________________ ર૪૦ - બ્રિટિશ હિંદનું સુદૃઢ થવું. થયો. ડેલહાઉસી અને બે લોરેન્સની. રાજકારભાર ચલાવવાની ચતુરાઈને અજમાવવાને એ નવું સ્થળ હતું. મહારાજા દુલીપસિંહને રૂ. 580,000 નું વર્ષાસન બાંધી આપ્યું. એ ઊપજવડે તે ઘણું વર્ષ ઈગ્લાંડના જાગીરદારની પેઠે નર્કેક પરગણામાં રહ્યા. સને 1848 માં . અર્લ ડેલહાઉસીને માર્વેસની પદવી પર ચઢાવવામાં આવ્યો. પંજાબની સમાધાની–પંજાબમાં સલાહશાંતિને માટે પહેલાં ત્યાંના લોકનાં હથીઆર લીધાં. એથી જૂદા જૂદી જાતનાં 1,20,000 હથી આર ત્યાંના લેકેએ આપી દીધાં. ત્યાર પછી દરેક ગામની જમાબંદી કરી. સીખરાજ્યના જુલમથી જમીન વે ભારે થઈ ૫ડ હતો, તેને આ જમાબંદીમાં મસ એ છે કર્યો. દીવાની અને જદારી વહીવટને કાયદો ઠરાવ્યા, તે લોકોને સખ નહિ લાગે તો અને વાજબી હતિ. કર્નલ બર્ટ નિપિઅરે (પાછળથી મગદલાનો લંડનેપિઅર થયા તેણે) સડકે અને નહેરે બનાવી. બ્રિટિશ શાંતિથી જાનમાલનું જે રક્ષણ થયું તેની તથા બ્રિટિશ અમલદારની પંડની સત્તાવ આબાદી નો સમય શરૂ થયો, અને તેની અસર એ પ્રાંતના છેક દૂરના ખૂણુ લગણુ જણાઈ. એથી એમ બન્યું કે ૧૮૫૭માં બળ ઊઠશે ત્યારે પંજાબમાં શાંતિ રહી એટલું જ નહિ, પણ તે વફાદાર રહ્યું બીજું બહ્મી યુદ્ધ 1852- રંગુનમાં કેટલાક યુરેપી વેપારી ઉપર માઠી વર્તણુક ચલાવી અને અંગ્રેજના લશ્કરી વહાણના કપ્તાનને વારવા મેકલેલો તેનું અપમાન કર્યું તેથી 1852 માં બીજું બધી યુદ્ધ જામ્યું. થોડા મહિનામાં રંગુનથી પ્રેમ સુધીની ઈરાવદીની તમામ ખીણુ એજની ફજે કબજે કરી, અને આવાના રાજાએ સલાહના કોલકરાર કરવાની ના કહી તેથી ૧૮૫ર ના ડિસેમ્બરની 20 મી તારીખના જાહેરનામાથી, નીચલા બ્રહ્મદેશના જીતેલા મૂલકને ખાલસા કર્યો, અને પહેલા બ્રહ્મ યુદ્ધ પછી ૧૮૨૬માં મેળવેલા આરાકાન અને તેનાસરીમ પ્રતિ સાથે તેને પિગુને નામે જેડી દીધે. બ્રિટિશ બર્માની આબાદી-અંગ્રેજી અમલ નીચે આવ્યા પછી
