________________ ૧૧ર પ્રથમ આવેમા વિજયી મુસલમાનો. તરફના દરેક રાજ્યમંડળમાં હતી; અને એ મંળાવી અને તેમાંના છૂટક છૂટક રાજાની મોટી સંખ્યાને લીધે તેમને જીતવાનું કામ થકવી નાંખે ને કંટાળો આપે તેવું હતું; કેમકે ઉપરી કે ચક્રવત મહારાજાને જીત્યા પછી તેના તાબાનાં દરેક રાજ્યમંડળ અને તેમાંના દરેક રાજાને છૂટક છૂટક જીતવાનું કામ બાકી રહેતું. તેમજ પાછથી બળવો ઊઠાથવાને દરેક મંડળની આસપાસ સધળા સહેલાઈથી ભેગા થતા 1 માં સિધમાં જ થુનો મુસલમાની રાજ્યવંરા સ્થાપવાને ભારે પ્રમત્ન કરવામાં આવ્યા છે કે નિષ્ફળ ગયા એ પાછળ કહેવામાં આવ્યું છે. ત્રણ વરસ પછી વાયવ્ય કોણથી મુસલમાનોની એક પછી એક ઘણી સવારીઓ થઈ તિથી બહુ મહેનત વડે ઈ. સ. 977 અને 1176 ની વચ્ચે સરફુદપર આવેલા પંજાબ પ્રાંતને થોડા ભાગ માત્ર ખાલસા કરી શકાય. દક્ષિણ હિંદમાં સને 1565 માં તાલિકેટનો સંગ્રામ થયો, ત્યાં સુધી હિંદુબળ પૂર્ણ તુટયું નહતું, અને ત્યાર પછી સેવરસની અંદર 1950 માં તો હિંદુસ્તાનને ફરી તારવી લાવવાના મોટા પ્રયત્નો આરંભ થશે. જે ડાયલાં મરાઠી રાજાને હાથે હિંદની સુગલ પાદશાહીને તોડી પાડનારે એ પ્રયત્ન હતો. ઈસ ૧૫૫૬થી ૧૬૫સૂધીમાં અકબરે હિન્દુ રાજારા અને રાજનીતિ જાણનાર પુરૂષોને રાજકાજમાં સાભિલ કરવાની રાજ્યરીતિ ચલાવી તેથીજ માત્ર ઉત્તરમાં તે પાદશાહી મજબુત થઈ હતી. અકબરને હાથ અમલ આવ્યો ત્યાં સુધી અને તેની કિર્દીના પહેલા ભાગમાં મુસલમાની રાજ્યનું ઉપવીપણું ૨જપૂતાએ કબુલ કરી કેટલીકવાર ઝઘડા મચાવ્યા હતા. અકબરના માણુ પછી બસેથી ઓછો વરસમાં તેની ગાદી ઉપસ્નો મુગલ પાદશાહ દિહીમાં મરાઠા હિંદુના હાથમાં પૂતળું અને કેદી બનેલો હતો. મુસલમાનની છત માત્ર અપૂર્ણ અને કી મુદતની હતી - મુસલમાનોએ હિંદને કબજે સહેલથી કર્યો એવી ક્યાં ચાલતી ધારણા ઈતિહાસમાં નોંધાયેલી હકીકતોથી ઊલટી છે. ઈસ૬૪૦માં ઉસમાને લુટ કરવાને મોકલેલી સવારથી તે 1761 માં અહમદશાહે વાળીઆની પેઠે આવીદેશને વેરાન કર્યો ત્યાં લગીના અગીઆરસે વરસમાં મુસલમાનેએ એક પછી એક ઘણી વાર ચઢાઈના
