________________ . સબક્તિગીન, ઈ. સ. 97 113 કરી અને થોડે થોડે મૂલક છો. મધ્ય એશિઆની ઢસ્મારૂ જાતિનાં પૂર અનિકેણમાં નહિ આવેલાં તે આ સવારી રૂપે હિંદના ઇતિહાસમાં દેખાય છે. પ્રજાઓને ઉછરવાના એજ મિટા સ્થળમાંના હુણ, તુર્ક અને બીજી તાતાર જાતિનું એ જ પ્રમાણે પશ્ચિમ ભણી જવું થયું તે યુરોપના આગલા જમાનાની તવારીખમાં નજરે પડે છે. કોઈ કાળે આખા ભરતખંડની છત ઈસ્લામી ધર્મ કરી નથી. હિંદુરાજ્યવંશો અમલ વિશાલ પ્રદેશો પર સદૈવ ચાલતો હતો. મુસલમાની બળ પૂર્ણ કળાએ હતું ત્યારે હિંદુ રાજા ખંડણી આપતા અને પાદશાહી દરબારમાં વકીલ મોકલતા. આવા પ્રકારની મુગલ રાજ્યની ચઢતી દોઢસે વરસે પણ ટકી નહિ. (1560-1007). એ ટુંકી મુદતની આખર પહેલાં તો ફરી જીતવાનું કામ હિંદુઓએ શરૂ કર્યું હતું. રાજપૂત સંસ્થાનના દેશી દ્ધા અગ્નિકાણુથી દેશ દબાવતા દિલ્હી ભણી આગળ વધવા લાગ્યા હતા. વાયવ્યમાં શીખધર્મ માનનારાં સંસ્થાનો સંપ કરી લશ્કરી બળવાળું રાજ્ય ઉભું કરવા મંડ્યાં હતાં. મરાઠી રાજ્યમાં નીચલી નાતોનું લડવાનું બળ તથા બ્રાહ્મણોની રાજકારભાર ચલાવવાની શક્તિ એ બે જોડાયાં હતાં, અને હિંદનાં બધાં મુસલમાની રાજ્યો પાસેથી મરાઠા ખંડણી લેતા હતા. હાલ જે. ટલી અટકળ કરી શકાય છે, તે પરથી એમ જણાય છે કે ચાલતા સૈકાના આરંભમાં અંગ્રેજી સત્તાના જામવાથીજ મુગલાઈ બાદશાહી હિંદુઓને હાથ પાછી ગઈ નહિ. . પહેલી તુક સવારીઓ-સબકિતગીન, ઈસ ૯૭૭–જાબને સીમાડે હિંદુ અને ઈસ્લામ ધર્મો પહેલવહેલા બાઝયા તેમાં હિંદુ લકની છેડણી હતી. પઠાણ ( અફગાન ) લેક ધાડ પાડતા હતા તેથી ખીજવાઈ લહેરના હિંદુરાજ જયપાળે ઈસ૯૭૭ માં અફગાનિસ્તાનમાં આવેલા ગજનીના મુસલમાની રાજ્ય પર સવારી કરીત્યાંના સુલતાન સબક્તિગીન અને તેની વચ્ચે સખત યુદ્ધ ચાલતું હતું, તેવામાં બહુ ભારે વાવાઝોડું થયું તેનો લાભ લઈ સુલતાને હિદુરાનો પાછા જવાનો માર્ગ રોપચાસ હાથી આપ્યા, અને છુટકારાને સારૂ દંડના દશ લાખ દહમ ( અઢી લાખ રૂપીઆ ) પાછળથી મિકલવવાનું વ 5.
