________________
अनुयोगद्वारसूत्रे
अवक्तव्कद्रव्याणि प्रदेशार्थतया विशेषाधिकानि । आनुपूर्वद्रव्याणि प्रदेशार्थतया - अनन्तगुणानि २। द्रव्यार्थ म देशार्थतया सर्वस्तोकानि नैगमव्यवहारयोरवतव्यद्रव्याणि द्रव्यार्थतया । अनानुपूर्वीद्रव्याणि द्रव्यार्थतया अम देशार्थतया विशेषाधिकानि । अव क्तव्यकं द्रव्याणि प्रदेशार्थतया विशेषाधिकानि आनुपूर्वीद्रव्याणि द्रव्यार्थतया असंख्येयगुणानि तान्येव प्रदेशार्थतया अनन्तगुणानि । स एषोऽनुगमः । सैषां नैगमव्यवहारयोः अनौपनिधिकी द्रव्यानुपूर्वी ॥ म्र० ९० ॥
३९०
आनुपूर्वी द्रव्य है उनमें व्यणुक स्कंध से लगाकर एकोत्तर वृद्धि से एक एक प्रदेश की उत्तरोत्तर वृद्धि होने से अनंताणुक स्कंध पर्यन्त अन न्त स्थान हैं इसलिये स्थान की बहुत विवक्षा से आनुपूर्वी द्रव्य अनानुपूर्वी और अवक्तव्यक द्रव्यों की अपेक्षा असंख्यातगुणे कहे गये हैं।
शंका- यदि आनुपूर्वी द्रव्यों के स्थान पूर्व की अपेक्षा अनन्त हैं इसलिये आनुपूर्वी द्रव्य असंख्यात गुणें पूर्व की अपेक्षा लेकर के कहें गये हैं, सो ये कहना ठीक नहीं है क्यों कि इस प्रकार के कथन से तो उन आनुपूर्वी द्रव्यों में उनकी अपेक्षा असंख्यातगुणता न आकर अनंत गुणता ही आती है ?
उत्तर- अनंताणुक जो स्कंध हैं वे तो अनानुपूर्वीद्रव्यों की अपेक्षा से अनन्त भागवर्ती होने के कारण स्वभावतः ही स्तोक-कम- हैं। इसलिये अनन्ताणुक स्कंधों को लेकर आनुपूर्वी द्रव्यों में आनुपूर्वी के स्थानों में कुछ वृद्धि नहीं होती है। इसलिये यथार्थरूप में उनमें - आनुपूर्वी द्रव्यों આનુપૂર્વી દ્રવ્યે છે તેમાં તે ત્રિઅણુક કધથી લઇને ક્રમે ક્રમે એક એક પ્રદેશની ઉત્તરશત્તર વૃદ્ધિ થતાં થતાં અનતાણુ ધ પન્તના અન સ્થાન હાય છે તેથી સ્થાનના મર્હુતની અપેક્ષાએ આનુપૂર્વી લ્યે, અનાનુપૂર્વી અને અવકતવ્યક દ્રવ્યેા કરતાં અસ્રખ્યાત ગણુાં કહેવામાં આવ્યાં છે.
શકા-જો આનુપૂર્વી .ના સ્થાન અનંત હોય, અને અનાનુપૂર્વી યેાના તથા અવક્તવ્યક લ્યે.નાં સ્થાન એક એક હોય તેા અહી' આનુપૂર્વી દ્રબ્યાને અનાનુપૂર્વી અને અવકતવ્યક દ્રવ્યેા કરતાં અનંતગણુાં કહેવા જોઇતા હતાં છતાં અહીં તેમને અસ ંખ્યાત ગણાં શા કારણે કહ્યાં છે?
ઉત્તર-અનંતાણુક જે સ્કધા છે તેએ અનાનુપૂર્વી દ્રા કરતાં અન તમાં ભાગપ્રમાણુ ઢાવાને કારણે સ્વાભાવિક રીતે જ સ્નેક (ઓછાં, ન્યૂન) છે. તેથી અનંતાણુક કાને લીધે આનુપૂર્વી દ્રવ્યમાં—આનુપૂર્વી કૂબ્યાનાં સ્થાનમાં ખાસ કોઇ વૃદ્ધિ થતી નથી. તેથી યથાય રૂપે તે તે આનુપૂર્વી
