________________ Eii લોર્ડ દ્વાર ર૭ ખાતાના અધિકારીને હિંદી કાઉન્સિલ વણલામાતાને મેંબર નીમીને ઈગ્લાંડથી એકતેિણે જકાલેવાની પદ્ધતિની ફરી વવસ્થા કરી, કમાણી અને ધંધાપર વેરો (ઈનકમ તથા લાઇસેન્સ માસ) બેસાડ, અને સરકારી કાગળનાં નાણું ચલાવ્યાં. આ પ્રતાથી કાર્યમાં તે રોકાયા હતા તે દરમિયાન તેને કાળ થયા. પણ હિંદના વસૂલાત-ખાતાના પહેલ વહેલા અને શ્રેષ્ઠ મંત્રિ તરીકે તેનું નામ અમર રહ્યું છે હિંદના ફોજદારી કાયદાનો ખરડે સને ૧૮૩૭માં મલેએ પહેલા વહેલો કર્યો હતો, તે સને ૧૮૬૦માં મંજૂર થયા તથા તેની જોડે દીવાની અને ફોજદારી વહીવટના કાયદા સને 1861 માં મજૂર થયા. લૉર્ડ એલગિન ૧૮–૧૮૩–ૉર્ડ કેનિંગ ૧૮૬૨ના માર્ચ મહિનામાં હિંદ છોડીને સ્વદેશ ગયા અને ત્યાં મહિને થયા નહિ પહેલાં મરણ પામ્યા. એની પછી લેર્ડ એગિન આવ્યા તે માત્ર 1813 ના નવેંબર મહિના લગી છો. હિમાલય પર્વતમાહે ધર્મશાળાને મુકામે તેનો કાળ થયા અને ત્યાં તેના શબને દાટયું છે. - લંડ લેરેન્સ, ૧૮૯૪–૧૮૬૯–એની પછી પંજાબને રક્ષક સર જૉન લેંરેન્સ આવ્યા. ભૂતાન જોડે યુદ્ધ, તિની પછી સને ૧૮૧૪માં બંગાળાની ઈશાન હદપર આવેલા કાર્સ પરગણુનું ખાલસા થવું, અને સને ૧૮૬૬માં ઓઢિઆમાં પડેલો ભારે દુકાળ એ તેના અમલના મુખ્ય બનાવ હતા. સને ૧૮૬૮–૧૮૬૮માં બુદેલખંડ અને ઉપલા હિંદમાં દુકાળ પડશે તે વખતે લૈર્ડ લૅરેજો ભૂખમરાથી મોત થતાં અટકાવવાને બનતા ઉપાય લેવાની જવાબદારી ખુદ સરકારી અધિકારીઓને માથે રહેશે એવા હિંદની તારીખમાં પહેલ વલ ાિમ કરાવ્યા. અયોધ્યાના ખેડુતોની સ્થિતિની તપાસ ચલાવી તેમને તેમના ચાલુ હક્ક આપવાના હેતુથી એક આક્ટ મંજૂર કર્યો. દોસ્ત મહંમદના કુવરોમાં કેટલીક મુદત લગી માર્યો માંહે કાપાકાપી ચાલ્યા પછી અફગાનિસ્તાનને મૂલક એકલા શિરઅલ્લીને હાથ આવ્યો, અને તેને લૉર્ડ ઑરેન્સ અમીર કબૂલ કયો. 1866 માં વેપારની ખરાબી થવાથી બંગાળાના ચાના નવાસવા દાખલ થયેલા ઉદ્યોગને મિટો કે પહયા, અને મુંબાઈમાં ઘણું વેપારીઓ પાયમાલ થઈ ગયા. આસિસ્ટંટ માજીસ્ટ્રેટના દ્વાથી તે વાઈસરાયની પદવી લગી હદની દરેક દરજાની નોકરી કર્યા પછી સને 168 ના જાનેવારી મહિનામાં લૈર્ડ લેજો નોકરી
