________________ હિંદમાં આર્યલોક. જંગલમાં ગયા છે, તેવામાં તેના આશ્રમમાં આવી સીતાનું હરણ કરી જાય છે. તેને પોતાના મંત્રેલા રથમાં બેસાડી આકાશ માર્ગે લંકામાં લઈ જાય છે. પછીનાં ત્રણ પુસ્તક (ચોથા, પાંચમા, અને છઠ્ઠા) માં સ્ત્રો બઈ બેઠેલા રામે તેને પાછી આણવાને કરેલી સ્વારીનું વર્ણન છે. દક્ષિણ હિંદની મૂળવતની જાતિ જોડે મળી જઈશમ મ ટું લશ્કર ભેગું કરે છે. એજાતને વાનર અને રીંછના નામ આપ્યાં છે. હિંદુ અને લંકાની વચ્ચે સામુદ્રધુની છે, તેને વાનર સરદાર હનુમાન કૂદી જઈ કદી સીતાને મળે છે; અને છલંગ મારી પાછા આવી મને ખબર કહે છે. પછી સાંકડા સમુદ્રપર વાનરસેના પૂલ બાંધે છે. એને હાલની ભૂગોળવિવામાં આદમને પૂલ કહે છે. એ પૂલ પર થઈ શામ લંકામાં જાય છે. અને દેત્ય રાવણને હણી સીતાને છોડવે છે. રાવણના મહેલમાં રહી તે વખતે પતિવ્રતા ધર્મ પાળ્યો હતો એવી ખાત્રી કરી આપવાને સીતા અસલનો રીત પ્રમાણે અનિમાં પ્રવેશ કરે છે. પ્રકાશતવનો દેવ અનિ પતે તેને બળતી ચિતામાં ચલાવી તેના ઘણીની પાસે તેડી જાછે. દેશવટાનાં ચાર વરસ પૂરાં થયેથી રામ અને સીતા વાજતે ગાજતે અયોધ્યામાં પાછાં આવે છે. ત્યાં તેમણે સારી રીતે રાજ કરી કીર્તિ મેળવી. હિંદના ચક્રવર્તી રાજા તરીકે રામે અશ્વમેધ કર્યો પરંતુ દેશમાં દુકાળ પડવાથી રામે ધાર્યું કે રાજકુળમાં કેઈએ કાંઈ ગૂને કર્યો હશે તેને લીધે ઈશ્વરે આવી સજા કરેલી હોવી જોઈએ. પછી સીતા લંકામાં તેના હરણ કરનારના કબજામાં હતી, ત્યારે પતિવતા રહી ન હોય અને તેના મનમાં સંદેહ ઊો તે ઉપરથી તેણે તે પતિવ્રતા સ્ત્રીને કાઢી મૂકી. તે બાઈ ભટકતી વાલ્મીકિને આશ્રમે ગઈ અને ત્યાં તેને બે પુત્ર સાંપડયા. સેળ વરસ દેશવટે ભગવ્યા પછી રામ પસ્તાઈને તેની જોડે મનાયા અને છેવટે રામ સીતા અને તેનાં સંતાન ભેગાં થયાં. પછીથી થયેલા વીરસ કા –મહાભારત અને રામાયણમાં ગાથાઓ ઘણી છે, તો પણ તેમાં હિંદના મધ્ય દેશના મહારાજાઓના ઈતિહાસ, તેઓના કુટુંબના કજીઆ, અને તેમનાં પરાક્રમ વર્ણવ્યાં છે. પછીથી થયેલાં વીરરસ કાવ્યમાં યોદ્ધાનાં ચરિત્રાને બદલે દેવોની કથા
