________________ 40 મુગલવંશ. તેના પિતા હુમાયુને હિંદમાં પાછલ મૂકેલું રાજ્ય નાનું સરખું હતું. હાલના બ્રિટિશ પંજાબ પ્રાન્તના જેટલું પણ તે ન હતું. તેને વધારીને અકબરે વિશાળ બાદશાહી બનાવી. પંજાબમાં બંડખેર પઠાણેની સામે રામખાનના વાલીપણનીચે અકબર લડતો હતો તેવામાં હુમાયુનનો કાળ થયો. હુમાયુન દેરાવટે ભગવતો હતો તેવારે અકબરને બેરામને આધાર હતો અને પાણીપતના રણમાં યુદ્ધ કરી તેને રાજ્ય પાછું મેળવી આપનાર જનો ખરો સેનાપતિ પણ રામ હતો. રામ જાતે કૌમન હતો. હવે તે ખાનબાબા (એટલે રાજપિતા) નો માનવતા ઈલકાબ મેળવી તરૂણ અકબરનો રાજપ્રતિનિધિ બન્યા. સેનાપતિનું કામ કરવામાં તે બહાદુર અને ચતુર હતો, પણ સ્વભાવે કરડ અને મિજાજી હોવાથી તેણે ઘણાને પોતાના દુશ્મન કર્યા હતા. ચાર વરસ પરવશપણું ભગવ્યા પછી શિકારે જવામાં લાગ ફાવ્યાથી અકબર એ વજીરની ધુંસરીથી છૂટો થયો (1560). પદભ્રષ્ટ થયેલા પ્રતિનિધિના મનમાં રાજ્યભક્તિ અને ક્રોધ ઘણુવાર ધળામાં કીધાં. પછી તેણે બળવો કર્યો, તેમાં હાર્યથી અકબરે તેને માફ કરી જવા દીધું અને સારું પેન્થાન આપ્યું. પછી બેરામ મકાની હજ કરવા જતા હતા તેવામાં કઈ પઠાણે તેને કતલ કર્યો. એ પઠાણના બાપને તેણે યુદ્ધમાં હણ્યો હતો. અકબરનાં ક –અકબરને અમલ સલાહશાંતિ ભરેલો હતો. 1556 માં તે રાજ્યાસને બેઠે તે વારે હિંદ નાના રાજ્યોમાં વહેંચાઈ ગયું હતું, અને તેમાં સંપ હેવાથી સલાહશાંતિ ન હતી; 165 માં તેનું મૃત્યુ થયું તે વારે તે એકસંપી પાદશાહી પોતાના દીકરાને આપી ગયાપહેલાં તુર્ક, પઠાણુ અને મુગલ સવારીએ હિંદપર આવી, એમાંની બળવાન મુસલમાન વસ્તી પોતપોતાના રાજાઓના ઉપરીપણું નીચે હિંદમાં રહી હતી. અકબરે બે મુસલમાની રાજ્યોને દિલ્હીની બાદશાહતના તાબાના પ્રાંતો બનાવ્યા. ઘણાક હિંદુ રાજા અને રાજપૂત , જાઓએ ફરીને સ્વતંત્રતા મેળવી હતી. અકબરે તેમને પોતાની રાજ્યસત્તાના તાબેદાર બનાવ્યા. લશ્કરના બળથી તથા સગાઈ અને મિત્રાચારીવડે તેણે આ બે કામ કર્યો. લગ્નસંબંધની અને સ્નેહભાવની રાજ્યરીતિથી તેણે રજપૂતાને પોતાના રાજાના મદદગાર કર્યા. પછી
