Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANSL yuga pramukha cAritra ziromaNi sanmArga divAkara pUjya AcArya zrI vimalasAvarajI mahArAja kI hIraka jayantI ke avasara para prakAsita zrI AcArya sudharmasAgara viracita 'sudharma dhyAna pradIpa' hindI anuvAdaka - dharmaratna paDita lAlArAmajI zAstrI, AgarA prakAzaka bhArata varSIya anekAnta vidvat pariSada sonAgira datiyA (ma.pra.)
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkalpa "NANA payAsaM samyagjJAna kA pracAra-prasAra kevalajJAna kA bIja hai| Aja kalayuga meM jJAna prApti kI to hor3a lagI hai, padviyoM aura upAdhiyA~ jIvana kA sarvasva bana cukI hai parantu samyagjJAna kI ora manuSyoM kA lakSya hI nahIM hai| jIvana meM mAtra jJAna nahIM samyagjJAna apekSita hai| Aja tathAkathita aneka vidvAn apanI managaDhanta bAtoM kI puSTi pUrvAcAryoM kI mohara lagAkara kara rahe haiM, UTapaTAMga lekhaniyAM sasya kI zreNI meM sthApita kI jA rahI hai, kAraNa pUrvAcArya praNIra grantha Aja sahaja sulabha nahIM hai aura unake prakAzana 3 paThana-pAThana ko jaisI aura jitanI ruci apekSita hai, vaisI aura utanI dikhAI nahIM detii| asatya ko haTAne ke liye parcebAjI karane yA vizAla sabhA meM prastAva pArita karane mAtra se kArya siddha honA azakya hai| satsAhitya kA pracura prakAzana va paThana-pAThana prArambha hogA, asat kA palAyana hogaa| apanI saMskRti kI rakSA ke lie Aja satsAhitya ke pracura prakAzana kI mahatI AvazyakatA hai: yanate viDhalanti vAdigiraya stuSyanti vAgIzvarAH bhavyA yena vidanti nivRtipada mujcati moha budhaaH| yad bandhuryaminA yadakSayasukhasyAdhAra bhUta mata, tallokajayazuddhida jinavaca: puSpAd vivekshriym|| san 1984 se mere mastiSka meM yaha yojanA bana rahI thI parantu tathya yaha hai ki "sakalpa ke binA siddhi nahIM miltii|" sanmArga divAkara AcArya 108 zrI vimalasAgara jI mahArAja kI hIraka jayantI ke maugalika avasara para mA jinavANI kI sevA kA yaha saMkalpa maine pa. pUjya gurudeva AcArya zrI va upAdhyAya zrI ke caraNa sAnidhya meM liyaa| AcArya zrI va upAdhyAya zrI kA mujhe bharapUra AzIrvAda prApta huaa| phalataH isa kArya meM kAphI hada taka saphalatA milI hai| isa mahAna kArya meM vizeSa sahayogI pa. dharmacandajI va prabhAjo pATanI rhe| inhe va pratyakSa parokSa meM kAryarata sabhI kAryakartAoM ke lie merA pUjya gurudeva ke pAvana caraNa-kamaloM meM middha-zruta-AcArya bhakti pUrvaka nmostu-nmostu-nmostu| sonAgira, 11-7-90 AryikA syAdvAdamatI
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ U adhyAya 1 "3 23 17 ARTIS 2520 UP 9 RV 6 " viSaya maGgalAcaraNa zuddha jIvakA lakSaNa jJAnake bheda aura lakSaNa AtmAkA svarUpa sahAnubhUti aura samyagdarzana bahirAtmAkA svarUpa 1 10 " 26 e prakArAntarase jIvakA lakSaNa aura bheda 51 10 1 11 antarAtmAkA svarUpa paramAtmAkA svarUpa vairAgyabhAvanAkA svarUpa dvAdaza bhAvanAkA svarUpa mahAvratakA svarUpa ahiMsA mahAvrata viSaya-sUcI satya mAtrata zrAcaurya mahAzrava zloka adhyAya 16. " 1 12 4113 14 15 16 17 1 33 18 1 16. 23 / 20 viSaya brahmacarya mahAtrata pariprahatyAga mahAvrata indriya-vijaya manonima kA svarUpa samitiyoM kA svarUpa zloka bAraha tapakA svarUpa anukramase kaSAyakA vijaya rAga-dveSakA tyAga aura samatAkA svarUpa zratidhyAna aura raudra dhyAnakA svarUpa dhyAnakI kriyAeM dharmadhyAnakA svarUpa AjJA-vicayakA svarUpa apAya- vicayakA svarUpa vipAka-vicayakA svarUpa saMsthAna vijayakA svarUpa 36 65 1 16 A WEST bhA
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya viSaya zloka adhdhAya viSaya pralaMka piNDastha dhyAna aura dhAraNA mapAtIta vA siddhoMkA dhyAna vA tatvakA svarUpa zukla dhyAnakA svarUpa aura usake bhedoMkA padastha dhyAna tathA mantroMke nAma svarUpa rUpastha dhyAna aAIntakA svarUpa unake dhyAna annima maGgala aura prazasti kA upAya aura sAdhanakI mahimA noTa:-jahAM zloka saMdhyA nahIM likhI gaI hai, vahAM pUre adhyAcameM umI vipayakA varNana hai /
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbhAra sampratyasti ne kevalI kila kalI trailokya cUDAmaNi stadvAcaH paramAste'tra bharatakSetre jgtikaa|| sadaratnatrayadhAriNo yativaroMsteSA smaalmbn| tatpUjA jinavAcipUjanamataH sAkSAjjinaH pUjatiH padmanadI p.|| vartamAna meM isa kAryakAla meM tIna loka ke pUjya kevalI bhagavAna isa bharatakSetra meM sAkSAt nahIM. hai tathApi samasta bharatakSetra meM jagatprakAzinI kevalI bhagavAna kI vANo maujUda hai tathA usa vANI ke AdhArastambha zreSTha ratnatrayadhArI muni bhI hai isalie una muniyoM kI pUjana to sarasvatI kI pUuna hai, tathA sarasvatI kI pUjana sAkSAt kevalI bhagavAna kI pUjana hai| ArSa paramparA kI rakSA karate hue AyAma patha para calanA bhavyAtmAoM kA kartavya hai| tIrthakara ke dvAra pratyakSa dekhI gaI, divyadhvani meM prasphuTita tathA gaNadhara dvArA gathita vaha mahAna AcAryoM dvArA prasArita jinavANI kI rakSA pracAra-prasAra, mArga prabhAvanA nAmaka eka bhAvanA tathA prabhAvanA nAma samyagdarzana kA aMga hai| yuga pramukha AcArya zrI ke hIraka jayantI varSa ke upalakSya meM hameM jinavANI ke prasAra ke liye eka apUrva avasara prApta huA hai| vartamAna yuga meM AcAryazrI ne samAja va deza ke lie apanA jo tyAga aura dayA kA anudAna diyA hai vaha bhArata ke itihAsa meM cirasmaraNIya rhegaa| grantha prakAzanArtha hamAre sAnidha yA netRtva pradAtA pUjya upAdhyAya zrI bharatasAgara jI mahArAja va nidezikA tathA jinhoMne parizrama dvArA granthoM kI khojakara vizeSa sahayoga diyA aisI pUjyA A. syAdvAdamatImAtAjI ke liye maiM zata-zata namostu-bandAmi arpaNa karatI huuN| sAtha hI tyAgIvarga, jinhoMne ucita nirdezana diyaNa unako zata-zata nama karatI huuN| granya prakAzanArtha amUlya nidhi kA sahayoga dene vAle dravyadAtA kI maiM AbhArI huuN| tayA yathA samaya zuddha granya prakAzita karane vAle imarAna AphaseTa prinTarsa, indaura kI maiM AbhArI huuN| anta meM pratyakSa va parokSa rUpa meM sabhI sahayogiyoM ke liye kRtajatA vyakta karate hue satya jina zAsana kI jinAgama kI bhaviSya meM isI prakAra rakSA karate raheM aisI kAmanA karatI huuN| ku. prabhA pATanI saMghastha
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ isa paramANu yuga meM mAnava ke astitva kI hI nahIM apitu prANimAtra ke astitva kI surakSA kI samasyA hai| isa samasyA kA nidAna 'ahisA' amogha astra se kiyA jA sakatA hai| ahiMsA jainadharma/saMskRti kI mUla aasnaaii| yahI jinavANI kA sAra bhI hai| tIrthakaroM ke mukha se nikalI vANI ko gaNagharoM ne grahaNa kiyA aura AcAryoM ne nibaddha kiyA jo Aja hameM jindavANI ke rUpa meM prApta hai| isa jinavANI kA pracAra-prasAra isa yuga ke lie atyanta upayogI hai| yahI kAraNa hai ki hamAre ArAdhya pUjya AcArya, upAdhyAya evaM sAghugaNa jinavANI ke svAsthya aura pracAra-prasAra meM lage hue hai| unhIM pUjya AcAryoM meM se eka hai sanmArga divAkara cAritracUr3AmaNi paramapUjya AcAryavarva vimala sAgara jI mahArAja, jinakI amRtamayI bANI prANimAtra ke lie kalyANakArI hai| AcAryavartha kI hamezA bhAvanA rahatI hai ki Aja ke samaya meM prAcIna AcAyI dvArA pratIta granthoM kA prakAzana aura mandiroM meM svAdhyAya hetu rakhe jAe~ jise pratyeka zrAvaka par3akara modarUpI anAkAra ko naSTa kara jJAnajyoti jalA sake: jainadharma kI prabhAvanA jinavANI kA pracAra-prasAra sampUrNa vizva meM ho. ArSa paramparA kI rakSA ho evaM antima tIrthakara bhagavAn mahAvIra kA zAsana nirantara abAdhagati se calatA rhe| ukta bhAvanAoM ko dhyAna meM rakhakara paramapUjya jJAnadivAkara, vANIbhUSaNa upAdhyAyaratna bharatasAgara jI mahArAja evaM Arthika syAdvAdamatI mAtA jI kI preraNA va nirdezana meM parama pUjya AcArya vimalasAgara jI mahArAja kI 74vI janma jayantI ke avasara para 75vIM janma-jayantI ke rUpa meM manAne kA saMkalpa samAja ke sammukha bhAratavarSIya anekAnta vidvat pariSada ne liyaa| isa avasara para 75 granyoM ke prakAzana kI yojanA ke sAtha hI bhArata ke vibhinna nagaroM meM 75 dhArmika zikSaNa ziviro kA Ayojana kiyA jA rahA hai aura 75 pAThazAlAoM kI sthApanA bhI kI jA rahI hai| isa jJAna yajJa meM pUrNa sahayoga karane vAle 75 vidvAno kA sammAna eva 75 yuvA vidvAnoM ko pravacana hetu taiyAra karanA tathA 7775 yuvA varga se saptavyasana kA tyAga karanA Adi yojanAeM isa hIraka jayantI varSa meM pUrNa kI jA rahI haiN| samrati AcAryavarya pU. vimalasAgara jI mahArAja ke prati deza evaM samAja atyanta kRtajJatA jJApana karatA huA unake caraNoM meM zata-zata namo'stu karake dIrghAyu kI kAmanA karatA hai| grancoM ke prakAzana meM jinakA amUlya nirdezana eva mArgadarzana milA hai, ve pUjya upAdhyAya bharatasAgara jI mahArAja evaM mAtA syAvAdamatI jI hai| unake lie merA kramazaH namo'stu evaM vandAmi arpaNa hai| una vidvAnoM kA bhI AbhArI hUM jinhone granthoM ke prakAzana meM anuvAdaka/sampAdaka evaM saMzodhaka ke rUpa meM sahayoga diyA hai| granyo ke prakAza meM jina dAtAoM ne ardha kA sahayoga karake apanI caMcalatA lakSmI kA sadupayoga karake muNyArjana kiyA, unako dhanyavAda jJApita karatA hai| ye grantha vibhinna presoM meM prakAzita hue patadartha jana presa saMcAlakoM ko jinhoMne bar3I tatparatA meM prakAzana kA kArya kiyA, dhanyavAda detA huuN| bra.pa.dharmacandra zAstrI adhyakSa mAratIya anekAnta vidvatpariSad
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI 108 zrImunirAja sudharmasAgarajI mahArAjakA paricaya zrImAn dharmaratna paM0 lAlArAmajI zAstrIse choTe bhAI vidyAvAridhi paMca makkhanalAlajI zAstrIse bar3e bhAI bhImAna zraddheya paM0 nandanalAlajI zAlI haiM, jinakA ki munipada meM paramapUjya 'sudharmasAgarajI yaha dIkSita nAma rakkhA gayA hai| ApakA janma vi0 saM0 1942 bhAdoM sudI dazamI ko huA thaa| Apane prArambhameM gA~vake sarakArI skUla meM kucha varSa adhyayana kiyA thaa| pIche di0 jainamahAvidyAlaya, madhurA' aura 'seTha hIracanda gumAnajI jainaboDiMga bambaI meM rahakara zAstrItaka siddhAnta, nyAya, vyAkaraNa, sAhitya, saMskRta pranyoMkA adhyayana kiyA thaa| tathA bhA0 di0 jaina mahAsabhAzrita parIsAlayale aura bambaI parIkSAlayale niyamAnusAra 'zAstrI' pada prApta kiyA hai| isaliye zrApa saMskRta zAkhoMke eka upasama prauDha SivAna haiN| gomaTTasArAdi siddhAnta graMthoMkA adhyayana Apane kucha varSa morenA ( gvAliyara meM rahakara syAdvA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAridhi nyAyavAcaspati badigajakesarI svargIya paM. gopAladAsajI barayAse kiyA thaa| isaliye Apa siddhAnta-zAkhoMke bhI marmajJa vidvAn haiM / aMgrejIkA abhyAsa bhI Apane sAdhAraNa rUpase kiyA hai| gujarAtI aura mahArASTra bhASAke bhI Apa mA prakale jJAtA hai| Ayurveda (vaidyaka zAstroMke bhI Apa uttama vidvAna haiM. ApakA vaidyaka anubhava bahuta acchA mAnA jAtA hai| || Apa prasiddha vyAkhyAtA bhI haiM, kisI bhI viSayakA pratipAdana do-do, tIna-tIna ghaNTe taka dhArAvAhI bolate huye gahare vivecana pUrvaka karate haiN| jaise Apa vyAkhyAtA hai, usIprakAra gaNya mAnya mutekhaka bhI haiN| aApake lekha gRhasthAvasthAmeM 'jainagajaTa' Adi || patroMmeM sadaiva nikalate rahe haiM / isake sivAya Apane dhArmika evaM sAmAjika viSayoMpara atyupayogI kaI Treka bhI likhe haiN| saMskRta racanAke sivAya hindI kavitA bhI zrApa piGgala chandaHzAstrake anusAra bahuta madhura aura atizIghra || banAte haiN| ApakI hindI kavitAkA paricaya pAThakoMko ApakI banAI huI pUjanoM Adise hogA ! caubIsa bhagavAnako pUjana, tAraGgApUjana, dIpAvalI mahAvIra svAmIkI panana Adi kaI bhAvapUrNa aura bhaktiramase samandhita, hindI bhASAmeM pUjanoMkI pApane racanA kI hai| inameM katipaya pUjana madrita bhI ho cukI haiN| Apa bacapanase hI udAracetA, atyanta sarala svabhAvI aura dharmotsAhI haiM / vikrama saM0 1675 meM ApakI sau. sahadharmiNIkA svargavAsa ho gayA thA / Apake eka suputra haiM jinakA nAma ciTa jayakumAra hai| isa samaya karIba 24 IFII varSake haiN| inakA vivAha ho cukA hai| kucha varSa morenA vidyAlayameM saMskRta aura siddhAnta andhoMkA adhyayanakara kalakanA ke Ayurveda kAlajameM 5 varSa adhyayanakara aba ye pAyarvedAcArya ho gaye haiN| sAthameM sarjarIkI zikSA bhI Apane pAI hai| Sil aMgrejI aura baMgalAke bhI Apa vidvAna haiN| suyogya pittAke suyogya putraratra honeke kAraNa Apa bhI bahuta dhArmika haiM / ima | samaya Apane kalakattA meM svatantra zrIpadhAlaya khola rakhA hai| kucha varSa zrImAn paNDita nandanalAlajI zAkhI IDara aura bambaImeM rahe / IharameM rahakara apane do kArya mukhya | rUpase kiye the| eka to vahA~ke zAstra bhaNDArakI samhAla aura abalokana, tathA dUsarA kArya gujarAta prAnta ke bhAiyoM meM dhArmika jAgRtikA svaar| isake sivAya IDara meM hI aApane paramapUjya zrI 108 zAnti nAgarajI mahArAja chAMNIvAloMko unako brahmacArI || avasthAmeM adhyayana bhI karAyA thA aura Atmonnati mArga meM Age bar3hane ke liye unheM prerita bhI kiyA thA 1 tayA paramapUjya
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcArya zAntisAgarajI hAMNIvAloMke sAtha Apane aneka bhIloMle maga, mAMsa evaM hiMsAkA tyAga karAyA thA aura | bhUkhiyAke ThAkura rasiMhajI rAjAko jainI dhanavAyA thA, evaM unase eka di. jainamandira bhI banavAyA thaa| yaha kArya ApakA bahuta prabhAvaka aura mahAna huA hai| IDara rahakara aura bhI Apane bahuta-se choTe-moTe kArya kiye the / jaise: vahAMke pahAr3I sthAnoM meM jagaha 2 digambara jaina pratimAoM kA anveSaNa karanA aadi| isa samaya IDarameM aura anyatra bhI aneka vizAlakAya manojJa pratimAe~ virAjamAna haiM ve Apake ho mukhya udyogane pRthvotalase cAira lAI gaI thii| aisI hI vizAla evaM atyanta manohara do khaDkAsana pratimAeM apane hI ugAgale Apane tArakA siddhakSetrake donoM parvatoM para virAjamAna karAI hai| pambaImA rahakara bhI apane dhArmika kAyAne samaya-samayapara sahAyatA pahuMcAI thii| Apa bhAdi jaina * mahAsabhA jaisI dhArmika saMsthAoMke sadaivale sahAyaka rahe haiM aura unameM Apa eka mukhya aGgake nAte sadaiva bhAga lete rahe haiN| bambaImeM rahakara Apane sabase bar3A aura svAkSaroM meM aGkita karane yogya yaha kAma kiyA thA ki vahA~ke prasiddha dharmAtmA saGghabhakta ziromaNi samAjaratra seTha pUnamacandajI ghAsIlAlajI jAherI tathA unake tInoM suputra-saMbha zila samAjaratna seTha geMdamalajI, seTha dADimacandajI va seTha motIlAlajI jabherIko isa mahAna aura asAdhAraNa kArya ke liye prerita evaM taiyAra kiyA ki ve paramapUjya 188 zrAcArya zrIzAntisAgarajI mahArAjake saGghako dakSiNase uttara bhAratameM laaveN| uttara prAntake jaina samudAyake asIma kalyANakI ApakI bar3I prabala bhAvanA aura preraNAkA prabhAva ukta jaraherI kuTumbapara bahuta par3A aura pariNAmasvarUpa unhoMne isa mahatpuNya-sampAdaka evaM jainadharmaprabhAvaka kAryako karanekA vicAra dRr3ha banA liyaa| parantu jabataka paramapUjca AcArya zrI 108 mahArAjakI icchA dakSiNa prAntase uttara prAntameM Aneko nahIM | ho, tabadaka 5-5 lAkha rupaye kharcakara saGghako lAne evaM pratiSThA Adi mahAna kArya karAne ke vicAra bhI kAryakArI nahIM ho sakate, isaliye zrImAn pUjya paM0 nandanalAlajI zAmo ( vartamAna munirAja 108 zrIsudharmasAgarajI mahArAja) svayaM kaI bAra dakSiNameM parama pUjya AcArya mahArAja evaM saGghake darzanArtha gaye aura vahAM bar3I bhakti aura namratAse unake caraNoM
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ meM uttara prAntake uddhArakI bhAvanA unhoMne prakaTa kI, tathA usakA sabase bar3A amogha upAya parama pUjya prAcArya mahArAjakA uttara bhAratameM bihAra honA Avazyaka batAyA, parantu nimrantha vItarAga sapasmI AcArya mahArAjane uttara prAntake jainiyoMke uddhArako bhAvanAko uttama samajhate huye bhI usasamaya udhara vihAra karaneke liye niSedha kara diyaa| unhoMne unhI dakSiNakI ekAnsa nirjana pahAr3I guhA, maTha Adi sthAnoMko AtmasiddhikA adhika sAdhana samajhA aura "phira dekhaa| jAyagA", aisA kucha bAzAkI jhalaka dilAnevAlA uttara de diyA / hamAre pUjya zAstrIjI aura ukta jabrerIjo usa samaya nirAza hokara-kintu kucha aAzAkI jhalakakA bIja bokara bambaI lauTa Aye, bhAvanAne dUsarI varSa punaH prerita kiyaa| zAstrIjI tathA jayajherIjI punaH prAcArya-caraNoMmeM nivedana karaneke liye dakSiNa gaye aura vahIMpara zAstrIjIne paramapUjya AdhArya mahArAjase dvitIya pratimAke vrata praharaNa kiye| usI samaya prAcArya mahArAjane kahA thA ki sAmeM tumhAre jaise vratI vidvAnakI bahuta jarUrata hai| usa samaya jainagajaTake sampAdakake nAte balagAMva-keza calaneke nimittase paramapUjya vAcArya mahArAjake darzanArtha zrImAn paM0 lAlArAmajI zAstrI bhI vahAM pahuMce the aura zrImAna paM0 makkhanalAlajI zAstrI bhI Apake sAtha the| isaprakAra avherIjI aura zAstrIjI dvArA bAra-bAra prArthanA karane ke pazcAt zrIsammedazikhara mAvi siddha kSetroM kI vandanA aura usara prAntake jainiyoM ke uddhArakI bhAvanA rakhakara paramapUjya zrAcArya mahArAjakA saMgha dakSiNake upara prAntameM vihAra karane lgaa| saMghake vihArase vi0 saM0 FEE4meM zrIsammedazikhara sisUkSetrapara jo saMcabhakta ziromaNi seTha pUnamacanda ghAsIlAlajI javherIjI dvArA zrIpanakalyANaka pratiSThA huI thI, usa samaya yahA~ siddhakSetrakI bandanA, pazca kalyAekokA darzana aura paramapUjya vItarAga RSi AcArya saMghakI bandanAke liye karIba savA lakSa di.jaina-samudAya kA ikaTThA huA thA / vaha utsava bhI eka abhUtapUrva utsava huA / saptama pratimA dIkSA usI parama pAvana zrIsammedazikhara siddhakSetrapara phAlguna sudI 13 vi0saM01684 ke zubha muhUrtameM paramapUjya zrI 10 prAcArya zAntisAgarajI mahArAjase ukta zrIyuta paM0 nandanalAlajI zASIne grahasthAzramase virakta hokara saptama pratimAke vrata
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ WRITERSHISHESARMIRECHANN liye the| usa samaya parama guru prAcArya mahArAjane sAjhA dAjitanAma majhadhArI zAma vaayaa| usI zAtripariSad kI baiThaka meM pUjya "brahmacArI jJAnacandrajI" mahArAjane karIba do ghaNTA taka zAtriyoMke kartavya aura jainadharmake rahasthapara all marmasparzI tAtvika vivecana kiyA thA / Apake bhASaNakA prabhAva upasthita sabhI zAstrI vidvAnoMpara bahuta par3A thaa| vahIM di0 jaina zAtipariSadane atyanta harSa prakaTa karate hue eka uTa zAstrI vidvAnake Adarza svAgI honepara gauravAdhAyaka prastAva pAsa kiyA thaa| jisa samaya zrI prAcArya saMgha morenA (gvAliyara sTeTa) meM pahuMcA thA, usa samaya vahA~para honevAle bhA0dira zAstri-pariSad ke adhivezanake pUjya saptama pratimAdhArI "bra0 zAnacandrajI mahArAja" sabhApati cune gaye the| sabhAdhyakSake nAte ApakA bhASaNa atyanta mahatvazAlI evaM zAstrIya gaveSaNApUrNa hazrA thaa| ukta bhASaNa mudrita ho cukA hai| saptama pratimA dhAraNa karaneke pazcAta pUjya "brahmacArI jJAnacandrajI" zrIsammedazikharase lekara sadaiva paramapUjya prAcArya mahArAjake caraNoMke nikaTa saMghake sAtha hI bhramaNa karate rhe| ApakI vairAgya bhAvanA aura bhI bar3hatI gaI aura eka hI varpa pIche kuNDalapura kSetra meM Apane dazamI pratimA le lii| phira dasare varSa meM hI alIgar3hameM Apane prAcArya mahArAjase tullaka dIkSA le lii| usa samaya mahArAjane ApakA nAma "jJAnasAgara" rkhaa| paramapUjya zrI 105 cAlaka hAnasAgarajI mahArAja tumaka avasthAmeM rahate hue svAtmonnati meM to nimana rahe hI, sAthameM unhoMne aneka mahattvazAlI kArya kiye| puruSArthAnuzAsana, rayaNasAra, pratikramaNa, SaTkarmopadezaratnamAlA, umAsvAmi kRta zrAvakAcAra, paramArthopadeza guNabhUSaNa zrAvakAcAra Adi saMskRta granthoMkI Apane TIkAe~ kI hai| gujarAtI bhASAmeM bhI kaI prantha likhe haiM, kaI svatantra Traika bhI lisbe haiN| jaise-jIvavicAra, karmavicAra, dAnavicAra Adi kaI atyupayogI Treka Apane likhe haiN| ApakA || | banAyA huA 'yajJopavIta saMskAra' Traika do bhAgoMmeM chapA hai, jo ki bahuta bar3A hai| Apake race hue TrailokA samAjane bahuta hI Adara kiyA hai aura unase bahuta lAbha uThAyA hai| bhA0 di0 jaina mahAsabhAne bhI unheM chapAkara sarvatra vitaraNa karAyA hai| Apake hI Adezase aInta, siddha, prAcArya, upAdhyAya, sAdhu; ina pA~coM parameSTiyoMkI pA~ca pratimAe~-parameSThiyoM kA bhinna-bhinna svarUpa prakaTa karanevAlI 3-3 phITa U~cI zukta pASANakI atyanta manoza-cittAkarSaka zrIgajapanya siddhatetrapara unake saba sahodara bhAiyoMne virAjamAna karAI hai| zrI vIra niHsaMvat 2460 meM jaba zolApurake prasiddha seTha pUjya
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacArI jIvarAjajI gautamacandajI dozIne vahA~para navIna mandirakA nirmANa aura zrIpacakalyANaka mahotsava karAyA thA, usI meM ye pA~coM nIma ye pA~coM pratimAe~ bhI pratiSThita huI thiiN| tathA usa kSetrake suyogya sabhApati ukta seTha jodharAja bhAI va bahA~kI mAnanIya sadasya mahAnubhAvoMkI dhArmika snehapUrNa anumatise gajapantha kSetrake pahAr3apara kendrIbhUta madhya guddAmeM ye pA~coM pratibimpa virAjamAna haiM, jo bahuta hI manojJa evaM cittAkarSaka haiN| isI prakAra dehalI ke dharmapurA ke mandirajI meM aSTaprAtihAryasahita atIva ramaNIka 3 phITa UMcI pratimA unhIM bhAiyoMne virAjamAna karAI haiM, ye saba mahatpuNya-phalaprada bRhatkArya parama pUjya zrI 105 kSullaka "jJAnasAgarajI" mahArAjake jinendra-bhakti-sUcaka Adeza se hI hue haiN| Apane gRhasthAvasthAyeM bhI eka cA~dIkI sundara khaDgAsana pratimA banavAI thI, jo ki Apake gRha-virata honepara morenA pacAyatImeM virAjamAna kara dI gaI thii| astu / saMgha rahakara sabase bar3A kArya / parama pUjya kSullaka jJAnasAgarajI mahArAjane saMghameM rahakara sabase bar3A kAma yaha kiyA hai ki saMghake samasta paramapUjya munirAjoM evaM kSullakako saMskRtakA adhyayana kraayaa| usakA pariNAma bahuta jaldI siddha huaa| kucha hI varSameM 'paramapUjya zrI 108 munirAja nebhisAgarajI, munirAja vIrasAgara jI munirAja kundhusAgarajI, munirAja candrasAgarajI tathA laka yazodharajI, lullaka pArzva kIrtijI Adi sabhI saMskRta, vyAkaraNa aura sAhityake bahuta uttama jJAtA bana gaye haiN| saMghameM ukta sabhI munirAja aura kSullaka yazodharajI saMskRta meM khUba bhASaNa karate haiN| ve sabhI saMskRtake uttama vidvAna bana gaye haiN| yaha vItarAga-tapastA-janita vizuddha vRtti kSayopazamakA hI pariNAma hai| parama pUjya tullaka "jJAnasAgara jI" ne saMskRtake adhyApanake kAryako eka upAdhyAya parameSThIke samAna kiyA hai| parama pUjya zrI 108 AcArya zAntisAgarajI mahArAja kahA bhI karate the ki saMgha meM eka zAstrI vidvAnke A jAne se upAdhyAyakA kArya hone lagA hai| vartamAnameM parama pUjya saponidhi munirAja kundhusAgarajIne saMskRtameM caubIsa bhagavAnoMkA stavana aura guru-stavana tathA bodhAmRtasAragraMtha bhI banAyA hai| Apa bhASaNa dete hue caTa saMskRta zloka banA DAlate haiM, SSC 7594
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ isI prakAra parama pUjya prativAdibhayaGkakara tapasvI muni candrasAgarajI, zAstrAdhyayanarata-munirAja dhIrasAgarajI, zrAsana yogI munirAja nemIsAgarajI Adi sabhI sAdhu gaNa saMskRtake prabhAvaka vidvAn ho gaye haiN| isa paramAzyaka mahAn Adarza kAmako udbhaTa vidvAn parama pUjya kSullaka jJAnasAgarajI (vartamAna parama pUjya munirAja sudharmasAgarajI mahArAja ne karAyA hai| masinA thApA gahArAjakI sevA karanA, samasta saMghastha munirAjoMkI vaiyyAvRtya karanA, eka uttama anubhavI vaidha honeke kAraNa saMghake tapasviyoMkI samaya-samayapara prakRtiyoMko samhAlanA, gRhasthoMse unakI samayocita vaiyAvRtya karAnA, viziSTa dharmakAryoMkI siddhike liye, saMghakA bihAra karAneke liye zrAvakoMko anumati denA, isake sivA jaina tathA jainetara vidvAnoMkI zaSTAoMkA samAdhAna karanA evaM bhASaNoM dvArA janatAko dharmalAbha evaM dharmame r3hatA utpanna karAnA Adi aneka mahattvapUrNa kAya, mahArAja "tullaka jhAnasAgarajI ne kiye haiN| munidIkSA-samAramma jo paJcakalyANaka pratiSThA saMghabhakta ziromaNi seTha pUnamacanda ghAsIlAlajI jauharIne pratApagar3ha meM karAI thI, usI pratiSThAmeM kevalajJAna kalyANakarka samaya phAlguna sudI 13 vIra ni0 saM0 2460 meM kSullaka "zrIjJAnasAgarajI"ne parama pUjya zrI108 AcArya zAntisAgarajI mahArAja parama guruse muktidAyinI munidIkSA dhAraNa kI thii| zrAcArya mahArAjane usa samaya ApakA muni avasthAkA nAma 'sudharmasAgara' ghoSita kara diyA thaa| yahIMpara paramapUjya jullaka nemikIrtijI aura bra0 sAlikarAmajIne kramase munidIkSA aura sunnakadIkSA AcArya mahArAjase grahaNa kI thii| usa samaya AcArya mahArAjane unakA nAma kramase "muni AdisAgara" aura "kSullaka ajitakIrti" ghoSita kiyA thaa| usa samaya upasthita karIba 40000 cAlIsa hajAra janatAmeM bahuta bhArI prabhAvanA huI thii| astu / bar3hI huI vairAgya-vRtti tathA pratAbhyAmoMke kAraNa zrI 108 vItarAga tapanvI paramapUjya munirAja "sudharmasAgarajI" mahArAja aneka upavAsa, nIrasa zrAhAra, bahuta kAlataka dhyAna Adi kaThina tapazcaraNa karate hai| sAdhuMpadocita zAstrokta aTThAIsa mUlaguNoMkA pAlana karate haiN| dhyAnAtirikta samayameM zAstra-svAdhyAya evaM zAmya-nirmANa zrAdi vItarAga kAryoMmeM hI samayako lagAte haiN| gurutara kArya-bhAra udayapura cAturmAsake samaya parama pUjya AcArya mahArAjane zikSA-dIkSA dene zrAdikA apanA prAcAryocita kAryaAll bhAra bhI parama pUjya munirAja mudharmasAgarajI mahArAjako sauMpa diyA thA / yadyapi mahArAja sudharmasAgarajIne isa gurutara
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ KERSHA kAryabhArako lene se bahuta niSedha kiyA thA aura paramapUjya AcArya mahArAjake caraNoM meM namra prArthanA kI thI ki svAmina: Apa hI isa mahAna kArya ke samhAlane meM samartha hai, usa prakArakI pUrNa sAmarthya mujhameM nahIM haiN| isaliye zrApa hI zikSAdIkSA dene Adi kAryako pUrvavata karate rhe| vizeSa kArya liye hameM AjJApita kareM, Apako hama na to koI kaSTa hone deMge aura na Apake svatantra dharma-sAdhanameM koI bAdhA Ane deMge' Adi / jaya AcArya mahArAjane sunirAja sudharmasAgarajIko kAryabhAra samhAlaneke liye punaH vAdhya kiyA aura AjJA de dI, taba unheM ukta kArya samhAlanA hI pdd'aa| yadyapi munirAja sudharmaM sArajIkI yaha utkaTa icchA thI ki yadi apanA kArya AcArya mahArAja sauMpate hI haiM to zrI 108 sunirAja nebhisAgarajI, munirAja bIrasAgarajI, munirAja kunthusAgarajI, inameMse kinhIMko sauMpa deveM / ukta tInoM hI mahArAja prabhAvaka tapasvI, pUrNa vidvAn aura isa kAryake samhAlaneke liye saba prakArase yogya haiM; parantu ukta munirAjoMke bhI niSedha karanepara aura paramapUjya AcArya mahArAjakI AjJA honepara paramapUjya munirAja sudharmasAgarajI mahArAja hI dIkSA pradAnAdi kAryoko samhAlate rahe, parantu paramaguru AcArya mahArAjakI anumati evaM unakI AjJA lenA pratyeka kArya meM Avazyaka samajhate rahe / saMghakA pRthak-pRthak bihAra honese AcArya. caraNoMmeM nibedanakara munirAja sudharmasAgarajIne yaha kArya bhAra chor3a bhI diyA hai / astu / J isa prakAra pUjya zrI 108 munirAja sudharmasAgarajI mahArAjane paramArAdhya evaM svAtma caramonnati-sAdhaka munipadako dhAraNakara apanA to parama hita kiyA hai, sAtha hI Apake dvArA dharma evaM samAjakA bhI bahuta bhArI hita huaa| jisa padmAvatIpurabAla pavitra sajjAti meM mahArAjane janma liyA hai, use to vibhUSita kiyA hI hai, sAtha hI sapta paramasthAnoMmeM pAritrAjya ( munidIkSA) parama sthAnako dhAraNakara apane vizuddha kulako bhI Adarza evaM munivaMzake pavitra nAmase prakhyAta kara diyA hai| parama pUjya loka-hitakara digambara vItarAga tapasvI munizreSTha zrI 108 sudharmasAgarajI mahArAjakA jIvana parama pavitra aura vItarAgI tyAgiyoMke liye bhI uccAdarza hai| apane niyamita paDhAvazyaka karma tathA sAmayika svAdhyAyase bace hue samaya meM muni mahArAjane yaha mahAna grantha-- "sudharmadhyAnapradIpa" saMskRta zlokoMmeM banAyA hai| isa mandhakI racanA vItarAgI maharSiyoM, vidvAnoM evaM zrAvakoM kA bahuta bar3A kalyANa hogaa| isa pacama kAla meM aise sarvoca uddhaTa vidyan mahi 3
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama pUjya sudharmasAgarajIne isa vizAla saMskRta granthakI racanA karake pUrvAcAryokI mahAna kRtiko punaH sAkSAt smRtipathameM lA diyA hai| aise sapodhana nigraMtha digambara sAdhu AcAryakalpa sudharmasAgarajI mahArAjako maiM mana-vacana-kAyase bAra-bAra namo'stu namo'stu namo'stu karatA hU~ aura unake kalyANakara prasAdase merA AtmA bhI nirvikAra evaM viyara mana jAve, aisI bhASanA karatA huuN| /
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI: * bhIvItarAgAya namaH munirAja zrIdharmasAgaraviracitaH * sudharmadhyAna- pradIpaH * reciteration | 69050 baMdoM hRSabha jinezake, caraNa saroja udAra / dharma- dhyAna- pradoSakI, karUM vacanikA sAra // jJAnAtmarUpAya niraJjanAya mohAdidoSapravighAtakAya | zivAya zAntAya zivapradAya svAnandakandAya namo jinAya ||1|| zuddhAya zuddhAya guNAnvitAya karmavyatItAya cidAtmakAya / nityAya janmAntakabhedakAya siddhAya pUjyAya namo namo'stu ||2|| vRttapravINaM samitIddhamuddhamAcAravantaM samayajJakaM ca / svAtmAnamevAtmani bhAvayantaM sUriM prabande jinabhAvalAnam ||3|| jo bhagavAn jinendradeva jJAnasvarUpa haiM, rAgadveSAdikase rahita haiM mohanIya Adi samasta doSoMko nAza karanevAle haiM, sabakA kalyANa karanevAle haiM, atyanta zAnta haiM, mokSake denevAle haiM aura AnandasvarUpa hai; aise bhagavAn jinendrako maiM namaskAra karatA hU~ ||1|| jo siddha parameSThI zuddha haiM, buddha haiM, ananta guNoMko dhAraNa karanevAle haiM, karmarahita haiM, zuddha caitanya-svarUpa haiM, nitya haiM, janma-maraNako nAza karanevAle haiM aura pUjya hai; aise siddha parameSThIko maiM bAra bAra namaskAra karatA hU~ ||2|| jo AcAryacAritra pAlana karanemeM nipuNa hai, samitiyoMkA pAlana karate haiM, paMcAcArakA pAlana karate haiM, samaya vA zAstroMke jAnakAra haiM, apane AtmAmeM jo apane SEARC
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 2 // * siddhAntavidyApta kuzAgrabuddhi bhAvataM vAtmani bhAvayantam / svAsmAnamevAnizamudvahantaM taM pAThakaM sAdhuvaraM namAmi ||4|| | ArambhasaGgAdikaSAyadoSaM tyaktvA prapaJcaM ca nijAtyalInam / yogIzvaraM sanadhAraka va vaigambaraM sAdhugaNaM namAmi ||34|| ekAntamithyAmatavAda garvAn pragADhadurbuddhisamuddhatAMstAn / sthAdvAdamudrA padinA prahantrI bhaktyA prabande ca sarasvatIM tAm ||6|| | daigambarI nagnayathArtha mudrAM dhRtvA paraM dhyAnamalaM cakAra / taptvA tapo ghorataraM sa sUriH zrIzAntisiMdhurjayatAttraloke // dayAmayaH zAntikaraH prazAmtaH uddhArako jIvagaNasya yo vA bhavAvidhataH karmakartA jainendradharmo hi sadA sa jIyAt : svAbhAvika cetanadivyazakti svAM svAnubhUtyA ca vikAzamAnAm / labdhvA ca jAtaH paramAtmavedI svAramA sa jIyAdbhuvanasya // vimokSaNa karmakakAnAM zuddho bhavetkevala bodhbhaagii| nairmalyarUpo vimalo vizuddho niraMjanaH svAtmanayo virAgI hI AtmA kA dhyAna karate haiM aura jo bhagavAna jinendradevake bhAvomeM lIna haiM; aise AcArya parameSThI ko maiM namaskAra karatA hU~ || 3 || siddhAMta zAkhake mukhya bhAgameM jinakI vRddhi atyanta tIkSNa hai, jo apane AtmA jJAnakA ftaana karate rahate haiM aura jo sadA apane zuddha AtmAko dI dhAraNa karate rahate haiM aise zreSTha muni upAdhyAyako maiM namaskAra karatA hU~ // 4 // jo AraMbha parigraha Adi kaSAyajanma doSoM ko tathA chala kapaTako chor3akara apane AtmAmeM lIna rahate haiM jo yogiyoM ke svAmI haiM aura zreSTha vratoMko dhAraNa karate haiM aise digambara samasta sAdhuoM ko maiM namaskAra karatA hU~ ||5|| jo ekAMta mithyAtvake bAda se abhimAnI ho rahe haiM aura gADha mithyA buddhike kAraNa uddhata ho raheM haiM aise paravAdiyoM ko jo syAdvAdamudrA rUpI vajUse nAza kara denevAlI hai arthAt unake mithyAtvako dUra kara denevAlI hai aisI sarasvatI devIko maiM bhaktipUrvaka vaMdanA karatA hU~ || 6 || jina AcArya zAMtisAgarane yathArtha digambara nama mudrA dhAraNa kara tathA atyaMta ghora tapazcaraNa dhAraNa kara utkRSTa dhyAna dhAraNa kiyA hai aise AcArya zAMtisAgara tInoM lokoMmeM sadA jayazIla hoM // 7 // jo jinadharma dayAmaya hai, zAMtiko karanevAlA hai, zAMtirUpa hai, samasta jIvoMko saMsArarUpI samudrase sadA uddhAra karanevAlA hai aura karmarUpI kalaGkako haraNa karanevAlA hai aisA yaha jainadharma sadA jayazIla ho // jo apanI AtmA svAnubhUtike dvArA vikasita honevAlI svAbhAvika caitanyarUpI divya zaktiko pAkara paramAtmAkA jAnakAra bana gayA hai aura tInoM lokoMkA svAmI dhana gayA hai aisI AtmA sadA jayazIla ho // 9 // 130 mA0
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa0pra0 KISSUKRISA H ASYAKASHARMATHA |10|| astIha cAtmA ghupayogarUpaNe mAtA sudraSTA svazarIrakalpa: / kartAca bhokAsvayameva zuddho mUto'yamUrtaH prakRtisvarUpaH | ||1shaa anAdivaH karmagaNaiH prabaddho midhyAtvayogaizca karoti bandham / bandhasya pAkena navIna janma gRhAti saMsAravane zarIrI ||12|s bIjavRkSavattatrApyazuddhaH karmayogataH / anAdikAlato bhrAmyana dehe dehe nave nave // 13 // janmamRtyujarAkIrNe tudhAtRSNAkarthite / prAdhivyAdhisvarUpe hi dehe dehe vasatyayam // 14|| upayogI hi jIvaspa lakSaNaM kathita jinaiH / dvidhA dvAdazadhA prokto zAnadarzanabhedataH ||1shaa matijJAnAdikaM yAtrAzuddhajIvasya lakSaNa / kumatikuzrutAnaM mithyAjJAnaM bhramAtmakam // 16 // zuddhacaitanyabhAvAH syuH zuddharajJAnalakSaNAH / zuddhanizcayato meyaM zuddhajIvasya lakSa gam ||17|srvkrmmlaatiitN vizuddhajJAnadarzanam / pAtmabhAvamayaM vAtra vizuddhajIvalakSaNam // 18 // prAtmotyamindri | yahI AtmA kamauke samUhake nAza hojAnepara zuddha hojAtA hai, kevala jJAnI hojAtA hai, nirmala, vimala,vizuddha aura niraMjana hojAtA hai tathA svAtmamaya aura parama udAsInarUpa hojAtA hai // 10 // yahI AtmA upayoga rUpa hai, jJAtA hai. draSTA hai, saMsAra avasthAmeM apane zarIrake pramANake samAna hai, katI hai, bhoktA hai, amRta hone kA para bhI zarIra dhAraNa karaneke kAraNa mUrta hojAtA hai tathApi svAbhAvase khayameva zuddha banA rahatA hai // 11 // yaha zarIrako dhAraNa karanevAlA saMsArI AtmA anAdi kAlase kose baMdha rahA hai aura mithyAtvake nimittase navIna navIna karmoM kA baMdha karatA hai tathA una kA udaya honapara yaha saMsArI AtmA saMsArarUpI vanameM janma-maraNa karatA rahatA hai // 12 // anAdi kAlase navIna navIna zarIroMko dhAraNa kara paribhramaNa karatA huA yaha jIva karmake hI nimittase bIja-vRkSake samAna azuddha horahA hai, tathA janma-maraNa bur3hApA Adise mare hue bhUkha pyAsa Adi doSoMse kadarthita aura aneka rogoMse paripUrNa aise zarIroMmeM nivAsa karatA calA ArahA hai // 13-14! zagavAna jinendradevane isa jIvakA lakSaNa upayogarUpa batalAyA hai vaha upayoga jJAna medase do prakArakA hai tathA ATha prakArakA jJAna aura cAra prakArake darzanake medase bAraha prakArakA bhI hai // 15 // unameM se patijJAnAdika azuddha jIvakA lakSaNa hai tathA kumatijJAna kuzrutajJAna bhrama utpanna karanevAle mithyAzAna haiM aura vyavahArase ye mI azuddha jIvake lakSaNa haiM // 16 // zuddha darzana aura zuddha zAnarUpa zuddha caitanya pariNAma zuddha nizcaya nayase zuddha jIvake lakSaNa haiM ||1cyaa samasta karmoMse rahita yuddha darzana aura zuddha jJAnamaya
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma0pra0 // 4|| RIERRIERRORASIYA yAtItaM nirAvA nirAkulam / kamajhayeNa saMbhUtaM sukhaM jIvasya lakSaNam // 16i niSprakampaM nirAmA nirvikAraM ca zAzva. tam / cijyotizcAsti jIvasya lakSaNaM sahajaM zubham // 20 // dravyaprANamayoM hi bhAvaprAzca jIvitaH / jIviSyati sa jIyosti trikAle'sau sa jIvati // 2 // manoSAkAyayogaizca AyuH paMcendriyANi ca / ucchAsAzca yaza prAdhA jIvasya kathitA jinaiH // 2 // jJAyopazamikA bhAvA bhAvaprANA matA jinaiH| santyasAdhAraNA bhAvA jIvasyaivAna para cAra zuddhazAyikamAvAste santi zuddhanayena vA / zuddhadhairanyarUpaH sa zuddhajIvasya lakSaNam // 24 // zuddhopayogato'mino nAsti bhinnaH svadhyataH / paramArthena jIvasya lakSaNa nAstyavAcyataH // 25 / / matizrutAvadhijJAnaM manaHparyayameva ca / kevalamapara zAnaM zAnaM paJcavidha smRtam // 26 // mithyAdarzanapUrvasvAnmatizrutAvadhi trayam / midhyAvAnaM jinaiH prokai kAnamastIha || AsmAke zuddha bhAva zuddha jIvakA lakSaNa samajhanA cAhiye // 18 // jo sukha kevala AtmAse pragaTa hotA hai, jo indriyoMse rahita hai bAdhArahita hai AkulatArahita hai aura karmoMke kSaya honepara prakaTa hotA hai aisA | ra ananta sukha bhI zuddha jIvakA lakSaNa hai // 19y jo zuddha caitanyamaya jyoti niSprakampa hai, nirAvAdha hai, nirvikAra hai aura sadA rahanevAlI hai aisI zuddha caitanyamaya jyoti bhI jIvakA svAbhAvika zuddha lakSaNa hai | // 20 // jo dravyaprANoMse tathA bhAvaprANoMse aba taka jIvita rahA hai Age jIvita rahegA aura aba jIvita rahatA hai, isa prakAra tIno kAloMmeM jo jIvita rahatA hai usako jIva kahate haiM // 21 // bhagavAna jinendradevane mana vacana kAya Adhu pAMcau indriyoM aura vAsocchvAsa ye daza prANa batalAye hai // 22 // bhagavAna jinendra | devane kSayopazamase utpanna honevAle bhAva mAvANa batalAye haiM tathA jIvake asAdhAraNa mAva pAMca prakAra | ke batalAye haiM // 23 // zuddha nayase kSAyika zuddha bhAtra zuddha jIvakA lakSaNa hai athavA zuddha cetanA zuddhajIvakA lakSaNa hai // 24 // yaha jIva zuddhopayogase abhinna hai aura na Atma dravyase bhinna hai / paramArthase dekhA jAya to jIva| kA svarUpa avAcya hai isalie usakA kucha lakSaNa ho hI nahIM sakatA hai // 25 // matijJAna dhrutajJAna avadhijJAna | manaHparyayajJAna aura kevalajJAna ye pAMca prakArake jJAna kahe jAte haiM // 26 // matijJAna zrutajJAna aura avadhijhAna yadi ye tInoM hI jJAna mithyAnapUrvaka hoM to bhagavAna jinendradeva una jJAnoMko midhyAvAna kahate haiN| isa prakAra pAMca jJAna aura tIna mithyAjJAna ye ATha jJAna kahalAte haiM // 27 // jo zAna samyagdarzana R
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pra0 45 // cAdhA ||17|| samyagdarzanapUrvatvAtsatsvarUpaM bhavatyadaH / bhrAtyAdirahitaM taba pramANaM vastubhASakam ||28|| pratyakSaM ca parokSa dvivirtha kAnamiSyate / jJAnaM pramANamevAhuH svaparAbhAsakaM nanu // 2 // spaSTaM hi vizadazAnaM svapara niyAmakam / indriyaviSayAtItaM syAmasaMgatam // 10 // ghAtikarmakSayodbhUtaM sarvavastuprakAzakam / trikALa gocaraM jJAnaM pratyakSaM svasva bhAvajam ||31|| nirAvaraNamekaM hi zuddhacaitanyarUpakam ananta kevalajJAnaM pratyakSaM sakalaM matam ||32|| anantAnandaparyAyaM dravyaM traikAlyagocaram / spaSTaM yayugapaceti yajjJAnaM kevalaM bhavam ||33|| paryAyasyaikadezaM hi spaSTaM veti vi. saMzayam / dezapratyakSa cAhuH jJAnaM zrImakhinezvarAH ||34|| mana:paryayakaM jJAnaM dve dharjuvipukhAdibhAkU / ghA tadavadhijJAnaM bhavapratyayamAdimam // 35 // kSAyopazamikaM SoDhAvadhiH syAttapasAdhavA / zrayaM nArakadevAnAM bhavettIrthakarasya ca ||36|| tadbhava eva cotpAdakAraNaM hi mayaM jinaiH / anugamyAdibhedena poDhA syAdavadhiH punaH ||37|| mUrttimalladrayaM pratyakSaM pUrvaka hote haiM ve saMzaya viparyaya aura anadhyavasAyase rahita hote haiM vastu yathArtha svarUpako kahanevAle hote haiN| aura isIliye ve pramANa mAne jAte haiM ||28|| ina saba jJAnoMke pratyakSa parokSake medase do meda hote haiM aisA sva aura para padArthoMko prakAzita karanevAlA jJAna hI pramANa mAnA jAtA hai| / 29|| jo jJAna spaSTa hotA hai vizada hotA hai, mva aura parakA nizcAyaka hotA hai iMdriyoM se rahatA hai aura ve AtmAse utpanna hotA hai usako pratyakSa jJAna kahate haiM ||30|| jo jJAna ghAviyA kamoMke kSaya honepara utpanna hotA hai bhUta bhaviSyat vartamAna tInoM kAloM samasta padArthoM ko prakAzita karanevAlA hotA hai aura AtmAke svabhAva bhAvoMse utpanna hotA hai usako pratyakSa jJAna kahate haiM ||31|| jJAna AvaraNarahita hai eka hai zuddha caitanyasvarUpa hai aura anaMta kevalajJAna rUpa hai usako sakalamatyakSa jJAna kahate haiM ||32|| tInoM kAloMke samasta dravyoM ko tathA unakI anantAnaMta paryAyoMko bo eka sAtha spaSTa jAnatA hai usa jJAnako kevalajJAna kahate haiM ||33|| jo jJAna paryAyake eka dezako spaSTa aura saMzayarahita jAnatA hai usa jJAnako bhagavAna jinendradeva dezapratyakSa kahate haiM ||34|| manaHparyayajJAnake do bheda haiM eka Rjumati aura dUsarA vipulamati / isI prakAra sambhyam avadhijJAnake mI do meda haiM pahalA bhAtyakSa aura dUsarA tapadharaNase honevAlA chaha prakArakA kSAyopazamika avadhijJAna / pahalA mavapratyaya avadhijJAna deva nArakI aura tIrthakaroMke hotA hai || 35-36|| deva nArakI aura tIrthakaroMke janmase hI bhA0 ra
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma0pra0 mAna hi karoti yat / pAramanaiva svayaMcAtmA manokSaviSayAtigam // 39 // athavAvadhipUrva hi niyataM devnaarke| jinotamavadhijhAnaM dezapratyakSa tathA // 3 // jJAnaM parokSamaspaSTaM sahAyasahidaM param | manohaviSayodbhUtaM matizrutAdikaM tathA // 4 // sAMvyavahArika jJAnaM pratyakSaM tadapi sphuTam / tatvatastu parokSaM hi manIviSayatvataH // 41 // nAnAbhedaM parokSaM himavismRtyA. dikaM tathA / matismRtistathA saMjJA cintA cAbhinibodhakam // 42|| matijJAnasya bhedAH syuH sAdhAraNA ime mavAH / bhedA avamahAvAyacAraNAstathaiva ca // bahuvivAkSipranimRtoktadhra vAdayaH / itareNa yutAH sarve bhedA dvAdazadhA pare | // 44 // indriyAnindriyAbhyA tu matijJAnaM ca jAyate / padArthabhedato bhedAH syurmavijJAnagocarAH // 45 // vyaMjanArthasya cehAdiavadhijJAna hotA hai isIliye usa avadhijJAnako bhavapratyaya kahate haiM / kSAyopazamika avadhijJAnake "anugAmI ananumAmI dIpamAna barddhamAna avasthita anayasthita" aise chaha bheda haiM // 37 // jo AtmA iMdriya aura manakI | sahAyatAke vinA kevala AtmAke dvArA mRta pudala dravyako pratyakSa jAnatA hai usako avadhijJAna kahate haiN| athavA deva nArakiyoMke jo maryAdApUrvaka niyata jJAna hai usako bhagavAna jindradevane avadhijJAna kahA hai yaha avadhijJAna bhI dezapratyakSa hai // 38-39 // matitrAna zrutajJAna donoM parokSa jJAna haiM ye donoM jJAna padArpoko pratyakSa vA spaSTa nahIM jAnate, indriya vA manase utpanna hote haiM tathA iMdriya manake sivAya anya sahAyatAkI | mI apekSA rakhate haiM // 40 // ye donoM jJAna sAMdhyavahArikakI apekSAse pratyakSa mI kahalAte haiM paraMtu vAstavameM | dekhA jAya to iMdriya aura manake viSayoMse utpanna hote haiM isaliye parokSa hI kahalAte haiM // 41 // mati smRti | saMjJA ciMtA aminiyodha Adike bhedase parokSa jJAnake aneka meda hote haiM // 42 // inake sivAya matijJAnake sAdhAraNa meda aura bhI haiM yathA avagraha IhA avAya dhAraNA ye cAra bheda hote haiM / ye cAroM hI jJAna all bahu baDhuvidha kSipra aniHsRta anukta dhruva aura inase viparIta eka ekavidha akSipa ni:mRta ukta adhruva ina cAraha prakArake padArthoM ko grahaNa karate haiM isaliye ar3atAlIsa meda hojAte haiM | matijJAnake ye sara meda pAMcoM | iMdriyoMse tathA manase utpana hote haiM isaliye do sau aThAsI bheda hojAte haiM ye saba padArthoke medase arthAvagrahake se meda kahalAte haiM // 43-45 / / vyaMjanAvagraha avyaktarUpa hotA hai isaliye usake na to IhAdika meda hI hote haiM aura na vaha cakSu tathA manase utpanna hotA hai / isaliye vaha cAro iMdriyoM se bahu bahuvidha Adi bAraha
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAnaM nAvyaktarUpataH / cacaranindriyAbhyAM cehAdihAnaM na jAyate ||46|ekmvprhmaanN tasya vAhAdika tathA / pazi . trizataM bhedA matijJAnasya gocarAH // 47|| anyepi vahabo bhedAzcArthabhedAdbhavanti ca / te tu cAgamato jheyA adbhayA tatvave. dimiH // 48| kumati kubhutajJAnaM jAyate hi kudRSTinAm / sumati suzrutajJAnaM jAyate hi sudRSTinAm // 46 // vibhaMgazAnamadhyasti puNyato hi kudRSTinAm / samyagavadhivijJAnaM tapasA hi sudRSTinAm 40|| upayogamayopyevaM jIvaH siddhaH svruuptH| jIvo'nantaguNAdhAraH siddhAMte kathito jinaiH // 51 // anAdikAlato mUrtaH karmanokarmabhirvataH / sa yAvatkarma saMyogastAvanmUrta itISyate // 2 / / karmavandhanasaMyogAtsazarIrI yato jinaiH / tato mUrtI hi saMsAre vyavahAranayAdasau // 53 // caMdho yato hi mUrtasya nAmUrtasya bhadesvacit / baMdhAbhAye kathaM mataH karmanokarmavAn katham // 54 // sparzA aSTau rasAH paMca dvau gaMdhau li prakArake padArthoMko grahaNa karane ke kAraNa ar3atAlIsa medarUpa hotA hai / isaprakAra matijJAnake saba kA milAkara tInaso usIsa meda ho jAte haiM // 46-47 padArthoke medase isa matidvAnake aura mI aneka meda | ho jAte haiM ve saca tatvoMke jAnanevAloMko zraddhApUrvaka Agamase jAna lenA cAhiye // 48 // kumatimAna aura | kuzrutajJAna mithyAdRSTiyoM ke hote haiM tathA samyak matijJAna aura samyak zrutajJAna samyagdRSTiyoMke hote haiM // 49 // | all kisI puNyake udayase mithyASTiyoMko mithyA avadhijJAna bhI ho jAtA hai / tathA samyam avadhijJAna tapazcaraNa ke dvArA sabhyarAyoko hI hotA hai // 50 // isa prakAra yaha jIva svarUpase upayogarUpa siddha hai nayA bhagavAna | jinendradevane siddhAMta zAstroMmeM isa jIvako anaMta guNoMkA AdhAra batalAyA hai / / 51 // yaha jIva anAdikAlase karma nokarmoMse milA huA hai isaliye mUrta mI kahalAtA hai paraMtu jaba taka koMkA saMbaMdha rahatA hai tamI taka | II vyavahAra dRSTi se mUrta kahalAtA hai // 52 / / pharmabandhake nimittase yahI jIva sazarIrI kahalAtA hai aura isIliye | | vyavahAranayase saMsAra avasthAmeM yaha jIva mRta kahalAtA hai // 53|| isakA mI kAraNa yaha hai ki baMdha mUrvakA ! hI hotA hai amRta padArthakA kabhI baMdha nahIM ho sakatA / tathA baMdhake abhAva meM vaha mUta bhI kaise ho sakatA | hai aura karmanokarmavAn bhI kaise ho sakatA hai // 54 // nizcaya nayase dekhA jAya to isa jIvameM na to ATha sparza haiM na pAMca rasa haiM na pAMca varNa haiM aura na donoM gaMdha haiM / isIliye bhagavAna jinendradevane isa jIvako amUrta mAnatalAyA hai // 55 / / vAstavameM dekhA jAya to eka pudgala taba hI mUrta hai kyoMki sparza rasa varNa aura gaMdha
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA. mu.30 AMR4 pa 1 paMcavarNakAH / na santi nizcayAjIye tato'mUrcha jinarmatA | saphvataH puhalo mUrtaH sparzAvisahito yH| tatsAhacarya | to jIvo mUrtimAna kathito jinaiH / / 46|| karmanokarmaNA kAvyavahAramayena saH / azuddhavyavahAreNa ghaTAdInAmapISyate || rAgAvInA tathA kartA vAzuddhanayato yataH / sa zuddhanizcayAjIvaH zuddhAnahAnakata kaH // 5 // kartA sraSTA na jIvosti zuddha dravyamayena saH / rAgabhAvo hi yatrAsti katvamupayujyate // 5 // vyavahAreNa tatraiva rAgAbhAvAnna karakaH / rAgAdikamato mukto vItarAgI niraMjanaH / / 6|| amUrtaH paramAtmA hi sRSTeH sraSTA kathaM bhavet / IzvaraH kRtakRtyosti mohamAyAdidUragaH // 61 / / mohAbhAvAtkathaM kartA bhavAtIso yato hi saH / tasmAvanAdito jIvo paddhakamaphalena saH // 32 // nAnAyonau hi sRSTestu svayaM sRjati nazyati / dravyasya sarvathA nAzo nAstikacitkadApi vA ||6shaa kintu paryAyarUpeNa vyayotpAdo bhavetsadA / | karmodayAtsa saMsAre nAnAyonI bhramana savA // 4 // sRjati vyeti paryAyAna svayaM kartA yato mataH / yo hi kartA sa evAtra | usIke guNa haiM / usIke saMbaMdhase isa jIvako bhI bhagavAna jinendradeSane mUrva kaha diyA hai // 56 // vyavahAra nayase yaha | jIva karma nokA~kA kartA hai aura azuddha vyavahArase ghaTAdikakA mI kartA hai // 57 / / yahI jIva azuddha nayase rAgadveSAdi- | bhAkakA kartA hai aura zuddha niSaya nayase zuddha darzana aura zuddha jJAnakA kartA hai / 58 // zuddha dravyArSika nayase na to yaha Hi jIva kartA hai aura na sraSTA hai kyoMki jahAM rAgabhAva hotA hai vahIMpara vyavahAranayase kartRtvakA upayoga ho sakatA | jahA~para rAgakA abhAva hai vahAMpara kartRtvakA abhAva bhI avazya mAnanA par3atA hai| jo jIva rAgAdika karmase sA rahita hai yaha vItarAgI hai. niraMjana hai, apUrva hai, aura paramAtmA hai| aisA jIva isa sRSTikA sraSTA kaise ho sakatA hai| | jo Ibara hotA hai vaha kRtakRtya hotA hai aura moha-mAyAse rahita hotA hai| tathA jo jIva mohase rahita hotA hai vaha kA kamI nahIM ho sakatA kyoMki yaha saMsArase rahita hotA hai / isaliye anAdi kAlase yaha jIva baMdhe hue kaki phalase aneka yoniyoM meM paribhramama karatA huA isa sRSTikA sraSTA kahalAtA hai aura svayaM nAzako prApta hotA hai / paha bhI nizcita hai ki kamI kisI kAlameM mI dravyakA nAza nahIM hotaa| kevala paryAyarUpase hI utpamA aura nAza hotA rahatA hai| karmake udayase yA jIna saMsArakI aneka yoniyoMmeM paribhramaNa karatA huA ISL parsayoko savaM uttama karatA rahatA hai aura sakaravA rahAyasIliye yaha jIva kAra lAtA hai| yA ko sapahI anicci pramAvo kA hotA hai // 59-65 // sakine jAnA jAne ki kinera ERS.MP354ARIYAR
