________________ સતી થવાનો ચાલ બંધ પાળ્યો, અને ઠગીને નાશ કર્યો. રર૯ સની નોકરને તથા લશ્કરી અમલદારોને અણગમતા હતા, પણ લોર્ડ વિલિઅમને કેાર્ટ ડિરેકટરએ તથા ઇંગ્લાંડના પ્રધા એ જબરેટ આપ્યો. સતી થવાનો ચાલ બંધ પાડો અને ઠગીને નાશ કર્યોએનાં સહુથી વધારે સંભારવા જોગ બે કામ છેઃ સતીને નામે વિધવાને બાળી મારવાનો રિવાજ બંધ પાત; અને ઠગ એટલે ફાંશીઆ લેકનો નાશ કર્યો તે. આ બે જંગલી રિવાજેથી હિંદુઓની સંસારી વ્યવરથા કેટલી બધી બગડી હતી તેનો ખ્યાલ આટલે બધે વખત ગયા પછી મનમાં ખરેખર આણુ કઠણ છે. યુરોપી પંડિતોની શોધથી બરોબર સાબીત થયું છે કે વિધવાને બાળી મારવાના આધાર તરીકે વેદના જે મંત્રનો અર્થ દેખાડવામાં આવ્યો છે તેનો તરજુમે જાણીઈને બેટે કયો છે. પણ સેંકડો વરસથી એમ થતું આવ્યું છે એમ ધારી એ રિવાજ હિંદુઓના મનમાં દૃઢ થયા હતા, અને તેઓ તેને ધર્મક્રિયાના જેવો પવિત્ર ગણતા હતા. અકબર પાદશાહે વિધવાને બાળવાની મના કરી હતી, તોપણ એ ચાલ બંધ પાડવાની તેની કોશિશ વ્યર્થ ગઈ. પ્રથમના અંગ્રેજ હાકેમોએ લોકમાં ચાલતી ધર્મની વાતોની સામા થવાની હિમ્મત કરી નહિ. એવું કહેવાય છે કે સને 1817 નો સાલમાં એકલા બંગાળા ઈલાકામાં ઓછામાં ઓછી 700 વિધવાને જીવતી બાળી દીધી. આજે પણ હિંદના તીથમાં નાના ધળા થાંભલા કે પાલીઆ પુષ્કળ છે. એમાંના દરેક થાંભલો કઈ સતીનું સંભારણું રાખવાને કરે છે. યૂરેપી અને દેશી લેક આગ્રહથી સામા થયા છતાં લૉર્ડ વિલિઅમ બંટિકે ૧૮૨૮ના ડિસેંબર માસની ૪થી તારીખે કાઉન્સિલમાં કાયદો મંજૂર કરાવ્યો-તમાં ઠરાવ્યું કે જેઓ સતીને મદદ કરે તેમને સર્વને “સાપરાધ મનુષ્ય વધ કરનારા” ગુનેગાર ગણવા. ઠગીને નાશ કરવાનું માન લૈર્ડ વિલિઅમ બેટિક અને કપ્તાન સ્લીમનને સરખું ઘટે છે. ઠગ લોક વંશ પરંપરાથી ખૂન કરનારા હતા, અને ગળામાં ફસા વાલી માણસને મારી નાંખવું એ તમને ધંધે હતિ. વિપારી કે જાત્રાળને વેશે તેઓ ટોળાંબંધ ફરતા અને એ આખી ટોળીએ લોહીની તરશી કાળી
