________________ બુદના વનવાસ. નહિ. ગૌતમની સ્ત્રીને એક પુત્ર થયો. ત્યાર પછી તેને બીજું કાંઈ છોકરું થયું નહતું. આ નવું દીકરારૂપી બંધન પિતાને સંસારમાં બાંધી રાખશે એ ડર લાગવાથી ત્રીસ વર્ષની ઉમરે ગોતમ જંગલમાં જઈ એક ગુફામાં વસ્યા. એવી વાત ચાલે છે કે તે પોતાની સ્ત્રીના દીવાવાળા ઓરડા આગળથી પાછા ફરી ચાલ્યા ગયા, ને તેમાં જવાથી નવા જન્મેલા બાળકની મા ઉધમાંથી જાગે, માટે જતી વેળા બાળકને છેલ્લું વહેલું લાડ લડાવવાની ઈચ્છાને પણ દબાવી દઈ તેણે અંધારામાં ઘેડ દોડાવી મુક્યા. અંધારી રાતે ઉદાસોમાં મુસાફરી કર્યા પછી પોતાને નિમકહલાલ ધેડાવાળા સાથે આવ્યો હતો તેને પોતાનો ધેડે ને ઘરેણાં આપી બાપની કને પાછા મોકલ્યા જાતિ ક્ષત્રી હોવાથી તેણે લાંબા કેશ રાખ્યા હતા તે તેણે કાતરી નાંખ્યા તથા માર્ગમાં કોઈ ગરીબ માણસ મળ્યો તેને પોતાનો દરબારી પિશાક ઉતારી આપી તેનાં ફાટાંતૂટાં લૂગડાં લઈને પહેર્યા. આ રીતે ઘરબાર વગરનો ભીખારી બનીને તે એકલો ચાલ્યા. આમ દરબારી ઠાઠ, વહાલી વહુ, અને નવો અવતરેલ દીકરે તજી ચાલ્યા જવું એ “મહારાગ્ય” છે, અને તે ખુધર્મ પુસ્તકનો પ્રિય વિષય છે. બુદ્ધનો વનવાસ, 30 થી 36 ની વય થોડા વખત લગી ગૌતમ પટના પ્રાંતમાં બે બ્રાહ્મણ મુનિઓની કને અભ્યાસ કર્યો. તેમણે તેને બંધ કર્યો કે આત્માની શાંતિ શરીરને કષ્ટ આપવાથીજ થાય છે. પછી તે ગયાની પાસે વધારે ધાડા જંગલમાં જઈ વસ્યા. ત્યાં છ વરસ લગી પાંચ શિષ્યોની જોડે તપ કરીને તેણે શરીરને સૂકવી નાખ્યું. હાલનું બુદ્ધગયાનું દેહેરું એ લાંબા તપનું ઠેકાણું દેખાડે છે. પરંતુ અપવાસ અને શરીરને કષ્ટ આપવાથી તેને મનની શાંતિ મળી નહિ. પણ ઉલટ ધર્મસંબંધી નિરાશામાં તે ડૂળ્યો. બૌદ્ધધર્મગ્રંથમાં લખ્યું છે કે એ સમયમાં માણસ જાતનો દુશ્મન માર નામે દુષ્ટદેવ દેહ ધારણ કરીને તેની સાથે કુસ્તી કરતા હતા. પોતાનું બધું તપ કાંઈ કામનું છે કે નહિ એવા સદેહથી તે અકળા અને શરીરે સુકાઈટિકા પડેલ આ જોગી બેભાન થઈ પૃથ્વી પર પડશે. જ્યારે તેને ભાન આવ્યું ત્યારે તેના મનને કલેશ જતો રહ્યો હતો. પહાડની ગુફામાં દેહદમન કરવાથી મુકિત મળતી નથી, પણ માણસ જાતને ઉત્તમ રીતે વર્ત
