvANuM atibhadrAnA putra thatA hatA. teo bALavayamAM ja vidvAna banyA hatA. teo paNa 300 vidyAthIo saha adhavaryu tarIke apApApurImAM AvyA hatAM. A sarve vidvAna somilabrijathI AmaMtrAelA piotapotAnA vidyArthIo sAthe apApAmAM padhArela hatA. teo sarva vedAMtanA pAragAmI hatA. potAne bahuzruta ane ajeyavAdI tarIke prasiddha karatA hatA chatAM teo darekane kaI ne kaI viSayamAM zaMkA hatI paraMtu teo paraspara pUchI khulAse meLavI zakatA nahatA, kAraNa ke emanI ajeya vidvattAnI prasiddhi emane A kAryamAM rokatI hatI. 1. indrabhUtinI pravajyA zrI mahAvIra bhagavAnanI sarvajJatAnA samAcAra indrabhUti gautamanA kAne pahoMcyA. temane vizvAsa hato ke, saMsAramAM emanAthI vadhIne keI vidvAna heI zake ja nahi. teo mahAsena udyAnathI AvanArA lokone pUchatA hatA ke bhAI! te sarvajJa kevA che? javAba maLase kepUchatA ja nahi, kAraNa jJAna ane vANImAdhuryamAM emanI kakSAe kaI pahoMcI zake ema nathI. A prakAranA janapravAhe indrabhUtine uttejita karI mUkyA. emaNe navA sarvajJane maLIne pitAnI tAkAtane paricaya ApavA nizcaya karyo ane manamAM vicAryuM ke-je bhagavAna mahAvIrane jItI zakuM te tribhuvanamAM mArI kIrti phelAze ane teo potAnA chAtrasaMdha sahita mahAsena udhAna tarapha cAlyA. aneka vicAravamaLamAM DUbela indrabhUti, bhagavAna mahAvIranI dharmasabhAnA dvAra sudhI pahoMcyA ane prabhu mahAvIranuM dhIra gaMbhIra zAMta vadanakamaLa nirakhatAM ja tyAM stabdha UbhA rahyA. indrabhUtie pitAnA jIvanamAM ghaNA paMDite dekhyA hatA, ghaNuo sAthe Takkara jhIlI tene parAjita karyA hatA paraMtu, samavasaraNanAM dvAra AgaLa paga mUkatAM ja bhagavatanA gezvaryathI te stabdha banI gayA. temanI vijayakAmanA zAMta thaI gaI. temaNe pharI vicAryuM ke je, mArI zaMkAonuM vinA pUchaye samAdhAna bhagavaMtathI thaI jAya te huM teone sarvajJa mAnI zakuM. indrabhUti AvI jAtanA vicAramAM lIna hatA tyAM te emane saMbaMdhI prabhu mahAvIra bolyA. he gautama! zuM tamane puruSa(AtmA)nA astitvanA saMbaMdhamAM zaMkA che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 158] vizvati IndrabhUti hA, mahArAja ! mane e viSayamAM zaMkA jevuM rahe che kAraNa ke *vijJAnaghara pavaite mUtaoH samuthAya tAjovAnuM nirUti na saMsArita vagere vedavAkaya paNa A vAtanuM samarthana karatAM kahe che ke, "bhUta samudAyathI cetana padAtha utapanna thAya che ane emAM lIna thaI jAya che. pAkanI kaI saMjJA nathI, bhUtasamudAyathI ja vijJAnamaya AtmAnI utpattine artha te e thAya che ke, bhUtasamudAyathI atirita (judA) puruSanuM astitva ja nathI. mahAvIra-te paNa tamo jANe che ke, vedathI puruSanuM astitva paNa siddha thAya che. IndubhUti-jI hA, "sa hai nayanaramA jJAnamaH"+ vigere RtivA paNa AtmAnuM astitva batAvI rahyAM che, chatAM, emAM zaMkA hevI savAbhAvika che kAraNa "vijJAnaghara" vigere mRtivAkayane pramANa mAnIne bhUtazakitane ja AtmA mAna joIe athavA AtmAnuM svataMtra astitva mAnavuM joIe. mahAvIra-mahAnubhAva indrabhUti! "vijJAnaghara" vigere padano jevI rIte tame artha samajI zakyA cho te, vastusthitie evuM nathI. athavA A kRtivAkyane vAstavika artha samajAI jAya che, tamArA jevA vidvAna mATe zaMkAnuM sthAna rahe nahi. indrabhUti-ene vAstavika artha zuM che? mahAvIra-"vijJAna na A zrutine vAstavika artha judo che. tame "vijJAnaga"ne artha pRthivyAdi bhUta samudAyathI utpanna thaela "cetanApiMDa" e kare che paraMtu vastusthitie "vijJAna pana" nuM tAtparya vividha jJAnaparyAyonuM ekIkaraNa evuM thAya che. "AtmAmAM pratyeka kSaNe navIna jJAnapayonI utpatti ane pUrvakAlIna jJAnaparyAnuM tirahitapaNuM thayA kare che. jyAre eka puruSa; ghaTane jotAM enuM cintana kare che te, te samaye tenA AtmAmAM ghaTaviSayaka jJAnapaga utpanna thAya che, jene ApaNe ghaTaviSayaka jJAnaparyAya kahIe chIe. jyAre te ja vyakti, ghaTa pachI paTane jotAM tene paTaviSayaka jJAna utpanna thatAM tenuM pUrvakAlIna ghaTaviSayaka jJAna tirahita thaI jaze. anya padArtha viSayaka jJAnano paryAya ja " vinayana" (vividha paryAne piMDa) che, je bhUtethI utpanna thavAvALo hoya che. che. A vedavAkya Avazyaka TIkAomAMthI lIdhuM che. bRhadAraNyakepaniSatamAM A vAkaya nIcenA svarUpamAM prApta thAya che. "vijJAnaghana evaitebhyo bhUtebhyaH samutthAya tAnyevAnu vinazyati na pretya'saMjJAstItvare bravIti hovAca yAjJavalkyaH " bRhadAraNyakopaniSat 12-5-38 + Avazyaka TIkAo anusAra ava vikAnamaH pula. vAkya bahadAraNyakepaniSamAM maLe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu vamAna [ 159 ] ahIM bhUta zabdanA artha pRthivyAdi pAMca bhUta temaja prameya arthAt pRthvI, jaLa, agni, vAyu tathA AkAza nathI thatA paraMtu jaDa, cetana, samasta jJeya (jANavA lAyaka) padArtha thAya che. sajJeya padArtha AtmAmAM peAtAnA svarUpathI bhAsamAna thAya che. ghaTa, paTa anukrame teonA svarUpamAM zAsamAna thAya che. A judA judA pratibhAsa ja jJAnaparyAya che. jJAna ane jJAnI AtmAmAM koIka vakhata te abhedya hovAne kAraNe bhUtethI arthAt bhinnabhinna jJeyeAthI vijJAnaghana arthAta jJAnaparyAyAnuM utpanna thavuM ane uttarakALamAM e pAyAnuM tirAdhAna (vyavahita) thavu kahyuM che. "na pratyayaMjJAti" nA artha paraleAkanI saMjJA nahi evA nathI. vAstavamAM enA artha pU paryAyanA saMyega nahi eve che. jyAre puruSamAM navA navA jJAnaparyAya utpanna thAya che tyAre enA pUrvakAlIna upayoga vyavahita thai jatAM te samaye smRti para te sphurita nathI thatA, evA ane lakSita " karIne na saMjJAti" A vacana kahevAyu che. bhagavAna mahAvIranA mukhathI vedavAkayane AvA suMdara ane buddhigamya samanvaya maLatAM ja indrabhUtinA mananA aMdhakAra dUra thaI gayA. te banne hAtha joDI khelyAM-bhagavan! ApanuM kathana yathArtha che. prabhu! huM ApanuM pravacana sAMbhaLavA icchuM chuM. gautamanI prArthanA para bhagavAne nigrantha pravacanane upadeza ApyA. upadeza sAMbhaLI saMsArathI virakta thai teo prajita thayA ane tenA pAMcasA (brahmacArI) chAtrA je teonI sAthe AvyA hatA tee paNa mahAvIra pAse prajita thayA. A vakhate "razepha yA vikher vA dhruver vA` e mahAmaMtragabhita tripadI prabhunA mukhathI sAMbhaLI iMdrabhUtie dvAdazAMgInI racanA karI. ndrabhUtie bhagavata mahAvIra pAse dIkSA lIdhAnI vAta pavanavege madhyamA nagarImAM pahAMcI. nagarabharamAM vividha carcA thavA lAgI ke, indrabhUti jevA jeenA ziSya banI gayAM te mahAvIra bhagavaMta avazya apUrva sAmavALA heAvA joie. kAI kahevA lAgyA mahAvIra kaMi karAmata jANatA haiAvA joie, nahui ne indrabhUti jevA samartha vidvAn ziSyA sahita pratrajita khane e saMbhavata nathI. 2. agnibhUtinI pravajyA indrabhUtinA laghuma agnibhUtine potAnA meTAbhainI vidvattAmAM eTaleA badhA vizvAsa hatA ke, "te kahe sUrya pazcimamAM Uge che te tenA virodha sarakhA paNu kAI karI zakatu nahi." te kaMika krodha ane Azcarya sAthe peAtAnA vidyArthI samudAya sahita mahAsena udyAnathI meATAbhAIne pAchA lAvavAnI abhilASAthI nIkaLyA te kharo paNa rastAmAM tenu zarIra bhAre thavA lAgyuM. jyAre te samavasaraNanA seApAna (pagathiyA) pAse pahoMcyA tyAre te tenA manane joza besI gayA, paga ThaMDA thaI gayA ane manamAM vicAra karavA lAgyA ke, cAkkasa te "sajJa" hAvA ja joie. ane tethI ja mArA meATAbhAIne hAra mUlavI paDI haze! ka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) vijyAti eNe vicAryuM ke huM emane prazna pUchuM ane te mArA mananI zaMkAnuM samAdhAna kare te huM jANuM ke, teo sajJa che. A prakAre te vicAra karatA hatA te samaye, bhagavate tene sa MbedhI kahyuM: agnibhUti! tamane ka`nA astitvanA viSayamAM zaMkA che? agnibhUti--hA. mahArAja ! karmanA astitvanA viSayamAM huM zaMkAnI draSTithI jouM chuM kAraNa ke vukSma E dvaita agni sarva yamUtaM yajJa maLyuM" vigere veda zruti puruSAdvaitanuM pratipAdana karI rahela che. jyAre drazya, adrazya, khAdya, abhyantara, bhUta eva bhaviSyat sarve puruSa ja che, tA puruSathI atirikta kAi padArtha nathI evI mArI mAnyatA che. yuktivAda paNa karmonuM astitva siddha nathI karI zakatA. kama vAdIe kahe che: "jIva pahelAM karmo kare che ane pachI te enu phaLa bhAgave che." paraMtu A siddhAMta tarkavAdanI kaseATI para siddha nathI thaI zakatA. jIva nitya arpI ane cetana" manAya che. tathA ka` "anitya" "vI" ane "jJa3" che te, A paraspara viruddha prakRtivALA jIva ane karmAMnA eka bIjAnI sAthe saMbaMdha kevI rIte mAnyA jAya? Aphri athavA te anAdithI ? jIva ane karmanA saMbaMdha "Ti" mAnatAM tene a e thaze ke, "pahelAM jIva karahita hatA ane amuka kALamAM ene kathI sacega thayA." paraMtu A mAnyatA ka siddhAntane anukULa nathI. ka siddhAntAnusAra jIvanI mAnasika, vAcika ane zArIrika pravRttie ja, jIvane karmAMsayAganuM kAraNa bane che. mana, vacana ane zarIra e svayaM ka phaLa che, kAraNa ke pUrva badhita karmonA udayathI ja mana vagere tattva jIvane prApta thAya che. A dazAmAM "avad" jIva koi paNa prakAre 'vandva" nathI heAi zakatA, kAraNa ke enI pAse khandhakAraNa nathI. "jayAre kAraNa vinA paNa jIvane kabaddha mAnye jAya te, kamukta siddhAtmAone paNa ii kabaddha mAnavAmAM koi Apatti nahiM DAya." A prakAre kama vAdIonu "mokSa" tava nAma mAtra rahI jaze. vastuta: kAi paNa AtmA mukta Tharaze ja nahi. AthI "zraddha" jIvane vRddha mAnavA doSApattipUrNa che. jIva ane karmAMnA anAdi saMbaMdha paNa saMgata nathI hoi zakatA. kAraNa ke, jIva ane kranA saMbaMdha anAdi manAze te te, AtmasvarUpanI mAphaka nitya paNa thaze ane nitya padArthanA kadIe nAza naheAtAM kayAre paNa karma mukta nahi thAya. jyAre jIvanI karmAMthI muktija nathI teA, te enA mATe prayatna ja zA vAste karaze? mahAvIra--mahAnubhAva agnibhUti ! tamArI A dalIlethI ja spaSTa thAya che ke tame vedavAkayanA vAstavika artha nathI samajyA. "vukSma vaira" A zrutivAkaya puruSAdvaitanuM ahIM adhika