________________
रोगन्द्रिका टीका.२०३८ ज्ञायक.शरीरभव्यशरीरष्यतिरिक्तव्यश्रुतनिरूपणम् १९३
गर्म:-तग्निमिता कोशिका कोथली' इति प्रसिद्धा तदुत्पन्न सूत्रमण्डजमुख्यते, 'रक्षमी' इति भाषाप्रसिद्धम् । आदिशब्दचतुरिन्द्रियमेदं प्रदर्शयति । ननु परि
सगोत्पन्न सूत्रमण्डजमुष्यते तर्हि 'अंडयं हंसगम्भादि' इति सामानाधिकरण्य नोपपयते इति चे दुध्यते, कारणे कार्योपचारात् हंसगर्भोत्पन्नं सत्रमपि-हंसगर्भ इन्पुरते इति नास्ति कोऽपि दोषः ॥१॥
___ अथ द्वितीय भेदं प्ररूपयति-'योदय कप्पासमाई' इति । बोण्ड कार्पासादि' कार्पासनिष्पन्नं सूत्रं बोण्डजं-बोप्डं-कार्पासक्रोशः फलविशेषरूपस्तज्जातं गन्मादि) 'हंस' एक चतुरिन्द्रिय जीव विशेष होता है । वह एक कोथली बनाता है। इससे उत्पन्न जो मूत्र होता है उसका नाम अंडज है। इसे भाषा में रेशमी वस्त्र कहते हैं । हंसगर्म में जो आदि शब्द है वह चौइन्द्रियों के मेद का प्रदर्शक है।
शंकाः- यदि हंसगर्भ से उत्पन्न मत्र अंडज कहलाता है तो "अंडणं हँस गम्भादि" में समानाधिकरणता नहीं बन सकती है, सो उसका उत्तर इस मार से है कि यहां पर कारण में कार्यका उपचार किया गया है। इसलिये हत के गर्भ कोथली से उत्पन्न हुए मूत्रको भी हंसगर्भ के नाम से कह दिया है। इसतरह के कथन में कोई दोष नहीं है। (बोंडयं कप्पासमाइ) कपास से बने हुए मृत्रका नाम बोण्डन हैं। बोण्ड नाम कपास के कोशका है। कपास का कोश एक प्रकारका फल होता है। जिसमें से कपास निकलता પહેલાં તે અંડજેને ભાવાર્થ બતાવવામાં આવે છે. “હું” એક ચતુરન્દ્રિય જીવવિશેષનું નામ છે. (અહીં હંસ નામનું પક્ષી ગૃહીત થયું નથી પણ પતંગીયા જેવું કઈ ચતુરિન્દ્રિય જંતુ ગૃહીત થયું છે.) તે એક કેથળી (કોશ) બનાવે છે તેમાંથી જે સૂત્ર ઉત્પન થાય છે તેને “અંડજ' કહે છે. તેને ગુજરાતી ભાષામાં રેશમી વસ્ત્ર કહે છે. “હંસગર્ભ” આ પદની પાછળ જે “આદિ' પદ મૂકવામાં આવ્યું છે તે ચૌઇન્દ્રિયેના ભેદનું પ્રદર્શક છે.
શંકા–જે હંસગર્ભમાંથી ઉત્પન્ન થયેલા સત્રને અંડજ સત્ર કહેવામાં આવે तो "अंडयं हंसगम्भादि"भा समाना४ि२४ता पटित यती नयी.
ઉત્તર–અહીં કારણમાં કાર્યને ઉપચાર કરવામાં આવ્યા છે. તે કારણે સના ગર્ભમાંથી કશમાંથી ઉત્પન્ન થયેલા સૂત્રને પણ અહીં હંસગર્ભના નામે માટે કરવામાં આવેલ છે. આ કારણે આ પ્રકારના કથનમાં કઈ દેષ નથી.
(बोडयं कपासमाइ) पास गया ३मांधी मने wisor. "Mis" मा પદ કપાસના કેશરૂપ કાલાને માટે વપરાય છે. આ કપાસમાંથી જે સત્ર બને છે. तेने मेist छ. (डि-दीमा साने 'बोडिया' ७ ) मी मा ५६
