________________ પ૧ ચાર નાતો. પ્રેરિત કે પરમેશ્વરથી સાંભળેલી યુતિ કહેવાતાં નથી. એ તો માત્ર સ્મૃતિ એટલે ‘સભરેલી બાબતો' કહેવાય છે. ચાર નાતે બની –એ દરમ્યાન ચાર નતિ થઈ હતી. પંજાબની પાંચ નદીઓના પ્રદેશમાં અસલ વસેલા આર્ય લાકમાં ઘરને મુખ્ય પુરૂષતિજ ખેડૂત, યોક અને પુરોહિત કે ગોર હતો. પરંતુ જે બુદ્ધિમાન કુળમાં વેદના મો રચાયેલા હતા કે હેડે ભણવામાં આવેલા હતા તેમને યજ્ઞ કરવાનું કામ આસ્તે આસ્તે રાજાએ હમેશા સંપતા ગયા. એ રીતે ગેરને વર્ગ ઉત્પન્ન થયો હશે એમ સંભવે છે. આ વધારે મૂલક જીતતા ગયા તેમ નસીબદાર યોદ્ધાઓને બીજાઓથી વધારે જમીન મળી. એ જમીન પોતાને હાથે ન ખેડતાં તેઓએ છતાયલા અનાર્યો પાસે ખેડાવી. એ રીતે ચાર નતિ બની. પહેલી ગરની એટલે બ્રાહ્મણનો. બીજી લડવૈયા કે રાજાની સાથે લડાઈમાં જનારા સાથીઓની. એમને રજપૂત કે ક્ષત્રિી કહેતા, અને એને શબ્દાર્થ “રાજકુળના' એ થાય છે. જે આર્ય લેકે ખેતીનું કામ કરતા હતા તેની ત્રીજી નાત થઈ. જૂનું વિશ્વ નામ હતું તજ એમણે પિતાને માટે રાખ્યું “જિ” મૂળ પરથી વૈશ્ય શબ્દ બન્યો છે. વિદની શરૂઆતમાં બધા લોકનું એ નામ હતું. શૂદ્ર કે છતાયેલા અનાર્ય કોની ચાથી નાત થઈ. એ દાસ કે ગુલામ બન્યા. પહેલી ત્રણ વણું આર્ય વંશની હતી, અને તેમને દિજ એટલે બે વાર જન્મેલા એવું માનવંતું નામ આપવામાં આવ્યું હતું. તેઓને યજ્ઞ વખત હાજર રહેવાનો અધિકાર હતો. એ ત્રણેને પૂજવાના પ્રકાશમાન દેવો એકજ હતા. કાળા વર્ણની દાસ જાતિ વિદમાં કહી છે, તેને શૂદ્ર ગણે છે. તેઓ એકવાર જન્મેલા' કહેવાતા. તિઓની અને જીત મેળવનાર આર્ય દિની વચ્ચે અન્તર હતા, એવું એકવાર જન્મેલા બે વચનપરથી અને બીજાં તિરસ્કાર ભરેલાં વચન પરથી જણાઈ આવતું. દેશના મોટા યજ્ઞ થતા ત્યાં તમને આ વવા દેતા નહિ અને યજ્ઞની પછી જમણવાર થતી તેમાં પણ તેઓને દાખલ કરતા નહિ. દાસપણામાંથી તેઓ કદી છૂટી શકે નહિ, અને ખેતરનાં મહા મહેનતનાં અને ગામનાં કઠણ અને ગંદાં કામ તમને કરવાં પડતાં.