mahatva nathI paraMtu A eka zrutivAkaya che. agnibhUti--A zrutivAkayane stutivAkaya kema mAnI zakAya ane "vuSAdvaitalApa" kema nahi ? mahAvIra--puruSAdvaitavAda draSTApalApa ane adrazya kalpanAdoSothI dUSita che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu vamAna agnibhUti-ema kevI rIte? mahAvIra-puruSAdvaitavAdanA svIkAramAM A pRthvI, pANI, agni, vAyu vagere pratyakSa dazya padArthanA apalApa thAya che ane sat asI vilakSaNa 'anirvacanIya" nAmaka eka aSTa padArthanI kalpanA karavI paDe che. agnibhUti-mahArAja ! emAM apalApanI vAta nathI. puruSAdvaitavAdI mA dRzya jagatane puruSathI abhinna mAne che. jaDa cetananA bheda vyavahArika kalpanA mAtra che. vastuta: je kaMi dRzyAdRzya carAcara padArtha che te sarva puruSasvarUpa che. mahAvIra--puruSa dRzya che athavA adRzya ? agnibhUti-puruSa rUpa, rasa, ga Mdha ane spardhAdithI adRzya che. nathI hatu. mahAvIra--e padArtha zuM che ke, jeo sudhAya che, jIbhathI cakhAya agnibhUti-A sava nAmarUpAtmaka jagata che. mahAvIra--te puruSathI bhinna che ke abhinna ? agnibhUti-te sarve puruSathI abhinna che. ( 161 ] enuM AkhAthI dekhAya che, ane tvacAthI spa karAya che? indriya dvArA pratyakSapaNuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mahAvIra--hamaNAM kahyuM hatuM ke "puruSa" adRzya che, indriyAtIta che. A puruSAbhinna" nAmarUpAtmaka jagata indriyAthI kevI rIte pratyakSa thai rahyuM che? kAnethI sALAya che, nAkathI agnibhUti-A nAmarUpAtmaka jagatanI utpatti mAyAthI thAya che. mAyA tathA enu kArya nAmarUpa sat nathI kAraNa ke kAlAntaramAM ene nAza thaI jAya. " mahAvIra--te zuM dRzya jagata asat che? agnibhUti-nahi, jevI rIte A sata nathI tevI rIte te asat paNa nathI kAraNa ke jJAnakAlamAM te sat rUpathI pratibhAsita thAya che. mahAvIra --sat paNa nahi ane asat paNa nahi tyAre ene zuM kaheze ? agnibhUti--sat asatathI vilakSaNa AtmAne amA anicinIya kahIe chIe. mahAvIra--Akhare puruSAtirikta " mAyA nAmaka eka vilakSaNa padArtha tamAre te mAnavA paDyo ne? tyAre tamArA puruSAdvaitavAda kayAM rahyo ? priya agnibhUti! jarA vicAra karA! A dRzya padArtha puruSathI abhinna kevI rIte hAi zake? A dRzya jagatamAM jyAre puruSa ja hoya te puruSanI mAphaka te paNa indriyAtIta hovA joIe paraMtu tame pratyakSa dekhA che ke, A indriyageAcara che. pratyakSa darzInane tamA brAnti na kahI zake. agnibhUti--ene brAnti mAnavAmAM D' Apatti che.? www.umaragyanbhandar.com
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ [162 ] vizvati mahAvIra-bhrAtijJAna uttarakAlamAM bhrAta siddha thAya che. jevI rIte tame brAnti kahe che te kadI paNa brAntirUpa siddha nathI thaI zakatuM. AthI A nirbodha jJAna che; brAnti nathI. agnibhUti-A mAyA puruSanI ja zakti che ane puruSa vivartamAM nAmarUpAtmaka jagata banIne bhAyamAna thAya che. vastuta: mAyA puruSathI bhinna vastu nathI e te kharuM ne? mahAvIra-nA, e tamArI khoTI bhramaNA che. jyAre mAyA, puruSanI zakti ja che te te paNa, puruSanA jJAnAdi guNonI mAphaka arUpI adasya hovI joIe, paraMtu te te dazya che. AthI siddha thAya che ke, mAyApuruSanI zakita nathI paNa te eka savataMtra padArtha che. puruSavivata mAnavAthI paNa puruSAdvaitanI siddhi nathI thaI zakatI, kAraNa ke puruSavivartane artha e thAya che ke, puruSanA mULa svarUpanI vikRti, paraMtu, puruSamAM vikRti mAnavAthI ene sakarmaka ja mAnavI paDaze, akarmaka nahi. jevI rIte pANI vinAnI jagyAmAM kamaLa nathI saMbhavI zakatAM tevI ja rIte akarmaka jIvamAM vivarta nathI hoI zakatuM. puruSavAdI je padArthane mAyA athavA ajJAnanuM nAma ApIe chIe te vastuta: Atmatirita jaDa padArtha che. puruSavAdI ene sat athavA asat na kahetAM anirvacanIya kahe che. jethI siddha thAya che ke, A puruSathI bhinna padArtha che. eTalA mATe te teo ene puruSanI mAphaka sata nathI mAnatA. asata na mAnavAnuM tAtparya te kevaLa e ja che ke, A "mAyA AkAzapuSpanI mAphaka kalpita vastu nathI." agnibhUti-ThIka che. daya jagatane "mAtra" mAnavAthI pratyakSa anubhavane nirvAha nathI thaI zakato e huM samajI gaye chuM. paraMtu jaDa tathA rUpI karma dravya cetanathI arUpI AtmAne kevI rIte saMbaMdha hoI zake che ane enA upara te sArI kharAba asara kevI rIte pADI zake che? mahAvIra jevI rIte arUpI AkAzanI sAthe rUpI dravyane saMparka thAya che tevI ja rIte, arUpI AtmAne rUpI kanI sAthe saMbaMdha thAya che. jemake bAhya auSadhi ane madirA, AtmAnA arUpI caitanya para sArI narasI asara kare che. tevI ja rIte arUpI cetana AtmA para rUpI jaDa karmonI paNa sArI narasI asara hoI zake che. kaviSayaka vistRta vivecana bAda agnibhUtie bhagavAna mahAvIrane siddhAnta svIkAryo. bhagavAna mahAvIrane upadeza sAMbhaLI agnibhUti pratibodha pAmyA ane pitAnA vidyArthIgaNa sAthe bhagavAnanA caraNomAM zramaNapaNuM aMgIkAra karyuM. 3. zarIrAtirikta AtmAnI siddhi ane vAyubhUtinI dIkSA agnibhUtie paNa bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA aMgIkAra karI che, tevI jAtanA samAcAra sAMbhaLIne bAkInA brAhmaNa vidvAnene garva gaLI gaye. temane vizvAsa utpanna thaI gaye ke, bhagavAna mahAvIra "sava" paramapuruSotama che. vAyubhUti ane anya vidvAnoe bhagavAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu vamAna [ 17 ] mahAvIra sAthe temanA jJAna vairAgyanI parIkSA karavAne nizcaya karyo ane teo potapotAnA chAtra samudAya sAthe mahAsena udyAna tarapha cAlyA. sarvAMnA AgaLa vAyubhUti hatA. tee mahAsena udyAnamAM pahoMcyA teA bhagavAnanA tejathI kharekhara aMjAi gayA. tee pAtAnI za'kA bhagavaMtane pUche-pUche tevAmAM te bhagavAne tenA mananI zaMkA jANI, temane saMbedhI kahyu: vAyubhUti ! zuM tamane zarIrathI bhinna jIvanI sattAnA viSayamAM zakA che ? bhUta vAyubhUti--hA bhagavata, huM evuM samajuM chuM ke, "zarIrathI bhinna jIvananI keAI sattA nathI. kAraNa ke "vijJAnayana vigere zrutivAkaya paNa e pratipAdana kare che ke, A jJAnAtmaka AtmArtha" A bhUtAthI pragaTa thAya che ane emAM vilIna tha jAya che. temAM punama jevA kAi bhAva nathI." mahuAvI--ane A pramANe AtmAnuM astitva paNa vedathI siddha thAya che satyena saE tapasA kSetra mAZLa " vigere zrutivAkaya AtmAnA astitvane siddhi kare che, samudAyAtmaka zarIrane AtmA mAnavAthI kAma nahi cAle, kAraNa ke kArya kAraNAnurUpa che. talanA pratyeka dANAmAM tela hoya che tyAre ja enA samudAyathI tala nIkaLe che. retInA kaNAmAM tela na hovAthI enA samudAyathI pazu tela nIkaLI zakatuM nathI. bhUta jaDasvarUpa hoya che. ene samudAya paNa jaDa ja thaze. emAM caitanya kadI paNa pragaTa nathI thatuM. vAyubhUti--ApanuM " kAraNAnurUpa kArya " vALA niyama avyApaka che. madirAnA pratyeka aMgamAM mAdakatA nathI hotI paNa enA sammizraNathI avazya mAdakatA utpanna thAya che ethI siddha thAya che ke "jALAnupa ja kA hoya" eve ekadezIya niyama nathI. mahAvIra--priya vAyubhUti ! madirAnA dRSTAMtathI kAraNAnurUpa kAryanA niyama saMgata nathI thatA. madirAnA pratyeka aMgamAM mAdakatA nathI hAtI, A kathana vAstavikatAthI dUra che. dezanA pratyeka aMgamAM abhivyakata avasthAmAM mAdakatA che. tyAre ja tenA sudhAnamAM te sAkSAt rUpe abhivyakata thAya che. jyAre evu na heAya teA, khIjA padArthonA sAMdhAnamAM te kema abhivyakta nathI hatI? amuka padArthomAM ja te abhivyakta hoya che ne amukamAM nahi, enAthI zuM siddha nathI thatuM ke, te za kta e padArthomAM pahelAMthI ja samIpa rahe che je kAraNa maLatAM pragaTa thAya che ? , .. .. vAyubhUti--sAruM' bhagavata, jyAre ema mAnI laIe ke, jaDathI cetananI utpatti nathI hotI te paNa, bhUtAthI atirikta AtmAnA astitvamAM pramANa zuM che ? mahAvIra--jJAnI manuSyane mATe teA, AtmAnA astitvanI siddhi mATe koi pramANanI jarUra nathI. te ene hastAmalakavat sAkSAt dekhe che. ca netravALAone mATe AtmA gUDhAtigUDha ane sUkSmAtisUkSma paddA che jene te anumAnathI jANI zake che. manuSya, pazu, pakSI, kITa, pataMga, vRkSa, latA vagere jIvadhArI padArthAnI pravRttinuM nirIkSaNa karIe sarve peAtAnA anukULa vedanIyanI taraphathI pravRtta ane pratikULa vedanIyathI nivRtta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 164 ] vizvajyAti hoya che. kITa pataMga vagere paNa Aga, pANIthI aniSTakArI tattvAnI gaMdha pAmatAM enAthI khacavAnI ceSTA kare che. zu enAthI e siddha nathI thaI zakatu ke, A sarva dehadhArIeAmAM koi adRzya zakti che, jenAthI teo peAtAnA bhalA bUrAnA vicAra karI zake che? mahAnubhAva vAyubhUti ! je zakti jenAthI peAtAnuM hita ahita samaje che te zarIrane dha nathI ? avazya A niyAmaka zaktinuM ugamasthAna zarIrathI bhinna che ane te kriyAvAdIenA Atma" padArtha che. .. huM sukhI chu, huM du:khI chuM, meM khAdhuM, meM kayu vagere vAyAmAM huM" zabdathI je pAtAnu sUcana kare che te vAstavamAM zarIra nahIM paraMtu zIrAzrita AtmA che. mRtazarIramAM A prakAranI keAI paNa ceSTA nathI sa MbhavI zakatI. jyAre te zarIradharmAM hoya te zarIranA rahetAM enA lepa hAi zakatA nathI. enAthI siddha thAya che ke, zArIrika ceSTAone karyAM zarIra nahi paraMtu AtmA che." che ja vAyubhUti--zarIramaya jJAnamaya pravRttienI anyathA anupapatti ja zarIrAtirikta padArthanI sAdhikA che. athavA khIjuM paNa kAi pramANa che? "asmi vAyubhUti--A vividhatAonuM kAraNa svabhAva ja hAi zake che. mahAvIra--kAnA svabhAva ? vAyubhUti--padArthAne. "" mahAvIra--vAyubhUti, A sasAranI vicitratA jene tameA dekhI rahyA che. te kAnu kArya heI zake ? sukhI, du:khI, dhanavAna, garIba, zeTha, neAkara, bhaluM, kharAba e sarva vividhatA kAnu kArya hAI zake ? mahAvIra----jyAre tamArI mAnyatAnusAra saMsAramAM bhUtAnA vinA koI padArtha ja nathI hAI zakatA te, A jagadvaicitrya kevA prakAre saMgata hAI zake ? kAraNa ke bhUta" jaDa padArtha che. A jaDAmAM evI kai niyAmaka zakti che je