________________ 138 મુગલવંશ. ગ્રામાં બાબર 1530 માં મરણ પામ્યા, ત્યારે તેના રાજ્યનો વિસ્તાર મધ્ય એશિઓમાં આમુ નદીથી નીચલા બંગાળામાં ગંગાના ત્રિકોણ પ્રદેશની હદ સુધી હતો. હુમાયુન પાદશાહ ૧૫૩૦–૧૫૫–તેનો દીકરો હુમાયુન હિંદમાં તેની ગાદીએ બેઠા. પણ તેને પોતાના ભાઈ અને હરીફ કામરાનને કાબુલ અને પશ્ચિમ પંજાબ આપવાં પડયાં. એમહદમાં જીતેલા મૂલજ્જર અમલ કરવાનું કામ હુમાયુનને હાથ આવ્યું, અને તેના બાપને જે મૂલકમાંથી મદદ મળતી તે અફગાનીસ્થાન અને પંજાબના સીમાડાનો મૂલક તેજ વખતે તેના હાથમાંથી ગયા. પ્રથમ ચઢી આવેલા અફગાનોના વંશજો હિંદમાં ઘણા વખતથી વસ્યા હતા, તેઓ હિંદુઓ કરતાં પણ બાબરનાં નવા મુસલમાન ધાડાને વધારે દેષ કરતા. બંગાળાના હાકેમ શેરશાહની સરદારી નીચે દશ વર્ષ સુધી લડી તેમણે હુમાયુનને હિંદમાંથી કાઢી મૂકો. સિંધના રણમાં થઈ ઈનિભણું તે નાસતો હતો ત્યારે અને મરકેટના નાના ગઢમાં તેને પ્રખ્યાત પુત્ર અકબર અવતય (૧૫૪ર ). રિશાહ પાદશાહ થઈ બેઠા, પણ કાલિંજરના ડુંગરી ગઢપર હુમલે કરતાં તેનું મૃત્યુ થયું (1545). તેનો શાહજાદે તેની ગાદીએ બેઠા, પણ બંગાળામાંના અફગાન કુળનો ત્રીજો પાદશાહ શરરાહનો પત્ર અમલ કરતા હતા ત્યારે માળવા, પંજાબ, બંગાળા, વગેરે પ્રાંતિએ બળવા કર્યા, અને હુમાયુન પાછો આવ્યો. એ વેળા ચાદ વરસની ઉમ્મરના અકબરે પાણીપતના રણમાં મરણ થઈ લડી અફગાનને હરાવ્યા(૧૫૫૬). હિંદનું રાજ્ય હવે આ છેલ્લીવારનું અફગાને હાથથી જઈ યુગલોને કબજે આવ્યું. શેરશાહને વશ જેકે નીચલા બંગાળામાં થોડા વખત ટગુમગુ રહે તોપણ દિલ્હી અને ઉત્તર હિંદમાંથી નાબુદ થયે. હુમાયુને પિતાનું કાબુલનું રાજ્ય ફરીને મેળવી થોડા માસ પર્યત પાછા દિલહીમાં અમલ કર્યો, પણ 1556 માં તેને કાળ થયો. અકબરની કારકીર્દીનો વરસવાર સાર, 1556-1605. ૧૫૪ર. જન્મ, સિંધના અમરકેટમાં. 1556. પાણીપતની લડાઈમાં અફગાને છતી પોતાના પિતા હુમાયુનને કાજે દિલ્હીના તખ્ત પાછું મેળવે છે; (એ જુદ્ધમાં
