________________ 116 પ્રથમ આવેલા વિજયી મુસલમાનો. માગતા હતા તેનું કારણ એથી સમજાયું, અને સુલતાનને તેની સાભારહિત ભક્તિને બદલે મળે. આ વાતનું જુઠાણું ખુલ્લું માલુમ પડ્યું છે. તિપણુ તે હજી ફરી ફરીને કહેવામાં આવે છે. દહેરાનાં બારણું તથા લિંગના કકડા મહમુદ ગજની લઈ ગયો, અને સિંધુના રણમાં પોતાની સેના સહિત નાશ પામતો પામતિ બચ્યો. પરંતુ સને 1842 માં લૉર્ડ એલબ એ “સોમનાથનાં પ્રખ્યાત સુખડનાં કમાડ” છતની નિશાની જણાવવાને આપ્યાં હતાં, અને ઉત્તર હિંદમાં ઠાઠથી દેખાડડ્યાં હતાં એવું કહેવાય છે. એ વાત પણ આ રત્ન ભરેલા લિંગની વિચિત્ર હકીકતની માફક જૂઠી છે. ઈ. સ. 1030 માં ગજની નગરમાં મહમુદને કાળ થયો. * મહમુદની સવારીઓનાં પરિણમ–મહમુદે હિંદપર સત્તર થયું કે પંજાબના પશ્ચિમ મહા ગજનીના રાજ્યને તાબે થયા, અને તેની લટનું સંભારણુ પૂર્વે કનોજ સૂધી અને દક્ષિણે ગૂજરાત લગી રહ્યું. હિંદમાં વસી રાજ્ય કરવાની ધારણા તેણે કરી ન હતી, પંજાબની હદપાર સવારી કરવામાં તેની મતલબ માત્ર આટલીજ હતી. ધર્માત્મા શુરવીર કહેડાવવું, સાહસ કામ કરવાં, મોટાં દેવાલયવાળાં શહેરો લૂટવાં અને દહેરામાંની મૂર્તિ ભાંગવી. તેનો ખરેખ હેતુ કોઈ દેશ છતવાનો ન હતો. પણ તેના બાપ સબકિતગિને જેમ પોતાના રાજ્યની હદ બહાર પેશાવરમાં થાણું બેસાડયું, તેમ તેણે ગજનીના રાજ્યની હદબહાર પંજાબ પ્રાંત જી. મહમુદ વિષે વાતો-મુસલમાન તવારીખ લખનારા તેની બહા૬રીની અને ભકિતની ઘણી વાતિ નોંધી ગયા છે એટલું જ નહીં, પણ તેની ખર્ચ કરવાની નીતિની નોંધ પણ તેમનાં પુસ્તકોમાં છે. એક દહાડે કોઈ ગરીબ બાઈડીએ ફર્યાદ કરી કે મારા દીકરાને એરોએ ઈરાકના રણમાં મારી નાંખે. મહમુદે ઘણું દિલગીરી જણાવી કહ્યું કે રાજધાનીથી એટલે બધે દૂર એવા બનાવ બનતા અટકાવવાનું કામ કઠણ છે. “તમે જેટલા ભૂલકાર બરોબર અમલ ચલાવી શકે તેથી વધારે ન રાખે.' એવું વચન કહી શીએ તેને ઠપકો દીધો. સુ