sAMsAramAM vicitratA lAvI de? AgamAM bhale khALavAnI zakti hoya paraMtu te pote nathI maLI zakatI. evI ja rIte bhUtAmAM sarva kaMi karavAnI zakti hoya para`tu te pete ka Mi nathI karI zakatA. eenA koi niyAjaka cetana hoi zake tyAre tA, e saMsAranuM vicitra kAraNa hAi zake, AthI bhUtAthI vilakSaNa cetana" mAnavuM jarUrI thai paDe che. AtmAnuM astitva mAnI levA chatAM paNa saMsAranI vividhatA siddha nathI thai zakatI tyAM sudhI ke cetana ane jaDanI vacamAM koi viziSTa sakha dha mAnyA na jAya? kAraNa jaDathI nile pa rahenAra cetana, jaDa padArthanA koI niyamana athavA upayAga nathI karI zakratA. jema mATIne sparze na karatAM kuMbhAra vAsaNa banAvI zakatA nathI. vAyubhUti--te thru kuMbhAranI mAka cetana paNa jaDa padArthothI A jagatanI racanA kare che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [165] mahAvIra-mAre kahevAno Azaya tevuM nathI. kuMbhAranI peThe kaI paNa cetanazakti saMsAranI racanA nathI karI zakatI. mAruM kahevAnuM tAtparya e che ke jagatamAM cetana ane jaDa be zakitao kAma karI rahI che. A be zaktionI vacamAM te saMbaMdha che je, vijAtIya be padArthonA vacamAM rahI zake che. cetana, jene ame AtmA kahIe chIe ane jaDa, jene ame kama kahIe chIe, te anAdi kALathI dUdha ane ghInI mAphaka eka bIjAthI maLelI che. dUdhane ApaNe joIe chIe ane ghInuM anumAna mAtra karI zakIe chIe. evI ja rIte sacetana zarIrane khIe chIe ane AtmAnuM anumAna karI zakIe chIe. cetanathI lisa kamiNuothI saMsAramAM A vicitratA utpanna thaelI che. je cetana zubha karmothI lipta rahe che te, saMsAramAM sArI sthitine pAme che ane azubha dalethI cetana lisa rahetAM kharAba sthitine pAme che. A prakAre saMsAranA vaicitryanuM kAraNa "saMsArI jIva ane enA zubha azubha karma che." phakta bhUtano svabhAva nahI. bhagavaMta mahAvIranA AvI sacoTa ane yuktipUrNa samajAvaTathI vAyubhUtie bhagavAna mahAvIranA siddhAntane svIkAra karI lIdho ane saparivAra zramaNa dharmanI dIkSA laI bhagavAnanA ziSya banyA. 4. Arya vyaktanI dIkSA bAda bhagavAna mahAvIre Arya vyaktane saMbodhI kahyuM. he Arya vyakta ! zuM tamane bahAnA sivAya anya padArthonI vAstavikatAnA viSayamAM zaMkA che? vyakta-hA bhagavaMta, vedamAM "svapame hai saMkraminveSa trAvidhinnA vize:" vagere vacanothI sarva kaMI svapna samAna batAvyuM che. kevala brahma-AtmAne ja satya kahyuM che. vedamAM paNa "ginI revatA" "kApo revatA" vagere vAkathI pRthivyAdi bhUtanI sattA paNa pratipAdana karI che. A sthitimAM e nizcaya kara kaThina che ke, jagatane kayA rUpamAM mAnavuM-sat athavA asatuM ? mahAvIra-mahAnubhAva! "norma " vagere vedavAkyane tame yathArtha rUpamAM samajyA nathI. A veda-pada keI vidhivAkaya nathI, jevuM ke tame samajI zakyA che. sarva svapna tulya hevAne artha ema nathI ke brahmathI atirikata keI sata padArtha nathI. prata upadeza vAkaya che. ane te, adhyAtmacintAne upadeza karatAM sUcita kare che ke, dhana, yauvana, putra, kalatra vagere padArtha jeo para mugdha hAi saMsArIjIva potAnA hitamAga cUkI rahyo che. sAMsArika sukhanA pralobhanomAM phasAI AtmahitamAM pramAda karI rahyo che te padArtha, vastutaH nAzavaMta che. zuM sAmAnya manuSya! ane zuM devendra cakravatI ! sarve AyuSyanI sAMkaLomAM baMdhAelA che. jyAre AyuSyanI sAMkaLa pUrI thaze tyAre, bhADAnA makAnanI mAphaka A dehane choDIne svakarmAnusAra dehAta dhAraNa karaze. ane e hAlatamAM ahIMnA saMbaMdha ane saMbaMdhI kevaLa nAmazeSa thaI jaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] vizvaceti AthI AtmArthI manuSyanuM kartavya che ke, te A sAMsArika kSaNika sukhamAM na phasAi AtmahitanI cintA kare. bhagavAne vistArapUrvaka jaDa cetananuM vivaraNa karIne, Arya vyaktanI tamAma zaMkAo dUra karI tyAre emaNe paNa chAtramaMDaLI sAthe nigraMtha zramaNadharmanI pravrajyA aMgIkAra karI AtmAne dhanya mAnya. 5. sudharmAnI dIkSA te pachI mahAvIre sudharmAne saMbodhita karatAM kahyuM-sudharman ! zuM tame ema mAno che ke, prANIo mRtyu pAmyA pachI pitAnI ja nimAM utpanna thAya che? sudharmA-hA bhagavaMta, vedavAkaya paNa mArA A vicAranuM samarthaka che. zAstramAM kahyuM che ke puNavo hai u maranane parAveH pazum " puruSa puruSapaNuM prApta kare che ane pazu pazupaNuM. mahAvIra-enA virodhI vAkaye paNa maLe che te tamane yAda che? sudharmA-jI, hA, "guiA hai pas nA yaH puraSo te" A vAkayamAM manuSyanuM bhavAntaramAM zagALa (ziyALa) hovAnuM lakhyuM che. A paraspara virodhI vAkomAM bhavAntaranA nizcayana kaMI meLa khAto nathI. paraMtu jyAM sudhI huM samajyo chuM tyAM sudhI, bhavAntaramAM prANimAtranuM samAnatva pratipAdaka vedavAkaya ja yuktisaMgata mAluma paDe che, kAraNa ke A eka guMcavADAbharela niyama che ke, kArya haMmezAM kAraNanurUpa hoya che. ghauMthI ghauMnI utpatti thAya che; juvAranI nahi. AvI rIte manuSya vigere prANuM mRtyu pachI pharI manuSya vagere ja have joIe. mahAvIra-mahAnubhAva! tame kAryakAraNanI vAta karI te te ThIka che. ame paNa ema mAnIe chIe ke, kArya kAraNanurUpa hoya che, eTalA mATe ghauMthI ghauM ane juvArathI juvAra ja utpanna thavI joIe paraMtu A kAryakAraNanA niyamathI eNhika (A lekanuM) sadazya siddha hoI zake che janmAntaranuM nahIM. ghauMnA dANAthI navA ghauMnI utpatti thAya che A vAta satya che. paraMtu eno artha ema nathI hoI zake ke, enA kAraNarUpa ghauMnA ve, enAthI utpanna thavAvALA ghauMnA dANAemAM janma lIdhe che. kAraNa ane kAryarUpa ghauMnA dANAomAM phakata zArIrika kAryakAraNuM bhAva hoya che, Atmika nahIM evA prakAre manuSya tathA tiryaMca AdimAM paNa zArIrika kAryakAraNa bhAva hoya che, manuSyathI manuSya dehadhArI saMtAna hoya che ane pazuthI pazu dehadhArI. je A niyama na hoya te manuSyathI pazu ane pazuthI manuSya zarIra paNa utpanna thai zakata. mahAnubhAva sudharman ! pratyeka janune jIva judo ane zarIra paNa juduM hoya che. pUrva zarIra uttara zarIranuM kAraNa hoI zake che, paraMtu uttara bhavanuM nahIM. bhavaprAptinuM kAraNa jInA zubha azubha karma hoya che. uttaratvanA zubhAzubha karmAnusAra jIva bhalI bUrI gatiomAM jaI utpanna thaela hoya che. emAM enuM pUrvajavika zarIra kaMI paNa asara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [167] karI nathI zakatuM. A bhavamAM manuSyane zArIrika, mAnasika ane vAcika azubha pravRttiothI azubha karma baMdhAI bhavAMtare nAraka ane tiryaMca gati prApta karI zake che. tathA zubha pravRttiothI manuSya ane deva paNa hoI zake che. A prakAre A bhavane pazu azubha karmothI pharI tiryaMca ane nAraka hoI zake che. tiryaMca zubhakarmonA prabhAvathI manuSya ane deva gati sudhI pahoMcI zake che. AthI tame samajI zake che ke, prANIone punarjanma enA karmo para AdhAra rAkhe che, zarIra para nahIM. bhagavAna mahAvIranA A suMdara ane mane gamya pachIkaraNathI sudharmAne saMdeha naSTa thaI ga ane nigraMtha pravacanane sAra sAMbhaLyA pachI teo potAnA chAtra samudAya sAthe zramaNa dharmanI dIkSA laI bhagavAna mahAvIranA ziSya thayA. 6. maMDika sudharmA pachI maMDikane mAnasika saMdeha dUra karatAM bhagavaMta mahAvIra bolyA-Arya maMDika! zuM tamane AtmAnA baMdha mokSa viSayamAM zaka che? maMDika-hA bhagavaMta, mArI evI mAnyatA che ke; AtmA eka svaccha phaTika je nirmaLa padArtha che. enuM karmothI banya, mekSa tathA navA navA rUpethI saMsAramAM bhaTakavuM(pharavuM) buddhigrAhya nathI haI zakatuM. zAstramAM paNa AtmAne triguNAtIta, abaddha ane viSNu darzAvyuM chezAstramAM lakhyuM che-"sa Sa guNo vimurna vagare saMtati vA na mucete mocayati vA, na vA eSa bAhyamAbhyantaraM vA veda" Apa ja kahe, je viguNa (satva-raja-tame guNAtIta), bAhya (zArIrika) tathA Abhyantara (mAnasika) sukhaduHkhanA prabhAvathI para che, te kevI rIte karma baddha hoya? ane jenuM baMdhana ja nathI ene chUTavAnI to vAta ja kayAM rahI? A prakAre je abaddha haze te saMsAramaNa paNa kayA kAraNe karaze? mahAvIra-ukta kRtivAkayamAM AtmAnA svarUpanuM je varNana che te, kevaLa siddha AtmAone ja lAgu paDI zake che saMsArI AtmAone nahIM. mAMki-siddha ane saMsArI AtmAomAM zuM bhinnatA che? mahAvIra-e te AtmasvarUpathI sarva AtmAo eka ja che paraMtu, upAdhidathI emAM bhinnatA manAI gaI che. je AtmAo tapa-dhyAna-yegAnuSThAnathI saMpUrNa karyAzAthI mukta thaI svarUpane pAme che ene ame siddha kahIe chIe. ane je kamamukta AtmAo che te zArIrika, mAnasika ane vAcika pravRttio dvArA bhalAM bhUrAM kama karI judI judI gatiomAM pharyA kare che, teo saMsArI AtmAe che. ukta vedavAkyamAM je vibhu AtmAnuM nirUpaNa che te karmayukta siddhAtmAone ja lAgu paDe che. ukta sarva vizeSatAo emanAmAM vidyamAna hoya che, sa sArI jImAM nahIM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 168 ] vizvati maMDika-"siddha" ane "saMsArI" be prakAranA AtmAonI kalpanA karavAne badale sarva AtmAone karma mukta siddhasvarUpa mAnavAmAM Ave te zuM Apatti Ave ? mahAvIra-saMsArI AtmAne karmarahita (taTastha) mAnatAM jIvomAM je karmajanya sukha duHkhane anubhavane vyavahAra thAya che te nirAdhAra siddha thaze. huM sukhI chuM, huM duHkhI chuM vigere vyavahArane AdhAra AnuM karmaphaLa manAya che. jyAre ApaNe sarva jIne kamarahita mAnI laIe te A sukha duHkhanuM kAraNa kene mAnazuM? maMDika-AtmAne buddhi ane zarIrathI pitAnuM alagapaNuM jJAta na hovAthI buddhimAM thavAvALA sukhadu:khajanya asarane te potAnAmAM mAnI le che ane huM sukhI, huM duHkhI vagere vacanothI ene pragaTa kare che, paraMtu paramArtha daSTithI e asara AtmAmAM nahIM, anta:karaNamAM hoya che. mahAvIra-tyAre AtmAnA zarIra ane aMtaHkaraNa sAthe e koI gADha saMbaMdha have joIe jenAthI te enAmAM pitAnApaNuM mAnI levAnI bhUla karate heya che. maMDika-hA, evuM ja che. dUdhamAM rahevAvALuM ghI dUdhathI juduM hovA chatAM juduM nathI