________________ 118 પ્રથમ આવેલા વિજયી મુસલમાને. ઘરના સુલતાન શાહબુદ્દીને (જે મહમ્મદ ઘોરી નામે વધારે મશહુર છે તેણે) પોતાને માટે હિંદ જીતવાનો આરંભ કર્યો. પરંતુ હિંદુ રાજ્યોમાંનું દરેક રાજ્ય ખૂબ લડ્યું, અને એ રાજ્યોને માથે અફગાન હમલા રૂપી પાણી ફરી વળ્યા પછી સાત વરસે આજે પણ તેઓમાંનાં કેટલાંક હયાત છે. મહમ્મદ ઘોરીની સામે હિંદુલોક થાય છે, ૧૧૧.-ઈસ. ૧૧૯૧માં મહમ્મદ ઘોરીએદિલ્હી ઉપર પહેલી સવારી કરી તેમાં થાણેશ્વર આગ તે છેક હાર્યો, અને સખ્ત જખમી થઈ જીવ લઈને નાઠા.તેની વિખરાયલીકેજની પાછળ ચાળીસ મેલ સૂધી ૨જપૂત સવારો દેડ્યાએ ભંગાણ પામેલી સેનાને તેણે લાહોરમાં પાછી એકઠી કરી, અને મદયા એશિઆમાંથી નવાં ઘાડાંની મદદ મેળવી ફરીને 1193 માં હિંદુસ્તાનપર ચડાઈ કરી. ૨જપૂતોમાં કુટુંબ કલહ હોવાથી તેઓ સંપ કરી તેની સામા થઈ શક્યા નહિ. માં માહિ હરીફાઈ કરનારાં હિંદુ રાજ્યોના મુખ્ય મથક દિલ્હી અને કનોજ એ બે શહેરો હતાં, અને એમાંનું દરેક ઉત્તર હિંદનાં રાજ્યો પર ઉપરીપણુનો દાવો કરતું હતું દિલ્હી અને અજમેર ઉપર રાજ્ય કરનારા ચોહાણ રાજાએ પૃથ્વીરાજા કે સાર્વભૌમરાજા એ મોટું નામ ધારણ કર્યું હતું. કનાજ નગરી જે આજે પણ ફરૂખાબાદ જીલ્લામાં ચાસ મેલપર પડેલાં રોડાં છારા ને કચરા પરથી પારખી શકાય છે, ત્યાંના રાઠોડ રાજાએ પોતાનું ચક્રવર્તીપણું જાહેર કરવાને માટે અસલના અશ્વમેધના જે એકમહૈત્સવ કર્યો હતો. એ પ્રસંગે હલકા નોકરના કામ માંડલિક રાજારા ને કરવાં પડે છે, અને તે પ્રમાણે હિંદુસ્તાનના બીજા મહીપતિએની હારે દિલ્હીના રાજાને હાજર થઈ દરવાનનું કામ બનાવવાને હુકમ થયો હતો. એ ઓચછવને પ્રસંગે કનોજના રાજાની કન્યા સ્વયંવર કરવાની હતી. તે સ્વયંવર વીરરસ સંસ્કૃત કાવ્યોમાં વર્ણવેલી રીતે થવાને હતો. એ કન્યાપર દીહીપતિને પ્રેમ હતો, પણ બીજાને બારણે દરવાન થઈને ઉભા રહેવું તેનાથી સંખાયું નહિતે આ નહિ ત્યારે તેને ઠામે તેનો ચાડીઓ બનાવી બારણે ઊભે કર્યો. સ્વયંવર કરવાને કુંવરીએ માંડવામાં આવી ચેમર બેઠેલા રાજાઓને શાંતપણે જેયા,
