________________ રર૬ બ્રિટિશ હિંદનું સુદઢ થવું. હદપર લુટ કરવાને બ્રહ્મલેક ચડી આવી લોકને હરકત કરતા હતા. બ્રહ્મદેશ એ “સુવર્ણમય દીપકલ્પ " (ગોલ્ડન કનીસ) ના નામથી પ્રાચીન ગ્રીકલેકના જાણવામાં હતિ. એ દેશની દંતકથાઓ એવી છે કે કોઈ ધાર્મિક રાજાએ કાશીથી આવી ઈસુખ્રિસ્તનો જન્મ થયા પહેલાં સેંકડો વરસપર આરાકાનને બ્રહ્મો કાંઠે રાજ્ય સ્થાપ્યું હતું. વળી એવી દંતકથા ચાલે છે કે બ્રહ્મદેશના દક્ષિણ ભાગમાં બંગાળના ઉપસાગરના મદ્રાસ તરફના કારામાંડલ કાંઠેથી લોકો આવીને વસ્યા હતા. ગમે તેમ હે તોપણ હાલ બ્રહ્મી લેક બોદ્ધ ધર્મ માને છે તે તો ઘણા જાનાં વખતમાં હિંદથી આવ્યો એ નકકી છે.ખરું જોતાં એ ધર્મ બ્રહ્મદેશમાં ઈ. સ. 164 માં સ્થપાયે એવું કહેવાય છે. વાયવ્ય કોણે હિંદમાંથી સુધારાનું વહેણ બ્રહ્મદેશમાં દાખલ થયું, ત્યારે વગડાઉ શાન જાતિ તથાટિબેટી-ચીનાઈ ઓલાદની બીજી જાતિ ઈશાનમાંથી ઈરાવદીના પ્રદેશમાં પેઠી. એમ અનિકેણે શિયામમાંથી અને ઈશાનકાણે ચીનની સરહદના જંગલવાળા પહાડમાંથી સમુદ્રના મોજાની પડે હુમલો કરનારાની સવારીએ એક પછી એક સેંકડો વરસ લગી ચઢી આવી હતી. એમણે હળવે હળવે ત્રણ જુદાં જુદાં રાજ્ય સ્થાપ્યાં તે આ પ્રમાણે --શ્રી કાંઠે આનાકાન; ઈરાવદીની ઉપલી ખીણમાં આવા, અને એ નદીના ડેટામાં પિગુ. તેઓ ટિબેટી ચીનાઈ જાતના હોઈ બ્રભેદેશની રાજ્ય કરનારી ઓલાદ બન્યા અને તેમણે પોતાનાં નવાં રહેઠાણોમાં હિદથી આવે બૌદ્ધ ધર્મ પાળ્યો. એ ત્રણ બ્રહ્મ રાજ્યો મહામહે લડી લોકપર ઘાતકીપણું ગુજારતાં અને તેમની હત્યા કરતાં. એમ ધાતકીપણું ગુજારવું અને હત્યા કથ્વી એ ટિબેટી-ચીનાઈ જાતને સ્વભાવ જણાયછે; તોપણ એ સઘળા ફેરફારમાં દ્ધ ધર્મની વિદ્યા તથા સુધારાને જરાએ છેકે તો લાગ્યો નહિ, પશુ જૂનાં દેવાલયોની આસ પાસ તિઓ આબાદ રહ્યાં. 15 મા સિકામાં રાખી મુસાફરો પિગુ અને તેના સરિમમાં ગયેલા તેમણે લખ્યું છે કે ત્યાં દરિયાઈવેપાર સારો ચાલતો હતો. પૂર્વમાં પોર્ટુગીઝની ચઢતી હતી, ત્યારે ભરણુ આ યુરોપ સાહસિક આશકાનમાં આશ્રય લેતા. તેમની મદદથી આરાકાનીઓએ દેશના