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0pra0 LI bhoktA jIvaH pramANataH // 3! sukhaduHkhAdikAryANAM kRtakarmaphalAtmanAm / bhoktA jIvosti saMsAre vyavahAranayena saH // 66 // karmanokarmaNAM bhokA rAgAdInAM tathaiva ca / bhoktA jIvosti dhAzuddhadravyArthikanayena saH // 6 // karmaNa sarvathAbhAve bhokA jIvaH kadApi na / zuddhadravyArthivenAtmA kartA bhoktA na saMbhavaH // 8 // kintu sa svasvarUpeNa svAtmanyeva mA0 pratiSThitaH / kRtakarmaphalainAtra prAptadehapramANakaH // 69 // samuddhAta vihAyAsau vyavahAranayena saH / samudghAte tu jIvostri vyApako lokagaH khattu 170 // asaMkhyAtapradezAtmA jIvostIha svabhAvataH / sasaMhAravisarpAgyA svabhAvAbhyAM pradIpavat 1 71|| sthUlasUkSmo bhaSejIvo vyavahAranayena saH / karmaNAM sarvathAbhAve svasvarUpe pratiSThitaH // 72 // na sthUlo nApi sUkSmo hi na 10 vibhurna bhramAtmakaH / gharamadehataH kiMcinnyUnaH zuddhanayena saH // 73 // kRtsnakarmakSayAjIvo rUpAtIto niraMjanaH / amUrtaH | | zuddhacaitanyaH svasvarUpamayothavA // 4 // kRtsnakarmakSayAjjIvaH svasvarUpopalabdhitaH / UrdhvaM brajati lokAntaM dharmadravya kAke phala-svarUpa sukha duHkha Adi kAryokA bhoktA yahI jIva isa saMsArameM vyavahAra dRSTise mAnA jAtA hai| 1 // 66 // yaha jIva karma nokarmake phaloMkA bhoktA hai aura azuddha dravyArthika nayase rAgAdika bhAvoMkA bhoktA hai // 67 / / jaba kA~kA sarvathA abhAva ho jAtA hai taba yaha jIva unakA bhoktA mI nahIM rahatA / isaliye kahanA cAhiye ki yaha jIva zuddha dravyArSika nayase na katI hai aura na moktA hai / kintu usa samaya apane svarUpase apane hI AtmAmeM nizcala rahatA hai / isake sivAya yaha jIva jo karma karatA hai usake phalase vyavahAra napase / samudghAtako chor3akara prApta hue zarIrakA pramANa rahatA hai| tathA kevali samudrAta avasthAmeM lokAkAzameM saba jagaha se vyApaka ho jAtA hai // 68-70 / / yadyapi jIva svabhAvase hI asaMkhyAta pradezI hai tathApi dIpakake prakAzake | samAna saMkoca vistAra svabhAva honese vyavahAranayase zarIrake pramANake samAna sthUla sUkSma ho jAtA hai / jaba kA~kA sarvathA abhAva ho jAtA hai taba vaha apane svarUpameM nizcala ho jAtA hai / / 71-72 // kamauke 12 amAvameM zuddha nizcaya nayase yaha jIvana sthala hai, na sUkSma hai, na vyApaka hai aura na bhramaNa karanevAlA hai, kiMtu aMtima zarIrase kucha kama AkAraspa virAjamAna rahatA hai // 73 // samasta kamAke kSaya honese yaha jIva rUparahita niraMjana, amUrta zuddha caitanyasvarUpa aura svasvabhAvamaya rahatA hai // 74 // samasta kamauke nAza ho jAnese isa jIvako apane svarUpakI prApti ho jAtI hai| aura isaliye yaha jIva dharmadravyake nimittase / /
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 10 // RSS RANT vazAdasau // 75 // dharmosti kAyakAbhAvAnna gamanaM tato bhavet / anantasukhasampanno nityaM tatraiva tiSThasi // 76 // sarvakarmaprANAca kAraNAbhAvatastathA / punarjanma na gRhAti kadApi dagdhamojavat // 77 // kalpakAlazatenApi nAtyayasvasvasya ca / na vikAro na lepaH syAtkarmaNAM kApi sarvadA // 78 // yasvarUpataH zuddho janmamRtyuvidUragaH / akSaH sarvathA nityo vigatiH syAdatIndriyaH // 76 // kUTasthopi vyayotpAyaM svataH svasmin karoti ca / jalakallolavatana svasvarUpe hi saMtatam ||80|| lokAlokavilokazaH sarvamalApahaH / nirAbAdho niraupamyaH zAntaH zuddhaca niSkakhaH // 8 // zuddhadarzanasampannaH zuddhajJAnavirAjitaH / zuddhasampattayasaMyuktaH dhanyAvAdhasamanvitaH // 82 // anantavIryaM sUkSmasvAvagAhanaguNAnvitaH / etAdRzo hi siddhAtmA siddhAlaye va tiSThati // 63 // zuddhAzuddhaprabhedena dvidhA jIvA hi varNitamaH / zukhA muktA bhavAtItAH karmakalaMkadUragAH // 84 // karmavaddhA azuddhAste saMsArito jinairmatAH / saMsAriNo dvidhA yA loke antakaratA hai // 75 // lokAkA ke Age dharmadravyakara abhAva hai isaliye lokAkAzase Age yaha jIva gamana nahIM kara sakatA / tathA anaMta sukhasahita sadA kAla vahIM virAjamAna rahatA hai 1976 // jisa prakAra jale hue bIjase vRkSa utpanna nahIM ho sakatA usI prakAra samasta karmoM ke nAza honepara aura isI kAraNa abhAva honese phira yaha jIva kabhI bhI dUsarA janma grahaNa nahIM karatA ||77 || sekar3oM kalpa kAla bIta jAnepara bhI phira usa sukhakA kamI nAza nahIM hotA, na usa AtmAmeM koI rAgAdika vikAra hotA hai aura na kamaukA kabhI saMbaMdha hotA hai // 78 // | usa samaya vaha jIva svAbhAvase hI zuddha, janma-maraNase rahita, nila, sarvadhA free, cAro gatiyoMse rahita aura atIndriya ho jAtA hai // 79 // yadyapi una samaya vaha kUTastha rahanA hai tathApi jalakI laharoMke samAna apane hI AtmAmeM apane hI svarUpa meM apane Apa utpAda vyaya avasthAko dhAraNa karatA rahatA hai ||80|| usa samaya yaha jIva loka Alokako jAnevAlA, samasta upadrava aura maloMse rahita, bAdhA rahita, upamAoMse rahita, zAMta, zuddha, zarIrarahita hojAtA hai| zuddha samyagdarzana zuddha jJAna aura zuddha darzanase suzobhita hojAtA hai-- adhyAvAdha anaMta vIrya, sUkSmatva aura AvAhana guNaviziSTa hojAtA hai / ina prakArakA vaha siddhAtmA sadA siddhAlaya meM hI virAjamAna rahatA hai / 81-83 // jIvoMke do bheda haiM zuddha aura azuddha, jo jIva mukta haiM, saMsArale rahita haiM, aura karmamalase rahita haiM aise siddha 887556 // 10 //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSSXE su0pra0 // 11 // mA0 sUkSmarathAvarabhedataH / sthAvasa dvividhAH proktAH sUkSmavAdaramedataH / sepi paMcavidhA yAH pRthivIkAyikAdayaH / ekendriyA hi te sarva sthAvarakarmapAkataH / yajJAdayo hi paMcAhAlasAH karmavipAkataH // 2 // saMjyasaMziprabhedena paMcAcA dvividhA matAH / aparyAvAzva paryAptAH sthAvarAzca trasAstathA // // pavaM saMsAriNo jIvaH sarva te'nakathA mtaaH| teSAM bhedAH prabhedAzca jJeyA AgamatI budhaH // anAdikAlato baddhAH pudgalakarmaNA maha / phanakopalavatsarve zuSyanti dhyAnavAhinA // 60aa karmaNaiva prakurvanti janma mRtyaM punaH punaH / nAnAyonI pragacchanti dehaM dhRtvA marSa navam // 6 // yatra hi karmayogena nAnAyonAvanantazaH / joyA bhrAmyanti saMsAro janmamRtyupradAyakaH // 32 // saMsAra: paMcadhA zeyo dravyakSetrAdibhedataH / mithyAtvamohabhAvena jIvaH saMtarani sayam // 3 // na kopi kasya duranaM vA mukhaM vAva dadAti saH / | jItra zuddha kahalAte haiM tathA karmamahita saMsArI jIva azuddha kahalAte hai / ina saMsArI jIvoMke cama sthAvaraka | medase do bheda haiM 184-85 / / unameM ye sthUla mUkSmaphe 'bhedase sthAvaroMke bhI do bheda hai tathA pRthivIkAyika, | jalakAyika, anikAyika, vAyukAyika aura vanaspatikAyikake bhedase pratyeka sthAvarake pAMca pAMca bheda haiM // 86|| ye saba jIva ekendriya hote haiM aura sthAvaranAmA nAmakarmake udayase sthAvara kahalAte haiM / tathA prasanAmA nAmakarma ke udayase honevAle do indriya teindriya cauidriya aura paMcedriya jIva trasa kahalAte haiM // 87 // inameM bhI senI asenIke bhedase paMcendriyake mI do bheda haiM tathA prama aura sthAvara sabhI jIva papAla aura aparyAptake meise do prakArake kahalAte haiM // 88 // isa prakAra saMmArI jIvoMke aneka bheda haiM buddhimAnoMko una sabakA meha | prameda Agamase jAna lenA cAhiye / / 89 / / ye saba saMsArI jIva dala kA~phe sAtha anAdikAlase baMdha rahe haiN| | jisa prakAra suvarNa pApANameM monA anAdi kAlase mila rahA hai usI prakAra jIva kA~se mila rahe haiM aura phira zrI | ce dhyAnarUpI yahise hI zuddha hote haiM / / 20 / / ye jIva karma hI nimittase cAra bAra janma-maraNa dhAraNa karate | haiM aura navIna navIna zarIra dhAraNa kara aneka yoniyoMmeM paribhramaNa karane hai // 9 // jahApara karmake nimittase ye jIva aneka yoniyoM meM anaMta cAra paribhramaNa karate rahate haiM usIko saMmAra kahate haiM / yahI saMsAra samamta jIvoMko janmamaraNa utpanna karAnevAlA hai / 92 / / dravya, kSetra, kAla, bhava aura mAyake medase yaha saMsAra pani prakAra bhI hai| isI saMsArameM nilyAnya aura moharUpa parimANoMse yaha jIpa svayaM paribhramaNa kiyA karatA hai // 13 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 | svakRtakarmaNA kintu sukhaM duHkhaM samaznute // 64aa atyaMtaduHkhade bhIme janmamRtyusamAkule / ghorApadAM hi saMsthAne saMsAre'tra ca kaH sukhI MMI denA patanaM mA nigadi cakravartinAm / anyeSAM kA kathA tatra vipuNyAnA malImamAm |6|| saMsAre yadi vA kicitsukhalezaM nirAkulam / asti cettahi tIrthezAH pUjyA muJcanti taM kathama || amtaM nAstIha duHkhasya saMsAre bhayade'zubhe / mohAtsukhaM vijAnAti duHsvade paravastuni ||6 // tasmAnmohaM parityajya dIkSAM dhRtvA nira. mbarAm / saddhyAnaM kuru hai dhIman saMsAro yena nazyati // E&II kuru kuru kuru zuddha dhyAnamAtmasvarUpaM hana hana hana : zI karmajAla pragADham / bhaja maja hi sudharma zrIjinendraH praNItaM naya naya zivamArga mokSasaukhyaM tvayAtman // 10 // // iti sudharmadhyAnapradIpAdhikAre jIvatattvavarNano nAma prathamo'dhikAra ||shaa isa saMsArameM koI aisA jIva nahIM hai jo kisIko sukha vA duHkha de sake / yaha jIva apane kiye hue kA~ke / IJ nimittase svayaM mukha vA duHkhoMko prApta hotA rahatA hai // 14 // yaha saMsAra atyanta daHkha denevAlA hai. atyaMta | kA bhayAnaka hai, janmamaraNase bharA huA hai aura aneka ApattiyoMkA sthAna hai aise isa saMsArameM bhalA kauna sukhI | ho sakatA hai ? // 95 // jahA~para devoMkA bhI patana hotA hai aura cakravatiyoM ko bhI ApattiyAM A jAtI haiM | vahAMpara malA puNyarahita malina AtmAoMkI kyA kathA phahanI cAhiye // 96|| yadi isa saMsArameM nirAkula rUpa sukhakI eka mAtrA bhI hotI to phira pUjya tIrthaGkara hI isakA tyAga kyoM karate ? // 97 // atyanta azubha | aura bhaya utpanna karanevAle isa saMsArameM duHkhakA kahIM anta nahIM hai / yaha jIva mohanIya karmake udayase hai duHkha denevAle parapadAthAmeM sukha mAna letA hai / / 98 // isaliye he buddhiman ! tU mohako chor3akara aura jene zvarI dIkSA dhAraNakara zreSTha dhyAna kara, jisase ki yaha janmamaraNarUpa saMsAra naSTa ho jAya / / 99 // he Atman ! tU AtmAsvarUpa zuddha dhyAnako sadA kara, sadA kara, sadA kara aura atyanta gAda karmoke jAlako zIghra hI nAza kara, gaza kara, nAza kara / tathA bhagavAna jinendradevake kahe hue sudharmako vA zreSTha dharmako sevana kara, sevana kara aura mokSake mArgako tathA mokSake sukhako prAma kara, prApta kara // 100 / / isa prakAra munirAja zrIsudharmasAgarapraNIta sudharmadhyAnapradIpAdhikArameM jIvatattvako varNana karanevAlA yaha prathama adhikAra samApta huaa|
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitiiyodhikaarH| EH dhyAryAnta yogino yaM hi namanti nRsurAsurAH / pUjayanti gaNAdhIzAH zrIpamaM namAmyaham // 1 // evaM mUlIpi cAtmA sa zuddhakevalabodhabhAk / zranAdikamaddhatvAdehe dahe'vasiSThati // 2) dehastho deharUpo'sAvazuddhI mUrtimAnnanu | adRzyosti tathApyeSaH atIndriyaH svabodhamAk ||shaa dehattaH sarvathA bhinna bhinna citsvarUpataH / ramatrayAca bhinnaM na vA| smAnaM viddhi tattvataH // 4 // kASThAdI ddi yathA yahiH payasi ghA yathA ghRtam / tAmrAdau vA jale vidyuttiSThati caavrodhtH||shaa ayamAtmA tathA dehe tiSThati karmayogataH / tathApi svamyabhAvaM na jahAti sa kadApi vA / / 6 / avyaktA hi guNAstasya mohAdi| karmayogataH ! vaimAniyana ra vyA kamAnA gatiH / dravyataH zuddhaciTrapaH lokAlokaprakAzakaH / sarvazakti yogI loga jinakA dhyAna karate haiM. sara asara aura manuSya mana jinako namaskAra karate hai aura gaNadharadeva jinakI pajA karate haiM aise bhagavAna aSamadevako maiM namaskAra karatA haiM // 2 // Upara likhe anusAra yaha | AtmA yadyapi yuddha kevala jJAna se suzobhita hai tathApi anAdikAlame karmabaddha honeke kAraNa yaha AtmA aneka | zarIroMmeM nivAsa kara rahA hai // 2 // yadyapi yaha saMsArI AtmA zarIrameM rahatA hai, zarIrarUpa hai, azuddha hai, mUrtimAna haiM, tathApi vaha adRzya hai, atIMdriya hai aura AtmajJAnako dhAraNa karanevAlA hai ||shvh AtmA zarIrase | sarvathA bhinna hai aura caitanyasvarUpase abhinna hai tathA ratnatrayase bhI vaha bhiva nahIM haiM aise AtmAko apanI AtmA | samajho // 4 // jisa prakAra lakar3ImeM agni rahatI hai, dUdha pI rahatA hai aura rokanepara tAve vA jalameM bijalI rahatI hai usI prakAra vArma ke nimittase yaha AtmA yadyapi zarIra meM rahatA hai tathApi vaha apane svabhAvako kamI nahIM chor3atA hai // 5-6|| mohanIya Adi karmake nimittase usake jJAnAdika guNa saba avyakta ho jAte haiM KAISEMINSAKSIY MARATHI 5.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma0ma0 ghara svasmin khasvabhASamanAsti saH ||paa yo jJAtaM zakyate naiva pAjhandriyAdibhiH sadA / svAnubhUtyA ca yo gamyaH para. mAtmA sa eva ca / / 6 / / ajJAnino hi ta jhAtuM zaknuvanti kahANi na / elalibhiH nAma ridayandamo hi saH // 10 // Hel yoginAM pAnagamyaH sa sudarzA jJAnacakSuSAm / svadehe eSa salInopyamUrto hi svavyataH // 11 // yadyapi yogigamyosti dhyAnagamyosti vA manu / svasaMvedanapratyakSastathApi bhavati svayam ||1shaa nirvikalpa nirAcA cinmUta sukhsaagrm| svAtmAnaM : hi sumAvena pazyantu svAnubhUtitaH // 2 // mAtesminikhilaM jJAtaM dRSTe raSTaM jagattrayam / taM jJAnamaya zuddha pazyantu zuddhamApanaH // 1 // ArAdhanAmayaM yogI caikAnTe nirjane bane / manovAkArya saMbhya maunI ciMtayati sphuTam // 15 // yayAna| vanapAvena hatyA karmakadaMSakAn / svAtmIyAM siddhimAtmaiva labhate nAtra saMzayaH ||16|etAdRzaM hi cAtmAnaM svasaMvedanagoR aura vaibhAvika guNa pragaTa ho jAte haiM so ThIka hI hai kaukI gati bhI bar3I hI gahana hotI hai // 7 // dravyA | thiMka nayase yaha AtmA zuddha caitanyasvarUpa hai, loka alokako prakAzita karanevAlA hai, anaMtazaktiko dhAraNa va karanevAlA hai aura apane svabhAvameM lIna rahanevAlA hai // 8 // jo bAhya indriyoMse kamI nahIM jAnA jA sakatA * aura jo svAnubhUtise hI jAnA jAtA hai vahI AsmA paramAtmA kahalAtA hai // 9 // ajJAnI puruSa usa paramAtmA ko jAnanemeM kamI mI samartha nahIM ho sakate / vaha cidAnandamaya AtmA samyagdRSTiyoM ke dvArA hI jAnA jA sakatA hai / / 10 / / yadyapi yaha jIva apane zarIrameM rahatA hai tathApi dranyAdika nayase amUrta hai aura jJAnarUpI | netroMko dhAraNa karanevAle samyagdRSTi yogiyoMke dhyAnake dvArA jAnA jA sakatA hai // 11 // yadyapi yaha AsmA | yogiyoM ke dvArA jAnA jAtA hai tathApi yaha svayaM svasaMvedana pratyakSa hotA hai arthAt apane AtmajJAnake dvArA pratyakSa dRSTigocara hotA hai / / 12 / / yaha AtmA vikalparahita hai, nirAyAdha hai, caitanyasvarUpa hai aura sukhakA | samudra hai aise apane AtmAko zreSTha bhAvoMse svAnubhUtike dvArA dekhanA cAhiye // 13 // isa AtmAke jAna S lenepara samasta padArthakA jJAna ho jAtA hai, aura isako dekha lenepara tInoM loka dikhAI par3a jAte haiN| | aise darzana aura jhAnamaya zuddha AtmAko zuddha bhAvoMse hI dekhanA cAhiye // 14 // aise ArAdhanAsvarUpa | zuddha AtmAko mauna dhAraNa karanevAle yogI kisI ekAMta nirjana vanameM mana, vacana aura kAyako rokakara citavana karate haiM // 15 // yahI AtmA dhyAnarUpI vanake ghAtase samasta kamIkA nAzakara apane mAtmAkI siddhiko
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ gharam / jAnAti sukhasiddhayarya paramAramAnamaranu NA tasmAdi sarvasaMkalpaM spavasvA bhavAciso jnaaH| khAnubhUtyA prapazyantu svAtmArakam / amUra paramAhAde vizuddha paramAtmane / pratItirAmani sAtra khAnutirmatA dot0 jinaiH // 16 // prAtmIyaparamAlhAdasukhasya vimalasya yA / pratItiH sAtra vijJeyA svAnubhUtiH zubhAvahA // 20 // vizuddhAno hi // 15 // siddhAnAM vizuddhajJAnazAlinAm / anaMtasukharUpasya pratIsiH sve'nubhUtikA // 26 // amRta cetanArUpe vizuddhatpata nirmale / svAtmadravye pratItiryA svaanubhuutirmt| budhaiH / / 22 // zuddhopayogabhAveSu zuddhamAnamayeSu ca / prazItiH sAtra vizeyA | svAnubhUtiH sukhapradA // 23 // svAnubhUtyA hi svAtmAnaM vettyAtmA vimalaM zubham / sarvavandrAtirga zuddha zuddhacaitanyazakSaNam // 24|| samyaktvazAlijIvAnAM svAnubhUtirbhavediha / svAtmabodhI hi teSAM tu nAnyeSAM ca kudRSTinAm // 2 // samyagrahA nasya paryAyaH svAnubhUtirjimAgame / kathitA jinanAthena sarvajhena mahAtmanA ||26|| samyaktvapUrvakaM hAnaM samparAnaprApta ho jAtA hai isameM koI saMdeha nahIM hai // 16 // saMvedanagocara aise AtmAko jo mukhaprAptike liye | jAna letA hai vahI AtmA paramAtmAko prApta ho jAtA hai // 17 / isaliye zraddhAlu manuSyoM ko samasta saMkalpoMko chor3akara apanI khAnubhUtike dvArA zuddhasvarUpa apane AtmAko dekhanA cAhiye // 18 // amUrta, paramAlhAdarUpa vizuddha aura paramAtmasvarUpa apane AtmAmeM zraddhA rakhaneko bhagavAn jinendradeva svAnubhUti kahate haiM // 19 / / apane AtmAse utpanna hue paramAlhAdarUpa nirmala sukhake vizvAsa karaneko zubha svAnubhUti samajhanA | IAS cAhiye // 20 // anyanta vizuddha jJAnako dhAraNa karanevAle vizuddha siddhoMke ananta sukhakA apane AtmAmeM || | vizvAsa karanA svAnubhUti kahalAtI hai // 21 // amUrta caitanyasvarUpa vizuddha aura atyanta nirmala aise apane AtmadravyameM zraddhA na karaneko buddhimAn loga svAnubhUti kahate haiM / / 22 / / atyanta zuddha jJAnamaya zuddhopayoga- | rUpa apane AtmAke pariNAmoM meM zraddhA na karaneko sukha denevAlI svAnubhUti kahate haiM // 23 // yaha AtmA | | isI svAnubhUtise atyanta nirmala, zubha, samasta upadravoMse rahita zuddha aura zuddha caitanyasvarUpa apane prAtmAko jAna letA hai // 24 // yaha aisI svAnubhUti samyagdRSTi puruSoM ko hI hotI hai, kyoMki samyagdRSTi puruSoM ko hI apane AtmAkA jJAna hotA hai anya mithyAdRSTiyoMko yaha AtmajJAna kabhI nahIM hotA // 25 // sarvajJa aura mahApuruSa bhagavAna jinendradevane apane siddhAMtameM svAnubhUtiko sampajJAnakA paryAya hI batalAyA hai // 26 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA. su0pra0 mitIpyate / samyaktvasya ca mAhAtmyAtsvAnubhUtiH prajAyate // 27|| samyaktvaM durlabhaM loke yataH ayobhisAdhakam / tadanaH na kvacitsiddhiH sukhalezaH kadApi nA akSAtItaM nirAvAcaM svAtanyaM duHkhadUragam / sukhamAtyaMtikaM zreSThaM samyakvena 16 prajAyate // 26 // sarvAsAmarthasiddhInAmindracadhAdisampadAm / AintyasampadAM siddhiH samyaktvena prajAyate // 30 // trikAle trijagati zreyo vidyate devadurlabham / tadApi prApyate zIghraM samyaktvana mahAtmabhiH ||31|| kalyANaM maMgalaM bhadra sarva ca paramaM padam / samyaktvena hi sidhyanti cAnekamukhasAdhakam // 32 / / tadeva puruSArthastu paramArthaprasAdhakaH / zrAtmaiva puruSazcoktaH sabhyanatvena sidadhati yena vinAtra saMsAre ciraM bhrAmyanti jantavaH / janmamRtyujarAkIrNe'neka. duHkhapradAyake ||34|| jJAnaM yena vinA'jJAnaM viparItaM nasaMzayam / midhyAjJAnaM bhavedvAtra digmUDhasyeva bhrAntakam // 35 // yena | samyAdarzanapUrvaka jo jJAna hotA hai usako samyamjJAna kahate haiM tathA isI samyagdarzanake mAhAtmpase svAnubhUti pragaTa hotI hai // 27 // isa saMsArameM samyagdarzana hI atyanta durlabha hai, kyoMki mokSarUpa kalyANakI siddhi | isa samyagdarzanase hI hotI hai / samyagdarzana ke binA na to mokSakI siddhi hotI hai aura na kamI sukhakA | ) leza bhI prApta hotA hai // 28 // jo sukha indriyoMse rahita hai nirAyAdha hai, svataMtra hai, duHkhoMse rahita hai, zreSTha | hai hai aura ananta hai vaha sukha samyagdarzanake hI prabhAvase utpanna hotA hai / / 29 // samasta padArthokI siddhi, indra | [5] cakravartI AdikI mahAsaMpadAoMkI siddhi aura bhagavAna antidevakI mahAvimatiyoMkI siddhi isa 2) ke hI prabhAvase utpanna hotI hai // 30 // tInoM kAloMmeM aura tInoM lokoMmeM jo kalyANa devoMko bhI durlabha hai / SP/ vaha kalyANa bhI mahAtmA puruSoMko isa samyagdarzanake prabhAvake zIghra hI pragaTa ho jAtA hai / / 31 / / isa saMsArameM jo kalyANa haiM, jo maMgala haiM, jo bhadra haiM, jo uttamottama paramapada haiM aura jo aneka sukhoMke sAdhaka haiM, ve saba | | isa samyagdarzanase hI siddha ho jAte haiM 32 // isa saMsAra meM samyagdarzana hI puruSArtha hai kyoMki paramArthakI | siddhi isI samyagdarzanase hotI hai / isa saMsArameM AtmA hI puruSa kahalAtA hai aura usakI siddhi samyagdarzana | se hI hotI hai // 33 // isI samyagdarzanake binA ye jIva janma maraNa, aura buDhApAse bhare hue tathA aneka mahAduHkha denevAle isa saMsArameM cirakAla taka paribhramaNa karatA rahatA hai // 34 // isa samyagdarzanake vinA hI sAna ajJAna kahalAtA hai, viparIta kahalAtA hai aura saMzayasahita kahalAtA hai| vaha mithyAjJAna jisa prakAra | HYRIC2RIERH
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pra0 // 17 // vinAtra cAritraM kucAritraM prajAyate / saMsAravarddhakaM taddhi nAnAduHkhanidAnakam ||36|| zAnacAritrayoH samyak vyapadezakaraM hi tat / samyagjJAnaM sucAritraM tasmAdeva prajAyate ||3|| tatha dharmatarormUlaM bIjaM vA mukhyasAdhakam / saMsArAbdhau | tarItuM tatkarNadhAro yato matam ||38|| samyaktvasya prabhAvena tiryo yAnti devatAm / cAMDAlo'pi ca devaH svAtsvarge namaskRtaH // 36 // samyaktvamahito gehI samyaktvarahitAnmuneH / pUjyo vanyo ddi mArgastho na munirmArgahIna kaH ||40|| samyaktvasya ca mAhAtmyaM samyagjAnanti rAyAH janAH sadyaH tIrthezAH hi bhavanti te // 41 // paramAhlAdarUpeya Atmani pratyayaM rucim / zraddhAM karoti bhAvena sa samyaktvaM samaznute ||42|| devazAstragurUNAM ca satyarUpasuzAlinAm / zraddhAnaM hi vinirdoSaM samyaktvaM tadicyate ||43|| jinAgamasya cAjJAM ye sadA niHzaMkacetasA / svakalyA prakAra digbhrama honevAle manuSyako paribhramaNa karAtA hai usI prakAra isa jIvako bhI aneka yoniyoM meM paribhramaNa karAtA hai ||35|| isI samyagdarzana ke binA cAritra mI kucAritra vA mithyAcAritra kahalAtA hai / yahI mithyAcAritra janmamaraNarUpa saMsArako bar3hAnevAlA hai aura aneka mahAduHkhakA kAraNa hai || 36 || yaha samyagdarzana jJAna aura cAritrako samyaka karanevAlA hai tathA samyagjJAna aura samyak cAritra isI samyagdarzanase utpanna hote haiM ||37|| yahI samyagdarzana dharmarUpI vRkSakA mULa hai, vA dharmakA bIja hai athavA dharmakA mukhya sAdhaka hai, saMsArasvarga meM jAkara deva rUpI samudrase pAra honeke liye yaha samyagdarzana karNadhAra vA khevaTiyA ginA jAtA hai ||38|| isI samyagdarzanake prabhAvase tiryaJca mI deva ho jAte haiM aura isI samyagdarzana ke prabhAvase cAMDAla hotA hai aura anya saba deva usako namaskAra karate haiM ||39|| isa samyagdarzanase suzobhita honevAlA gRhastha mI samyaktvarahita munise pUjya aura vandanIya ginA jAtA hai tathA vaha samyaksvI gRhastha mokSamArga meM sthita ginA jAtA hai / kiMtu samyaksvarahita muni mokSamArgase hIna mAnA jAtA hai // 40 // isa samyagdarzanake mAhAtmyako tIrthakara hI acchI taraha jAnate haiM, kyoMki isI samyagdarzanako pAkara ye jIva zIghra hI tIrthakara ho jAte haiM ||41|| jo puruSa paramAnandamaya zuddha AtmAmeM pratyaya karatA hai, usameM kaci rakhatA hai aura zraddhAna karatA hai vahI jIva samyagdarzanako prApta hotA hai ||43|| yathArtha svarUpako dhAraNa karanevAle deva, zAstra aura gurukA doSarahita zraddhAna karanA samyagdarzana kahalAtA hai ||43|| jo puruSa apanA bAtma KIRTA bha0
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 25 11 oooooo PRICERS khAya manyante jinavatte dharanti tat ||44|| zreyorthinAM sadA mAnyA jinAlA jinazAstrataH / jinAzA saitra zAstraM hi jino vetti ca manyatAm ||45|| tasmAtsamyaktvamArAdhyaM bhavyajIvena sarvadA / tadeva nodadaM jJeyaM mukhyaM ratnatraye sadA ||43|| yadi ca bhavaviraktaH mokSasaukhye suraktaH / jhaTiti kuru ca bhaktyA devazAstre pratItim / dhara ca nijahitArtha zrIjinAzAM svacitte / labha labha hi sudharma zuddhasamyaktvavantam // 47 // // iti sudharmadhyAnapradIpAlaMkAre samyaktvavarNenonAma dvitIyadhikAraH // kalyANa karaneke liye niHzaMka hRdayase jinAgamakI AjJAko mAnate haiM ve hI puruSa jinendradeva ke samAna nirmala samyagdarzanako dhAraNa karate haiM || 44|| apane AtmAkA kalyANa cAhanevAle puruSoMko jaina-zAstroMke anusAra bhagavAna jinendradevakI AjJA avazya mAna lenI cAhiye / kyoMki bhagavAna jinendradevakI AjJA hI zAstra samajhanA cAhiye // 45 // | isaliye bhavya jIvoM ko isa haiM aura bhagavAnakI AjJA hI bhagavAna haiM, aisA samyagdarzanakA sadA ArAdhana karate rahanA cAhiye / yahI samyagdarzana mokSa denevAlA hai aura ratnatrayameM sadA mukhya hai // 46 // he bhavya jIva 1 yadi tU saMsArase virakta huA hai aura mokSa sukhameM anurakta huA hai to zIghra hI bhaktipUrvaka devazAstra aura gurukA zraddhAna kara, tathA apane AtmAkA kalyANa karane ke liye apane hRdaya meM bhagavAna jinendradevakI AjJAko dhAraNa kara aura zuddha samyagdarzanase suzobhita honevAle zreSTha dharmako athavA isa grantha banAnevAle sunirAja sudharmasAgarako dhAraNa kara ||47|| isa prakAra munirAja zrasudhasAgarapraNIta sudharmadhyAnapradIpAdhikAra meM samyagdarzanako varNana karanevAlA yaha dUsarA adhikAra samApta huA / mewooshie
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 tRtiiyodhikaarH|| tattvaprakAzakaM mokSadAyakaM sukhakArakam / taM zrImadajitaM vande jinazAsanadIpakam // 2 // tasvamabudhyamAnasya dhyAnena kiM prayojanam / kriyAM karvan sa mUDhAtmA karmabandhaM karotyalam // 2 // nAtmarUpaM vijAnAni vastuto mohavAn kudhIH / dhyAnena tasya kA siddhirjAyate tapasAthavA // 3 // tasyAtattvaM na jAnAti yo mohatinirAvRtaH / kimartha kurute so'tra dhyAnasya ca viDambandham // 4 // AtmabodhavihInasya mithyAtvamasitasya ca / tIveNa tapasA kiM syAd dhyAnena durddhareNa vA // 5|| AtmatattvaM na jAnAti svasvarUpaM na veti yaH / saMsAravarddhaka dhyAna hA kimarthaM karoti sAzA hayopAdeya jo ajitanAtha bhagavAna tatvoMko prakAzita karanevAle haiM mokSako denevAle haiM sapako sukha denevAle hA hai aura jinazAsanako prakAzita karaneke liye dIpakake samAna haiM aise bhagavAna ajitanAthako maiM vandanA karatA hU~ // 1 // jo puruSa taccoMkA svarUpa nahIM jAnatA usake liye dhyAna karanA vyartha hai / vaha mUrkha dhyAnakI | kriyA karatA huA mI kevala karmokA hI bandha karatA hai // 2 // vAstavameM dekhA jAya to moha karanevAlA | ajJAnI AtmA AtmAke svarUpako nahIM jAna sakatA / phira usake dhyAna aura tapazcaraNa kaise ho sakate haiM ? | aura dhyAna vA tapasyAse hI usakI siddhi kaise hosakatI hai ? // 3 // jo puruSa moharUpI andhakArase vaMcita hokara tattva aura atattvake svarUpako nahIM jAnatA vaha isa saMsArameM dhyAna karanekI viDambanA kyoM karatA hai ? // 4 // jo puruSa AtmajJAnase rahita hai aura mithyAtvase grasita hai usake liye tIvra tapazcaraNase athavA durghara dhyAnase | kyA lAbha ho sakatA hai ? // 5 // jo puruSa Atmatatvako nahIM jAnatA aura apane svarUpako nahIM jAnatA, Azcarya hai ki vaha saMsArako bar3hAnevAlA dhyAna kyoM karatA hai ? // 6 // jisa puruSake heya aura upAdeyakA HIXXXSEXKH594255
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' su030 // 20 // PRASAMICRORISM vijJAnarahitasya janasya ca / karmakSayakaraM dhyAna syAkiM vA karmakraMdanam // 1 // bhedAbheda na jAnAti kRtyAkatyaM na deti vA / dhyAnavairAgyasaMpattistaspAtra vaJcikA bhavet / / 8 / / akRtya manyate kRtyaM kRtyaM tyajati mohataH | dharmAdharma na jAnAti dhyAnaM so'tra karoti kim // 3 // dayo dhatte na citeSu na vesi jIvalakSaNam / antastattvavihIno yaH sa dhyAnI syAtkarSa nanu // 10 // AtmatattvAnabhijJAnAM bAhmavyAvRptacetasAm / na syAtsvAtmanyavasthAnaM dhyAnaM teSAM jaDAtmanAm // 11 // yatIna te dhRthakara samayA dehavahinau / santoha mohasaratena dhyAyanti se paraM param // 12 // AtmadhyAnasya lAmo hi So syAca kadApi na / sazarIrAsmanodavijJAnena bhavatyasau ||1shaa prAgeva cAtmavijJAnaM kartavyaM ca mumukSubhiH / dhyeyasya nizcayAbhAve na syAd dhyAna sunizcitam / / 14 / / dhyeyaH prAtmaiva sa tredhA ahirantaH paramtathA / ghyAvAmTosti paro dhyeyo jJAna nahIM hai usakA dhyAna karmoko nAza karanevAlA hotA hai athavA karmokA saMgraha karanevAlA hotA hai ? mAvArtha yaha hai ki usakA dhyAna karmokA saMgraha karanevAlA hI hotA hai / / 7 // jo puruSa bheda amedako nahIM jAnatA, ] AtmA aura zarIrameM meda nahIM samajhatA aura na kRtya akRtyako jAnatA hai usake liye dhyAna aura vairAgya kI saMpadA ThaganevAlI hI hotI hai // 8 // jo puruSa akRtyako kRtya mAna letA hai aura mohanIya karmake udayase kRtyako chor3a detA hai tathA isIliye jo dharmadhyAnako jAna bhI nahIM sakatA vaha bhalA dhyAna kisa prakAra kara sakatA hai ? // 9 // jo puruSa apane hRdayameM dayAko dhAraNa nahIM karatA aura na jIvakA lakSaNa jAnatA hai tathA jo AtmAke svarUpase sarvathA rahita hai vaha dhyAna kaise kara sakatA hai ? // 10 // jo puruSa Atmatanase anamijJa haiM aura jinakA hRdaya vAhya padArthoMmeM hI lagA huA hai aise jada manuSyoMkI AtmAmeM nizcala honevAlA dhyAna bhalA kaise ho sakatA hai ? // 11 // aise loga zarIra aura AtmAko hI alaga karanemeM samartha nahIM ho sakate / ataeva mohakarmake udayase ve para padArthoMkA hI cintavana kara sakate haiM AtmAkA cintavana nahIM kara sakate // 12 // aise logoMko AtmadhyAna karanekA lAbha kamI nahIM mila sakatA, AtmadhyAnakA lAbha zarIra aura AtmAke bheda-vijJAnase hI hotA hai // 13 // mokSa kI icchA karanevAle puruSoM ko sabase pahale AtmAkA jJAna utpanna karanA cAhiye kyoMki jaba taka dhyAna karane yogya dhyeyakA nizcaya nahIM hotA taba taka sunizcita dhyAna kaise ho sakatA hai // 14 // tathA isa saMsArameM dhyeya padArtha AtmA hI hai / vaha AsmA tIna prakAra SS
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ XIXXX su0pra0 // 2 // bahistyAjyo mumucAmiH ||1caa vyAmohataH zarIrAdau yasyAtmapratyayo bhavet / bahirAtmA sa vijJeyaH surak zanyostacetanaH // 16 // manyate va zarIraM sa zrAtmarUpeNa mUDhadhIH / svAtmAnaM deharUpeNa manyate moivibhramAt // 1 // zarIre svAsmabuddhi yo vidadhAti prapadyate / zarIrameva cAtmAsti nAnyo'hamiti manyate // 18 // gaurohaM kRSNavarNoI nirbaloI balo tthaa| deharUpamayopyAtmA bahiH sa pratipadyate // 1 // vRddhoiM bAlakoI vA praguNI nirguNI tayA / zarIrasyAbhiyogena svamiti manyate hunI. nIrasa hArena jAtohaniti manyate / zarIramya viyogena mRtohaM vAyavaiti saH // 21 // manokSaviSayAjAta iSTAniSTe sukhAsukhe / svAtmanaH sukhaduHkhaM vA bahirAtmA sa manyate // 22 // sa suraM devaparyApaiH nRparyAya nera tathA / nArakaM zubhraparyAyairiti muddo vitanvate ||2shaa sarvathApi pRthagbhUte putramitrakalatrake : AtmabuddhiM karotyatra bahi|| kA hai bahirAtmA, antarAtmA aura paramAtmA / dhyAna karanevAlA dhyAtA antarAtmA hotA hai, dhyAna karane yogya dhyeya meM * paramAtmA hotA hai| mokSakI icchA karanevAle puruSoMko bahirAtmAkA tyAgakara denA caahiye||15|| mohanIya karmake | udayase jo zarIrameM hIAtmAkA zraddhAnakara letA hai usIko rahirAsmA samajhanA caahiye| vaha bahirAtmA samyagdarzanase | rahita hotA hai aura usakI caitanya zakti mI prAyaH naSTa ho jAtI hai // 16 // vaha ajJAnI apane zarIrako hI 15 AtmarUpa samajha letA hai athavA mohanIya karmake udayase AtmAko hI zarIrarUpa samajha letA hai // 17 // bahirAtmA puruSa zarIrameM hI Atmabuddhi kara letA hai, tathA zarIra hI AtmA hai anya AtmA nahIM hai isa prakAra || mAna letA hai // 18 // bahigatmA samajhatA hai ki maiM hI gauravarNa hU~, maiM hI kRSNa varNa hu~, maiM hI nirbala hU~ | aura maiM hI balavAn hU~, isa prakAra vaha apane AtmAko zarIrarUpa hI samajha letA hai // 19 / / maiM bUr3hA hU~, maiM | bAlaka hU~, maiM hI guNI hUM aura maiM hI nirguNI hai, isa prakAra zarIrake cinhoMse hI AtmAko samajhatA hai yahI | sA usakI ajJAnatA hai // 20 // bahirAtmA jIva zarIrake janma honeko apanA (AtmAkA ) janma samanatA hai aura zarIrake viyoga honeko apanA maranA samajhatA hai // 21 // mana aura iMdriyoMke viSayase utpanna hue iSTa aura | * aniSTameM athavA sukha vA duHkhameM AtmAkA hI sukha vA duHkha samajha letA hai // 22|| vaha bahirAtmA devayA paryAyameM apane AtmAko deva samajha letA hai, manuSyaparyAya AtmAko hI manuzya samajha letA hai aura naraka paryAyameM AtmAko hI nArakI samajha letA hai // 23 // yadyapi putra, mitra, aura strIAdi apane AsmAse sarvathA mila R ICKASSENSAXII. // F
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu0pra0 // 22 // rAtmeti mohataH ||24|putro me me kalatraM me mitraM me bandhuratra me | iti 'me meM prakurvANaH bAlmabadudhyA vimukhyata rakSA bahirdravyeSu sarveSu bahirAtmAbhivAkchati / tasvarUpohamevAsmi matto nAnyAni tAni vai // 26|| hA hA mohavilApena tattvamavetyatattvake / tattve vA'tattvakaM vetta mohI kiM kiM karoti na // 27 // bahirAsmaiva jAnAti vizvamAtmamayaM bhramAt / AtmAnaM naiva jAnAti dehasthaM zAnagocaram // 28 // agnihi vidyate kASThe mUDhogni veci naiva saH / kAThamAtraM vijAnAti cAjJAnI kimavaiti saH // 26 // bahirAtmA tatazcitte kartA bhoktA ca manyate / manokSaviSaye vA dravye vA svAtmavibhramAt // 30 // evaM hi bahirAtmAsau paradravye vimuhAti / svAtmAnaM naiva jAnAti tattvAtasvaM hitA| hitam // 31 // bahirAtmA hi heyosau zivamArgavidUragaH / indriyaviSaye lonaH saMsArasukhavAJcchakaH // 32 // haiM tathApi bahirAtmA mohanIya karmake udayase unameM bhI Atmabuddhi kara letA hai, unako bhI apanA samajha letA hai // 24 // yaha putra merA hai, strI merI hai, mitra merA hai aura ye bhAI mere haiM isa prakAra 'merA merA' karatA | huA yaha jIva apanI Atmabuddhiko choDa detA hai // 25|| bahirAtmA jIva samasta bAhya padArthoM | icchA karatA hai aura "maiM ina vAhyadravyarUpahI ye vAhya padArtha mujhase mitra nahIM hai| isa prakAra mithyA buddhi dhAraNa karane lagatA hai // 26 // duHkhakA viSaya hai ki mohanIya karmake udayase yaha pahirAtmA ataccoMko | tava samajha letA hai aura tatvoMko atatva samajha letA hai so ThIka hI hai kyoMki mohI puruSa kyA kyA nahIM | | karatA hai // 27 // bahirAtmA apane bhramase samasta saMsArako Atmamaya samajhatA hai| paraMtu zarIrameM rahanevAle | jhAnagocara AtmA ko nahIM jAnatA ||28|| yadyapi lakar3ImeM hI agni hai paraMtu ajJAnI jIva usa agniko SEI nahIM jAnatA vaha kevala lakar3I ko hI jAnatA hai / so ThIka kahI hai kyoMki ajJAnI kucha nahIM jAnatA hai || // 29 // bahirAtmA puruSa apane AtmAkI bhUlase mana aura iMdriyoMke viSayabhUta Ama padArthoMmeM apaneko karttA | aura bhoktA mAna letA hai / / 30 // isaprakAra bahirAtmA jIva vAhya dravyoMmeM mohita ho jAtA hai / isaliye vaha | na to apane AtmAko jAnatA hai na taca atastrako jAnatA hai aura na hita ahitako jAnatA hai // 31 // bahirAtmA jIva mokSamArgase dUra rahatA hai, iMdriyoMke viSayoM meM lIna rahatA hai aura saMsArika sukhoMkI icchA | karatA hai, isaliye vaha bahirAtmA heya vA lAga karane yogya samajhA jAtA hai // 32 // yadi kisI puNyakarmaka
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAga // 23 // Kjainadharma vidhatte cekadAcitpuNyayogataH / pratyeti na jinAzA vA jinAgamaM subhAvataH // 33 // suguru' manyate va bahirAtmA vimohataH / pRSThe niMdA karorayeva jaino'pi duSTabhAvataH // 34 // devazAstragulna dharma bahiSTayA hi sevate / antaIcyA na zraddheti na pratyeti sa bhAvataH // 32 // viSayabhogasaMbaMdhi zAsaca bahu mnyte| jinAgarma kutarkeNa cAnyathA kurute kudhIH // 36 / / evaM hi bahirAtmAsau AtmajJAnaparAGmukhaH / dhRtvApi jinameSaM hi viparItaM karoti saH // 37 // bahirAtmA tatastyAjyaH jinaliGgastha dhArakaH / sa mAyApariNAma budelI 4 parAn ||3caa upAdeyaM na gRhAti heyaM naiva jahAti ca / bahirAtmA baddibhUtaH zivamArgArasudharmataH ||3|| mithyAtvadRSitaM mohatamaH pAtman nivAraya / cijjyotiSA svasaMvedamayena bhAnunA yathA // 30|| ekohaM kiM svarUpohaM ke guNAH santi me khalu / dehasya lakSaNaM kiM vA karmabaMdhaH kathaM mama // 41 // ityaM vicAryamANena samyagjJAnena tttvtH| Atmabodho bhavatsadhaH svaparabhedako udayase vaha bahirAtmA jainadharmako bhI dhAraNa kara le to mI vaha apane bhAvoMse na to jainadharmakI AjJAko | mAnatA hai aura na jinAgamako mAnatA hai // 32 // mohanIya karmake udayase vaha bahirAtmA zreSTha guruoMko mI nahIM mAnatA / Saha jainI hokara bhI apane duSTa pariNAmoMse una guruoMkI niMdA karatA hai||34|| vaha bahirAtmA | deva, zAstra, guru aura dharmako vAhya dRSTise sevana karatA hai, antardRSTise na unakA zraddhAna karatA hai aura na unapara vizvAsa karatA hai // 35 / / vaha ajJAnI viSayamogasaMbandhI zAstroMko hI mAnatA hai aura apane kutarkase jinAgamako viparIta karanekI ceSTA karatA hai // 36|| isaprakAra vaha bahirAtmA AtmajJAnase parAGmukha rahatA hai / tathA jinameSako dhAraNakara viparIta kArya karatA hai // 37 // isaliye jinaliMgako dhAraNa karatA huA mI | bahirAtmA tyAga hI karane yogya hai, kyoMki vaha mAyAcArI apane mAyAcArase dUsare logoMko Thaga letA hai| // 38 // bahirAsmA jIva upAdeyako grahaNa nahIM karatA, heyakA tyAga nahIM karatA tathA mokSake mArgase aura zreSTha | | dharmase vaha alaga hI rahatA hai // 39 // he Atman ! svasaMvedanarUpa aura caitanyamaya jyotIrUpa sUrya ke dvArA | mithAvase dUSita aise moharUpI andhakArako dUra kara // 40 // tathA meM kauna hU~ merA kyA svarUpa hai, mujhameM | kauna kauna guNa haiM, zarIrakA lakSaNa kyA hai aura karmokA bandha kaise hotA hai, isa prakAra vicArapUrvaka honevAle samyagjJAnake dvArA svapara-medako sacita karanevAlA vAstavika AtmajJAna zIghahI ho
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhu0pra0 // 24 // | nanu // 42 // tiryajanarAmarAkAraM rUpaM yadRzyate bahiH / tadAkAge na tapamahamasmi svabhAvataH ||43naaii jaDo na vA zanyo na zarIramayaM kacit / nAI varNamayo veti cintayeti muhumuhuH / :44|| nAI mUrtimayo kApi khIrUpohaM na vA kacit / nAI pumAn nayA bhocA citayeti muhmuhuH||45||n meM mRtyurna meM janma zarIraM me kadApi n| na me putraM na me mitraM kalatraM na dhanaM gRham / / 6 / / krodhAdIni vikArAzi vAJcchA tRSNA na me kadhit / zuddhasphaTikasaMkAzanirmaloI svabhAvataH 47 varNAtIto rasAtIta: sparzAtIto virodhakaH / zabdAtItazcidAnandamayoiM karmadUragaH // 48 // vivudhyetthaM svakaM rUpaM svAtmAnamapi ttvtH| tasmAccharIrato bhinnaM svAtmAnamavadhAraya rahA jahA ime zarIrApA ananyAzca santi te / karmayogena saMprAptAH duHkhadA nazvarA bhave // 50 // bhramAttAnAtmarUpohaM manye rajjumahiM ythaa| AtmabodhAd || bhrame nssttemRtohN karmahAnitaH / / 51 // anAdikAlate mohAnmidhyAjJAnaM hi me'jani / tenAyAvadhi paryaMta tattvaM mAtaM jAya aisA upAya kara // 31- // 42 // tiryaJca manuSya vA devakA AkAra jo bAharase dIkhatA hai naha AkAra aura naha sA meharA svAbhAnisa nahIM hai // 43 // na maiM jada hU~, na zUnya hUM, na zarIrarUpa hU~ aura na varNarUpa hai, isa prakAra vAra bAra citavana karanA cAhiye / / 44 // maiM na mUrta hU~, na strIrUpa hU~ aura na puruSa hU~ tathA | PAIna meM bhoktA huuN| he Atman! tU isa prakAra bAra bAra ciMtana kara // 45 // na to maiM maratA hU~, na maiM janma letA - aa hU~, yaha zarIra bhI merA kabhI nahIM ho sakatA tathA ye putra mitra dhana ghara Adi bhI mere nahIM ho sakate // 46 // ye krodhAdika vikAra mere kabhI nahIM hosakate aura na vAJchA vA tRSNA hI merI hosakatI hai| merI AtmA svabhAvase hI zuddha sphaTikake samAna nirmala hai // 47 // maiM varNarahita hU~, rasarahita hU~, sparzarahita hU~, gaMdharahita hU~, aura zabdarahita hU~ / tathA koMse minna cidAnandamaya hU~ ||48 // he Atman ! isa prakAra apane AtmAkA svarUpa samajha aura vAstavameM apane AtmAko zarIrase bhinna samajhakara apane AtmAke svarUpakA citavana kara // 49 // ye zarIrAdika jar3a hai, acetana haiM, duHkha denevAle haiM aura nazvara haiM tathA isa saMsArameM | karmake nimittase mujhe prApta hue haiN| paraMtu apane bhramase unako AtmarUpa mAna rahA huuN| jaise bhramase rassIko | mI sarpa mAna lete haiM / paraMtu aba jaba ki AtmajJAna honepara merA bhrama naSTa ho gayA hai taba mujhe mAlUma huA hai ki karma naSTa honepara maiM amUrtasvabhAva hI hU~ // 50-51 / / anAdi kAlase lage hue mohanIya karmake udayase | PAKHAROHARYANA and
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 25 // na vA mayA / / 12 / / svAtmAnaM naiva pazyAmi mohanidrAvazena vAtAmudbhidya subodhena svaM pazmAmi gatanamam zA reyAva. mohanidrAsti tAvadAtmA prapazyati / dehAkAraM svakaM nAnArUpadharaM manoharam // 54|| gatanidro yadAtman svaM surodhena 4) bhaviSyasi / svaM pazyasi tadA zIghramamUrtamajarAmaram / / 55 / / pazyati svapnavatta vamohanidrAM gato yadi / zarIramAtmarUpoha vinidra pazyasi svakam // 46 // svapne rAjA bhavedrako rako vAtra nRpAyate / svapne naSTe na vA rAjA na raho dazyate kacita // 57 / / jAte mRta zarIre'smin vA svapna sadRze bhave / ahaM jAto mRtohaM vA manyate heti vibhramAt // 8 // amuhaM nirAkArI rUpAtItosyahaM khalu / yatsarva dRzyate dvandva vebhyo muktomyahaM nanu IMLIL akSadvAreNa pazyAmi sparzAdibhyaH sukhAsukham / tannudhA nAjJarUpohamakSAtItosmyahaM khatu ||60|| zravaNaM bhakSaNaM gAnamityAcA bhuviyAH kriyaaH| mujhe mithyAjJAna ho rahA hai / isAliye Ajataka mujhe tatvoMkA yathArtha jJAna nahIM huA // 52 // moharUpI nidrAke vazIbhUta honeke kAraNa maiM apane AtmAko nahIM dekha rahA huuN| samagyajJAnake dvArA usa nIMdako chor3Ara aura bhramako dUra kara aba maiM usa AtmAko dekha rahA hU~ // 53 // he Atman ! jabataka tU moharUpI nIMdameM soyA huA hai taba taka tU apane kharUpako zarIrake AkAra aura aneka rUpoMko dhAraNa karanevAlA manohara dekhatA hai Ara jara moharUpI nidrA haTa jAtI hai aura samyagjJAna pragaTa ho jAtA hai taba tU apane AnmAko amUrta, ajara il ora amara dekhatA hai / / 54-55 // jaya yaha jIva moharUpI nIdameM so jAtA hai taba svapake samAna zarIrako 6. hI AtmA samajhane lagatA hai| tathA jaba vaha modarUpI nIMda haTa jAtI hai taba vaha AtmAke yathArtha svruupko| | dekhane lagatA hai // 56 / / jisa prakAra svapnameM gajA raMka ho jAtA hai aura raMka rAjA ho jAtA hai paraMtu jaba khAna naSTa ho jAtA hai taba na rAjA dikhAI detA hai aura na raMka dikhAI detA hai // 57|| usI prakAra mvapnake. samAna ima saMsArameM zarIrake janma-maraNa honepara 'merA janma-magNa duA' isa prakAra yaha AtmA apane ajJAnase | mAna letA hai / / 58 // maiM amUrta hU~ , nirAkAra hU~ Ara rUparahita hU~ / saMsArameM yaha jo kucha putra mitrAdikakA i| upadrava dikhAI detA hai umase meM sarvathA bhinna hU~ / / 59 / / maiM iMdriyoM ke dvArA sparzAdika se sukhaduHkhakA anubhava karatA hUM paraMtu vaha saba vyartha hai kyoMki maiM indriyarUpa nahIM hU~, maiM indriyoMse sarvathA rahita hU~ // 6 // sunanA,
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 26 // Ji ru dRzyante sarvatastAbhyaH muktosmi nanu sarvathA // 61 // svAtmanaivAtmarUpohaM sadA svAtmani me sthitiH / cAtmano me'tha bhinAste zarIrAdhA jaDA hame ||12|| na me putrA na me dArA na deho naiva vastu me / svapnavadanubhUyante bhramanAze subodhataH ||63 || ramyaM kiMcina me bhAti dehAdiparavastuni / sukhaM tatra na pazyAmi svaM pazyana svAtmanA svayam // 64|| rUpaM parityajya pazyAtmana evaM svakaM sadA / svasaMvedana bodhenAmUrtIsIti prabhAsa se ||35|| antaTyA nijAtmAnaM variSTyA tanuM nanu / pazyAtmana zuddhabodhena bhedaM kRtvA pRthak pRthak ||16|| saMdeha dehinorbhedamansa yA prapadya ca / cAtmanigUDhatattvaM tadgRhANa sukhalipsayA ||37|| antardRSTiM samAjJambya sadbodhena sudurlabham / taM zarIrAtmanomedaM kurvAtman tvaM sukhecyA ||6|| bhedajJAnaM yadApnoti zarIrAdAtmanoryadi / tadA tvaM labhate zIghramAtman mokSapartha sukham ||6|| antaSTyA nijAtmAnamArAdhaya svataH svayam / Atman pazyasi zIghraM tvaM zivasaukhyamakaNTakam ||70|| khAnA, gAnA Adi saMsArameM jo jo kriyAeM dIkhatI haiM una sabase meM sarvathA rahita hU~ || 61 || maiM apane AtmAke dvArA hI AtmarUpa hU~ aura AtmAmeM hI merI sadA sthiti rahatI hai / ye zarIgadika jaDa padArtha saba mere AtmA se bhinna haiM ||62 || na putra mere haiM, na yaha khI merI haiM, na yaha zarIra merA haiM aura na yaha para padArtha mere haiM / jaba jAtA hai aura AtmajJAna pragaTa ho jAtA hai taba ye saba mujhe svapna ke samAna dikhAI dete merA ajJAna dUra haiM // 63 // | jaba maiM apane AtmA ke dvArA apane AtmAko dekhatA hU~ taba ina zarIrAdika para padArthoM meM na to mujhe kucha manoharatA dikhAI detI haiM aura na unameM kucha sukha hI dikhAI detA hai || 64 || he Atman ! tU vAhya rUpako chor3a kara apane svasaMvedana jJAnase apane AtmAko dekha, usa samaya tU amUrta hI pratibhAsita hogA / / 65|| Atman ! tU apane zuddha jJAnase alaga alaga meda samajhakara antardRSTi AtmAko dekha aura vA dRSTise zarIrako dekha ||66|| zarIra aura AtmAmeM antardRSTise meda samajhakara sukhakI icchAse AtmAmeM jo ratnatrayarUpa gUDha tatra hai usako grahaNa kara || 67 || samyagjJAnake dvArA antardRSTi ke AdhArase atyanta durlabha aise zarIra aura AtmAke medako sukhakI icchA karatA huA tU acchI taraha grahaNa kara // 68 // he Atman ! yadi tU. zarIra aura AtmA me - vijJAnako prApta ho jAyagA to zubha mokSa mArgako bhI zIghra hI prApta ho jAyagA || 69|| he Atman ! tU antardRSTise apanI AtmAkA ArAdhana kara / yadi tU apanI AtmAkA ArAdhana karegA to zIghra hI kaMTakase oooooo bhAva //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 // 27 // antadRSTayA bhramaM tyaktvA gRhItvA bodhamutsamam / tvaM samyak pazya re AtmanAtmAnaM zuddharUpakam || siddharUpaM nijAtmAna. mArAdhaya nijAtmanA / tyasvA sarvaprapaJca hicAntadRSTayA sumAvataH // 72 / / vAyacintAM pRthakakRtya dehajAtAM punaH punaH / tvamAtman bhAvaya zIghra svAtmAnaM zuddhabodhataH / / 73 / astyAtman te vahirduHkhaM karmasaMyogajaM param / antaraM te paraM saukhya. mAtmajaM nirmalaM zubham // 4 // tvaM mUcchitosi re Atman mohanidrAtisUrchayA / jAgRhi cAdhunotiSTha pazyAnandamayaM svakam / / 75|| yAvanmUrchAsti se citte tAvatvaM paribhrAmyasi / janmamRtyujarAkonoM saMsAre viSaye vane // 76 / / mUIyAmanyase citte bAlo vRddhohamAbhramAm / mUjhAnAze tu vRddho na bAlo nApi sutattvataH ||4aa jIrNe kuTIrake vAsAhevo jINoM bhavena vA / nave kuTIrake vAsAddevo naiva naSo bhavet ||8 tathA navInajIrNAbhyo dehAbhyAM jAyate navA / AtmA joNoM | navo vApi tvaM sadbodhAd bhramaM tyaja // 7 // yo mohamUrcchayA suptaH sa supto viSayAdiSu / mohamUchA nirAkRtya | rahita mokSasukhako prApta ho jAyagA / / 7 / / he Atman ! aMtardRSTi se tU bhramako chor3akara aura uttama jJAnako pAkara zuddha svarUpa apane AtmAko acchItaraha dekha // 7 // he Atman ! tU aMtaSTise aura acche pariNAmoMse saba prapaMcoM ko chor3akara apane AtmAke dvArA siddharUpa apane AtmAkA ArAdhana kara ||72saa he Atman ! tU zarIrase | utpanna huI cintAko cAra yAra dUra kara aura zuddha jJAnase apane AtmAko zIghra hI citavana kara // 73 // he Atman ! yadyapi karmake nimittase utpanna huA duHkha tujhe bAharase dikhAI par3atA hai tathApi tere mItara AtmAse utpanna huA nirmala aura zubha sukha sadA vidyamAna rahatA hai / / 74 // he Atman ! tU mohake vilAsakI mRcchAse mUJchita ho rahA hai isaliye aba tU uTha aura jama, tathA Anandamaya apane AtmAko dekha // 7 // he Asman ! jabataka tere hRdayameM mUI vA moha hai tabataka tU janma-maraNa aura nuDApese bhare hue saMsArarUpI viSaya-vanameM hI paribhramaNa karatA rahegA // 76 // isa mU ke kAraNahI tU apane hRdayameM apaneko bAlaka kA pada mAnatA hai, | paraMtu jaba mUrchA naSTa ho jAtI hai taba tU samajhane lagatA hai ki na tU bAlaka hai aura na vAstavameM vRddha hai // 77 // jisaprakAra kisI purAne maThameM rahanase koI deva purAnA nahIM ho jAtA aura naye maThameM rahanese koI deva nayA nahIM ho jAtA, usIprakAra yaha AtmAbhI purAne zarIrameM purAnA nahIM hotA aura navIna zarIrameM nayA / mIM hotaa| re Atman ! tU apane samyagjJAnase apane pramakA tyAga kara ||78-79 // jo apane moha aura
