________________ प्रकरण 8 मुं. હિંદુમતની વૃદ્ધિ ઈ. સ. 700 થી 1500 લગી. - હિંદના કિનાં ત્રણ મૂળ –હિંદના લોક મધ્યે ત્રણ જાતિ છે તેમનું આપણે અવલોકન કરી ગયા. એમાં પહેલી જાત અનાર્ય (અનાડી) કે જનામાં નાના રહેવાસીની હતી. વખતે એમને અસલ કે પ્રથમના વતની કહેવામાં આવે છે. બીજી આર્ય જાત, એ ઇતિહાસના કાળની પૂર્વે મધ્ય એરિઆમાંથી હિંદમાં આવી. ત્રીજી શાક કે તાર જાત. ઇતિહાસનો આરંભ થવા માંડ્યા પહેલાં તેઓ હિંદમાં આવવા લાગ્યા હતા, પરંતુ પાછળથી ઇસ્વી સનની પૂર્વેને પહેલે સકે અને ઈસ્વી સનનો પાંચમો સકો એ બેની વચ્ચેના વખતમાં તેઓનાં ધાડા બહુ મેર આવ્યાં. આ દરેક જાતને પોતપોતાની રૂડી અને ભાષા હતી, તથા ધર્મ હતો. આર્ય અને અનાયે લોક-અનાર્ય એક શિકાર વડે ગુજરાન ચલાવનારા હતા. સંસાર વ્યવહારની બાબતમાં કેટલાક લગ્નની અસલ રીત પ્રમાણે વર્તતા. એ રીત એવી હતી કે બે કે વધારે ભાઈઓ વચ્ચે એક વહુ હોઈ શકે, અને કોઈપણ માસનો વારો પોતાના છોકરાને ન મળતાં બેનનાં છોકરાંને મળે. દાનને પૂજવા અને જનાવર તથા માણસોના ભોગ આપી મેલા પાપી છના કોપથી ઉગરવું એ તેમને ધર્મ હતો. એવા અને તેઓ દેવ કહેતા. શિકારવડે ગુજરાન કરી જંગલી અવસ્થામાં આર્ય લોક રહેતા તેમાંથી વહેલા સુધરીને અર્ધી ઠરીઠામ સ્થિતિએ પહોંચ્યા, અને જમીન ખેડવાનો તથા ઢોર પાળવાનો ધંધો કરતા થયા. સંસારી બાબતમાં એક નારીને એકજ ધણી હતો; અને રીત રીવાજો અને દાયભાગ વારસાના કાયદા હાલ હિદમાં ચાલે છે તેવાજ લગભગ તે કાળે તે ખામાં હતા. પ્રકાશિત અને હિતકારી દેને પૂજવા એ તમને ધર્મ હતો. શકલોક–પહેલી બે જાતિની વચ્ચેની હાલત ત્રીજી જાત એટલે શક લકની હતી. ઇતિહાસના કાળની પૂર્વે આવેલા ઘણા જૂના શક લોક
