________________ હિંદમાં ફ્રેંચ સત્તા. 213 અને ટિપૂ સુલતાનની રાજધાનીને લૉર્ડ કોર્નવોલિસે ઘેરી લેવા માંડી ત્યારે તે તાબે થયા. ત્રણે સંપીલા રાજયોમાં વહેંચી લેવાને સુલતાને પોતાનો અને અર્ધ મૂલક તથા યુદ્ધમાં થયેલા ખર્ચ પેટે ત્રીસ લાખ પૌડ આપવાનો કરાર કર્યો. એ શરતો તેણે અમલમાં આવ્યું, તોપણ તે દિવસથી તેને જીતનાર એગ્રેજપર વેર લેવા તે તપી રહ્યા. લૉર્ડ કૉર્નવોલિસે સને 1783 માં અધિકાર છેડો અને તેની પછી સર જોન શેર (પાછળથી લૉર્ડ ટીનમાઉથ)આવ્યા. લૉર્ડ વિલેસ્લે, ૧૭૯૮-૧૮૫–સને 1783 થી 1798 લગી સર જોન શેરે ગવર્નર જનરલને અધિકાર ચલાવ્યા તે વખતમાં કાંઈ મોટો બનાવ બન્યા નહિ. 1788 માં લૉડ મૉર્નિંગ્ટન હિંદમાં આવ્યો. અ અમીર માર્જિસ ઍવ વિલેસ્લેના નામથી વધારે મશહુર છે. જે પાદશાહી યોજનાઓથી દેશનો નકશો બદલાઈ ગયા તે યોજનાઓ અહિં આવ્યા પહેલાં તેના મનમાં ઉત્પન્ન થઈ હતી. તે પિટ્ટનો મિત્ર અને માનીતો હતા, અને રાજકીય બાબતમાં, લાંબી નજર અને ફ્રેંચ નામ માટે સ્વાભાવિક શત્રુવટના વિચાર તેને પિટ્ટ કનેથી મળ્યા એવું ધારવામાં આવે છે. તેણે પહેલેથી એક ધોરણ બાંધ્યું. તે એક હિન્દી દીપકલ્પમાં સર્વોપરિ રાજ્યસત્તા અગ્રેજ સરકારે પોતાને હાથે લેવો અને દેશી રાજા અને રાજ્ય ચિન્હ રાખવાં હોય તો તેઓએ રાજકીય સ્વતંત્રતા આપી દેવી. એના સમયથી હિંદના ઈતિહાસમાં માત્ર આ ડાન્યરીતિ ધીમે ધીમે ખીલતી જાય છે, અને ૧૮૭૭ના જાનેવારી મહિનાની ૧લી તારીખે રાણી વિકટોરીઆએ હિંદની એપ્રેસ ( કેસરે હિંદ ) નો ઈલાકામાં ધારણ કર્યાનાં જાહેરનામાં કર્યા ત્યારે એ રાજ્યરીતિ પૂરેપૂરી અમલમાં આવી. હદમાં ફ્રેંચ સત્તા, ૧૭૯૮-૧૮૦૦-પરરાજ્યો વર્તવ માં તેનો મુખ્ય વિચાર એ હતો કે નલિયન પડે ઇંચ ફેજ લઈ હિંદપર ચડવા પામે નહિ તેમ કરવું. હિંદી રાજકારભારીઓના મનમાં પાછળથી રૂશ વિષે જે ક૯૫ના બંધાઈતે કલ્પના આ વેળા અને પછી ઘણું વરસ સુધી ક્રાસના સંબંધ માં હતી. એ ભય પણ હાલ છે.