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ supra0 // 28 // sadbodhaH sa ca jAgrati IRolt yadA yadA hi sAdhoH syAnmano mohaparAkamukham / dvandvAtItaM bhramAtItaM svaM prApnoti tadeva tam |zA mohAdUndho hi jIvasya vimohAlakamanirjarA / mAhI bhramati saMsAre vimohI labhate zivam HAI tasmAtsarva prakAreNa mohabhAvaM nivAraya / kRtvA jinAgame zraddhAM gRhIcA bodhamuttamam // 3 // pratihatya mahAmohabhrama hi timirAvRtam / svAnubhUtyAtmabodhena svAtmAnaM pazya nirmalam // 8 // ajJAnajanitAM ceSThAM jinoktasvaciMtayA / nivAraya bhrama zIghraM mithyAtvavAsanAyutam // 5 // satyAtmaka jinendro dharma cintaya bhaavtH| cintaM tasmin sthiraM kRtvA bhramamAtmana nivAraya // 86 // jinAjJAM zuddhabhAvena dhArayAtmana hada hadam / tayA mohanamo nUnaM svayaM khattaH palAyate || // citayA. smana jinoktaM hi tattvaM bhavena nirmalam / bhramA hinazyate tasmAtsvasvarUpaM prapadhase || cidAnandamaye zuddha nivezaya mU ke kAraNa so jAtA hai vaha vipayAdikoM meM hI Akara lolA hai jo moha aura pUcho chor3akara samyagjJAnI | ho jAtA hai use hI isa saMsArameM jaganevAlA samajhanA cAhiye / / 80|| jaba jaba sAdhukA mana mohase pAsa ho jAtA hai aura sarva upadravoMse rahita tathA bhramarahita ho jAtA hai tabhI yaha jIva apane AsmAko prApta | ho jAtA hai // 81 / / isa jIvake moha karanese karmoM kA bandha hotA hai aura mohakA tyAga kara denese karmokI | nirjarA hotI hai| moha karanevAlA jIva isa saMsAgmeM paribhramaNa karatA hai aura moharahita jIva mokSako prApta hotA hai // 82 / isaliye he Atman ! tU jaina Agamapara zraddhA rakhakara aura samyagjJAnako prAptakara sara tarahase mohakA tyAga kara 183 // he Atman ! tU aMdhakArase ghire hue mahAmoharUpI bhramako nAzakara svAnubhUti aura AtmajJAnase apane nirmala AtmAko dekha // 8 // he Atman ! tU bhagavAn jinendra devake kahe hue tatvoMkA | citavanakara ajJAna janita ceSTAkA tyAgakara aura mithyAtvakI vAsanAse bhare hue bhrama ko zIghrahI dUra | kara 85 // he Atman ! tu bhagavAn jinendradevake kahe hue satyasvarUpa dharmako zubha pariNAmoMse grahaNa kara aura usI dharmameM apanA cina lagAkara apane bhramako dUra kara // 86 // he Atman ! tU apane zuddha mAvoMse bhagavAn jinendradevakI AjJAko dRr3hatAke sAtha dhAraNa kara, kyoMki bhagavAn jinendradevakI AjJAse yaha mohalapI bhrama apane Apa tujhase bhAga jAyagA / / 87 // he Atman ! tU apane pariNAmoMse bhagavAn jinendradevake kahe hue II nirmala taccoMkA citavana kara. kyoMki toMke citavana karanese bhramakA nAza ho jAtA hai aura tU apane Atma
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ AURREYLE // 26 // nivezaya / svasaMvedena cAtmAnaM bhramo svataH palAyate || jinAgamasya subhaddhA DhAM kRtvA mubhaavtH| vicAraya nijAtmAnaM bhramaH nazyati te tataH // 10 // jinAgamaprasAdena kalyANaM te bhaviSyati / pazyasi tvaM hi cAtmAnaM nirlepaM svazarIrataH / / 3.1 // nirlepaM vetti tatpana' yAristhamapi vA jalAta / antarAtmA tathA petti cAtmAnaM deitaH pRthak // 2 // aMtardRSTayA pramadhyaMta dabhaH sarpiH prasajyate / antaraSTayA svakaM dhyAyetparamAtmApyudadhyati // 6 // upekSya bahirAtmAnamantarAsmA bhava tvakam / abhyantare svamAtmAnaM pazya pazya nirantaram ||64 // dehAviSTopi re AtmannantAnabalena hi / pazya pazya nijAtmAnaM svAtmanyevAtra zuk // 5 // dehAviSTopi zuddhAtmA cintayati punaH punaH / vizuddharUpamAtmAnaM dvandvAtInaM manoharam / dvaitabhAvaM nirAkRsya pazyAtman pazya taM sadA / vizuddharUpasampannaM parAtmAnaM hi cAtmani // 6 // yaH parAtmA sa evAha paraM tatvaM tadapyam / ahameva parAtmAsmi soI sohamahaM hisaH // 8 // zrAramA hi paramAtmAsti nAnyo bhinno navA pRthaka / F/ svarUpako prApta ho jAtA hai / / 88 // he Atman ? tu apane svasaMvedana jJAnase apane AtmAko cidAnaMdamaya zuddha | va AtmAmeM lIna kara, tabhI terA bhrama naSTa hogA // 89 // he Atman ! tU apane pariNAmoMse jinAgamakA dRr3ha | addhAna karatA huA apane AtmAkA ciMtana kara / isIse terA saba bhrama naSTa ho jAyamA / :90 // he Atman ! jinAgamake prasAdase hI terA kalyANa hogA aura zarIrase sarvathA bhinna apane AtmAko tU avazya | dekhegA // 91 // jisaprakAra tU jalameM rahanevAle kamalako jalase sarvathA bhinna mAnatA hai usIprakAra yaha aMtarAtmA isa apane AtmAko zarIrase sarvathA bhinna mAnatA hai // 92 // jisaprakAra aMtardRSTile mathanepara dahIse * ghI nikala AtA hai usIprakAra aMtareSTise apane AtmAkA dhyAna karanepara paramAtma avasthAkI prApti ho jAtI | hai // 93 / isaliye pahirAtma avasthAkI upekSAkara tU aMtarAtmA bana aura apane AtmAmeM niraMtara apane [ AtmAko dekha // 94 // he zuddha samyagdarzanako dhAraNa karanevAle Anana ! apane zarIrameM rahatA haA mIta aMtarjJAnake calase apane hI AtmAmeM apane AtmA ko dekha // 95 // zarIrameM rahatA huA mI zuddha AtmA samasta upadravoMse rahita aura atyaMta manohara aise apane vizuddha AtmAko bAra bAra citavana karatA hai // 16 // he Atman ! tU dvaitabhAvako chor3akara apane hI AtmAmeM atyaMta vizuddhatAko dhAraNa karanevAle apane zreSTha AtmA| ko dekha aura sadA use hI dekhatA raha // 97 / / jo paramAtmA hai so hI maiM hUM, jo parama taya hai vahIM maiM hU~, maiM
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA yaH sa evAsmi vAIsa ekarUpaM pazyataH ||6 ekameva paraM rUpa paramAtmana eva me / ahaM sa eva sohe hi nAnyo / su0pra0 bhinnaH kadAcana // 100|| guNAdvA lakSaNAjhedaH paramAtmAtmanoyoH / paraM na kiMcidaratIha tataH sohamahaMsa kaH // 10 // // 10 // ekohaM zAzvatazcAhaM paraM brahmohama tmani / AtmanA yadi pazyAmi svAtmAnaM sanmayosmyaham // 102 // yaH prAtmAsti sa evAsti paramAtmA sanAtanaH / paramAtmAtmanormadhye kopi bhedo na dRzyate // 10 // niraupamyaM nirAbA paramAnandalakSaNam / anantaguNasampanna svAtmAnaM viddhi tattvataH // 104|| jhAmUrti cidAnandamanantasukhasAgaram / paramotkRSTacijjyotirbhAskara sukhadaM vibhum / / 10 / / trailokyamahimAvantaM nirAkulamanAmayam / tasvAnAM sArasarvasvaM svAtmAnaM viddhi sasvata: // 16 // sohaM sohaM sa evAhaM nAnyomyahamahaM jinaH / cijyotizca vizuddhAtmA vimalaH kRtakRtyakaH // 107 // accheyohamabheSoI hI paramAtmA hU~, jo vaha hai so maiM hU~ aura jo maiM hU~ vahI vaha hai // 98 // jo AtmA hai vahI paramAtmA hai, paramAtmA apane zuddha AtmAse bhiSa vA pRthak nahIM hai / tathA jo paramAtmA hai vahI maiM hU~ aura jo maiM hU~ vahI | paramAtmA hai / apane AtmadrAyase AtmA aura paramAtmA donoM eka haiM / / 99 // vAstavameM dekhA jAya to merA meM aura paramAtmA ina donoMkA eka hI rUpa hai / jo maiM hU~ so paramAtmA hai aura jo paramAtmA hai so maiM huuN| maiM | aura paramAtmA donoM eka hai, mujhase paramAtmA na anya hai aura na bhima hai // 100|| AtmA aura paramAtmAmeM | kisI mI guNase vA kisI mI lakSaNase kucha mI meda nahIM hai| isaliye jo paramAtmA hai so meM haiM aura jo meM hU~ so paramAtmA hai / / 101 / / maiM eka hU~ nitya hU~ parabrahma hU~ aura tanmaya hai isIliye maiM apane AtmAmeM apane | AtmAke dvArA apane AtmAko dekha rahA hU~ // 102|| jo AtmA hai vahI sanAtana paramAtmA hai | AtmA aura paramAtmAmeM koI kisI prakArakA bheda dikhAI nahIM detA // 103 // he Atman ! tu apane AtmAke svarUpako upamArahita, AdhArahita, parama AnandasvarUpa aura anaMta guNoMse suzomita samajha | // 104 // isIprakAra he Atman / tU apane AtmAko jhAnakI mUrti, cidAnandamaya, anaMta sukhakA samudra, paramotkRSTa cijyotirUpa sUrya, sukha denevAlA, visa, tInoM lokoMkI mahimAse suzobhita, nirAkula, rogarahita | aura samasta tattvoMkA sArarUpa samajha // 105-106 // maiM vahI hU~ maiM vahI hU~ maiM vahI hU~ maiM anya nahIM hU~ maiM hI | jina hU~ maiM hI caitanya jyotirUpa , vizuddha hU~ nirmala hU~ aura kRtakRtya hU~ ||10||he Atman ! maiM chida nahIM sakatA,
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ pra0 nirmayoI nirAkulaH / tvaM ciMtayeti bodhena svAnubhUtyAtmakena bA // 108 puna punaH sadA bhavya iti bhAvanayA svayam / vAtmAnaM hi dRDhIkuryAtsvAtmani zuddhacintanaH // 10 // yaH upAsyaH sa evAhamupAsakopyahaM sa ca / navA tayoH kacibhedasvaM cintaya sadA sudhIH // 110 // zastreNApi na gamyosi svaM na gamyoti bahinA / kAlena vA na gamyosi cintayeti muhurmuiH // 111 / / vAyunA naiva bhakSyosi mRtyorvA naiva gocaraH / bhayamAtraM na te kvApi tvama| sosi sunirbhayaH // 112 // astyAtman te ghahiduHkhaM karmasaMyogajaM param / antaste hi paraM saukhyamAtmajaM nirmalaM zubham // 113 // ityevaM hi nijaM matvA re aramana tananAzataH / mA gA mayaM nije citte tvaM saptamayavarjitaH // 114 // tasmAravaM svasvarUpa hi pazyAtmana zuddhabodhataH / rAgadveSau hire Atmana nivAraya nivAraya // 11 // kRtvAkSANAM saMvaraNaM mohaM hatvA ca vAsanAm / svakaM ciMtaya re zrAtman Atmani tiSTha ThiSTha vA // 11 // yAtmAnamAtmanAtman tvamAtmanyeva vilokaya / kiM tvaM deha TWARIXXXMARSHAN 36XXXRAPESARIYAR mida nahIM sakatA, maiM nirbhaya hUM , nirAkula huuN| he Atman ! tU svAnubhUtirUpa jJAnase apane AtmAke svarUpa kA cintabana kara // 108 / / bhavya puruSoMko isaprakArakI bhAvanAse tathA apanI AtmAmeM zuddha AtmAkA cintavana karanese Upara likhe anusAra apane AtmAko hada kara lenA cAhiye // 109 // jo upAsya hai jisakI upAsanA IS | kI jAtI hai) vahI maiM hU~, tathA jo maiM upAsaka hU~ vahI vaha arthAt upAsaka hai| upAsya upAsakameM koI bheda | nahIM hai, he buddhiman ! tU aisA citavana kara // 110 // he Atman ! tU na to zastrase chidamida sakatA hai, na agnimeM | jala sakatA hai aura na kAlase naSTa ho sakatA hai, aisA tU bArabAra pitavana kara // 111 // tU na vAyuse ur3a sakatA hai, | na tujhe mRtyu le jA sakatI hai aura na tujhe kisI prakArakA kahIM mI bhaya utpanna ho sakatA hai, isaliye tU sadA nirmaya hai // 112 // he Atman ! yadyapi tujhe karmake nimittase bAharase duHkha dikhAI detA hai tathApi avaGgameM | AtmAse utpanna humA atyanta nirmala zubha aura sarvotkRSTa sukha sadA banA rahatA hai / / 113 // he Atman ! isaprakAra samajhakara zarIrake nAza honepara tU apane hRdayameM kisI prakArakA bhaya matakara, kyoMki tU sAtoMprakAra| ke bhayase sarvathA rahita hai||114|| isaliye he Atman ! tU apane zuddha jhAnase apane AtmAkA svarUpa dekha aura | rAga-dveSako sarvathA dUra kara // 115 // he Atman ! tU indriyoM ko saMvaraNakara mohakA nAza kara, vAsanAko dUra kara ||al vA apane AtmAkA cintavana kara aura AtmAmeM hI lIna ho // 11 // Atmana 17 apane vAsyAne nAga yAne
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ FAKIS mA // 32 // svarUposi dehAtItosi vA uta // 117 // Atman ciMvaya soha vA sohamiti nirantaram / abhyAsaM kuru nityaM tvaM svaspena manasA svayam // 118 // evaM vicAryamANena buddhiH syAtparamAtmani / mvAtmani svAtmanA syairya mano yAti na saMzayaH // 11 // cidA. smAsti ca yaH zuddhaHmaH zikhAmezvarIsinaH sAnimomiti cintaya santatam / / 120 // sucintayannidaM | cAramA svAtmani kurute sthitim / samyaktvamuttamaM dhRtvA cidAnandamupaiti saH // 121|| bhAvabhutena saMjJApya svAtmAnaM deha saMsthitam / sthiti svAtmani yaH kuryAtsa syAcchuddhopayogabhAk // 122|| pAradhyate hi cAtmAnamantaI pyA svake svayam / tadA sa labhate zIdhra paramAtmAnamavyayam // 123 / / sunijAtmAnamArAdhyAtmAtmanA svAtmani svayam / bhavati paramAtmAyamIzvaraH karmahArakaH // 124aa evaM hi cAntarAtmAsau bhramaM tyaktvA nijAtmani / sthApayati nijAtmAnaM samyaktvena vizuddhadhIH // 12 // | hI AtmAmeM apane AtmAko dekha, phira tujhe mAlUma hogA ki tU zarIrarUpa hai athavA zarIrahita hai // 11 // | he Atman ! "maiM vahI paramAtmA hU~ vahI paramAtmA hU~" aimA niraMtara cintavana kara / tathA svastha manase svayaM aise | cintavana karanekA abhyAsa kara // 218 // isaprakAra vicAra karanese apanI buddhi paramAtmAmeM laga jAtI hai aura | yaha mana apane AtmAke dvArA apane hI AtmAmeM sthira hojAtA hai isameM kisI prakArakA saMdeha nahIM hai||119|| | jo zuddha cidAtmA hai athavA siddhAramA Izvara hai vahI maiM hU~ maiM usa siddhAtmAse bhima nahIM hU~, he Atman ! isa| prakAra tU bAra bAra citavana kara // 120 // isaprakAra citavana karanese yaha AtmA apane AtmAmeM hI sthira ho jAtA hai aura uttama sambagdarzanako dhAraNakara cidAnanda avasthAko prApta ho jAtA hai // 121 / / jo AtmA apane bhAvabhuta jJAnase zarIrameM rahanevAle apane AtmAko samajha letA hai aura phira apane AtmAmeM hI sthira ho jAtA hai vaha AtmA zuddhopayogako dhAraNa karanevAlA zuddha ho jAtA hai // 122 / / jo jIva apane ataraMgase | apane hI AtmAmeM svayaM apane AtmAkA Agadhana karatA hai vaha kamI nAza nahIM honevAle paramAtmAko bahuta zIghra prApta ho jAtA hai||123|| yaha AtmA apanehI AtmAke dvArA apanIhI AramAmeM svayaM apane AtmAkA ArAdhana |kara kA~ko nAza karanevAlA paramAtmA Izvara bana jAtA hai // 124 // isaprakAra vizuddha buddhiko dhAraNa karanevAlA yaha antarAtmA apane pramako chor3akara samyagdarzanake sAtha sAtha apane AtmAko apanehI AtmA sthApana H MIRRISHCHIMNS : RRARY
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 32 // Yang Jie Zhe :ooooooo ||12|| tAvadvandho amI yAvaddhamAve hi zuddhadhIH / tava samyadyate dhyAnaM dhyAnAtkarmakSayo bhavet // 126 // yatra mohita tatraivAhaMkArotI durdharaH / tena durghaTasaMsAraH pApabaMdhosti saMtatam // 127 // ana eva hi saMsAraH bhramAbhASaH zivo mataH / tasmAddhamaM nirAkRtya cAnta STayA nirja bhaja || 128|| svasvarUpaM samAsAdya cetthaM zuddhavicArataH sthAnaya tvaM dRDhaM zIghaM svAtmAnaM svAtmani sthiram // 126 // svAnubhUtyA vicAreNa dhyAnena sopayogataH / antarAtmA nijAtmAnaM sthApayati parAmani // virabhiyAtvarUpAta vara vara nija citce zuddhasamyaktvamitthama / cara cara jinamArga zrIjinAjJApramAraNam, kuru kuru paramAtmAnaM subaha aman // 131 // // iti sudhyAnAlaMkAre bahirAtmAntarAtmanordharyAnaM nAma tRtIyodhikAra: // kara letA hai || 125 || isa jIvako jabataka bhrama rahatA hai tabataka karmakA bandha hotA rahatA hai aura jaba bhramakA nAza ho jAtA hai taba buddhi atyanta zuddha ho jAtI hai tathA zuddha buddhise dhyAna kI prApti ho jAtI hai aura dhyAnase karmoM kA nAza ho jAtA hai / / 126 / jahA~para bhrama hotA hai vahIM para atyanta durddhara ahaMkAra ho jAtA hai / tathA ahaMkAra ho jAne se ghora saMsArakI vRddhi ho jAtI hai aura niraMtara pApakA bandha hotA rahatA hai // 127 // isa bhramako hI saMsAra mamajhanA cAhiye aura bhrama abhAvako hI mokSa samajhanA caahiye| isaliye nakA tyAga kara 128 // isaprakArake zuddha vicAroMse apane svarUpako prApta AtmA meM dRr3hatA ke sAtha zIghra sthApana kara / / 129 / / yaha antaraMga se apane AtmAkA dhyAna karanA cAhiye // hokara he Atman ! tU apane AtmAko apane hI antarAtmA apanI svAnubhUtise, apane vicAroMse, apane dhyAnase aura apane upayoga se apane AtmAko paramAtmA meM sthApana kara letA hai || 130|| he Atman / gADha mithyAtvarUpa mohase tU virakta ho, virakta ho aura isa prakAra apane hRdaya meM zuddha samyagdarzanako dhAraNa kara | bhagavAna jinendradeva kI AjJA ke anusAra jinamArgameM cala aura zreSTha dharmamaya paramAtmAko svIkAra kara || 131 // isaprakAra munirAja zrIsudharma sAgarapraNIta sudharmadhyAnapradIpAdhikAra meM bahirAtmA aura antarAtmAko nirUpaNa karanevAlA yaha tIsarA adhikAra samApta huA / su0 pra0 5 P bhA0 13
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 mA0 // 34 // cturtho'dhikaarH|| NRSexxxx apn yena dhyAnAcatuSkarma dagrdha zuddhAntarAtmanA / prAptaM paramakaivalyaM taM vande zambhatraM jinam // 1 // sarvapApAdibhiH | all mukto mukto mohakadambakAt / sarvadvandvAdinirmukto muktontoSAhyasaMgataH // 2 // muktaH kAmavikAraizca mukto hi viSayAdibhiH / | mukto manokSaceSTAbhirmuktaH kSudhAdidoSakaiH // 2 // muktaH krodhAbhimAnAyaiH rAgadveSaprapaMcakaiH / mukto janmajarAmRtyuratyaratyAdi. durguNaiH // 4 // nidrAtandrAbhayAlasyairmuktaratRSNAdipApakaiH / pApapuNyairvinirmukta: muktaH karmacatuSTayAn ||shaa muktoSTAdazabhiII dorSastaiH saMsArasvarUpakaiH / mukto yaH sarvathA vastrairalaMkArairbadhUjanaiH // 6 / / svedanIhAranirmukto mukta zrAtaduHkhanaH / __zuddhaantarAtmAko dhAraNa karanevAle jina jIvoMne apane dhyAnase cAroM dhAtiyA koko nAma kara parama kevala jJAna prApta kiyA hai aise bhgvaan| saMbhavanAthako maiM yandanA karatA hU~ // 1 // Age paramAtmAkA svarUpa kahate haiM-paramAtmA samasta pApoMse rahita hotA hai, mohake samasta vikAroMse rahita hotA hai, samasta upadravoMse tathA antaraMga bahiraMga samasta parigrahoM se rahita hotA hai / / 2 / / vaha paramAtmA kAmake vikAroMse rahita hotA hai, vipayAdikoMse rahita hotA hai, mana ora indriyoMjhI ceSTAoMse rahita hotA hai aura bhUkha pyAsa Adi all samasta dopoMse rahita hotA hai // 3 // vaha paramAtmA krodha mAna mAyA lobha aura dveSa AdiprapaJcoMse rahita hotA | hai, janma jarA maraNa rati ati Adi durguNoM se sarvathA rahita hotA hai // 4 // vaha paramAtmA nidrA taMdrA bhaya aura | Alasya Adise rahita hotA hai, tRSNAdi pApoMse rahita hotA hai, pApa puNyase alaga rahatA hai aura ghAtiyA | karmoMse rahita hotA hai / / 5 // vaha paramAtmA saMsArako bar3hAnevAle aThAraha doSoMse rahita hotA hai tathA vana | alaMkAra svIjana Adi sabase rahita hotA hai // 6 // pasInA mala mUtra Adise rahita hotA hai, Ataka duHkhase / / 34
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 35 // ooooo sarvadoSavinirmukto muktaH saMsArakUpataH // 7 // anantasukhasampanna dhanantavIryadhArakaH / zranantajJAnasaMyukto yo'nantadarzanodayaH ||6|| zuddhAtmani sthitaH soyaM dhyAnaprapaMcadUragaH / virAgo trimalo nityaH cAnto dAnto jitendriyaH // 6 // antAdimadhyahono yaH kRtakRtyotinirmalaH / zuddha buddho vizuddhAtmA tIrthakRcchAsako vibhuH // 10 // viSNurbrahmA parabrahma parameSThI sanAtanaH / sa zaMkarazcidAnando brahmAnando mahezvaraH || 11|| zAntAtmA paramAtmA ca mahAtmA vizvavanditaH / satyAtmA tattvarUpAtmA zuddhAtmA ? vipAvanaH || 12|| paramarSimaharSiH brahmarpirmunipuGgavaH / hariharo vidhAtAsau yogozo vizvatArakaH ||13|| mahAvibhUtisampannaH samavasRtidhArakaH / siMhAsanasamAsInaH chatratrayavirAjitaH || 14 || prAtihAryA kopatazcAmaraiH parivIjitaH / yakSayacI susaMbhAvyo devanAgendravanditaH ||15|| surAsuranaraiH pUjyaH sarvadevAbhinAyakA / jinoIdevadevasau sarvajJo vItarAgakaH ||16|| paMcakalyANakaiH stutyaH paMcAzcayasukArakaH / trilokamahimAprAptaH triloke pUjya. rahita hotA hai, samasta doSoMse rahita hotA hai aura saMsArarUpI kUpake mahAduHkhoMse rahita hotA hai ||7|| vaha paramAtmA ananta jJAna ananta sukha ananta vIrya aura ananta darzanako dhAraNa karanevAlA hotA hai ||8|| dhyAnake se alaga huA vaha paramAtmA apane zuddha AtmAmeM sthira rahatA hai, tathA rAgarahita, malarahita, nitya, kSamAzIla, jivendriya aura nahAsaMghabhI hotA hai || 9 || vaha paramAtmA Adi madhya antase rahita hotA hai, kRtyakRtya, atyanta nirmala, zuddha, buddha, zuddhaAtmamaya tIrthaMkara, zAsaka aura vibhu hotA hai ||10|| vaha paramAtmA viSNu, brahmA, parabrahma, parameSThI, sanAtana, zaGkara, cidAnanda, brahmAnanda, mahezvara, zAMtAtmA paramAtmA, mahAtmA, satyAtmA tasvarUpAtmA, zuddhAtmA atyanta pavitra aura saMsAra ke dvArA bandanIya kahA jAtA hai ||11-12 | yaha paramAtmA paramaRSi, mahARSi, brahmaRSi, muniyoMmeM zreSTha, hari, hara, vidhAtA, yogIzvara, aura saMsArako pAra kara denevAlA kahA jAtA hai || 13|| vaha paramAtmA mahAvibhUtiyoMse suzobhita hotA hai, samavasaraNa meM virAjamAna rahatA hai, aura tIna kSatroMko dhAraNa karatA huA siMhAsanapara virAjamAna rahatA hai || 14 || vaha paramAtmA AThoM prAtihAyoMse suzobhita rahatA hai, unapara camara Dulate rahate haiM, yakSa yakSI unakI sevA karate rahate haiM aura deva nAgendra Adi saba unakI baMdanA karate rahate haiM ||15|| sura asura cakravartI Adi saba unakI pUjA karate haiM ve saba deveMki svAmI hote haiM tathA jina an devAdhideva sarvajJa aura
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 // 36 // pAdakaH // 1 // jIvanmuktaH sahastho lokAlokaprakAzakaH / saphalaH paramAtmAsau jinendro jinanAyaka: Ill kRtsnakarma / dehAtIto nirnyjnH| nirIkAropi siddhAtmA pradezAkArasaMsthitaH 1119: vilokanAyako nityo'vinAzI sarva darzakaH / niranvayo nirAbAdho vAvagAhanazaktikaH // 20 // paramotkRSTavIryaH sa niSkriyaH zuddhacetanaH / janmAtIto jarAmRtyu. rUpaMdoSarjiyaH / / 5 / / kAla kalrazatenApi vikAraparivarjitaH / ata eva hi kUTasthaH vyayotpatti vAtmakaH // 22 // cidAnandamayaH zuddhaH vyApako jJAnato vibhuH / samyanvAdiguNopetaH sUkSmo'mUtoM guNAkaraH // 23|| niSkalaH paramAtmAsau zAzvataH su svasaMyuta' / trilokazivarAmIno devadeva-maskRtaH // 24 // paramasamayasArasa zuddhacaitanyarUpAsakalakalupAiMtA vItarAga Adi nAmoMse kahe jAte haiM // 16 / / vaha paramAtmA paJca kalyANoMke dvArA stuti karane yogya hotA hai, | i/ paJca Azcaryoko utpanna karanevAlA hotA hai, tInoM lokoM meM usakI mahimA vyApta hotI hai aura unake caraNa-13 kamala tInoM lokoMmeM pUje jAte haiM / / 17 / / yaha paramAtmA jIvanmukta hotA hai, paramaudArika zarIrameM virAjamAna | rahatA hai aura loka alokako prakAzita karanevAlA hotA hai, isamakArake jina nAyaka jinendradeva bhagavAn arhanta devako sakala paramAtmA kahate haiM ||18|aage nikala paramAtmAkA svarUpa kahate haiM--jo samasta | karmoMse rahita haiM, zarIrase rahita haiM, niraMjana haiM, nirAkAra haiM, pradezoMke AkArarUpa virAjamAna haiM aise siddha paramAtmA nikala paramAtmA kahe jAte haiM // 19 // ve siddha paramAtmA tInoM lokoMke jAnakAra, nitya, mA acinazvara, sarvadarzI, avinAzI. nirAvAdha aura avagAhana zaktiko dhAraNa karanevAlA hotA hai |20|| vaha * nikala paramAtmA paramotkRSTa anantavIryako dhAraNa karanevAlA, kriyArahita, zuddha caitanyasvarUpa, janmarahita | bur3hAyA--maraNa Adi saba doSoMse rahina honA hai / / 21 / una paramAtmAmeM saikar3oM kalpa kAla bIta jAnepara Pall bhI kamI kisI prakArakA vikAra nahIM hotA; isIliye kUTastha aura utpAda-vyaya-dhovyasvarUpa kahalAtA hai // 22 // vaha nikala paramAtmA cidAnandamaya, zuddha jJAna darzanake dvArA vyApaka, vibhu, samyaktva Adi | ATha guNoMse suzobhita, bhUkSma amUrna aura ananta guNoMkI khAni hotA hai // 23 // jinako devoMke deva mI namaskAra karate haiM, jo tInoM lokoM ke zivarapara virAjamAna haiM, nitya aura ananta sukhI haiM, aise siddhaparameSThI | nikala paramAtmA kahalAte haiM // 24 // jo paramAtmA parama samayarUpa hai, zuddha caitanyasvarUpa hai, samasta pApoMko 81 CALL
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 37 // XXXXka karmajetA vidhAtA / bhavajananavimuktaH muktirAmAnuraktaH ramayati hi sudharme svAtmarUpe vizuddha ||25|| || idi sudharmadhyAnapradI pAlaGkAre paramAtmasvarUpaprarUpaNo nAma caturthodhikAraH || dUra karanevAlA, samasta karmoMko jItanevAlA, sabakA svAmI, janmamaraNase rahita aura muktirUpI ramaNImeM anurakta rahatA hai; aisA paramAtmA svAtmarUpa vizuddha Atmadharma meM sadA krIDA kiyA karatA hai // 25 // isaprakAra sunirAja zrIsudharmasAgaraviracita sudharmadhyAna pradIpAdhikA meM paramAtmAke strarUpako nirUpaNa karanevAlA yaha cauthA adhikAra samApta huA || ACHETRI394
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 5 // paJcamo'dhikAraH // 9050 bhavApAyo rAjito bhavanAzakaH / svAtmotthasukhasaMlIno jIyAcchrIabhinandanaH // 1 // bahirantaH - parAtmAnamiti jJAtvA svarUpataH / svAtmAnamuddharedravyaH saMsAraduHsvapataH // 2 // anAdikAlataH prANI ajAnan tatvasaMsthitim / mohAt hA hA paraM duHkhaM bhubjAnaH striyate param ||3|| anAdikAlato nUnaM bhavaklezabhRtA mayA / mohamahAtmyataH prAptaH saMtApo hi bhave bhave ||4 || mayAyAvadhiparyantaM na jJAto duHkhamocakaH / sarvasukhapradAtA hi jinamArgaH zivapraH ||5|| anena kAraNenaiva bhramAnyatra bhavArNave / pApiSThena tato ghoraM kRtaM pApamaho gayA || 6 || durAtmanA mayA hA hA ramyaM naiva vicAritam / hitaM nAcaritaM tena yabhramomi bhavArNave // 7 // hA hA na vicAritaM tavaM jinAzApUrvakaM mayA / jo saMsArake nAzase utpanna hue bhAvoMse zobhAyamAna haiM, jo saMsArake nAza karanevAle haiM aura AtmAse utpanna hue sukhameM lIna haiM aise zrIabhinandana svAmI sadA jayazIla hoM // 1 // bhavya jIvoMko isa prakAra bahirAtmA, antarAtmA aura paramAtmAkA svarUpa unake svarUpa ke anusAra samajhakara isa saMsArake duHkharUpI ka~se apane AtmAkA uddhAra karanA cAhiye ||2|| duHkha hai ki yaha prANI anAdikAlase vastusthitiko vA redoMke svarUpako nahIM jAnatA huA mohase aneka duHkha bhoga rahA hai aura khedakhinna ho rahA hai ||3|| saMsArake kezoM ko dhAraNa karate hue maiMne isa mohakI mahimA se bhatra bhavameM anAdikAlase aneka prakArake duHkha prApta kiye haiM ||4|| maiMne saba duHkhoM ko dUra karanevAle, mokSako denevAle aura saba prakAra ke sukha denevAle jinamArgakA svarUpa Ajataka nahIM jAnA ||5|| isI kAraNase maiM isa saMsArarUpI mahAsAgara meM paribhramaNa kara rahA hU~ aura isIliye mahApApI maiMne atyanta ghorapApa upArjana kiye haiM || 6 || duHkha hai ki mujha duSTane AtmAkA hita karanevAle manohara vicAra kabhI nahIM kiye aura isIliye meM bhavasAgarameM paribhramaNa kara rahA hU~ ||7|| duHkha hai ki apane hRdayameM midhyA
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAna 1 // 35 // | mithyAmatasucittena viSayasukhaliptayA il hA hA duSTena bhAvena jinavAkyaM tiraskRtam / tasmAdeva para prAptA Adhi vyAdhikutarjanA thA jinAjJAviparItahi kRtaM karmatidAruNam / hA'jJAnato mayA mAyAcAreNa nanu paapin| // 10 // tenaiva hetunA cAsminsaMsAre patitomyaham / ghorAtighoraduHkhaM hi mehe vAcAmagocaram // 11 // paravAdhAkaraM pApaM parajIcavirAdhanam / parapIDAkara nindhaM duSTaM kArya hi cintitam // 12 // madyamAMsamadhUcchiSTaM sevitaM paaplipsyaa| mithyAmatakuvAsena viSayAbhogakAMkSiNA // 13 // mithyAmatopadezena hiMsAyAM dharmadhIH kRtA / hiMsitA bahudhA jIkAH suSaTakAyanikAyikAH / / 14 / / miyAmattopadezena na jJAnaM hi hitAhitam / anAcAraM kRtaM nAnAsuduSkarmapradAyakam // 15 // akSAdra kApramAdAdvA cittcNclvRttitH| mohabhrAtyaiva na jhataM tattvaM satyaMjinoditam // 16 // kuzikSayA kusaMgatyA mithyAzAsropadezataH / matako dhAraNa karaneke kAraNa aura viSayasukhoMkI icchA honeke kAraNa maiMne bhagavAn jinendradevakI AjJApUrvaka tattvoMkA citavana nahIM kiyA // 8 // mujhe duHkha hai ki maiMne apane duSTa bhAvoMse jina-vacanoMkA anAdara kiyA aura isIliye Adhi, vyAdhi, tADana, mAraNa Adi aneka prakArake duHkha prApta kiye // 9 // hA! 2] mahAmAyAcArI aura pApI maiMne apane ajJAnase bhagavAn jinendradevakI AbAke viparIta bahuta hI ghora kukarma | kiye // 10 // inhIM saba kAraNoMse maiM isa saMsArameM A par3A hU~ aura vANIke agocara aise ghorase ghora duHkha sahana kara rahA hU~ // 11 // maiMne damaroMko duHkha denevAle pApoMkA citavana kiyA, dUsare jIvoMkI virAdhanA kI, 3 aura dUsaroMko pIDA utpanna karanevAle niMdya duSTa kAryoMkA citavana kiyA // 12 // mithyAmatakI purI vAsanAse athavA viSayamogoMkI AkAMkSAse pApoMkI icchA karake hI kyA mAnoM maiMne madya-mAsakA sevana kiyA aura ucchiSTa madhu vA zahadakA sevana kiyA // 13 // maiMne mithyA matakA upadeza dekara hiMsAmeM hI logoMkI dharmarUpa buddhikI aura chahoM kAyake aneka jIvoMkI hiMsA kI // 14 // mithyAmatake upadezase | maiMne apanA hitAhita nahIM samajhA aura aneka prakArake duSkarma utpama karanevAle bahutase anAcAra kiye // 15|| indriyoMke udrekase athavA pramAdase athavA cittakI caJcala vRttise athavA mohase utpanna honevAlI pratise maiMne bhagavAn jinendradevake kahe hue yathArtha tatvoMkA svarUpa nahIM samajhA // 16 // khoTI zikSAse athavA nIca saMgatise aura mithyA zAstroMke upadezase maiMne bhagavAn jinendradevakI AjJAkA lopa kiyA aura patra parame KKRINARIYARRIEXIXXXRSHREERIERS
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhu0 pra0 4 // sA jinAzA mayA luptA ninditA: parameSThinaH ||17|| viSayAsaktacittena viSayabhogasiddhaye / viparItaM kRtaM dAhA jainAgamaM kupApinA || 18 || saMsArabhramaNazrAntiM mohAdadyApi vo na bhujAmyahaM hi tenaiva bhayaklezazatAni ca // 16 // asmina pArasaMsAre mohanidrasya cetane / svapanti sarvajIcA hi na jAnanti hitAhitam ||20|| hA hA mohAdahaM suprI mUrcchito yAstacetanaH / tenAdyApi na jAnAmi jinamArga sukhapradam // 21 // apAsyaviSayAsakti malinAM pApavAsanAm | jinAgamaviruddha vA re zrAtman tyaja sanmate ||22|| jinamArgarato yogo vyaktamoho dayAnidhiH / paMcAgAjjagati dhyAnAdhyAyanatatparaH ||23|| jAgarAmi kadA hA hA mohaM tyaktvA shivprde| jinamArge sucaritraM gRhItvA yAmi bhokSakam ||24|| mithyAjJAnena na jJAto jinadharmaH sukhapradaH / tenaiva kAraNanaiva saMsAre bamprasImi ca ||25|| ! kadA kena prakAreNa jinadharma dadhAmyaham | jinadharmaprabhAvena bhavAnmukhAmyahaM mbakam ||26|| paMcAkSavipajA mUrcchA jIvAn tudati daarunnm| jinamArga TiyoMkI niMdA kI || 17 // mujha pApIne apane hRdaya meM viSayoMkI AsaktatA dhAraNakara kevala viSayabhogoMkI siddhi ke liye jainazAstrakA artha bhI viparIta hI batalAyA || 18 || maiM apane mohanIya karmake udayase Ajataka mI saMsArake paribhramaNakI AMtiko nahIM samajha sakA hU~, aura isIliye meM saMsAra ke saikar3oM klezoM ko bhoga rahA hU~ ||19|| moharUpI nIMdake kAraNa jisameM sabakI cetanA naSTa ho jAtI hai; aise isa apAra saMsAra meM saba jIva so rahe haiM aura isIliye ve apane hita ahitako nahIM jAna sakate ||20|| hA hA isa mohanIya karmake udayase maiM bhI so gayA, mUcchita ho gayA aura merI cetanA mI naSTa ho gaI / isIliye maiM sukha denevAle isa jinamArgako Aja taka nahIM jAna sakA hU~ // 21 // buddhako dhAraNa karanevAle Atman ! aba viSayoMkI AsaktikA tyAga kara aura jinAgamake viruddha jo malina pApavAsanA hai usakA tyAga kara ||22|| dayAke nidhi dhyAna aura adhyayanameM tatpara tathA moirahina aise jo yogI jinamArga meM lIna rahate haiM ve pAMcoM indriyoMke viSayoMse sadA jAgrata rahate haiM ||23|| hA hA meM mI mohako chor3akara kaba jagUMgA aura mokSa denevAle jinamArga meM samyak cAritrako dhAraNakara kaba mokSa prApta karU~gA ||24|| maiMne apane mithyA jJAnase sukha denevAle jinadharmako nahIM jAnA aura isIliye meM isa saMsAra meM paribhramaNa kara rahA hU~ || 25 || aba maiM kaba aura kisa prakAra jinadharmako dhAraNa karU~gA aura umra jinadharmake prabhAvase meM va isa saMsAra se chUhU~gA ||26|| pAMcoM indriya rUpI viSase utpanna hone vAlI mUrcchA jIvoMko bahuta KXPRE KAR 'aahhetsatse. beme // 40
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ byeongjeom // 41 // THANKS gRhItvA tato muMdhAmyahaM svakam // 27 // rere aAtman hRbokArthe duHkhade'tivinazvare / raviM kRtvAtra mUDhastvaM prAptaH duHkha| paraMparAm ||28| gRhItvA jinadharmaM hi budhyAtmanaM tyajAmyaham | paMcAdaviSayaM sarvaM dhyAtvA jainendradIrthapam ||26|| bhogAH paMcendriyodbhUtA dAruNA duHkhadA hahA | adyAvadhi mayA muktA ratiM kRtvA vimohavaH ||30|| tebhyo sucAmi svAtmAnamadhunA jinamArgataH / jinadokSAM gRhItvA cAritraM ca carAmyaham ||31|| nijAtmAnaM vimuMcAmi duSTASTakarmazatrutaH / tIvraklezakaH zatrurna jJAto mohabhAvataH ||32|| hA hAyAvadhi paryantamanAdikAlato mayA / vRthaiva gamitaH kAlo vipayAlugdhacetasA ||33|| sajjAtau satkule janma lakavA jainAgamaM tathA / tathApi gamitaH kAlaH vRthaiva viSaye mayA ||24|| | bhavaklezodbhavaM duHkhaM na jJAtaM sahatA mayA / hA hA cAtmahitaM tattvaM nAdhItaM svargamokSadam ||34|| bhavAnmucAmyahaM saH hI duHkha detI hai isaliye maiM jinadharmako dhAraNakara isa saMsArase kama apane AtmAko alaga karUMgA ||27|| he Atman ! tUne ajJAnatA dhAraNakara duHkha denevAle aura naSTa honevAle ina iMdriyoM viSayoMmeM rAga utpanna kiyA | isIliye tUne aneka duHkhoMkI paraMparA prApta kI ||28|| aba maiM jinadharmako dhAraNakara AtmAkA svarUpa samajhakara aura bhagavAn jinendradevakA dhyAnakara pAMcoM indriyoMke viSayoMkA sarvathA tyAga karU~gA ||29|| ye pAMcoM indriyoMse utpanna hue bhoga bar3e hI dAruNa haiM aura bahuta hI duHkha denevAle haiN| mohake kAraNa maiMne Ajataka unameM prema kiyA aura unakA upabhoga kiyA ||30|| aba maiM una bhogoMse apane AtmAko alaga karanA cAhatA hU~ aura jinamArgako dhAraNakara tathA jinadIkSAko svIkArakara samyak cAritrakA pAlana karanA cAhatA hU~ ||31|| aba maiM ina AThoM karmarUpI dRSTa zatruoMse apane AtmAko chur3AnA cAhatA huuN| maiMne apane tIvra mohake kAraNa tIva duHkha denevAle ina karmarUpa zatruoMko Ajataka nahIM jAnA // 32 // hA hA, maiMne apane cittako viSaya meM Asakta karAkara anAdi kAlase Ajataka vyartha hI kAlakSepa kiyA ||33|| maiMne zreSTha jAtimeM tathA satkulameM janma liyA aura jinAgamakA rahasya jAnA, tathApi maiMne viSayoMmeM vyartha hI kAla gamAthA // 34 // saMsArase utpanna hue aneka duHkha maiMne sahe, tathApi maiMne unako jAnA nahIM / hAya, svarNa mokSa denevAle aura AtmAkA hita karanevAle tatroMkA adhyayana bhI maiMne nahIM kiyA ||35|| aba meM isa jinadharma ke prabhAva se jina 006 ur
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu0pra0 // 43 // prAtmAnaM duHsvapor3itam / gRhIvA jinaliMga hi jinadharmaprabhAvataH ||kssaa saMsAraduHkhanAzArtha 2 re Atman pibAdhunA / samyagjJAnasudhAM sadyaH ziyI bhavAvinazyara // 30 // tyaja moha bhajAmAnaM muJca muca paripraham / dhyAnaM kuru jinendrasya karmapaGkavinAzakam / / 38 / / ratnatrayaM bhajAtman tvaM sudRgbodhatratAramakam / yena durantasaMsArasAgarastIryate mahAn / / 36 / / nirmamohaM bhaviSyAmi putrAdinohadUragaH / svAtmanaM dhArayAmyatra svAtmani svAtmasiddhaye // 4 // kathaM kena prakAreNa saMsAraM ca tyajAmyaham / jagatpUtakaraM vRttaM dhArayAmi kathaM nanu // 41 // hA hAI baMcito nUnaM mohanI yena krmnnaa| adyApi yena na tyakto gRhavAsotibhomakaH // 42 // tasmAtsarvaprayatnena gRhavAsaM tyajAmyaham / putraM mitraM kalatraM ca saMsArasya ca bandhanam ||4shaa na me putrA na me dArAH na ca vastu dhanAdikam / paravastu nijaM matvA vRthaiva patito bhave // 44 // tasmAniHzaMkabhAvena jinadIkSAM prapadya ca / nirmamatvena bhAvena svAtmAnaM bhAvayAmyaham ||4shaa svazarIrepi nairAzya liMga dhAraNa karU~gA aura aneka duHkhoMse duHkhI hue apane AtmAko isa saMsArase zIghra hI chur3AU~gA // 36 // he Atman ! aba ina saMsArarUpI duHkhoMko nAza karaneke liye samyagjJAnarUpI amRtako zIghra hI pI aura kamI na nAza honevAlI siddha avasthAko dhAraNa kara // 37 // he Atman ! tU mohakA tyAgakara AtmAkA citavana kara, parigrahoMkA tyAgakara aura karmarUpa kalaMkoMkA nAza karanevAle bhagavAn jinendradevakA dhyAna kara // 38 // he Atman ! tU samyagdarzana, samyagjJAna aura sambara cAritrarUpa racatrayakA sevana kara; jisase ki tU isa durrata saMsAra rUpI mahAsAgarase pAra ho jAya // 39 / / aba maiM putra mitra AdikA moha dUrakara mamatvarahita ho jAU~gA aura | apane AtmAkI siddhike liye apane hI AtmAmeM apane AtmAko dhAraNa karU~gA / / 4 / paraMtu maiM isa saMsArakA tyAga kaise karU~gA aura jagatko pavitra karanevAle samyak cAritrako kaise dhAraNa kruuNgaa|||41|| hA hA! mujhe to mohanIya karmane Thaga liyA hai, kyoMki mohanIya karmake kAraNa hI Ajataka maiM isa bhayAnaka gharake nivAsako nahIM chor3a sakA huuN||42|| isaliye meM saba tarahake prayatnakara sarase pahale isa parake nivAsakA tyAga karU~gA aura saMsArakA bandhana karanevAle putra, mitra aura strI AdikA tyAga kruuNgaa||43|| isa saMsArameM na to koI merA putra hai, na koI merI strI hai aura na koI dhana-dhAnya Adi anya padArtha mere haiN| maiM para padAryoMko apanA samajhakara vyartha hI isa saMsArameM par3a rahA hU~ // 44 // isaliye niHzaMka pariNAmoMse maiM janadIkSAko dhAraNa
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhajAmi dhyAnayogataH / paradravyasya kAzA ye nirAzAvAdinI jinAH // 46|| nirmohI nirmayo bhUtvA carAmi jinaliMgake : | karmakASThaM ca saMsAraM dahAmi dhyAnato'dhunA // 47 // iti vairAgyanAsAya bhAvayedbhAvanAmimAm / dRDhIkartuM hi nirvegaM dhyAnAdhyayanasiddhaye // dvAdazabhAvanasahitAH jIvA mokSaM sadA prayAntyeva / satataM ca cintayantu svAtmasukhAM | bhAvanA ramyAm // 4 // // iti sudharmadhyAnapradIpAlakAre vairAgyabhAvanAnirUpaNo nAma paMcamodhikAraH / / ma.pra. // 43 // karU~gA aura nirmamastra bhAvoMse apane AtmAkA citavana karU~gA // 45 // maiM apane dhyAnake nimittase apane zarIra meM | bhI saba prakArakI AzA vA mamatva chor3a dUMgA, kyoMki bhagavAn jinendradeva nirAzAvAdI (AzA vA icchAkA tyAga karanekA upadeza denevAle) hote haiM; ve bhalA paradravyoMkI AzA kaise kara sakate haiM 1 // 46 / / maiM moharahita aura gaharahina hori miliMga AraDa karU~gA aura aba dhyAnake nimittase karmarUpI kAThako aura isa janmamaraNarUpa saMsArako jalA daMgA // 47 // isa prakAra vairAgyako dhAraNakara dhyAna aura adhyayanakI siddhi ke liye tathA apane vairAgyako bar3hAneke liye Age likhI huI bAraha bhAvanAoMkA citavana karanA cAhiye / / 48|| jo puruSa cAraha bhAvanAoMkA ciMtabana karatA hai, vaha mokSako avazya jAtA hai, isaliye bhajya jIvoMko Atmasukha denevAlI manohara bAraha bhAvanAoMkA citavana sadA karate rahanA cAhiye // 49 // isa prakAra munirAja zrIsudharmasAgarapraNIta sudharmadhyAnapradIpAdhikArameM vairAgyabhAvanAko nirUpaNa karanevAlA yaha pA~cavA adhikAra samApta huaa|
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu0pra0 4 // 4 // ssssttho'dhikaarH| anantasukhadAtAramanantabhavanAzakam / bandehaM sumatiM devaM divyajJAnaprakAzakam // 2 // paravairAgyasiddhayartha bhavabhramaNahAnaye / bhASayAbhyadhunA bhAvAdbhAvanA dvAdazAtmanAma IRI anitybhaavnaa|| ghapaleba calA lakSmIryovanaM ghanabinduvat / rambhAstambha ivApiMDaH sarvametaddhi nazvaram // 3 // cucudA iva te bhogA viSamA duHkhadAH sadA / nissArAH pArasaMyukkA dRSTimAtra sthirA ime ||4|| parAvarte ca saMsAre nadIvagopame cale / mAstyatra sthiratApyAtman bhogAdInAM calAtmanAm ||shaa kSaNabhaMgarasaMsAre nAnAyonisamAkule / ciraM bhrAmyana lebhe'tra ___ jo sumatinAtha bhagavAn ananta sukhako denevAle haiM, ananta saMsArako nAza karanevAle haiM aura divya jJAnako prakAzita karanevAle haiM; aise bhagavAn sumatinAthakI maiM bandanA karatA hU~ / / 1 / / aba maiM paramavairAgyakI siddhike liye aura saMsArake paribhramaNako nAza karaneke liye apane zubha pariNAmoMse bAraha bhAvanAoMkA citavana karatA hU~ // 2 // // azaraNAnuprecA // - isa saMsArameM lakSmI vijalIke samAna caJcala hai, yauvana bAdalakI bUMdake samAna nazvara hai| | aura zarIra keleke thambhake samAna sArarahita hai| isaprakAra saba nAzavAna hI haiM // 3 // ye viSayamoga sadA duHkha denevAle haiM, pAnIke budabudAke samAna nazvara haiM, pApa utpanna karanevAle haiM, sArarahita haiM aura dekhanemAtrake hI sthira haiM / / 4 / yaha parivartanarUpa saMsAra nadIke vegake samAna caJcala hai, he Atman ! isameM atyanta cazcala aise bhogoMkI sthiratA lezamAtra bhI nahIM hai / / 5 / / aneka yoniyoMse bharA huA yaha saMsAra kSaNa SRIVASEXSHRIMINSARSHERIKISHMIRRORESIXXXCHAR
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthiratAM janyamRtyutaH // 6 // punaH punazca janmAni maraNAni punaH punaH / karmaNo dhazato jIvaH karotyanAdikAlataH / / 7 / putramitrAdayaH sarve mRtyu yAsyanti yAnti ca / tathApyAtman na jAnAsi saMsArasya vinazyatAm / zarIraM zIryate tetra gala- | syAyuH taNaM kSaNam / tathApyAtman na jAnAsi saMsArasya nityatAm // 6 // vivAdamaMgalaM praatbhRtyustsyaapraahke| kSaNamekaM na saMsAre sthiratA kasya dRzyate // 10|| svapnavad zyate loke putrAdInAM samAgamaH / indrajAlopamaM jheyaM bhogavastu dhanAdikam ||1shaa iSTAniSTaM hi vijJeyaM bhogadehakuTumbakam / teSAM naSTe nacAzcarya vidyate zRNu ghetana // 12 // bhavasyAnityatA jhAtvA cAtmAnaM zAzvataM zivam / sarvabhoI prapaMcaM ca tyaktvAtmAna' bhajAmyaham / / 13|| // mazaraNabhAvanA / / / potAccyutasya kAkasya zaraNaM nAsti sAgare / gRhItayanapAzasya jIvasya zaraNaM nahi // 14|| trAnAro santi saMsAre | * bhaMgura hai, cirakAlase paribhramaNa karate hue isa jIvane isa saMsArameM janmamaraNase kabhI sthiratA nahIM pAI / / 6 / / 8 | kA~ke paravaza par3A huA yaha jIva anAdikAlase bAra bAra janma letA hai aura cAra bAra maraNa karatA hai |7|| | ye saba putra-mitrAdika mRtyuko prApta hote haiM aura Age hoMge / tathApi he Atman ! tU isa saMsArakI vinazvaratAko | | amItaka nahIM jAna sakA hai / / 8 // yaha terA zarIra kSaNa kSaNameM naSTa ho rahA hai, ASu kSaNa kSaNameM naSTa ho rahI hai| | he Atman ! to bhI tU isa saMsArakI anityatAko nahIM jAnatA hai // 9 // prAtaHkAla jisakA vivAha maMgala ho rahA hai, sAyakAla usIkI mRtyu ho jAtI hai / isa saMpArameM kSaNamAtrabhI kisI kI sthiratA dikhAI nahIM detI | | hai // 10 // isa saMsArameM putramitrAdikakA samAgama svapna ke samAna dikhAI detA hai, aura dhanAdika bhogopamogoM kA saMgraha indrajAlake samAna jAna par3atA hai / / 11 // he cetana tU suna, bhoga zarIra aura kuTamba Adi saba padArya iSTa bhI haiM aura aniSTa bhI hai; inake naSTa hone meM koI kisI prakArakA Azcarya nahIM hai / / 12 // isaliye meM isa saMsArakI anityatAko samajhakara aura AtmAko kalyANamaya nitya samajhakara mohake samasta prapaJcoMkA tyAga karatA hU~ aura apane AtmAkA citavana karatA hU~ / / 13 // rAmazaraNAnupreghA // jisaprakAra koI kauA mahAsAgarameM calate hue jahAjase ur3a jAya to phira use kahIM mI zaraNa nahIM |
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ putradArA na baaNdhvaaH| jagadvArAd yamAlloka prakRSTaiH koTiyanakaiH // 15 // maNyopadhisumaMtrANi samarthAni na rakSitum / | yamAjIvaM paraM tAni vA yamasyA'hatA gatiH // 16 // surAsuranarendAste trailokye kSayazaktikAH / rakSitu vA samarthA ne yamapAzAca jantukam // 17 // sarvataMtrA svataMtrA ye cendrAdyAH svrgnaaykaaH| kAlenaikena te sarva mAritA dRSTamAtrataH // 18 // anyeSAM kA kayA tatra zaraNaM kasya kothavA / karma prabaddhajantUnAM hAhA rahA kathaM bhavet ||3thaa anAdikAlavo kopi balI jIvaM hi rakSitum / yamAnAtra zaraNyobhUn rakSetH karmonaye'tra kaH // 20 // dharma eva zaraNyo hi jinotaH sadayothavA / yama vijitya yaH zIghra jIvaM dharati satsukhe // 21 // dharma evaM pitA loke zaraNyo rakSako mtH| vipattI saMkaTe ghore duHkhAkAntazarIriNAm // 22 // azaraNaM tataHsarva rAjyaputrakalatrakam / jJAtvA ca tattvabhAvena dharmamAcara racakam // 23 // jinadharma--- --- ---- ---- va mila sakatI, usIprakAra jaba yaha mRtyu jIvako pakar3a letI hai taba isako koI zaraNa nahIM hotA // 14|| isa saMsArameM tInoM lokoMmeM eka zUravIra yamarAjase va vAne ke liye karor3oM uttamottama prayatna karanepara mI putra strI bAMdhava Adi koI samartha nahIM ho sakate // 15 / / maNi, auSadha aura mantra Adi koI bhI padArtha isa jIvako yamarAjase rakSA karaneke liye samartha nahIM ho sakate / yamarAjakI gati kisIse rokI nahIM jA sakatI // 16 // | Lil sura, asura, cakravartI Adi jo mahAyurUpa tInoM lokoM akSaya zaktiko dhAraNa karanevAle haiM / ve bhI yamarAjase | isa jIvakI rakSA nahIM kara sakate // 14 // svagoM ke svAmI indra Adi sarvotkRSTa deva saba prakArase svatantra haiM, paraMtu isa kAlake dvArA dekhate dekhate ve bhI saba mRtyuko prApta ho cuke haiM // 18 // phira bhalA anya jIvoMkI to bAta hI kyA hai ? isa saMsArameM kauna kisakI rakSA kara sakatA hai ? jo jIva karmase baMdhe hue haiM, unakI rakSA malA kaise ho sakatI hai? // 19 // isa saMsArameM koI bhI balavAna puruSa anAdi kAlase yamarAjase isa jIvakI rakSA nahIM kara sakA hai / karmoM kA udaya honepara na to koI kisIkI rakSA kara sakatA hai aura na koI kisIko zaraNameM rakha sakatA hai // 20 // isa saMsArameM bhagavAna jinendradevakA kahA ha dayAmaya dharma hI zaraNa hai| yaha dharma hI yamarAjako zIghra jIta letA hai aura jIvako usase bacAkara mokSake zreSTha sukhameM pahu~cA detA hai / / 21 // isa saMsArameM aneka duHkhoMse AkrAMta hue ina jIvoMko ghora vipatti aura saMkaTake samayameM dharma hI pitA hai, dharmahI zaraNa hai aura dharma hI savakA rakSaka hai // 22 // isaliye isa jIvako strI, putra, rAjya Adi koI mI zaraNa //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa0 pra0 // 4 // prabhAvazayama. zo palAyata / ajarAmaramayaH svAtmA bhavati karmacchedakaH // 24 // // ekatvabhASanA // anAdikAlato jIvaH ekAko bhramitaH sadA / nAsya kopi sahAyo'bhUd vipattipracure bhave // 2 // gacchatyeko hi mRtyusa janmako vidhaatysii| rogaM zokaM bhayaM jIva eka eva bhunakti saH / / 26 // devo hi jAyate baikazcaikaH patati naarke| dvitIyosya sahAyo na sarvatraivaM navAdhika // 27 // karma badhnAti caiko hi putramitrAdimohataH / tasmAdduHkhaM saha|| tyeko duHkhaM kopi vibhakti na ||28 // ekohaM me na putrAdyAH vahirbhUtA hi te pre| teSAM moho vRthaivAtrAtmAnamekaM bhajAmyaham // 2. eka eva hi me AtmA sarve santi bahirbhavAH / tasmAtsarvaprayatnena svAtmAnaM sAdhayAmyaham // 30 // nahIM hai, yahI samajhakara aura tatvoM kA yathArtha svarUpa jAnakara saba jIvoMkI rakSA karanevAle dharmako dhAraNa karanA cAhiye / / 23 / / isa jinadharma ke pramAvase yaha yama zIghra hI naSTa ho jAtA hai aura yaha AtmA samasta karmAko nAza kara ajara amara aisI siddhi avasthAko prApta ho jAtA hai // 24 // // ekasvabhAvanA // ___ yaha jIva anAdi kAlase akelA hI paribhramaNa karatA hai, aneka duHkhamaya isa saMsArameM isakA koI sahAyaka nahIM hai // 25|| yaha jIva akelA hI janma letA hai aura akelA hI maraNako prApta hotA hai, tathA roga, || zoka, bhaya Adi sabako akelA hI bhogatA hai // 26|| yaha jIva akelA hI deva hotA hai aura akelA hI | narakameM par3atA hai| isa saMsArarUpI samudrameM saba jagaha isako dusarA koI sahAyaka nahIM hai // 27 // putra-mitrA | dikake mohase yaha jIva akelA hI koMkA baMdhana karatA hai aura unase utpanna hue duHkhoMko akelA hI 18 bhogatA hai / jIvoMke duHkhoMko koI nahIM bA~Ta sakatA // 28 // isa saMsArameM maiM akelA hU~, putra-mitrAdika maba vAdya aura para hai; unakA moha karanA vyartha hai, isaliye mai aba kevala apane AtmAkA hI citavana karU~gA / / 29 // isa saMsArameM merA kevala merA AtmA hI hai, bAkI saba padArtha para haiM, isaliye maiM savatarahake prayakara apane | AtmAko hI siddha karU~gA // 30 // NEXCAREERANISAAREENSEXKXXX
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ RREARSHASTRIYAKHRIXXXKARWISEXPIRITER // saMsArabhAvanA // mohadAvAnalavyApte saMsAre durgame bne| bhramanirantaraM jIvo duHkhaM sahati dAruNam // 3 // nAsti taskarma nokarma na grahItamanekazaH / anantajanmayogena bhrAmyamANena dehinA // 32 // tatkSetraM nAsti jIvena pUritaM yanna jamanA / karmaNA preryamANotra jodhoyaM bhramatetarAm / / 33 / / caturgatyAtmake bhIme durante bhvkuupke| karmaNA baddhamAnIyaM jIvaH patati pApataH // 34 // kRmibhUtvA nRpo bhUtvA jIvotra mohakarmaNA / dhRtvA navaM navaM rUpaM bahurUpo naTAyate // 35 // vyatItonantakAlotra dhRtvA janma navaM nabam / adyApi na vyatItosau saMsAro durgamo mahAna // 36 // dhim dhig mAM cAtha saMsAramanantaduHkha duHkhitam / mohatIcApi paryaMta muktosI mahi pApataH ||37ttaa mukhcAmi saMsAra jinadharmaprabhAvataH / karmabandhaM ca muJcAmi svataMtrazca bhavAmyahama // 38 // // saMsArAnuprecA // ___ yaha saMsArarUpI durgama vana moharUpI dAnAnalase vyApta ho rahA hai, isameM paribhramaNa karatA huA yaha jIva | aneka prakArake dAruNa duHkhoMko bhoga rahA hai // 33 // anaMta janmoMko dhAraNakara paribhramaNa karate hue isa jIvane , aisA koI karma vA nokarma-vargaNA bAkI nahIM hai, jo aneka bAra grahaNa na kI ho // 32 // tInoM lokoMmeM koI aisA kSetra bAkI nahIM hai jisameM isa jIvane janma-maraNa dhAraNa na kiyA ho| karmake dvArA prerita | yaha jIva sadA paribhramaNa hI kiyA karatA hai | // 33 // cAroM gatiyoMse bharA huA yaha saMsArarUpI kRtrA atyanta hI bhayAnaka hai, kose baMdhA huA yaha jIva pApakarmake udayase isI saMsArarUpI kUAmeM par3A rahatA hai // 34 / / mohanIya karmake udayase yaha jIva kabhI to kIr3oMmeM janma letA hai aura kamI rAjakulameM janma letA hai, naye gye| aneka rUpa dhAraNakara yaha jIva naTake samAna nAcatA rahatA hai||35||navIna navIna zarIroMko dhAraNa karate huye isa | jIvako anaMta kAla vyatIta ho gayA, tathApi Ajataka yaha durgama mahAsaMsAra pUrNa nahIM huA / / 36! / isaliye | isa saMsArako bhI dhikkAra hai aura anaMta duHkhoMko sahana karanevAle mujhako bhI dhikkAra hai| mohanIya karmake | udayase mujha pApIne Ajataka isa saMsArako nahIM chor3A hai // 37 // isaliye maiM aba isa jinadharmake prabhAva se isa saMsArakA tyAga karU~gA aura karmabaMdhanako chor3akara svatantratA dhAraNa karU~gA // 38 // // 48 //