dekhAtuM ema ja AtmA zarIrathI bhinna hovA chatAM paNa ghaniSTa (vizeSa) saMbaMdhanA kAraNe pitAne te zarIrathI juduM nathI samajatuM ane A abhedajJAnanA vazavatI paNAthI pitAnAmAM buddhi dvArA paDatAM zArIrika sukhadu:khanA pratibiMbane te pitAnA sukhadu:kha mAnI potAne sukhIdu:khI mAne che. sphaTika pite ujajavala heya che. paraMtu sAmInA kAraNe lIluM, pILuM, kALuM, aneka rUpamAM dekhAya che. A dazA AtmAnI paNa che. svayaM pote) svaccha sphaTika samAna nirmaLa hevA chatAM upAdhinA kAraNe te aneka rUpamAM dekhAya che. mahAvIra-AtmAne zarIra athavA aMta:karaNa sAthe je vizeSa saMbaMdha che, ene ame bandha kahIe chIe. AtmA svarUpathI ujajavala che. emAM koIne virodha nathI paraMtu jyAM sudhI te sakarmaka che, zarIradhArI che, tyAM sudhI karmaphaLathI malina che. A malina prakRtinA navA navA karma bAMdhI rahe che ane e karmonA anusAra UMcanIca gatiomAM kAraNe bhaTake che. A ene saMsArabhrama che. sukhaduHkhanI utpatti anta:karaNamAM hoya che ane aMta:karaNa ja ene anubhava kare che. A mAnyatA paNa tarkasaMgata nathI. jJAna cetanane dharma che, jaDane nahIM. aMta:karaNa jaDa padArtha che. ene sukha duHkhanuM jJAna kadI nathI hoI zakatuM, anubhavanuM, hovuM te nirvivAda che. AthI sukhadu:khane anubhava kartA ane vacana dvArA vyaktakartA tarata aMta:karaNathI bhinna che. A tattvane ame AtmA kahIe chIe. jyAM sudhI AtmAne saMsArathI mukta hovAnuM sAdhana prApta nathI thatuM tyAM sudhI te cAragatisvarUpa saMsAramAM bhaTakyA kare che ane pitAnA karmonuM phaLa bhegavyA kare che. jyAre ene gurudvArA athavA ApameLe mekSamArganI prApti thAya che tyAre te muktine mATe udyama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [16] karavA lAge che ane karmabandhane nAza karIne muktine prApta karI le che mahAnubhAva maMDika ! amArA A kathananuM nIce lakhelA vedavAkayathI samarthana thAya che. na ha vai sazarIrasya priyApriyayorapaDatirasti. azarIraM vA vasantaM priyA'priye na spRzataH bhagavAna mahAvIranA mukhAravindathI baMdhakSanI spaSTa ane surekha vyAkhyA sAMbhaLI maMDikane ajJAnAndhakAra naSTa thaI gayA ane te nirgastha pravacanasAra sAMbhaLI saparivAra emanA caraNemAM pravrajita thaI gayA. 7. mauryaputranI dIkSA have bhagavAna mahAvIre mauryaputranI zaMkAne pragaTa karatAM kahyuM ke -moryaputra! zuM tamane denA astitvamAM zaMkA che? mauryaputra-hA bhagavaMta, deva nAmadhArI prANIonI kaI svataMtra duniyA che athavA viziSTa sthiti saMpanna manuSya ja deva kahevAya che? A viSayamAM huM saMdehayukta chuM. A saMbaMdhamAM zAstranI paNa ekavAkyatA nathI "o nAnAti mAyopamAna niyamavaLAvIna" vagere zAstravAkya Indra, yama, varuNa, kubera vagere devene svapnapama (svama tulya-asata) batAve che ane "sa ina vAyupI yajJamAnoDaksanA svastro " A zrutivAkya yajamAnane yajJanI sahAyatAthI svargagatinI prApti batAve che. te "apAma somamamRtA abhUmAgaman jyotiravidAma devAn / kiM nUnamasmAttuNavadarAtiH, kimu dhUrttiramRtamaya'sya" A vedavAkya paNa devakanA astitvane puravAra kare che. A paraspara viruddha vAkyothI koI paNa jAtanI cekhavaTa saMbhavatI nathI. mahAvIra-mahAnubhAva mauryaputra! "mAyopamA" vagere RtivAkayane vAstavika artha Apa samajI nathI zakyA. AthI ja Apa zaMkAzIla thaI rahyA che. vastutaH ukta zruti devAnA astitvane niSedha nathI karatI paraMtu enI anityatA sUcita kare che. deve je kaha5sthAyI dIghAyuSI hoya che teo paNa chevaTa svamanI peThe nAmazeSa thaI jAya che to manuSyAdi alpa AyuSyavALA jInuM te kahevuM ja zuM? A bhAvane pratipAdana karavAne mATe pUrvokta vAkaya prayukta thayuM che, paraMtu devatvane abhAva batAvavA mATe nahi. yaputra devaka nAmaka eka navI duniyAnI kalpanA karavA karatAM ema kema ne manAya ke viziSTa sthitisaMpanna manuSya ja deva che. mahAvIra-manuSya gati te ja gati che ke jyAM janma pAmela prANa sukhadu:khamizrita jIvana vyatIta kare che. manuSya lekamAM evuM keNa prANI che ke je du:khathI alipta rahI sukhamAM ja jIvana gujArI zake? kayA manuSyathI gavAyanuM du:kha nathI bhegavAyuM? zArIrika ane mAnasika pravRttiothI kaye manuSya vaMcita rahyo che? A mAnava Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 170 ] vizvajyAti saMsAramAM evA kayA manuSya sAMsArika icchAone pUchyuM karI dehAnta thAya che ? mahAzaya ! A mAnava saMsAranI apUrNa sukhasAmagrIne dekhIne Apa e nirNaya upara AvyA haze. ke, A pRthvI para kevaLa puNyanA kaLA ja bhAgavavA paDatA nathI. tethI puNyanA phaLA bhAgavavAne mATe kAi nuThThuM sthAna hAvu joie ke jyAM utpanna thavAvALAM prANI dIrghakALa sudhI phakta sukhaneA upaleAga kare. A sthAna devale ka ja hoi zake ke jyAM jIvAtmA hajAro, lAkhA varSothI adhika samaya sudhI devAnI mAka sukha bhAgavI zake, * hA, uttama prakRtinA guNI manuSyane " savAra ''thI deva kahI zakAya, paraMtu utpattithI deva te te kahevAya ke je svarga leAkamAM utpanna thaI manuSyAthI anekagaNI zakti ane vilakSaNu divya kAntine dhAraNa karavAvALA hoya. bhagavAna mahAvIranA ukta khulAsAthI mauryaputranI zaMkA naSTa thaI gaI ane nigrantha pravacananuM zravaNa karI peAtAnA chAtramaMDala sAthe bhagavAna pAse dIkSA lIdhI. 8. akasjitanI dIkSA have bhagavAna mahAvIra akaspatanA mAnasika sa Mdeha dUra karatAM khelyA--akammita ! zuM tamane narakanA DeAvApaNA saMbaMdhI zaMkA che ? arpita-hA bhagavaMta, joke dArzanika leAka naraka nAmaka eka agamya sthAnanI kalpanA kare che paraMtu mArI samajamAM te A praNAlI kalpanA mAtra bhAse che, jene vidvAna leAkeA naraka kahe che. mArA vicAra pramANe enuM tAtpaya manuSya jIvananI eka nikRSTatama dazA che. mahAvIra--manuSyanI nikRSTa dazAne naraka mAnatAM kama siddhAntane nirvAha nathI thaI zako. manuSya saMpUrNa paNe du:khI haiAya chatAM temAM sukhane aza teA che ja. je jIva jIvana paMta hiMsA, asatya, cArI, vyabhicAra ane parigrahamAM lIna rahe che, hajAro prANIonA prANa haraNa kare che, sekaDo vAra asatya Ave che, lAkhAne lUTe che, asakhya anAcAra kare che ane samagra duniyAnuM rAjya meLavI emAM peAtAnI pravRttie nI jIvanayAtrA samApta kare che enA mATe zuM nikRSTa manuSya gati athavA kITa, pataMgAdinA janma khasa thaze ? evA krUra kama cArIonA chUTakAro manuSya athavA tiryaMcagatinA du:khAthI ja nathI hAtA, paraMtu emane ka phaLa bhogavavA mATe kai eka evuM sthAna joIe jyAM sukhanA aMza sarakhA paNu na hoya. tathA tyAM temanuM AyuSya karoDa va`tu heAya. A prakAre kevala duHkhAtmaka sthAna naraka kahevAya che. akalpita--paraMtu "neM haiM lai haiM nahe nALAH sati // A prakAranA vacanethI te e siddha thAya che ke maraNa pAmIne narakamAM nAraka nathI hAtA, pachI narakanI kalpanA zA sAru karavI joie ? " mahAvIra--zAstramAM narakanuM pratipAdana te karyuM che "nAne hai. paNa gAyate ca: saddAkhamAti "" A vedavAkayamAM zUdbhutu anna khAnArane narakanA adhikArI varNa nyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizu vadhamAna [[17] akalpita--te pachI paraspara viruddha vAkyano samanvaya kevI rIte saMbhavI zake che? mahAvIra-A vAkayamAM vAstavika kaMI virodha nathI. prathama zAstravAkaya narakagatithI nIkaLavA vALA jIvane anulakSIne kahyuM che ke "nAraka marIne narakamAM janma nathI lete" A bhAvane lakSamAM rAkhIne prathama vAkayamAM narakamAM nArakanI utpattine niSedha karyo che; paraMtu jInI utpattine nahI. bhagavAnanA A vivecanathI akaspitane naraka saMbaMdhI saMdeha dUra thaye ane te nircanja pravacanane sAra sAMbhaLI bhagavAna pAse chAtramaMDala sahita pravRjita thaI gaye. 9alabhrAtAnI dIkSA paMDita acalabrAtAnI zaMkA prakaTa karatAM bhagavAna mahAvIre kahyuM-paMDita! zuM tamane puNya pApanA astitvamAM zaMkA che? acalabhrAtA- hA bhagavaMta, eka tarapha zAstramAM "puw pvaM isa camUrta ja bhavya, tA mRtatvazAno saranAvitti" vagere kRtivAkayathI puruSAdvaitanuM pratipAdana karAyuM che ane bIjI tarapha "puSyaH puna pApa: vAvena rmaLA" vagere vadavAkaya puNya pApanuM astitva siddha kare che. A judA judA vAkyathI te nizcaya kara kaThina che ke puNyapApa koI vAstavika padArtha che athavA ka95nA mAtra! mahAvIra-"puruSa veDhuM" vagere vedavAkaya arthavAda mAtra che. enAthI puruSanuM mahatva mAtra sthApita thAya che, nahi ke anya tane abhAva? "puNaH puSyana" vagere vedavAkaya koI opacArika vacana nathI; saiddhAtika vacana che. punarjanma ane karma janmanuM astitva emAM garbhita che, je tarkasaMgata ane vyavahAru vastu che. ) agnibhUtine samajAvavA mATe jevI rIte puruSAdvaitavAdanuM hInapaNuM siddha karyuM hatuM tevI ja rIte acalabrAtA AgaLa paNa puruSAtanuM khaMDana karIne bhagavAne puNyapApanuM astitva siddha karyuM, tenAthI acaLabhrAtAne saMdeha dUra thaze ane nircanya pravacanane sAra sAMbhaLI teNe paNa pitAnI chAtramaMDalI sAthe bhagavAna mahAvIra pAse pratrajyA grahaNa karI. 10. metAryanI dIkSA paMDita metAryane punarjanmanA saMbaMdhamAM zaMkA hatI. "vijJAna na " vagere RtivAkyathI enA dilamAM paralokavAdamAM saMzaya thaI rahyo hate. jyAre bhUta pariNama ja cetana che te enA vinAzanI sAthe ene vinAza paNa nizcita che. A prakAranA vicArothI metAryanuM citta bhautikavAda tarapha AkRSTa thaI rahyuM hatuM. bhagavAna mahAvIre vedavAkayane vAstavika artha samajAvIne bhautikavAdanuM khaMDana karatAM bhUtAtirikta AtmAnuM astitva siddha karIne punarjanmanA siddhAntanuM pratipAdana karyuM. A amRtavANIthI metAryanI sarva zaMkAo dUra thaI gaI ane te paNa pitAnI ziSyamaMDaLI sAthe bhagavAnanA zramaNa parivAramAM bhaLI gayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 172] vizvAti 11. prabhAsanI dIkSA chevaTe bhagavAna mahAvIre vidvAna prabhAsane magata saMzaya dUra karatAM kahyuM ke-prabhAsa! zuM tamane mokSanA viSayamAM zaMkA che? prabhAsa-hA