________________ प्रकरण 3 जुं. અનાર્ય લાક. અનાર્ય કે મૂળ વતનીઓ-હિંદની જૂનામાં જૂની વસ્તીમાં જુદી જાદી કોમના લેક હતા. એ લેકને પોતાનું અમુક જાતિનામ ન હતું, નથી એ અનાર્ય કે મૂળવતનીઓ કહેવાય છે. તેઓ પોતાની પાછળ કઈ જાતના લેખ મૂકી ગયા નથી. ખરું જોતાં તિઓને અક્ષરનું કે ચિત્રલિપિનું જ્ઞાન ન હતું. તેમના કરેલાં કામોમાંથી માત્ર પથ્થરના બેડાળ ચક્કરે, સીધાં ચલાં, અને માટી તથા પથ્થરના ઢગલા મારી કરેલી કબરો - જસુધી રહ્યાં છે. યુરોપના મૂળવતનીઓની પેઠે તિઓ એ કબર નીચે મુડદાં વાટતા. એ સમાધે તળેથી નીકળેલી ચીજે જતાં માલુમ પડે છે કે નક્કી નહિ કરી શકાય એવા ઘણું પ્રાચીન કાળમાં તેઓને સારાં ઘાટીલાં, પાતળાં ને કઠણુ માટીનાં વાસણુ બનાવતાં આવડતાં લડાઈમાં તેઓ લોઢાનાં હથિયાર વાપરતા, અને તાંબા તથા સેનાનાં ઘરેણાં પહેરતા. આ પ્રાચીન કબ બનાવનારી વધારે જાની નીશાની જોતાં એવું સાબીત થાય છે કે તેઓ અગાઉ થઈ ગયેલી ઘણી પુરાતન જાત પરથી ઉતરેલા હતા. હિંદમાં જે લોક એમની પહેલાં વસતા હતા તેઓ ધાતુથી અજાણ હતા. સુરોપના ઉત્તર ભાગમાંથી હાલ મળી આવે છે તિવી સફાઈદાર ચકમકની ફરશી અને પથ્થરના કારીગરીવાળાં બીજાં હથિયારવડે તિઓ શિકાર તથા લડાઈ કરતા. એમની પણ પહેલાં વધારે અને સુઘડ જાતો થઈ ગઈ હતી. તે લોકનાં બનાવેલાં કઠણ પથ્થરના છરા તથા ચકમકની કઢંગાં હથિયારે નર્મદાના પ્રદેશમાંથી મળી આવે છે. એ ઘણું જૂના વખતના "પાષાણયુગ અને ત્યારપછીના ધાતુયુપ* વીત્યા પછી ઘણા કાળે હિંદમાં આર્ય લોકો આવવા માંડ્યા અને એ નવા આવેલા લકો મૂળવતનીઓને મારી હઠાવા લાગ્યા. આર્ય કે અનાર્ય લકનું નીચે પ્રમાણે વર્ણન કર્યું છે. છતલા આર્ય લકા જાના વતનીઓને દસ્યુ એટલે દુશ્મન અને દાસ એટલે ગુલામ કહેતા. ઉત્તરના વધારે ઠંડા પ્રદેશમાંથી આર્યલોક હિદમાં આવ્યા, અને તિઓ પોતાની ગોરી ચામડીનું અભિમાન રાખતા. સંસ્કૃતમાં રંગને માટે * જે જૂના વખતમાં લોકો માત્ર પથ્થરના ઓજાર વગેરે પ્રથમ બનાવી જાણતા તેને - પાણયુગ કહે છેતેમ જે સમયમાં માત્ર ધાતુની ચીજો પ્રથમ કરતા શીખ્યા તેને ધાતુયુગ કહે છે