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu0pra0 mA. shrii46|| // manyatvabhASanA // __ ayamAtmA svabhAvena zuddho buddho niraMjanaH / zarIrAtsarvathA bhinno baddho'pyasti hi karmaNA // 36|| vArdugdhavattayoraikyaM jIvakarmaNoH / tanAsti vastatopyevaM karmabandhotra kAraNama // 40 // amartaH sakhasampannaH shaandrshnlkssnnH| AtmAsti pudgalAdanyo dehesmina pudgalAramake ||4shaa lakSaNabhedano bhitrI dRzyete jiivpudglau| pratyakSatopi bhinau tau kharadabhAvAn pRthak pRthak // 42 // mRtyoH pazcAvejIvI dehAdbhinnaH pRthaka svayam / svasaMvedanato nityaM pRthagdehA. dvilakSyate // 43 // nAtmAnaM vetti mRdoyaM dehAdanyo vimohataH / jIvoyaM muJchito nohAt kathaM vettyathavA nanu // 44aa mohAihasta moiniga utthA va mumti| mAhAtmyaM khalu mohasya atamiha dehinAm // 5|| samyagbudhvA hi pAtmAnaM | // ampasvabhAvanA // ___ yaha jIva svabhAvase hI zuddha hai, buddha hai, niraMjana hai aura zarIrase sarvathA minna hai| tathApi karmoMse saMbaMddha : & ho rahA hai // 39 // yadyapi dUdha pAnIke samAna jIva aura karma mile huye dikhAI de rahe haiM. paraMtu vAstavameM aisA | nahIM hai, aisA dikhAI denemeM kevala karmabandha hI kAraNa hai // 40 // yaha AtmA pudalamaya zarIrameM rahatA huA mI | pudgalase sarvathA mima hai, amUrta hai, ananta sukhI hai aura jJAnadarzanarUpa lakSaNoMse suzomita hai // 41 // yadyapi / jIva pula donoM mile hue haiM tathApi alaga alaga lakSaNoMke medase donoM hI mitra haiM pratyakSase mI minna | bhinna jAna par3ate haiM, tathA svabhAvase bhI alaga alaga jAne jAte haiM // 42 // mRtyu ke pIche yaha jIra isa zarIrase svayaM bhinna ho jAtA hai / tathA 'maiM sukhI, duHkhI vA jJAnI hU~ isa prakArake svasaMvedanase yaha AtmA zarIrase sarvathA bhinna jAna par3atA hI hai // 43|| mohanIya karmake udayase ajJAnI huA yaha AtmA zarIrase mitra AtmAko nahIM jAnatA hai athavA yoM samajhanA cAhiye ki yaha jIva mohanIya karma ke udayase mUrchita ho rahA hai, isaliye vaha AtmAko zarIrase bhinna kaise jAna sakatA hai ? ||44|'maiN zIrarUpa hU~' isa prakAra mAnatA huzrA yaha AtmA mohanIya karmake udayase mohita ho rahA hai, so ThIka hI hai, kyoMki jIvoMka mohanIpa karmakA mAhAtmya | atarpa hai, usameM koI tarka vitarka mI nahIM kara sakatA / / 15|| isaliye maiM bhagavAn jinendradevake kahe hue
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA0 su0pra0 415011 HARMA dehAvanyaM jinAgamAt / mohaM tyaktvA bhajAmyatra nirmamatvaM hi cAtmanaH / / 16 / / paradravyAdahaM cAnyaH saMbandhopi na tasya me | || matto'nyazca paraM dravyamanyoI paradravyataH / / 47|| bhAvayAmi hi cAtmAnaM dehAdanyaM hi cinmayam / zAzvataM nirmalaM zumajarAmaralakSaNama // 48 // nijarUpaM prapadyAmi tyaktvAnyatparampakam / jinAgamaprabhASena svAtmAnaM bhAvayAmyaham // all ||shRshcitvbhaavnaa / / nisargamalino deho'sammAMsapUtipUritaH / malamUtrAdibhiAtaH kathaM syacchaciratra saH ||5oll raja.zukrAdisaMbhUtaM | kRmiviSThAmalAvilam / zarIramaguce sthAna vidyAtman vasturUpataH / / 5 / / malaboja malasthAnaM maladvAraM galanmalam / | malarUpaM hi vidyAtman zarIraM vastubhAvataH / / 5 / / gema rome zarIresmin rogAnAM saMcayo mahAn / tidurgaMdhayuktaM hi zarIra! Agamake anusAra AtmAko zarIrase sarvathA bhinna samajhakara aura mohakA tyAgakara AtmAke nirmamatva bhAvako dhAraNa karU~gA // 46 // maiM parapadArthoMse sarvathA bhinna hU~, parapadArthoMkA aura merA koI saMbandha hI nahIM hai, paradravya mujhase sarvathA bhinna haiM aura maiM paradravyoMse sarvathA bhinna huuN||47|| merI AtmA zarIrase mila hai, caitanyamaya hai, nitya hai, nirmala hai, zuddha hai aura ajara-amararUpa lakSaNase suzobhita hai, aise apane AtmAkA maiM citavana karU~gA ||48|ab meM bhagavAna jinendradevake kahe hue Amamake prabhAvase anya pararUpako chor3akara apane AtmAke svarUpako prApta hoU~gA aura usI apane AtmAkA citavana karU~gA / // 49 // // azucisvabhAvanA // yaha zarIra svabhAvase hI malina hai, haDDI mAMsa carvI Adise bharA huA hai aura mala-mUtrAdikase vyApta ho rahA hai, aisA yaha zarIra bhalA pavitra kaise ho sakatA hai : // 50 // yaha bhArIra raja vIryase utpanna huA hai, kIr3e, a viSTA, mala, mUtra Adise bharA huA hai aura vastusvarUpase apavitratAkA sthAna hai, he Atman! zarIrako tU aisA | | samajha // 51 // he Atmana ! vaha zarIra malakA bIja hai, malakA sthAna hai, malakA dvAra hai aura mala jharanekA | sthAna hai, tathA malarUpa hai, aisA tU isa zarIrako samajha // 52 // isa zarIrake roma romameM aneka mahAroga bhare hue haiM, yaha zarIra rAdha-rudhira AdikI durgandhatAse bharA huA hai aura aneka duHkhoMkA kAraNa hai / / 5 / / 2 || PRIYAR
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 1151 // duHkhakAraNam // 53 // zarIraM dRzyate ramyaM pAra nanaNANam / zantA ganina kramAMsazositapUritam // 54 // yadyapyazuci rUpaM hi taccharIraM nisargataH / ratnatrayeNa pUtaM syAdnya pUjyaM ca yogibhiH ||5|| azucidehasammoha tyajAmi svAtmabodhataH / svAtmAnaM nirmalaM zuddha dhyAyAmi zucihetave / / 5 / / ||shraavbhaavnaa / / kAyavAGmanasAM karma yogaH prokto jinAgame / sa evAtrAsravo zeyo dvAraH karmAgamasya vA // 7 // naukAyAM ca yayA chidro jalAgamanakAraNam / kAmpAdiyogakaidvArastathA sravati pharma tat / / 58 // mohamithyAravasaMbhUtaiH yogaiH syaadshubhaanvH| sudRkalAdibhiryogainityaM syAca zubhAnanaH IIEI paMcAmRtairjinendrasya snapanaiH syaacchubhaantrH| gaMdhavilepanAyaizca jinapAdAmbujopari // 60 // prANihiMsAvadhAthai zca jiivsyaastyshubhaasrvH| dayAdAnAdikaiH kAryaiH syAtsayotra zubhAnavaH camar3ese DhakA huA yaha zarIra bAharase acchA lagatA hai, paraMtu mItarase dekhA jAya to vIrya mAMsa rudhirase | bharA huA hai aura atyanta malina hai // 54 // yadyapi yaha zarIra svabhAvase hI apavitra hai tathApi rakhatrayase pavitra hai tathA yogiyoM ke dvArA bhI pUjya aura vandanIya hai // 55 // isaliye aba maiM apane AtmajJAnase apavitra zarIrake mohakA tyAga karatA hU~ aura AtmAko pavitra karaneke liye nirmala zuddha AtmA kA dhyAna karatA hU~ // 56 / / // mAnavabhAvanA // __ jaina zAstroMmeM mana, vacana aura kAyAkI kiyAoMko yoga batalAyA hai aura yaha yogahI koMke AnekA | dvArarUpa Asrava kahalAtA hai // 57 // jisaprakAra nAvakA chidra pAnIke AnekA kAraNa hai, usIprakAra mana, vacana aura kAyake yoga karmoke Aneke kAraNa haiM // 58 // moha aura mithyAtvase mile hue yogoMse azubha Asrava hotA | hai aura samyagdarzana vA samyakacAritrarUpa yogoMse zumAra hotA hai // 59 // bhagavAna jinendradevakA paMcAmRtAmiSeka karanese tathA bhagavAnake caraNa kamalopara maMdhakA lepa karanese sadA zubhAstratra hI hotA hai // 60 // jIvoMkI hiMsA karanese, unakA vadha karanese isa jIvako azubhAsrava hotA hai; tathA dayA dhAraNa karanA, dAna denA Adi kAryoMse zubhAstava hotA hai // 61 // bhagavAn jinendradevakI samyagdarzanapUrvaka zreSTha bhAvoMse pUjA karanese
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ - su0 pra0 42 // ||31|| inyAdipaMcakalyANairjinendrasya subhAvataH / samyaktvapUrvakaM zIghraM bhavatyeva zubhAsravaH // 62 // puNyapApasya kartArau zubhAzubhau tadAsravau / Asravo duHkhado nityaM karmagandhasya kAraNam ||6|| puNyapApaM dvayaM muktvA sarvAstrayaM vizeSataH / rundhAmi dhyAnayogena jinAgamAnusArataH ||64|| tyaktvA midhyAtvabhAvaM hi kurve yoganirodhanam / dhyAnAdhyayana karmANi kurve AvahAnaye // 65|| || saMvarabhAvanA // baddhakapATake gehe pravezaH syAtkadApi na / supihitAlabadvAre na syAtkarmapravezanam ||16|| astratrasya nirodho yaH sa hi syAtsaMvaraH zubhaH / jAtu midhyAdRzAM na ca ||6|| samitigumidharmAcaiTa zuddhaH syAca saMvaraH / dRkazuddhanirmalairbhAvairvA syAtkarmasurovakaH ||68 | samatAdizumairbhAvaizcAritreNa pratAtmakaiH / zuddhopayoga kairnityaM saMvaraH syAcchidaH ||6|| dharmazuklAdisaddhayAnaiH parISaDjayaistathA / samyakttrapUrNakaiH pUjAdAnAdyaH syAzca saMvaraH // 72 // saMvaze vA paMca kalyANaka mahotsava karane se sadA zubhAsrava hI hotA hai || 62 // zubha aura azubha Asrava puNya-pApake kAraNa haiM, zubhAvase puNya hotA hai aura azubhAsravase pApa hotA hai| ye donoM prakArake Asrava sadA duHkha denevAle haiM aura karmabandhake kAraNa haiM ||63|| atra meM jinAgamake anusAra dhyAnake dvArA puNya-pApa donoM ko chor3akara saba tarahake Asravako rokUMgA ||64 || aba maiM mithyAtva bhAvoMkA tyAgakara yogakA nirodha karUMgA aura AsravakA nAza karaneke liye dhyAna adhyayana Adi kAryoM ko karUMgA // 65 // // saMvarabhAvanA / / jisaprakAra jisa daravAjeke kivAr3a banda haiM. usa daravAjese koI mItara nahIM jA sakatA, usIprakAra AsatrakA dvAra ruka jAnepara phira kamaukA Ava nahIM hotA ||66 || tathA jo AvakA rukanA hai usIko zubha saMvara kahate haiM / yaha saMvara samyagdRSTiyoMke hI hotA hai, midhyAdRSTiyoM ke kabhI nahIM hotA // 67 // yaha karmoM ke A ko rokanevAlA saMvara samiti, gupti aura dharmAdikase hotA hai; samyagdarzanakI zuddhatAse hotA hai aura samyagdanakI zuddhatAse honevAle nirmala bhAvoMse hotA hai ||68 || yaha mokSapradAna karanevAlA saMvara samatA Adi zubha bhAvoMse, cAritrase, vratoMse aura zuddhopayogase sadA hotA rahatA hai || 69 // yaha saMvara dharmadhyAnase, zreSTha mA // 2
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ PRIMARIYASARAKASEASEARCH nirjarA hetui~tuzca karmabhedane / murisya heTuH sa tato'haM saMvaraM bhaje // 71 / / ||nirjraabhaavnaa // ___ pharma nirjaraga yatra nirl| myAndAralAhanA ! gagA bA jIne karma nirjarA dvividhA matA // 72 / / akAmanirjarA pAtra sarvasaMsAriNAM mtaa| sattapobhimanInAM tu sakAmA nirjarA zubhA // 7 // yogatrayanirodhena zuddhabhAvena yoginAm / kama vidhvaMsikA sA syAnirjarA mokSakSa zubhA // 7 // zuddhopayogabhUtena dhyAnena syAsthirAzmanAm / yoginAM kSINamohAna nirjarA karmamocikA / / 5 / / sudRDhagADhabaddhAnAM karmaNAM mUlatotra vA / nirjarA hi bhinattisma pavitulyaM hi bhUdharAn // 6 // | ato hi mokSamUlA tAM kRtsnakarma vibhAvakAm / nirjarA paramAM zuddhAM maje'haM zubhabhAvataH // 7 // zukladhyAnase, pariSadoMke jItanese aura samyagdarzanapUrvaka pUjA dAna Adi karanese hotA hai // 70 // yaha saMvara | nirjarAkA kAraNa hai, karmoMke nAzakA kAraNa hai, aura mokSake vizeSa sAdhanoMkA kAraNa hai isaliye mai aba saMvara- | ko. hI dhAraNa karU~gA // 71 // nirjarAbhASamA // jahAMpara karmokI nirjarA hotI hai vaha sukha denevAlI nirjarA kahalAtI hai| athavA jisake dvArA karma naSTa | se hote haiM usako mI nirjarA kahate haiN| vaha nirjarA do prakAra kI hai-eka akAma nirjarA aura dUsarI sakAma nirjarA / akAma nirjarA samasta saMsArI jIvoMke hotI hai aura sakAma nirjarA muniyoMke tapazcaraNake dvArA hotI hai // 72- 4 73 / / muniyoMke tInoM yogokA nirodha karanese aura zuddha pariNAmoMse jo karmoko nAza karanevAlI nirjarA hotI hai, vaha mokSa denevAlI uttama nirjarA kahalAtI hai||7| jinakA mohanIya karma naSTa ho gayA hai aura jinakI AramA sthira hai, aise yogiyoMke jo zuddhopayogarUpa dhyAnase nirjarA hotI hai, vaha karmoko nAza karanevAlI | nirjarA kahalAtI hai / / 75 // jisaprakAra vacase parvata cUra cUra ho jAte haiM, usIprakAra nirjarAse atyanta dRr3ha aura | gADha baMdhe hue karma bhI jar3ase naSTa ho jAte haiM / / 76 // isaliye maiM mokSa kI kAraNabhUta aura samasta karmokA nAza karanevAlI parama zuddha nirjarAko maiM apane zreSTha bhAvoMse dhAraNa karatA huuN||77||
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 244 // AKRE PR // khokabhAvanA / / lokyante yatra jIvAcA padArthAzcetanetarAH / sa lokaH kathyate devaiH svayaMbhUravinazvaraH ||8|| anAdikAlataH sosthi jhanantopyantavarjitaH / na kRto na dhRtaH kena svayaM siddhaH sanAtanaH // 71 // mahAvAtaistribhiH sAMsti veSThito vA'calaH sthiraH / niSkriyaH sthAnadAnAI: jIvAdInAmazeSataH ||80|| sarvatra karmayogena jIvAstatra niraMtaram / janmamRtyoH parAdhInAH santi duHkhAtmakAH sadA ||21|| kRtsnakarmakSayeva siddhiM yAsyanti te dhruvam / janmamRtyujarAtItAH svataMtrA duHkhadUragAH // 62 // || bodhidurlabha bhAvanA / / mahAmidhyAtvaprastena jIvenAnAdikAlataH / adyAvadhi na saMprAptaM dvIndriyatvaM sudurlabham // 83 // devAdyadi tvayA la || lokabhAvanA || jahA~para jIva ajIva Adi vetana acetana padArtha dikhAI deve, usako bhagavAn jinendradeva loka kahate haiN| yaha loka svayambhU hai, kisIkA banAyA huA nahIM hai ora na kabhI isakA nAza hotA hai || 78 // yaha loka anAdikAla se hai aura aMtarahita anaMtakAla taka banA rhegaa| yaha na to kisIne banAyA hai. na kisIne dhAraNa kiyA hai, yaha svayaMsiddha hai aura sanAtana hai ||79 || yaha loka tIna prakArakI mahAvAyuse ghirA huA hai, acala hai, sthira hai, kriyArahita hai aura jIvAdika samasta padArthoMko sthAna dene yogya hai // 80 // isI lokAkAzameM ye saba saMsArI jIva karmake nimittase janma-mRtyuke parAdhIna hote hue aura sadA duHkha bhogate hue nivAsa kara rahe haiM // 81 // ve jIva samasta karmoMke kSaya kara lenepara siddha avasthAko prApta hote haiM, tathA janma, maraNa aura buDhApA Adise rahita hokara saba tarahase svataMtra ho jAte haiM || 82 // || modhidubhabhAvanA || mahAmithyAtva karmake vazIbhUta honeke kAraNa yaha jIva anAdikAlase nigodameM par3A huA hai, isane Ajataka bhI kamI do iMdriyaparyAya nahIM paaii| vaha bhI isake liye mahAdurlabha ho rahI hai || 83 // | yadi kadAcit isa AtmAko kisI zubhakarmake udayase do iMdriyaparyAya mI prApta ho jAya to teiMdriya, cauiMdriya aura paMcendriya
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 HAMRHARASHARAMRIKSHARASIK | dvIndriyatvamihAtmanA / tathApi triHcatuHpaMcAkSatvamatyantadurlabham // ll kAkatAlIyanyAyena yadi labdhA nRjanmatA / suseM satkule janma sajAtitvaM ca durlabham // 5 // tatrApi pUrNamAyuSyaM nIrogatvaM sudurlabham / mahApuNyAddhanAdInAM prAptizcAtyantadurlabhA // 86 // etatsarva sulabdhvApi yadi na syAtsudarzanam / vyartha syAdiha natsarvamandhasyAdarzadarzanam ||nnaa | anantakAlato jIvo bambhramIta bhvaarnnve| samyaktvena vinaikena duHkhaM sahati dAruNam / / jinadhosti cAtyanta durlabhaH pRthivItale / sonantakAlatoyAtman tvayA labdhaH kadApi na II bhAvena zraddhayA vApi jinadharmasya sevanam / atyantadurlabha loke zarmadaM bhavanAzanam // 1 // suhamjhAmavratAdInAM prAptizcAtyaMtadurlabhA / bodhi vinA samAdhina vAM vinAma zidhaH kacit zA sudarzanaM sucAritraM samyakSA sapaH zriyama | zradhAmana pratyemi gomi pahayAbhyaham // 6 // paryAyakA prApta honA uttarottara durlabha hai ||84|kdaacit kAkatAlIya nyAyase isa jIvako manuSyajanmakI prApti ho jAya to bhI AryakSetra, zreSThakula aura sajAtikA prApta honA atyanta durlabha hai / / 85 // kadAcit | ina saba sAdhanoMkA bhI saMyoga mila jAya to mI pUrNa AyukA prApta honA aura nIroga zarIrakA milanA atyanta | durlabha hai / tayA mahApuNyake udayase prApta honevAlI dhanAdikakI prAptiko atyanta durlabha samajhanA cAhiye // 86 // yadi ina sabakI prApti ho jAya aura samyagdarzanakI prApti na ho to jisaprakAra andhe puruSako darpaNakA dikhAnA vyartha hai, usIprakAra usa jIvako prApta huI saba sAmagriyAM vyartha haiM // 87 // yaha jIva isa saMsArarUpI samudra meM binA | eka samyagdarzanake anaMta kAlase paribhramaNa kara rahA hai aura aneka prakArake dAruNa duHkha sahana kara / / 881 isa pRthvItalapara yaha jainadharma atyanta durlabha hai / he Atman ! tUne yaha jainadharma anantakAlase mI kamI prApta nahIM kiyA hai // 89 / / apane nirmala pariNAmoMse zraddhApUrvaka jinadharmakA sevana karanA atyanta durlabha | hai| yaha jinadharmakA sevana karanA saMsArakA nAza karanevAlA hai aura mokSarUpa sukhako denevAlA hai // 20 // isa jIvako sambagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritrarUpa ratnatrayakI prApti honA atyaMta durlabha hai| tathA ratnatrayakI prApike vinA samAdhi vA dhyAnakI prApti honA atyaMta durlabha hai aura dhyAnake vinA mokSakI prApti | honA atyanta kaThina hai // 91 / / aba meM samyagdarzana, samyagjJAna, samyak cAritra aura samyak tapa ina cAroMkA | zraddhAna karatA hU~, cAroMkA vizvAsa karatA hU~, cAroMkI spRhA karatA hUM, cAroMko dhAraNa karatA hU~, aura zuddha
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ yeongseong ||* || kAra spRzAmi ca carAmi tAn bhajAmi zuddhabhAvataH / bodhiM labdhvA zivaM yAmi sudharma vA bhavacchidam // 63 // // dharmabhAvanA || dharmazcintAmaNiloM ke dharmaH kalpatarurmahAn / dharmo nidhiH susiddhInAM dharmasaMsAratArakaH // 64 // dharmo dvidhA jinaiH prokto nizcayavyavahArataH / paramArthI bhavedAdyo vastusvabhAva mAtrakaH ||15|| zramUrtI niSkriyo nityo vibhinnastattvatovA | tantrAtmakaH sa siddheSu syAdanyeSu kadApi na ||36|| dayAmUlI dvitIyaH syAddharmaH sarvahitaMkaraH / laukiko vyavahAro vA dharmazcAritramUlakaH // 67 // yo vyavahAradharmAsti sa eva laukiko mataH / tayordvayorna bhedosti jainendre paramAgamai ||680 sakriyo vRttarUpAtmA sarvasaukha pradAyakaH / yo hi jIvAn samuddhRtya pApapaMkkAdanantaram // 96 // dhatte mohapade nUnaM sa 'dharmo vyvhaarbhaak| mahAzratANubhedena dvividhorita jinAgame // 100 // sAdhyasAdhakabhedena dvidhA dharmo mato jinaiH / paramArtho pariNAmoMse cAroMmeM hI apane apane AtmAko lagAtA huuN| isI ratnatrayako pAkara maiM mokSa prApta karU~gA aura saMsArako nAza karanevAle Atmamaya zreSTha dharmako dhAraNa karU~gA // 92 - 93 // // dharmabhAvanA // isa saMsAra meM yaha dayAmayadharma cintAmaNi ratnake samAna hai athavA mahAkalpavRkSa ke samAna hai, yahI dharma samasta siddhiyoM kI nidhi hai aura isI dharmako saMsArase pAra kara denevAlA hai || 14 || isI dharma ko bhagavAna jinendradevane nizraya aura vyavahArake medase do prakArakA batalAyA hai--inameMse pahilA nizcaya dharma paramArtharUpa hai, vastu svAbhAvarUpa hai, amUrta haiM, kriyArahita hai, nisya hai, Atmamaya tavase amina hai aura zuddha Atmamaya hai / yaha nizcayadharma siddhoMmeM hI hotA hai, anya kisI jIvameM nahIM hotA / / 95-96 || dUsarA vyavahAra dharmadayAmaya hai, sabakA hita karanevAlA hai, laukika hai, vyavahAra hai aura cAritramaya hai ||17|| jo vyavahAra dharma hai, vahI laukika dharma hai| bhagavAna jinendradeva ke zAsana meM vyavahAra dharma aura laukika dharmameM koI meda nahIM hai ||18|| vaha vyavahAra dharma kriyArUpa hai, cAritrarUpa hai, aura svarga, mokSake samasta sukhoMko denevAlA hai / jo dharma ina saMsArI jIvako pAparUpI kIcar3ase uThAkara mokSapada meM virAjamAna kara de, usako vyavahAra dharma kahate haiM / jainazAstroMmeM aNuvrata aura mahAvratake medase usake do bheda batalAye haiM- 199-100 // athavA I XXX** bhA //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 57 // bhavetsAdhyo laukikaH sAdhako mataH // 101 // sarvepi laukikAcArA ye praNItA jinaagme| gRhasthAnAM yatInAM ca dharmazabdasya vAcakAH // 102 // varNAzramo'thavA jAtivyavasthAyAtmako hi saH / piNDazuddhAdiko dharmo mUlarUpoM mavo jinaiH // 103 // 8 tasyottaraprabhedAste prAyazcittAdayo'thavA / so'pi dazavidho dharmo ratnatrayAtmako'thavA // 104 // bhavAndhau tArako nUnaM karmacchedakaro mtH| dharmaM vinAtra jIvana prAptA duHsvaparamparA // 105 // tasmAtsarvaprayatnena sudharmaM dhaaryaamyhm| vyAmohadAyakaM sarvaM mithyAdharme tyjaamyhm||106 // | mokSapradaM sudharma taM bhavyAH kurvantu nirmalam / yena saukhyaM bhavennityamanAkulamanAmayam // 107 // bhagavAn jinendradevane sAdhya-sAdhakake bhedase usa dharma ke do bheda batalAye haiM- paramArtha dharma sAdhya haiM aura laukika vA vyavahAra dharma sAdhaka haiM || 101 | | jainadharmameM jitane laukikAcAra nirUpaNa kiye gaye haiM athavA gRhasya aura muniyoMke jo jo dharma nirUpaNa kiye gaye haiM; varNAzramavyavasthA, jAtivyavasthA, piMDyuddhi Adi jo kucha mUlarUpa dharma bhagavAn jinendradevane batalAyA hai, vaha saba dharma kA svarUpa samajhanA cAhiye ||102 - 103 // prAyazcittAdika saba usI dharmake uttarabheda haiM / usI dharmake uttama kSamAdika daza bheda haiM, athavA ratnatraya Adi aneka bheda haiM || 104 || yahI dharma saMsArarUpI samudrase pArakara denevAlA hai aura kapako nAza karanevAlA hai / isI dharmake vinA isa jIvane aneka mahAduHkhoM kI paraMparA prApta kI hai / / 105 || isaliye maiM samasta prayatna karake isa zreSTha dharmako dhAraNa karU~gA aura vyAmoha utpanna karanevAle samasta mithyA martIkA tyAga karU~gA // 106 // bhavyajIvoM ko mokSa pradAna karanevAle isa nirmala zreSTha dharma ko sadA pAlana karate rahanA cAhiye, jisase ki jo saMsAra, zarIra, dhana aura bhogoMse virakta haiM, aise mahAtmAoMko bAraha bhAvanAoM kA citavana kara dipayoMkI icchA chor3a denI cAhiye, AtmAko zuddha AkulatArahita, rogarahita nitya sukhakI prApti ho jAe // 107 // su0 pra0 8 ARR
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0pra0 158 // bhavatanudhanabhogAyo virako mahAtmA tyajatu viSayavAJcchA bhAvanAM bhAvayitvA / caratu sa zubhavRtte bhAvitA svAtmazuddhi dharatu sa hi sudharma jainadIkSA sudhRtyA // 108 / / iti sudharmadhyAnapradIpAdhikAre dvAdazabhAvanA nirUpaNo nAma SaSThodhikAraH / / | karanevAle aura bhAvanAoMse bharapUra; aise usa bhavyapuruSako zreSTha caritrake pAlana karane meM laga jAnA cAhiye aura jainadIkSAko dhAraNakara sudharma vA zreSThadharmako dhAraNa karanA cAhiye // 18 // isaprakAra munirAja zrIsudharmasAgarapraNIta sudharmadhyAnapradIpAdhikArameM bAraha bhAvanAoM kA nirUpaNa karanevAlA yaha chaThA adhikAra samApta huaa|
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 ARIYARIWN sptmo'dhikaarH|| HIKANERREEMARRITERAKH pratIzaM pratadAtAraM pApasantApanAzakam / bande padmaprabhaM devaM cAritrapratipAdakam // 1 // itthaM ca bhAvanopeto maThyaH smyktvdhaarkH| sa saMsAranivRsyartha jinaliMgaM samAcaret // 2 // dhArayati svacinena cASTAviMzatikAn guNAn / mahApratAni paMcaiva teSu mukhyAni santi ca ||shaa hiMsAdipaMcapApAnAM mnovcnkaaykaiH| kRtAdikaistu yastyAgastanmahAnatamucyate ll trasasthAvarajIvAna rakSaNaM yatra sardhataH / dayAImanasA nityaM pramAdarahitena ca ||shaa tadahiMsAtrataM jheyaM sarvasatvadayA- | karam / zreSThaM sarvavratAnAM tanmahApuruSadhAritam kSA mRSAvAdasya yastyAgo navakoTivizuddhitaH / pramAdavarjana tantra prokta jo padmaprabhadeva vratoM ke svAmI haiM, ktoMke denevAle haiM, pApoMke saMtApako dra karanevAle haiM aura samyakcAritrakA nirUpaNa karanevAle haiM, aise bhagavAn padmaprabhadevakI maiM bandanA karatA hU~ // 1 // isaprakAra samyagdarzanako dhAraNa karanevAle | aura bAraha bhAvanAoMkA citavana karanevAle bhavya jIvoMko janma-maraNarUpa saMsArakA nAza karaneke liye jinaliMga vA nagnamudrA dhAraNa karanA caahiye||2|| aise bhavya jIvoM ko apane hRdayase ahAIsa mUla guNa dhAraNa karane cAhiye, una | ahAIsa mala guNoM meM mI manohara pAMca mahAprata sabase mukhya gine jAte haiN||3|| mana, vacana, kAya aura kRta-kArita | anumodanAse hiMsAdika pAMcoM pApoMkA tyAga karanA mahAvata kahalAtA hai // 4 // jo pramAdarahita hokara dayAseja bhIge huye hRdayase ghasa aura sthAvara jIhokI saba samayameM rakSA karanA hai, usako ahiMsA mahAvata kahate haiN| yaha ahiMsA mahAvata samasta jIrvopara dayA karanevAlA hai, samasta vratoMmeM zreSTha hai, mahApuruSoMke dvArA dhAraNa kiyA jAtA hai // 5-6 // isIprakAra mana, vacana, kAya aura kRta-kAritAnumodanAkI zuddhipUrvaka arthAt nau prakArase pramAdarahita
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu0pra0 4130 // satyamahAnavam // 1 // prayojanavazenApi raagaadimnsaathvaa| asatyaM sarvathA tyAjyaM mahAvratavizuddhaye // 1 // rAgodrakA pramAdAdvA paradravyaM na gRhyate / adattaM zramaNAyogya tadacaurya mahAvratam // 6 // tRNAdikaM hi yatkiMcitparasya svaprayojanAt / | adattaM sarvathA tyAjyaM tattRtIyaM mahAnatam ||12nvkottivishuddhyH hi yadavajhavivarjanam / rAgo kArapramAdAdvA strImAtrasyApyasevanam // 11 // parabrahmaNyavasthAnaM tadvi brahmamahAnatam / jagapUtaM paraM zreSThaM dhyAnasiddhidivAkaram // 12 // bAhyAbhyantarasaMgasya navakoTivizuddhitaH / sarvathA varjana tAddha murihitacetasA // 13 // nissaMgadarzanaM jJeyaM paMcamaM ca mahAnatam / gRhaM vastraM dhana' dArAstyajyante yatra bhAvataH // 14 // midhyAnvahAsyakopAdyAH durbhAvAzca vizeSataH / paMcamaM tabrataM jhayaM niHzalyavratamuttamama // 15 // prArambhatyAgahetvartha vairAgyadhyAnasiddhaye . mahAvrataM munirdhatte saMyamArthaM ca zuddhadhIH | hokara asatyakA tyAga kara denA hai, usako satya mahAvata kahate haiM // 7 // mahAyatoM zuddha rakhane ke liye kisI | prayojanake vAse athavA rAgadveSapUrvaka manase bhI kabhI asatyabhASaNa nahIM karanA cAhiye, asatyakA sarvathA Baa tyAgakara denA cAhiye // 8 // rAgadvepake udre kase athavA pramAdase muniyoM ke ayogya aise binA diye huye kisI bhI para dravyako grahaNa nahIM karanA acaurya mahAvata kahalAtA hai // 9 / / apane kisI bhI prapojanase dUsarekA tRNa | Adi padArtha bhI binA diyA huA nahIM grahaNa karanA cAhiye / vinA diye saba tarahake padArthoMkA tyAga karanA tIsarA acaurya mahAvrata hai // 10 // mana, vacana, kAya aura kRta-kAritAnumodanAke medase nau prakArakI vizuddhatAse abrahmakA tyAgakara denA rAgake udrekase athavA pramAdase strImAtrakA sevana nahIM karanA tathA apane AtmAko paramabrama paramAtmAmeM lIna kara denA brahmacarya mahAvata kahalAtA hai / yaha brahmacarya mahAvrata saMsArabharameM pavitra hai, sabase zreSTha vata hai aura dhyAnakI siddhi ke liye sUryake samAna hai // 11-12 // apane hRdayase saba taraha ke mamatvakA tyAgakara mana, vacana, kAya aura kRtakArita anumodanAkI zuddhipUrvaka bAhya-abhyaMtarake bhedase saba | tarahake parigrahoMkA tyAgakara denA vaha nitha avasthAko dhAraNa karanevAlA pAMcavAM parigrahatyAga mahAvata | kahalAtA hai / isa parigraha tyAga mahAvratameM ghara, vastra, dhana aura strI Adi savakA bhAvapUrvaka tyAga kiyA jAtA hai tathA mithyAtva, hAsya, krodha, mAna, mAyA aura lobha Adi azubhabhAvoMkA vizeSakara tyAga kiyA jAtA hai, isa41 prakAra samasta zalyoMko dUra karanevAlA yaha pAMcavAM parigrahatyAga mahAvrata kailAtA hai // 13-15 // zuddha buddhiko
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 -- - - // 16 // hiMsAvipaMcapApAni nanti paMca prajAti ca / tatastyAvyAni pApAni mahAdAtaye / / 17 / / paMca pApAni lokesmin | niMdyAni duSkarANi ca / viSamAni durantAni duHkhadAni vizeSataH // 18 // vyAmohamindriyANAM tu tAni kurvanti santatam / / vikurvanti manastIba' hAlAilasamaM tathA // 16 // sarveSAmindriyANA hi pApAni tApadAni ca / prerayanti hi cAtmAnaM kumArge duHkhade'zubhe // 20 // pApAnyeva hi jIvanAmanyAyaviSaye'zubhe / atyanta kurisate kare prerayanti balAdiha // 21 // anyAyamasadAcAraM parasvaharaNAdikam / avivekena sArdhaM hi tAni kurvanti saMtatam // 22 // pApenaiva hi jovAnAM durgatiH syAdurA- | vahA / parAbhavApamAnAdisaMtApo jAyate'nizam // 23 // pApavRtyA hi jIvAnAM vivekaadiksdgunnaaH| nazyanti sahasA zIghra vAtyayA ca ghanA yathA // 24 // anAdikAlato jIvaH paMcapApaizca durgtau| bhave'yAvadhiparyantaM duHkhaM hi sahate mahana // 2 // dhAraNa karanevAle munirAja saba tarahake AraMbhoMko tyAga kara deneke liye vairAgya aura dhyAnakI siddhi ke liye tathA | pUrNa saMyama pAlana karaneke liye mahAvatoMko dhAraNa karate haiM // 16 / / isa saMsArameM hiMsAdika pAMcoM pApa pAMcoM | mahAvatoMkA nAza karate haiM, isaliye mahAvratoMko dRr3ha karane ke liye hiMsAdika pAMcoM pApoMkA tyAga kara denA cAhiye // 17|| isa loka meM hiMsAdika pAMcoM pApa niMdya haiM, vipama hai, aMtameM daHkha denevAle haiM, atyanta kaThina haiM | aura vizeSakara mahAduHkha utpanna karanevAle haiM // 18 // ye pAMcoM pApa indriyoMko sadA mohita karate rahate haiM! aura manakI gatiko halAhala viSake samAna atyanta tIvra banA dete haiM // 19 // ye pAMcoM pAe samasta indriyoMko | | saMtapta karate haiM aura isa AtmAko duHkha denevAle azubha kumArgameM jAne ke liye preraNA karate haiM // 20|| ye pAMca | pApa hI isa jIvako atvanta kutsita, krUra aura azubha anyAyake viSayameM jAnake liye jaradastI preraNA karate | | haiM / / 21 / / ye pApa hI avivekapanAke mAtha sAtha anyAya aura paradhanaharaNa Adi aneka prakArake asadAcAroMko | | sadA karAte rahate haiM // 22 // ina pApoMke hI kAraNa jIvoMko azubhase azubha durgatiyAM prApta hotI haiM aura | tiraskAra, apamAna Adi aneka prakArake saMtApa sadA prApta hote rahate haiM // 23 // jisaprakAra mahAkAyuse bAdala | * zIghra hI naSTa ho jAte haiM, usI prakAra isa pApAcaraNake kAraNa ina jIvoMke viveka Adi sadguNa saba akasmAt | zIghra hI naSTa ho jAte haiM / / 24 / / yaha jIva anAdi kAlase lekara Ajataka ina pAMcoM pApoMke kAraNa hI aneka | durgatiyoMmeM mahAduHkha sahana karatA AyA hai // 25 // ina pAMcoM pApoMke hI kAraNa krodha, mAna, mAyA aura lobha
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 62 // kolobhakaSAyAste jAyanti vratadhAtataH / taivimuhyati cAtmA'sI nyAye dharmavighAtake ||26|| paMcapApavazenAtra Arambha vizvaghAtakam / saMtanoti hi jIvoyaM vivekavikalaH svayam // 27 // paMcapApacayenAtmA samudramavagAhate / agnau patati niHzaGko bhImaM yuddha N karoti saH ||28|| paMcapApairhi jIvasya buddhirdharmA palAyate / zradharme duHkha bhIme buddhiH syAcca svataH sadA // 2 // paMcapApAhatA buddhiH preryamANApi cottame / kArya kadApi na syAtsA kukArye syAtsvataH svayam ||30|| hiMsAdInIha pApAni paMca santi jinAgame / teSAM vizeSa vistAraH syAdanekavikalpataH ||31|| tyAjyAni tAni pApAni mahAdhareNa hi / jinAgamapramANena catinA sukhalipsayA ||32|| zrAya hiMsA mahatpApaM tato'satyaprabhASaNam / adattagrahaNaM caiva turyamabrahmasevanam ||33|| atilobhAnmamatvaM ca prdrvye'bhimuurcchnm| saMgasya saMprajJe bAtha paMca pApAni Adi kaSAyeM jAgRta ho jAtI haiM aura una kaSAyoMke kAraNa yaha jIva dharmako ghAta karanevAle anyAya mArga meM jAkara mohita ho jAtA hai ||26|| ina pAMcoM pArthoke paravaza hokara hI yaha jIva vivekako chor3akara saMsArake samasta prANiyoMkI hiMsA karanevAle AraMbhoMko svayaM prAraMbha karatA hai ||27|| ina pAMcoM pApake vaza hokara hI yaha AtmA samudra meM gira par3atA hai, agnimeM jala maratA hai aura niHzaMka hokara bhayAnaka yuddha karatA hai ||28|| ina pAMca pApake hI kAraNa ina jIvoMkI buddhi dharmase haTa jAtI hai aura duHkha denevAle bhayAnaka adharma sadA liye svayaM laga jAtI hai ||29|| ina pAMcoM pArSoMke kAraNa jo buddhi naSTa ho jAtI hai, vaha uttama kAryoMmeM preraNA karanepara bhI kamI nahIM jAtI aura pAparUpa kAryoM meM apane Apa calI jAtI hai // 30 // ina jainazAstroMmeM "hiMsA, jhUTha, corI, kuzIla aura parigraha" ye pAMca pApa mAne gaye haiN| aura inake aneka meda honeke kAraNa inakA bahuta vistAra ho jAtA hai ||31|| isaliye mahAvrata dhAraNa karanevAle yatiyoMko AtmasukhakI icchA karate hue jainazAstroMkI AjJA ke anusAra ina samasta pApoMkA tyAga kara denA cAhiye ||32|| sabase pahalA mahApApa hiMsA hai, dUsarA pApa asatyabhASaNa hai, tIsarA pApa binA diye hue padArthoM kA grahaNa kara lenA vA corI karanA hai, cauthA pApa asevana vA brahmacarya kA pAlana na karanA hai aura pAMcavA pApa atyanta lobhase mamatvapariNAma rakhanA, paradravyoMmeM mamatvapariNAma rakhanA athavA aneka parigrahoM kA saMgraha karanA hai / isaprakAra ye pAMca pAe haiM ||33 -- 34|| azubha pariNAmoMse athavA pramAdase jahAMpara apane vA dUsare prANoMkI hiMsA hotI hai, usako hiMsA SKYPKV2 bhA // 6
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ pra0 santi vA // 34 // duSTabhAvaprabhAvAbhyAM khaparaprANahiMsanam / hiMsyante svaparamANA vA hiMsA sA matA jinaiH // 35 // eke. ndriyAdijIvAnAM midhyAtvAdikaSAyasaH / prANAnAM dravyabhAvAnAM hiMsAsyAvayaparopaNam // 36 // hiMsA pApaM mahaniyamasti duHkha. pradAyakam | sarvapApeSu mukhyaM vA'dharmasya mUlakAraNam // 37 // pApamekaM hi hiMsaiva nAstyanyatpApanAmabhAk / manyAni sarvapApAni hiMsAsvantargatAni vA ! // 38 // hiMsaka narakadvAraM hiMsava durgataH sthalam / ajJAnamasti hiMsaiva hiMsA'dharmasya kAraNam // 3 // adharmostyatra hisaiva hiMsaiva durnnyaarnnvH| hiMsaiva ghoramajhAnaM hiMsaiva bhavabIjakam // 40 // sA hiMsaiva mUSAvAdaH hiMsaiva parapIDanam / anIterasadAcArasya hisaiva suhATakam / / 4 / / hiMsaiva mokSamArgasya rodhikA cArgalA mavA / hisaiva dazadharmANA medikA durikA matA // 42 // loke'smin vyasanAnAM hi pAtakAnAM kukarmaNAm / durnIvikucaritrANAM mUlaM hiMsaiva bhASitA / / 4 / / | sarveSAmastyanarthAnAM badhAdikalAhAtmanAm / vizvavidhvaMsakAnAM hi hiMsava mukhyasAvikA // 44 // vIrghasaMsArabandhasya hiMsaiko II kahate haiM; athavA jahA~para apane vA dUsareke pApoMkI hiMyA kI jAtI hai bhagavAna jinenddena usako mI hiMsA kahate Kaa haiM // 35 // mithyAtva Adi kaSAyake nimittase ekendriya doiMdriya Adi jIvoMke dravyaprANa vA bhAvaprANoMkA viyoga karanA hiMsA kahalAtI hai // 36 // yaha hiMsArUpa pApa mahAniMdya hai, aneka duHkha denevAlA hai, samasta pApoMmeM mukhya hai aura adharmakA mUla kAraNa hai // 37 // isa saMsArameM eka hiMsA hI pApa hai, hiMsAke sivAya aura S|| koI pApa nahIM hai, mithyAbhASaNa corI Adi anya jitane pApa hai, ye saba isI hiMsAmeM hI antargata hote haiM | ASI ||38 // yaha hiMsArUpa pApa hI narakakA dvAra hai, hiMsA hI durgatikA sthAna hai, hiMsA hI ajJAna hai aura hiMsA | | hI adharmakA kAraNa hai // 39 // yaha hiMsA hI adharma hai, hiMsA hI kuTila nItiyoMkA samudra hai, hiMsA hI ghora S! ajJAna hai aura hiMsA hI janma-maraNarUpa saMsArakA kAraNa hai // 40 // vaha hiMsA hI asatyabhASaNa hai, hiMsA hI Paa anya jIvoMko pIr3A denevAlI hai aura yaha hiMsA hI anIti tathA asadAcArakI dukAna hai // 41 // yaha hiMsA aa hI mokSamArgako rokanevAlA armala vA ber3A hai Ara uttama kSamAdika daza dharmokI nAza karaneke liye yaha PH hiMsA hI churIke samAna hai // 42 // yaha hiMsA hI samasta vyasanoMkA, samasta pApoMkA, samasta kukarmoMkA, - samasta anItiyoMkA aura samasta kucAritroMkA mUla kAraNa hai // 43 // saMsArake samasta jIvoMkA ghAta karanevAlI l hiMsA kalaha aura samasta anarthoMkA mUla sAdhana isa hiMsAko hI samajhanA cAhiye // 44 // dIrgha saMsArake
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 164 // spAdikA mtaa| ato hiMsaigha saMsAro janmamRtyubhayAkulaH // 45 // hiMsaka mANasaMhAro vyAdhibharmaprabhedikA / anekaduHkhadA / caiva mAnamardanakArikA ! // 46 // hiMsavAkhilapuNyAnAM dhanadhAnyAdisaMpadAm / nAzikA duHkhazokAnAM dAyikA bhavavarddhikA // 47 // sa dharmo yatra no hisA tatpuNyaM yatra no vdhH| satyaM tadyatra no hiMsA tIrthaM hiMsAvihInakam / / 4 / / hiMsA na varNitA yatra vedaH sa eva kathyate / zAstraM tadeva satyaM syAddhisAvarNanavarjitam ||4|| sRSTo saMhArako yonti pazuyajJavidhAyakaH 1 hiMsopadezako nUnaM devaH sa syAtkadApi na // 50 // hiMsAkarmakaraH sarvArambhapApavidhAyakaH / hiMsAyAM manyamAno yo dharmo sosti garna // 11 - goyAmA hiMsA risA kezavighAtikA / zreyomArgaprapitsUnAM tyAjyA hiMsAtra du:khadA // 52 // 1 maMgalaM paramaM taddhi yatra hiMsA na vrtte| sarvamaGgalakAryANAM hisA vidhvaMsikA matA // 53 // deva pUjA hisaivAsti dharmayajJaH saH bandhako utpanna karanevAlI yaha hiMsA hI hai, isaliye kahanA cAhiye ki yaha hiMsA hI janma, maraNa aura bhayase | bharA huA yaha saMmAra hai // 45 // yaha hiMsA hI prANoMkA saMhAra hai. hiMmA hI vyAdhi hai, hiMsA hI marmako bhedana karanevAlI hai, hiMsA hI aneka duHkha denevAlI hai aura hiMsA hI mAnamardana karanevAlI hai // 46 // yaha hai hisA hI samasta puNyoMkA nAza karanevAlI hai, samasta dhana dhAnya Adi saMpadAoMkA nAza karanevAlI hai, aneka duHkha aura zokoMko denevAlI hai aura yaha hiMsA hI saMsArako baDhAnevAlI hai // 47 // dharma vahI hai jahAM hiMsA na hotI ho, puNya vahI hai jahAM kisI prANIkA badha na hotA ho. satya vahI hai jahAM hiMsAkA leza bhI na ho | aura tIrtha vahI hai jo hiMsAse sarvathA rahita ho // 48 // veda usIko kahate haiM jisameM hiMsAkA varNana na ho aura 1 yathArtha zAstra ve hI kahalAte haiM jinameM hiMsAkA varNana sarvathA na ho // 49|| jo sRSTikA saMhAra karatA hai, yajJameM | pazuoMke homane kA vidhAna batalAtA hai aura jo hiMsAkA upadeza detA hai vaha isa saMsArameM deva kabhI nahIM kahalA sakatA | // 50 // jo hiMmArUpa kAyA~ko karatA hai. mayatarahake AraMbha aura pApoMko karatA hai tathA jo hiMsAmeM hI dharma mAnatA hai, usako gurU kamI nahIM kaha sakate // 51 // isa saMsArameM kalyANa vahIM hai jahAM hiMsA na ho, kyoMki yaha hiMsA | hI kalyANako nAza karanevAlI hai / isaliye kalyANamArgako cAhanevAle bhavya puruSoMko duHkha denevAlI yaha hiMsA sarvathA chor3a denI cAhiye // 52 // isa saMsArameM parama mAMgalika kArya ve hI haiM jinameM hiMsA na hotI ho; kyoMki yaha hiMsA hI mAMgalika samasta kAryoMko nAza karanevAlI hai // 53|| isa saMsArameM devapUjA
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 HRI eva hi / na manAgyatra hiMsA'sti hiMsoddezyo na vA kacit // 54 // zubhAcAraH sa evAsti yatra hiMsAnivartanam / atyalpA mulAhiMsApi zubhAvAtya pAri I na vRttaM syAyana hiMsA kadApi na / vRttAbhAve madA jaina hiMsA lezamAataH / / 56 / / yatra hiMsA vicArona sadvicArala eva hi ekA hiMsaiva loke'smin vicArasyAsti thAtikA 57 // hiMsA dharme pratItirna tacchaSThaM darzanaM matam / zuddhacaitanyabhAve hi hiMsAyAH kiM prayojanam // 58 / / yatra sthAtsvAtmabhAvAnA hAnaca. raNAtmanAm / vighAtaH zuddharUpANAM hiMlA sA bodhidhAtikA // 56 // dhyAnaM tapo yamo dAntiH samAdhirnigrahastathA / hiMsAmAve hi te bheSThA hiMsArUpAstu duHkhadAH / / 60 // japAnuSThAnapUjAdyA devArAdhanasAdhakAH / upaskArA hi te sarve nikRSTA histhakarmaNA || krUrA durvyasanA dInA duHkhadAridrayapoDitAH / rogaprastA bhavantyete hiMsApApasya sevanAn // 62 / / tasmAddhisAmayaM dharma va usIko kahate haiM aura dharmayajJa usIko kahate haiM jisameM kiMcinmAtra mI hiMmA na ho, athavA kiMcinmAtra OM bhI hiMsAkA uddezya na ho / 54 // isa saMsAramai zubhAcAra vA zubha AcaraNa ve hI haiM, jinameM hiMsAkA sarvathA tyAga ho; kyoMki bahuta hI thor3I sUkSma hiMsA bhI zubhAcAra vA zubha AcaraNoMko nAza kara DAlatI hai // 55 // zreSTha cAritra usIko kahate haiM. jisameM kabhI bhI hiMsA na karanI par3e / tathA cAritrake abhAvameM bhagavAn jinendradevane lezamAtra hiMsA avazya batalAI hai // 56 // isa saMsArameM bheSTha vicAra unhIMko kahate haiM jinameM hiMsAkA vicAra bhI na karanA par3e / kyoMki eka hiMsA hI isa saMsArameM samasta zreSTha vicAroM kA nAza karanevAlI hai // 57 / / | svase zreSTha darzana vahI hai, jisase hiMsAdharmameM vizvAsa na karanA pdd'e| kyoMki AtmAke zuddha bhAvoM meM hiMmAkA ! kyA prayojana hai ? // 58|| jahAMpara sampAdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritrarUpa AtmAke zuddha bhAvoMkA nAza ho jAtA hai, vaha ratnatrayako nAza karanevAlI hiMsA kahalAtI hai // 59 // dhyAna, tapa, yama, indriyadamana | samAdhi aura iMdriyanigraha Adi saba hiMsAke abhAvameM hI zreSTha mAne jAte haiN| yadi yahI dhyAnAdika hiMsArUpa / ho so phira duHkha denevAle ho jAte haiM / 60 // japa, anuSThAna aura pUjA Adi devArAdhanake jitane sAdhana haiM, ve yadi hiMsApUrvaka hoM to ve saba atyanta nikRSTa gine jAte haiM // 11 // isa hiMsArUpa pApake sevana karanese ye jIva krUra, durvyasanI, dIna, duHkha aura daridratAse pIr3ita tathA aneka prakArake rogoMse ghire hue hote haiM // 62|| VASANSEXSANILEY
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ tang // 66 // sarvaM tyaktvA subhAvataH / kurvahiMsAmayaM dharmamAtmana tvaM zivasAdhakam ||13|| dharmabhAvanayopetA hiMsA dharmosti yanmate / puSyaM bhavati hiMsAtastamidhyAtvaM jinairmatam ||34|| tasmAddhi, svAtmarakSArthaM kuru yatnaM vizeSavaH / svAtmano'hiMsanaM yatra svatmarakSA matA hi sA ||65|| maitrI tvaM kuru jIveSu mA hiMsyAjjantumAtrakam / jIvA AtmasamAH proktA yato zrImajinezvareH // 66 // yaccha yacchAbhayaM cAtman sarvabhUteSu sarvataH / yadAtmasadRzaM viddhi loke bhUtakadambakam || 6 || parasya yena kAryeNAniSTaM te jAyate yadi / zrAtman mA kuru tatkArya parasmai duSTabhAvataH ||68 || yathAtmana te priyAH prANAstathaiva sarvaprANinAm / tasmAnmAkurudurbuddhadhA paramANavihiMsanam ||66 // abhISTAste yathA prANAstvamAtmana tAn surakSasi / abhISTAH sarvabhUtAnAM rakSanvi te tathaiva tAn 170 // yena bhAvena te hiMsA syAdAtman pIDyate'yayA / tvaM ca mA kuru tadbhAvaM parasmai duSTaceSTA // 71 // isaliye he Atman ! tU apane zreSTha pariNAmoMse hiMsAmaya samasta dharmoM vA kAryoMkA tyAga kara aura mokSa denevAle ahiMsAmaya dharmako svIkAra kara // 63 // jisa matameM dharma kI bhAvanAse kI huI hiMsAko dharma mAnA jAtA hai aura hiMsA se puNyakI prApti mAnI jAtI hai, usako bhagavAna jinendradeva midhyAtva kahate haiM ||64 || isaliye he Atman ! tU apane AtmAkI rakSA karaneke liye vizeSa prayatna kr| jahAMpara apane AtmAkI hiMsA nahIM kI jAtI, usIko apane AtmAkI rakSA kahate haiM ||65 || he bhavya ! tU samasta jIvoM meM mitratA dhAraNa kara aura kisI bhI jIvakI hiMsA mata kr| kyoMki bhagavAna jinendradevane samasta jIva apane hI samAna batalAye haiN| // 66 // he Atman ! tU samasta jIvoMko abhayadAna de| kyoMki saMsAra meM jitane jIva haiM, ve saba apane hI AtmA ke samAna haiM ||67 // he Atman ! dUsareke jisa kArya se terA aniSTa hotA ho, usa kAryako tU apane bure pariNAmoMse dUsareke liye kamI mata kara // 68 // he Atman ! jisaprakAra tere prANa tujhe priya haiM, usIprakAra samasta prANiyoM ko apane apane prANa priya haiN| isaliye he Atman ! durbuddhi dhAraNakara tU paraprANoMkI hiMsA kamI mata kara // 69 // he Atman ! jisaprakAra tere prANa tujhe priya haiM aura tU unakI rakSA karatA hai. usIprakAra samasta prANiyoMko apane apane prANa priya haiM aura ve saba apane apane prANoMkI rakSA karate haiM // 70 // he Atman ! jina pariNArmose terI hiMsA hotI hai athavA tujhe pIr3A pahu~catI hai, una pariNAmoMko tU duSTa bhAvoMse dUsaroMke liye kamI mata kara // 71 // jisaprakAra tere prANoMkA ghAta honepara tujhe duHkha hotA hai, usIprakAra
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 467 // yadi te prANaghAtena vedanA jAyate parA / pareSAM prANaghAtena ghedanA jAyate tathA // 72 // yadyAtman ve sukhaM ceSTamanyeSAmapi tatkucha / yadi duHkhamaniSTaM te pareSAmapi mA kuru // maraNaM ke'pi nesanti sabai cecchanti jIvitam / yenopAyene sarveSAM jIvanaM syAcca tatkuru // 74 / / rakSa rakSa prayatnena pramAdarahitena ca / jIvamAna dayAbuddhayA jJAtvAtmasadazaM param / / 7 / / sAraM hi sarvazAstrANAM rahasyaM sarvavedinAm / ahiMsAlakSaNo dharmaH hiMsA pApasya lakSaNam // 73 // ahiMseva zirSa sUte hiMsA durgaptidAyinI / zrahiMsaiva paro dharmaH hiMsAdharmalakSaNam ||77ahiNsaiv samAdhInAM rAjamArgoMtinirmalaH / yena saMprApyate zIghra zivasaukhyamakaNTakam // 78 dayAdra' bandhubhAvena ceto jIvasya yasya hi| jIvana rakSati yo nityamAtmavatso'sti dhaarmikH| ||7|| yathA yathA cyA citte baddha te banadhubhAvataH / tathA tathA hi samyaktvaM vartate sarvajantuSu / / 80|| syAdahisAmayaM cittaM rAgadveSavivarjitam / yadA sadA samApnoti jIpaH sAmyAmRtaM zubham dazA padAramA zuddhabhAveSvahiMsAdharmamayeSu SA / saMtiSThate | dUsaroMke prANoMkA dhAta honepara maroMko bhI duHkha hI hotA hai // 72 // he Atman / yadi tU sukha cAhatA hai to | dasaroM ko bhI sukha phuNcaa| yadi dAkhakA honA tajhe aniSTa hai to kisI dasareko mI duHkha mata de // 73 // isa saMsArameM maranA koI nahIM cAhatA, saba jIvita hI rahanA cAhate haiM / isaliye jisa upAyase saba jIvoMkA jIvana manA rahe, aisA upAya tU sadA kara // 74 // he Atman ! tU samasta jIvoMko apane AtmAke hI samAna samajhakara dayAbuddhise prayatnapUrvaka aura pramAdarahita hokara samasta jIroMkI rakSA kara / / 75 // dharmakA lakSaNa ahiMsA hI hai aura hiMsA pApakA lakSaNa hai, yahI samasta zAstroMkA sAra hai aura samasta jJAniyoMkA yahI rahasya hai // 76 // ahiMsAse mokSakI prApti hotI hai aura hiMsAse durgatikI prApti hotI hai / ahiMsA paramadharma hai aura | hiMsA adharmakA lakSaNa hai // 77 // yaha ahiMsA hI samAdhiyoMkA nirmala rAjamArga hai aura isI ahiMsAse kaNTakarahita mokSakA sukha bahuta zIghra prAsa ho jAtA hai // 78 // jisakA hRdaya bhAIpane premase samasta jIvoMmeM dayA dhAraNa karatA hai aura jo apanI AtmAke samAna samasta jIvoMkI sadA rakSA kiyA karatA hai, usIko | dhArmika puruSa samajhanA cAhiye // 79 // jIvoMke hRdayameM bandhutAke premase jaise jaise dayA bar3atI jAtI hai, vaise vaise hI samasta jIvoMmeM samatAbhAva par3ate jAte haiM / / 80 // jaba isa jIvakA hRdaya rAga-dveSase rahita hokara | ahiMsAmaya ho jAtA hai, taba yaha jIva atyanta zubha aise samatArUpa amRtako prApta ho jAtA hai / / 81 // jara yaha
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 68 // SATYA nirAbAdhaM dhyAtA yogI tadaiva saH // 82 // yadA'hiMsAmayo bhAtro jAyate svAtmatastadA / TampUtaM nirmalaM dhyAnaM bhaverakarmavidArakam // 83 // tvamahiMsAmayaM dharmaM tasmAdAtman gRhANa tam / yatprabhAvena zIghraM tvaM mohasaukhyaM hi lapsyase || 4 || jinavaramavacihna vizvaloke prasiddha sakalabhuSanamAnyaM sarvasatvAnukampam bhajatu bhajatu zIghra vizvakalyANa borja sakalasukhanidhAnaM tvaM sAdham // 85 // iti sudharma dhyAna dIpAlaMkAre ahiMsAdharmavarNano nAma saptamo'dhikAraH // AtmA ahiMsAdharmamaya apane zuddha bhAvoMmeM binA kisI bAdhA ke lIna ho jAtI hai, taba yaha AtmA dhyAna karanevAlA yogI kahA jAtA hai ||82|| jaba isa AtmAke ahiMsAmaya bhAva utpanna ho jAte haiM, tabhI isake samyagdarzanase pavitra, nirmala aura kamoMko nAza karanevAlA dhyAna pragaTa hotA hai || 83|| isaliye he Atman tU aba usa ahiMsAmaya dharmako svIkAra kara, jisake prabhAvase tujhe zIghra | ||84|| yaha ahiMsAmaya dharma bhagavAna jinendradevake kahe hue matakA cihna haiM, samasta saMsAra meM prasiddha hai, tInoM lokoMke dvArA mAnya hai, samasta jIvoMpara dayA dhAraNa karanerUpa haiM, samasta kalyANoM kA kAraNa hai aura samasta sukhakA nidhAna hai| he Atman ! aise ahiMsAmaya zreSTha dharmako tU dhAraNa kara, dhAraNa kara // 85 // mokSa sukha kI prApti ho jAya isaprakAra munirAja zrIsudharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapradIpAdhikAra meM ahiMsA dharmako varNana karanevAlA yaha sAtavAM adhikAra samApta huA / XXXKXEXKS bhA 14
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA0 0pra0 assttmo'dhikaarH| 6 // sarayAlayaM jagatpUjyaM satyadharmasya nAyakam / bhAvabhaktyA pravande'haM zrIsupAya jinezvaram / / satye pratiSThito devaH satye dharmaH pratiSThitaH / sasye pratiSThitA vidyA satyameva sukhAkaram // 2 // saspAtaranti saMsAra satyAvaM praNazyati / satyAcca bandhutAM yAnti sarve jIyAH parasparama // 3 / / satyameva jaganmAnya vizvakalyANakArakam / jayadhvani prakurvanti devAH satyena bhUtale | satyena dhAyate dharmastatvadharmapradarzakaH / satyena ziSasaukhyaM hi jAyate pravinazvaram ||shaa satyena nirmalo bhAvaH svAtmano jAyate zubhaH / kRtsnakarmajJayastena jAyate cireNa saH // 3 // teSu vA caritreSu satyo'sti sarvasAdhakaH / jalasthAnaM hi dharmeSu satyasya gaditaM jinaiH / / 7 / tyaktvA sarvavikalpaM hi tvaM satye rasiko bhava / jo zrIsupAryanAtha bhagavAn manyake sthAna haiM, jagatpUjya haiM, satyadharmake svAmI haiM aura jinarAja haiM; aise all bhagavAn supArzvanAthako meM bhakti aura bhAvapUrvaka namaskAra karatA hU~ // 1 // isa satya mahAvratameM deva mI prati-5 SThita haiM, isI sanyameM dharma pratiSThina hai, natyameM hI vidyA pratiSThita hai aura saraya hI sukhakI khAni hai // 2 // il isa satyase hI yaha jIva saMsArase pAra ho jAtA hai, satyase hI namasta duHkha naSTa ho jAte haiM aura satyase hI | | samasta jIva paraspara bandhutAko prApta hote haiM / / 3 / yaha satyadharma saMpArabharameM mAnya hai aura samasta saMsArakA | kalyANa karanevAlA hai| isa pRthvItalapara isa satya ke hI pratApase devaloga jaya jayakAra karate rahate haiM // 4 // tatvoMke dharmako prakAzita karanevAlA vastu svabhAvarUpa dharma isa satyase hI dhAraNa kiyA jAtA hai / aura satyadharmake 5 hI prabhAvase kabhI nAza nahIM honevAlA mokSasukha prApta hotA hai |5|| isa satyase hI AtmAke nirmala aura zubha bhAva utpanna hote haiM aura isI satyase zIghra hI samasta karmAkA nAza ho jAtA hai // 6 // vrata aura cAritrameM satya | hI sabakA sAdhaka hai aura bhagavAn jinendradeva samasta dharmoMmeM satya dharmako hI ucca sthAna dete haiM // 7 // isaliye Xx58YARSHANKARSHANKARISEXIHAR
