________________ જૈનમાર્ગ. બાકીના અર્ક ભાગના ધર્મમાં ફેરફાર કર્યો છે. પચાસ કરોડ માણસ, અથવા દુનિયાની વસ્તીના સેંકડે 40 આદમી હજી બુદ્ધના મત પાળે છે. અફગાનિસ્તાન, નેપાળ, પૂર્વ તુર્કસ્તાન, તિબેટ, ભાંગેલિઆ, માન્યુરી આ, ચીન, જાપાન, પૂર્વ આર્કિપેલેગ, શિયામ, બ્રહ્મદેશ, સિંહલદ્વીપ, અને હિંદ એટલા દેશો તેના પ્રતાપી વિજયના ચક્રમાં કોઈ એક અથવા બીજે વખત હતા. હાલના રૂશ મહારાજ્યની સીમાથી માંડીને પાસિફિક મહાસાગરના ટાપુઓ લગી એક લીટીમાં સાથે સરસાઈ કરનારા એક પછી એક એમ ઘણું ધર્મ છેડે મારામારી કરી છે, અને તેમની પાછળ પતે ટકી રહ્યો છે. હાલના વખતમાં દુનિયામાં મેટા ત્રણ ધર્મે છે, તમને એક એ છે, અને બાકીના બે ખ્રિસ્તિ અને મુસલમાની ધ છે. ત્રણે પિકી સૌથી વધારે માણસ બૌદ્ધધર્મમાં છે. જેનમાર્ગ–હિંદમાંથી પણ બોદ્ધમાર્ગ છે ક જતા રહ્યા નથી. તેના ઉત્તમ મતિમાંના ઘણુ મત હજી હિંદુ ધર્મમાં ચાલુ છે. વળી જેન નામે એક ખાસ પંથ તેની પાછળ રહ્યો છે. એ પંથમાં આશરે પંદર લાખ માણસ છે. જ્યાં તેમના મતને વેદનો મત મળતા ન હોય ત્યાં બોદ્ધ લેકની પેઠે તેઓ વિદને પ્રમાણ માનતા નથી; યજ્ઞનો તિરસ્કાર કરે છે, ને કઠણ નીતિ પાળે છે; પોતાની આગલી અથવા પાછલી સ્થિતિપર કોઈ બહારના દેવની અસર થતી નથી, પણ પોતાનાં કર્મની અસર થાય છે એવું તિઓ માને છે. માણસની કે પશુની હત્યા કરવાની મના કરે છે. જેના લકે કાળના વિભાગ કરે છે, તેને યુગ કહે છે. તેઓ વીરા અને પૂજે છે. અને એટલે સિદ્ધ થયેલા સન્ત પુરૂષો. એવા જીનો ગયા યુગમાં ચોવીસ થયા હતા, ચાલુ યુગમાં એવી થયા છે, અને આવતા યુગમાં એવીશ થશે. તેનાં દહેરાંમાં એ સિદ્ધાની માણસથી ઘણા મિટા કદની મૂર્તિઓ ઉભી કરેલી હોય છે. ઝાડીવાળા પતિ ઉપર અને રમણીય એકાન્ત જગામાં તેઓ તીર્થની જગે પસંદ કરેછે; અને તે પર ધોળા આરસના સફેદ ચળકતી છાનાં સુન્દર નકશીદાર દેવળ બનાવે છે. જેનો ઘણું કરીને વેપારી કે સરાફ હોયછે.તિ