bhagavata, mekSanA viSayamAM mArA manamAM zaMkA che. mokSane artha jyAre karmothI mukta hovuM che te e asaMbhava che, kAraNa ke jIva ane karmone saMbaMdha anAdi che. AthI e ananta paNa hovuM joIe. je anAdi che te ananta paNa che. jevI rIte AtmAnuM tema mokSanuM keI vidhAna vedamAM nathI. zAstramAM te "samartha vA mihotram" vagere vacanethI jIvana paryanta mATe agnihotra ja vidheya karma lakhyuM che. jyAre mikSa koI vAstavika padArtha hoya te enI siddhine mATe paNa avazya kaI anuSThAna vihita hovuM joIe. mahAvIra-anAdi vastu ananta paNa hovI joIe, e ekAntaka niyama nathI. suvarNa vagere khanija padArtha anAdikAlathI mATIthI saMbaMdha rAkhatAM hovA chatAM paNa agni vagerenA saMbaMdhathI nirmaLa thAya che. evI rIte jIva paNa anAdi kALathI karmaphaLathI saMbaMdhita hovA chatAM jJAna-dhyAna vagerenI sahAyatAthI mokSa prApta karI le che. karmakAMDapradhAna vaidika RcAomAM, mekSa tathA enA sAdhananuM vidhAna na hoya te saMbhavI zake che, parantu vedane ja Akhara bhAga, upaniSadomAM te ene spaSTa ullekha maLe che ke - " traDhaLI vehita paramAra , tatra para satya sAne manAM trA" nA nAmathI je tattvane nirdeza karyo che ane ame nivaNa athavA mukAvasthA kahIe chIe. ukata vivecanathI pravAsathI nirvANa viSayaka zaMkA dUra thaI gaI. te paNa potAnA chAtramaMDaLa sAthe nigraMtha pravacananI dIkSA laI bhagavAnanA zramaNa saMghamAM sammilita thaye. madhyamAnA A samavasaraNa(dharmasA )mAM eka ja divasamAM cuMmAlIsa so agiyAra brAhmaNoe nirgastha pravacanane svIkAra karI devAdhideva bhagavAna mahAvIranA caraNomAM nata mastaka thaI zramaNya dharma aMgIkAra karyo. bhagavAna mahAvIre IndrabhUti vagere agiyAra vidvAnone potAnA mukhya mukhya ziSya banAvI emane "gaNadhara" (samudAyanA nAyaka) padathI suzobhita kayo ane emanI chAtramaMDaLIone emanA ziSya tarIke rahevAnI AjJA ApI. indrabhUti vagere vidvAne ane emanI chAtramaMDaLIthI atirikta aneka naranArIoe bhagavAna mahAvIrane divya upadeza sAMbhaLI ane saMsArathI virakta thaI zramaNadharma aMgIkAra karyo. je zraddhALu vyaktio zramaNadharma svIkAravA azakta hatA temaNe gRhastha dharma svIkAra * karyo ane zramaNopAsaka tathA zramaNe pAsikAnA rUpamAM bhagavAnanA saMdhamAM praveza karyo. te pachI lAgavAna mahAvIre saparivAra rAjagRhI tarapha prasthAna karyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNu vamAna * prakaraNa teramuM bhagavata mahAvIranI prabhAvapUrNa dezanA [ 173 ] rAjagRhI te samayanI RddhisaMpanna nagarIomAM mukhya hatI, jyAM zaithunAgavaMzIya rAjA, (khibisAra) zreNika rAjya karatA hatA. temane aneka rAjakumAre ane aneka rANIe hatI. darekathI mATI rANI ( paTTarANI ) celaiNA bhagavAna mahAvIranA mAmA vaizAlIpati ceTakanI putrI ane jaina zramaNeApAsika ( zrAvikA) hatI. rAjakumArAmAM akSayakumAra vagere paNa nigrantha pravacananA anuyAyI hatA. nAga rathika, sulasA vagere khIjA paNa aneka rAjagRhInivAsI nintha pravacanane mAnavAvALA hatA. bhagavAna mahAvIra madhyamAMthI vihAra karIne rAjagRhInA guNuzIla caityamAM samavasaryo. bhagavAnanA AgamananA samAcAra rAjagRhInA khUNekhUNAmAM prasarI gayA. eTale mahArAjA zreNika, rAjaparivAra, rAjaka`cArI, nagarazeTha, sAhukAra ane sAdhAraNa prAgaNa guNuzIla caityamAM AvyA. alpa samayamAM huArA manuSyAthI udyAna vyApta thai gayu. sarve leAke bhagavAnane vaMdana karI upadeza zravaNu karavA mATe yathAsthAne besI gayA. devanirmita samayasaraNa( dharma sabhA ) mAM UMcA Asane besI bhagavAna mahAvIre hRdayagrAhI upadeza ApyuM. bhagavAne jaNAvyu ke, anAdi ananta saMsAramAM pharatAM jIvane manuSyatva, dharma zravaNa, satyazraddhA tathA saMyamavI e cAra padArtha mahAmuzkelIthI prApta thAya che. e cAre mekSaprAptimAM sahAyaka bane che, AthI enAthI yathAcita lAbha uThAvavA dareka vyaktinA dhama che. manuSyatva manuSya, deva, tiyA~ca ane nAraka gatirUpa A srasAra eka roMgabhUmi che. emAM saMsArI jIva pAtAnA karmonusAra kadI manuSya, kadI deva, kadI tiyaMca ane kadI nArakanA rUpamAM avatare che ane te te gati ceAgya AyuSya pUrNa thatAM pAchA saMsAra bhramaNu kare che. A saMsAranATakanA kayAre paNu vinAza nathI thatA ane enA pAtrAne kI vizrAma nathI maLatA. A anantakAlIna nATakamAM jIvAne vizeSa samaya tiya cagatimAM, enAthI kaika eche. deva ane nArakagatimAM ane tethI oche samaya manuSyagatimAM vyatIta thAya che. eTalA mATe ja mAnava bhava dubha che. AtmAnI mukti manuSya bhavamAM ja thaI zake che. deva bhava, puNya phaLa bhAganI apekSAe zreSTha che paraMtu AtmahitanI dRSTie te manuSya bhavanA mukAkhaaA nathI karI zakata. tiryaMca ane nAraka bhava ghaNuM karIne pApaphaLa bhAgavavAnu sthAna hAvAthI A gatinA jIva Atmaunnati karavAmAM asamartha hAya che, mATe mAnava bhava prApta karIne dareka jIve svAtmahita sAdhI levu te ja tenI yathArthatA che. dharma zravaNa anantakALa sudhI bhaTakatAM bhaTakatAM kadI jIvane manuSyabhava prApta thAya che, paraMtu jyAMsudhI tene dha zravaNuM vagere viziSTa sAmagrI nathI malatI tyAM sudhI kevaLa manuSyabhava hitasAdhaka nathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ [174 ] vizvati thaI zakate. anArya paNa manuSya ja hoya che paraMtu emanA jIvanane upAya zuM? dharmanA cheDA paNa akSaro jenA kAne nathI paDyA te manuSya thaIne paNa zuM Atmahita sAdhI zakaze? anAryone svabhAvathI dharmazravaNa durlabha hoya che, paraMtu AryanAmadhArI sarve manuSya paNa zravaNanA adhikArI nathI hatAM. pramAda, bha, bhaya, ahaMkAra, ajJAna ane meha vagere aneka kAraNene aMge kulIna Aryone paNa dharmazravaNanuM bhAgya prApta thatuM nathI. jeone jJAnAvaraNayAdi karma kSApazamane prApta thayA hoya che tevA cha ja dharmazravaNa karI zake che. satya zraddhA dharmazravaNa karavAvALA dareka zraddhALu nathI hotA. dharmatatvane sAMbhaLIne paNa badhA enA para vizvAsa nathI karatA. keIka vyakti kuLadharmanA rAgathI, ke satya dharmanA dveSathI, keI tatvane na samajavAthI ane keI matabhedavALAonA bharamAvyAthI zravaNa karela tatva para zraddhA nathI lAvatA, satya para satyatAnI ane asatya para asatyanI buddhi nathI karatA. pariNAme enuM tattvazravaNa niSphaLa jAya che. jenA bhavabhramaNane aMta najIka AvI game che, aMtaraMga netra khulI gayA che ane Atmika sakhaprAptine samaya maryAdita thaI gayo che, ene yegya prANIonA hRdayamAM satyadharmanI chApa paDe che, enA cittamAM jJAnIne upadeza zraddhA utpanna karI zake che. saMyama-vIrya saMsAranI agaNita jIvarAzimAM manuSya ghaNuM ochA che, temAM dharmazritA ghaNu ochA che, zretAomAM zraddhALu ane zraddhALuomAM paNa saMyamamArgamAM pravRtti karavAvALA sarvathI ochA che. teo sAMbhaLe che temaja zraddhA paNa kare che, taduparAnta e mArga para cAlavuM e talavAranI dhAra para cAlavA samAna mAne che. teo phakta kahetA ja nathI paraMtu hRdayathI mAne paNa che ke saMsAra asAra che. kuTuMba saMbaMdha kSaNika che, chatAM paNa teo saMsAra, kuTuMba ane viSayane tyAga karavAne mATe puruSArtha nathI karatA. bhagavAne kahyuM-devAnupriye! jyAM sudhI tame saMyamamArgamAM agresara nahi thAya tyAM sudhI karmakSaya karIne muktinI samIpa nahi pahoMce ane zArIrika, mAnasika, wothI chUTakAre nahIM meLavI zake. . mukti dharma saMyama dharmanA pathika(musAphara) ne sarvaprathama zuddha sAcA guru ane sAcA dharmane pIchAnIne emAM daDha zraddhA ane vizvAsa karavo joIe. tathA paMca mahAvratarUpa dharmanuM pAlana karI vizuddha saMyamI banavuM joIe. pAMca mahAvrata nIce pramANe jANavA:1. prANAtipAta-viramaNa-sUkSama-sthala sarva prakAranA jInI mAnasika, vAcika tathA kAyika hiMsA karavAne, karAvavAne tathA anumodana karavAne tyAga. 2. mRSAvAda-viramaNa--manasA vArA varmA asatya bhASaNa karavAne, karAvavAne tathA anu medana karavAne tyAga. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna [ 175] 3. adattAdAna-viramaNa-mana, vacana, kAyAthI bIjAnI vastu levAne, levaDAvavAne ane anumodana karavAne tyAga. maithuna-viramaNa-mana, vacana ane zarIrathI mithuna sevana karavAne, karAvavAno ane anumodana karavAne tyAga. 5. parigraha-viramaNa-mana, vacana ane zarIrathI dhana dhAnyAdi bAhya ane rAgadveSa vagere Abhyantara parigraha karavAne, karAvavAne ane anudana karavAne tyAga. A mahAvratanuM pAlana karavAvALA saMyamI "sarvavirata" zramaNa saMsArabhramaNane aMta karI sAta ATha bhavenI aMdara karmamukta thaI AtmasvarUpane prApta karI le che. gRhastha dharma je manuSya uparyukta paMcamahAvratAtmaka dharmamArganuM anukaraNa nathI karI zakate, puruSArthanI hInatAthI pitAnA AtmAne sarvaviratirU5 cAritralAyaka nathI mAnate te, gRhasthAzramamAM rahIne dezavirati dharmathI paNa potAnI Atmazuddhi karI zake che. dezavirata saMyamI zrAdra" athavA "zramapAsaka" kahevAya che. zramaNopAsake dvAdraza trAtmaka dezavirati dharmanuM pAlana karavuM joIe. zrAvaka dharmanA bAra vrato 1. bhUla prANAtipAta viramaNa-trasa (cAlatAM pharatAM) jInI niSkAraNa hiMsA na karavI. 2. sthUla mRSAvAdaviramaNa-sthUla jUThuM na bolavuM. 3. sthUla adattAdAna-viramaNa-jenA levAthI cAra kahevAya evI cIje svAmInI AjJA vinA na levI. svasIsaMteSa parastrIviramaNa-parastrIgamanane tyAga. svastrIgamananuM niyamana. pa parigraha parimANa-cala-acala, sacitta-acitta sarva prakAranI saMpattinuM niyamana parimANa. 6. dikparimANu-sarva dizAmAM javA-AvavAnuM niyamana. 7. bhogapabhogaparimANa-khAnapAna, mojazokha ane audyogika pravRttionuM niyamana. 8 anarthadaMDa parimANa-nirarthaka pravRttione tyAga. 9. sAmAyika-roja echAmAM ochI be ghaDI (48 miniTa) miniTa sudhI sAMsArika pravRttione cheDI samabhAva-nivRtti mArgamAM sthira thavuM. 10. dazAvakAzika-svIkRta maryAdAone ochI karavI. 