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 3 / 70 // satyadharmAdhRto yena ziSo'pi khakare dhRtaH ||8|| vizuddha mAnasaM tasya yatra satyaM virAjate / paraM satyena vizvAso jAyate'subhRtAM sadA ||6|| satyena hi dayAdharmo jAyate hi yataH svayam satyena ddi guNAH sarve svayaM yAnti jihIrSayA || 10|| vairaM palAyate zIghraM satyena prANinAM nanu / prema saMpathate zIghramanyonyaM sumanoharam ||11|| nazyanti vipadaH sarvAH saMkaTopi palAyate / satyamAhAtmyato nRnaM satyaM sarvaiH prayujyate ||12|| tasmAtsatyatrataM dhRtvA sudhamaM bhaja re sudhIH / yena saMpadyate saukhyaM kalyANaM maGgalaM zubham ||13|| satyena sampado yAnti kIviH satyena jAyate / sasyena pAtratAM yAti satyena pUjyate naraiH ||14|| satyena jAyate dharmaH satyenaiva ca sthIyate / satyena varddhate svauccyaM satyenaivAvadhAryate || 15 || avizvAsakaraM pApamasatyaM marmakam / dharmadhvaMsakaraM nityamAtman mA vada nindyakam ||16|| pratyakSaduHkhadaM pApamasatyaM viddhi tattvataH / klezabandhabadhAdInAM sthAnaM he Atman ! tU samasta vikalpoMko chor3akara satyadharma meM lIna ho / kyoMki jisane satyadharmako dhAraNa kara liyA, usane mokSako bhI apane hAthameM hI le liyA esA samajhanA cAhiye || 8|| jisake hRdaya meM satyadharma virAjamAna rahatA hai, usakA hRdaya vizuddha hI samajhanA cAhiye / isa satyadharmake kAraNa samasta prANiyoMko sadAke liye vizvAsa ho jAtA hai || 9 || isa satyadharmake kAraNa dayAdharma apane Apa ho jAtA hai aura isI satyadharmake kAraNa samasta guNa eka dUsareko jItanekI hI icchAse nahIM, kintu mAno apane Apa A jAte haiM || 10|| isa satyadharma ke kAraNa prANiyoMkI saba zatrutA mI naSTa ho jAtI hai aura zIghra hI paraspara manohara prema utpanna ho jAtA hai // 11 // isa satyadharma ke mAdAtmyase samasta vipattiyAM naSTa ho jAtI haiM aura saba saMkaTa bhAga jAte haiM, yaha satyadharma sabake dvArA pUjA jAtA hai || 12 || isaliye he buddhiman ! tU satyavratako dhAraNa kara aura isa zreSTha dharmakA pAlana kr| isa satyadharma se hI kalyANa, maGgala, zubha aura sukha utpanna hotA hai || 13|| isa satyadharmake pratApase saMpadAyeM saba prApta ho jAtI haiM, isa satya se hI kIrti pragaTa hotI hai, satyase hI yaha manuSya pAtra banatA hai aura satyase hI yaha manuSya anya manuSyoM ke dvArA pUjA jAtA hai || 14 || isa satyase hI dharma pragaTa hotA hai, satya se hI sthiratA hotI hai, satyase hI apanI uccatA bar3hatI hai aura satyase hI saba kucha dhAraNa kiyA jAtA hai ||15|| asatya vacana pAparUpa haiM, marmacchedaka haiM, avizvAsa utpanna karAnevAle haiM, dharmakA nAza karanevAle haiM aura nindA utpanna karAnevAle haiM, he Atman ! aise asatya vacana tU kamI mada kaha || 16 | he mA0 / / 70
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 71 // Di RRR durgatibhAjanam ||17|| asatyaM narakadvAraM saya ApattikArakam / mAnabhaGgo bhayaH zoko jAyate'satyavAkyavaH || 18 || satyaM bhayadaM tyaktvA cara satyaM mahAzratam / satye caike sthitAH sarve yogino vratapAlakAH ||16|| tasmAtsarvaprayatnenAsatyaM tyaja subhAvataH / satyavAkyaM vadAtman tvaM sukhadaM duHkhahArakam ||20|| satyaM mahAntaM bhaktyA jinendrairiha dhAritam / munibhiryoginAthaiva dhAritaM zivasiddhaye ||21|| tasmAddhAraya he Atman satyameva mahAbratam / mahAvrataprabhAvena sudharmaM labhate zivama ||22|| steyaM pApaM mahAnindhaM jIvAnAM duHkhadAyakam / sthAnaM baMdhayadhAdonAM vipattInAM gRhaM matam ||23|| nAsti steyasamaM pApaM parapIDAkaraM nRnnaam| ekena steyapApena jitaM pApakadambakam ||24|| caurasya hi dayA nAsti AtmaghAtAca no bhayam / kRtyAkRtyaviveko na na zalyarahitaM manaH ||24|| dhanameva hi jIvAnAM prANAH santi sujIvane / udghRte ca dhRtAstena prANA: Atman ! tU ina asatya vacanoMko vAstava meM pratyakSa duHkha denevAle pApa samajha ye asatya vacana kleza, TE aura baMdhana Adi sthAna haiM aura durgatikai pAtra haiM ||17|| yaha asatyarUpa pApa narakakA dvAra hai, zIghra hI aneka ApattiyoM ko lAnevAlA hai, tathA isI asatyake pratApase mAnabhaMga hotA hai, bhaya utpanna hotA hai, aura zoka pragaTa hotA hai ||18|| isaliye he Atman ! bhaya denevAle isa asatyakA sarvathA tyAga kara aura satya mahAvratako dhAraNa kara / vratako pAlana karanevAle samasta yogI isa eka satya vratameM hI sthira rahate haiM // 19 // isaliye he Atman ! tU apane zreSTha pariNAmoMse aura satarahake prayatnoMse isa asatyakA tyAga kara aura sukha denevAle tathA duHkhoM ko dUra karanevAle satyavAkyoM ko hI sadA bhASaNa kara ||20|| isa satya mahAvratako bhagavAn jinendradevane mI dhAraNa kiyA hai aura mokSa prApta karaneke liye aneka yogiyoM ke svAmiyoMne aura munirAjane dhAraNa kiyA hai ||21|| isaliye he Atman ! jisa satya mahAvratake prabhAvase saba tarahakA kalyANa karanevAlA zreSTha dharma prApta hotA hai, usa satyamahAvratako tU avazya dhAraNa kara ||22|| isIprakAra corIrUpa pAna mI mahAnindanIya hai, jIvoMko duHkha denevAlA hai, baMdha-baMdhanakA sthAna hai aura aneka vipattiyoMkA ghara hai ||23|| isa corIke samAna manuSyako pIr3A utpanna karanevAlA anya koI pApa nahIM hai / eka corI pApase hI anya samasta pApa hAra gaye haiM ||24|| corake hRdayameM kabhI dayA nahIM hotI, AtmaghAta karanese kabhI usako bhaya nahIM lagatA, kRtya aura akRtyakA kamI usako viveka nahIM hotA aura usakA mana kamI zalparahita nahIM hotA BR kh
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa0pra0 hAsteyakarmataH // 26 pratyahAduHkhadaM loka steyapApaMsunizcitam / paratra narakAdau hi dAruNaM duHkhadAyakama jAsteyapApaM pari. tyajya bhajAsteyaM mhaantm| sarveSAmeva saukhyAnAM nidAnaM tdidNtrtm||28|| kukarakapaTAdInAM durguNAnAM svataH svayam / steyasya tyajanenAtra tyAgodhA spaadyntH||26||snmaansy vidhAtAraM vizvAmasya ca mandiram / kalyANasya sunetAraMdharAtayaM mahAnatama // 30 // mahApApakaraM gteyaM jinAjhAlopakaM hi tat / zrAtmanaH zuddhabhAvasya vana steymucyte||31||aasteymaatr sadA tyAjyaM jinA ganidezataH / mahAvrataM yadasteyaM dhArya unmunisattamaiH / / 3 / / pratiSThAyatanaM taddhi sarvasaMkaTahArakam / zreSThaM pramANabhUtaM SA'steyaM nanu mahAnatam // 32 // vipattimAtratastaddhi rakSiSyati ca rakSati rakSivAzca purA loke bahavaH sajjanA janAH // 34 // tasmA. sukhakaraM zreSThamasteyaM tanmahAvratam / tvaM gRhANa subha'vana re pAtman sunthalipsayA // 3 // naithunena samaM ninyaM pApaM nAstIha // 25|| isa saMsAra meM jIvoMko jIvita rakhane ke liye dhana hI prANa haiM, corI karanevAlA jaba corI karake usakA dhana haraNa kara letA hai to samajhanA cAhiye ki usane usake prANa hI haraNa kara liye // 26 / / yaha sunizcita hai ki isa loka meM corI rUpa pApase pratyakSa duHkha utpanna hotA hai, sathA paralokameM naraka nigodameM dAruNa duHkha hotA hai ||27|isliye he Atman ! corIke pApako chor3akara tU acaurya mahAvratako dhAraNa kara / yaha acApa mahAvata samasta sukhoMkA mUla kAraNa hai // 28 // isa corI karanerUSa pApakA tyAga karadenese krUratA kapaTa Adi aneka durguNoM kA tyAga binA kisI prayatnake apane Apa ho jAtA hai // 29 // yaha acArya mahAprata sanmAnako denevAlA hai, vizvAsakA ghara hai aura samasta kalyANoMko prApta karAnevAlA hai| hai Atman ! aise isa acAya mahAvratako tU dhAraNa kara // 30 // yaha corIrUpa pApa mahApApoMko utpanna karanevAlA hai aura jinendra devakI AjJAko lopa karanevAlA hai / yahI corIrUpa pApa AtmAke zuddha bhAvoMko ThaganevAlA hai // 32 // isaliye bheSTa suniyoMko AgamakI AjJAke anusAra sadAke liye corIkA tyAga kara denA cAhiye aura acaurya mahAvratako dhAraNa kara lenA cAhiye // 32 // / yaha acauca mahAvrata pratiSThAkA sthAna hai, samasta saMkaToMko dUra karanevAlA hai, sarvazreSTha hai, aura pramANabhUta hai / / 33 / / yaha acaurya mahAvrata vipattimAtrase isa jIvakI rakSA karatA hai, Age kregaa| aura pahile bhI isane aneka sajana logoMkI isa lokameM rakSA kI hai // 34 // isaliye he Atman ! tU sukha| kI icchAse bheSTha bhAvoMke dvArA sukha denevAle sarvazreSTha isa acaurya mahAvratako dhAraNa kara // 35 // |
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 73 // bhUtale / duHkhazokaparItApavipattInAM mataM gRham ||36|| ekato maithunaM pApaM sarvapApAni caanytH| tulAM koTiM na vivanti garIyastaddhi maithunam ||37|| zvatrAdi durgateH sthAnaM vA kalaMkasya bhAjanam / apamAnasya bIjo hi tatpApaM maithunaM mubi ||38|| sevanAccho rogAH sarve bhavanti ca / parAbhavo'ya jIvAnAM tena syAddhi pade pade ||31|| dhanadhAnyasamRddhInAM nAzo maithunapApataH / jIvasya jAyate zodhamayazaH svAde pare // svarAzanni mAtaram | dAhA svastrIvadhaM kRtvA''kAMkSatyeSa parAGganAm ||41|| brahmapApato nUnaM svAtmahatyAM karoti vA / hA pApinAM viveko na kRtyAkRtyasya bhUtale ||42 || brahmapAtaH zodha vyasanAnAM samAgamaH / saMpatsyate hi jIvAnAM saMsArasya ca varddhaH ||43|| tapodhyAnadadyAsatya saMyamAdikasadguNAH / brahmapApato nUnaM palAyanve hi lAghavAt ||4|| kAmAgninA hi mUDhAtmA isa saMsAra meM maithuna sevanake samAna anya koI nindanIya pApa nahIM hai, yaha pApa duHkha, zoka vA saMtApa aura aneka vipattiyoM kA ghara hai ||36|| yadi eka ora maithuna sevanakA pApa rakha liyA jAya aura dUsarI ora anya samasta pApa rakha liye jAyaM to bhI ve saba maithuna sevanakI samAnatA nahIM kara sakate / maithuna sevanakA pApa una sabase bhI adhika hotA hai ||37|| isa saMsArameM yaha maithuna sevanarUpa pApa narakAdika durgatiyoM kA sthAna hai, kalaMkakA pAtra hai aura apamAnakA kAraNa hai ||38|| isa maithuna sevana se samasta roga zIghra utpanna ho jAte haiM aura isI ke sevanase jIvoM ko padapadapara tiraskAra sahanA par3atA hai ||39|| isa maithuna sevanake pApase isa jIvake dhana, dhAnya aura samasta saMpadAoM kA nAza ho jAtA hai aura pada padapara apayaza hotA hai ||40|| isa maithuna sevana ke pApa se mohita hokara yaha manuSya mAtAko mAra DAlatA hai aura apanI strIko mArakara parastrIkI icchA karatA hai ||41 || isa maithuna sevanake pApase yaha manuSya apanI AtmahatyA bhI kara letA hai| so ThIka hI hai, kyoMki pApI jIva kRtya akRtya AdikA koI kisI prakArakA viveka nahIM karate haiM || 42 // isa aba sevana ke pApa se jIvoM ke janma-maraNarUpa saMsArako bar3hAne vAlA samasta vyasanoM kA sanAgama bahuta zIghra ho jAtA hai ||43|| tapa, dhyAna, dayA, satya aura saMyama Adi samasta sadguNa chan atra sevana ke pApase zIghra hI naSTa ho jAte haiM ||44|| kAmarUpa aprise jalA huA yaha sUrkha pataMga ke samAna zotra hI bhasma ho jAtA hai, so ThIka su0 50 10 RBAR
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 dahyamAnaH pataGgavat / bhasmIbhavati zIghrasa sImugdhAnAM kuto matiH // 45 // agninA hi pradhAnAmupAyo'sti yato'tra vai| kAmAgninA pradagdhAnAM nAstyupAyaH kvacitkadA // 4|| bhunagIbhistu ye daSTAste naSTA vA na tdbhve| ye daSTAra khobhujato. bhiste naSTA hi bhavebhave // 4aa kodijanmAntare labhyaM naratvaM durlabhaM nanu / AtmannatajAtpApAnara tvaM nazyase katham // 48 // zambhuharyAdidevA ye kAmenakena te jitAH / kAmo hi durdharo loke mahAmohakaro yataH // 4aa vazaMgatA hi devendrA dAnavA daityajAH surAH / kAmasya pApakasyAsya ke vA loke na mohitAH // 10 / / trIta para samutpano vyAmohaH kAmaddhakaH / jIvAnAM mUcrchate so'ya saMjJAhInaM karoti vA // 51 // kRmijantulaTaiH pUrNa lIjavanaM malAvilam / pApo karoti vA mohaM tatra kAmakuceSTayA // 52 // yAvadAtman sa kAmAgnizcitte ucalati te sphuTam / tAbaddharmasya vArtApi citte sphurati he katham // 53 // tasmAta maithunaM pApa re Atmana tvaM tyaja tyaja / vivekavikalo bhUtra kathaM patasi TurgI // 4|| tasmAtsarvaprayate HIMANISHRAISENARISARKARMERESEARS | hI hai, kyoMki strImeM mohita honevAle jIvoMko zreSTha buddhi kaise ho sakatI hai ?||45||jo jI amise jala jAte isa saMsAra meM unakA upAya to ho jAtA hai, paraMtajo jIta kAmakA agni jala jAte haiM, unakA kamI koI upAya nahIM ho sakatA // 46|| sarpiNI jinako kATa letI hai, ve jIva baca bhI jAte haiM aura yadi marate haiM to usI | mavameM marate haiM, paraMtu strIrUpI sarpiNIke dvArA kATe hue jIva bhAbhavameM marate rahate haiM // 47 // yaha manuSyajanma karor3oM bhavoM meM bhI bar3I kaThinatAse prApta hotA hai, usako pAkara maithuna sevana rUpa pApase isa janmako kamI naSTa bhraSTa nahIM 6 karanA cAhiye // 48 // isa kAmane hari ira Adi devoM ko bhI harA diyA hai| isa saMsArameM yaha kAma atyanta kaThina hai aura mahAmoha utpanna karanevAlA hai||49|| hama saMmArameM devoMke indra, dAnava, daitya aura deva saba isa mahApApI kAmake vaza ho gaye haiM, so ThIka hI hai, kyoMki isa saMsAra meM kAmase mohita kauna nahIM huA hai ? // 50 // kAmako bar3hAnevAlA vyAmoha strIse hI utpanna hotA hai aura yahI vyAmoha jIvoM ko mUchita kara detA hai aura jJAnahIna kara detA hai // 51 // yaha striyoMkA jaghanasthAna aneka prakArake kIr3e, jantu Ara lada Adise bharA huA hai, aura malase bharA huA hai; usImeM kAmakI kuceSTA karatA huA yaha pApI jIva mohita ho jAtA hai / // 52 // he Atman ! jaba taka tere hRdayameM kAmarUpI agni jalatI rahatI hai, taba taka tere hRdayameM dharmakI koI bAta mI sphurAyamAna nahIM ho sakatI // 53 // isaliye he Atman ! tU isa maiyunasevanarUpa pApako chor3a chor3a /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 RANI baa74|| tyaja pApaM hi maithunam / svargApavargasaukhyasya brahma sAdhaka mAghara ||4 // ye brahmazAnino jovAH parabrahmasvarUpakAH / bramacaryeNa te sarve jAtA iti ca manyatAm // 56 // kalyANaM majalaM bhadra' sukhaM saMtRptikArakam / RddhivRddhisamRdhAyAH sarne syu nacaryataH // 54aa prazacaryaprabhAveNa bhAvAddevA bhajanti hi / zaktihInaM naraM tuccha' brahmataH vinna jAyate // 18 // tIrtharAstu ye prAptAH ziva nityaM sukhAtmatA ! naryeNa ke iti na hAyanA sphu ! mojhasaukhyasya sopAna brahmacarya mataM jinaiH / ekena brAhmacaryeNa mokSasiddhirniratyayA // 60|| brahmacarya vrataM yena dhutaM bhaktyA trizuddhibhiH / UDA mukti vadhUstena bhRzaM pUtamahAtmanA / / 61 // brahmacarya prataM yasyaM nirmalaM hi trizuddhitaH / tasyaiva saphalaM vRttamanyeSAM tu nirarthakam // 62|| brahmacarya mahApUtaM dhArayAtman guNAkaram / munIndrA hi yatastena saMsArAbdhi taranti te 16| tasmAtsarvaprayatnena bhaja are! tU vivekarahita hokara durgatimeM kyoM par3atA hai ? // 54 // isaliye saba taraha ke prayatnoM ke dvArA isa maithuna-sevana| rUpa pApakA tyAga kara aura svarga-mokSako siddha karanevAle brahmacaryakA pAlana kara // 55 / / isa saMsArameM jo brahmajJAnI hue haiM aura brahmasvarUpa hue haiM, ve saba isa pravarya ke pAlana karanese hI hue haiM, aisA samajhanA cAhiye // 56 // saMsArameM jitane kalyANa hai, maMgala haiM, bhadra haiM, atyanta saMtuSTa karanevAle sukha haiM tathA jitanI Rddhi, vRddhi | vA samRddhi hai; ve saba brahmacaryase hI utpanna hote haiM // 57 / / isa brahmacarya ke pratApase devaloSa bar3I maktile atyanta | tuccha aura zaktihIna manuSyakI bhI sevA karate haiM, so ThIka hI hai; kyoMki isa brahmavarSake pratApase kyA kyA nahIM hotA hai ? // 58 // tIrthakaroMne jo nitya sukhasvarUpa mokSa prApta kI hai, vaha eka brahmacarya ke pratApase hI prApta kI haiM | | aisA spaSTa samajha lenA cAhiye // 59|| bhagavAna jinendradevane isa bramacayako hI mokSa sukhakI sIr3hI batalAI | | hai / isa ekahI brahmacarya se kamI na nAza honevAlI mokSa kI siddhi hotI hai // 60 // jisa purupane bhaktipUrvaka mana, vacana aura kAyakI zuddhipUrvaka brahmacarya vrata dhAraNa kiyA hai, usa pavitra mahAtmAne mokSarUpI strI 5] hI prApta kara lI, aimA samajhanA cAhiye // 6 // jisakA namavatra vrata mana, vacana aura kAyakI zuddhatAse atyanta nirmala hai, usIkA samyakcAritra saphala samajhanA cAhiye / anya jIkA cAritra kevala bramacarya ke amAvase nirarthaka hI samajhanA cAhiye // 62 // isaliye he Atman ! aneka guNoM se bharapUra aura mahApavitra aise ina ba. carya pratako dhAraNa kara, kyoMki isa brahmacarya vratase hI muniloga saMsArarUpI samudrase pAra hote haiM // 6 // XXXSACXYX4%%
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 // 6 // svAramana mahAvatam / brahmacarya jagatpUjyaM 'sudharma' munisevitam // 6 // saNyinyAni pApAni nAmamAtrANi bhUtale / saMgamekaM mahatpApaM pApamUlaM paraM matam ||6yaa mUrchAsamona vA kvApi vyAdhiH saMtApakArakaH / tenaiva sugRhItAtmA duHkhA tAmyati mUcrchati / / 66|| anartho dukhadAH sarve paappngkprdaaykaaH| zvabhrAdibhUmikA ye'tra mUrchayaiva bhavanti te // 6 // mUsiMgasya te citte'NumAtraM jAyate ydi| Atman tadA hi tRSNAgnijvAlayati sNttm||6|| saMgAdeva vimuhyanti jocA hi paravastuni / pApaM kurvanti tenAtra dhoraM ghoraM ca zvabhravam // aa sarvAnarthapradA''zA sA tRSNA ca bhavavarddhikA / sajjJAnanAzako mohaH saMgAdeva hi jAyate || vyAmohAjAyate cecchA titastu zAmivaIte: tRSNAto jAyate pApa | pApA dukhaM prajAyate / / 71 / / saMgecchAmAtrataH zIghra kapAyANAM samAgamaH / jagajantuvighAtAya jAyate'nantapApakRt / / 72|| isaliye he Atman ! no brahmacarya jagatpUjya hai, zreSTha dharmasvarUpa hai aura muniyoM ke dvArA sevana karane yogya hai, | aise isa brahmacaryarUpa mahAvratako tU saba tarahake prayatnoMse dhAraNa kara ||64 / / isa saMsArameM anya jitane pApa meM haiM, ve sama nAmamAtrake pApa haiM, sabase bar3A mahApApa eka parigraha hI hai ! yaha parigraha pApakA kAraNa hai / / 6 / / mamatvake samAna saMtApa utpanna karanevAlI anya koI vyAdhi nahIM hai| isa mohavA mamatvase lik ghirI huI AtmA hI aneka duHkhoMse duHkhI hotI hai aura macchita hotI hai / / 66 / isa saMsArameM duHkha denevAle pAparUpI kIcar3ameM DubonevAle aura narakAdikake mahAduHkha denevAle jitane anartha haiM, ve saba isa moha vA | mamatva pariNAmoMse hI hote haiM / / 6 / / he Atman ! yadi tere hRdayameM isa parigrahakA moha aNumAtra mI utpatra | ho jAtA hai, to tRSNArUpI ani phira tujhe sadA hI jalAtI rahegI // 68 // ye jI isa parigrahase hI para padA thoMmeM mohita hote haiM aura isI parigrahake kAraNa narako ibonevAle pora mahApAra karate haiM // 69 / / saba taraha ke | anayoMko utpanna karanevAlI AzA aura saMsArako bar3hAnevAlI tRSNA isa parigrahase hI utpanna hotI hai, tathA | isa parigrahase hI samyAjJAnako nAzakaranevAlA moha pramaTa ho jAtA hai // 70 // moha utpanna honese icchA hotI hai, icchAse tRSNA par3atI hai, tRSNAse pApa hotA hai aura pApase mahAduHkha utpanna hotA hai // 71 / isa parigraha kI icchAmAtrase saMsArabharake samasta jIvoM kA saMhAra karaneke liye anaMta pApoMko utpanna karanevAle kapAya zIghra hI utpana ho jAte haiM / 72 / / mahAraMbhoMko utpanna karanevAlA saMkleza isa parigrahase hI utpanna hotA hai
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ supra0 bhA. // 7 // saMgadrapati saMklezo mahArambhapradAyakaH / cintAzIkaparItApa vedanAdyA bhavanti vA ||shaa saMgAdeva bhavenlobho lobhApA prajAyate / pApAdbhavati saMsAro janmAntakavidhAyakaH || saMgArjane paraM duHkhamadhikaM rakSaNe tanaH / devena saMganAzaH syAttato duHkhaM mahattaram / / 7 / / kAmakrodhau tathA harSabhayalajjAdidurguNAH / se sarve caikasaMgena jAyante klezadAyakAH / // 76 // saMgAdeva pitA putraM putroM kA pitaraM nijam / hanti inti dahA loke saMgamoho hi dustaraH // 77 // saMgamohAspatatyagnI saMgamohAca yudhyate / saMgamohAtsa caikAkI pravizandurgame dhane // 8 // karoti saMgalAbhena kalaha bhaMDana tathA / badhabhaGgAdicchadaM saraM vA zalaropaNam ||6|| sAlobhana sajjAgaurava yatti na kvcit| aspRzyanIcalokaM hi sevate'sau saharSataH 10 saMgalobhAtsadAcAraM tumpatyeSa kuzikSayA / na bhakSayanyathA hi pratyakSaglAnikArakam / / 1 / maMgalobhena saddharma tyajatya. | aura ciMtA, zoka, paritApa, vedanA Adi matra parigrahase hI utpanna hote haiM // 73 // isa parigrahase lobha bar3hatA hai | lobhase pApa utpanna hotA hai Ara pApase janma-maraNa utpanna karanevAlA mahAsaMsAra bar3hatA hai / / 74 | | isa parigrahake utpanna karanemeM mahAduHkha hotA hai, usakI rakSA karanemeM usase bhI adhika duHkha hotA hai aura | kadAcit daivayogase usa parigrahakA nAza ho jAya to sabase adhika duHkha hotA hai // 75 // kAma, krodha, ! harSa, bhaya aura nirlajatA Adi jitane kleza utpanna karanevAle durguNa haiM, ve saba isa parigrahase hI utpanna hote haiM / 76 // isa parigrahake kAraNa pitA putrako mAra DAlatA hai aura putra pitAko mAra DAlanA hai| hA hA ! dekho, isa saMsAra meM yaha parigraha anaMta duHkha denevAlA hai ||77 // isa parigrahake hI mohase yaha prANI agnimeM jala maratA hai, parigrahake hI mohase yuddha meM lar3atA hai aura parigrahake hI mohase akelA durgama banoMmeM praveza karatA hai // 78 / isa parigrahake hI lobhase yaha jIva kalaha vA gAlI galauja karatA hai, RgtAke sAtha mAratA | hai vA zarIrakA chedana bhedana karatA hai aura parigrahake hI lobhase zUlIpara car3hatA hai // 79 // isa parigrahake lomase hI yaha jIva apanI zreSTha jAtikA gaurava nahIM samajhatA hai aura prasanna hokara ampRzya nIca logoNkii| kiyA karatA hai // 8 // isa parigrahake lobhase hI sadAcArakA lopa kara DAlatA hai aura kuzikSAke dvArA pratyakSa mlAni utpanna karanevAle abhakSya padArthIkA bhakSaNa karatA hai / / 81 // parigrahake lobhase hI yaha jIva | Kaa magavAna jinendradevake kahe hue bheSTha dharmako chor3a detA hai aura mUrkhatA dhAraNakara jinAgamake arthako mI
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA01 su0pra0 // // ----- Itsu bhASitam / jinAgamasya cArtha hi vAnyathA kurute kudhIH ||shaa surmikacana deTi saMgalobhASa sajjanam / hitAhitaM na jAnAti pApaM carrAta dAruNam |3 // saMgalobhAtkuzAlahi samyak paThati bhAvata: / tato mithyAmati kasvA lumpatyena jinAgamam 4aa hA hA saMgatya lobhena nirmimIte navaM matam / vyabhicAre durAcAre saddharma satra bhASate / / 8 / anIti manute nItimanyAyaM bhyAyamicchati / saMgalobhena tatsarva kurute svArthalipsayA // 86 // vyAmoikAraNaM saMgalobho'sti prANinAM khalu / bhUkachI karoti durbhAva durgatihAtamoti saH // 7 // tasmAtsarvaprabalena saMgamUrdhA tyajeddha dhH| lobhaH saMgasya kartavyo nAtra prANacyutairapi / / saMgo hi dvividhaH prokto bAhyAbhyantarabhedataH / saMgo hisarvayA tyAjyo muktyAphAnimamahAtmanA | (IEE cintAbhAvo nirArambhI bhaveniHsaMgato muvi / Akulatvena nazyeta nisaMgAkinna jAyate ||6|| mamatvAjAyate lobho lobhaadraago'bhivrddhte| rAgAveca saMsArastato duHkhaM nirantaram ||1|| mano'kSaviSayANa hivAzAM dhane vimoitaH / viparIta kara DAlatA hai // 42 // isa parigrahake hI lobhase dhArmika sajjana puruSoMse dveSa karatA hai, tathA isa parigrahase hI apane hitAhitako nahIM samajhatA aura mahApApa utpana karatA hai // 8 // isa parigrahake hI lobhase kuzAstroMko bhAvapUrvaka acchI taraha par3hatA hai aura una kuzAstroMke par3hanese mithyA muddhi dhAraNakara | | jinAgamakA lopa karatA hai / / 84 // hAya hAya ! dekho, isa parigrahake hI lomase navIna matoMkA nirUpaNa karatA hai aura unameM vyabhicAra vA durAcArako hI zreSTha dharma batalA detA hai // 85 / / dekho, yaha jIva parigraha ke hI lobha aura apanI svArtha-vAsanAse anItiko nIti samajha letA hai aura anyAyako nyAya samajha letA hai // 86 // yaha parigrahakA lobha mohakA kAraNa hai, azubha pariNAmoMkA kAraNa hai, samasta prANiyoMko mUlita kara detA hai aura durgatiyoMkA kAraNa hai / / 87 // isalie buddhimAnoMko sabatarahake prayatna karake isa parigrahake mohako chor3a denA cAhiye aura isa parigrahakA loma prANanAza honepara mI nahIM karanA cAhiye // 88|| isa parigrahake bApa AbhyaMtarake medase do bheda haiM, mokSakI icchA karanevAle mahAtmA puruSoMko ina donoM prakArake parigrahoMkA sarvathA tyAgakara denA cAhiye // 89 // isa pariprahakA tyAgakara denese hI ciMtAkA abhAva ho jAtA hai, AraMbhoMkA abhAva ho jAtA hai aura AkulatAkA nAza ho jAtA hai, so ThIka hI hai| kyoMki X parigrahakA tyAga kara denese kauna kaunase guNa pragaTa nahIM hote haiM / // 10 // mamatva pariNArmose lobha par3atA hai,
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma0pra0 Hus|| sa pApo dhvaMsate mArgAnmoho durgatidAyakaH // 2 // kAmakrodhakaSAyAdAnantaraGgaparigrahAn / yo'tra nyA. saMsArI so'sti saMgataH |satRSNo karma badhnAti dhRtvAzAmaNamAtrikAm / mokSamArge yate | saiva karoti bhavavandhanam ||64|sNg ca dvividhaM tvaktvA dhRtvA paMcamahAnatam / gRhanti ce punarvastraM bhraSTAste mokSamArgataH 118| gRhItvA jinaliGgaca dhRtvA paJcamahAnatam / punarvAkarati saMga sa bhavAbdhI majati dhruvam // 6 // nAsti karmakSayasteSAM vanasaMgadharAramanAm / vastratyApi ca durmohaH saMsArasyaiva varddhakaH ||yaatraannaarth svazarIrasya vasaJcApi | dharati ye / vyAmohamohitAste myurmokSamArga bhajanti na III munirmamatvacetaskaH svAhitAjasyate dhruvam / yato mamatva. bhAvena vastraM dhatte tato hi saH nirmamatvaM hi citte te vidyate naiva vA yadi mahAbavena tenAtra yate ki hi prayojana 6 lobhase rAga utpanna hotA hai, rAgase saMsAra bar3hatA hai aura saMsArase niraMtara duHkha hotA rahatA hai // 91 / / isa parigrahake mohake kAraNa jo pApI mana aura iMdriyoMke viparyokI AzAko bar3hAtA hai, vaha mokSamAgase | bhraSTa hotA hai, so ThIka hI hai; kyoMki moha hI durgatikA kAraNa hai // 92 // jo manuSya isa parigrahake mohase kAma, krodha bAdi kaSAyarUpa aMtaraMma parigrahoMko dhAraNa karatA hai, vaha una parigrahoMke hI kAraNa dIrgha LE) saMsArI ginA jAtA hai // 93 / / jo aNumAtra mI AzA dhAraNakara tRSNA karatA hai, vaha karmoMkA baMdha karatA hai| yaha AzA mokSamArgameM lage hue muniko bhI saMsArakA baMdhana kara DAlatI hai // 94 // jo ataraMga, bAhya donoM prakArake parigrahoMkA tyAga kara mahAvrata dhAraNa kara lete haiM aura phira vastra dhAraNa kara lete hai, unheM mokSamArgase ra bhraSTa samajhanA cAhiye / / 15 / / jo jainezvarI dIkSA dhAraNakara paMcamahAvratoMko dhAraNa kara letA hai aura phira bhI parigrahoMkI AzA rakhatA hai, vaha isa saMsArarUpI samudrameM avazya batA hai // 96|| jo vastra vA anya parigrahako dhAraNa karate haiM, unake karmoMkA kSaya kamI nahIM ho sakatA / kyoM ki vastroMse moha karanA mI saMsArako | hI bar3hAnevAlA hai // 97 // jo muni hokara bhI apane zarIrakI rakSAke liye vastrAdika dhAraNa karate haiM, unako | va vyAmohase mohita samajhanA cAhiye / aise loga mokSamArgako kabhI dhAraNa nahIM kara sakate // 98 // bohani | hokara mI apane hRdayameM mamatva dhAraNa karate haiM, ve apane AtmAke hitale bhraSTa samAne jAte haiM, kyoMki K/ mamatva pariNAmoMse the loga apane zarIrapara vastra dhAraNa avazya karate haiM // 99 // he mune! yadi tere |
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 80 // ||100 || AkiJcanyaM ca nissaMgamAtmAnaM vizvasan yatiH / sa vyAmohakaraM vastra dhatte mokSAya vA katham // 101 // yAginAM zarIre'pi paraM niHspRhatA matA / zrAtmaivAtra supa deyo'nyatsarvaM khalu // 102 // nirmamatvaM zarIre na yasyAsti svAtmabhAvataH / mohAtma hi kathaM dhate'pyamAnaM parigraham ||103 // mamatvaM yairyatIrvA tyaktaM hi svatanau nanu / te saMyama samArAdhya labhante hi zivaM laghu // 14 // yato digambarANAM syAnmokSo nirmamatAtmanAm / paMcAmattatrataM teSAM nAnyeSAM saMgadhAriNAm / / 105 / / hustato hi jainendrAH sAkSAnmodasya kAraNam / nagnaM digambaraM liGga nisaMga jAtarUpakam // 106 // jagati paramaniya paMcapAeM sainyaM tyajatu paramazuddhayA paMcavRtaM sudhRtya / nivasatu munimArga vA yathA jAtamudra iha dharaNa sudharmamAtmano mokSarUpam // 11- 7 / / iti sudharmadhyAnnapradIpAlaMkAre mahAtaprarUpaNo nAma mo'dhikAraH // hRdayase mamatra dura nahIM huA hai, nirmamatA nahIM hai, to phira mahAvrata dhAraNa karanese hI kyA prayojana nikala sakatA hai ? || 100|| jo muni isa AtmAko parigraharahita akiMcanasvarUpa zraddhAna karatA hai, vaha mokSa prApta karane ke liye mohita karanevAle vastroMko bhalA kaise dhAraNakara sakatA hai ? // 101 // yogI loga apane zarIra se bhI nispRhatA dhAraNa karate haiM, kyoMki yogIlogoMke liye AtmA hI upAdeya hai, bAkI saba heya vA tyAga karane yogya haiM || 102 || jo muni AtmIya bhAvoMke pragaTa hone se zarIra meM bhI nirmamatA dhAraNa karatA hai, vaha mohase utpanna honevAle aNumAtra parigrahako bhI kaise dhAraNa kara sakatA hai 1 // 103 // jina munirAjoMne apane zarIrase bhI mamatva bhAvoMkA tyAga kara diyA hai, ve muni saMyamakA ArAdhana kara zIghra hI mokSa prApta kara lete haiM || 104 || kyoMki yaha niyama hai ki nirmama - tvako dhAraNa karanevAle digambara muniyoMko hI mokSakI prApti hotI hai / kyoMki nirmamatva digambara muniyoMke hI mahAvrata hote haiM, parigraha dhAraNa karanevAle anya kisIke mahAvrata nahIM ho sakate // 105 // isIliye bhagacAn jinendradeva bAlakake samAna parigraharahita na digambara avasthAko mokSakA sAkSAt kAraNa kahate haiM // 106 // ye hiMsAdika pAMcoM pApa saMsArabhara meM parama nindya haiM aura sevana karaneke ayogya haiN| isaliye mana, vacana aura kAyakI parama zuddhipUrvaka pAMcoM mahAvatoMko dhAraNakara ina pAMcoM pApakA tyAga kara denA cAhiye, tathA bAlya samayakI namamudrAko dhAraNa karanevAle sunimArga meM nivAsa karanA cAhiye aura mokSarUpa AtmA ke zreSTha dharmako dhAraNa karanA cAhiye ||107/1 yaha munirAja zrI sudharma sAgarapraNIta sudharma dhyAnapravI pAlaMkAra meM mahAvratoMko nirUpaNa karanevAlA yaha AThavAM adhikAra samApta huaa|
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 1 // nvmo'dhikaarH|| 86 taM paMcAkSavijetAraM paMcasamitipAlakam / vItarAgamahaM vande candraprabha jagadgurum ||sh paMca hiMsAdipApAni mahA. duHkhakarANi c| tyaktvA, paMca bratAnyAzu dhAryatAM zivasiddhaye // paMcapApaM nirAkatu paMcasamitimAcara / manohaniprada kRtvA zivasiddhiM vilokaya ||3|| paMcapApaM nirAkatuM' SaDAvazyakamAghara / yena sAbhyAmRtaM labdhvA ziSasiddhirbhavettava 4paMcapApaM nirAkatu samatAM dhara bhaavtH| prAzAvaitaraNI tItvA zivasiddhi vilokaya // 1 // paMcapApaM nirAka paMcacAritramAcara / jityA sarvajagadvandva zivasiddhiM vilokya // 6 // karotu dazadhA dharma paMcapApavihAnaye / kaSAyanima jo pAMcoM indriyoMko jItanevAle haiM, pAMcoM samitiyoM ko pAlana karanevAle haiM tathA jo vItarAga aura | jagadguru haiM; aise bhagavAn candrapramako meM namaskAra karatA hU~ // 1 // hiMsAdika pAMcoM mahApApa mahAduHkha utpanna karanevAle haiM, isaliye inako chor3akara mokSa prApta karaneke liye pAMcoM mahAvatoMko dhAraNa karanA cAhiye // 2 // he Atman ! pAMcoM pApoMko dUra karaneke liye pAMcoM samitiyoMkA pAlana kara, tathA mana aura indriyoMkA | nigrahakara mokSakI siddhiko prApta ho // 3 // pAMcoM pApoMko dUra karaneke liye chahoM AvazyakoMkA pAlana kara, | jisase ki samatArUpa amRtako pAkara tujhe mokSakI siddhi prApta ho // 4 // pAMcoM pApoMko dUra karane ke liye mAvapUrvaka samatAko dhAraNa kara aura AzArUpI vaitaraNI nadIko pArakara mokSakI siddhiko prApta ho ||5|paaNcoN pApoM ko dUra karanekeliye pAMca prakAra ke cAritrako dhAraNa kara aura saMsArake samasta upadravoMko jItakara mokSakI | siddhiko prApta ho // 6 // pAMcoM pApoMko dUra karaneke liye daza prakArake dharmako dhAraNa kara aura samasta kaSAyoMko //
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 1152 11 kRtvA zivasiddhiM vilokaya // 7 // paMcapApaM nirAkatu manISAkA yazuddhibhiH / nijAtmanaH kuru dhyAnaM zivasiddhiM vilokaya ||8|| akSodveSAddhi jAyante paMca pApAni bhUtale / AdAveva pravartante akSANi pApakarmaNi // 6 // kIkAyevamuhyanti vAda viSayavAcchayA / tasmAtpApaM prajAyeta tatItyAcArakaM mahat ||10|| ajitAkSaH karotyAtmA viSayAkrAMtacetasA / hiMsAdIni ghorANi pApAni satataM dhruvam // 11 // indriyaivijito jIdo pramAdyati pramUrcchati / viSayaM kAMtamANo hi saMsAre hita svayam ||12|| indriyANAM sahAyena viSayeSu gataM manaH ko vA vArayitu N zaktaH kAma sainyaM suyatnataH // 13 // akSANAM viSayAatit jIvAna hiMsati nirbhayaH / asatyaM vakti niHzaMkaM steyaM carati harSataH ||14|| akSagocarasiddhayarthaM saMgamarjavi mohataH / maNDanaM kalahaM kRtvA pApAni saMcinotyasau ||15|| akSArthamukha siddhayarthamanItiM kurute tathA / svArthe parAyaNo bhUtvaH janaH pApaM vitanvate ||16|| yathA yathA hRSIkANAM madastApazca varddhate / tathA tathA ca varddhate rAgadveSau svataH strayam // 17 // // nigrahakara mokSakI siddhiko prApta ho ||7|| pAMcoM pApako dUra karaneke liye mana, vacana aura kAyakI zuddhipUrvaka apane AtmAkA dhyAna kara aura mokSakI siddhiko prApta ho ||8|| isa saMsAra meM iMdriyoMke udreka se hI pAMcoM pApa utpanna hote hai, sabase pahale ye iMdriyAM pApa kA hI avRtta hotI haiM ||2|| sabase pahale viSayoMkI icchAse indriyAM mohita hotI haiN| phira unase pApa utpanna hotA hai aura phira pApase aneka mahA atyAcAra hote haiM // 10 // jo AtmA apanI indriyoMko jIta nahIM sakatA, usakA hRdaya viSayoMse AkrAMta ho jAtA hai aura phira vaha sadA hiMsAdika ghora pApa karatA rahatA hai ||11|| jo jIva iMdriyoMse jItA jAtA hai iMdriyoMke vaza ho jAtA hai, vaha pramAda karatA hai, mUcchita hotA hai aura viSayoMkI AkAMkSA karatA huA saMsAra meM paribhramaNa karatA hai || 12 || indriyoM kI sahAyatA se viSayoMmeM prApta hue aura kAmako sahAyatA pahu~cAnevAle isa manako prayatna karanepara bhI kauna roka sakatA hai ? ||13|| jo jIva indriyoMke cipayoMke AdhIna hai, vaha nirbhaya hokara jIvoMkI hiMsA karatA hai, niHzaMka hokara jhUTha bolatA hai aura harSapUrvaka corI karatA hai || 14 || iMdriyoM ke viSayoMko siddha karaneke liye vaha mohita hokara parigrahoM kA saMgraha karatA hai aura kalaha vA jhagar3e kara pApoM kA saMgraha karatA hai || 15 || iMdriyoM ke viSaya-sukhakI siddhike liye yaha jIva aneka anItiyoMko karatA hai, tathA svArthameM tatpara hokara aneka pApa karatA hai ||16|| iMdriyoM kA mada aura saMtApa jaise jaise mar3havA jAtA hai, vaise mA0 11E
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa0pra0 | // yo'kSazRGkhalayA thaddho bhirtyntrmyyaa| saMsArazRGkhalAyAM saH baddho dRDhataro nanu // 18 // yaH sutIkSNataraiGgirakSajanyaH | durantakaiH / viddhaH so'tra praviddhosti prazaste puNyakarmaNi // 1 // kAmakrodhabhayAzcintAkalahI matsarAdayaH / vaMcinarahasya | jIvasya jAyante durguNA aho // 20 // yAvatsanti kukarmANi pApabandhakarANi ca / tAnyajJaizca mahAduSTaiH saMprApyante janasya nu // 21 // sarvapApasya mUlAni bhavabandhakarANi ca / indriyANi vijJAnIhi re Atman tvaM hi tattvadaH // 22 // vyAmohato'kSaje saukhya'dhyAtman tvaM yadi dhAvAMsa bhAvayati sataH pAtI bhavAbdhau te sunizcitam ||2shaa vyAmoitastathApi | tvamAtmanindriyaje sukhe| bhUyo'pyAtmasukhaM manvA ramase hAkSavaMcitaH // 24 // duHsvameva vijAnIhi he pAtmanakSajaM sukham / AdhyAtmikaM sukhaM viddhi vAkSAtItaM svabhAvajam / / 24aa Akule nazvare pApe va zAnte duHkhpuurite| duHkhade sakSaje saukhya hI baiMse rAga aura dveSa svayaM bar3hate jAte haiM // 17 // mAharase atyanta manohara dikhanevAlI ina indriyoMkI | sAMkalase jo ba~dha gaye haiM, ve saMsArakI sAMkalase mI majadutIke sAtha baMdha gaye haiM; aisA samajhanA cAhiye // 18 // | jinakA anta duHkhamaya hai, aise iMdriyoMse utpanna hue tIkSNa bANoMse jo jarjarita ho cuke haiM; unako prazaMsanIya puNya karmoM meM bhI jarjarita huA hI samajha lenA cAhiye arthAt phira usase koI puNya kArya nahIM ho sakatA // 19 // jo jIva indriyoM ke dvArA jItA jAtA hai, use kAma, krodha, bhaya, ciMtA, kalaha aura matsara Adi aneka durguNa utpanna ho jAte haiM // 20 // isa saMsArameM pApagandha karanevAle jitane kukarma haiM, ve saba jIvoMko mahAduSTa ina indriyoMse hI utpanna hote haiM // 21 // he Atman ! tU ina indriyoM ko samasta pApoMkA mUla aura yathArthameM saMsArabaMdhakA kAraNa samajha paa22|| he Atman ! yadi tU indriyoM meM mohita hokara indriyajanya sukhoMmeM daur3a lagAvegA, to yaha nizcaya hai ki tU isa saMsArarUpI samudra meM avazya par3egA / / 23|| he Atman ! itanA samajhane para mI iMdriyoMse ThagA huA tU vyAmohake kAraNa iMdriyajanya sukhoMmeM Atmasukha mAnakara lIna hogA // 24 // paraMtu he Atman ! tU ina iMdriyajanya sukhoMko duHkharUpa hI samajha / jo sukha iMdriyoMse rahita hai aura AtmAke khabhAvase utpanna huA hai, usIko tu AdhyAtmika sumba samajha // 25|| ye indriyajanya sukha AkRlavArUpa haiM sadA nAzamAna haiM, zAMtise dUra haiM, duHkhoMse bharapUra haiM aura duHkha denevAle haiM, aise ina iMdriyajanya sukhoMmeM cetana avasthAko dhAraNa karanevAlA yaha jIva malA kaise mohita ho sakatA hai ? // 26 / / he Atman ! ye indriyajanya
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ sapra0 4 // ko mutpati sacetanaH // dIrghasaMsArabIjaM hi viSavaduHkhadAyakam / nAnodrekakaraM saunyamakSajaM viddhi tarakhataH // 20 // nAnAduHkhakara tIna zAntyamRtaparAmukham / bhayairAkulita nityaM saukhyaM viddhi tadakSajam // 28 // AdhivyAdhikaraM nityaM duHkhasaMtApadAyakam / saMsArabhramaNasyaiva kAraNaM sakSajaM sukham // 2 // bAprApta mAtraramye'sminnakSaje duHkhade sukhe / bhayasaMtApasaMmice ko mohaH svAtmadinAm // 30 // madhulipsAsidhArAvakipAkavattakSajama / zrAsvAdase kimartha svamAtman saukhyaM bhayAvaham // 31 // tvAM vaMcitaM pravRttAnIndriyANi rmybhaavtH| pAtayitvA bhavAbdhau tvAM duHkhaM dAsyanti tazvataH // 32 // akSasaukhye hi rAga vA kuru mA tatvabodhataH / svAtmanaH kuru sayAnaM lamase saukhyamAtmajam // 3 // indriyoTrekamArudhya svamanaH svavarza maya / pazyAtmanAtmanaH saukhyaM svasmina dhyAnena saMtatam ||34|| viSayebhyo nivartanve yadAjJAraNa sukha vAstavameM dIrgha-saMsArake kAraNa haiM, nigarale samAna duHkhadAyaka hai aura aneka prakArakI udrekatAko utpama karanevAle haiM aisA tU samajha // 27 // ye indriyajanya sukha aneka prakArake duHkha denevAle haiM, atyanta tIvra 1 zAMtirUpI amRtako naSTa karanevAle haiM aura bhayase sadA bharapUra rahate haiN| he Atman ! tU aisA samajha // 28 // ye iMdriyajanya sukha aneka prakArakI Adhi-vyAdhiyoM ko utpanna karanevAle haiM, sadA duHkha aura saMtApako denevAle | | hai aura saMsAraparibhramaNake kAraNa haiM / // 29 // indriyajanya sukha sevana karate samaya manohara jAna par3ate haiM, paraMtu vAstavameM duHkha denevAle haiM tathA bhaya aura saMtApase bharapUra haiM; bhalA aise ina indriyajanya sukhoMmeM AtmAke | svarUpako jAnanevAlA jIva kaise mohita ho sakatA hai ? // 30 // he Atman ! ye indriyajanya sukha zahata lapeTI | talavArakI dhArAke samAna athavA kiMpAkaphalake samAna aMtameM duHkha denevAle haiM tathA atyanta mayAnaka haiM, aise | ina sukhoMkA AkhAdana tU kyoM karatA hai ? // 31 // ye iMdriyAM apanI manoharatA dhAraNakara tujhe Thaganeke liye prAsa huI haiM, isaliye tujhe isa saMsArarUpI samudrameM girakara vAstavameM mahAduHkha deMgI // 32 // isaliye he Atman ! tu AtmajJAnako dhAraNa kara, ina iMdriyajanya sukhoMmeM rAga mata kara tathA AtmAkA zreSTha dhyAna kara, jisase ki tujhe AtmasukhakI prApti ho // 33 // he Atman ! tU iMdriyoMke uDekako rokakara apane manako fe apane vaza kara / tathA dhyAnake dvArA tU apanehI AtmAmeM apane AtmAke sukhako dekha // 34 // jaba ye indriyAM | AtmajJAnake dvArA apane viSayoMse haTa jAyaMgI, tabhI tujhe dhyAnake dvArA AkulatArahita Atmasukha dikhAI SAMRSARIHARIYANAYARS5458445K 3599435AHARART933
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 8 // svabodhataH / zIghraM pazyasi dhyAnena khatmasaukhyamanAkulam ||35|| adhyAtmajaM gatadvandva zAzvataM ca nirAkulam / nirAdhA, sukhaM cAtman labhase tvakSarodhanaH // 36 // apAsya cAkSajaM saukhyaM vAtmani stramanAkulam / pazyAtman vimalaM saukhyaM dhyAnena svAtmanaH svayam // 37 // hRSIkavipayotpanna sukhe lubdho yadi tvakam / tadAtman vada te dhyAna kayamAdhyAtmikaM bhavet // 38 // bhUtayakSavyAmohato cadi / cittaM tarhi kathaM dhyAnaM kathaM vA saMyamo bhavet // 36|| aste vidvalIbhUtaM / yadi cittaM manAgapi / tadA laM pApakaraDe'smin patitastyattasaMyamaH // 40 // viSayAzAbhibhUtAnAmindriyAdhInacetasAm / | teSAM dhyAnaM bhavennaiva yatnenApi samujvalam // 4aa ajitAkSo naro lubdho dhyAtu' kisa samIite / tuSAH kiM yA prarohanti sicyamAnAH suvAriNA ||2|| nisargacapalairIdi vyAptaM hi mAnasam / tasya tarikaM bhaveddhyAna kiMvA kASAyanigrahaH // 43 / / indriyairanizaM yasya vyakulaM clmaansm| mahAtrataM kathaM tasya dhyAnaM vA pAparodhakam / / 44|| akSANAM vazago dhyAtA dekhA // 35 // he Atman / idriyokA nirodha karanese tujhe samasta upadravoMse rahita, nirAkula, zAzvata aura nirAvAdha AdhyAtmika sukha prApta hogA // 36 / / isaliye he Atman ! tU iMdriyajanya sukhoMko chor3akara dhyAnake dvArA apanehI AtmAmeM nirAkula aura nirmala AtmAke mukhako svayaM dekha // 37 // he Atman / yadi | tU idriyoM ke viSayoMse utpanna hue sukhameM lubhA jAyagA to phira yatalA ki tere AdhyAtmika dhyAna kaise ho | | sakegA // 38 // he Atman ! indriyoMse mohita hokara yadi terA citta vipayoM meM vyAkula ho jAyamA to phira tujhe kaise dhyAna ho sakegA aura kaise saMyama ho sakegA ? // 39 // he Atman / yadi terA mana indriyoMse thor3AsA | bhI bihala ho jAyamA to terA saMyama chUTa jAyagA aura tU pApakuNDameM avazya gira par3egA // 40 // jo jIva | viSayoMkI AzAke vazIbhUta haiM aura jinakA hRdaya indriyoMke AdhIna hai, unake yaha karanepara bhI nirmala dhyAna | kabhI nahIM ho sakatA // 41 // jisane iMdiyoko nahIM jItA hai, aimA lubdhaka manuSya bhalA dhyAna karanekI icchA kaise kara sakatA hai ? kyA bhUsI bokara aura acche pAnIse sIMcane para bhI utpanna ho sakatI hai ? kabhI nahIM | // 42 // ye indriyo svabhAvase hI caMcala haiM, yadi ina caMcala indriyoMse mana vyApta ho rahA hai to kyA usake | | dhyAna ho sakatA hai ? athavA kaSAyoMkA nigraha ho sakatA hai ? kabhI nahIM // 43 // jisa manuSyakA caMcala mana indriyoMse sadA vyAkula rahatA hai, usako mahAvata kaise ho sakatA hai ? tathA pApoMko rokanevAlA dhyAna kaise
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhu0 pra0 11 11 SXKXPK paratantraH sadA mataH / na hi dhyAtuM samarthaH saH svAtmAnaM so'pi mUDhadhIH || 45 // yathA yathA munidhyatA hRSokavijayo bhaveta / tathA tathA manovegaH prazAmyati sunizcatam ||43|| tasmAtsarvaprayatnena strAvarodho vibhIyatAm / atarodhena saddhghAnaM bhavediha nirAkulam ||17|| akSarodhaH kuto yena tenaiva sukhamAtmatram / labdhaM susaMyamaM zrutvA kRtvA dhvAnaM sunirmalam ||48|| tIrthaMkarAdayaH pUrvaM gatA ye shivmndirm| te cAtavijayenaiva tasmAtvamapi kuru ||46|| mokSasiddhirbhavennaiva vinAjJavijayena hi / tasmAdakSajayaH kAryaH hyanyayA natu saMsRtiH ||10|| tasmAdindriyarAgaM ca tyaktvA tvaM zuddha PatanH / sudharma zivasiddhayarthaM vara rAgAdivarjitam ||11|| virama virama nityaM cendriyANAM vyavAyAt naya naya naya zIghraM svAtmavazyaM hi cittam / kuru kuru kuru zuddha dhyAnamAtmasvarUpaM vara vara disu zAzvataM nirvikalpam // 52 // iti sudharmadhyAna pradIpAlaMkAre indriyavijayaprarUpaNo nAma navamo'dhikAraH // ho sakatA hai ? // 44 // jo dhyAna karanevAlA indriyoM ke vaMza hogA, vaha madA parataMtra hI rahegA, phira bhalA vaha mUrkha apane AtmAkA dhyAna karanemeM kaise samartha ho sakatA hai ?||45|| yaha dhyAna karanevAlA muni jaise jaise iMdriyoM ko jAtA jAtA hai, vaise hI vaise manakA vega niyamase atyanta zAMta hotA jAtA hai // 46 // imaliye saba taraha ke prayatna karake iMdriyoM kA nirodha karanA cAhiye / kyoMki iMdriyoM kA nirodha karanese hI nigakula zreSTa dhyAna pragaTa hotA hai ||47 // jo jIva iMdriyoMkA nirova kara letA hai, vaha saMyama aura nirmala dhyAna dhAraNakara Atmajanya sukhako avazya prApta hogA | // 48 // pahale samaya meM tIrthaMkara Adi jo ziramahalameM jAkara virAjamAna hue haiM, ve indriyoMko jItakara hI vahAM pahu~ce haiM, isaliye he Atman ! tU bhI indriyoM ko jIta || 49|| ina saMsAra meM indriyoM ko jIte vinA mokSakI siddhi kabhI nahIM ho sktii| isaliye bhavya jIvoM ko iMdriyoM kI vijaya avazya karanI cAhiye / anyathA iMdriyavijaya ke binA saMsArakA paribhramaNa avazyambhAvI hai 150|| isaliye he Atman ! tU apane zuddha AtmajJAnase iMdriyoMke gagako chor3a aura mokSa prApta karane ke liye rAgarahita zreSTha dharmako dhAraNa kara ||51|| he Atman ! tU iMdriyoM ke dvArA honevAle apane AtmA ke nAzase alaga ho, dUra ho tathA apane cittako zIghra hI AtmAke vazameM kara, AtmasvarUpa zuddha dhyAnako bhI zIghra dhAraNa kara aura nirvikalpaka nitya rahanevAle zreSTha dharmako zIghra hI dhAraNa kara / / 52 / / + yaha munirAja zrIsudharmasAgarapraNIta sudharmadhyAnapradIpAlaMkAra meM indriyavijayako varNana karanevAlA nauvAM adhikAra samApta huaa| A
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma.pra. dshmo'dhikaarH| RANASAMSKRISHNA . mano vazIkRtaM yena dhyAnaM dhRtvA sunirmalam / rAgadvegavihonaM taM puSpadantaM namAmyAm // 1 // tanmanonigraheNaiva dhyAnAdhyayanasiddhayaH / paMcAkSajapapUrva tAH siddhayanti zivadAH parAH // 2 // yadA yado munezcitaM svazaM yAtyasaMzayam / tadA tadA muneyAnaM bhavedRDhataraM zubham ||shaa ekameva mano yasya svazaM yAtyasaMzayam / tasyaiva nizcalaM dhyAnamanAyAsena jAyate // 4 // manorodhAdavaddhayAnaM manorodhAca saMcamaH / manorodhArakSayetyApaM mano rudhyAtpunaH punaH ||5|| taddhayAnaM saMva siddhiH sA sthiratA saika tasvataH / yenAvidyA parityajya manastattve sthirobhavet // 6 // manaHsthairya vidhAtavyaM dhyAne tannukhyasAdhakam / tasmin sthirIkRDhe sAkSAt dhyAnAsAddharbhavesparA // 7 // suddhA dhyAnasampattiH karmasaMtAnarodhikA / manorodhena jinhoMne nirmala dhyAna dhAraNakara apane manako vazameM kara liyA hai aura jo rAgadveSase rahita haiM, aise | bhagavAna puSpadantako maiM namaskAra karatA hU~ // 1 // sarvotkRSTa aura mokSako denegalI dhyAna adhyayana kI siddhiyA~ | iMdriyoMko jItane aura manako nigraha karanese siddha hotI hai ||2|| muniyoMkA hRdaya jaise jaise apane | vazameM hotA jAtA hai, vaise hI vaise una muniyoM kA dhyAna vinA kisI saMdeha ke atyanta dRr3ha aura zubha hotA jAtA hai | // 3 // jisa munikA eka manahI apane vazameM ho jAtA hai, usI muni ke binA saMdehake aura vinA kisI prazna ke 15 nizcala dhyAna ho jAtA hai / / / / manako vazameM karanese hI dhyAna hotA hai, manako vAmeM karanese hI saMyama hotA hai aura manako vazameM karanese hIpApoMkA kSaya hotA hai| isaliye isa manako bAra pAra vazameM karanA cAhiye / / 5 / / vAstavameM dhyAna vahI hai, siddhi vahI hai aura sthiratA vahI hai ki jinase yaha mana avidyAkA tyAgakara tatcoMmeM sthira ho jAya // 6 // dhyAna karanevAleko sabase pahile apanA mana sthira karanA cAhiye / kyoMki manamA sthira karanA dhyAnameM mukhya sAdhaka hai| manake sthira ho jAnepara sarvotkRSTa dhyAna kI siddhi pratyakSa ho jAtI hai / 71 karma kI 4124
