________________ બંગાળાના દેશી હાકેમ. 185 મિભો જાળવી શક્યો. પણ દક્ષિણના અંદરના ભાગમાં ચ સવપરિ હતા અને ઉત્તર સિરકાર નામે દરિયા કિનારાના પ્રદેશનો કબજે પણ તેઓ કરી શક્યા. વૉડૉશનો સંગ્રામ, ૧૭૬૦–દલે જંગ 160 સૂધી થયા નહિ. તે સાલમાં ફ્રેન્ચ સેનાપતિ લાવીને વૉડિવૉરા ના યુદ્ધમાં કર્નલ (પછીથી સર આયર ) કટે સજડ હરાવ્યો. એ જય મેળવ્યા પછી તેણે પાકિચરીને ઘેરો ઘાલ્યો. ખાવાનું ખૂટવાથી તે શહેર ૧૭૬૧ના જાનેવારી મહિનામાં તાબે થયું. થોડા માસ પછી અને ડુંગરી ગઢ પણ તેને તાબે થયો. ઈતિહાસકર્તા ઓર્મના બીલમાં કહીએ તો કેરે માંડલ કાંઠા પર બે યુપી હરીફ રાજ્યો વચ્ચેના લાંબા ઝગડાને અંત તે દહાડે આવ્યા અને ચ સરકારે પોતાને માને છે એ એકે વા કે હિંદના કોઈ ભાગમાં ઊડતા રહ્યા નહિ. બંગાળાના દેશી હાકેમ, 1707-175 –એદર્મિયાન કલાઇવ બંગાળે ગયા તિથી બંગાળા એજ કોના વિજયના ઈતિહાસનું ઠેકાણું થાય છે. ઔરંગજેબના મરણને વખતે 1707 માં બંગાળાનો નવાબ કે ગવર્નર મુરદ કલીખાન હતા. યુરેપી ઈતિહાસમાં જાફરખાન નામથી પણ ઓળખાય છે. જાતિ કે જન્મથી તે બ્રાહ્મણ હતા અને તેને ઈરાનમાં ગુલામ તરીકે ઉછેરવામાં આવ્યો હતો, તેથી તેનામાં હિ૬ની રાજ્ય કારભાર કરવાની બુદ્ધિ અને પિતાને ધર્મ તજી બીજી પ્રજાને ધર્મ માનવાનું ધમધપણું એ બેઉ ભેગાં મળ્યાં હતાં. અત્યાર લગી રાજ્યને પૂર્વ સીમાડે ધાંકામાં બંગાલાની રાજધાની હતી. પર્ટુગીઝ અને આરાકાનીઝ કે માઘ ચાંચીઆએના હુમલાને વધારેમાં વધારે સડેલાઈથી અટકાવ કરવાનું એ ઠેકાણેથી બની શકે તેવું હતું. એ સમયે ગંગાના વેપારનું બંદર કાસીમબજાર હતું. તેની છેક પાસે આવેલા મુરાદાબાદમાં મુસદકુલીખાને પોતાનું રહેઠાણ કર્યું. અંગ્રેજ, ફ્રેંચ અને વલંદા એ દરેકની કેડીએ કાસીમ બજારમાં, તેમજ ધકા, પટણા અને માદા શહેરમાં હતી. પણ અંગ્રેજનું મથક ક નદીના નીચલા ભાગમાં દરિય કરનારાં વહાણ આવી શકે છે, ત્યાં
