________________ વલંદાની ટૂંકી નજરવાળી રાજયરીતી. 181 આને કાંઠે શોધી કહાડે અને ઉત્તર અમેરિકામાં ન્યુ આસ્ટડમ અથવા માનહટ્ટન શહેર વસાવ્યું. એ શહેર હાલમાં ન્યુ યોર્ક કહેવાય છે. પૂર્વ સમુદ્રમાં વલંદાની સોથી ચઢી આતી સત્તા-સત્તરમા સકામાં વલંદાલકની દરિયાઈ સત્તા દુનીઆમાં સાથી ચઢીઆતી હતી. સને 1623 માં તેમણે આયનામાં અંગ્રેજ લોકોની કતલ કીધી તેને લીધે બ્રિટિશ કંપનીને પૂર્વ કેપેલેગમાંથી ભરતખંડમાં જવું પડયું. આથી એજના હિંદી રાજ્યનો પાયો નંખાય. પૂર્વ સમુદ્રમાં અંગ્રેજ અને વલંદાની વચ્ચે ઘણુ વખત સુધી દરિયાઈ યુદ્ધ અને ખૂનરેજી લડાઈઓ ચાલી હતી તેને છેડે જ્યારે ઓરેંજના વિલ્યમે એ બંને દેશો સને 1688 માં જોડી દીધા ત્યારે આવ્યો. થોડો વખત વલંદાએ હિંદી આપલેમાં એકછત્ર રાજ્ય ચલાવ્યું અને પોર્ટુગીઝને તેમનાં મુલકી સંસ્થાનમાંથી ધીમે ધીમે હાંકી કહાડયા. સને 1935 માં તિમણે મૈસા કબજે કર્યું, સને 1940 માં મલાક્કા લીધું. આ ભારે નુકસાનમાંથી પિટું ગીઝ લકે કદી પિતાની સત્તા પાછી મેળવવા પામ્યા નથી. તેઓ સને 1647 માં પાલાર નદીને તીરે આવેલા હિંદુસ્થાનના અનિકાઠે આવેલા સાદ્રાસ શહેરમાં વેપાર ચલાવતા હતા. સને 1651 માં તેમણે કેપ ઑવ ગુડ હોપમાં પૂર્વમાં આવવાને અર્ધ માર્ગે એક સંસ્થાન સ્થાપ્યું. સને ૧૬૫ર માં તેમણે મદ્રાસ કાંઠે પાલકલ્યુમાં પહેલ વહેલી હિંદી કોઠી બાંધી. સિંહલદીપમાં પિર્ટુગીઝનો છેલ્લો કિલો ઝાફના પટમ હતિ. તે તેમણે સને 1658 માં લઈ લી. મરી ઉત્પન્ન કરનારા મલબાર કાંઠા પર પિાર્ટુગીઝ પહેલ વહેલાં જે થાણાં કર્યાં હતાં તે તેમની કનેથી 1664 માં ખુંચવી લીધાં, અને 1668 માં તેમણે સંટ ચોમી અને મક્કાસરમાંથી પિોર્ટુગીઝને હાંકી કહાડયા. વલંદાની ટૂંકી નજરવાળી શખ્ય રીત–વલંદાની વેપાર ચલાવવાની રીત ટુંકી નજરવાળી હતી. તેથી કરીને તેમનાં સંસ્થાનના મહારાજ્યની પડતી થઈ. એ રીતે જાણી જોઈને તિઓએ એવી રાખી હતી કે તેથી કરીને તેના તમામ વેપાર તેમના એકલાનાજ
