________________ 12 પ્રથમ આવેલા વિજયી મુસલમાનો. ગુલામ વંશ, ૧૨૦૬–૧૯૦.–જે ત્રણ સંકટો હિંદના સસલમાની રાજ્યની કેડ પહેલેથી જ લાગ્યાં હતાં અને જેથી તે રાજ્ય તૂખ્યું હતું તે સંકટો ગુલામ વંશની સામે આવી ઉભાં. પહેલું રાજ્યના નકોમાંના મુસલમાન સરદાર કે પ્રાંતિના સરસબાઓના બળવા; બીજું, હિંદુઓનાં બંડ: ત્રીજું મધ્ય એરિસ્ટ તરફથી આવતી નવી સવારીએ, મુખ્યત્વે મુગલોની. અત મશ, 1221-1236 –એ વંશમાં ત્રીજે અને સર્વેથી મોટો સુલતાન અલ્તમશ હતા. નીચલા બંગાળા અને સિંધના હાકેમો સ્વતંત્ર થઈ બેઠા હતા તેમને એણે જીત્યા. એ મુગલ સવારીથી નાશ પામતા પામતો એક વેળા બચી ગયો. ચંગી જખાનની સરદારી નીચે મુગલ કોઈ અફગાન રાજાની પૂઠે હિંદી ઘાટ એળંગી આમેર આવ્યા; પણ સિંધુએ તમને આગળ વધતા અટકાવ્યા, અને તેથી દિલ્હી ઉગરી. અતમાના મરણ પહેલાં (ઈ. સ. 1236) હિંદુઓના ઉધાડા ઝઘડા કાંઈક વખત સુધી બંધ પડ્યા હતા અને વિંધ્ય પર્વતની ઉત્તરે આવેલા દેશમાં, એટલે પંજાબ, વાયવ્ય પ્રાંતિ, અયોધ્યા, બિહાર, નીચલો - ગાળા, અજમેર, ગ્વાલિયર, માળવા અને સિંધમાં દિલ્હીના સુલતાનની વતી મુસલમાન સૂબેદારે અમલ કરતા. અલ્તમશની કારકીર્દીમાં બગદાદના ખલિફે હિંદને જુદું મુસલમાની રાજ્ય માન્યું અને દિલહીની નવી બાદશાહી કબુલ રાખી શિક્કા પાડવા (ઈ. સ. 1229). તમશનો કાળ 1236 માં થયો. ૨જીયા બેગમ, ૧૨૩-૧૨૩૯-દિલ્હીના મુસલમાની તખ્ત પર બેસનાર નારીમાં માત્ર ૨જયા બેગમ હતી. એ અતમની દીકરી થાય. કુરાન ભણેલી, સરકારી કામ કરવામાં ઉદ્યોગી, હરેક બારીક વખતે દૃઢ અને તિજદાર હોવાથી ઇતિહાસમાં તેના નામને નરજાતિનો ઈલકાબ લગાડી તેને સુલતાન ૨જીયા કહે છે. પણ તેનો સવારીના છેડાખાતાનો ઉપરી કેાઈ હબશી ગુલામ હતિ તેના ઉપર તેની મહેરબાની જેઈતના પઠાણ સરદારો ગુસ્સે થયા. સાડ