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 85 // kena vizvasiddhiH prajAyate ||8|| manaHsaMrodhanenaiva parA zuddhiH prajAyate / zarIrendriyazuddhistu tenaiva ca svayaM bhavet ||6|| ekaiva sA manaHzuddhiralaM dhyAnAdikarmasu / yayA ca prApyate siddhirantastattvasya dehinAm ||10|| cittazuddhiH sthirIbhUtA yasya sAdhonirantarA / manorathAMstu sarvAn sa dhyAnena labhate dhruvam // 113 // zrAdI kRtvA manaHzuddhiM pazcAdvayAnaM samAcaret / manaH zuddhi dinA dhyAnaM na bhUto na bhaviSyati ||12|| manaHzuddhimakRtvA yaH gaMgAdau hi punaH punaH / karoti dezuddhi vA saMsArAbdhau sa majjati // 13 // mano ruddhaM na yenAtra dhyAnaM sotra karoti kim / manorodhabajenaiva taddhyAnaM syAtsvata. svayam ||14|| cittazuddhimanAsAdhya dhyAnaM kartuM ya icchati / bAlukApIDanaM kRtvA tailamicchati mUDhaco. 1115 // koTijanmAntare yaddhi pApaM kSipati vRttataH / svalpena samayenAtra kSipane cittarodhataH // 16 // pApAsravaM hi saMhRddhaya cittazuddhamA paraMparAko rokanevAlI atyanta dRr3ha dhyAnarUpI saMpatti eka manako vaza karanese hI hotI hai| tathA isI manako karane se samasta siddhiyAM siddha ho jAtI haiM ||8|| manako vaza karanete AtmAkI utkRSTa zuddhi ho jAtI hai aura zarIra tathA iMdriyoMkI zuddha bhI manako vaza karanese svayaM ho jAtI hai ||9|| yaha eka manakI zuddhi hI dhyAnAdika kAryoMke liye mukhya sAdhana hai, isI manakI zuddhise prANiyoM ke aMtarAtmA kI siddhi hojAtI hai ||10|| jisa sAdhuke manakI zuddhi niraMtara sthira rahatI hai, usake samasta manoratha eka dhyAna se hI siddha ho jAte haiM // 19 // sAdhuko nabase pahile manakI zuddhi karanI cAhiye aura phira dhyAna karanA cAhiye / kyoMki manakI zuddhi vinA dhyAna na kabhI huA hai aura na kabhI hogA // 12 // jo puruSa mana kI zuddhi kiye binA gaGgA Adi nadiyoMmeM zarIrazuddhi karate haiM, ve saMsArarUpI samudra meM avazya DUbate haiM || 13 || jisane apane manako meM nahIM kiyA hai, vaha isa saMsArameM dhyAna hI kyoM karatA hai? kyoMki manako vazakara lenese vaha dhyAna apane Apa ho jAtA hai | 14 || jo manuSya manako zuddha kiye binA dhyAna karane kI icchA karatA hai, vaha mUrkha bAlUko pelakara tela nikAlanA cAhatA hai ||15|| jo pApa karor3oM janmoMmeM cAritra dhAraNa karanese naSTa hotA hai, vaha pApa manako vaza meM kara lenese thor3e hI samaya meM naSTa ho jAtA hai || 16 || nirmala buddhiko dhAraNa karanevAle aura mokSa kI icchA karanevAle bhavya jIvoMko apanA mana zuddhakara pApake Avako rokanA cAhiye aura dhyAna XXX bhA NE
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ supra I/EE|| prsnndhiiH| dhyAnAdhyayanakarmANi sabhyasetsanmumukSukaH // 17 // mohamAyAdisalIna viSayAdiSu raMjitam / manaH saMsadhya tatveSu svAdhyAya vA niyojayet // 18 // skhadhyAyatatparo nityaM yamaniyamadhArakaH / vinA klezena sAdhuH sa karoti vavaza manaH // 1 // svAdhyAyabhAvanAyaizca svamanaH svavazaM nayet / tadvazIkaraNa maMtraM svAdhyAya eva nizcitam 20|| svAdhyAyAdeva cittasya sthiratA sutarAM bhaveta / tasmAca munibhiH proktaM na nvAdhyAyAtparaM tapaH // 22 // svataMtracAriNI tItra gatiH cittasya camcalA | svAdhyAyenaiva bhavyaiH sA salyate nAtra saMzayaH // 22 // svAdhyAyena tataH sAdhurmano hi svavazaM mayet / nAnyaH kazcidupAyosti manaHsaMrodhakArakaH // 23 // yeSAM tu caJcalaM cittaM vazaM nAyAti yatnataH / svAbhyA. yenaiva teSAM tu tadvazaM yAtyasaMzayam // 24 // zrImajinendradevazca manaHsaMrodhahetave / eka eva upAyaH sa svAdhyAyaH kathito. 'thavA 12thA aticapajasucittaM dhyAnavina karoti , hyanadaratasutInAM pApakakSAM tanoti / racayatu zubhabhAvAcita adhyayana Adi kAryoMkA abhyAsa karanA cAhiye // 17 // yaha mana moha kA mAyA AdimeM lIna ho rahA hai, tathA viSayoM meM tallIna ho rahA hai, aise isa manako rokakara tatvoMmeM lagAnA cAhiye athavA khAdhyAyameM lagAnA cAhiye // 18 // jo sAdhu svAdhyAyameM sadA lIna rahatA hai aura yama niyamoMko dhAraNa karatA hai, vaha vinA kisI klezake manako vazameM kara letA hai / / 19 / / bhavya jIvoMko svAdhyAyakI bhAvanAse hI apane manako vazameM karanA cAhiye, kyoMki manako vazameM karaneke liye yaha svAdhyAya hI sunizcita maMtra hai // 20 // yaha mana svAdhyAyameM | apane Apa sthira ho jAtA hai / isIliye "khAdhyAyase bar3akara anya koI tapa nahIM hai" isa prakAra aneka muniyoMne upadeza diyA hai // 21 // ina manakI gati svataMtra hai, tIvra hai aura cazcala hai ! aise isa manakI | gatiko bhavya jIva svAdhyAyase hI rokate haiM, isameM koI saMdeha nahIM hai // 22 // isaliye sAdhuoMko svAdhyAyase hI apanA mana vaza karanA cAhiye / isake sivAya manako rokanevAlA anya koI upAya nahIM hai // 23 // jinakA caJcala citta kisI bhI yatnase vaza nahIM hotA hai, vaha svAdhyAyase hI vaza ho jAtA hai, isameM koI | saMdeha nahIM hai // 24 // athavA yo mamajhanA cAhiye ki bhagavAna jinendradevane manako rokaneke liye eka | svAdhyAya hI sabase acchA upAya batalAyA hai // 25|| atyanta caJcala huA yaha cica dhyAnameM vighna karatA hai su0pra015 SEARIES
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1] 20 11 saMrodhakaM vA / iha bhavati sudharmA zAstrasaMlInacittaH ||26|| iti sudharmadhyAnapradIpAlaMkAre manovazIkaraNa prarUpakho nAma dazamo'dhikAraH // aura niraMtara tIvra pApa utpanna karatA rahatA hai, isaliye bhavya jIvoMko zubhabhAvoMse vittako vaza meM kara lenA cAhiye, jisase ki zAstroM meM cittako lagAnevAlA zreSThadharma prApta ho ||26|| isaprakAra munirAja zrI sudharmasAgarapraNIta sudharmadhyAnapradIpAlaMkAra meM manako vaza karanekA upadeza dene vAlA yaha dazayAM adhikAra samApta huA / 63
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekaadsho'dhikaarH| 8.pra0 mA // 1 // sadAcArapraNetAraM tapAsamitipAlakam / bhAvabhaktyA haI bande zItalaM taMjinezvaram // 1 // samityAdidharo dhIrastapazcaraNatatparaH / karoti muninAtho'sau karmAdricUrNanaM nanu || paMcamahAnatAnA hi na syAtsamyaka prapAlanam / samityAdevinA svApi na bhUto na bhavaSyati // 3 // tasmAtteSAM svarUpo'tra saMkSepArayate mayA / Agamebhyo vizeSaM tat jJAtavya munisattamaiH ryAbhASaNAdAnanikSepotsargasakriyAH / paMca samitayaH proktA jinAgame jinezvaraiH // 3 // jIvarakSAsubhAvena dayA cittena saMyanI / divA sUryodaye samyamArjite pathi sattame // 6 // gamanaM tIrthayAtrArtha vaMdanArtha zurUnapi / karoti sRSTizuddhayA hi seryAsamitirucyate // sarvajIvahita vAtha sarvakalyANakArakam / hitaM mita ___ jo sadAcArako nirUpaNa karanevAle haiM aura tapa tathA samitiyoMko pAlana karanevAle haiM, aise mapavAna | zItalanAthako maiM bhaktipUrvaka namaskAra karatA hU~ // 1 // bo munirAja samitiyoMkA pAlana karate haiM, dhIravIra haiM | aura tapazcaraNa karanemeM tatpara haiM, ve hI muni karmarUpI parvatako cUra cUra kara DAlate haiM // 2 // ina samitiyoMko | pAlana kiye tinA pAMcoM mahAvatoMkA acchI taraha pAlana na to Aja taka huA hai aura na kabhI ho sakatA | hai / / 3 / / isaliye maiM aba una samitiyoM kA svarUpa atyanta saMkSepase kahatA hU~ / munirAjoMko inakA vizeSa | kA svarUpa Agamase jAna lenA cAhiye // 4 // bhagavAna jinendradevane jinAgamameM "IryAsamiti, bhASAsamiti | eSaNAsamiti, AdAnanikSepaNamamiti aura utsargasamiti" ye pAMca samitiyAM batalAI haiM ||5|jo saMyamI | jIvoMkI rakSA karaneke bhAvase athavA dayA dhAraNakara dinameM sUryodaya ke bAda dale male uttama mArgameM netroMse cAra hAtha bhUmiko zuddha karatA huA tIrthayAtrAke liye athavA guruoMkI bandanA karaneke liye gamana karatA hai, | usako IryAsamiti kahate haiM // 6-7 // jIvoMkI rakSA karane meM sadA tatpara rahanevAlA jo sAdhu saba jIvoMkA R-4
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu.pra0 // 12 // kara vaco vakti jIvarakSaNatatparaH // 8 // kaTuko karkazAM bhASA vrate naiva sa saMyamI / bhASA samitirasya syAnmanojajaya- | sAdhikA ll kulajAtivizuddha hi suzrAvakaniketane / kevala prasiddhayartha manonigrahapUrvakam toll tridoSa nirmuktaM vA svodezyavivarjitam / AhAragrahaNaM zuddhameSaNA samitizca sA // 11 // zAstra kaeDaluzcaiva sAdhanaM hi susaMsta| rama | dRSTipicchikayA pUtamAdadeca nyasenmuniH // 12|| sarvatra jIvarakSArthaM dayAbhAvena sNymii| ni pAdAnanAmA sA jinaiH samitirucyate // 13 // ekAnte nirjane sthAne jIvajantuvivarjite / dRSTi picchikayA pUte malamUtra visarjayet // 14 // jIvAnAM rakSaNArtha hikSyArtha vAtha saMyamI / manokSajayasiddhayartha cotsargasamitirmatA // 1 // bhAvazuddhikarAH sampagmanokSajayasAdhikAH / pratarakSaNasUryAbhAH paMca samitayo matAH // 16 // dRzyate munimArgo'tra dayAyAssupradarzakaH / mahAzreSThaH samityAdibhizca lokottaro nanu // 17|| SaDAvazyakakarmANi kurvan yogI samAvRtaH / manokSavijayaM kRtvA sayAnaM hita karanevAle aura sabakA kalyANa karanevAle hitarUpa aura parimita vacana ko kahatA hai, tathA jo sNymii| karkaza bhASAko kabhI nahIM bolatA, vaha mana aura iMdriyoM ko jItanevAlI bhASAsamiti kahalAtI hai | // 8-9 / / jo muni vizuddha kula aura jAtiko dhAraNa karanevAle zrAvakake ghara jAkara kevala vratoMko pAlana karanekI icchAse manako vazakara tathA battIsa doSa aura uddiSTa AhArako chor3akara zuddha AhAra grahaNa karatA hai, usako | eSaNAsamiti kahate haiM / / 10-11 // jo muni saba jagaha jIvoMkI rakSA karaneke liye vA dayA dhAraNakara zAstra, | kamaMDalu Adi upakaraNoMko vA saMsArako netroMse dekhakara aura pIchese zuddhakara rakhatA hai, vA uThAtA hai; usako AdAnanikSepaNasamiti kahate haiM // 12-13 // jo saMyamI muni jIvoMkI rakSA karaneke liye vA dayApAlana karaneke liye athavA mana aura indriyakI vijaya prApta karaneke liye jIva jantuoMse rahita ekAMta nirjana | sthAnameM netroMse dekhakara aura pIchese zuddhakara zuddha bhUmimeM malamUtrakA tyAga karatA hai; usako utsargasamiti kahate haiM // 14-15 ye pAMcoM samitiyAM bhAvoMko acchI taraha zuddha karanevAlI haiM, mana aura iMdriyoMko jItane vAlI haiM aura vratoMkI rakSA karaneke liye sUryake samAna haiM // 16 // saMsArameM yaha munimArga dayArUpa dharmako acchI taraha dikhalAnevAlA hai, mahAzreSTha hai aura samiti Adike dvArA samasta saMsArameM bheSTha hai // 17 // jo yogI chahoM Avazyaka karmAko karatA hai, samatA dhAraNa karatA hai, tathA mana aura iMdriyoMko jItatA hai| vaha
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. pra. mATo 13 // labhate param // 18 // tapa icchAnirodhaH syAdicchAtra tu manobhavA / tapazcittasya vazyArthaM tapaH syAca nirIkSakam // 16 // dviSaDbhedaM tapaH khyAtaM bAhyAbhyantarabhettaH / tatpratyekasya SaDbhedaM vItarAgeNa bhASitam // 20 // anazanAvamaudarya vRttasaMkhyArasobhanam / vivikAsanakAyaklezau vA yAhyatapAMsi ca 2zA kRtvA kAlAvadhi cAdI bhAvazuddhiM vidhAya ca / vazIkRtyendriyaM samyaka kaSAyaviSayaM tathA // 22 // tridhAthavA caturdhA hi yatra muktivisarjanam / upavAsatapo jJeyaM nAnAbhedaistu saMyutam // 23 / / ekasmin divase bhuktI dve prokte hi jinAgame / ekamukteH parityAga: upavAso mato jinaiH // 24 // ekamuktiM samArabhya dvicaturbhuktivarjanam / sapaso'ntargataM sarva tasya bhedA anekadhA // 25 // nIrasaM bhojanaM cAmlaM bhojanantvekavArakam / ekabhuktyAdayaH sarva tapobhedA hi saMti ve ||2vaa aSTAviMzatinArINAM dvAtriMzatpuruSasya ca / prAsAH sAdhAraNAH santi nuttaptikArakAH santu // 2 // sahasranIhimAnasya caiko prAso vidhIyate / avazya hI uttama dhyAna dhAraNa karatA hai // 18 // icchAkA nirodha karanA tapa hai tathA icchA manase utpana hotI hai / jo icchAkA abhAva hai, vahI tapa hai tathA tapa manako vaza karaneke liye kiyA jAtA hai / / 19 / / & usa tapake bAhya aura AbhyaMtarake bhedase do bheda haiM, unameM bhI pratyekake chaha chaha meda haiM, aisA bhagavAna vItarAga devane kahA hai // 20 // "anazana, avamaudarya, vRptiparisaMkhyAna, rasaparityAga, virikta zayyAsana aura kAyakleza" yaha chaha prakArakA bAhya tapa kahalAtA hai ||21|bhaavoNko zuddhakara iMdriyoMko vazakara aura kaSAyaviSayoMko acchI taraha jItakara kisI kAlakI maryAdA taka tIna athavA cAra prakArake AhArakA tyAgakara denA upavAsa kahalAtA hai / isa upavAsake aneka bheda haiM // 22-23 / / jinAgamameM eka dinameM do bAra bhojana batalAyA hai, usameM se eka bArake bhojanakA tyAga kara denA bhagavAna jinendradevake dvArA upavAsa kahalAtA hai // 24 // eka bArake mojanako lekara do bAra vA cAra bArake bhojanakA tyAga Adi karanA | saba tapazcaraNameM hI antargata hai, isa prakAra isa tapazcaraNake bahutase bheda ho jAte haiM // 25 // nIrasa mojana karanA, AcAmla bhojana karanA, eka bAra bhojana karanA vA eka bhukti karanA Adi saba isa anazana tapazcaraNake hI bheda haiM // 26 // sAdhAraNa rItise bhUkhako miTAnevAle puruSake pasIsa prAsa kahe jAte haiM aura strIke ahAIsa pAsa kahe jAte haiM // 27 // eka hajAra cAvaloMkA eka prAsa kahalAtA hai / apanI bhUkhamese
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu0pra0 mAra 14 // tadekamAsapazconamavamaudaryamatra vA // 28 // divase caikavAraM yavamaudayaM tapo matam / tatra cecchA nirodhanyAtapo lakSaNato matam ||26||rdhyaadigRhbheden phalapuSpAdinAthavA / bhikSAyA niyamaM kRtvA vRttaH saMkhyAbhidhIyate // 30 // tavRttiparisaMkhyAnaM tapaH syAtsukhakarakam / anena sapatA zAMpramakSA vazyA bhavanti ca // 31 // ratAH paMcavidhAsteSu caikAdi nam / rasatyAgatapo jJayamindriyanigrahakSamam // 32 // nirjane zubhade sthAna prAmAdau nagare tathA / jinacaityAlaye vAsaH zayanaM kriyate mudA // 3 // zayyAsanaM viviktaM tat samproktaM sutapo matam / sarvatrecchAnirodhasvAttapA laharAtA matam | // 34 // aAtApanasuyogena vAdhAkAzAdinA tathA / tajinAjJApramANena klezo hi sahyate mudA // 35 // zarIra kaSTadAnena sakaSTasahanena vA / kAyaklezatapastaddhi jinadevaiH pramANitam // 36|| icchAnirodhatazcAtra kAyakalezatapA matam / antaraMgatapo na syAtsudAhyatapasA vinA // 37 // tasmAdAyato mukhyamAdau kArya tadeva hi / manAvazyaM bhavatyeva bAdhe na tapasA eka grAsa vA do cAra grAsa kama AhAra lenA avamaudarya tapa kahalAtA hai // 28 // dinameM eka bAra bhojana karanA atramaudarya tapa hai / kyoMki usameM bhI icchAkA nirodha hotA hai aura icchAkA nirodha karanA | hI napa hai // 29 // kisI galI vA gharoMkA niyama lekara vA puSpa phala Adike dekhanekA niyama lekara bhikSAke | liye nikalanA vRttiparisaMkhyAna nAmakA tapa kahalAtA hai // 30 // yaha vRttiparisaMkhyAna nAmakA tapa bahuta hI sukha dene | vAlA hai| isa vRttisaMkhyAna nAmake tapase iMdriyAM zIghra hI vaza ho jAtI haiM / / 31 // pAMca prakArake rasoMmeMse kisI eka do | | cAra vA pAMcoM rasoMkA tyAga karanA iMdriyoM kA nigraha karanevAlA rasuparityAga nAmakA tapa kahalAtA hai // 32 // kisI | | nirjana, zuddha gAMva, nagara, caityAlaya Adi sthAnoM meM prasanna hokara nivAsa karanA vA zayana karanA vivikta zayyAsana nAmakA tapa kahalAtA hai| isa dapameM bhI icchAkA nirodha hotA hai, isaliye hI isako tapa kahate haiM / | // 33-34 // bhagavAna jinendradevakI AjJAnusAra AtApana yoga dhAraNakara vA abhrAkAza yoga dhAraNakara kleza-sahana karanA zarIrako kaSTa denA vA svayaM kaSTa sahana karanA kAyakleza nAmakA tapa kahalAtA hai, aisA bhagavAna jinendradevane kahA hai // 35.36 // kAyakleza tapameM bhI icchAkA nirodha hotA hai, isaliye isako | tapa kahate haiM / vinA bAdya tapake antaraMga tapa kabhI nahIM ho sakatA // 37 / / isaliye isa mukhya bAhya tapako sabase pahale dhAraNa karanA cAhiye / isa bAma tapase yaha mana avazya vaza meM ho jAtA hai // 38 // mana vazameM honese
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ nanu // 38 // manAvazye'tavijayaH sutarAM jAyate nanu / tasmAnmanakSavazyAthai tapo hi mukhyakAraNam // 3 // iNyAnirodhataH samyaka mokSavazyatA bhavet / addhAbhaktibhareNApi to bAhya samucyatAm // 4 // prAyazcitAcAdibhedena tapazcAbhyantaraM matam / karmavicchedakaM tattu svAtmadharmaprakAzakam nazA prAptadoSasuzuddhayarthaM sunate sthApanAya vA / prAyazcicaM vidabhyAca doSopazamanAya vai // 4|| munInAM ca manaHzuddhiH prAyazcittena jAyate / prAyazcittatapastasmAdantaraMgatapo matam // 43 // mAvazuddhizca cAritrazuddhirAsmaguNasya ca / prAyazcittaM tato mukhyaM tapaHzuddhividhAyakam // 44 // devazAstragurUNAM ca ratnatrayasudhAraNam / dharmavatsajanAnAM vA dharmaratnatrayasya ca ||4shriijincaitykolyaalyaanaaN zrIzAsanasya ca / vinayo bhAvabhaktyA hi kriyate munimattamaiH // 46 // teSAM hi guNasiddhayarthaM prabhAvanAptaye tathA / vinayAkhyauM tapaH prokta taddhi zrImajjinezvarI // 4aa pUjyAnAM vinayenAtra | guNAsteSAM bhavanti ca / vinayAtsvamumoko guNaprAptizca jAyate // 48 // ghAlavRddhamunInAM ca rogAdipIDitAtmanAm / ASHARANASRHANGYAN | indriyoMkA vijaya apane Apa ho jAtA hai / isaliye kahanA cAhiye ki mana aura iMdriyoM ko vaza karaneke liye * | tapa hI mukhya kAraNa hai // 39 // icchAkA nirodha karanese mana aura iMdriyAM acchI taraha vaza ho jAtI hai, hai| isaliye bAhya tapazcaraNa zraddhA aura bhaktipUrvaka dhAraNa karanA cAhiye // 40 // Abhyantara tapazcaraNake prAyazcina | 5 hai Adi aneka bheda haiM, yaha AbhyaMtara tapazcaraNa karmoM ko nAza karanevAlA hai aura AtmAke dharmako prakAzita karane || | vAlA hai // 41 // lage huye doSoMko zuddha karane ke liye athavA vratoMmeM dRr3hatA dhAraNa karaneke liye aura doSIko F| zAMta karaneke liye prAyazcitta tapazcaraNa dhAraNa karanA cAhiye / / 42 // isa prApazcittase muniyoM ke manakI zuddhi | hotI hai. isIliye yaha prAyazcitta antaraMga tapa kahalAtA hai // 43 // yaha prAyazcitta bhAvoMkI zuddhi karatA hai, cAritrako zuddha karatA hai aura AtmAke guNoM ko zuddha karatA hai; isIliye yaha prAyazcitta mukhya napa mAnA | jAtA hai // 44|| zreSTha muniyoM ko bhAva aura bhaktipUrvaka deva zAmba guruoMkA, ratnatraya dhAraNa karanevAloMkA, dhArmika sajanoMkA, dharmakA, ratnatrayakA, caitya caityAlayoMkA aura jinazAsanakA vinaya sadA karate rahanA cAhiye / / 45-46 // bhagavAna jinendradevane devAdikoMke guNoM kI siddhi ke liye aura prabhAvanA karane ke liye vinaya nAmakA tapazcaraNa batalAyA hai / / 47 // pUjya puruSoM kA vinaya karanese unake guNa bar3hate haiM, vinayase |
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ -mu0 pra0 // / 66 // oooooooXue Xue tIrthayAtrA vihAreNa cAtyantakheditAtmanAm // 46 // teSAmAhArasukSuSopadhitrAsAditaH khalu / vaiyAvRtyaM subhaktyaiva vidhAtavyaM munIzvaraiH // 50 // dharmavatsajjanAnAM tu dharmaprItyA subhAvataH / parasparaM vidhAtavyaM vaiyAvRttyaM manoharam ||51|| sanmAnAhAradAnAya patrahAdividhAnakaiH / rathotsava pratiSThAyAM vaiyAvRtyaM vizeSataH ||52 // dharmaprabhAvanArthaM hi dhavRddha guraNAptaye / vaiyAvRtyaM sadA kArya sunIyAM tu vizeSataH // 153 // | vaiyAvRttyasya mAhAtmyaM samyagjAnanti sArthapAH / vaiyAvRtyena caikaina sAnantazrIH jAyate // 55|| svAdhyAya paMcadhA jJeyaH vAcanAdiprabhedataH / manotarodhataH hetAH svAdhyAyAM hi paraM tapaH ||25|| svAdhyAyAddhi manaH sAkSAtsamyagjJAne pravartate / svAdhyAyAzca bhavettasmAnmanojJaniprahe / mahAn ||56 || svAdhyAyAnna paraM zreSThamAtmabodhakaraM param / mohAndhacakSuSaM nRNAM svAdhyAyoM divyamauSadham ||27|| AtmaguNoMkA utkarSa hotA hai aura guNoMkI prApti hotI hai ||48|| jo muni bAlaka haiM, vA vRddha haiM, rogase pIr3ita haiM, tIrthayAtrA vihArase atyanta khedakhinna haiM, aise muniyoMko AhAra, auSadhi, vasati AdikA dAna dekara tathA unakI sevA-supAkara bhaktipUrvaka muniyoM ko vaiyAvRtya karanA cAhiye ||49-50 // muniyoM ko dharma dhAraNakara zreSTha bhAvase dhArmika sajjanoMkA vaiyAvRtya karanA cAhiye, tathA paraspara bhI vaiyAvRtya karanA cAhiye // 51 // rathotsava ke samaya athavA pratiSThA Adi karmoMke samaya Adara satkArakara, AhAradAna dekara, tathA aura bhI upakArakara vizeSa vaiyAvRtya karanA cAhiye // 52 // dharmakI prabhAvanA karaneke liye dharmakI vRddhi ke liye aura guNoMko prApta karaneke liye muniyoMkA vizeSa rIti se sadA vaiyAvRtya karate rahanA cAhiye ||3|| isa veAvRtya ke mAhAtmyako tIrthaMkara hI acchI taraha jAnate haiM, kyoMki isa eka hI vaiyAvRtya se anaMta catuSTyarUpa lakSmI utpanna hotI hai // 54 // vAcanA, pRcchanA, anuprekSA, AmnAya aura dharmopadeza ke bhedase svAdhyAya ke pAMca bheda haiM, isa svAdhyAyameM bhI mana aura iMdriyoMkA nirodha hotA hai, isaliye yaha bhI zreSTha tapa kahalAtA hai ||25|| svAdhyAya se yaha mana sAkSAt sampamjJAnameM pravRtta hotA hai| isIliye svAdhyAyase iMdriya aura manakA nirodha mAnA jAtA hai ||56|| svAdhyAyase bar3hakara AtmajJAna utpanna karanevAlA anya koI zreSTha nahIM hai| jinake jJAnanetra moharUpI andhakArase malina ho rahe haiM, unake liye yaha svAdhyAya divya auSadha hai // 57 // yaha svAdhyAya moharUpI andhakArako nAza karaneke liye zreSTha sUrya hai| isa svAdhyAyase hI loka *
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 || E || svadhyAyo hi paraM bhAnumahAntavinAzakaH / jAyate svAtmavijJAnaM lokAlokaprakAzakam // 58 // svAdhyAyatapasA nUnaM karmaprathiH prabhidyate / AtmA zIghraM zivaM yAti karmakASThavibhedanAt // 56 // anyacintAM nirAkRtyaikAmayogena cintanam / dhyeyasya sa dhyAnaM caturdhA varNita jinaiH // 60 // sarvasaMgaparityAgAnnitsaGgatvaM prapagate / mamatvamohabhAvasya yatra tyAgAM vidhIyate ||61|| tadvyutsargatapo jJeyamAkiMcanyapradarzakam / zarIre nityaM vA paravastusudUram // 6 // nI dvAdazabhedaM tatsaMkSepeNaiva vkhitm| tapo varNayituM netra rAkohamalpabodhataH // 63 // tapaH zaktipramANena kartavyaM mokSakAM kSibhiH / tapaHrumaM triloke'smizAnyatkarmakSayaMkaram // 64 // tapasA bhidyate karma yathA Satra parvatAH / tIrthaMkaraidhRtaM karmAdri cUya svayaM hi tat // 65|| trikAle ca triloke'smina na syAnmokSastayAM vinA | saMsArAbdhestuta naukA pAraM saMkurute lokako prakAzita karanevAlA AtmajJAna pragaTa hotA hai / / 58 / / isa svAdhyAyarUpI tapazvaraNase karmoMkI gAMTha zIghra hI khula jAtI hai, tathA karmoMkI gAMTha khula jAnese arthAt karmarUpI kalaGkake nAza ho jAnese yaha AtmA zIghra hI mokSameM jA pahu~catA hai ||59 || anya samasta citavanako haTAkara kisI dhyeya padArthako ekAgra cittase citavana karanA dhyAna kahalAtA hai / yaha dhyAna bhagavAna jinendradevane cAra prakArakA batalAyA hai // 60 // jaba yaha jIva samasta parigrahoMko tyAgakara parigraharahita avasthAko prApta hotA hai tathA moha aura mamatva bhAvoMkA sarvathA tyAga kara detA hai, usako vyutsarga nAmakA tapa kahate haiM, yaha vyutsarga tapa AkiMcanyako prakAzita karanevAlA hai, zarIra se nispRhatA dikhalAnevAlA hai aura paravastuoMse sarvathA alaga hai / / 61-62 / / isa prakAra isa bAraha Area artist saMkSepase varNana kiyA hai| meM alpajJAnI hU~, isaliye maiM tapazvarakSakA varNana bhI nahIM kara sakatA ||63|| mokSakI icchA karanevAloMko apanI zaktike anusAra tapazcaraNa karanA cAhiye / kyoMki isa tapazcaraNa ke samAna tInoM lokoMmeM karmokA nAza karanevAlA anya koI nahIM hai ||64 || jisa prakAra vajrase parvata cUra cUra ho jAte haiM, usI prakAra isa vapatharaNase karma bhI cUra cUra ho jAte haiM / ina karmarUpI parvatoM ko cUra cUra karane ke liye tIrthaMkara bhI svayaM isa tapazcaraNako dhAraNa karate haiM // 65 // tInoM kAloMmeM aura tInoM lokoMmeM isa tapake binA kabhI mokSa nahIM ho sakatA / yaha tapa isa saMsArarUpI samudrase nAva ke samAna avazya su0 pra013 2
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ ding // 68 // dhruvam ||66|| tapasA svargasampattistapasA cakriNaH padam / sarvaddhayaH prajAyante tapasA ca zivo bhavet // 67 // dazadharmeNa sArddhaM yastapazcarati bhAvataH / karmAdribhedanaM kRtvA prayAti zivamandiram ||6|| jinavarazubhamArgadIpikAH zAMtirUpAH paramasamitayo mAnyAH sadA tIrthanArthaH / sakalabhuvanamAnyaM satapo dvAdazAtma avatu zravatuzIghra mAM bhaSAdvA sudharmaH // 66 // iti sudharma dhyAna dIpAlaMkAra samititapAvananAmaikAdazo'dhikAraH / pAra kara dene vAlA hai // 66 // isa tapazcaraNase svargakI saMpadA prApta hotI hai, tapase hI cakravartIkA pada prApta hotA hai, tapase hI samasta RddhiyAM prApta hotI haiM aura tapase hI mokSakI prApti hotI hai // 67 // jo puruSa bhAvapUrvaka daza dharmo ke sAtha sAtha isa tapazcaraNako pAlana karatA hai, vaha karmarUpI parvatako nAzakara mokSamahala meM avazya hI jA pahu~catA hai ||68 // ye pAMcoM samatiyAM bhagavAna jinendradevake kahe hue zubha mArgako dikhAne ke liye dIpaka ke samAna haiM, atyanta zAMta rUpa haiM aura tIrthakaroMke dvArA sadA mAnya haiN| isI prakAra bAraha prakArakA tapazcaraNa tInoM lokoMmeM mAnya hai / isa prakAra samiti aura tapazcaraNarUpa zreSTha dharma isa mAse zIghra hI merI rakSA karo, merI rakSA karo ||69 // isa prakAra zrImunirAja sudharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapradIpAdhikAra meM samiti aura tapazcaraNako varNana karanevAlA yaha gyArahavAM adhikAra samApta huA / tabitabiChu su mA0
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 dvaadsho'dhikaarH| jitamoha jitakAma kaSAyacakrabhedakam / vItarAgaM ca sarvazaM bhIzreyAMsaM namAmyaham ||shaa anAdito hi jIvoyaM kaSAyavazato nanu / saMsArAbdhau truDatrAste nAmAklezaM sahApi // 2 // kaSAyairajinopyAtmA karnAsravati vAruNam / tena paMcaparAvarte saMsAre bhramati dhruvam // 3 // kaSAyena ca yo dagdhaH sa dagdhaH karmabhiH sadA / sa dagdho nArakairdavai dAruNairati| dussahai: n4) kaSAyenaiva jambhete rAgadveSau bhyaanko| sudRgyAtakarau dIrghasaMsArasya nibaMdhanau // / // kaSAyena karotyAtmA ghoraM ghorama navam / tAhuna mAraNaM caiva saMyamasvAtra kA kathA ||shaa kaSAyo kamApano hatyAtmA cAtmanA svayam / | tenaiva badhyate nityaM karmaNA dharmavairiNA || manAgapi kapAyAraNAmudayaH syAtmaghAtakaH / hAlAhalaM viSaM kiNciddhni| | jinhoMne mohako jIta liyA hai, kAma ko jIta liyA hai aura kapAryoMke samUhako jIta liyA hai| aise 18 ] vItarAga sarvajJa bhagavAn bheyAMsanAthako maiM namaskAra karatA hU~ // 1 // yaha jIva kaSAyoMke vaza hokara anAdi kAlase saMsArarUpI samudra meM yA huA aneka prakArake kaleza sahana kara rahA hai / / 2 // jo AtmA kaSAyoMse | raMjita rahatA hai, vaha azubha karmoMkA Asrava karatA rahatA hai aura una azubha karmoMke udayase paMcaparAvarvanarUpa saMmArameM paribhramaNa kiyA karatA hai // 3 // jo jIva kaSAyoMse dagdha rahatA hai, vaha sadA koMse bhI dagdha rahatA hai aura atyanta asahya narakoM ke dAruNa duHkhoMse bhI sadA dagya rahatA hai // 4 // ina kapAryose hI dIrgha saMsArako | bar3hAnevAle aura samyagdarzanakA ghAta karanevAle bhayAnaka rAga-dvepa bar3hate haiM // 5 // ina kaSAyoMke nimittase yaha HE AtmA naye naye ghora pApoMko karatA hai, tathA tADana mAraNa karatA hai / aisI hAlata malA saMyama dhAraNa kaise ho | sakatA hai ? // 6 // ina kaSAyoMke udrekako prApta huA AtmA apane dvArA apane hI AtmAkA ghAta karatA hai aura
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma0pra0 kina mukhe gatam / / 3 / kaSAyAkrAntajIvAnAM duSTakrodhAdikAtmanAm / na kApi saMyamasteSAM na dhyAnAdhyayanaM tapaH // 6 // kaSAyavazago jIvaH saMyama iti pApataH / saMyamasya vinAzena syAdanarthaparaMparA // 10 // anAdikAlasaMbhUnaH kapAyaistaya cetanA / dagdhAtman kiM tadA syAdA dhyAnaM zuddha ca saMyamam // 1 / / kaSAvavazato nUnaM pAto'dho'dho bhave bhave / janmamRtyubhayaklezasaMtApAzca nirantaram // 12|| varaM hAlAhalapAnamekajanmatridhAtakam / naivokaH kaSAyANAmaneka janmaghAtakaH / / 13 / / kaSAyasyodayenaiva manastApaH prajAyate / indriyA vikAro'tra zarIrasya ca kaMpanam // 14 // iti yogatrayasyApi cAMcalyaM syAca tIvrakam / tena zIghra dayAdharmo nazyatyeva na saMzayaH // 11 // kapAyena pitA purva putrazca pitaraM nthaa| hanti tasmAtkaSAyANAmudaye kI vicArakaH // 1 // sarvasaMgaM parityajya kRtvA ca paramaM tapaH / syAtkaSAyodayastatra sarvameta. | phira usI pApase dharmako ghAta karanevAle koMka dvArA baMdha karatA rahatA hai // 7 // kapAyoMkA thoDAsA bhI udaya | AtmaghAta karanevAlA hai, so ThIka hI hai kyoMki mukhameM prApta huA halAhala viSa kyA AtmaghAta nahIM kara sakatA hai | | avazya karatA hai // 8 // duSTa krodhAdika kaSAyoMke vazIbhUna hue jIvoMke thyAna, adhyayana, tapa aura saMvama Adi | kabhI nahIM ho sakate // 9 // kaSAyoMke vazIbhUta huA yaha AtmA pApake kAraNa apane saMvamakA nAza kara detA hai | aura saMyamakA nAza honese aneka anartha utpanna ho jAte haiM // 10 // he Atman ! anAdi kAlase utpanna hue | apane kaSAyoMse tUne apanI zuddha vetanAkA nAza kara diyA hai| phira bhalA tujhe zuddha dhyAna aura zuddha saMyama | kaise ho sakatA hai ? // 11 // ina kaSAyoMke nimitase isa jIvakA bhava bhatrameM nIce nIce patana hotA jAtA hai tathA ail janma-maraNa, bhaya-kleza aura saMtApa Adi niraMtara hote rahate haiM // 12 // eka janmakA ghAta karanevAlA ilAhala viSakA pI lenA acchA hai, paraMtu aneka janmoM taka ghAta karanevAle kapAryoMkA udreka honA acchA nahIM hai / / 13 // kaSAyoMke udayase hI manako saMtApa hotA hai, indriyoMmeM vikAra hotA hai aura zarIra kaMpane lagatA hai / / 14 / ima | prakAra kaSAyake nimittase mana vacana kAya tInoMmeM tIvra caJcalatA ho jAtI hai tathA yogoMke caJcala honese dayA dharma zIghra hI naSTa ho jAtA hai, isameM koI saMdeha nahIM hai / / 15 / / kaSAyake udayane pitA putrako mAra DAlatA hai | aura putra pitAko mAra DAlatA hai| kaSAyoMke udaya honepara koI bhI zreSTha vicAra nahIM kara sakatA // 16 // Fel samasta parigrahoMkA tyAgakara zreSTha tapazcaraNa karate hue yadi kaSAyoMkA udaya ho jAya to phira samasta tapazcaraNa
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirarthakam // 17 // devayogAtkathaMcisyAtsalabha vratadhAraNam / kaSAyAdinRzaMsebhyo rakSaNaM dulabhaM matam // 18 // kapAyasu0pra0 bairisaMpAte sarvakaSetiduHkhade / yadhyAnaM japastapAMvRttaM sarvacasyAnirarthakam ||1dhaaat eva hi yogIndrAH sukhAdhyAyAmRtena vaa| kaSAyasyodayaM hatvA dhyAyanti svaM ca susthiram // 20 // akSIdrako manasvApaH kapAyasyodayastathA / svAdhyAyenaiva caikana // 101 // zAmyantyete yataH svayam ||shaa kaSAyazamanArtha hi svAdhyAyaH paramauSadham / svAdhyAyasya prabhAveNa sarva zAmyati nizcitam // 22 // kaSAyavipazAntyarthaM svAdhyAyo divyamantrakam / tatkSaNaM yena zIghra hi zAntiH syAtsarvaharSadA // 23|| kaSAyAgniprabhAveNa dahyamAnaM vratA dakam / svAdhyAyamaitradhArAbhistatkSaNe'GkaritaM bhavet // 24 // yadA yadA kAyAgni dahati strAtmamandire / tapodhyAnaM tadAramana tvaM svAdhyAyAta zAmaya param // 24 // ratnatrayatapobhyAnasaMcamAdIni ratkSaNAn / nirdayoM dahati krodhaH svaparaM ca tatastataH / / 26 / / krodhasya na vivekosti vicArApi na vA kvacin / yasmAttvasvAminaM nirarthaka hI samajhanA cAhiye / / 17 // zyapokasevAmA pAra karanA sarala hai, paraMtu manuSyoMkI hatyA karanevAle / | rUpAyoMse AtmAkI rakSA karanA atyanta kaThina hai|||18|| ina kaSAgharabapa zatruoMkA udaya sabako duHkha denevAlA | hai aura sabako pIDA pahu~cAnevAlA hai, ina kapAyoMke honese dhyAna japa tapa cAritra Adi saba nirarthaka ho jAte | haiM // 19 // isaliye munirAja apane svAdhyAyarUpI amRtale kapAyoMkA nAza kara dete haiM aura apane AtmAkA | dhyAna karate haiM // 20 // iMdriyoMkA udreka, manakA saMtApa aura kaSAyoMkA udapa eka svAdhyAyase hI apane Apa zAMta ho jAte haiM // 21 / / kaSAyoM ko zAMta karaneke liye svAdhyAya parama auSadhi hai, isa svAdhyAyake prabhAva se saba zAMta ho jAte haiM // 22 / / kaSAyarUpI vipako zAMta karane ke liye svAdhyAya parama divya mantra hai| isa svAdhyAyase usI kSaNameM lavako prasanna karanevAlI zAMti zIghra hI prApta ho jAtI hai // 23 // kaSAyarUpI anike prabhAvase jale hue vratAdika svAdhyAyarUpI megha kI dhArAse usI kSaNameM punaH aGkurita ho jAte haiM / / 24 // he Atman ! tere AtmarUpa mahalameM jaba 2 kapAtharUpI agni jala uThe, tabhI tU tapa aura dhyAnako svAdhyAyase zAMta kara 25 // yaha krodha-kaSAya ratnatraya, tapa, dhyAna aura saMyama Adiko nirdaya hokara jalA detA hai tathA apane AtmAko bhI jalA detA hai // 26 // krodhameM na viveka rahatA hai, na vinAra rahatA hai / yaha krodha pahale apane hell svAmI AtmAko jalAtA hai, phira pIche mareko mAratA hai // 27 // yaha krodharUpI pracaNDa agni kSamAse
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA0 su0pra0 1102 // hyAdau pazcAdanyaM ca iMti vA // 2 // pracaNDakoSavahnihi jJamayA zAmyati khayam / bodhadhArAprapAtena saNAcchAnti prayAti ca // 28 // lokadvayahitadhvaMsI krodhaH zIghra prazAmyate / yogibhiH zAntacetobhiH kSamAbhAvanayA svayam / / 2 / / prazAnte nyAyamArgesmina zuddha ratnatrayAtmani / prAptoI puNyayogena bhavAraNye bhrama bhraman // 30 // yAvatkrodho durAcArI ratnatrayamanaryakam / itvAtmAnaM bhavAgate na pAtayati bhImake // 31 / / tAvatkSamAmRtenaiva parAM zAnti labhAmahe / vivekabodhavAau~ kiM kariSyati krudhAnalaH // 32 // anAdikAlato'nena krodhena dharmavairiNA / pAtayiravA bhavAgarne pIDitoI punaH punaH // 33|| adhunA puNyavogena labdho dharmo jinoditH| tatrApIyaM sudIkSA vA labdhA daigambaro mayA // 34 // tamAmRtaM zubha pItaM krodho me kiM kariSyati / iti bhAvanayA dhIraH krodhaM muJcet subodhataH // 3 // anantAnantasaMsAre bhrAmyamANo jano'nizam / ko vA kasya na baMdhuzca na bhUno'nekazaH sadA // 36|| sAmyabuddhigatAnAM ca surazA tattva. | svayaM zAMta ho jAtI hai, tathA samyagjJAnakI dhArAke par3anese bhI kSaNabharameM zAMta ho jAtI hai // 28|| zAMta | | hRdayako dhAraNa karanevAle yogI loga apane thamArUpa pariNAmoMse donoM lokoMke hitako nAza karanevAle | isa krodhako zIghra hI zAMta kara dete haiM / / 29 / / yaha ratnatrayarUpa nyAyamArga atyanta zuddha hai aura 2 | prazAMta hai, saMsArarUpI vanameM paribhramaNa karatA huA maiM kisI puNya karmake udayase hI prApta huA hU~ // 30 // isaliye yaha durAcArI krodha jabataka bahumUlya ratnatrayako nAzakara AtmAko saMsArarUpI bhayaMkara gaDhameM nahIM paTaka detA hai, tabataka mujhe kSamArUpI amRtake dvAsa zreSTha zAMti prApta kara lenI caahiye| kyoMki yaha krodha- | rUpI agni viveka aura jJAnarUpI samudra meM kyA kara sakatI hai ? // 31-32 // dharmako nAza karanevAlA yaha krodha | anAdikAlase mujhe saMsArarUpI par3e gaThemeM DAla rakhA hai aura bAra bAra mujhe duHkha de rahA hai // 33 // aba puNyakarma ke udayase maiMne bhagavAna jinendradevakA kahA huA dharma dhAraNa kiyA hai aura phira digambarI dIkSA dhAraNakI hai| aba maiMne kSamArUpa amRtakA pAna kiyA hai, aba krodha merA kyA kara sakatA hai| isa prakArakI bhAvanA dhAraNa kara dhIra vIra puruSako apane samyagjJAnake dvArA krodhakA tyAga kara denA cAhiye // 34-35 // isa anantAnanta saMsArameM sadAse paribhramaNa karatA huA yaha jIva aneka bAra kauna kisakA bhAI nahIM huA hai ? // 36 // no tatvoMko jAnanevAle aura samatA vRddhiko dhAraNa karanevAle samyagdRSTi jIva haiM, unake liye isa saMsArameM samasta
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ A / 103 / / R RRRRRRASSAIRSCORE vedinAm / sarve jIvA hi santIha pAtmatulyAzya bAndhavAH // 3 // na kopi kasyacinmitraM na vairI na ca duskhadaH / bAMdhavAH bArayA sarve bhavantyete svakarmaNA // 3 // yo'dhunA hanti mAM kopAsa mayA prAgbhave hataH / tasmAdasyAparAdho na caiSaM ko vazaM nayet // 3 // tathApi kurute mo hi svasthaM kRtAparAdhakam / bhavAntaramabaddhana duSTAramanA kukarmaNA // 40 // prAgbhave yatkRtaM karma tanmayA bhujyate'dhunA 1 kopasya satra kA vArtA kopena kiM prayojanam // 41 // kadAcitkopi kopena mA inti krmpaaktH| dharmoM meM na hato'nena rakSAmi kSamayA hi sam // 42 // paNDakopAnalAkachInaM mAM kSamA racati svayam / bodhAmbudasya dhArAbhiH parAM zAMti pradAsyati / / 4 // saMsAre durlabho bodhaH zamatA durlabhA tataH / jJamAtidurlamA tatra yayA krodhopi zAmyati // 4 // hantukAmairya duSTervikAraM nApyate mnH| yoginAM sA kSamA zlAcyA indranAgendra vaMditA | upasargazataisteSAM parISahabhaTaiH zataiH / kSamAbhRtasya pAnena vikAra yAti no manaH // 46 // ekA jIva unake AtmAke hI samAna bhAI hai // 37 // isa saMsArameM na to koI kisIkA mitra hai, na koI kisIkA duHkha denevAlA zatru hai, zatru aura mitra saba apane apane karmake anusAra hote haiM // 38 // isa samaya jo ho / koSapUrvaka mAratA hai, use maiMne pahale kisI bhavameM avazya mArA hogaa| isaliye isa samaya isakA koI aparAdha nahIM hai / isa prakAra vidhArakara apane krodhako zAMta karanA cAhiye / / 39 // maiMne parabhavameM duSTa azubha karmoko | bAMdhakara jo aparAdha kiyA thA, usake udayase mujhe mArakara yaha mere aparAdhako dUra kara rahA hai / kyoMki | pahale bhavameM jo maiMne kiyA hai, usIko maiM bhoga rahA huuN| phira usameM kodha karanekI kyA bAta hai aura koSase / lAbha hI kyA hai ? // 40-41 // kadAcit karmake udayase koI kodhakara mujhe mAratA hai, to bhI mere dharmakA | | pAta to nahIM karatA / aba maiM kSamA dhAraNakara apane dharmakI avazya rakSA karU~gA // 42 // yaha kSamA pracaMDa hai kodharUpI amnise zIghra hI merI rakSA karegI aura samyagjJAnarUpI meSadhArAse usa kodharUpI agniko parama # zAMta kara degI // 43 // isa saMsArameM samyagjJAna durlabha hai, usase bhI durlabha zamatA vA zAMta pariNAma hai aura | usase bhI durlabha kSamA hai / kyoMki isa kSamAse kodha bhI zAMta ho jAtA hai // 44 // jaba mArane kI icchA | karanevAle dRSToMse manameM koI vikAra utpanna nahIM ho sakatA, vaha indra nAgendrake dvArA candanAya || | yogiyoMkI kSamA kahalAtI hai // 45 // kSamArUpI amRtako pIkara una yogiyoMkA mana saikar3oM upasoMse tathA
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu. 10 // 104 // kSamaiva dhanyA sA yogirnA dhyAnavedinAma / yayA prazAmyate zIghra krodhAgniH dharmadAikaH // 47 // krodhino hi munebhakti dharma-jhopi karoti na / samaNerdandazakasya pratIti kopi yAti na ||4|| kaMdhazcetika suyogena dhyAnena, kiM prayojanam / upavAsena kiM sAdhyaM vA dIkSA grahaNena kim // 41 krodhino na vicArosti hitAhitapradarzakaH / yasmarakrodhI narastIna zIghra pApaM karoti hi // 5 // kodhinI na vijAnanti devaM svagurumAgamam / krodhI kiM na hi mAlayaM karoti nAnprati svayama / / 51 // brUte kinna naraH krodhI ninditaM kaTukaM vacaH / gurUNAmapi nirlajaH krodhaH kiM karoti na // // vadhabandhAdayaH sarve sahasA yAnti duguNAH / krodhAkinna prajAyeta tADana mAraNAdikam // 53 / / dharmasthitasya kopoha krodhena yadi nindanam / karoti ghorapApaM saH buddhihIno'vicArakA // 54 // tasmAtkodhaH sadA tyAjyo bhavyena dharmadinA / krodhAdbhavecca saMsAraH kSamayA labhyate zivam / / 53|| kSamA dAnaM kSamA dharmaH kSamA vRttaM kSamA tpH| kSamA hai saikar3oM paripaharUpI yoddhAoMse kabhI vikArako prApta nahIM hotA hai // 46 // dhyAnako jAnanevAle yogiyoMkI | eka kSamA hI dhanya hai, jisase ki dharmako jalA dene vAlI kodharUpI agni zI hI zAMta ho jAtI hai / .47 // dharmAtmA puruSa mI krodhI bhunikI bhakti kabhI nahIM karatA hai, so ThIka hI hai, kyoMki yadi sarpa maNimAhita ho to mI malA usakA kauna vizvAsa karatA hai ? // 48 // yadi lodha hai to phira yoga dhAraNa karanese vA dhyAna karanese kyA prayojana hai ? athavA upavAsa karane aura dIkSA grahaNa karane se hI kyA prayojana hai ? // 49 // krodha karanevAleko hita ahita dikhalAnevAlA koI vicAra nahIM rahatA, kyoMki kodhI manuSya bar3I zIghatAse tIva pApa kiyA karatA hai / // 50 // krodhI manuSya deva, zAstra aura guruko bhI nahIM mAnatA aura unake sAtha sadA IyA | kiyA karatA hai // 51 / / kodhI manuSya guruoMke liye bhI nirlajja hokara nindanIya aura kar3ave vacana kahA karatA hai, so ThIka hI hai; krodhI manuSya kyA kyA nahIM karatA hai ? // 52 // isa krodhase badha baMdhana, tADana-mAgna Adi saba durguNa bahuta zIghra utpanna ho jAte haiM so bhI ThIka hI hai krodhase kyA kyA nahIM hotA hai ? // 53 // jo puruSa krodha karake dharmAtmA puruSoMkI niMdA karatA hai, vaha buddhihIna hai, vicAra rahita hai aura sadA ghora | pApa karatA rahatA hai // 54 // isaliye dharmako jAnanevAle bhavya jIvoMko krodhakA sadAke liye tyAga kara denA cAhiye / kyoMki krodhase saMsAra hotA hai aura kSamAse mokSakI prApti hotI hai // 55 // isa saMsArameM kSamA MARA%ARRIERSPIYARISHM%258
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 105 / / mohamArgotra kSamA zAntiH kSamA sukham ||56 || saMsAre naattyruupe'smishaanaayonismaakule| nRpo bhUtvA ca viSThAyAM kRmi: syAttatva mAnatA ||27|| darzanaM svAtmalaijuSSaM dharmaH syAtha tirohitaH / avinayo hi pUjyAnAM mAnena subane dhruvam // 158 // mAnino trimukhAH sarve bhavanti mitrabAMdhavAH / mAninaM guNayukta vA sanmAnayati kopina 46 // guNAgAre gurau pUjye va svamAnavaH / sa dInatAmavApnoti bhavagarte punaH punaH || 6 || dharmasthitasya mAnena yAjJAM karoti yaH / svadharmasyaiva so'vazAM hA karoti hi mUDhadhIH ||61 || prANakaNThagatenApi mAnena tvaM kadApi vA / dhArmikANAmavajJAM hi mA kArSIH dharmaprAtikAm ||62 || dhArmikAraNAM ca yo mAnI hInaM matvA karoti vA / zravajJAmapamAnaM sa dharma vetti na svataH || 63 || jainadharmAnabhijJo'sau vA'vivekena vaMcitaH / saMmajjati bhavAndhau sa ciraM pApI kukarmaNA // 64 // hI dharma hai, kSamA hI dharma hai, kSamA hI cAritra haiM, kSamA hI tapa hai, kSamA hI mokSamArga hai, kSamA hI zAMti hai aura sukha hai ||56 | | aneka yoniyoMse bhare hue isa nATakazAlA rUpa saMsArameM yaha jItra rAjA hotA hai aura phira viSThAmeM jAkara kIr3A hotA hai / phira bhalA isa jIvakA abhimAna kaise raha sakatA hai 1 ||57|| isa saMsAra meM mAna karane se samyagdarzana malina ho jAtA hai, dharma chipa jAtA hai aura pUjya puruSoMkA avinaya hotA hai ||58|| abhimAnI puruSase mitra bAMdhava Adi saba loga vimukha ho jAte haiM, yadi abhimAnI guNI ho to bhI usakA koI saMmAna nahIM karatA || 59 || abhimAnI puruSa guNoMke nidhi apane pUjya gurukI mI avajJA karatA hai| tathA isa saMsArarUpI gar3hameM cAra bAra nIcatAko prApta hotA hai ||60|| jo abhimAnI puruSa apane abhimAna ke kAraNa kisI dharmAtmAkI avajJA karatA hai, duHkha hai ki vaha mUrkha apane dharmakI hI nindA karatA hai || 61|| isaliye hai Atman ! tU kaMThagata prAtha honepara bhI dharmAtmA puruSoM kI avajJA kabhI mata kara / kyoMki dharmAtmAoMkI niMdA karanA dharmako ghAta karanevAlA hai || 62|| jo abhimAnI puruSa dharmAtmAoM ko hIna samajhakara unakI avajJA vA apamAna karatA hai, vaha vAstava meM dharmako nahIM samajhatA || 63 // | vaha pApI puruSa yA to jainadharmase anabhijJa hai, yA aviveka pUrNa hai| abhimAnI puruSa apane kukarmoMke dvArA isa saMsAra rUpI samudra meM avazya catA hai || 64 || isa abhimAnase pitAse dveSa karatA hai, abhimAnase dharmakI niMdA karatA su0 0 14 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA su0pra0 NmAnAta pitaraM dveTi mAnAddharma nindati / mAnAtkaroti yA sa duHkhada nyAyavarjitam // 65 // mAnena narakaM yAti rAvaNa iva mAnavaH / mAnaM hicApadAM sthAna bhaeDakalahakarmaNAm // 66 // mAnaM durgatidAtAraM dharmavidhvaMsakaM tathA / mUdo jano vidhatte'tra vivekavikalo'thavA // 67 / taMgaM mAnAdrimAraNa vivekavikalo naraH / karoti dharmanAzAya pUjyApUjyavyatikramam // 68 / mAnena nazyate zIghra viveko hitarUpakaH / viveke ca gate kiM syAdudhyAnaM zarmavidhAyakam // 6 // bodhanetramapAkRtya puraskRtyAvivekakam / dharmadhvaMsaM karotyAtmA mAnena maSTa cetanaH // 7 // yaH svamAnaM puraskRtya vidhatte karma ninditam / Ji svayaM patati bhUgarbha pAtayati parAnapi // 7 // tasmAnmAnaM tyajeddhImAna mArdavaM dhArayesudhIH / vAtsalyabhAvanAMpeto dharma kuryAzca tatvavit ||2|| mArdavena guNA: sarva mAnena santi durgaNAH | mArdavena zivaprAptiH mAnena syAca durgatiH / / 73 / mArdavaM sukhamUlaM hi vAtsalyaguNakArakam / dhyAnaM japastapastena zIghra siddhapatti mokSadam / / 74|| mono hi labhyate yena hai| hai aura amimAnase hI nyAyarahita duHkha denevAle pApoMko karatA hai // 65 // yaha manuSya abhimAnake kAraNa RS| rAvaNake samAna narakameM jAtA hai, tathA yaha amimAna aneka ApattiyoM kA sthAna hai aura bhaMDa vacana tathA kalaha | Adi kAryoMkA sthAna hai // 66 // durgatiko denevAle aura dharmako nAza karanevAle isa abhimAnako vivekarahita mUrkha loga hI dhAraNa karate haiM // 67|| vivekarahita yaha manuSya mAnarUpI U~ce parvatapara car3hakara dharmakA nAza karane ke liye pUjya aura apUjya puruSoMkA vyatikrama karatA hai // 68 / isa amimAnase hita karanevAlA viveka zIghra hI naSTa ho jAtA hai, tathA vivekake naSTa ho jAnepara kalyANa utpama karanevAlA dhyAna bhalA kaise ho sakatA | hai ? // 69 / / jisakI jJAnarUpa cetanA naSTa ho gaI hai, aisA AtmA apane abhimAnake kAraNa jJAnarUpI netrako | haTAkara aura avivekako sAmane rakhakara dharmakA nAza kara DAlatA hai // 70 // jo puruSa apane amimAnako sAmane rakhakara niMdanIya karma karatA hai, vaha narakarUpa pRthvIke gar3hameM svayaM giratA hai aura dUsaroMko mI DAlatA hai // 71 / / isaliye taccoMko jAnanevAle buddhimAn puruSoMko vAtsalya-bhAva dhAraNakara abhimAnakA sarvathA tyAga kara denA cAhiye aura mArdavadharma dhAraNa karanA cAhiye // 72 // isa mArdava dharmase samasta guNa prApta hote haiM, aura abhimAnase | | saba durguNa prApta hote haiM / mArdavadharmase mokSakI prApti hotI hai aura abhimAnase durgati prApta hotI hai // 73 // yaha mAdevadharma | sukha denevAlA hai aura vAtsalya guNako pragaTa karanerAlA hai / isa mArdava dharmase hI mokSa denevAlA dhyAna, japa aura
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 10 // kA bhavAbdhiA manIyate ! jhoyante yena karmANi mArdava tatsamAzraya |175 // nikRtiH sarvabhUtAnAM niMyA cAritradhAtikA ! dIpikA sarvapAnAnAM dharmaratnaviluThikA // 76 / / mAyAsamaH na zalyosti parasparavibhedakaH / yena pitA svaputraM hi hanti nikRtivaJcitaH // 77|| nikRtyA jAyate'kIrtivizvAso'pi palAyate / dharmo'pi nazyate zInaM paratra durgatirbhavet / / ! mAyayA chAyamAnaM hi pApaM te bhavati sphuTam / AtmannAstyatra sdeho| mAyibhyo'lamale punaH | nirAkaroti yA zInaM jJAnini pratyayaM nre| bakaveSa samAdAya hA hA baMcayate parAn / / nirmAlyakUTakasyeva vRttirmAyAvinAzAho / gRhAtyepa hi nissAraM kamiya kilviSama || lokadvayahite yuktAM dIkSAM dhRtvA jinezinAm / mAyayA vaMcitAsta nu santi cAritraghAtakAH // 2 // mAyAvinAM na vizvAsa dharmajJo'pi karoti hi / | tapa zIghra hI siddha ho jAte haiN|74|| jima mAdevadharmase mokSakI prApti hotI hai, jisa mArdavadharmase yaha manuSya saMsArarUpI samudrase pAra ho jAtA hai aura jisa mArdavadharmase samasta karma naSTa ho jAte haiM, aise mAdevadharmako dhAraNa kara // 75: samasta jIvoMko ThaganevAlI mAyA atyanta nidha hai, cAritrako nAza karanevAlI hai, samasta pApoMko prakAzita karane ke liye dIpakake mamAna hai aura dharmaratnako curAnevAlI hai // 76 // isa saMsArameM mAyAke samAna paraspara virodha utpanna karanevAlA anya koI zalya nahIM hai / isa mAyAse ThagA huA pitA apane putrako bhI mAra DAlatA hai |77|| isa ThagIke kAraNa apakIrti hotI hai, vizvAsa naSTa ho jAtA hai, dharma | naSTa ho jAtA hai aura paralokameM durgati hotI hai / / 78 // he Atman ! yadyapi tU apane pApoMko mAyAse DhakanA || cAhatA hai, tathApi ve pApa binA kisI saMdehake pragaTa ho jAte haiM / isaliye isa mAyAko ta kamI mata kara | // 79 // yaha mAyA jJAnI manuSya meM bhI vizvAsa haTA detI hai| duHkha hai ki mAyAcArI manuSya bagalAke meSako dhAraNakara dUsaroMko ThagatA hai // 8 // Azcarya hai ki mAyAcArI puruSoMkI vRtti nimAlya kaTake samAna niHsAra aura pAparUpa padArthoM ko grahaNa karanevAlI hotI hai // 81 // jo donoM lokoMkA hita cAhate hue aura janezvarI dIkSA dhAraNa karate hue bhI mAyAcArI karate haiM, unako avazya hI cAritrako pAta karanevAlA samajhanA cAhiye ||82|| dharmAtmA puruSa bhI mAyAcAriyoMkA kabhI vizvAsa nahIM karate aura mAtA pitA Adi bhI kamI
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa0pra0 // 10 // mAtRpitrAdayaste'pi vizvasanti kadApi na mA mAyAvinA na vA kvApi dhyAna vRttaM ca bhAvataH / janAnAM vaMcanAyaivaM dhRtaM veSaM hi mAyayA // 4 // tAvadeva hi sAmrAjyaM nAyinAM hi gharAtale / yAvanna prakaTIbhUtA mAyA teSAM hi devataH // 6 // mAyAzalyaM dhunotyeva smygdrshnmuttmm| mokSamArga nihatyeva cArgaleva niketanam / / 6 / / mAyAvinAmiva cittaM kAThinya labhate param / yatra dhamAkuro naiva praroiti kadApi vA / / tasmAnmAyAM parityajya bhaja cArjavamuttamam / yena darzanazuddhi syAdbhAvazuddhizca jAyate ||8||niHshlyN ca karotyevAvaM hRdayamandiram / zuddhistenaiva vRttAnAM syAtkarmAsavarodhikA / / / Ajevena hi zobhante vapojapatratAdayaH / atikrarANi pApAni nazyanti cArjavena vA // 10 // zrArjavena zivaprAptiH Arjavena matapaH zoragara zyAmArjana sukha mijamA sarveSAmeva pApAnAM lobho'sti nu pitAmahaH / lobhenana vIreNa pApAni vijitAni ca // 2 // lobhAnalena usakA vizvAsa nahIM karate / / 8 / / mAyAcArI puruSoMko bhAvapUrvaka na to dhyAna ho sakatA hai aura na cAritra dhAraNa ho sakatA hai / aise loga saba logoMko Thaganeke liye hI mAyApUrvaka meSa dhAraNa karate haiM // 84 / isa | pRthvImaNDalapara mAyAcAriyokA sAmrAjya tabhI taka raha sakatA hai, jabataka ki daivayogase unakI mAyAcAritA pragaTa nahIM ho jAtI 85 // yaha mAyAzalya uttama samyagdarzanako naSTa kara detA hai aura gharako ber3ake samAna | mokSamArgako baMda kara detA hai // 86 // mAyAcAriyoMkA hRdaya atyanta kaThina ho jAtA hai aura isIliye phira / usameM dharmarUpI aMkura kamI utpanna nahIM hone pAtA ||87 / isaliye he Atmana ! tU isa mAyAcAritAko chor3akara | uttama Arjava dharma dhAraNa kara, jisase ki terA sampandarzana zuddha ho jAya aura tere bhAva zuddha ho jAveM // 88|| yaha Arjavadharma hRdayarUpI maMdirako zalyarahita kara detA hai aura isI Arjavadharmase karmoM ke Asravako rokanevAlI | cAritrakI zuddhi hotI hai|89|| tapa, japa aura vratAdika saba Arjavadharmase hI zobhAyamAna hote haiM aura isI saMsArakA Arjavadharmase krUrase krUra pApa naSTa ho jAte haiM / / 90 // ina Arjava dharmase mokSa kI prApti hotI hai, isI Arjava dharmase bhavakA nAza hotA hai, isI Arjavadharmase utkRSTa dhyAna hotA hai aura isI Arjavadharmase AtmAkA sukha prApta hotA hai / / 91 // | yaha lobha samasta pApoMkA bAyA hai / isa lomarUpa eka yoddhAse hI saba pApa hAra gaye hai 6 // 92 // jo lomarUpI agnise jala gayA hai, use vipayAdikoMmeM bhI jalA huA smjho| aisA puruSa saikar3oM
