________________ 180 યુરોપી લકેનાં પહેલ વહેલાં થાણાં. રહ્યાં છે. એ સઘળાં પશ્ચિમ કિનારે છે, એમનું ક્ષેત્રફળ 1,100 ચારસ મેલ છે અને તેમાં વસ્તી આશરે પાંચ લાખ માણસની છે. વળી બ્રિટિશ હિંદમાં શુમારે 500 પોર્ટુગીઝ છે અને તે ઉપરાંત મિશ્ર જાતના પોર્ટુગીઝ એથી ઘણું વધારે છે. એ મિશ્ર જાતના 30,000 માણસથી વધારે (પોર્ટુગીઝ હાફ કાસ્ટ) મુંબઈમાં અને 20,000 બંગાળામાં, મુખ્યત્વે કરીને ડાકા અને ચિતોંગની પડેશમાં વસે છે. એ જાતના લોકો ફિરંગીને નામે ઓળખાય છે, અને તઓ રેમન કાલિક ધર્મ માનતા રહ્યા છે અને યૂરોપી ઉપનામ ધારણ કરે છે તે સિવાય જે દેશીઓની સાથે તેઓ રહે છે તેમનાથી વર્ણ, ભાષા, અને રહેણીની બાબતમાં તેઓ ભાગ્યેજ જુદા પડે છે. હિંદમાં વલંદા-પાર્ટુગીઝના એકહથુ વેપારને તોડી પાડનારી પહેલ વહેલી યૂપી પ્રજા વલંદા લોકો હતા. સાળમા સૈકામાં ખૂછમ, આન્ટવર્પ, અને આમસ્ટર્ડમ મોટાં વેપારનાં મથક થયાં. પિોર્ટુગીઝ લિક જે માલ ભરતખંડમાંથી લઈ જતાતિ માલ એ બદરમાંથી જર્મનમાં અને ઈંગ્લાંડમાં મોકલવામાં આવતા પહેલાં તો, એરોજ લેકે જે તે પકડ્યો હતો તે રસ્તે ચાલી વલંદા કે યુરોપ અને એશિઆના ઉત્તર કિનારાઓની આસપાસ વહાણ હંકારી ભરતખંડમાં આવવાનો માર્ગ બળી કહાડવાની કોશીશ કરી. આવી રીત વલંદા લોકો ત્રણ વાર ઉત્તર તરફને માર્ગે ગયા તે ત્રણે પ્રવાસમાં તમના મુખ્ય પુરૂષ તરીકે વિલ્યમ રેન્ટસ મશહૂર છે. આમાંના છેલ્લા પ્રવાસમાં તે મરણ પામ્યા. કેપ ઑવ ગુડ હોપની પ્રદક્ષિણા પહેલ વહેલી કનલિયસ નામે વલંદાએ કરી. તે સને 1596 માં સુમાત્રા અને બંતામ પહોંચ્યો. પૂર્વના દેશો જેડે વેપાર કરવાને હોલાંડના ઘણ ભાગમાં તરતજ ખાનગી કંપનીઓ ઊભી થઈ પણ સને 1902 માં સ્ટેટસ જનરલે એ સઘળી કંપનીઓને જેડી દઈ તિની ડચ (વલંદા) ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપની બનાવી. સને 1919 માં વલદાએ જાવામાં બટેવિઆ શહેર વસાવી ઈસ્ટ ઈંડિત મહિલાં પોતાના તાબાનાં સંસ્થાની વડી સરકારની રાજધાની કરી. અગાઉ તેમની મુખ્ય કોઠી આયનામાં હતી. શુમારે એજ સમયે તેમણે આસ્ટ્રેલિ
