________________ બાદ મતનું ધર્મ ફેલાવવાનું કામ. વમાં, અને હવે પછી થવાના તમામ ભવમાં પિતાની કરણી (કર્મ ) પ્રમાણે માણસની હાલત (સારી નઠારી ) હોય છે. માણસ જે વાવે તે લણે હરકોઈ ભુડા કામને માટે સજા થયા વિના રહેતી નથી. અને ભલા કામથી શુભ ફળ મળ્યાવિના રહેતું નથી. એમ છે તિ ગુરૂથી કે પરમેશ્વરથી કરેલા દરેક કર્મનું પરિણામ અટકાવી શકાતું નથી. આ ભવમાં દુઃખ પડે કે સુખ મળે તે પાછલા ભવમાં કરેલાં કર્મનું અમુક પરિસુમ છે. અહિં આ જન્મમાં કર્મ કરીશું, તે પ્રમાણે આવતા જન્મમાં સુખ કે દુઃખ પામીશું. કોઈ પ્રાણી મરી જાય છે, ત્યારે પિતાનાં પુણ્ય કે પાપ પ્રમાણે તે વધારે ઊંચી કે વધારે નીચી અવસ્થામાં જ છે. પાછલા તમામ જન્મમાં કરેલાં કર્મોનો કલ સરવાળે મળીને પાપ કે પુણ્ય બંધાય છે. એમ ભૂત, વર્તમાન, અને ભવિષ્યકાળમાં આપણું સઘળું કલ્યાણ આપણા હાથમાં છે, એવું જે ધર્મમાં જણાવ્યું છે તેમાં વ્યક્ત ( સગુણ) પરમેશ્વરની થોડીજ ગરજ છે. આત્માનું નિર્વા (છૂટી જવું–બુનું મત એવું હતું કે જીવતર થોડું કે ઘણું દુ:ખભરેલું હમેશ હાયજ; અને દરેક સારા માણસને હેતુ એ છે કે જન્મમરણની પીડાથી છૂટી વિશ્વના અ ભામાં પોતાના નોખા આત્મા ભેળી દેવો. આનું નામ “નિર્વાણ.” એનો શબ્દાર્થ “વિરામ” થાય છે. કેટલાક પડિત ખુલાસે કરે છે કે જેમ દીવો હોલવાઈ જાય છે તેમ આત્માનું ફેલાઈ જવું તેનું નામ જ નિર્વાણ બીજાઓ કહે છે કે માણસના પ્રત્યેક જન્મનાં પાપ, પરિતાપ, અને સ્વાર્થનું શમી જવું તેજ નિર્વાણું, એટલે આત્માનો છેલો વિરામ, છે. ભાવિક બોદ્ધ આ દુનિયામાં પવિત્ર ધ્યાનમાં રેહેવાની દશાએ પહેંચવા પ્રયત્ન કરે છે અને પરલોકમાં પિતાને નિરંતર શાંતિ મળે એવી આશા રાખે છે. બુદ્ધને ઉપદેશ એ હતો કે જીવતરમાં સદાચરણે ચાલવાથી એ હેતુ પાર પડે છે. બ્રાહ્મણના યજ્ઞને બદલે તેણે માટી ત્રણુ ફરજે બતા છે. તેનાં નામ-૧. સંયમ (કે ઈન્દ્રિાપર કબજે), 2. બીજા મનુષ્યપર હેતભાવ, 3, બધાં પ્રાણુઓના જીવને માન. - બદ્ધોનું ધર્મ ફેલાવવાનું કામ - બુદ્દે પોતાના શિષ્યોને બંધ
