________________ હમણના બ્રાહ્મણે. પર ગૃહસ્થાશ્રમમાં દાખલ થતો. હવે તે લગ્ન કરી ગૃહસ્થના ધર્મ બજાવતા. કુટુંબકબીલે ઊછેરી રહ્યા પછી, અને દુનિયાને પૂરે અનુભવ મિળવ્યા પછી તે જેગી થઈ વનમાં રહેવા જતા. એ ત્રીજે કે વાનપ્રસ્થાશ્રમ હતો. વનમાં કંદમૂળ અને ફળફળાદિ ખાઈ તે પોતાનાં ધર્મકાર્ય વધારે ભાવથી કરતા. ચોથા આશ્રમમાં તે સંન્યાસી થતા. એ વખતે તે સંસારપરથી મન તદન કહાડી નાખતા; અને દેહના સુખદુઃખ તથા કોઈ પણ આશાની દરકાર ને રાખતાં બ્રહ્મમાં મળી જવા તરફ પિતાનું મન લગાડવાનો પ્રયત્ન કરતા. આ ચોથા આશ્રમમાં વગર માગે જે મળે તે વિના બીજું કાંઈત ખાતા નહિ, અને સંસારની માયામાં ફસી ન જવાય તે માટે હરકેાઈ ગામમાં એક દિવસથી વધારે વાર રહેતા નહિ. બ્રાહ્મશોને સારૂ આવી ઉત્તમ પ્રકારની જીદગી ઠરાવેલી હતી અને હિંદના અસલ ગ્રંથ જતાં માલૂમ પડે છે કે તેઓ ઘણે ભાગે એવી ઉત્તમ રીત જંદગી ગાળતા. આખી જીદગીમાં શુદ્ધ બ્રાહ્મણ પૂરી પરહેજગારી પાળતા, દારૂ પીતા નહિ, સાદું ભોજન જમતા, અને મનની ઈચ્છાઓને દબાવતા. લડાઈના તોફાનથી તે વેગળા રહેતા; કેમકે લડવું એ તેમનું કામ ન હતું. પ્રાર્થના કરવી, પિતાના વિચાર, અભ્યાસ અને ધ્યાનમાં લગાડવા એજ તેમનું ખરું કામ હતું. એક બ્રહ્મા કહે છે કે આ જગત કેવું છે? કોઈ ઝાડની ડાળી પર પક્ષી રાત્રે બેસે છે ને સવારે ઊડી જાય છે તે ડાળી જેવું છે.' હમણાના બ્રાહ્મણો–દુનિયાના ઇતિહાસના આગલા વખતમાં જે બ્રાહ્મણવર્ગ હતિ તમને ખાસ નિયમ એ હતો કે પિતાની જાતને સુધારી તથા ઈન્દ્રિયોને દાબમાં રાખી જીંદગી પૂરી કરવી. હિંદના હાલના બ્રાહ્મણોમાં ત્રણ હજાર વરસ થયાં નિયમિતપણું અને જાતકેલવણું પરંપરાથી ઉતરી આવ્યાં છે; અને તેને લીધે એ લોકો વર્ગ આસપાસની વસ્તીથી કેવળ જાદે જણાય છે. કાંસારંગી ગાલવાળા, મિટા અવયવવાળા તથા ફુરસદ ચાહનાર આર્યકુળના ૨જપૂત કે ક્ષત્રી એટલે લડાયક જાત અને બ્રાહ્મણ વચ્ચે જેમ તફાવત છે, તેમ કાળી ચામડી, ચપટું નાક, જાડા હોઠ, કાં શરીર તથા બંદુકની ગેળી જેવાં માથાંવાળા નીચ અનાર્ય કે અને બ્રાહાણ વચ્ચે પણ ભેદ છે. એ તફાવત