11. piSadhapavAsa-aSTamI, caturdazI vagere divasamAM sAMsArika pravRttione cheDI ahorAtra (rAtri ane divasa) dhArmika jIvana vitAvavuM. 12 atithisaMvibhAga-pauSadhopavAsanI samApti karI zramaNa vagere atithine AhAra vagere dAna devuM. = Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 176] vizvayeti uparokta 12 niyama gRhasthanA dvAdaza vrata kahevAya che. A niyamonuM pAlana karavAvALA " zramaNopAsaka" anukamathI Atmazuddhi karate makti sanmakha pahere bhavAntaramAM zramaNa dharmanI prApti karI ekSaprApti karI zake che. je manuSyomAM zramaNa tathA zramaNopAsaka dharmane pAlana karavAnuM sAmarthya nathI eoe paNa pitAnI cittabhUmimAM sudeva, suguru, sudharmarUpa tattvatrayImAM zraddhA rAkhavI joIe. jevI rIte mArgamAM rahela kamara ( tAkAta vinAnA) puruSa paNa kadI kadI ISTa sthAnane prApta karI le che tevI rIte avratI zraddhAvAn jIva paNa mArgAbhimukha rahI ISTa sthAnane jarUra prApta karI le che. bhagavAna mahAvIranI tattvavALI dezanAthI prabhAvita thaIne sabhAjanomAMthI rAjakumAra megha, nandISeNa vagere aneka puruSoe zramaNa dharmanI pravrayA lIdhI, rAjakumAra abhaya ane sulasA vagere aneka strIpuruSoe gRhastha dharma svIkAryo ane rAjA zreNika vagere aneka manuSyae bhagavAnanA pravacana para zraddhA prakaTa karI. e varSanuM cAturmAsa paNa bhagavAne rAjagRhImAM vitAvyuM ane aneka manuSyane dharmapatha para lAvI temano uddhAra karyo. varSAkALa vyatIta thatAM zramaNa bhagavAne rAjagRhIthI videha tarapha vihAra karyo ane aneka nagaromAM dharmapracAra karI bhagavAna brAhmaNakuMDa grAma pahoMcyA ane nagara bahAra bahusALa nAmanA udyAnamAM sthiratA karI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu varSamAna [177] prakaraNa caudamuM prabhu mahAvIra padhAryA che prabhu mahAvIra brAhmaNakuMDagrAma nagaramAM padhAryA. nagaranI bahAra vividha jAtinA vRkSo ane latAothI vyApta bahuzALa nAmanA caitya ( udyAna) mAM dee samavasaraNanI racanA karI. pUrva dizA sanmukha maNinA pAdapITha sahIta ratna siMhAsana sthApana karyuM. jenI upara trilekanA nAtha devAdhideva paramAtmA mahAvIradeva beThA che, temanA pAdapIThanI pAse bhagavAna gautamasvAmi beThA che. de, manuSya ane tiryaMca sarve potapotAnA sthAne beThA che. zaheramAM sarvatra samAcAra prasarI gayA che, gheraghera AnaMda ane utsAhana pUra AvyA che ane prabhunI dezanA sAMbhaLavA javA leko umaTI rahyA che. prabhu mahAvIra padhAryA che. enA harSanAda re ane cauTe gAjI rahyA che. A vAta sAMbhaLatAM ja pUrve kahelA Sabhadatta nAmanA brAhmaNanuM mana atyaMta AnaMdanAM bhArathI bharAI gayuM. ane potAnI patnI devAnaMdA nAmanI brAhmaNane kahevA lAgyA ke "he suMdarI ! he priyatamA ! traNa lokanA tilaka samAna ane satya padArthanI kathA kahevAmAM samartha zrI mahAvIra jinezvara ApaNu zahera najIkanA udyAnamAM samavasaryA che. he priyA! mAtra temanuM darzana paNa anupama kalyANanA samuhanuM kAraNa che, te pachI temanI pAse javuM, temane vaMdana karavuM, ane pAdasevana karavuM vigere sevA karavAthI kayANanuM kAraNa thAya temAM zuM kahevuM? tethI ApaNe jaIe ane temanA darzanavaDe ApaNuM pitAnuM jIvita saphaLa karIe." te sAMbhaLIne devAnaMdAnuM hRdaya paNa AnaMdathI vikasvara thaI rahyuM. tarataja potAnA patine kahevA lAgI ke "he priyatama ! tame kahyuM te yaMgya ja che tethI cAlo ApaNe jaladIthI jaIe." A devAnaMdAnA garbhamAMthI je divase ja svAmi apahAra karAyA hatA te divasathI ja te mahAzakane vahana karatI hatI. paraMtu jyAre RSabhadatta brAhmaNe bhagavAna mahAvIranA samavasaraNamAM javAnI vAta karI tyAre tenA meremamAM AnaMda, utsAha ane keka anerI bhAtano umaMga aMge aMgamAM pragaTI uThyo. uttama prakAranA baLadathI subhita suMdara rathamAM besIne A yugala samavasaraNa tarapha sIdhAve che. ane bhagavAnanA samavasaraNamAM AvI pahoMce che. prabhunA atizaya joIne teo baMnee ratha uparathI utarI pAMca prakAranA abhigamavaDe samavasaraNamAM praveza karyo. jInezvarane traNa pradakSiNuM devApUrvaka praNAma karIne harSita manavALA te trASabhadatta brAhmaNa bhUmi para beThA. devAnaMdA paNa bhagavAnane praNAma karIne vinaya sahita ubhI rahIne ja zravaNa karavAne IcachatI mastaka para be hAtha joDI prabhune sAMbhaLavA lAgI. je samaye bhagavAna teNanA cakSuvaDe jovAmAM AvyA te samaye teNInuM mukhakamaLa atyaMta vikasita thayuM. teNInA harSathI prakuTilata thaela netromAMthI AnaMdanA azra jharavA lAgyA. meghanI jaLadhArAthI haNAyelA kadaMbanA puSpanI jema tenA zarIra para romAMca khaDA thayA. ane teNInA stanamAMthI dUdhanI dhArA nIkaLavA lAgI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ [178 ] vizvati tevA prakAranI teNIne joI saMzaya utpanna thavAthI gautamasvAmI jagadagurUne praNAma karI pUchavA lAgyA ke -he bhagavan! nimeSa rahita daSTivaDe ApanA mukhane jetI A devAnaMdA potAnA putranA darzanane anusaratI ane premanA samuhane dhAraNa karanArI avasthAne pAmI tenuM zuM kAraNa? tyAre bhagavAne kahyuM ke -he gautama ! A devAnaMdA mArI mAtA che. huM A devAnaMdAnI kukSithI utpanna thayelo putra chuM. kemake huM devabhavathI jyAre sthaLe tyArathI AraMbhIne khyAsI divasa sudhI A mAtAnA garbhamAM rahyo hato. tethI prathamanA snehanA anurAge karIne A devAnaMdA A vAtane nahi jANavA chatAM AvA prakAranA saMbhramaNane pAmI che." A pramANe jInezvara devanuM vacana sAMbhaLIne tatkALa devAnaMda sahita aSabhadatta atyaMta AnaMdita thayA. tathA parSadAmAM beThelA sarve leke atyaMta vismaya pAmyA. pUrve nahiM sAMbhaLelI adbhuta vArtA sAMbhaLIne kaNa vismaya na pAme? bhagavAnanI amRtavANI ane vairAgya dezanA sAMbhaLI tyAre AnaMdanA karanArA netravALA te baMnene mAtra pitAnA ja anubhavathI jANI zakAya te kaI apUrva AnaMda utpanna thaye. A samaye saMsArathI virakta thayuM che mana jemanuM tevA kaSabhadatta tathA devAnaMdA baMnee prabhunI pAse dIkSA grahaNa karI ane prabhue sAdhune AcAra kahI saMbhaLAvyuM. AryA caMdanA pravartinIne devAnaMdAne ziSyApaNe ApI. ane trASabhadattane sthaviranI pAse seMpavAmAM AvyA. pachI te baMne aticAra rahita cAritradharma pALavAmAM baddhalakSya (tatpara) thaI apUrva apUrva (navA navA) tapa karavAmAM tatpara thaI, agIAra aMgane abhyAsa karI, paryata samaye saMlekhanAnuM ArAdhana karI, mekSarUpI mahA mahela upara caDhavAnA sAdhanabhUta nisaraNanI jevI kSapakazreNI upara caDI ekSapadane pAmyA. tyAra pachI bhagavAna kSatriyakuMDagrAma padhAryA ahIM prathamathI ja jinezvarane vihAranuM nivedana karavAvALA purUSoe naMdivardhana rAjAne svAmInA AgamananI vadhAmaNI ApI. saparivAra hAthInI aMbADI upara virAjamAna thaI naMdivardhana rAjA prabhu mahAvIrane samavasaraNamAM vaMdana karavA padhAryA. ahIM prabhunI putrI priyadarzanA tathA tenA pati eTale bhagavAnanA jamAI jamAlie bhagavAnanI vairAgyamaya dezanA sAMbhaLIne baMnee dIkSA grahaNa karI. jamAlie pAMca rAjakumAre sahita pravrajyA aMgIkAra karI tathA eka hajAra rAjakanyAo vaDe parivarelI ane vRddhi pAmatA saMvegavALI priyadarzana paNa sAdhvI thaI. tyAra pachI bhagavAna mahAvIra svAmI zramaNa saMgha sahita eka gAmathI bIje gAma vihAra karatA rAjagRhanagaramAM padhAryA. te nagaranI bahAra guNazIla nAmanA cetya (udyAna)mAM dee samavasaraNa racyuM. A avasare zreNakarAjA samavasaraNamAM virAjamAna bhagavAnane sAMbhaLIne abhayakumAra, meghakumAra ane naMdiSeNa vagere putra parivAra sahita jagadagurUne vAMdavA mATe Ave che. ane prabhu mahAvIranA parama bhakta bane che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [17] prakaraNa paMdaramuM comAsAM ane nirvANa prabhunA ekaMdara comAsAM zramaNa bhagavAna mahAvIre asthika grAmane AzrIne varSAkALamAM rahevA mATe paheluM aMtarAvAsa-mAsuM karyuM. caMpA ane pRSThacaMpAne AzrIne varSAkALamAM rahevA mATe traNa comAsAM karyA. vaizAlI nagarI ane vANijaya grAmane AzrIne bAra comAsA karyA. rAjagRhanagaranI bahAra uttara dizAmAM nAlaMda nAmanA pADAne AzrIne cauda mAsA karyA. cha mAsAM mithilA nagarImAM, be bhadrikA nagarImAM, eka AlaMbhikA nagarImAM, eka zrAvastI nagarImAM, eka vabhUmi nAmanA anArya dezamAM ane eka madhyama pApA nagarIne viSe hastipAla rAjAnA kArakunanI jIrNa sabhAmAM apazcima chelluM mAruM karyuM. pApA nagarInuM nAma prathama te apApA hatuM, paNa prabhu te nagarImAM kALadharma pAmyA tethI devoe tenuM nAma pheravIne pApApurI pADayuM. A rIte prabhunA chadmasthakALamAM ane kevalI avasthAmAM badhA maLIne beMtAlIza cemAsa thayA. prabhu mahAvIra nirvANa pAmyA zramaNa bhagavAna mahAvIra je varSAkALamAM madhyama pApApurIne viSe hastipAla rAjAnA kArakunonI sabhAmAM chelluM comAsuM varSomAM rahevA mATe karyuM te comAsAne varSAkALane cethA mahIne A mAsa (gujarAtI)nA kRSNa pakSanA paMdaramA divase eTale amAvAsyAe pAchalI rAtrIe kALadharma pAmyA. kALa sthiti ane bhava sthitinI jALathI chuTA thayA. saMsArane pAra pAmI gayA. saMsAramAM pharIthI na AvavuM paDe tevI rIte lekAgra lakSaNa uMce sthAne sthira thayA temanA janma, jarA ane maraNanA baMdhane-baMdhananA hetubhUta karmo chedAI gayA. teo siddha thayA, buddha thayA, bhopagAhI karmothI mukta thayA. sakaLa du:khothI aMta pAmyA. samagra saMtApathI para thayA. zarIra ane mana saMbaMdhI sarva duHkhethI aLagA thayA. zrI mahAvIra prabhu nirvANa pAmyA tyAre caMdra nAmane saMvatsara hatuM. Aso vadI amAvAsyAnI rAtrine viSe svAti nakSatra sAthe caMdramAne yega prApta thaye zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharma pAmyA. temanA zarIra ane mana saMbaMdhI sarva duHkha kSINa thayAM. te kALe ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra trIza varSa sudhI gRhasthAvAsanI madhyamAM rahIne, bAra varasathI kaMIka adhika samaya sudhI bAra varasa ane sADA cha mahinA sudhI chavastha paryAya pALIne, trIza varasathI kaMIka ochA samaya sudhI ogaNatrIza