________________ 194 હિંદમાં બ્રિટિશ રાજ્યની સ્થાપના. હૈોરેન્સના હાથતાળ જમીનનાં લશ્કરે તેને મદદ કરી. બધા હમલા ચે હાંકી કાઢયા; પણ એજ વરસમાં એકસ-લા શાપલના કોલકરારથી અંગ્રેજને મદ્રાસ શહેર પાછું મળ્યું. ડયુ –ચ જેડનું આ પહેલું યુદ્ધ યુરોપમાં વધારે માટે ઝગડે ચાલતો હતો તેને લગતો એક બનાવ હતા. બીજું યુદ્ધ હિંદના રાજ્યને લગતા બનાવ પરથી ઊભું થયું તે સમયે ઈગ્લાંડ અને ફ્રાન્સ વચ્ચે સલાહ હતી. ઇંચ લશ્કરને સહેલથી ફતેહ મળી તેણે કરીને ડયુપ્લેના મનમાં મુસલમાની રાજ્યોની છાયા તળે ફ્રેંચ બાદશાહત સ્થાપવાનો લાભ પેદા થયો. હૈદરાબાદમાં અને આટમાં રાજ્યગાદીના દાવાના કજિયાથી તેને પોતાની ધારણું પાર પાડવાની જોગવાઈ મળી. તેણે બને તપતો પર પોતે નીમેલા દાવાદારને બેસાડ્યા અને પત થોડા વખત લગી આખા દક્ષિણનો પંચ બની રહ્યા. સાહસિક ધારણું કરવામાં અને એરિયાઈ લેકમાં રાજ્યવૃતિ ચલાવવાની કળામાં ડયુપ્લેની બાબરી કરે તો કોઈ નહિ હશે, પણુ યુદ્ધમાં તે કશળ ન હતો અને રણુમાં તેને “સ્વાભાવિક મહાબુદ્ધિવાળા કલાઈવ જોડે બાથ ભીડવાની હતી. પોતાના બચાવની પ્રેરણબુદ્ધિથી મદ્રાસના અંગ્રેજોને આર્કટની ગાદીને માટે ડયુએ ઠરાવેલા નવાબની સામે થનાર ઉમેદવારને પક્ષ કરવાનું સૂઝયું. આ ઉમેદવાર મુહમ્મદઅલી હતો. પછીથી ઇતિહાસમાં તે વાલાજાહ નામે ઓળખાયા. કલાઈવ-દક્ષિણ હિંદમાં ચ અને અંગ્રેજ વચ્ચે યુદ્ધ થયું તેને ખ્યાન એ પૂરેપૂરું કર્યું છે. 105 માં કલાઇવ આર્કટ શહેર લીધું અને પછી તેનો બચાવ કર્યો, તે બનાવ ઝગડામાં આપણું ધ્યાન ખેચે એવો છે. પ્લસીનો લડાઈ કરતાં પણ એ બહાદુર પરાક્રમથી અંગ્રેજોના શૂરાતનની કીર્તિ હિંદમાં વધારે ફેલાઈ થોડા વખત પછી કલાઈવ તબિયત બગડવાથી ઈગ્લાંડ પાછો ગયો, પણુ યુદ્ધ રહી રહીને ઘણાં વરસ લગી ચાલ્યાં કર્યું. એકંદર તો કર્ણાટકમાં એટલે મદ્રાસકો અંગ્રેજની સત્તા પ્રબળ થઈ અને તેમને ઉમેદવાર મુહમ્મદઅલી આર્કટમાં પોતાના
