________________ ડેટાના પાક. 13. વડનાં ઝાડ અને તેમનાં લટકતાં મૂળ ( વડવાઈ ) ના સ્તંભ, પાંદડાંના ભરાવવાળા ભભકાદા૨ પીપળારતાશ પડતાં ફલાથી છવાયેલા પાતરાં વગરના કપાસના છેડ, પીછાં જેવાં પાંદડાંવાળી ઉંચી આમલીઓ, અને ઉતાવળે ઉગનારાં બાવળ ખેતરેની આસપાસ ઉગે છે, ને ઉંચાં વધે છે. સમુદ્રની નજીક નદીઓ આવતી જાય છે તેમ તેને કઠે તાડનાં વને જોવામાં આવે છે. ડેટાના પાક- એ ભાગમાં વિસ્તારવાળા, સપાટ ડાંગરના કયારડા જણાય છે. તેમની આજુબાજુએ સદા લીલાવાંસ, નાળિ ઓર, આકા (સેપારી) અને બીજાં કલગીઘાટાં વૃક્ષા હોય છે. ઉપલક નજર કરતાં આ ઘાડી વસ્તીવાળા પ્રદેશ ગામડા વગનો હોય એમ લાગે છે, કેમકે દરેક ગામડું કેળની વાડીઓમાં અને પદાશ કરી આપે એવાં ઝાડામાં ઢંકાયેલું હોય છે. નદીની નીચલી મિર ઉતરીએ છીએ, તિમ વળી જુદા જુદા પાક નજરે પડે છે. ઉત્તરમાં મુખ્ય પાક ઘઉં, જવ, જુવાર ને બાજરી છે. અહિં સાધારણુ લોકોનો રાક જુવાર અને બાજરી છે. ડાંગર ઉપજાવવાને જમીનને પાણી પાવું પડે છે, અને તે માત્ર ધનવાન લેકે વાપરે છે. ડેલ્ટામાં તે મુખ્ય પાક ડાંગર છે, અને તિજ સઘળા લકનો ખોરાક છે. કંઈ નહિતો પચાસ જાતની ડાંગર બંગાળી ખેડુત પકવી જાણે છે. શેરડી,તેલી બી , કપાસ, તમાકુ, ગળી અને ઘણાક કીમતી મસાલા અને રંગ કરવાની ચીજ ઉત્તરમાં અને દક્ષિણમાં ઊગે છે. મેદાનની સરહદે આવેલા ડુંગરાપર, પરંતુ મુખ્યત્વે કરીને દાર્જીલિંગની આસપાસ કે ધાર્મ અને અસામમાં, ચાના છેડ ઊછેરવામાં આવે છે. ગંગાના અર્ધ ભાગમાં કાશી અને પાટણની આસપાસ અફીણુના છેડનું વાવેતર થાય છે. વધારે આગળ જતાં નીચલા બંગાળામાં રેશમના કીડાનો ખોરાક જે શેતુર તિનાં ઝાડ ઉગે છે. બંગાળી ડિટામાં મુખ્યત્વે કરીને સણનો પાક થાય છે. એ પાકને લીધે નદીના પૂરથી જે જમીન માતબર ન થયાં કરતી હોય તેને કસ ઊતરી જાય છે. જંગલોમાંથી પણ લાખ, અને તસર નામે હીરના કોશેટા મળે છે. નદીઓના પ્રદેશમાં જે જે પાક થાય છે તે બધાનાં નામ વચનારને કંટાળો આપે એટલાં છે. કોઈ
