________________ જ રણજીતસિંહ થઈ ગયે તેના જેટલી જ એ પિરસની હતી. સિકંદરે પડે લખેલાં પ પરથી લુટાર્કે એ લડાઈનું આબેહુબ વર્ણન કર્યું છે. હાલમાં ચિલિયનવાળાની રણભૂમિ છે, તેની પશ્ચિમે સમારે ચોદ મલપર ઝેલમ નદીના એક વાંકપર પિતાના લશકરને ગ્રીક રાજાએ ગોઠવ્યું, અને રાત્રે પવનનું તોફાન ચાલતું હતું તેને લાભ લઈ પાર ઉતર્યો. પિરસે પિતાના રથ ઉતાવળે મોકલ્યા, તેઓ કાંઠા પરના કાદવમાં ચાંટી ગયા. પછી યુદ્ધ થયું તેમાં તેના હાથીએ ગીક ફેજની સામે ન થતાં પાછા વળી, પોતાની સેનાને પગ તળે કેચરી નાંખી. લડાઈના આરંભમાં તેને કંવર પડશે. પિસ પડે જખમી થઈને નાઠે; પણ તાબે થવાનું કબુલ કરવાથી તેને તેના રાજ્યપર બહાલ રાખ્યો અને પોતાને જીતનારને, તે વિશ્વાસુ મિત્ર થયો. આ જીતની જગા પર સંભારણાને માટે સિકંદરે બે શહેર વસાવ્યાંએક ઝલમને પશ્ચિમ કાંઠે (હાલના જલાલપુરની પાસે) બુકેફલા (એ નામ તેને વહાલ ધેડે એ સંગ્રામમાં કતલ થયો હતો તેના પરથી તેણે પાડવું) અને બીજું નદીની પૂર્વ બાજુએ નિકાય, હાલનું સિકંદર પંજાબમાં નાના પરસના રાજ્યમાં થઈ અનિકેણમાં અમૃતસર ભણી સિકંદર ચાલ્યો અને પછી આથમણી દિશાએ થોડાક પાછા વળી સંગળનામે જગા આગળ કાથે ખાઈ લેક જોડે વઢવાને ગયા, અને આિસ ( હયાસીસ) નદીએ પહોંચ્યા. અહિં હાલના સામ્રાએનની રણભૂમિથી થોડે છે. તેણે પોતાની વિજયી સેનાને મુકામ કરાવ્યો. તેણે ગંગાએ જવાનો વિચાર કર્યો હતો; પણ પંજાબના ઉનાળાના તાપથી તેનું લશ્કર નબળું પડી ગયું હતું, અને નેત્રંત્ય ભણીથી વાતા મિસમના પવનના તફાનથી લશ્કરનાં માણસનાં દિલ નાઉમેદ થયાં હતાં, તેની પૂઠે દેશી જાતિ વઢવાને ઊઠી ચુકી હતી; અને હિંદના એક છેડા પર આવેલા આ પ્રાંતની પણ હદ ઉતરી ગયા વિના આ દિગ્વિજયી મહારાજાને પાછા ફરવું પડયું. અહિંથી ગંગાસૂધીમાં વચ્ચે સતલજ નદી, પંજાબના પૂર્વ જીલ્લા, અને મોટી જમના નદી હતાં. એકજવાર હાર ખાધાથી તેના સૈન્યને નાશ થઈ
