________________ 30. અનાર્ય લોક. એલેકે મુડદાંને, વસ્ત્ર, ઘરેણું અને ભેટ કરેલી ચીજે વડે શણગારે છે; એમ કરવાની મતલબ એજ કે તેઓ પરોક પામે.” બાળ પથરાની સમાધની નીચેથી કાંસાના, તાંબાના, અને સેનાના કકડા નીકળે છે, તે એ ઘરેણું છે. દક્ષિણ હિંદમાં આર્યલેકે સ્વારી કરી તેનું વર્ણન રામાયણ નામે સંસ્કૃત વીરરસ કાવ્યમાં છે, તેમાં એક અનાર્ય સરદારે પિતાની જાતના લોક વિશે કહ્યું છે કે તેઓ “ભયંકર રીતે ઝડપથી દોડનારા, લડાઈમાં પાછી પાની આપે નહિ એવા, અને રૂપે ઘેરા ભૂરા રંગના વાદળ જેવા છે.” હાલના અનાર્ય લેક-આજ કાલ એ અસલી લેકની કેવી સ્થિતિ છે તેનું અવલોકન કરીએ. આર્યલોકે આવી સપાટ પ્રદેશમાંથી હાંકી કહાડયા પછી, જેમ મરી ગયેલાં જનાવરોનાં અવયવો ડુંગરની ગુફામાં પડી રહે છે,તિમ તિઓ પર્વતમાં સંતાઈ રહ્યા છે. એ પ્રમાણે હિંદ માણસજાતનું મોટું સંગ્રહસ્થાન છે. અહિં ઘણી અધમ સ્થિતિમાં ડૂબી રહેલા માણસેથી તે ઊંચામાં ઊંચી અવસ્થાએ પહોંચેલા સઘળી તરેહના માણસોનો ચિતાર મળે છે. નમૂનાને ઠેકાણે આ સંગ્રહસ્થાનમાં સૂકાં હાડકાં નથી, પણ જીવતી જાતો છે, ને તેઓમાંની દરેક જાત પિતપતાની વિચિત્ર રૂઢીઓ અને ધર્મક્રિયા પાળે છે. આન્દામન બેટના રહીશા-સઘળાથી અળગા રહેલા આન્દામન બેટના હીરો અથવા બંગાળી અખાતના અનાર્ય લોક મનુષ્યવર્ગમાં સૌ કરતાં વધારે જંગલી છે. અરબ તેમજ આગલા વખતના પૂરેપના વહાણવટીઓએ તેમને કતરીઆ હોંવાળા ને માણસખાઉ કહ્યા છે. સને 1815 માં અંગ્રેજ અમલદારને એ બેટમાં થાણું બેસાડવા મિકલ્યા ત્યારે ત્યાં માણસના માંસનું ભક્ષણ કરનારા નાગાલોક તેમના જોવામાં આવ્યા. તેઓ આનંદના દિવસમાં શરીરે રાતી મટાડી ચાળતા, અને દીલગીરીના વખતમાં ડીલે કાળી માટીના લેપ કરતા. ખુશી અને સ્નેહદેખાડતી વખતે તેઓ રડવા જે શોર કરતા. તેમનાં નામ સામાન્ય જાતિવાચક હતાં. જનમ થતાં પહેલાં તેમનાં નામ પાડવામાં ફેલાવનારી કોઈ મિલી શકિતને તેઓ દેવી તરીકે માનતાત ઉપરાંત ઈશ્વર
