________________ 231 દુરાની વંશની સત્તાનીચે અફગાનિસ્તાન. માટે એની થોડા કાળની હકુમત સંભારવા જોગ છે. બેટિંકની રાજનીતિ પાર પાડવાને સૈથી વધારે લાયક પુરૂષ મકાક છે, એવું હિંદમાં સઘળા લોકોનું મત હતું, તથા ઈંગ્લાંડમાં કોર્ટ ઑવ ડિરેક્ટરોએ પણ એવી જ ઈછા ખુલ્લી પણ કહી બતાવી હતી. થોડા વખત સુધી કામચલાઉ તકિ નહિ, પણ ગવર્નર જનરલની નીમણુકની પૂરી મુદત સુધી રહે તે કામ તણે કરવું એ અભિપ્રાય એ સર્વેને હતો. લૈર્ડ લાંડ ૧૮૩–૧૮૪૩–એમ છતાં પણ ઇંગ્લાંડના રાજપક્ષના ફેરફારને લીધે લૈર્ડ ઓફલાંડ નીમા આ વખતથી યુદ્ધ અને મૂલક જીતવાનો સમય શરૂ થયું. અને તે વીસ વરસ લગી પહેઓ એમ કહી શકાય. શાહસુજાને કાબુલના તત ઉપર બેસાડવાનો પ્રયત્ન કરવાની ખરાબ મતિ લોર્ડ ઓૉલાંડને સૂછો ત્યાં સુધી બધું શાંત દીસતું હતું. એ પ્રયત્ન ઘણું ગેરબસ્તથી કરવામાં આવ્યો, અને અંતે કાબુલના બ્રિટિશ ગારિસનનો (તે શહેરના રક્ષણને સારૂ રાખેલી ફોજનો ) નાશ થયો. કુરાની વંશની સત્તાની અફગાનિસ્તાન, ૧૭૧૭-૧૮૨૯ગીજની અને ધારી સુલતાનના વખત પછી 1747 માં પહેલ વહેલાં અફગાનેને સ્વદેશી રાજા મળ્યો. એ અહમદશાહ દુરાની હતા. ઈરાની વિજયક નાદિરશાહના મરણની પાછળ ગેરબંદોબરત ચાલ્યા તવામાં આ દૃઢ મનના શૂરવીરને પોતાનું કામ કરી લેવાની તક મળી. 1773 માં તેનું મરણ થયું તેની પહેલાં તેણે હેરાતથી પિશાવર લગી અને કા ક્ષ્મીરથી સિંધ સુધીનું બાહે રાજ્ય જીત્યું હતું. પાણિપતના રણમાં તે (૧૭૬૧માં) વચ્ચે આ તિથો મરાઠાઓની છતમાં રોકાણ થયું, અને દિહિનો ગાધએ પાછા મુસલમાન પાદશાહ બેઠો. પણ અહમદશાહે હિંદમાં વસવાની કદી દરકાર કરી નહિ, અને પોતાના દેશમાં કાબુલ અને કંદહાર એ બે રાજધાની હતી, તેમાં તે વારા ફરતી દરબાર કરતા. દુરાની સુલતાનને દીકરા બહુ હતા, અને તે દીકરા ગાદીને માટે એકમેક વઢી મરતા. આખરે ૧૮૨૬માં બળવાન - બારકઝાઈ કળનો મુખી દોસ્ત મહમદ, અમીરના ઈલકાબથી