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ -su0pra0 bhA. dagdhI yaH sa dagdho viSayAdiSu / nopAyazatakaiH so'pi na kApi zAntimaznute // 63|| kaSAye durdharI lobhaH pare'kicitkarA matAH / yadi lobhI jitaH zaucAdanye sarve jitAH svayam // 4|| lobhAtputraM pitA hanti nArI hanti / patIzvaram / bhrAtA sahodaraM hanti ziSyo haMti guru tathA // 37 // lobhAca kalaho nityaM jAyate hi dina dinam / lobhAnmitramaritvaM hi jAyate ca svabhAvataH / 6 / lomAzca pravizatyagnau lobhAnmanati sAgare / lobhAca durgatiM yAti pApaM kRtvA punaH punaH 197) putramitrakalatrANa gRhadravyAdisampadAm / yena moho jitastena karmANi vijitAni ca 181 | susthaktasarvasaMgasya sAdhordaigamtharasya ca / atyantaM nispRhasyApi lobhazcaddIkSayA palam III dehAdapi viraktAnAM jAtarUpa, sudhAriNAm / api lobho dhanAdInAM punaH pake dvipAtanam ||10||prmN nispRhA zAntAnirIhA gatavAcchakAH / tyaktAzAH svAtmalInAsta yatIzA yuktigAminaH // 1.1 // tasmAlobhaM parityajya viSayANAmazeSataH / zrAtmana tvaM svAtmalInaH syAH upAryoMse bhI kahIM zAMta nahIM ho sakatA / / 93 // samasta kaSAyoMmeM yaha loma hI durdhara hai / pAkI mara kapAya akiMcitkara haiN| yadi zocase lobhako jIta liyA no samasta kaSAyoMko jItA huA hI samajho // 94|| hai isa lobhake kAraNa pitA putrako mAra DAlatA hai, strI patidevako mAra DAlatI hai bhAI bhAIko mAra DAlatA | 1 hai aura ziSya guruko mAra DAlatA hai / / 95: / isa lobhake kAraNa pratidina sadA kalaha banI rahatI hai | aura isa lobhase mitra bhI svabhAvase hI zatru ho jAtA hai // 96 / / lobhase hI yaha jIva agnimeM jala jAtA hai, 19 lobhase hI samudra meM DUba jAtA hai aura lomase hI bAra pAra pApoMko karatA huA durgatiko prApta hotA hai| // 97 // jisa puruSane putra, mitra, strI, ghara aura dhana Adi saMpadAoMke mohako jIta liyA hai| usane | samarata kauMko jIta liyA aisA samajho // 98 // jimane samasta parigrahoMkA tyAga kara diyA hai, digambara * avasthA dhAraNa kara lI hai aura jo parama nispRha hai; yadi aise sAdhuko loma vidyamAna ho to phira usako dIkSA | | lenese kyA lAma hai ? // 99 // jo sAdhu zarIrase bhI virakta hai aura digambara avasthA dhAraNa karate haiM; yadi ve dhanAdikakA lobha kareM to phira unakA kIcar3ameM hI par3anA samajho // 10 // jo sAdhu parama niHspRha haiM, zAMta haiM | | icchArahita haiM, AzArahita haiM aura AtmAmeM lIna haiM; aise lAdhu hI mokSamArgameM gamana karanevAle samajhe jAte | jAte haiM // 101 / / isaliye he Atman ! tU viSayoMke samasta lobhoMkA tyAgakara, zAMta aura parama nispRha hokara
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 110 // S zAntaH paramanisgrahaH // 102 // samvAdya zaucadhamaM hi kRtvA bhAvaM sunirmalam / dhRtvA hi svAtmano dhyAnaM lobhaM tu sahasA jaya ||103|| zaucAnmokSo bhavA lobhAt zaucAsurayaM parAdadham / zauvAtkarmajayeo nityaM lobhAtkarmAsravo mahAn ||104|| pAvegena krodhamAnAdinA tathA jIvaH karoti saMsAre janma mRtyu punaH punaH // 105 // rAgadveSa kaSAyaM ca kummAyAkam / zivama yAni subodhataH ||106 // iti viSayakaSAyaM mohabhAcaM vijitya tyajatu kaTukakopaM mAnamAyAM ca lobham / dharatu paramazuddhiM zuddhabhAvaM ca kRtvA caratu ca nijacitte vItarAgaM sudharmam // 207 // iti sudharma dhyAna pradIpAlaMkAre kapAyavijayaprarUpaNo nAma dvAdazodhikAraH / apane AtmAmeM lIna ho // 102 // he Atman ! tU nirmala bhAvako dhAraNa karatA huA zauca dharmako dhAraNa kara tathA apane AtmAkA dhyAnakara sarala rItise lobhako jIta || 103 // zaucadharmase mokSa kI prApti hotI hai, lobhase saMsAra bar3hatA hai, zaucadharma se puNya bar3hatA hai, lobhase pApa bar3hatA hai, zaucase karmoM kI nirjarA hotI hai aura lobhase pharmoMkA pravala Asrava hotA hai || 104|| isa prakAra krodha, mAna, mAyA, lobha Adi kapAyoMke vegase yaha jIva isa saMsAra meM bAra bAra janma-maraNa karatA rahatA hai || 105 // he Atman ! tU krodha, mAna, mAyA aura lobharUpa kapAryo ko tathA rAgadveSako jItakara apane zuddha samyagjJAnake dvArA sarvotkRSTa zAMtiko prApta ho / 106 / / ima prakAra viSaya hernist tathA mohabhAvako jItakara krodha, mAna, mAyA aura lobharUpa cAroM kar3ave kaSAyoM kA tyAgakara denA cAhiye / tathA apane nirmala bhAvako dhAraNakara parama zuddhi dhAraNa karanI cAhiye aura apane hRdayameM vItarAgakhara zreSTha dharmako pAlana karanA cAhiye // 107 // isa prakAra munirAja zrI sudharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapradIpAlaMkArameM kaSAyoM ke jItane ko varNana karanevAlA yaha bAraha adhikAra samApta huA / bhA0 1
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pra0 111 // trayodazo'dhikAraH / rAgadveSavijetAraM sAmyAmRtanidhIzvaram / vAsupUjyaM jinaM vande suraiH pUjyaM mahezvaram // 1 // rAgadveSo mahAniyo saMsA rasya nibandhanau / sarvAsAM ca vipattInAM matau tau mUlakAraNe // 12 // rAgadve pau mahAkrUro mahI ca duHkhadau matau / yAbhyAM jovAH apIyarena yaMtre saMsAracakake // 3 // mohavazAdayaM jItro rajyati parikupyati / rAgadveSau samAsAdya nAnAnarthaM karotyalam / // 4 // rAgadveSau hi saMsAre moha bIjo matI jinaiH / yAmyAM namakhanAsAtha pAna tvaM mahAvate ||5|| mohanindrAM gato'si mAtman gADhatabhAmimAm / rAgadveSaviluNThAbhyAM pIDyamAna zciraM bhRzam ||6|| janmamRtyulatAcakraM rAgadveSena karmaNA / svamUrdhani samuddhRtya bhave bhrAmyasi tatra || pAtayitvA mahAmohajvAlAyAM tvAM nirantaram bhasmIbhUtaM prakurvanti jo rAga-dveSako jItanevAle haiM, samatArUpI amRtake nidhIzvara haiM, jo devoMke dvArA pUjya haiM aura sarvotkRSTa Izvara haiM; aise bhagavAn jinendradeva vAsupUjyako maiM namaskAra karatA hU~ ||1|| ye rAma aura dveSa mahAniya haiM, saMsAra ke kAraNa haiM aura samasta vipattiyoM ke mUla kAraNa haiM ||2|| ye rAga aura dveSa mahAHdukha denevAle krUra graha haiM aura inhIM ke kAraNa ye jIva saMsAracakrarUpImeM yaMtrameM sadA pele jAte haiM || 3 || mohanIya karmake udayase yaha jIva rAga aura dve karatA hai tathA rAga-dveSa ke kAraNa yaha jIva aneka anartha utpanna karatA rahatA hai || 4 || bhagavAn jinendradevane rAga-dveSa donoM ko saMsArakA mukhya vIja batalAyA hai / inhIM rAga-dveSake kAraNa mamatva karatA huA yaha jIva pAgalasA ho jAtA hai ||5|| he Atman ! rAga-dveSarUpI coroM dvArA cirakAlase mahAduHkhI huA tU moharUpI gADha nidrAko prApta ho rahA hai // 6 // he Atman ! tU rAgadveSarUpI kAryoM ke kAraNa janmamaraNarUpI latAcakra ko mastakapara dhAraNakara macake samAna isa saMsArameM pari mA0 // 16
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 112 // rAgadvapAdizatravaH ||| rAgaH syAyatra tatraiva dvaSo'pi sutarAM bhavet / yasmAdeko hirAgo'sti zatrurdharmaviluMThakaH hA hA cAtmatravasthA te cedRzI bhavitA katham / yayA rArga samutpAdya tvaM parAna haMsi muhyasi // 10 // vadhyate karmarAgeA rAgezaiva ca saMsRtiH / janmamRtyu bhayaklezAnAM rAgo mUlakAraNam / / 11 / / hA hA rAgeNa jIvo'yaM zvabhra gacchati duHkhde| paryaTati ca saMsAre janmamRtyubhayAtmake / 12 / inti prANigaNaM zazvadanyAyaM viddhAti ca 1 ghoraM pApaM karotyAtmA rAgeNaivAtivihvalaH ||1shaa saMsArakAraNaM rAgo virAgo mokSakAraNam rAgeNa karmabandhaH syAdvirAgeya vimokSaNam // 14 // dyaastykssmaabrhmsNymaadiksdgunnaaH| rAgeNaiva palAyante durgaNA yAnti satvaram // 15 // mohacUrNa kare dhRtvA rAgo jovAna pramUrchayana / vegAta pAtayati zvabhre 'nantaduHkhanidAnake // 16 // jIvaH karmANi badhnAti rAgadvaSeNa santatam / rAgaDha pau prakurvAte cittabhrAntinanAtmaka // 17 / / cAvato'zAzca rAgasya vartante te hRdi sphuTam / tAvantaH karmabandhAnAM saMbandhAste | bhramaNa kara rahA hai / ye rAga-parUpA zatru se mahAmoharUpI agnimeM DAlakara sadA bhasma karate rahate haiM / / 8 / / jahAMpara rAga hotA hai, vApara upa apane hI Apa ho jAtA hai| isaliye kahanA cAhiye ki dharmako nAza karanevAlA yaha eka rAga hI parama zatra hai / 9: / hA hA, he Atman ! terI yaha avasthA kaise ho gaI hai jisase ki tU 18 rAga-dveSa utpannakara anya jIvoM kI hiMsA karatA hai aura usameM mohita hotA hai // 10 // isa rAgase hI karmoM kA bandha hotA hai sagase hI saMsArakI vRddhi hotI hai aura janma, maraNa, bhaya Adi kezoMkA mUla kAraNa yaha rAga hI hai // 11 // hA! hA !! rAgakehI kAraNa yaha jIva mahAdaHkha denevAle naraka meM jAtA hai aura rAgake hI kAraNa janma, maraNa aura bhayase bhare hue isa saMsArameM paribhramaNa karatA rahatA hai // 12 // rAgake hI kAraNa vihala huA | yaha jIva aneka prANiyoMkA ghAta karatA hai, sadA anyAya karatA rahatA hai aura sadA ghora pApa karatA rahatA hai // 13 // yaha rAga saMsArakA kAraNa hai aura vairAgya mokSakA kAraNa hai / rAgase kokA baMdha hotA hai aura vairAgyase ! kA~kA nAza hotA hai / / 14aa dayA, satya, kSamA, brahmavarya aura saMyama Adi jitane zreSTha guNa haiM; ve saba rAgase hI bhaga jAte haiM aura inake viparIta saba durguNa zIghra hI A jAte haiM // 15|| yaha rAga moharUpI cUrNako hAthapara rakhakara aneka jIvoMko mUrSita karatA huA ananta duHkha denevAle narakameM bahuta zIghra paTaka detA hai // 16 // yaha jIva rAga-dveSase hI sadA kA~kA baMdha karatA rahatA hai / ye rAga-dveSa donoM hI AtmAse mima
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 113 // KKK nirantaram // 18 // rAgadva eSau ca yAvatte manAkU citte sutiSThataH / tAvadAtmanna zAnti tvaM labhate gatakalmaSAm // 16 // zrIrAgaM gatadveSamAtman syAtte so ko pare jyodirnimAlA // 20 // yatra rAgo na tatraiva ratnatraya markaTakam | nirvikalpaM mahAdhyAnaM syAdanantasukhAtmakam ||21|| rAgAdipaMkanirlepaM cittaM syAtte vizuddhakam / tadA sagsampattiH sutarAM syAnna cAnyathA // 22 // AnandaM paramAnandaM duHkhAtItaM ca shaashvtm| rAmadInena cittena svayaM tvaM samavApsyasi ||23|| sAmyaM tvaM bhaja re Atman ! sarvabhUtakadambake / AtmanaH sadRzaM pazya jIvamAtraM subhAvataH ||24|| dvaSaM kattu mA kuryAH kacidrAgaJca mA bhaja / mA gA dve piSu khedaM tvaM darSa mA bhaja vandhuSu ||25|| mitre zatrau suse parapadArthoM meM apane hRdayako paribhramaNa karAte rahate haiM ||17|| he Atman ! tere hRdayameM rAgake jitane aMza haiM. utane hI karmabandhA saMbandha tujhe niraMtara hotA rahegA || 18 || jabataka tere hRdaya meM thoDese mI rAgadveSa raheMge, tabataka he Atman! samasta doSoMse rahita zAMti tujhe kabhI prApta nahIM ho sakatI ||19|| he Atman ! yadi terA mana sarvathA rAga-dveSa se rahita ho jAya to tujhe apane AtmAkI utkRSTa jyoti zIghra hI dikhAI dene lage ||20|| jahAM para rAgakA abhAva hotA hai, vahIMpara binA kisI vinna-bAdhA ke ratnatraya kI prApti ho jAtI hai aura vahIM para ananta sukhako denevAlA nirvikalpaka mahAdhyAna prApta ho jAtA hai ||21|| he Atman ! yadi terA hRdaya rAga-dveSarUpI kIcar3ase rahita hokara atyanta vizuddha ho jAya to tujhe terI anaMta catuSTayarUpI amISTa saMpatti apane hI Apa prApta ho jAya / vaha ananta catuSTyarUpI saMpatti binA rAga-dveSa ke abhAva ke anya upAyoMse kabhI prApta nahIM ho sakatI // 22 // he Atman ! yadi terA hRdaya rAmarahita ho jAya to samasta duHkhoMse rahita, sadA rahanevAle paramAnandarUpa AnaMdako tU svayaM prApta ho jAyagA ||23|| he Atman ! tu samasta jIvoMmeM samatA bhAva dhAraNa kara aura apane nirmala pariNAmoMse samasta jIvoMko apane AtmAke samAna dekha ||24|| he Atman ! tU kisIse mI dveSa mata kara yA kisIse bhI rAga mata kara, tathA dveSa karanevAlese kabhI kheda mata kara aura rAga karanevAle baMdhuoM meM kabhI rAga mata kara vA prasanna mata ho ||25|| he Atman ! tU zatrumeM, mitrameM, sukhameM, duHkhameM, lAbha meM, hAnimeM, hita tathA ahita meM arthAt sabameM samatA bhAva dhAraNa kara aura mohase su0 pa0 15 -- KARK bhAva 11 X
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ HIST bhAga su0pra0 14 duHkhe lAmAlAme hitaahite| sAmyaM tvaM bhaja re Atman mohAnmA kuru vikriyAm ||26|| pUjAM kurvati makte'smin / kurvatyarAvapi / muneH yasya samaM cittaM labhate sa paraM padam ||27|| ramyAramyapadArtheSu bhogyAbhogyeSu vastuSu / samabhAvo hi yekI te yogino mokSagAminaH // 28 // kazciddhandhuna te zrAtman zatru stIha te'thavA / rAgadveSau parityajya bhaja sAmya. sudhArasam // 2 // pavanAccaMcala cittaM svastha yAti divAnizam / sAmyazRGkhalayA baddhaM tasmAtsAmyamupAsyatAm ||3|| mano vikAratAM kApi teSAM na yAti saMtatam / ramyAranyapadArtheSu yeSAM sAmyaM samasti bA // 31|| sAmyameva hi satyaM syAdAtmadharmaH sukhAvahaH / yena klozabhaya dvandvAdayo nazyansi te dhra vam // 32 // sAmyapIyUSadhArAbhirbaddhavairAH parasparam ! | zAmyanti pApinI dveSatApAjIvAH khataH svayam // 33 // dveSatApAca dagdhaM te klezitaM matsareNa yat / vyathitaM hIrSayA cittaM zAmyati sAmyadhArayA / / 3 / / sAmyasudhArasaM candra' taM labdhvAtIvadurlabham / prAiAdayanti harSanti maitrI yAnti ca || apane AtmAmeM kisI prakArakA vikAra utpanna mata kara // 26 // jo muni apanI pUjA karanevAle bhakta puruSameM aura apanese dveSa karanevAle vA apanA vadha karanevAle zatrumeM apane hRdayako samAna rakhatA hai, donoMko samAna 3 samajhatA hai, vaha muni parama mokSa padako avazya prApta hotA hai // 27|| jina muniyoMke pariNAma iSTa aura aniSTa padArtho meM vA bhogya aura amogya padArthoM meM samatAko dhAraNa karate haiM, sabako samAna samajhate haiM; ve muni mokSako | avazya prApta karate haiM // 28|| he Asman ! isa saMsArameM na to koI terA bandhu hai aura na koI terA zatru hai| | isaliye tU rAga-dveSako chor3akara samatArUpI amRtarasakA pAna kara // 29 / / yaha mana vAyuse mI adhika caMcala || hai, yadi isako samatArUpI sAMkalase bAMdha diyA jAyagA to yaha rAta-dina eka AtmAmeM hI niyala ho jAyagA, isaliye he Atman ! tU samatA bhAgekI hI upAsanA kara, unhIMko dhAraNa kara ||30|| jo muni mamatA | bhAva dhAraNa karate haiM, unakA mana iSTa vA aniSTa padArthoMmeM kabhI bhI vikAra avasthAko nahIM dhAraNa kara sakatA | // 31 / / he Atman ! yaha samatA pariNAma hI sukha denevAlA yathArtha Atma dharma hai, isIse kleza bhaya Adi samasta upadrava apane Apa naSTa ho jAte haiM // 32 // jo pApI jIva dveSarUpI saMtApake kAraNa paraspara vaira dhAraNa karate haiM, ve mI | samatArUpI amRtakI dhArAse apane Apa zAMta ho jAte haiN|||33|| jo terA yaha hRdaya dveSa aura saMtApase dagdha ho rahA hai, matsaratAse duHkhI ho rahA hai aura IpIse vyathita ho rahA hai; vaha terA hRdaya samatArUpI amRtakI dhArAse hI BSITS
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma0pra0 // 11 // jantavaH ||35|| sAmyenaikena te sarve premkopaadyo'khilaaH| palAyante'vivegena dopA duSTA hi yoginAm // 36 // tAkdeva hi vairai te cinte krIDati liilyaa| yAvanna sAmyabhUpo'sau citte te'tra virAjate // 37 // tAvadvikalpasaMkalpazcitte te jApati svayam / yAvatsAmyamahAnAdaH karmabhettA na garjati // 38 // tAvadeva bhayaM cine'niSTavastusamAgamAt / yAvad dva paharaH sAmyaH sukhadAtA na rAjate ||26|| tAvadeva priyaM vastu citte ceSTasamAgamAt / yAvadAgaharaH sAmyo mohaintA na rAjate // 40 // tAvaca karmasaMbaMdho bhavabaMdhanakArakaH / bodhAsinA dvidhA bhAvaM sAmyadhAsA karoti na // 41|| duSTakA vAlidukhadona pAvaddhi samatA citte na jAgarti sukhprdaan|| samatAdhiSThitaM cittaM zaucaM dhatte'dipAvanam / pAparpaka hi dhautaM syAtsvayaneva sukhI ttH||43|| mohapaMka nitAMtaM te glapa yati zivAdhvani / sadyaH prakSAlayAtmana vaM | zAMta hogA // 34 // yaha samatArUpI amRtakA candramA atyanta durlabha hai, isako pAkara ye prANI prasanna hote haiM, Kaa harSa manAte haiM aura paraspara mitratA dhAraNa karate haiM // 35 // isa eka samatA rasase hI yogiyoM ke prema aura krodhAdika samasta duSTa doSa bahuta zIghra naSTa ho jAte haiM // 36|| jabataka tere hRdayameM yaha samatArUpa rAjA * virAjamAna nahIM hotA, tabhI taka yaha cera tere hRdayama lIlApUrvaka kIr3A kara rahA hai // 37|| ye saMkalpa vikalpa | tere hRdayameM tabhI taka jAga rahe haiM, jabataka ki karmoMkA nAza karanevAlA samatArUpa madAnAda garjanA nhiiN| karatA // 38 // aniSTa vastuoMse prApta huA bhaya tere hRdaya meM tabhItaka raha sakatA hai, jabataka ki dveSako dUra karanevAlI aura sukhako denevAlI yaha samatA tere hRdayameM nahIM AtI // 39|| iSTa padArthose utpanna huA prema tere hRdayameM tabhItaka raha sakatA hai, jabataka ki rAgako haraNa karanevAlI aura mohako nAza karanevAlI samatA tere | hRdayameM zobhAyamAna nahIM hotii| 40 // saMsAra meM baMdhana karanevAlA kA~kA sambandha tamItaka rahatA hai, jabataka ki ! | samatArUpI vidhAtA apane samyamjJAnarUpI talabArase usako Tukar3e Tukar3e nahIM kara DAlatA // 41 / / duHkha denevAlA aniSTa karmokA Asrava tabhI taka rahatA hai jaba taka ki tere hRdayameM sukha denevAlI samatA phurAyamAna nahIM | hotI // 42 // samatAse bharA huA hRdaya atyanta pavitra zauca dharmako dhAraNa karatA hai aura usakA pAparUpI kIcar3a saba dhula jAtA hai tathA vaha sadAke liye sukhI ho jAtA hai / / 43 / / yaha moharUpI kIcar3a isa mokSa| mArgame tujhe atyanta duHkha de rahI hai| isaliye he Atman ! samatArUpI meghadhArAse tU isa kIcar3ako zItra
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 116 // EKX tatsAmyAglugantava // 4 // sammRdinAcI vayenAbhivartate / sadAmarapadaM labdhvA ziyo bhavati cetanaH // 45 // saMsAraduHkhato mosumAtmAnaM tvaM yadIcchasi / sAmyabodhaM gRhANa tvaM svAtmani zuddha bhASataH // 46 // viranyAtmam viraNya tvaM hRSIka viSayAdiSu / muca muca spRhAM dehe bhaja sAmyAmRtaM sudhIH // 47 // unmattamiva vA bhAti carAcaramidaM jagat / yoginaH pibataH sAmyaM sarvAhrAdakaraM param ||4|| sa me priyaH sa me vairI tAvadedeti kalpanA / yAvana sAmyarAjAsau nirvikalpo virAjate // 46 // asiprahAratoSAddhA pUjayA muneH / yasya vikriyate naiva citta sAbhyaM taducyate ||20|| sAmyatIrthaM samArAdhya yogI zIghraM bhavAbdhitaH sahasA tIrtha svasthacittena bhayavarjitaH || 51|| sAmyaM devo'sti sAmyaM hi tIrthaM paramapAvanam / sAmyameva paro dharmaH saMsArAbdhau sutArakaH // 42 // dhyAnaM tatkiM japaH ko'sau yogaH ko'sti tapo'tra kim / hI dho DAla ||44 || yaha samyagjJAnI AtmA samatArUpI amRtako pIkara saMsArarUpI rogase nivRtta ho jAtA hai aura svarga sukhako bhogakara vaha mokSa prApta kara letA hai || 45|| he Atman / yadi tU apane AtmAko saMsArake duHkhoMse chur3AnA cAhatA hai to apane hI AtmAmeM zuddha pariNAmoMse samatArUpI jJAnako dhAraNa kara || 46 // he Atman ! tU ina iMdriyoMke viSayoMkA tyAga kara tyAga kara / he buddhiman ! tU zarIrase bhI spRhAkA tyAga kara tyAga kara aura samatArUpI amRtako pI ||47 // parama Anandako pragaTa karanevAle isa utkRSTa samatArUpI rasako pInevAle yogiyoM ko cara acara yaha samasta saMsAra unmattake samAna dikhAI par3atA || 48 // vaha merA priya hai aura vaha merA zatru hai, yaha kalpanA tabhItaka rahatI hai jabataka ki nirvikalpa - rUpa samatArUpI rAjA hRdayameM virAjamAna nahIM hotA ||49 // dvepake kAraNa taladhArakA ghAta karanepara tathA harSase pUjA karanepara jina munike hRdayameM kabhI vikAra utpanna nahIM hotA, usIko samatA kahate haiM // 50 // bhayarahita jo yogI svastha citta hokara isa samatArUpI tIrthakI ArAdhanA karatA hai, vaha zIghra hI isa saMsArarUpI samudra se tara jAtA hai // 51 // yaha samatA hI parama deva hai, samatA hI parama pavitra tIrtha hai, samatA hI parama dharma hai aura samatA hI saMsArarUpI samudrase pAra kara denevAlI hai || 52 // vaha dhyAna hI kyA hai ? vaha japahI kyA hai? vaha yoga hI kyA hai ? aura vaha tapa hI kyA hai ? ki jisase mokSakI icchA karanevAle puruSako SHARESA
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ su00 117 // ARIRAHASHIRBERKAHANISE yena zAntikaraM sAmyaM na labdhaM hi mumukSuNA // 5|| gRhaM tyaktvA prataM vRtvA lAtvA dahA jinezinAm / yadi sAmya na larudhaM cetsarvametannirarthakam // 54 // pUjayA nindayA vApi yasyArita samatA hdi| sa yogI so'sti sadhyAnI hAtA tattvasya so'tra vA ||5shaa sAmyasopAnapaMkiMvAmAruhya zuddhabhAvataH / purA mokSagRha prAptAratIrthapAH vizvabhUtizaH 46|| tasmAtsarvaprayatnena sthiracittena cAtmani / sAmyAmRtaM parAnandaM gRhANa toSakaM zubham // 17 // sAmyAmRtasupAnena yAnando jAyate mahAn / bhavaklezagatastApo nazyate prApyate zivaH ||8| viSayajanitarAgadveSabhAvaM vimucya paramasukhanidhAnaM sAmbapIyUSapAnam / kuru kuru atizIghra durlabhaM zuddhabhAvAt bhavati sahajasiddhAnandakandaH sudharmaH // 5 // // iti sudharmadhyAnapar3IpAlaMkAre sAmyaprarUpaNo nAma trayodazo'dhikAraH // - .- .- - | zAMti utpanna karanevAlI samatA prApta na ho // 53 // nimne dhAkA yAgakAto dhAraNa aura jainezvarI | dIkSA dhAraNakara yadi samatA prApta nahIM kI to phira samajhanA cAhiye ki usake tyAga, vrata aura dIkSA saba vyartha haiM // 54 // jisa munike hRdaya meM pUjA vA niMdA-donoMse samatA panI rahe, jo donoMmeM samAna | pariNAma rakkhe, usIko yogI, zreSTha dhyAnI aura tattvoMko jAnanevAlA samajhanA cAhiye // 55 // pahale | samayameM samasta vibhUtiyoM ko denevAle tIrthakara loga jo mokSamahalameM jAkara virAjamAna hue haiM, ve apane zuddha pariNAmoMse samatArUpI sIr3iyoM kI paMktipara car3hakara hI prApta hue haiM / / 56 // isaliye apane cittako sthira karake saba tarahake prayatnakara parama Anandamaya zubha aura parama vRpti karanevAle samatArUpI amRtako grahaNa kara // 57|| isa samatArUpI amRtake pInese mahAn Ananda utpana hotA hai, tathA saMmArake klezoMse utpanna huA saMtApa zIghra naSTa ho jAtA hai aura mokSakI prApti ho jAtI hai // 58 // he Atman ! tU viSayoMse utpanna | hue rAga-dveSako chor3akara zuddha pariNAmoMse atyanta durlabha aura parama sukhakA nidhAna, aise samatArUpI amRtake pAnako atyanta zIghra kara / isI samatAke pAnase svAbhAvika siddhasvarUpa Anandako denevAlA zreSTha dharma tujhe prAsa hogA / / 59 // isa prakAra munirAja zrIsudharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapradIpAlakArameM samatAko varNana karanevAlA yaha terahavAM adhikAra samApta huaa| H
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ pu0pra0 // 11 // cturdshodhikaarH| dhyAnena dura karma hatvA''ntaM yena kevazam / vimalaM tamahamIzAnaM namAmi bhaavbhktitH||1|| tatpazamtAprazastantu dhyAnaM hi dvividhaM matam / dharmazukale prazaste dve' prAtaraudre'prazastake ||2|| dharmazukle hi mokSAya prAtaraudre bhavAya c| prAtaraudra mahAniMdyamatisantApadAyakam // 3 // vizvaklezakaraM nityaM bhayadaM durgatipradam / vizvasaukhyakaraM zAntaM nirbhayaM zarmakArakam // 4 // saMsAratArakaM bheSThaM dharma zuklaM ca jJAyatAm / Araudra' parityaktvA dharma zuklaM ca cintaya ||5|| tatrAtadhyAnamAkhyAtaM cittavyAkulakArakam / nAnodrekakaraM nityaM cAkSaviSayavaddhakam // 6 // iSTAniSTa padArthAnAM saMyogaja jinhoMne apane durdhara karmoMko nAzakara kevala jJAna prApta kiyA hai aura sabake svAmI haiN| aise bhagavAn | vimalanAthako maiM bhAvabhaktipUrvaka namaskAra karatA hUM // 1 // vaha dhyAna do prakAra hai-eka prazasta aura dUsarA | aprazasta / unameM bhI dharmadhyAna aura zukladhyAna ye do prazasta dhyAnake bheda haiM tathA ArtadhyAna aura raudradhyAna | ye do aprazasta dhyAnake bheda haiM // 2 // dharmadhyAna aura zuklathyAna mokSake kAraNa haiM tathA AdhyAna aura raudradhyAna saMsArake kAraNa haiM / ArtadhyAna aura raudradhyAna atyanta niMya hai, atyanta saMtApa utpanna karaneAle | | haiM, saMsArabharako kleza utpanna karanevAle haiM, sadA bhaya utpanna karanevAle haiM aura durgatiyoM ko denevAle haiN| isIprakAra dharmadhyAna aura zukladhyAna saMsArabharako sukha denevAle haiM, zAMta haiM, bhayarahita haiM, kalyANa karanevAle haiM, saMsArase pAra kara denevAle haiM aura sarva zreSTha haiM / isaliye ArtadhyAna aura raudradhyAnakA tyAgakara dharmadhyAna aura zuklabhyAnakA ciMtana karanA cAhiye // 3-5 // unameM bhI ArtadhyAna cittako vyAkula karanevAlA, aneka | prakArake upadravoMko utpanna karanevAlA hai aura indriyoM ke viSayayoM ko bar3hAnevAlA hai / / 6 // yaha AtaMbhyAna cAra
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0pra0 4 // 11 // viyogajam / duHkhodavaM nidAnaM pavAthyAnaM caturvidham || ratyaratikubhAvena mAyAcAreNa duHkhtH|mno'tvissyaarth hi prANinA kriyade mudA viSayA''bhogakAMcabhiH paravastu ca cintyate / AdhyAnaM bhavedatra saMsAracakravarddhanama || putramitrakalatrAdidhanadhAnyeSTasampadAm / ramyAnAM paravastUnAM manojJasukhadAyinAm // 10 // viyoge hi kathaM teSAM zodhaM syASa smaagmH| iti cintAparatvena caikAprena ca cintanam // 11 // iSTaviyogajaM cAtadhyAna duHkhakaraM matam / tasmAdAta parityAjyaM muktIcchena hitaiSiNa // 12 // sarpazatruviSAdInAM duHkhapIDAkarAtmanAm / avRSTirAjacaurANAM dAridrabhUtazAkinAm // 12 // saMyoge khalu me teSAM kathaM syAzca nivartanam / iti cintAparatvena aniSTayogahAnaye // 1 // cintana hi kAmamanasA hi punaH punaH / aniSTayogajaM pAtaM durgatedAyarka param // 11 // rogAcchokAdbhayAtklezAddhananAzAcca hA prakArakA hai-iSTa padArthoke viyogase utpanna huA AtadhyAna, aniSTa padArthoke saMyogase uttama huA ArtadhyAna, duHkhoMse utpanna huA ArtadhyAna aura nidAnase utpanna huA AtadhyAna // 7 // yaha ArtadhyAna rati aura arati| rUpa azubha pariNAmoMse tathA mAyAcArase mana aura indriyoM ke viSayoM kI siddhi ke liye duHkhapUrvaka prANiyoMke hai dvArA kiyA jAtA hai |8|| isa AdhyAnameM viSaya aura bhogoMkI icchAse para vastu kA citavana kiyA jAtA hai, | ise hI saMsArarUpI cakrako bar3hAnevAlA ArtadhyAna kahate haiM // 9 // putra, mitra, strI aura dhana-dhAnya Adi jo jo iSTa saMpadAeM haiM, jo jo mana aura iMdriyoM ko sukha denevAlI manohara vastu haiN| unakA viyoga honepara zIghra hI | unakA samAgama kaise ho ? isa prakArakI cintAse jo ekAgracitta hokara ciMtana karanA hai, usako iSTa-viyogaja | ArtadhyAna kahate haiM, yaha AtaMbhyAna mahAduHkha denevAlA hai / isaliye mokSa kI icchA karanevAle aura AtmAkA | hita cAhanevAle bhavya jIvoMko isa AdhyAnakA avazya tyAga kara denA cAhiye // 10-12 // duHkha | aura pIr3A utpanna karane vAle sarpa, zatru, vipa, anAvRSTi, rAjA, cora, daridratA, bhUta, pizAca aura zAkinI Adi aniSTa padArthoMkA saMyoga honapara unakA nAza kama hogA ? isa prakArakI cintAmeM tatpara hokara usa aniSTako dara | karaneke liye ekAgra manase bAra bAra citavana karanA aniSTasaMyogaja nAmakA jharA ArtadhyAna kahalAtA hai| yaha AtadhyAna mI mahAaniSTa durgatiyoM ko denevAlA hai // 13-15 // kisI rogase, zokase, bhayase, | klezase, dhanake nAzase, zatruse, rAjyase, bhAI vA strIse, animeM par3hanese athavA aura kisI tarahase aneka Ho
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pra0 120 // S zatrutaH / rAjyAdubhrASTakalatrAdeH vaha pAtAttathAnyathA // 16 // jAyate ca mahApIDA nAnAduHkhaprAtra sA 1 nirAsArtha hi tatpIDAM caikAprena ca cintanam // 17 // tatpIDAjanakaM dhyAnamArtaM duHkhakaraM matam / tasmAdArtaM sadA tyAjyaM muktIcchena hi ||18|| devadevendranAgendra narendra cakravartinAm / aihikaM hyakSajaM saukhyaM padaM vA lokapUjitam // 16 // loke'tra paraloke va bhikaaNm| tapaHpTena tasya phalena svacca me yadi // 20 // tadA me'bhimataM siddhamityAdi cAbhikAMkSaNam / tadekAgreNa yogena cintanaM sukha lipsayA ||21|| dhyAnaM tacca nidAnAkhyamataM syAjjinanApitam / atiduHkhakaraM niMdyamArttadhyAnaM jinairmatam ||22|| evaM catuvidhaM pAtaM duddharthAnaM baMdhakArakam / janmamRtyujarAkIrNasaMsArasya ca kAraNam ||23|| ArtadhyAnena jIvo'yaM saMsArAbdhI pramajjati / karoti cAsravaM tIvra bhavabandhanakArakam ||24|| anAdikAlato jIva bhArtadhyAnaM tanoti saH / bhavo na mucyate tena karmabandho na hIyate ||25|| saMklezena ca cittena mahAmohodayena prakArake duHkha denevAlI mahApIDA utpanna ho, usa pIDAko dUra karaneke liye ekAgra manase bAra bAra citavana karanA pIDAjanaka nAmakA tIsarA ArtadhyAna kahalAtA hai, yaha ArtadhyAna bhI mahAduHkha denevAlA hai, isaliye mokSakI icchA karanevAle AtmahitaiSI puruSoM ko isa AvedhyAnakA sarvathA tyAga kara denA cAhiye / / 16 - 18 // ima tapazcaraNa ke phalase athavA cAritra dhAraNa karane ke phalase mujhe deva, iMdra, nAgendra, narendra aura cakravartIkepada prApta hoM; isa lokasaMbaMdhI iMdriyoMke sukha prApta hoM athavA lokapUjita pada prApta hoM; tabhI merI icchA pUrI ho sakatI hai / athavA saMsAra meM jo jo suMdara padArtha haiM, una sabakI mujhe prApti ho; isa prakArakI icchA karanA aura sukha kI icchAse ekAgra cittase bAra bAra citavana karanA nidAna nAmakA cauthA AdhyAna kahalAtA hai, aimA bhagavAn jinendra devane kahA hai / yaha ArtadhyAna atyanta duHkha denevAlA hai aura niMdya hai, aisA bhagavAn jinendra devane batalAyA hai / / 19 22|| isa prakAra cAroM prakArakA ArtadhyAna azubha dhyAna hai, karmabaMdhako karanevAlA hai aura janma, maraNa tathA bur3hApA Adise bhare hue isa saMsArakA kAraNa hai ||23|| isa ArtadhyAna ke kAraNa yaha jIva isa saMsArarUpI samudra meM DUba jAtA hai aura saMsArakA baMdhana karanevAle tIvra Amratrako karatA rahatA hai ||24|| yaha jIva anAdi kAlase ArtadhyAna karatA AyA hai aura isIliye isakA saMsAra nahIM chUTatA tathA karmabaMdha kama nahIM hotA ||25|| saMkleza pariNAmoMse athavA tIvra mohakarmake udayase isa saMsAra meM ArtadhyAna utpanna I Zhu Bei Tie Dong Tie Deng Di Fa Kuang bhATI // 120
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma0pra0 // 121 // vA / AdhyAnaM bhavedana tiryaka kugatikAraNam // 26 // AdhyAnena jIvasya jAgatiH kAmagardabhAdiparyAyastenaiva jAyate nanu rajA aArtadhyAnena saMtaptazcintAkulitamAnasaH / jIvo hi liyate tena sahamAnopi cedanAm // 21 AdhivyAdhisahasrANAmArtadhyAnaM hi kAraNam / cittaklezakaraM viddhi taddhi paramaduHkhadam // 2 // nakulasarpameSAdInAM parasparayodhanam / kalaho bhrAtRbandhUnAM tADanaM mAraNaM tathA ||30|| yajJehi hiMsanaM jIvAnAM vA hiMsAdikAraNa / evaM hiMsAprayogeSu hAnando yasya jAyate ||3shaaraudrdhyaanN bhavettasya raudrabhAvana krmnnaa| hiMsAdikarakarmAzrita dhyAnaM ca mvedidm||32| jIvahiMsA hi lokasmin niMdyA garyA ca pApadA / kUrabhAvakarA sAtra mAnandAya ca kiM bhvet||3|| dharmahetukRtA hiMsA vAnandAya kathaM bhavet / raudravyAnI tathApyava hiMsAyAM sukhamaznute // 34 // hiMsAyAstadupAyamya kAraNasya ca cintanam / ekApramanasA taddhi raudradhyAnaM bhavediha / / 3 / / hotA hai / yaha ArtadhyAna tiryac nAmakI kugatikA kAraNa hai // 26 // isa ArtabhyAnase jIvakI durgati hotI | hai; aura kuttA, gadhA Adi nIca pazuoMkI paryAya isI ArtadhyAna se milatI haiM / / 27 // isa ArtadhyAnase saMtapta hokara jisakA mana ciMtAse vyAkula ho rahA hai, aisA jIva tIvra vedanAko sahatA huA mahAduHkhI hotA hai // 28 // yaha ArtadhyAna hajAroM Adhi-vyAdhiyoMkA kAraNa hai, cittako kleza utpanna karanevAlA hai aura | mahAduHkha utpanna karanevAlA hai, aisA tU samajha // 29 // nyolA-sarpakA vA bher3oMkA paraspara yuddha dekhanA, bhAI bhAiyoMkA yuddha karAnA vA tADana-mAraNa karanA | hiMsAdika kAryoMmeM vA yajJa AdimeM honevAlI hiMsAmeM Ananda mAnanA vA aura mI hiMsAke prayogoMmeM AnaMda | mAnanA raudradhyAna kahalAtA hai, yaha raudradhyAna raudrabhAvoMse vA raudrakarmoMse hotA hai / tathA yaha dhyAna hiMsAdika krUra karmoM ke Azrayase hI hotA hai // 30-32 / / isa saMsArameM yaha jIvoMkI hiMmA nindha hai, garma hai, pApa utpanna karanevAlI hai aura krUra bhAvoMko utpanna karanevAlI hai / aisI hiMsAse malA Ananda kaise ho| sakatA hai ? / / 33 / / phira bhalA jo hiMsA dharmake liye kI gaI hai, usameM Ananda kaise ho sakatA hai ? tathApi raudradhyAna karanevAlA hiMsAmeM hI sukha mAnatA hai // 34 // ekAgramanase hiMsA vA hiMsAke upAyoMke kAraNoMkA cintavana karanA isa saMsArameM raudradhyAna kahalAtA hai // 35 // *016 RBSKKARRESENARSEXKS
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pra0 // 122 // satyaM duHkhadaM sAkSAdvA'vizvAsavidhAyakam / parana duHkhadaM cAsti prANI tadapi mohataH ||36|| asaraye manute harSamAtmasantoSakArakam / ini sasyApyasatyassaH // 3 // dhyAnaM bhavetaddhi cittavyAkulatAkaram / 'asatyakAra NAnAM vA'satyasyAzra vicitanam // 18 // raudra N tadapi vA dhyAnaM durgateyaka matam / tasmAdraudraM sadA tyAjya hitecchukamumukSuNA ||26| rateyakarma ddi lokeriman pratyakSaM duHkhadaM matam / paraloke hi durgatyAM duHkhaM bhavati dAruNam ||40|| sveyakRtyena cAnandaH kathaM khalu bhavediha / tathApi tatra cAnandaM manyate pApadhIH kudhIH // 41 // iti saMdhArya cittasmin sveyakarma vicintanam / karoti rudrabhASena caikAgramanasA punaH // 42 // raudradhyAnaM bhavetaddhi cAtisaMtApadAyakam / tasmAdraudraM sadA tyAjyaM bhavya jIvena sarvathA ||43|| atyantamUrddhayA duSTaceSTayA hIna karmaNA / dAsIdAsAdibhRtyAnAM mohataH khalu saMgrahaH // 44 // gRhAdiparavastUnAM kAMkSa asatya vacana mI pratyakSa duHkha denevAle haiM, avizvAsake kAraNa haiM aura paralokameM bhI duHkha denevAle haiM, tathApi ye prANI mohake kAraNa asatya meM Ananda mAnate haiM aura asatya se bahuta saMtuSTa hote haiM, isa prakArake asatyake AnaMda aura saMtoSako bAra bAra cintavana karanA dUsarA raudradhyAna kahalAtA hai / yaha raudradhyAna bhI cittako vyAkula karanevAlA hai / isIprakAra asatyake kAraNoMkA vA asatyakA bAra bAra cintana karanA bhI durgati denevAlA raudradhyAna kahalAtA hai / isaliye mokSakI icchA karanevAle AtmahitaiSI puruSoMko isa raudradhyAnakA sadAke liye tyAga kara denA cAhiye || 36- 39 // corI karanA bhI isa saMsAra meM pratyakSa duHkha denevAlA hai aura paralokameM bhI isase durgatiyoMmeM dAruNa duHkha prApta hotA hai| aisI corI karanA bhalA Ananda kaise utpanna kara sakatA hai ? tathApi pAparUpa dRSTa buddhiko dhAraNa karanevAlA usa dhorImeM bhI AnaMda mAnatA hai| isaprakAra AnaMdapUrvaka ekAgra manase aura raudra pari dhAmoMse jo isa corIkA bAra bAra citavana karanA hai, usako raudradhyAna kahate haiN| yaha tIsarA raudradhyAna mI atyanta saMtApa utpanna karanevAlA hai / isaliye bhavya jIvoM ko isa raudradhyAnakA mI sarvathA tyAga kara denA cAhiye // 40-42 // atyanta sevA duSTaceSTA se athavA azubha karmake udayase aura moise dAsa dAsI Adi sevA saMgraha karanA athavA rAgabhAvase ghara Adi paravastuoM kI icchA karanA, athavA rAgabhAvase putra, mitra, strI Adi YRKK Kai ||||||
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ -7 - mu.pra. // 123 // rAgabhAlata puTanikamA samAna rkssnnm||4aa kAmAdisevanaM gRddhayA prItyAnyanInigRhanam / ityAdirAgaceSTAni jAyante krUrakarmaNA ||4kssaa paravastu nijaM matvA mohavyAkulacetasA cintanaM hi tadartha tadraudradhyAnaM bhavedihApaMcAjJaviSayANAM hi sevanaM raudrakarmaNA / cintanaM ca tadartha hi pApa bhIma kukarma vA // 48 // viSayAnandanAmedaM raudradhyAnaM bhavediha / | evaM raudra caturbhedaM paMcamAntaM hi tadbhavet // 4|| raudradhyAnena jIvoyaM narakAdikadurgatau / ciraM ca saite duHkha tADanAdi vadhAdikam 50 // raudradhyAnaM sadA tyAjyaM bhavyena sukhalipsayA / raudra niyaM trilokeSu durgaterdAyakaM param ||1|| tyajatu api sudhImannAtaraudra ca niyaM narakasadanamArga duHkhada krUrakarma / paramasukhanidhAna sarvakalyANavIjaM dharatu iha sudharmadhyAnamAnandakandam / / 52 / / - [iti sudharmadhyAnapradIpAlaMkAre prAtaraudradhyAnaprarUpaNo nAma dhasurdazodhikAraH / kI rakSA karanA, gRddhatApUrvaka kAmasevana karanA, rAgapUrvaka anya striyoMkI lAlasA karanA, isaprakAra rAgabhAvake udayase rAgakI ceSTAeM karanA vA Rra koMka dvArA rAgarUpa ceSTAeM karanA, athavA mohase vyAkula citta hokara paravastuoMko apanI mAnanA aura bAra bAra unakA citavana karanA viSayasaMrakSaNAnaMda nAmakA cauthA raudradhyAna kahalAtA hai| raudra karmoMkA tathA pAMcoM indriyoMke viSayoMkA sevana karanA, tathA usake liye bhayAnaka | | pApoM vA kukarmokA citavana karanA viSayAnanda nAmakA cauthA gaidradhyAna kahalAtA hai| isaprakAra raudradhyAnake R/cAra meda haiM aura yaha raudradhyAna pAMcave guNasthAna taka hotA hai // 44-49|| raudradhyAnake kAraNa yaha jIva | 5. narakAdika durgatimeM jAtA hai aura vahAMpara tADana vadha Adi aneka duHkha cirakAlataka sahana karatA rahatA K| hai // 50 // isaliye bhavya jIvoMko sukha cAhanekI icchAse isa rauMdradhyAnakA sadAke liye tyAga kara denA cAhiye / kyoMki yaha raudradhyAna tInoM lokoMmeM niMdya hai aura burIse burI durgatiyoMko denevAlA hai / / 51 // he buddhiman bhavya jIvo ! yaha raudradhyAna atyanta niMdya hai, narakarUpI gharakA mArga hai, duHkha denevAlA hai aura krUra karma hai; isaliye isakA sarvathA tyAga kara denA cAhiye aura parama sukhakA nidhAna, samasta kAlyANoMkA kAraNa aura AnandavarUpa-aise sudharmadhyAnako sadA dhAraNa karanA cAhiye // 52 // isaprakAra munirAja zrIsudharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapradIpAlaMkArameM prArthadhyAna aura raudradhyAnako * varNana karanevAlA yaha caudahavAM adhikAra samApta huaa|
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 14 // pnycdshodhikaarH| - - - -- dhyAnena karmapaMka hi hatvA yaH prApa kevalam / samyakatriyopadeSTAraM vande'nantajinazvaram // 1 // kriyayA jAyate samyagbhyAnasiddhiH sukhAvahA / anAyAsena jIvAnAM tataH dhyAnakriyocyate ||2|shraadau sthAnaM vidhiH pazcAkSakSaNaM tadanaMtaram / evaMkramavidhAnena dharmadhyAnaM tanomyaham |zA zuddhabhUmau zilApaTTe dArUpaTTaca vAdrike / phalake yA tRNAdau ca zAsanAni prakalpayet // aa niHzaMkite vasatyAdau nirvAdhe ca nirAkule / surakSite manoramye nirbhaye sukhazAntide | prAme'raNye ca caityAdau vijane jantuvajite / strI upazupAkhaNDicaurAdirahite zubhe // 6 // dadvayAditrasaMgItakolAhala. jinhoMne apane dhyAnake dvArA karmarUpI kIcar3ako nAnakara kevala jJAna prApta kiyA hai aura jo zreSTha | kriyAoMke upadezako denevAle haiM, aise bhagavAn anantanAthako maiM namaskAra karatA huuN||1|| jIvoMko isa dhyAnakI kriyAse hI sukha denevAlI dhyAnakI siddhi binA kisI vizeSa parizramake acchI taraha ho jAtI hai, isIliye maiM dhyAnakI kriyAkA varNana karatA hU~ // 2 // pahale dhyAnakA sthAna, phira usakI vidhi aura sadanaMtara dhyAnakA lakSaNa-isa prakArake anukramase maiM dharmadhyAnakA svarUpa kahU~gA // 3!! kisI zuddha bhUmimeM, zilApaTTapara, lakar3Ike Tukar3epara vA parvatapara, tasvatepara, vA tRNoMpara baiThakara yA khar3e hokara dhyAna karanevAleko apane AsanakI kalpanA karanI cAhiye // 4 // jo vasattikA Adi sthAna zaMkArahita hai, bAdhArahita hai, AkulatArahita hai, surakSita kA hai, manohara hai, nirbhaya hai, sukha aura zAMtiko denevAlA hai, manuSyoM ke upadravoMse rahita hai, jaMtuoMke upadravoMse rahita hai| strI, napuMsaka, paza, pAkhaNDI aura coroMke upadravoMse rahita hai, zubha hai aura upadrava bAje saMgIta, all Adike kolAhaloMse rahita hai| aise kisI gAMvameM, inameM, gharameM vA caityAlaya AdimeM catura puruSoM ko dhyAna
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 bhA. 1125 // vivarjite / itthaMbhUte gRhAdau vA dhyAnaM kuryAdvicakSaNaH ||7||mjekssaadhmnrairjussttN duSTabhUpAlasevitam / mahAmithyAtvasaMyuktajanaiH | RI saMsevitaM tathA || yahUpadravasaMnyAptai: krUraiH zauca sevitam / bhUtapretapizAcAdisthAnaM vAdhAkaraM param / / 6 // durgAdidevatAsthAnaM yuddhasthAnaM bhayAnakam / palamUtrAdisaMvyAptaM durgadha malina tathAnA manaHkSobhakaraM sthAnaM cAkSavyAmohakArakam / bAdhivyAdhikaraM tI duSTavAyuprasAritam ||11 // durbhikSaNa mahArUdaM hiMsAsthAnaM viniMditam / evaM hi kutsitasthAnaM dhyAnakAle tyajetsudhIH ||1saa duHsthAnaM vAtra moktavyaM sAdhunA dhyAnamicchanA / yato hi kutsitasthAne dhyAna na syAtkadApi vA // 13 // nikRSTe paMcame kAle bharate'dhyAryadazake / jAtitaMzavizuddhe'pi nApamahAnanaM bhavet me AyasaMhananAmAve zukladhyAnamapIha na / parISadopasargAdijayo'pi na bhaSekadA // 1 // tIna tapo'pi naivAtra manaHzuddhina karanA cAhiye // 5-7|| jo sthAna mleccha aura adharmI puruSoMse bharA huA hai, duSTa rAjA jisapara rAjya kara rahAra hai, tIvra nidhyAtvase bhare hue loga jahAM nivAsa kara rahe haiM, jo sthAna aneka upadravoMse bharA huA hai, | jahAMpara krUra aura madonmatta loga nivAsa karate haiM, jo sthAna bhUta preta vA pizAcoMkA sthAna hai, jo aneka vAdhAoMko utpama karanevAlA hai, jo durgA Adi deviyoM kA sthAna hai, jo yuddhakA bhayAnaka | sthAna hai, jo sthAna malamUtrase bharA huA hai, durgadhasahita aura malina hai, jo sthAna manako ghobhita | karanevAlA hai, indriyoMko mohita karanevAlA hai, aneka mAnasika vA zArIrika rogoMko utpanna karanevAlA hai, jahAM kI vAyu duSTa hai, jo sthAna tIvra hai, jo durmikSitAke kAraNa mahArUyA hai, jo hiMsAkA sthAna hai, vA jo niMdanIya sthAna hai; aise aise jitane kunsita sthAna haiM, ve satra dhyAnake samaya buddhimAnoMko chor3a dene cAhiye | 118-12 // athavA dhyAnakI icchA karanevAle sAdhuoMko nIca aura azubha sthAnoMkA avazya tyAga kara | denA caahiye| kyoMki kulita vA nidhanIya sthAnameM kabhI dhyAna nahIM ho sakatA // 13 // hama nikRSTa pazcama kAlameM tathA bhAratakSetrake Arya dezameM jAti aura kulase vizuddha manuSyoMke bhI pahaleke | uttama saMhanana nahIM hote / tathA pahaleke uttama saMhananoMke na honese zukladhyAna bhI nahIM hotA tathA paripahoMkA jItanA aura upasargokA jItanA mI kamI nahIM hotA // 14-15|| hIna saMhanoM ke kAraNa tIvra tapazcaraNa mI | Hel nahIM hotA aura manakI zuddhi bhI acchItaraha nahIM hotI, tathA hIna saMhanana dhAraNa karanevAloMkA mana mI |
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ :26 // - - - sundaram / hInasaMhananAdatra manaH skhalAte saMtatam // 16 / / tazcittaM na samAyAti sthaiyarUpaM hi kaSTataH / / bhA nAddharmadhyAnamAtraM bhavediha // 10 // eSa kAlaprabhAvo'yaM durnivAro mato jigaiH / ata evAdhunA loke nokSasiddhirna jAyate // 1 // aidaMyugInasAdhUnAM samyagdarzanazobhinAm / atyalpavIryayuktAnAM dhyAnaM syAnirupadrave // 1 // prAmAdau pattane vApi caityAlayamanohare / surakSite bhaveddhyAne sarvazaMkAvivarjita / / 20|| sarvAsanaM tathA sarvasthAnaM dhyAnasya siddhaye / bhavati patrakAyAnAM nAlpavIryAtmano matam // 21 // batrakAyA mahAdhIrAH sarvato bhanyajitAH 1 jinakalpasamApannA naramAMgAH surAtanaH // 22 // sarvasthAnaM mataM tepAmAsanaM vividha tathA / sarvatra sarvabhAvena svataMtrAH siMhavRttayaH 123 // tezaM jinAgame naiva sthAnasya vA niyaMtraNam / upasagaimahAghoravadAnavakalpiH // 24 // skhalati na manAka cittmupdrvshtairpi| yeSAM teSAM na vA sthAna niyataM hi jinAgame // 21 // indro'pi ca na zakto'sti vibhettu nizcalaM sadA skhalita hotA rahatA hai / 16 // hIna saMhanana hone ke kAraNa yaha citta bar3e kaSTase bhI sthira nahIM hotaa| isaliye ina kAlameM kevala dharmadhyAna hI ho sakatA hai||17|| raha kAlakA hI prabhAva hai / aura bhagavAna jinendra | ta devane isa kAlako durnivAra yatalAyA hai, isIliye isa kAlameM mokSakI siddhi nahIM hotI hai // 18 // samyagdarzanase || N) suzobhita honevAle isa yugake sAdhu bahuta hI alpa zaktiko dhAraNa karanevAle hote haiM, isaliye isa kAlameM | | upadravarahita sthAnameM hI dhyAna ho sakatA hai // 19 // jo gAMva, nagara vA caityAlaya manohara hai, surakSita hai, aura samasta zaMkAoMse rahita hai; se hI sthAnoMmeM isa kAlameM dhyAna ho sakatA hai / / 20 // jinakA zarIra vana| vRSabha nArAcamaya hai, unako saba AsanoMse aura samasta sthAnoM meM dhyAnakI siddhi ho sakatI hai| paraMtu alpa JA zakti dhAraNa karanevAloMko nahIM // 21 // vanamaya zarIrako dhAraNa karavAle mahAdhIra aura vIra hote haiM, saba | tarahase bhayarahita hote haiM, jinakalpa liMgako dhAraNa karate haiM aura zreSTha kAlake anusAra carama zarIrako dhAraga karanevAle hote haiM / aise muniyoM ke liye saba sthAna aura aneka prakArake Asana mAne gaye haiM / aise muni saba sthAnoMmeM aura saba taraha ke pariNAmoMse svatantra hote haiM aura siMhavRttiko dhAraNa karanevAle nirbhaya hote haiM // 22-23 / / jainazAstroMmeM aise muniyoM ke liye sthAnakA niyantraNa kucha nahIM hai / jinakA hRdaya deva-dAnavoM ke // 126 // | dvArA kiye hue mahAghora upasargoM tathA saikar3oM upadrayoMse bhI kabhI skhalita nahIM hotA, unake dhyAnake liye
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ pu0 pra0 // 12 // manaH / yeSAM tu yoginAM teSAM sthAnasya kA vicAraNA // 26 // tadvaiyaM tammadIyaM tasthAnaM hi tadAsanam / purAtana munInAM ca vopasargasahiSNutA rajA svapne'pi tAdRzaM katuM no kSamAH kalakAlajAH / munayo hInavIyatvAddhInasaMhananAttathA // 28 // saMvatsarakaparyantaM kAyotsarga sthirAsanam / mahAmahopavAsena sAmprataM kartumakSamAH // // upasarga mahAporaM bhayAnakapabahAm / sa eva sahana sAmprataM munayo gharAH // 3 // aidaMyugInasAdhUnAM sAmprataM na samarddhayaH / manaHparyayavijJAnamata eva bhavanvi na // 31 // cato naiva mahAvidyAstayAM siddhadhanti sAmpratam / svargadva jagadvandhaM dharmadhyAnaM bhavediha / / 32|| adhunA hInakAle'smin purAtanasukAlabat / mUlAn guNAMzca ye samyaka cApTAviMzatikAna zubhAn // 33 // dhArayanti subhAvena dhanyAste pRthivItale / teSAM hi sAhasaM dhanyaM dhanyasteSAM praakrmH||34|| hInasaMhananatve'pi tapaH kurvanti durddharam / dIkSAmimA sukaThinAM durddharA jAtarUpikAm // 35 // dhArayanto yanIzAste purAtana ivAghunA / azakyaM hi jainazAstroMmeM koI sthAna niyata nahIM hai / aise muni cAhe jahAM dhyAna kara sakate haiM / / 24-25 / / jinake nizcala manako | bhedana karane ke liye indra bhI samartha nahIM ho sakatA, aise yogiyoM ke liye bhalA sthAnakA kyA vicAra karanA cAhiye // 26 // pahale muniyoMkA jo dhairya hai, jo mahAvIrya hai, jo sthAna hai,jo Asana hai aura jo upasarga mahana karane kI zakti | hai; isa kalikAla ke muniyoM ko svapna meM bhI kamI nahIM ho sakatI; kyoMki kalikAlake muni hIna saMhananavAle 15 aura alpa zaktiko dhAraNa karanevAle hote haiM / / 27-28 // abake muni eka varSa paryanta mahAmahopavAsa dhAraNakara 1 sthira Asanase kAyotsarga dhAraNa karane ke liye sarvathA asamartha haiM // 29|| isIliye isa kAlake zreSTha muni mI | mahAghora upasargoko tathA bhayAnaka paripahoMko kamI sahana nahIM kara sakate haiM // 30 // isa yugake sAdhuoMko isa samaya na to bar3I bar3I RddhiyAM hotI haiM, na manAparyayajJAna hotA hai aura na unako isa samaya mahAvidyAyeM siddha hotI haiM / isa kAlameM svarga denevAlA aura jagandha aisA dharmadhyAna hI ho sakatA hai // 31-32 // isa hIna kAla meM bhI pahale kAlake samAna jo zubha ahAIsa mUlaguNoMko zreSTha pariNAmoMse dhAraNa karate haiM, | ve hI muni isa pRthvItala para dhanya hai| aise muniyoMkA sAhasa bhI dhanya hai aura unakA parAkrama mI dhanya hai // 33-34 // kyoMki ve hIna saMhanana honepara bhI durdhara tapazcaraNa karate haiM aura ve muni pahale cauthe kAlake niyoM ke samAna isa samayameM bhI atyanta kaThina nagnarUpa isa jainezvarI dIkSAko dhAraNa karate haiN| ve sani na