varasa ane sADA pAMca mahinA sudhI kevalI paryAya pALIne, ekaMdara beMtAlIza varasa sudhI zrAmaya paryAya-cAritra paryAya pALIne, sarva maLI kula oNtera varasa sudhI, pitAnuM sarva AyuSya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 180 ] vizvayoti pALIne, vedanIya, Ayu, nAma ane gotra e cAra bhapagrAhI karmo kSINa thaye, A avasapiNamAM duSamA suSamA nAmane cethA Are ghaNekhare gayA bAda-cothA ArAnA traNa varasa ane sADA ATha mAsa bAkI rahetAM, madhyama pApAnagarI viSe hastipAla nAmanA rAjAnAM kArakunAnI sabhAmAM, rAga-dveSa rahita hovAthI ekalA, advitIyapaNe-RSabha devAdi tIrthakare dasa hajAra vagere parivAra sAthe mekSe gayA, tema bIjA koInI sAthe nahIM-paNa ekAkIpaNe, nirjala chaThTha tapa vaDe mukta thaIne, svAti nakSatra sAthe caMdramAne vega prApta thaye, prabhAta kALarUpa avasarane viSe cAra ghaDI rAtrI avazeSa rahetAM, samyaka prakAre padmAsane beThA, puNyanA phala vipAkavALA paMcAvana adhyayana, pApanA phala vipAkavALA paMcAvana adhyayane, ane keInA pUchaLyA vinA chatrIsa uttare kahIne, pradhAna nAmanuM marUdevInuM eka adhyayana bhAvatA bhAvatA, kALadharma pAmyA, saMsAra samudrane pAra pAmyA, saMsAramAM pharIthI AvavuM na paDe tema samyak prakAre Urdhva pradezamAM gayA. temanA janma-jarA-maraNanAM kAraNabhUta karmo chedAI gayA, temanA sarva artha siddha thayA, tatvanA artha barAbara pAmI gayA, bhopagrAhI karmothI chuTA thayA; sarva du:khane aMta pAmyA, sarva prakAranA saMtApathI aLagA thayA ane zarIra tathA mana saMbaMdhI sarva du:kho chuTI gayAM. je rAtrine viSe zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharma pAmyA-cAvatuM sarva du:khathI mukta thayA te rAtrIe ghaNuM devadevIo svargamAMthI AvavA ane pAchAM javA lAgyA, tethI AkAzamAM sarvatra udyota phelAye, rAtri prakAzamaya banI gaI, svargathI nIce utaratAM ane uce caDatAM devadevIone lIdhe rAtri jANe atizaya AkuLa thaI hoyanI e bhAsa thaye ! je rAtrine viSe zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharma pAmyA te rAtrie kAzI dezanA madraki jAtinA nava rAjAo, ane kezala dezanA lechIka jAtinA nava rAjAo jeo bhagavaMtanA mAmA ceTaka rAjAnA sAmaMta hatA, ane je kAryavazAt pAvApurImAM gaNana meLApa karavA ekaThA thayA hatA. te aDhAre gaNu rAjAoe amAvAsyAne viSe, saMsAra samudrathI pAra pahoMcADanAra tapa pauSadhepavAsa (upavAsa) karyo hato. te aDhAre rAjAoe vicAryuM ke zramaNa bhagavAna mahAvIra nirvANa pAmyA tethI bhAva udyota te gaye, paNa have ApaNe dravya udyota kara joIe. tethI temaNe te rAtrie dIvA pragaTAvyA. tyArathI dIpotsava-dIvALI nAmanuM parva zarU thayuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vardhamAna [181] prakaraNa seLayuM zrI gautamasvAmIne kevaLajJAna te ja rAtrie bhagavAnanA zreSTha aMtevAsI-moTA paTTadhara ziSya gautama gotranA zrI IndrabhUti aNugArane zrI mahAvIra prabhu viSe je premabaMdhana hatuM te naSTa thayuM. ane anaMta vastunA viSayavALuM, avinAzI, anupama, yAvat kaI paNa vastuvaDe khalanA na pAme evuM, samasta AvaraNa rahita, saghaLA paryAye yukta, sarva vastune jaNAvanAruM, saghaLA avayathI saMpUrNa pradhAna kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayuM. zrI mahAvIra prabhue gautamasvAmIno pitAnI upara prazasta neharAga che ema jANI, te neharAga nivartana karavA mATe potAnA aMta vakhate-amAvAsyAnA saMdhyAkALa pahelAM, zrI gautamasvAmIne najIkanA keI gAmamAM, devazarmA nAmanA brAhmaNane pratibaMdhavA mekalyA. gautamasvAmI prabhunI AjJA svIkArI turata tyAM gayA ane devazarmAne pratibaMdha karI, prabhAte pAchA AvatAM rastAmAM zrI mahAvIra prabhunuM nirvANa sAMbhaLyuM. sAMbhaLatAM ja kSaNavAra vajathI haNAyA hoya tevA zUnya thaI gayA. thoDIvAra stabdhapaNe ubhA rahI, teo belavA lAgyA ke - he svAmI! ATale vakhata meM ApanI sevA karI paNa aMta samaye ja mane ApanA dazanathI dUra karyo? | he jagapati! Aje mithyAtvarUpI aMdhakAra phelAI rahyo che, kutIthIrUpI ghuvaDa garava karI rahyA che, ane dukALa, yuddha, vaira vagere rAkSase rAha jotAM beThAM che! he prabhu! tamArA vinA AjanuM bharatakSetra, caMdrane rAhue ganyA hoya ane jevuM AkAza lAge tevuM nisteja lAge che. tamArA vinA sunuM lAgatuM bharatakSetra, dIpaka vinAnA mahela jevuM, jANe khAvA dhAtuM hoya tevuM lAge che. he nAtha! huM have konA caraNakamaLamAM mAruM mAthuM jhukAvIne vAraMvAra padArtho viSe prazno pUchIza? have huM "he bhagavAna!" "bhagavaMta" kahI kene saMbodhIza? mane paNa have bIje kaNa Ama vANIthI gautama-gAyama kahIne bolAvaze ? ' arere ! vIra ! he vIra!! Ape A zuM karyuM? Ave khare avasare ja mane kAM dUra karyo? he bhagavana ! tamane zuM ema lAgyuM ke huM eka bALakanI peThe ADe paDIne Apane cheDe na choData? huM pAse heta te tamArA kevaLajJAnamAM bhAga paDAvatI ane mane kadAca tamArI sAthe mokSa paryata rAkhyuM hota te zuM mekSamAM saMkaDAza paData ? tamane huM zuM bhAre paDatuM hatuM ke mane mUkIne cAlyA gayA?" A pramANe cheDe vakhata sudhI te temanA mukhamAMthI "vIra ! vIra !!" nAmane jA5 akhalitapaNe vahevA lAgyo. DIvAre temanI jJAnadaSTi sateja thaI. zokano Avega zamI gaye. teo jJAnadaSTie vicAravA lAgyA ke "arere ! huM kevI mithyA bhramaNAmAM paDI gaye? vItarAga te sneha vinAnA ja hoya, e satya mane kema na sUjhayuM? mAre ja aparAdha thayuM ke meM te vakhate Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ [182] vizvati zratano upayoga na dIdhuM. e nirmohIne te vaLI mArI para zAne meha heya? kharekhara huM pita ja mehamAM paDyo chuM. mArA A ekapakSI nehane dhikkAra che! mAre evA snehano A kSaNe ja tyAga kara joIe. vastuta: mArUM keNu che? huM ekalo chuM. mArUM kaI ja nathI. tema huM paNa keIno nathI." AvI rIte samabhAvanA viSe ArUDha thatAM zrI gautamasvAmIne paNa tatkALa kevaLajJAna utpanna thayuM prAta:kALamAM iMdrAdie AvIne mahotsava karyo. mekSamArgamAM pravartelA sAdhakane sneha e vajInI sAMkaLa samAna che. jyAM sudhI zrI vIra prabhu jIvatA rahyA tyAM sudhI temanA para neha dharAvanAra zrI gautamasvAmI kevaLI na thaI zakayA. paraMtu ekaMdare gautamasvAmIne badhuM savaLuM paDI gayuM. e eka AzcaryanI vAta che. temane pracaMDa garva-pAMDityanuM abhimAna temane prabhu pAse kheMcI gayuM ane tyAM baMdha pAmyA. eTale eka rIte ahaMkAra ja temane pratibodhamAM sahAyaka nIvaDyo, temane rAga prabhu bhaktimAM pariNamya ane prabhunA virahamAMthI udbhavele kheda, kevaLajJAna prApta karAvavAmAM sAdhanabhUta thaye. zrI gautamasvAmI bAra varasa sudhI kevaLI paryAya pALI, sudharmAsvAmine lAMbA AyuSyavALA jANI temane gaNuM soMpI me sIdhAvyA. kArtika suda ekamane divase devee zrI gautamasvAmInA kevaLajJAnano mahatsava karyo tyArathI te divasa paNa lekemAM AnaMda utsavamaya gaNAya. prabhunA moTAbhAI naMdivardhana rAjA prabhunuM nirvANa thayeluM sAMbhaLI atyaMta khinna thayA, e khinnatA TALavA temanI bahena sudarzanAe temane samajAvI kArtika suda bIjane divase Adara sahita pitAne ghera bolAvI bhejana karAvyuM, tyArathI "bhAIbIja " nAmanuM parva pravatyuM. sAdhu sAdhvI ane zrAvaka zrAvikAnI saMpadA zramaNa bhagavAna mahAvIrane indrabhUti vigere cauda hajAra sAdhuo hatA. Arya caMdanabALA vigere chatrIsa hajAra sAdhvIo hatI. zaMkha zataka vigere eka lAkha ane ogaNasATha hajAra zrAvake hatA. ane sulasA, revatI vigere traNa lAkha ane aDhAra hajAra zrAvikAo hatI. sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAnI eTalI ukaSTa saMpadA prabhune hatI. bhagavAnane traNa caudapUva hatA. caudapUvI asavA hevA chatAM sarvajJa jevA ja heya. akArAdi sarva akSaranA saMyogane jANe, sarvajJanI jema sAcI prarUpaNa kare. bhagavAnane atizaye eTale AmaSadhI vigere labdhione prApta thayelA terasa avadhijJAnIo hatA. saMpUrNa-saMbhinna zreSTha jJAna ane darzanane dhAraNa karanArA sAtase kevalajJAnIo hatA. pite deva na hovA chatAM devanI Rddhine prApta thayelA-devanI addhi vimurvavAne samartha evA vaikriya labdhivALA sAtase munie prabhune hatA. aDhIdvIpa ane be samudrane viSe rahelA paryAptA saMjJI paMcendriyanA mane gata bhAvane jANanArA, pAMcaso vipulamati mana:paryavajJAnIo hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhuM vadha mAna [ 183 ] deva, manuSya ke asuranI sabhAmAM vAdane viSe parAjaya na pAme evA prakAranA cArasa vAdIo hatA. zramaNa bhagavAna mahAvIranA sAtase ziSyA ane caudase sAdhvIe mukti pAmyA yAvat sarva du:khathI mukta thayAM. anuttara vimAnamAM utpanna thanArA munie AgAmI bhavamAM siddha thavAnA hovAthI jenu kalyANa che evA AThasA anuttara vimAnamAM utpanna thanArA munionI utkRSTa saMpadA prabhune thai. prabhu mahAvIranA zAsanamAM zrI mahAvIra paramAtmAne kevalajJAna thayA pachI cAra varSe meAkSamAga cAlu thaye te temanA paTTadhara trIjA puruSa sudhI zrI jaMbusvAmI sudhI mekSamArga cAlu rahyo. zrI vIra prabhunA nirvANa pachI khAra varSe gotamasvAmI, vIsa varSe sudharmAMsvAmI ane cAsaTha varSe zrI jaMbusvAmI mekSe gayA tyArapachI daza vastuo viccheda gai-- (1) manaHpa`vajJAna. ( 2 ) paramAdhi, ke jenA utpanna thayA pachI eka aMtarmuhUta nI aMdara kevaLajJAnanI utpatti thAya che. ( 3 ) pulAka labdhi, jenAthI cakravartInA sainyane paNa cUrA karI zakAya. ( 4 ) AhAraka zarIra labdhi. ( 5 ) kSapakazreNI. ( 6 ) upazamazreNI. (7) jinakalpa. ( 8 ) saMyamatrika-parihAra vizuddhi-sUkSma sa'parAya ane yathAkhyAta cAritra lakSaNa ( 9 ) kevaLajJAna ane (10) mekSa mA. viSNu vamAnanA jIvana-siddhAMtAnI viziSTatA prabhu mahAvIranA jIvananA ekeeka prasa'go eTalA AkarSIka che ke tenA vicAramAtra Azcaryacakita banAvI mUke che. emanI ahiMsA AkAzanI samAna vyApaka ane sUkSma che; emanI tapazcaryA ane sahanazakti anupama che; emanI gRhastha ane sAdhusa ghanI vyavasthApakatA- khaMdhAraNa