________________ દક્ષિણ હિંદમાં રંગજેબની લડત. 150 રાજ્ય મુગલાઈ બાદશાહતને ઊથલાવી પાડવાને બળ ભેગું કરતાં હતાં, તેઓની સામે લડવું તેની કારકીર્દીના જાહેર બનાવો હતા. મોરંગજબ પોતાના ભાઈઓની હત્યા કરે છે–તને બેઠા પછી બીજે વરસે પોતાના વડાભાઈ દારાને ઓરંગજેબે મરાવી નાંખ્યા (1958). દારા ઉદાર પણ આકળા સ્વભાવવાળે હતો. પોતાની મરજી મુજબ મોજ કરનાર બીજા ભાઈ સુજાની સાથે ત્યાર પછી બાર માસ ઝગડા કરી ઓરંગઝેબે તેને હિંદમાંથી હાંકી કાઢો. તે આરાકાનના. ઉહત જંગલી લોકમાં પીડા પામી મરી ગયો (1960). બાકી રહેલા ભાઈ બહાદુર અને તરૂણ મુરાદને ત્યાર પછીના વરસમાં બંદીખાનામાં મારી નખાવ્યો (1961). હરીફાઈ કરનારા ભાઈઓને એમ મને રાવી નાંખીને ઓરંગજેબ શુદ્ધ ઈસ્લામ પંથને માનનારો ધમધ પાદશાહ થઈ બેઠા, અને તેને અશક્ત બાપ શાહજહાં કતલ થયેલા પુત્રોના શોકમાં 1666 માં મૂઓ ત્યાં સુધી કેદખાનામાં સડ્યાં કર્યો. દક્ષિણ હિંદમાં ઓરંગજેબની લડત–પોતાના પિતાના સેનાપતિ તરીકે ઓરંગજેબે દક્ષિણ હિંદને જીતવાનું કામ આગ્રહથી અને યશપૂર્વક આરંવ્યું હતું, તે તેણે પાદશાહ થયા પછી પણ જારી રાખ્યું. રાજ્યાસને બેઠા પહેલાં દક્ષિણનાં પાંચ મુસલમાની રાજ્યમાંના બીદર અને ઈલચપુર સહિત અહમદનગર એ તેણે ત્યાં હતાં. બાકીનાં બે મિજાપુર અને ગોલકેદા એ રાજ્યમાં વધારે મુદત લગી ઝગડે ચલાવ્યા, પરંતુ ઓરંગજેબે ઠરાવ કર્યો હતો કે ગમે તેટલું નુકસાન ૧ઠીને એ બને છતી મુગલાઈ રાજ્યમાં ભેળી દેવાં. તેની કારકીર્દીને પહેલા અ કાળ એટલે બરાબર 25 વરસ લગી તેણે પોતાના સરદરે માર્કતિ દક્ષિણમાં યુદ્ધ ચલાવ્યું (1958-1983). એ વખતે દક્ષિામાં એક નવું રાજ્ય ઉત્પન્ન થયું હતું. એ રાજ્ય મરાઠાનું હતું, અને એનો ઈતિહાસ વધારે વિસ્તારથી હવે પછી બીજાં પ્રકરણોમાં આવશે. બિજાપુર અને ગલકાંદાના મુસલમાની રાજ્યને જીતવાનું. પૂર્વનું કામ મુગલાઈ સેજને માથે હતું એટલું જ નહિ, પણ આ મરાઠી પ્રજા ઉતાવળે વૃદ્ધિ પામતી હતી, તેને કચરી મારવાનું નવું કામ ઊભું થયું હતું.
