________________ ઔરંગજેબનું મૃત્યુ. 157. કર્યા પછી તેઓ ફરી મોટી લડાયક પ્રજા બની. 1705 માં તેમણે પોતાના કિલ્લા પાછા જીતી લીધા. ઔરંગજેબે આ લાંબા તથા ફેકટ ઝગડામાં ઉલટી પોતાની તંદુરસ્તી બગાડી, પોતાનો ખજાનો ખાલી કર્યો અને પોતાના લશ્કરને થકવી નાંખ્યું. તેના સિપાઈ ચુડેલા પગારને માટે બડબડવા લાગ્યા; અને આ વેળા પાદશાહ ઘરડા અને ચીઢિયા થયેલા હતા, તેણે નારાજ થયેલા માણસને કહ્યું કે તમને મારી નોકરી કરવી ગમતી ન હોય તિ રાજીનામાં આપી ચાલ્યા જાઓ. નાણાની અડચણ દૂર કરવાને તેણે પિતાના કેટલાક ઘોડે સવારોને રજા આપી. એરંગજેબ ઘેરાઈ ગયો– એ દમયાન પાદશાહી છાવણને ભૂખે મરતા મરાઠા સતાવતા હતા. ઓરંગજેબનું મિટું લશ્કર પા સેકામાં એટલું વધી ગયું હતું કે તે કબજામાં રહી શકે એવું રહ્યું નહિ. તેની હીલચાલ ધીમી અને છાની રહી ન શકે તેવી હતી. મરાઠા તેની છાવણીનાં નાકાં તૂટતા અને ત્યાં આગળના લેકનું અપમાન કરતા તેમની ઉપર નાની સવારી મોકલતો ત્યારે તેઓ તેને વાઢી નાંખતા. મોટી ફેજ લઈ તેમની પર ચઢાઈ કરતિ ચઢતા ત્યારે તેઓ ભાગી જતા. તેના પિતાના સિપાઈ શત્રુ જોડે બેશી ઉજાણી ખાતા અને શત્રુઓ પાદશાહને પોતાનો શ્રેષ્ઠ મિત્ર કહી મશ્કરીમાં તેની તન્દુરસ્તીનું સારું ઈચ્છતા. અરિંગજેબનું મૃત્યુ -1706 માં મોટું લશ્કર એવું ઢંગધડા વગરનું થઈ ગયું હતું કે ઔરંગજેબે મરાઠા જોડે સલાહ કરવાને ભાંજગડ ચલાવી. તેણે મુગલાઈ પ્રતિાને માથે મરાઠાની ચુથ લાગુ કરી ખાપવાને મનસુબો પણ કર્યો. મરાઠા સરદારના હરખથી બહેકી જવાને લીધે તે ભાંજગડ બંધ પડી. 1706 માં ઔરંગજેબને અહમદનગરમાં આશ્રય મળ્યો, પણ ત્યાં તે બીજે વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં મરણ પામ્યો. પુત્રોની રાજ્યભકિત વિષે તેને અંદરખાને શંકા રહેતી તથા જેવી ખરાબી પોતે પોતાના બાપની કરી હતી તેવી તેઓ મારી કરશે એવો તને ભય લાગતિ. એ બે કારણથી તેના છેલ્લા દિવસમાં તે વિખૂટે પડો. અંતકાળે પિતાની સંસારી શીખામણુ તથા છેલ્લી
