________________ હિંદુઓનું ધર્મબંધન. 107 જુદા મૂળાના ભળાથી વિષ્ણુભકિત અને શિવભકિત નામે બે ભાગ ઉત્પન્ન થયા છે, તે લેકમાં વધારે મનાય છે. મસ કેળવાયેલે બ્રાહ્મણ શુદ્ધ એકેશ્વરી મત છે; ઓછા કેળવાએ જાહ્મણ ઈશ્વર - કિતના કોઈ રૂપને પસંદ કરી તેને પોતાના ઇષ્ટદેવતા તરીકે પૂજે છેસ્થિતિનું અને ફરી ઉત્પત્તિનું મૂળ હેવાથી, તથા નવા ભવમાં દાખલ કરનાર તરીકે આવકાર આપવા યોગ્ય ને ભયરહિત મૃત્યુનું ચિન્હ હોવાથી શિવ પોતાના ઉડા તવસ્વરૂપમાં માલૂમ પડે છે; તેથી સાધારણુ બ્રાહ્મણે ખાસ કરીને દક્ષિણમાંના એને ઈષ્ટદેવ માને છે અને તેના લિંગને અદશ્ય પરમેશ્વરનું ચિન્હ ગણે છે. મધ્યમ વર્ગના કે અને વેપારી મંડળ વિષ્ણુના કેઈ અવતારને ભજે છે. નીચ વણું સંહાર કરનાર શિવને કે ભયંકર કાળી જેવા તેના કોઈ નારીરૂપને આરાધે છે. પણ ઘણું કરીને દરેક કેળવાયેલો હિંદુ સમજે છે કે પોતપોતાને ઈષ્ટદેવજ પૂજ્ય છે, અને એવા પસંદ કરેલા સ્વરૂપવડે તે પરમેશ્વરને ભજે છે.
