________________ ત્રીજે પેશ્વા. 101 દમાં રાખ્યો. દિલ્લીની તાબેદારી સ્વીકાર્યાથી તેને 1707 માં પાછી ગાદી સોંપી. પરંતુ મુગલેની સાથમાં ઘણો કાળ કેદખાનામાં રહ્યાથી તે માત્ર અડધે મરાઠા રહ્યા હતા. તેણે પિતાને જન્મારે જનાનખાનામાં ગાળ્યો અને બાલાજી વિશ્વનાથનામે બ્રાહ્મણ મંત્રીને પેશ્વાને ઈલકાબ આપી રાજ્યના તમામ કારભાર સોંપ્યો. આ બે વંશપરંપરા થયા અને મરાઠા રાજાઓની સત્તાને ઠેકાણે પેશ્વાની સત્તા જામી. શિવાજીના વંશમાં સતારા અને કલાપુર એ બે નાનાં રાજ્ય માત્ર રહ્યાં. છેલ્લા રાજાને પુત્ર ન હોવાથી સતારાનું રાજ્ય સને ૧૮૪૮માં જિને હાથ ગયું. તેમની રહેમ નજરથી કાલાપુરનું રાજ્ય હજુ રહ્યું છે, અને તે પર તેમની દેખરેખ તળે શિવાજીના કુળમાં આવેલો રાજા રાજ્ય કરે છે. પિશ્વા–એ અરસામાં પિયાએ પુનામાં મહાન મરાઠી એકસંપી રાજ્યમંડળ રચતા હતા. સને 1718 માં પહેલા પેશ્વા બાલાજીએ “પાદશાહ બનાવનારા સદની મદદે એક લશ્કર દિલહી મકહ્યું. તેણે સને 1720 માં ચોથ એટલે દક્ષિણની પેદાશને ચેયે ભાગ ઉધરાવ્યો. વળી પુણુ અને સતારાની આસપાસના દેશપર મરાઠાઓનું ઉપરીપણું મંજુર કરવામાં આવ્યું. બીજા પિશ્વા બાજીરાવે (સને 171-40) પોતાના પિતાને દક્ષિણની ખંડણું યુવાને હક સને ૧૨૦માં મળ્યો હતો તેને બદલે એ દેશમાં પૂર્ણ રાજ્યાધિકાર બેસાડો. પંદર વર્ષમાં તેણે માળવા પ્રાંત તથા વિધ્યની વાયવ્ય આવેલ નર્મદાથી ચંબલા સૂધીનો પ્રદેશ દિલ્હીની પાદશાહતમાંથી ખૂંચવી લીધે (સને 1736). તેણે સને 1739 માં પોર્ટુગીઝ પાસેથી વસાઈ લીધું. 1743 માં દિલ્હીના પાદશાહ તરફથી મરાઠાઅને છેવટને માળવા પ્રાંત મળ્યો. ત્રીજો પેશ્વા સને ૧૭૪૦-૧૭૬૧.–ત્રીજે પેશ્વા બાલાજી માજીરાવ સને ૧૭૪૦માં ગાદીએ બેઠા. તેણે મુગલાઈ પાદશાહતના છેક અંદરના ભાગમાં મરાઠાઓનો ત્રાસ બેસાડો. હવે દક્ષિણદેશમાંથી ઉત્તરે તથા પૂર્વે ઘણી મરાઠા સવારીઓ થવા લાગી. બે વિગ્રહ કર્યા પછી નિજામના મૂલક લઈ તળ દક્ષિણમાં પેશ્વાએ પિતાનું રાજ્ય