mahAna rAjanItijJAne paNa mugdha kare evI che. paramAtmA mahAvIra pAse kevalajJAnarUpa yeti hatI, temAMthI gaNadhara mahArAjAe rUpa aneka dIpajyoti prakaTI, kevalajJAnanA biMdurUpa dvAdazAMgInuM jJAna emaNe jagat samakSa mUkayuM; trIjA bhavamAM mana-vacana-kAyAnI pavitratAthI rAmarAyanI vikasvaratApUrvaka 'sarvi jIva karuM zAsana rasI 'nI bhAvanAnA je saMkalpa vI+llAsapUrvaka karyAM hateA tenA puNyAnuSI puNyathI tIrthaMkarapaNuM prApta thatAM kevalajJAnanA sArabhUta dvAdazAMgInA sUtro jagata samakSa mUkavA je hajArA varSo sudhI bhavyAtmAe grahaNa karaze ane mukti mATe janmajanmAMtaramAM prayANa karaze. * upAzrcayadhrauvya yun sat' e sArabhUta sUtramAM kahevAmAM AvyuM che ke A jagatanA tamAma padArthAM anAdi hovA chatAM utpanna thAya che, nAza pAme che, paNa sattArUpe acaLa rahe che; A vijJAna emaNe varSo pahelAM janasamAja samakSa mUkyuM. mahAna izvara zrI mahAvIre jagata banAvyuM nathI paNu jagatanuM svarUpa batAvyuM che; AtmA pote ja brahmA, viSNu ane mahezvara che; mAtAnA garbhamAM AvI pAte ja AhAra levA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 184 ] vizvajyoti mUkavA vagere cha paryAmie (zaktiA) utpanna kare che ane jIvana paryaMta te zaktionu pAlana kare che. tema ja jIvana pUruM thaye te visarjana kare che; ane navA janmeAmAM e rIte kriyA thayA kare che. A vastusthitimAM karmAMjanya kAya che; anya kAryanuM nathI. AtmA ane ka maLIne A saMsAra anAdikALathI sarajAyA che. sarajAya che ane sarajAze. jagatakartA izvara jevI vacce koI vyakti raDetI nathI, A temanA sajJa siddhAMta che. emanuM tattvajJAna nityAnityapaNuM, eka anekapaNuM, mUrta amU paNuM, nizcaya ane vyavahAra, dravyaguNa, paryAya, sAta nayeA, sasabhaMgIe, cha dravyeA, pAMca samavAyA ane jJAnaniyAmyAM mokSa:vagere sUkSma hakIkatAthI bharapUra che; ATha karmAnu sUkSma svarUpa baMdha, udaya, udIraNA, sattA, saMkramaNa vagere anya danAmAM dRSTigocara thatu nathI. A AtmA saMcAgavazAt karmAMnI vicitratAthI kaI sthitie pahoMce che, kevA du:kha anubhave che, jIvana vikAsanA mArgamAM AvyA chatAM kevI rIte adha:patananA UMDA khADAmAM paTakAI paDe che, ane pachI kevA purUSArtha ane kevuM apUvI tAravI saMpUrNa unnatinA zikhare pahoMce che, e dRSTAMta zrI mahAvIra prabhunuM mukhya ane adbhuta che. nayasAranA bhavamAM samyaktva prApta karI pachI vamI nAkhyuM. paraMtu jema bIjane candramA pUrNimA banI jAya che tema Akhare tIrthaMkarapaNuM prApta karyuM, te vaccenA chavvIsa janmA emanA jIvanamAMthI mananapUrvaka samajavAthI karma ane AtmAnI laDAimAM chevaTe AtmAne jaya thAya che. kemake emane puruSA kramekrame baLavAna thatA gayA ane sattAvIsamA bhavamAM tI karapaNuM prApta karyuM. chevaTe kA~ upara vijaya meLavI svataMtra muktipada prApta karyuM ane ApaNane pUjya banyA. saMsAramAM aneka jIve janme che ane mRtyu pAme che, te te! sAmAnya krama che. tene UhApA hetA nathI, paraMtu vipattinA pahADa tUTI paDyA hAya, maraNAMta kaSTo, upasarvAM eka pachI eka AvatA hoya, eka vakhata unnatinA zikhare gayA pachI adhaHpatananA khADAmAM paDyA rahevu hAya chatAM himmatapUrvaka, AtmazraddhApUrvaka, puruSA pUrvaka aDagapaNe koInI paNa dayAnI bhikSA mAgyA vagara deva ke IMdranI sahAyanI apekSA vagara A dhyAna ke raudradhyAna karyA vagara upasarga karanAra pApI vyaktie upara paNa anuka MpA ciMtavIne pote karelAM pUrva karmonA phaLa samajI tene bahAdurIthI bhAgavI, unnata ane divya AdhyAtmika jIvana jIvI, saMsAranA aneka prANIonu kalyANa karI muktisthAnamAM padhAryAM che. AvuM mahAna ane prabhAvazALI vyApaka jIvana vIra paramAtmAnuM che. A rIte potAnA AtmAnA sa MpUrNa vikAsa sAdhI unnatinA zikhare caDanAra AtmAe ja mahApuruSA ane vizvavadya bane che. paramAtmA mahAvIre kahyu che ke mArI pAse mukti ke mekSa nAmanI keAI cIja nathI ke huM tamane ApI zakuM, paNa tamA samyag darzana-jJAna ane cAritranA mArge cAlavA prayatna karaze; jinapratimA ane jinAgamanuM Alakhana leze, guSTi rAkhI samabhAvanI vRddhi karaze, jJAna ane kriyA ubhayanI sAdhanAkaraze, sAta nayAne sApekSa rAkhI, khaMDanAtmaka pravRttithI dUra rahI anekAMtavAda svIkArazeA, ahiMsA, tapa, tyAga ane saMyamamAM purUSArtha karaze; zraddhAbaLa, jJAnakhaLa, cAritramaLa ane dhyAnabaLanA AtmAmAM vikAsa karatA rahezeA ane bhavAMtara mATe paNa zubha-saMskAro letA jaze teA avazya A anAdyana Mta saMsAraneA tamAre mATe cheDA Avaze Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhu vadhamAna ** [ 15 ] tema ja AtmAnA anaMta guNNAnA vikAsa thatAM kama thI svata Mtra rIte pote ja peAtAne mukta karI kazo. paramAtmA mahAvIre karmAMnA sUkSma siddhAMta kevalajJAnathI tapAsI je rIte rajU karyo che te vanapaNAnI sAkhitI che; AtmA potAthI para-jaDabhAva-vibhAva pariNatimAM paDe tyAra pachI te dveSa, cAra kaSAyA vagere vaDe zarIra, putra, parivAra, hArTa, havelI vageremAM mamatva vadhatA na e rIte viSacakramAM AtmA gUMcavAI kama khAMdhI rahyo che. jJAna cetanAnI jAgRti vagara tAnAane kaphaLacetanA anubhavI rahyo che. A karmAnuM aMdha, udaya, udIraNA, sattA, jhaMga vagerenuM sUkSma svarUpa jaina darzana sivAya anya sthaLe nathI. ahiMsA, satya, asteya, yA, ane aparigraha, cAra anuyAgA, mArgAnusArIpaNuM, jinapUjA, jIvadayA, guNasthAne, gRhamAM khAra vrato, ochAmAM ochI gRhasthanI savA vasA dayA, sAdhu dharmanI vIsa vasA zIla, tapa, ane bhAva, dravyaguNuparyAya, nava tattvA vagere tattvajJAna ane kriyAmA vacca baMdhAraNa-vIra prabhue vyApaka dRSTie ApaNI samakSa mUkeluM che. e baMdhAraNa pramANe manuSya varte to ochAmAM ochA bhave puNyAnukha dhI puNya upArjana karI prAMte nirjarA sarva karmAMnA kSaya karI muktipada prApta karI zake. ' kAla,bhAva, bhavitavyatA, udyama ane ka rUpa pAMca samavAyeAthI jagata-saMsAra cAlyA kare che. tema tracce kAI khIjI vyaktinI jarUra rahetI nathI, ka ane AtmAnA pUruSA bAbatamAM eze kanu svarUpa AtmAne adha:patana karAvanArUM batAvIne chevaTe puruSArtha upara mukhyatA mUkI. puruSAthaeN karyAM vagara karmonA vinAza na thai zake. ApaNA AtmAmAM bhUtapUrva karmAMnA sAmrAjye laIne ni`LatAe bharI paDI che. jethI ApaNane kALaneA paripAka thaye nathI. kanu khA che, bhavitavyatA baLavAna che, vagere vagere nimittone AgaLa karIne ApaNe AzvAsa laie chIe. ane ApaNI ni`LatA chupAvIe chIe. paNa puruSAne AgaLa karIe ele kramekrame kALa ane bhavitavyatA vagere samavAye temAM samAI jAya che. ane AtmA baLavattara banatAM sakaLa karmAne kSaya karI zake che. zrI vIra paramAtmAnA AlakhanathI aneka AtmAe emanI hayAtimAM saMsArasamudrathI taryAM che; meghakumAra, cauzika sarpa, arjunamAlI, caMdanamAlA vagere vagere; emanu zAsana sADA aDhAra huMjAra varSe lagabhaga raheze. agiyAre gaNadharone vedavAkayone jaina danamAM samanvaya karI pratibeAdha emaNe karyAM. A temanI apUrva viziSTatA che. tethI ja zrImad Ana daghanajIe ' SaDkazana jina aMga bhaNIje' rUpe zrI nemanAthajInA stavanamAM kahyuM che. hajI ' padArthovijJAna teA (Science) paramAtmA mahAvIranA anaMtajJAnanA vibhAga che. dA. ta. zrI bhagavatIsUtramAM bhASAvaNAnAM pudgalAne kayA kathA varNa, gaMdha, rasa ane sparze che te gautamasvAmIjInAM praznonA uttara prabhu mahAvIre ApyA che. AvuM sUkSma jJAna sajJa sivAya khIjA kAine hAi zake niha. hajAro varSo pahelA paramAtmAe kahyuM che ke bhASAvA e pudgalarUpa che. te hAlamAM reDIe ane grAme phAna dvArA siddha thayuM che tema ja zarIranI chAyAnA ane prakAzanAM pudgala paNa kemerAthI jhaDapAyA che. paramAtmA mahAvIranAM vyApaka jIvananA sArarUpe ApaNe emanu Alekhana svIkArI emanI AjJA pramANe vavA prayatnazIla thaIe, saMgaThita thaI emanA jIvana siddhAMtAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] vizvati kAryamAM utArIe, najIvA kalezene nilAMjalI ApI, jaina samAjanI unnati mATe eka thaIe. emanA siddhAMta paradezamAM phelAvavA mizana mokalIe, emanA jIvanane mahAna graMtha-aitihAsika, vaijJAnika, caugika ane AdhyAtmika rIte gRhastha jIvana, sAdhu jIvana mAtR-pitR bhakti, baMdhuneha, gaNadharavAda, tIrthasthApanA vagere aneka daSTibiMduothI sI bhASAmAM taiyAra karAvIe, Alasya khaMkherI puruSArtha-parAyaNa thatA rahIe, ahiMsA, sa, tapa, sAmAyika, brahAcarya, dAnadharma vageremAM pragati karatA rahIe te te saMskAra viaaN pADatAM ApaNe ApaNA AtmAnI anaMta zakitaone vikAsa karI emanI mAphaka razya muktigAmI banI zakazuM e nirvivAda satya che. bhagavAna mahAvIrane AhaMtadharma uSazuM kare che ke kartavya karmone AdarI (vartana dhAraNa karaje, udAsInatA, kheda, ciMtA ane bhaya ke je mane baLane nabaLuM pADanAra ane AtmAnA bhAvi udayane aTakAvanAra che temane hRdayamAM pesavA dezo nahi, niraMne AtmaciMtavana karaje, kaTutAmAM madhuratA rAkhaje, du:khamAM sukha mAnI letAM zIkhaje, du:khe anubhavI DhIlA thaze nahi, ane saMtApanA diNuM raDaze nahi, tamArA AtmAne darzana/jJAna ane cAritramAM otaprota karI nizcayabaLa (will Power)thI tene TakAvI rAkhI uttarottara pragati karaje. NS ~~~~ ~~ jaya svAmin ! jinAdhIza ! jayadeva ! jagatprabho! vaiotirlsa! saMsAtALa ; svAminAmapi yaH svAmI, gurUNAmapi yo guru / / devAnAmapi yo devastasmai tubhyaM namo namaH // namo durvArarAgAdi-vairIvAra nivAriNe / arhate yoginAthAya, mahAvIrAya tAyine / kalyANapAdapArAma, zrutagaMgA himAcalam / vizvAMbhojaraviM devaM, vaMde zrI jJAtanaMdanam // pAMtu vaH zrI mahAvIra-svAmino dezanAgiraH / bhavyAnAmAMtaramalaprakSAlanajalopamAH // prazamarasanimagnaM, dRSTiyugmaM prasannam / vadanakamalamaMkaH, kAminIsaMgazUnya: // karayugamapi yatte, zatrasaMbaMdhavaMdhyam / tadasi jagati devo, vItarAgastvameva / / ~ ~ ~ ~ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2cPhil 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com