________________ 14 દેશનું વર્ણન. પ્રજાને પિષણના ખપમાં આવે અને લુગડાં કરવાને ઉપયોગી હોય અથવા પરદેશ જોડે વેપાર ચલાવવાને લાયક હોય એવી સઘળી જાતની વનસ્પતિ ઘણું કરીને પુષ્કળ પેદા થાય છે. - ત્રીજો પ્રદેશ દક્ષિણને ઉરચ પ્રદેશ–ઉત્તરમાં હિમાલય, અને તેની તળેટી આગળ મિટી નદીવાળા મેદાનો વિષે મુખ્ય બાબતો કહી. હવે હિંદના ત્રીજા પ્રદેશનું વર્ણન કરીએ. એ પ્રદેશ ત્રણ બાજુવાળી ઊંચી સપાટ ભૂમિ છે, અને આ દીપકલ્પનો દક્ષિણ અર્ધભાગ રોકે છે. પ્રાચીન કાળમાં આ ભાગને દક્ષિણ દેશ કહેતા હતા, અને એમાં મધ્યપ્રાંતિ, વરાડ, મદ્રાસ ઇલાકો, મુંબાઈ ઈલાકે, મહેશ્વર, સિધિયા, હેકર, અને નિજામનાં તથા બીજા ખંડિઆ રાજાનાં સંસ્થાનો છે. ગંગાના પ્રદેશની દક્ષિણ બાજૂથી એને જેવા બે પવિત્ર પહાડ આવી રહેલા છે, અને તેમની વચ્ચે 800 માઈલ લાંબી નાના મોટા ડુંગરોની હાર છે. પશ્ચિમ છેડે આવેલા આબુ પર્વત ૨જપૂતસ્થાનના પ્રદેશથી પ૬પ૦ ફુટ ઊંચે છે. દરિયાની વચ્ચે બેટની પેઠે તે આસપાસના મિદાનમાં ઊભે છે. તેના ઉપર, શ્રાવક લેકનાં અનુપમ દહેરાં છે. અરવલ્લી, વિંધ્યા, સાતપૂડા, અને કાઈમુર પતિ તથા બીજી ઊંચી ભૂમિ પૂર્વ તરફ ફેલાય છે, તે ગંગાની ખીણુ સૂધી જાય છે. અહિં રાજમહાલનામે ડુંગરીએ છે. છેક પૂર્વમાં પારસનાથનામે ડુંગર છે, તે પણ જૈન તીર્થ છે અને ગંગાના પ્રદેશની સપાટીથી તેની લંબાઈ 4400 ફુટ છે. દક્ષિણ ઉરખ્ય પ્રદેશનો દેખાવ–આ જુદા જુદા પહાડાની હાર મય દેશની ઊંચી ભૂમિને ઉત્તર તરફથી જાણે કે આપનાર ભીંત છે. હાલ સડકો અને રેલ્વે તિઓમાં પેઠાં છે, પણ પાછલા સમયમાં ઉત્તર અને દક્ષિણ હિંદની વચ્ચે એ પર્વત અને જંગલની આને લીધે આખા હિંદનું એક રાજ્ય બનાવવાનું કામ ઘણું કઠણુ હતું. આ ત્રિકોણાકાર ઉચ્ચ પ્રદેશમાં મોટાં મોટાં વન, પર્વતમાળા, એની પૂર્વ અને પશ્ચિમ બાજુઓને ઘાટ કહે છે. નદીને તીરે આસ