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 126 // suzakyaM vA kurvantaste yatIzvarAH ||36|| jagatpUjyA jagadvanyA dhanyAste nagnarUpakAH / hotasaMhananastrAca sthAnaM teSAM surakSitam ||37|| AsanaM svAnukUlaM hi prAmAdau ca bhavatyam / zuddhabhUmau zilApaTTe dArupaTTe ca cATTike | tRNAnvaye hi kASThe vA AsanAni prakalpayet / samAdhau prAsuke zuddha e daro tRNamaye'thavA // 36 // zrasanaM zayanaM tatra kalpayetsAdhusattamaH / palyaGkama palyaGkapadmavIrasukhAsanam // 40 // kAyotsarga tathA vaddhapadmAsanaM tathA / evaMvidhAnyanekAni hyAsanAni jinAme ||4|| yena yenAsanenaiva sthiracittaM prajAyata / tattadevAsanaM zreSThaM vidheyaM yogibhiH sadA ||42|| sarvAneSu paryakaM kAyotsarga vizeSataH / prazastamAsanaM jJeyaM cedayugIna yoginAm // 43 // zrAsanasya sadAbhyAsaM kuryAtsAdhurnirantaram / samAdhau copasarge ca yena cittaM sthirI bhavet ||44 // yadAsanasya nI sthairye kiM dhyAnaM tasya vai bhvet| sthairyAsanena sa yogI prayAti sthiracittatAm ||45|| punaH punaH sadAbhyAsamAsanasya karoti yaH / sarvakSetre prasaMge saH dhaiyaM dharati tattvataH // 46 // sthAnAsanavidhAnAni sarvANi saMcaretsudhIH / dhyAnasiddha nibaMdhAni zuddhizca hone yogya azakya kArya ko bhI saralatA ke sAtha dhAraNa kara rahe haiM / / 35 -- 36 // isIliye ve muni jagatpUjya jagadvandya haiM, nagna avasthAko dhAraNa karanevAle haiM aura isIliye dhanya haiN| paraMtu hIna saMhanana honeke kAraNa unakA sthAna surakSita hI honA cAhiye ||37|| aise muniyoMkA Asana kisI bhI gAMva Adi meM unakI anukUlatA ke anusAra honA cAhiye / zuddha bhUmimeM, zilApara, lakar3I ke taqhtepara, tRNa vA kAThase bane hue Asanapara AsanakI kalpanA karanI caahiye| samAdhimeM zuddha tRoM vA tRNoMke bane AsanoMmeM uttama mAdhuoM ko Asana lagAnA cAhiye, athavA zayana karanA cAhiye / paryakAsana, ardhaparyakAmana, padmAsana, vIrAsana, sukhAnana kAyotsarga, vajrAsana, baddhAsana, padmAsana Adi aneka prakArake Asana jinAgamameM batalAye gaye haiM / / 38-411 jisa jisa Asana se apane citta kI sthiratA ho vahI vahI zreSTha Asana yogiyoM ko dhAraNa karanA cAhiye // 42 // ima yuga suniyoMke liye samasta AsanoMmeM vizeSakara paryAsana athavA kAyotsarga Asana zreSTha Asana mAnA jAtA hai ||43|| sAdhuoM ko ladA AsanoMkA abhyAsa karate rahanA caahiye| jisase ki samAdhi aura upasargake samaya bhI citta sthira banA rahe ||44 || jisa munikA Asana hI sthira nahIM haiM, use bhalA dhyAna kaise ho sakatA hai ? kyoMki yogIkA citta sthira Asana se hI sthiratAko prApta ho sakatA hai || 45|| jo yogI AsanoMkA bAra bAra abhyAsa karatA hai, vaha samasta kSetroM meM aura samasta prasaMgoM meM vAstavika dhairya dhAraNa kara sakatA hai // 46 // aneka SAAWAN bhA0 // 128
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ su. 10 / / 126 || vividhA zubhA / / 47|| zuddhi vinA kriyAH sarvA viphalAH shrmmaatrkaaH| tasmAtsarvaprayatnena zuddhiH kAryA nirantaram // 4|| dravyakSetrAdikAnAM ca zuddhiM kusvA prytntH| tayA bhAva vizuddhiH syAjinAjJApAlanaM bhavet || bAhyAbhyantarazuddhiM ca kRtvA maMtrajalAdinA / sarvasa~ga ca bhAvanA tyaktvA dhyAna samAcaret // 50 // antaHzuddhistu bhavyAnAM dhyAne kilbissnraashikaa| bhAvazuddhikarI cAsti vAtmavIryapravaddhikA // 51 // bAzuddhistu sarvatra sarvasiddhipradAyikA / mUlA hi sarvasiddhInA cAgamAjJA pramANataH // 52 // yadA yadA hyavikSipta muzcittaM bhavettarAm / tadA tadA hi zuddhi tAM prakuryAta zuddhabhAvataH ||shaa | tato manovizuddhayarthaM kurvantu sAdhayo'malAm / bAhyAbhyantarazuddhiM sAM bhAvazuddhividhAyikAma ||5|| vijane vA janAkI susthite duHsthite'thvaa| samAdhau sthiracittena dhyAnaM kurvantu sAdhavaH // 55| nidrAM tandrAM tathAlasyaM pramAdAnAdaraM mA0 - - - ---- SARITRIXXHRAMMAR | prakArake sthAna aura Asana tathA aneka prakArakI zubha zuddhi, ye saba dhyAnakI siddhi ke kAraNa haiN| buddhimAnoMko ina sabakA abhyAsa karanA cAhiye // 47 // binA zuddhike samasta kriyAyeM niSphala tathA kevala parizramarUpa hai, | isaliye sAdhuoMko apane samasta prayatnoMse niraMtara zuddhi karate rahanA cAhiye // 48 // muniyoMko prayatnapUrvaka dravya, 1K kSetra aura kAla AdikI zuddhi rakhanI cAhiye, kyoMki inakI zuddhise hI bhAvoMkI zuddhi hotI hai aura bhagavAn jineMdra | devakI AjJAkA pAlana hotA hai // 49 // jalazuddhi vA maMtrazuddhise bAya-AbhyaMtarakI zuddhi karake tathA | bhAvapUrvaka samasta parigrahoMkA tyAga karake dhyAna dhAraNa karanA cAhiye // 50 // bhavya jIvoMke dvArA dhyAnake samaya kI huI aMtaraMga zuddhi pApoMkA nAza karanevAlI hai, mAnoMko zuddha karanevAlI hai aura AtmAkI zaktiko bar3hAnevAlI hai // 51 // tathA bAhyazuddhi saba jagaha samasta siddhiyoMko karanevAlI hai aura AgamakI AjJAke anusAra samasta siddhiyoMkA mUla kAraNa haiM // 52 / / muniyoMkA hRdaya jaba jaba nizcala ho taba taba zuddha bhAvose zuddhi kara lenI cAhiye // 53 // isaliye sAdhuoMko apanA mana zuddha karaneke liye bhAvazuddhiko utpanna | karanevAlI nirmala bAsa-AbhyaMtara zuddhi avazya kara lenI cAhiye // 54 // sAdhulogoMko nirjana sthAnameM vA manuSyoMse bhare hue sthAnameM, sulabha vA kaThina AsanameM, samAdhike samaya sthira citta hokara dhyAna karanA cAhiye 1 // 55 // dhyAnake samaya nidrA, tandrA, Alasya, pramAda, anAdara, vismaraNa, bhaya, krodha aura mAna Adi sabakA 90 pra017
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 130 // BR tathA / bhayavismaraNakrodhamAnAdIni ca saMtyajet // 56 // zarIrakaMpanaM netraparispadaM ca jRmbhnnm| vepathu' DolanaM ddikAM pramAdaM chardanaM tathA // 57 // pralAparka ca khApaM ca hAsya nRtyaM ca mattatAm / parivAdo vitrAdo'ya maMDanaM varjanaM tathA // 28 // aGgopAGgAsiMkocaddhanaM kAmacintanam / sammohanaM ca liGgAdisthUlIkaraNakaM tathA // 56 // zrArtaraudrakarI cintAM roSaM zIlaprabhaJjanam / ityAdikakriyAM sarvA dhyAnakAle visarjayet ||60 || manaH saMrudhya saMkalpavikalpAdIni saMtyajet / kautukAdikuceSTAM ca sarvAzAM vA tyajetsudhIH ||61 || nizcalatvaM sthirAbhyAsaM zAMti cittaprasannatA / parIpahasahiSNutvaM sthiracittaM nirAkulam ||62 || vairAgyabhAvasampattiH viSayatyAga eva ca / kaSAyAnAmabhAvo hi dhairya hAntyajJambanam ||33|| ityAdikazubhA cepTA kriyA kAryA mumukSubhiH / dhyAnakAle hi sarveSAM karmaNAM jayasiddhaye // 64 // pUrvAzAbhimukhastatra cottarAbhimukhastathA / dhyAnakAle tadA dhyAtA siSThet susthirabhAvaH ||15|| IryApathaM samucArya prati tyAga kara denA cAhiye // 56 // zarIrako kampAyamAna karanA, netroMko bAra bAra spaMdana karanA, jaMbhAI lenA, kA~panA, hilanA, chIMkanA, pramAda vamana, pralApa, nidrA, ha~sI, nRtya, unmattatA, vAda-vivAda, maMDana, varjana, aMga-upAMgoMkA saMkoca vA vistAra karanA, kAmakA cintavana karanA, mohita honA, liMgAdikakA sthUla karanA, Artaraudrako utpanna karanevAle citavana, krodha aura duHzIlakA citavana Adi samasta kriyAe~ dhyAnake samaya chor3a denI cAhiye // 57-60 / / buddhimAn muniyoMko apanA mana rokakara saba taraha ke saMkalpa-vikalpoM kA tyAgakara denA cAhiye / tathA kautuka, kuceSTA aura saba prakArakI AzAoMkA tyAga kara denA cAhiye // 61 // mokSa kI icchA karanevAle sAdhuoMko samasta karmoMko jItane ke liye dhyAnake samaya nizcala rahanA cAhiye sthiratAkA abhyAsa karanA cAhiye, cittako zAMta aura prasanna rakhanA cAhiye, pariSadoMko sahana karanA cAhiye, feast feekula aura sthira rakhanA cAhiye, vairAgyabhAvanAkI saMpatti dhAraNa karanI cAhiye, viSayavAsanAkA sarvathA tyAga kara denA cAhiye, kaSAyoMkA tyAga kara denA cAhiye tathA dhairya aura kSamAko dhAraNa karanA cAhiye | dhyAna karate samaya sAdhuoM ko ina saba zubha kriyAoMko karanA cAhiye // 62-64 || dhyAna karanevAle sAdhuko dhyAnake samaya sthira citta hokara pUrva athavA uttara dizA kI ora sukhakara baiThanA cAhiye // 65 // sabase pahale IryApatha-zuddhikA pATha par3hanA cAhiye, pratikramaNa pATha par3hanA cAhiye, daMDaka pAThakI 133
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 133 / / kramAkaM paThet / daNDakapAThagAthAM hi paThitvA dhyAnamAcaret ||66|| aparAjitamaMtrasya gAthAM dhyAnasya siddhaye / sa kAyotsargapUrva hi paThetsvAtmavizuddhaye // 67 // ityAdikazubhaM kRtyaM kRtvA ca zubhabhAvataH / zrIjinAmApramANena pazcAdudhyAnaM samAcaret ||68|| iti vividhavidhi yaH satkriyAsaMzritaM vA nijanijazubhabhAvAt sarvazuddhiM vidhAya / kuru kuru atizIghraM dhyAnakAle cidAtman bhavati taba sudharma dhyAnayogyaM manozam || 66|| iti sudharmadhyAnapravAlaGkAre dhyAnakriyAprarUpaNo nAma paMcadazodhikAraH / gAthAeM par3hanI cAhiye aura phira dhyAnakA prAraMbha karanA cAhiye || 66|| dhyAna karanevAle sAdhuko apane AtmA ko vizuddha karaneke liye aura dhyAnakI siddhike live aparAjita maMtrakI gAthAko ( NamokAra maMtra ko ) kAyotsargapUrva par3anA cAhiye // 67 // isaprakAra bhagavAna jinendradevakI AjJAke anusAra zubha pariNAmoMse pahale Upara likhI saba kiyAeM karanI cAhiye aura phira dhyAnakA prAraMbha karanA cAhiye // 68 // he cidAtman ! isaprakAra apane apane zubha bhAvoMse taba prakAra kI zuddhi karake zreSTha kriyAoMse zobhAyamAna - aisI Upara likhI aneka prakArakI vidhiko dhyAna ke samaya tU zIghra hI kara / isIse atyanta manohara aura dhyAnake yogya zreSTha dharma tujhe prApta hogA ||69 || isa prakAra munirAja zrIsudharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapradIpAlaMkAra meM dhyAnakI kriyAoM kA varNana karanevAlA paMdrahava adhikAra samApta huA / bhA0 1 ta
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa0pra0 ma 132 // ssoddsho'dhikaarH| karmacakrANi yo dhyAnayoga pravibhidya ca / paramAtmapade pApa vaMde dharma jinezvaram // / // samyamraSTiH prasannAtmA sajjAsiH zuddhavaMzajaH / kulAcArayutaH zAnto jitAkSo vItamassaraH RI: saMsAradehaniviSNaH zrAtmano hitacintakaH / bhavabhIrurmahAdhIro jinAjJApratipAlaka: ||3ttvshrddhaansNpnnshcrnnaashktmaansH / nirmamo nirahaMkArI nirvyasanazca sAhasI | dayAluH zuddhacetakaH kapAyaviSayAvigaH / duSTacintanahInaH sa ArtaraudraparAmukhaH ||shaa vyavahArajanItijJo'bhijJazca dezakAlayoH / jAtimAnyaH kriyAbhijJA lokAcArapravartakaH // 6 // ityAdiguNasampanno dhyAtA syAra RSAKASEXSANIYXXXMRAKARISHAIRANSMISHRSS jinhoMne apane dhyAnarUpI vajrase karmoMke samUhako bhedanakara paramAtmapada prApta kara liyA hai, aise | jinendradeva bhagavAna dharmanAthako maiM namaskAra karatA hU~ // 1 // Age dhyAtAkA lakSaNa kahate haiM-jo samyagdRSTi Rell hai, jisakA AtmA nirmala hai, jo rAjAti aura zuddha vaMzameM utpanna huA hai, jo kulAcArako pAlana karatA hai, * atyaMta zAMta hai, iMdriyoM ko jItanevAlA hai, IrSyA-dveSase rahita hai, saMsArazarIrase virakta hai, apane AtmAke 5 hitako citavana karanevAlA hai, saMsArase bhayabhIta hai, mahAdhIravIra hai, bhagavAna jinendradevakI AjJAkA pAlana karatA hai, jo tattvoMkA yathArtha zraddhAna karatA hai, jisakA mana cAritrake pAlana karane meM lagA huA hai, jo mamatvarahita hai, ahaMkArarahita hai, vyasanarahita hai, sAhasI hai, dayAlu hai, jisakA hRdaya zuddha hai, jo kapAya aura viSayoMse rahita hai, jo duSTa ciMtakanase rahita hai, AdhyAna tathA raudradhyAnase parAGmukha hai, jo vyavahArase utpanna huI nItiko jAnanevAlA hai, jo deza aura kAlako jAnatA hai, jo jAnimeM mAnya hai, | kriyAoMkA jAnakAra hai aura lokAcArakI pravRtti karanevAlA hai| isaprakAra jo aneka guNoMse suzobhita hai
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ || mumukSukaH / zrAddho'thavA muniyA'tA bhyAnI bhavati tattvataH lA patito jAtihIno vA zaMkaro golakastayA / / yo rAjyadaMDitaH krodhI malinAcAradhArakaH | rAdipIDitaH sudraH nIcaH mayAdisevakaH / alopAla meM hInaH saH dhyAtA naiSa prazasyate || kiM dhyAna kena rUpeNa kathaM vA kriyate hivat / zramAtalakSaNaM pastu kartuM ki yujyate. 'thavA // 1 // dhyAnasya lakSaNaM dhyAnabhedo dhyAnaphalaM tathA / tatsarva kramazo vakSye tasmAdAtmahitecchayA // 1 // dhyAnamekApra. cintAyA rodhanaM sarvayogataH / samAsena hi sajAya karmacakranivAraNam // 12 // eka dhyeya samAlambya kAyavAgamanasApi vA / tatraikAprena saMlInaM dhyAna nadiha kathyate // 12 // ekArtha hi samAlakhya manasA manute hi tat / anyatsarva parAvRtya dhyAna tadapi kathyate // 14 // parAlambananimatamAtmaivAtmani cAtmanA / ghAtmAnaM nirvikalpaM hi caikApreNa a | aura mokSakI icchA karanevAlA hai, usako dhyAna karanevAlA kahate haiN| vaha dhyAna karanevAlA dhyAnI zrApaka | bhI ho sakatA hai aura muni bhI ho sakatA hai // 2-7 // jo patita hai, jo jAtihIna hai, jo jAtibhekara hai, vA golaka (vidhavAputra) hai, jo rAjadaMDita hai, jo krodhI hai, jo malina AcaraNoMko dhAraNa karanevAlA hai, jo kill jvarAdika rogoMse pIDita hai. jo kSadra hai. jo nIca hai, jo madya, mAMsa vA zahadako sevana karanevAlA hai aura jo | aMgopAMgase hIna hai, aisA puruSa dhyAna karanekA pAtra kamI nahIM ho sakatA / / 8-9 // dhyAna kyA hai, vaha kisa prakAra kiyA jAtA hai, athavA kaise kiyA jAtA hai, athavA jisakA lakSaNa hI mAlUma nahIM hai, vaha dhyAna kaise kiyA jA sakatA hai ? isaliye dhyAnakA lakSaNa, dhyAnake meda aura dhyAnakA phala Adi saba apane AtmAke hitakI icchAse anukramase kahatA hU~ // 10-11 // anya samasta citavanoMko rokakara ekA | manase kisI eka padArthakA citavana karanA sthAna hai| yaha saMkSepase dhyAnakA lakSaNa hai, yahI dhyAna karmoka / samUhako nAza karanevAlA hai // 12 / / kisI eka padArthakA avalaMbana lekara mana, vacana, kAya aura ekApa manase | all lIna ho jAnA dhyAna kahalAtA hai // 13 // athavA anya samasta padArthoMkA citavana chor3akara aura 5 kisI eka padArthakA avalaMbana lekara ekAgra manase usakA ciMtana karanA dhyAna kahalAtA hai 15 // 14 // athavA kisI dUsare padArthakA avalaMbana sarvathA chor3akara, yaha AtmA mana, vacana, kAya, aura zreSTha pariNAmoMse ekAgra citta hokara binA kisI saMkalpa-vikalpake apane hI AtmAke dvArA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa.pra. PRESS triyogataH // 15 // vAkyena yaSintayati niSpakapa subhAvataH / dhyAna sarakathyase devaraIsiyAnapAragaiH // 15 // sarvArthabhyaH samAkRSyArtha cintAM ca capalA parAm / dhyeyavastuni caikApaniyavinilajJaNAm ||17|bhaavtN samAzamsya bahiHsanyo nijAtmani / svAsmanazcintanaM mukhya dhyAnaM tadapi kathyate ||18|| yazcintayati mukhyena caikamartha nijecchyaa| azubhaM vA zubhaM zAnAtadeva hi punaH punaH // 16 // tadvicArAtmaka dhyAnaM yogibhiH kathitaM param / zubhAzubhAtmaka taha dhyeyabhedAd dvidhA matam ||20|| antastatvaM samAlamcya cAntarAnandadAyakam / anyatsarva nirAkRtya caikAprena tadeva hi // 2 // cintana mananaM samyaka tanmayatvena bhAvataH | AdhyAtmikaM bhaveddhapAna svAtmAnandapradAyakam // 22 // jinavimba svacice. 'smin saMsthApya ca svavedanAt / ekAgavAna nacAiguNamitimAzA zauH zazca tadrapaM svAtmanyeva sucinta yet / bahi-zUnyaM ca kRtvA hi svAtmanA tanmayaM bhavet // 24 // evaM hi nizzanatvaM ca kRtvA tatra sucetasA / dhyAnaM tatsvA. | apane hI AtmAmeM apane hI AtmAko dRr3hatAke sAtha ciMtavana kiyA jAtA hai, usako bhI dhyAnake pAragAmI bhagavAna || araItadeva dhyAna kahate haiM // 15-16 / / ma caMcala ciMtAko samasta padArthoMse haTAkara dhyeya vastumeM ekAgratA. pUrvaka lIna kara denA bhI dhyAna kahalAtA hai / // 17|| athavA bhAva dhrutakA abalambana lekara aura vAdya padArthoMmeM zunyasA hokara apane AnmAmeM apane AtmAkA citavana karanA bhI mukhya dhyAna kahalAtA hai ||18| jo apanI icchAse apane jJAnapUrvaka zubha vA azubharUpa kisI eka padArthako mukhyatAse bAra bAra citavana karatA hai, Sil usakA vaha citavana mI dhyAna kahalAtA hai| zama padArthakAcitavana karanA zuma dhyAna hai aura asama padArthakA citavana azubha dhyAna hai| isaprakAra dhyeyake bhedase mI dhyAnake do meda hote haiM, aisA yogiyoMne kahA hai // 19-20 // | athavA antarAtmAkA avalambana lekara tathA anya sayakA tyAgakara ekAgratAse usakA citavana karanA, acchIIR taraha manana karanA, tanmaya hokara usakA dhyAna karanA, AdhyAtmika dhyAna kahalAtA hai, yaha dhyAna mI mAvapUrvaka l kiyA jAtA hai, tathA apane mana aura AtmA donoMko Ananda denevAlA hai // 21-22 // athavA apane | hRdayameM apane jJAnake dvArA jinavimbako virAjamAnakara ekAgra manase bhagavAn arahaMtadevake guNoMkA citavana | karanA bhI dhyAna hai / athavA dhIre dhIre apane AtmA bhagavAn arahaMtadevake rUpakA citavana karanA, bAharake | samasta vikalpoMko chor3akara apane AtmAke dvArA apane bAtmAmeM tanmaya ho jAnA, apane manake dvArA apane KARNAKSHRAM
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma.pra. smarUpaM hi vastutarAmArAkara ravA va bAzA pAyA parNavAbhya cintanam / ekAgrena niyaMtrA vA dhyAnaM tadApa kathyate // 26 // dhyAnaM caturvidha jJeyamAtaraudrAdibhedataH / dharmya zukle zubhe dhyAne cAraudrazume mate ||27|| Arsaraudra parityaktvA samyaktvena mumukSukaH / dharmadhyAnaM samArAma svAtmAnamapi sAdhayet // 2 // cena dhyAnena jIryante karmANi ca nirantaram / samyaktvaM vaddhate nityaM zuddhaM bhavati mAnasam ||26|| yena dhyAnabalenaiva bhatrakoTiparaMparA / zIghra prakSIya nityA yathA vaaMga sAnumAn // 30 // dharmadhyAnabalenaiva bhavyAH duHsvaparaMparAm / prayAsena vinA zIghraM nAzayanti na saMzayaH // 3 // kAmAdikavikArANi karAyavyasanAni ca / dharmadhyAnabalenaiva zAmyantyatra svabhAvataH // 32 // varmadhyAna. balenaiva parA zuddhiH prajAyate / bhajyA yAM prApya zIghra hi mokSamArga bhajanti te 3zA dharmadhyAnabalenaiva nirvAkhasya samopatA / anAyAsena ta zIghra lamanse bhavyakAH svayam // 34 // dharmadhyAnabanAvAvadhijJAna prapadyate / bhAvamu samA SHRASARSHIPRESENSEXSSSCRIMARY | AtmAmeM nizcala ho jAnA, AtmarUpa dhyAna kahalAtA hai; yaha dhyAna bhI padArthoke yathArtha svarUpako prakAzita karanebAlA hai // 23-25 / / athavA dhyAna karanevAleke dvArA mana, vacana aura kAyase kisI varNakA alaMbana kara ekAgratApUrvaka usakA citavana karanA bhI dhyAna kahalAtA hai / / 26 // vaha dhyAna Ata raudra Adike medase cAra prakArakA hai / dharmadhyAna aura zukladhyAna zubha ghyAna haiM tathA AdhyAna aura raudradhyAna ye azubha dhyAna haiM / / 27 // mokSakI icchA karanevAle puruSako ArtadhyAna tathA raudradhyAnakA tyAga kara denA cAhiye aura samyagdarzanapUrvaka dharmadhyAnako dhAraNakara apane AsmAko siddha kara lenA cAhive // 28 // isa dhyAnase hI niraMtara karmoMkI nirjarA hotI rahatI hai. samyagdarzana zuddha hotA hai aura mana sadA zuddha banA rahatA hai // 29 // jisaprakAra vajase parvata cUra cUra ho jAtA hai, usI prakAra isa dhyAnake balase sadAse calI AI janma-maraNarUpa saMpArakI karor3oM paraMparAeM bahuta zIgha naSTa ho jAtI haiM / // 30 // isa dharmadhyAnake balase bhavya jIva binA kisI prayatnake aneka duHkhoM kI paraMparAko bahuta zIghra naSTa kara dete haiN||31|| kAmAdika vikAra, kapAya aura vyasana Adi saba dharmadhyAnake palase apane Apa zAMta ho jAte haiM / / 32 / / isa dharmadhyAnake hI balase AtmAkI utkRSTa zuddhi hotI hai, jipa zuddhiko pAkara | yaha AsmA zIghra hI mokSamArgako prApta kara letA hai // 33 // isa dharmadhyAnake balase hI mokSalakSmI mamIpa A jAtI hai aura bhavya jIva usako binA kisI parizramake zIghra hI prApta kara lete haiM // 34 // isa dharmadhyAnake hI palase ART
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pra0 / / 136 / / pnoti bhanyo'tra sahajaM zubham ||35|| manaHparyayavijJAnaM samApnoti prasannadhIH / dharmadhyAnabalenaiva kevalajJAnasAdhakam ||36|| | zukradhyAnasya sampatirjAyate vA zubhA / dharmasyAnavalenaiva taddhadhAnaM parigRhyatAm // 37 // zuddhopayogabhAvasya vibhUti: sukhadA zubhA / dharmadhyAnabalenaiva varddhate hi nirantaram ||38|| indranAgendradevAnAna damindrapadezinAm / dharmadhyAnabalenaiva vibhUtiH prApyate'nizam ||26|| cakravartipadAdIna prAptiH syAddhi sukhAvahA / dharmadhyAnabalenaiva bhavyAnAM puNyasAdhikA ||48 // tadvayAnaM dvividhaM prorka bAyAbhyantarabhedataH / turyAtsanamaparyantaM pro zrImajjinezvaraiH ||41 // zrabhyantaraM hi bhavyAnAM dhyAnaM kilbiSadAyakam bhAvazuddhakaraM cAsti vAtmavIryasubaddha kam ||42|| devapUjA guroH sevA japo dharmopatteva nam / saMyamadhAraNaM caitra sarve ve sAdhakA matAH ||43|| vItarAgeNa bhAvena yadA kiMcidvicintanam / dharmadhyAnaM tadAkhyAtaM 5 bhavya jIvako avadhijJAna prApta ho jAtA hai aura zurUpa bhAvazruta jJAna mI sahaja rIti se prApta ho jAtA hai| ||35|| isa dharmadhyAnake hI balase prasanna buddhiko dhAraNa karanevAlA bhavya jIva kevalajJAnakA sAdhaka aise mana:paryaya jJAnako bahuta zIghra prApta kara letA hai || 36 || tathA isI dharmadhyAnake balase parama zubha aisI kevalajJAnakI saMpatti prApta ho jAtI hai / isaliye bhavyajIvoM ko yaha dharmadhyAna avazya dhAraNa kara lenA cAhiye // 37 // sukha denevAlI aura zubharUpa jo zuddhopayogarUpa bhAvakI vibhUti hai, vaha isa dharmadhyAnake hI balase niraMtara bar3hatI rahatI hai ||38| isa dharmadhyAnake hI se indra-nAgendra Adi devoM kI vibhUti prApta hotI hai aura ahamindra padake svAmI ahamindroMkI vibhUti bhI isI dharmadhyAnase prApta hotI hai // 39 // mahAnuSyako siddha karanevAlI aura atyanta sukha denevAlI cakravartI Adi padoMkI prApti bhI madhya jIvoM ko isa dharmadhyAnake hI balase hotI hai // 40 // bAhyAbhyantara ke bhedase usa dharmadhyAnake do bheda haiM- tathA cauthe guNasthAnase lekara sAtaveM guNasthAna taka yaha dharmadhyAna hotA hai ||41 // usameM bhI abhyantara dharmadhyAna madhya jIvoMke samasta pApako nAza karanevAlA hai tathA bhAvoMko zuddha karanevAlA hai ora AtmAkI zaktiko bar3hAnevAlA hai ||42 || devapUjA karanA, gurukI sevA karanA, japa karanA, dharmasevana karanA aura saMyama dhAraNa karanA Adi saba umra dharmadhyAnake sAdhaka haiM ||43|| samasta pApoMko jItanevAle muniloga apane vItarAga bhAvoMse jo kucha cintavana karate haiM. mA0 / / 936
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ . NITAMARHIARNIRNAYAKKERS munInAM ca jitenasAm // 4 // yathA yathA kaSAyA hizIyante kriyayA yayA / tathA tathA bhavethAnamAtmarUpaprakAzakam // 4 // yadA cintAparatvena mohabhAvo vilIyate / yena yena viSAreNa tavadhAnaM vAtra kathyate // 46 // yathA yathA yatIzeDasmin vaddha te vItarAgatA / svAtmani sthiratA pUrva ramate cipsamAtmanaH // 47 // yena yena vicAreNa kriyayA vAtra karmaNi / tadeva dhyAnamAkhyAtaM vItarAgajinezinA // 48 // jinAgame hi caivaM taddharmadhyAnaM nirUpitam / sukhazAntisusiddhayartha bhavyA dhyAyantu nirmalam E|| camatkArakaraM dharmadhyAnaM dhyAyantu sarvadA / bhanyAH sarSe prayatnena saMsAraduHkhabhIrukAH 1.0 11011 jagati timirahaMtA sarvakalyANakartA sakalasukhavidhAtA sbNduHkhgrhtaa| paramavibhavadAtA svagemokSapraNetA iha jayatu sudharmadhyAnabhAnukhiloke / / iti sudharmadhyAnapradIpAlaMkAre dharmadhyAnagrarUpaNo nAma SoDazodhikAraH / usIko dharmadhyAna kahate haiM // 44|| isa kriyAse jaise jaise kaSAyoMkA nAza hotA jAtA hai; vaise hI vaise AtmAke svarUpako prakAzita karanevAlA dhyAna pragaTa hotA jAtA hai // 45 // yaha jIva jina jina vicAroMse jaba cintavanameM lIna ho jAtA hai aura usa samaya isakA jo mamatva aura moha naSTa ho jAtA hai, usako dharmadhyAna kahate haiM // 46 // isa dhyAnarUpa kAryameM ina muniyoM ke hRdayameM jaise jaise vItarAgatA bar3hatI jAtI hai aura sthiratApUrvaka AtmAkA cica jaise jaise AtmAmeM lIna hotA jAtA hai, jisa jisa kriyAse vA jisa jisa cintavanase | AtmalInatA aura vItarAgatA bar3hatI hai, pItarAga bhagavAna jinendradeva usI ko dharmadhyAna kahate haiM / / 47-48|| isa * jinAgamameM Upara likhe anusAra dharmadhyAnakA svarUpa kahA hai, isaliye bhavya jIvoMko sukha aura zAMti kI siddhi || ke liye yaha nirmala dhyAna avazya dhAraNa karanA cAhiye // 49 / / saMsArake duHkhoMse bhayamIta hue bhavya jIvoMko | apane samasta prayatna karake camatkAra karanevAle isa dharmadhyAnakA sadA cintavana karate rahanA cAhiye // 50 // | yaha dharmadhyAnarUpI sUrya saMsArabharameM moharUpI andhakArako dUra karanevAlA hai, samasta kalyANoMko karanevAlA hai, | samasta sukhoMko denevAlA hai, samasta duHkhoMko nAza karanevAlA hai, parama vibhUtiko denevAlA hai aura svarga-mokSako | prApta karAnevAlA hai| aisA yaha sudharmadhyAnarUpI sUrya tInoM lokoMmeM sadA jayavaMta ho / 51 // isa prakAra munirAja zrIsudharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapradIpAlaMkArameM dharmadhyAnake lakSaNako nirUpaNa karanevAlA yaha solahavAM adhikAra samApta huaa| su.2018 A
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10pra0 mA0 // 13 // sptdsho'dhikaarH| dhyAnezaM dhyAnadeSTAraM yoginAyaM niraMjanam / parAtmapadamArUDhaM zAntinAthaM namAmyaham ||shaa ratnatrayAtmako dharmo bhASito hi jinezvara. / jarAsmAdanameta hi vayaM Ayaha kathyate sA sakSamAdikabhedena dharmo hi dazadhA mnH| tattasmAdanapetaM hi dharmadhyAnaM pracattate ||shaa vyavahArasucAritradImAMgo dharma ucyate / tatasmAdanapeta hi dharmadhyAnaM mavaM jine || mohakSobhena saMtyato bhAvo yo hi nijAtmanaH / sacAritreNa zuddhaH sa dharmo dhamyaM tadAtmakam // 5 // dharmadhyAnasya bhedA hi catvAraH santi cAgame / kramazo lakSaNaM teSAM avImi tajinAgamAta ||6|| jinAjhAvicayAbhikhyamapAyaviSayAbhidham / vipAkavicayAkhyaM hi saMsthAnaviSayAsyakam NA sarvebhyo mukhya cAsti tatrAjJAvicayAbhidham / dharma jo dhyAna meM Izvara haiM, dhyAnakA upadeza denevAle haiM, yogiyoM ke svAmI haiM, niraMjana haiM aura paramAtmapadapara Ki prApta hai; aise bhagavAna zAMtinAthako maiM namaskAra karatA huuN||1|| bhagavAna jinendradevane dharmakA svarUpa ralatrayAtmaka batalAyA hai, jo ratnatrayarUpa dharmakA dhyAna kiyA jAtA hai; usako dharmadhvAna kahate haiM / / 2 / / athavA uttama kSamAdikake bhedase dharmake daza bheda haiM, jo yaha dazadharmarUpa thyAna kiyA jAtA hai, usako dharmadhyAna kahate haiN||3|| atharA dedI- | pyamAna vyavahAra cAritrako dhAraNa karanA mI dharma hai, usa vyavahAra cAritrarUpa dharmakA dhyAna karanA dharmadhyAna hai | // 4 // athavA moha-kSobhase rahita aura zreSTha cAritrase atyanta zuddha aisA jo apane AtmAkA bhAva hai, usako mI dharma kahate haiM aura usakA dhyAna karanA dharmadhyAna kahalAtA hai // 5|| AgamameM usa dharmadhyAnake cAra bheda | batalAye haiM, aba Age Agamake anusAra anukramase unake lakSaNa kahate haiM ||6|| AjJAvicaya, apAyavicaya, vipAkavicaya aura saMsthAnavicaya ye cAra dharmadhyAnake bheda kahalAte haiM // 7 // ina cAroM dhyAnoMmeM AjJAvicaya
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0pra0 // 16 // SAHASRKIRIKAARYAASANSAKINESS dhyAnasya mUlaM ca sarvasya sAdhakaM hi tat // // sUkSma tatvaM jinendrasya kevalajJAnagocarama / manokSagocaraM naiva iSTa tatsarva|darzibhiH // 6 // sarvazena praNIte'smin tattve sUkSme jinazinA / pratyakSeNa parokSeNa bAdhA kAcinna vidyate // 10 // kuvAdibhiranullaMghyaM nyUnAdhikavivarjitam / saMzayaviparItA dadavirohataM param // 11 // satyaM pramANabhUtaM tam tattvaM viddhi sunizcitam / jinAjhApUrvaka tasya tattvasya mananaM zubham // 12 // ekApramanasA tava zraddhApUrvakacintanam / tadAjhAvicarya dhyAna sarvakarmakSayaMkaram / / 13 // dharmAjJA vividhA groktA laukikA pAramArthikA / jinena vItarAgeNa sarva lokahitAya vai // 14 // laukikAcaraNe vAjJA yArazI pratipAditA / sA tathaiveti nAnyA vA cintayecchuddhayAmvitaH // 15|| zrImatsarvazadevasya subhAvato'hato nanu / sarvathA hi nisavA nirdoSaM vigatabhramam // 16|| zAsana trijagatpUjyaM satyarUpaM nAmakA dhyAna mukhya hai| yaha samasta dharmadhyAnoMkA mUla hai aura sabakA sAdhaka hai // 8 // bhagavAna jinendradevaka kahe hue tatva atyanta sUkSma haiM, ve kevala jJAnagocara haiM, indriya aura manake gocara nahIM haiN| paraMtu bhagavAna yA sarvajJadevane una sabako dekhA hai| bhagavAna jinendradeva sarvajJane jisa sUkSma tatvakA nirUpaNa kiyA hai, unameM pratyakSa | | vA parokSa pramANase kabhI bAdhA nahIM A sakatI hai, vAdI prativAdI koI bhI usakA ullaMghana nahIM kara sakatA, una tattvoMkA jo svarUpa hai, vaha na to kama hai aura na adhika hai, tathA saMzaya, viparIta Adi saba | doSoMse rahita haiM / vaha tatvoMkA svarUpa yathArtha hai, pramANa hai aura sunizcita hai, aisA tuma smjho| una saba tatvoMkA bhagavAna jinendradevakI AjJAnusAra manana karanA, ekAgra manase citavana karanA vA zraddhApUrvaka unakA citavana karanA AjJAvicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai / yaha dharmadhyAna samamta kamAkA nAza karanevAlA hai // 9-13 // bhagavAna vItarAga sarvajJa devane samastalogoMkA hita karane ke liye vaha dharmakI AjJA bhI laukika aura pAramArthikake medase aneka prakArakI batalAI hai / / 14 / / bhagavAna jinendradevane laukika AcaraNa pAlana karaneke liye jaisI AjJA pratipAdana kI hai, vaha usI taraha se hai| anya prakArase nahIM hai, isaprakAra | bhavya jIvoM ko zraddhApUrvaka citavana karate rahanA cAhiye // 15 // aMtaraMga-hiraMga lakSmIse suzobhita arahaMtadeva bhagavAna sarvajJadevakA zAsana bAdhAoMse sarvathA rahita hai, nirdoSa hai, bhramarahita hai, tInoM lokoMmeM pUjya hai, | yathArtha hai aura pAparahita hai| aise jinazAsanako jo sunatA hai, vizvAsa karatA hai, ruci karatA hai,
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhu0 pra0 // 140 // cikalmaSam / tatpratyeti zRNotyatra rocate zraddadhAti ca // 17 // dhyAyati cintayatyevaM vicArayati manyate / tadAjJAvivayaM dhyAnaM kathitaM hi jinAgame ||18|| aviruddha jinAzAyAzcintanaM mananaM tathA / rocanaM sparzanaM caiva hyAjJAdicayamucyate 16 // dravyaparyAya saMyuktaM tatraM zrIjinabhASitam / zrIjinAjJApramANena taduddhyAyezcintayetsudhIH ||20|| yA yA zuddhiva piNDAdevatA zrIjinAgame / zrIjinAmApramANena tattatheti hi cintayet // 22 // pravartayeva tAM bhAvAd bhUyo bhUyo vicAraye tU sadAjJAvicayaM dhyAnaM jinAjJAdyotanaM param ||22|| anAdikAlato'trAI bambhramIti bhavAye / na cintitA mayA kyApi jinAzA paradevatA ||23|| iti cintAM samAlambya caikAmena triyogataH / jinAjhAcintanaM zraddhAbhareNa zuddhabhAvataH ||24|| tadAjJAvicarya dhyAnaM sarvasiddhikaraM matam / AjJAyA vicayaM dhyAnaM tadAjJAvivayaM matam ||25|| jinazAsanamAhAtmyaM kathaM zraddhAna karatA hai, dhyAna karatA hai, citavana karatA hai, vicAra karatA hai, aura mAnatA hai usako jaina zAstroMmeM AzA viSaya nAmakA dharmadhyAna kahate haiM / / 16 - 18 / / bhagavAna jinendradeva kI AjJA ke aviruddha citavana karanA, manana karanA, ruci karanA aura sparza karanA AjJAviSaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai // 19 // bhagavAna jinendradevane dravyaparyAya sahita jo tavoMkA svarUpa batalAyA hai, usako bhagavAna jinendradevakI AjJAnumAra buddhimAna puruSoMko citavana karanA cAhiye aura dhyAna karanA caahiye| jainazAstroM meM piMDAdikakI jo jo zuddhiyAM ta lAI haiM / unako bhagavAna jinendradeva kI AjJAnusAra usIprakAra citavana karanA cAhiye, bhAvapUrvaka usIprakAra unakI pravRtti karanI cAhiye aura bAra bAra unakA citavana karanA cAhiye / isIko AjJA vicaya nAmakA dharmadhyAna kahate haiM / yaha AjJAvicaya dhyAna bhagavAnakI AjJAkA udyota karanevAlA hai aura sarvotkRSTa hai // 20-22 || isa saMsArarUpI samudra meM anAdi kAlase paribhramaNa kara rahA hU~, maiMne Ajataka bhagavAna jinendra deva kI AjJArUpI utkRSTa devatAkA kabhI cintana nahIM kiyaa| isaprakArake cintavanakA avalaMbana lekara mana vacana kAkI ekAgratA se zraddhApUrvaka zuddhabhAvoMse bhagavAna jinendradevakI AjJAkA cintana karanA AjJAvitraya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai / yaha dharmadhyAna samasta athoMkI siddhi karanevAlA hai, bhagavAnakI AjJAkA viSaya arthAt dhyAna karanA AjJAvicaya kahalAtA hai // 23 - 25 // isa samasta pRthvIpara jinazAsanakA mAhAtmya kisaprakAra vRddhiko prApta ho, isaprakArake citavanapUrvaka jinazAsanake mAhAtmyakA cintavana bhA0 el to
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdvizvabhUtale / iti cintAparasyena tanmAhAtmyavicintanam / / 26 / / jinazAsanasya saMvRddha zcicantana zubhabhAvataH / / tadAjJAvicayaM prAhurAgame dharmadhozyarAH // 27 // zrIsyAdvAdasusiddhAMtacaeNo'jeyaH kathaM bhavet / svacitte cintanaM caitana paunaH punyaM divAnizam ||28|| mithyAkAntamataiH sArddhamidhyAdurvAdibhiH samam / kRtvA vAcazAstrArtha jinazAsanadIpanam // 26 // sthApanaM zAsanasyAtra bhuvi kRtvA prabhAvanA / varddhanaM zAsanasyApi zaktyA bhaktyA subhAvataH // 30 // zrIzAsanaprabhAvAya cintanaM ca vicAraNam / tadartha manasA cAcA kAyena tatsudhAraNam // 31 / / syAdvAdazAsanasyAtra vRddhiryA cinyate budhaH / tadAjJAvicayaM dhyAnaM proktaM dharmaprabhAvakam // 32 // jinezvararathasyAtra bhrAmaNaM nasakena yat / zrIzAsanasya mAhAtmya. gotakaM hi kathaM bhvem||3tdrthN ca mahAbhaktyAbhUyo bhUyo vicAraNam / tadAnAviSayaM nAmadhyAnamAhAtmyavarddhakam // 34 // 14 // karanA athavA zubha pariNAmoMse jinazAsanakI vRddhikA citavana karanA AjJA cicaya nAmakA dharmabhyAna || kahalAtA hai, aisA dharmake Izvara bhagavAna amhaMtadevane kahA hai // 26-27 // yaha syAddhavAdarUpa siddhAnta akSuNNa aura ajeya kisa prakAra ho / isa prakAra rAta-dina bAra bAra apane hRdayameM usa siddhAMtakA cintavana | karanA, AjJAvicya nAmakA dharmadhyAna hai, athavA mithyA ekAMta matako mAnanevAloMke sAtha vA mithyAdRSTivAdI pratirAdiyoM ke sAtha vAda-vivAdakara vA zAstrArthakara jinazAsanakA mAhAtmya pragaTa karanAAjJAvicaya nAmakA dharmadhyAna hai / athavA jinazAsanakI sthApanA karanA, usakI prabhAvanA karanA, athavA zaktibhaktipUrvaka zreSTha pariNAmoMse jinazAsanakI vRddhi karanA AjJAvicaya nAmakA dharmadhyAna hai / athavA jinazAsanakA prabhAva pragaTa | karaneke liye vicAra karanA, cintana karanA athavA mana, vacana aura kAyase usa jinazAsanako zuddha rakhanA bhI | AjJAvicaya nAmakA dharmadhyAna hai / buddhimAna loga jo syAdvAdamaya isa jinazAsanakI vRddhikA cintavana karate haiM, usako bhI bhagavAna jinendradeva dharma kI prabhAvanA karanevAlA AjJAvicaya nAmakA dharmabhyAna kahate haiM // 28-32 / / bhagavAna jinendradevake zAsana ke mAhAtmyako pragaTa karanevAlA, bhagavAna jinendradevakA ratha bar3e utsabake sAtha kisaprakAra nikale isaprakAra bhaktipUrvaka cAra bAra cintana karanA AjJAvicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai / yaha dhyAnako bar3hAnevAlA hai // 33-34 // bhagavAna jinendradevake pratibimbakA mahAbhiSeka athavA pUjanake dvArA Azcarya utpanna karanevAlA jinazAsanakA mAhAtmya kisa prakAra pragaTa ho? isa prakArake PRICKERSARKETISGARKARRICS
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 zrImajinendrabimbasya mahAsnapanapUjanaiH / zrIzAsanasya mAhAtmyaM kathaM syAdviramayAvaham // 31 // tadartha hi mahAmaktyai kAgrenAtra sucintanam / evameva jinAjJAyAH prabhAvasyavicintanam // 36 // tadAjhAvicayaM dhyAna jinAjJAvarddha param / bhUtajJAnaM mahAdivyaM trailokyajJApakaM zubham ||37bnnaiH padAvabhinna hi jinandra: kathitaM param / zravadhAnasya mAhAtmya cintana manana tathA ||28|| rocanaM sparzanaM caiva dharmyadhyAnaM taducyate / zrImanjinendra devena zAsanaM pratipAditam // 3 // ratnatrayAtmaka zuddha mahadbhiravadhAritam / taddhi pratiSThitaM sveSu cAtmakalyANahetave ||4|| zivaprAnizcatenaiva tasmAcya skaraM matam / yA cAjJA zAsanasyAtra jinAjJA seya kathyate // 41 // matveti zAsanAjJAyAzcintana mananaM tathA / ekAprena sudRkazuddhayA tadAnAvicayaM viduH ||42 / / kathaM pAtra mugRhNIyurime jIvAH sudarzanam / prAjAzraddhAnapUrvaM hi bhavAbdhe. stArakaM param ||4shaa ekAgrena tadartha hi cAnyacintAM vihAya ca / cintana mananaM bhaktyA tadAjJAvicayaM viduH 45.24Xmarasa kArya karaneke liye mahAbhaktipUrvaka ekAgra manase bAra bAra cintavana karanA athavA isItarahase bhagavAna jinendradeva kI AjJAkA prabhAvacintavana karanA AjJAvicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai| yaha dharmadhyAna bhI bhagavAna kI AjJAko bar3hAnevAlA hai aura sarvotkRSTa hai| isa saMsArameM bhratajJAna bhI mahAdivya I, tInoM lokoM kA jJAna utpanna karAnevAlA hai, zubha hai. varNa vA padoMse aneka prakArakA hai aura bhagavAna jinendradevakA kahA huA hai| aise isa zrutajJAnakA mAhAtmya prakaTa karanA, cintavana karanA, manana karanA, zraddhA karanA Adi saba dharmadhyAna kahalAtA hai| bhagavAna jinendradevane apanA zAsana strayAtmaka batalAyA hai| vaha | zAsana zuddha hai, mahApuruSa use dhAraNa karate haiM aise isa ratnatrayAtmaka zAsanako apane AtmAkA kalyANa karaneke liye apane AtmAmeM dhAraNa karanA AjJAvicaya dharmadhyAna kahalAtA hai / / 35-40 // isa khatrayarUpa jinazAsanase mokSakI prApti hotI hai, isaliye yaha zAsana kalyANa karanevAlA hai| isa zAsanakI jo AjJA hai, vahI AjJA bhagavAna jinendradevakI samajhanI cAhiye / yahI samajhakara jinazAsanakI AzAkA cintana karanA, manana karanA, samyagdarzanakI zuddhatApUrvaka ekAgra manase usakA dhyAna karanA AjJAvicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai // 41-42 // ye saMsArI jIva saMsArase pAra karanevAle aura sarvotkRSTa samyagdarzanako bhagavAnakI | AjJAko zraddhAnapUrvaka kara aura kisa prakAra dhAraNa kareMge ? isaprakAra anya saba cintanoMko rokakara ekApramanase ma samarasa
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 143 // ||644|| yaduvyavahAracAritrakriyA kA prabhAsakam | zrI majjinAgamazvAsti tatsatyaM ca pramANakam // 45 // uttAdRzaM hi nAnyanAnyathA jAtucit / jinAgamasya yA cAjJA jinAjJA maitra kathyate // 46 // matveti zraddhayA bhAyA jinAzAprati pAlanam / anyacintAM nidadhyaikAmenAjJAcintanaM param ||47|| mananaM sparzanaM caitra rovanaM na vicAraNam / prasAraNaM | svacitte'smin tadAzAvicayaM viduH ||48 || zrAjJAvicayasaddhapAnAttIryate sa bhavAH / labhyate zivasaukhyaM hi karmaca cabhidyate ||46|| jAyate darzanaM zuddha bhavabandhanabhedakam / devendrANAM parA sampajjAyate sutarAM hi saH ||50 || azAvicayasaddhayaHnaM dhyAtaM tIrthaMkarairapi / gaNadharaizca vaddhaya taM dhyAtaM ca yogibhiH sadA ||11|| tasmAtsarvaprayatnena dhyAvatryaM karmahAnaye / AzA vicayasaddhAnaM bhavyena zuddhacetasA ||52shaa jagati jinavarAzAM cintanaM yaH karoti / parama vimalabhAvAt rocata bhaktipUrvaka cintanakara manana karanA AjJA vicaya dharmadhyAna kahalAtA haiM ||23 - 44 // vyavahAra, cAritra aura kriyAkAMDako prakAzita karanevAlA jo bhagavAna jinendradevakA Agama hai, vahI satya haiM aura pramANa hai / isa jinendradeva ke Agamake samAna anya koI Agama nahIM hai aura na anyaprakArase kabhI Agama ho sakatA hai, AgamakI jo AjJA hai, vahI bhagavAna jinendradeva kI AjJA hai, aisA mAnakara zraddhA aura bhaktipUrvaka bhagavAna jinendradevakI AjJAkA pAlana karanA, anya samasta citavanako rokakara ekAgra manase citavana karanA, manana karanA, vicAra karanA, usameM prema karanA, usako phailAnA ora cittameM dhAraNa karanA Adi satra AjJAvicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai / / 45-48|| isa AjJAvicaya nAmake zreSTha dhyAnase saMsArarUpI samudra pAra kara liyA jAtA hai, mokSa sukhakI prApti hotI hai, karmoM ke saba samUha naSTa ho jAte haiM, saMsArake badhadhanako nAza karanevAlA samyagdarzana zuddha hotA hai aura devoM ke iMdroM kI sarvotkRSTa saMpatti apane Apa A jAtI hai ||49-50 // isa AjJAvicaya dharmadhyAnako bhagavAna tIrthaGkara paramadeva bhI dhAraNa karate haiM, gaNadhara bhI dhAraNa karate haiM aura yogIloga bhI sadA dhAraNa karate haiM // 51 // isaliye bhavya jIvoMko apane zuddha hRdayase saba taraha ke prayatnakara apane karma ko nAza karaneke liye isa AjJAvivaya nAma ke dharmadhyAnako avazya dhAraNa karanA cAhiye // 52 // ima saMsArameM bhagavAna jinendradevakI AjJA ko jo citavana karatA hai, parama bhA0 // 143
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 3 / 144 || zraddadhAti / sa hi tarati bhavAndhau karmacakraM catvA ma ca dharati sudharmaM sarvasaukhyapradaM vA // 53 // iti sudharmadhyAnapradIpAlaMkAre AjJa viyayadhyAnarUpaNo nAma saptadazodhikAraH / / nirmalabhAvoM se jo usapara ruci vA zraddhAna karatA hai vaha apane samasta karmoMko nAzakara isa saMsAra samudra se avazya pAra ho jAtA hai tathA samasta sukhoM ko denevAle isa zreSTha dharmako prApta ho jAtA hai // 53 // prakAra munirAja zrIsudharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapradIpAlaMkAra meM AjJAvicayadharmadhyAnako nirUpaNa karanevAlA yaha satrahavAM adhikAra samApta huA | 1592 RAKSHAK gA0 1 14
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pra0 145 / / aSTAdazo'dhikAraH / 80 bhavacakrasya bhettAraM dharmacakrasya dhArakam / duHkhacakrasya iMtAraM vande kucha jinezvaram ||1|| bhavAraNyaM mahAbhIme dAruNe duHkhapUrite / zranAdikAlatastatra jIvA bhrAmyanti saMtatam ||2|| karmaNA mohanIyena midhyAmatavazaM gatAH / dharma matvA hi kurvanti hiMsApApaM mahAdhamAH // // tena pApena ghoreNa janmamRtyukadarzitAH / hA hA dInA varAkAste vinA dharmeNa pIDitAH / ||4|| ime kathaM hi gRhIyuH saddharma jinabhASitam / mithyAtvaM vA kathaM teSAM nazyetkhalu kukarmakRt ||5|| anyacintAM nirudhyaikAmepApasya cintanam | apAyavicayaM dhyAnaM sarvajIvasukhAvaham ||3|| sarva dhyAneSu mukhyaM hi dhyAnamapAyasaMjJakam / apAya jo saMsArakai samUhako nAza karanevAle haiM, dharmake samUhako dhAraNa karanevAle haiM aura duHkha ke samUhako nAza karanevAle haiM aise bhagavAna kuMthunAthako maiM namaskAra karatA hU~ // 1 // mahAdAruNa duHkhoMse bhare hue aura mahAbhayAnaka saMsArarUpI nameM ye jIva anAdikAlase niraMtara paribhramaNa kara rahe haiM ||2|| ye jIva mohanIya karmake udayase midhAtvake vazIbhUta ho rahe haiM aura isIliye ve nIca dharma samajhakara hiMsArUpa mahApApa utpanna karate rahate haiM // 3 // usI ghora pApake kAraNa aneka janma-mRtyuoMse duHkhI hue ve dIna aura mahAdukhI jIva binA dharmake pIr3ita ho rahe haiM ||4|| aise ye jIva bhagavAna jinendradeva ke kahe hue zreSTha dharmako kaise dhAraNa kareMge ? athavA azubha karma utpanna karanevAlA mithyAtva karma unakA kaba naSTa hogA ? isaprakAra anya cintavanako rokakara ekAgra manase kama ke nAza honekA cintana karanA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai / yaha apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna saba jIvoMko sukha denevAlA hai aura saba dhyAnoMmeM mukhya hai| isI apAyavicaya dharmadhyAna se yogI puruSa saba 60 ma0 16 ***** //
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 pra0 vicayAyogI pradadAtyabhayaM mahat // 7|| apAyavicayenaiva dIrthakarA bhavanti te sabasasvAnukampAMgA jIvamAtrAmaya padA: II sidhyAmatavazenAtmA karoti dharmaghAtanam / satyaM hitakara dharmaSTi nindati vA pa.m // madhyAmataprabhAva karoti svAtmahiMsanam / bambhramIti ca saMsAre nAnaduHkhanidAnake // 10|| kenopAyena sadbuddhihmasya syAdimatabhramA / kadAsya jainadharmasya prAptiH syAddhi sukhaavhaa||1shaatdrth zuddhabhAvena bhUyo bhUyo vicAraNam / anyAcantAM nirAkatya tasyai kAgreNacintanam ||1shaa apAyavicayaM dhyAnaM tatsyAtsaddharmadAyakam / sarvasaukhyakaraM zIghra jIvAnAM bhavamocakam ||1shaa tItra medhyAtva. bhAvena vivekavikalA janAH / saddharmadhvaMsaka pApaM kurvanti svaarthcessttyaa||14|| strINAM punarvivAha ta kurvanti paapjipsyaa| tatpracAropadezaM yA mithyAtvena ca kurvate // 15 // tena pApena te jIvA dInA zvadhra patanti ca / mahAkleza mahApIDA sahansa teca durddhiyaH // 16 // kenopAyena sadbuddhireSAM syAdvigatabhramA / ityapApasya veSAM hi cintanaM yatpunaHpunaH / / 17 / / sacintAM RSSRISHMISHESHARIRISEMISERIES puruSoM ko mahAabhayadAna dete haiM // 5-7 / isI apAyacicaya dharma-yAnase samasta jIvoMko anukaMpita karanevAle aura jIvamAtrako abhayadAna denevAle tIrthakara hote haiM // 8 // mithyAtra karma ke udayase yaha prAtmA dharma kA ghAta karatA hai, AtmAkA hita karanevAle yathArtha dharmase dveSa karatA hai vA usakI khUba nindA karatA hai / | mithyAtva manake prabhAvase yaha jIva apane AmAkA ghAta karatA hai aura aneka duHkhoMse bhare hue saMsArameM paribhramaNa karatA rahatA hai / aisA yaha jIva kisa upAyase zreSTha buddhi ko dhAraNa karegA ? kaba apana bhramako dara | karegA ? tathA sukha denevAlI jainadharmakI prApti ise kaba hogI ? isake liye zuddha bhAvoMse bAra bAra vicAra karanA, anya saba cintavanoMko rokakara ekAgra, manase bAra bAra cintavana karanA apAya vicaya nAmakA dharmadhyAna hai| yaha dhyAna saddharmako denevAlA hai aura saMsArase chur3AnevAlA hai // 9-13 / / tIna mithyAtvake udayase ye jIva vivekarahita ho jAte haiM aura apane svArthake vaza hokara dharmako nAza karanevAle mahApApa utpanna karate rahate haiN| ve jIva pApoMkI pravRtti karanekI icchAse striyoM kA punarvivAha karate haiM aura tIva mithyAtvake | udayase usakA pracAra karate haiM vA upadeza dete haiM, usI pApake udaya se ve dIna jIva narakameM par3ate haiM aura | durbuddhiko dhAraNa karanevAle ve jIva mahApIDA aura mahAklezoM ko sahate haiN| aise jIvoMkA bhrama kaba dUra hogA? aura unako kara sadhuddhi hogI? isaprakAra unake pApoMko dUra karaneke liye mana, vacana aura kAyakI
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu0 pra0 147 // MARCARE3 nirAkRtyaikApreNa ca triyogataH / zrapAyavicayaM dhyAnaM durbuddha nAzakaM parama || 18 || mahAmidhyAtvasaMyuktA jIvAH kurvantyacaM mahat / antarjAtivivAhena vijAtigrahaNena vA ||16|| nAnAduHkhakaraM niyaM mokSamArgavighAtakam / tena pApena se jItrAH saMsAre paryaThanti ca ||20|| janmamRtyubhayaklezaM varAkAH prApnuvanti te / kenopAyena caiteSAM nivRttiH syAtkupApataH // 21 // anya canyAM nirAkRtya tasyaikApreNa cintanam / zrapApavicayaM dhyAnaM tatsyAtpApavilopakrama 22|| tI mithyAtva mAsAtha jIva / cAkSasukhepsayA / ghorapApakaraM bhraSTa niyaM zAstraM nikhanti ca ||23|| satyadharmAdviruddhaM hi mokSamArgavinAzakam / | se likhanti kuzAstreSu mithyAmatapoSakam ||24|| vyabhicAre na dopo'sti na doSaH palabhakSaNe / abhakSyabhakSaNe naiva madhumayAdisevane // 25 // na kazcidasti sarvajJo na vIro'sti jino'thava / na puNyaM naiva pApaM vA na mokSaM ca likhanti te ||26| dayASTiM samAdAya teSAmuddharaNAya vai| ghorApAyAddhi caikAyaistadapA yasya cintanam ||27|| apAyaviSayaM dhyAnaM viduH pApaekAgratA se anya samasta cintAoM ko rokakara bAra vAra citavana karanA durbuddhiko nAza karanevAlA sarvotkRSTa apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai / / 14 - 18 || tIvra midhyAtvase ghire hue jIva aMtarjAtIya vA vijAtIya vivAhakara aneka prakArake duHkha utpanna karanevAle, mokSamArgako nAza karane vAle aura mahAninya aise mahApApako utpanna karate haiN| jina pApoM ke udayase ve jIva isa saMsAra meM paribhramaNa karate haiM aura usameM ve duHkhI jIva janma, maraNa aura bhaya Adika aneka klezoMko mahana karate haiN| aise ye jIva kisa upAya se ina mahApApoMse chUTa sakate haiM ! isaprakAra anya satra cintAoMse haTakara ekA manase cintana karanA samasta pApako nAza karanevAlA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai / / 19 - 22 / / tItra midhyAtva ke udaya se ye jIva kevala iMdriyoM ke viSayoM kI icchAse ghora pApa utpanna karanevAle nindha aura bhraSTa zAstroM ko likhate haiM / yathArtha dharma ke viruddha aura mokSamArgako nAza karanevAle zAstra likhate haiN| ve loga una zAstroMmeM mithyAmata kI puSTi likhate haiM, vyabhicArameM koI doSa nahIM haiM, mAMsabhakSaNa meM koI doSa nahIM hai, abhakSyabhakSaNa meM koI dopa nahIM hai, madha aura madhu Adike sevanameM koI doSa nahIM hai, isa saMsAra meM koI bhI sarvajJa nahIM ho sakatA / na mahAvIra Adi tIrthaMkara hI hue haiM, saMsArameM na koI mokSa hai, na puNya hai aura na koI pApa hai| isaprakAra ve saba jhUThI bAteM likhate haiM, aise jIvoMpara dayAdRSTi rakhakara unakA uddhAra karaneke liye ekAgramanase unake mA0 ! 14
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu0pra0 vinAzaka , sidhyAbhaksitAnA ka ca syAtsamuddharaH // 28 // mithyAmatAca te hi samuddhAro hi cintyate 1 apAyavicayaM dhyAna tammataM hi jinezvaraiH // 26 // jIcA gRhItamithyAvabhAvena preritA bhRzam / saMsArAbdhau prakurvanti majanonmajana ciram // 30 // hitAhitaM na jAnanti mithyAdharma caranti ca / tenaiva hetunA duHkhaM sahanta ve hi dAruNam // 3 // adyApina gRhItastaiH saddharmo jinabhASitaH / kenopAyana nayAM hi dharmaprAmitA bhavet // 32 / / tadartha cintanaM nUnamekAmamanasA hi yat / apAyavicayaM dhyAnaM tadiha syAtsukhAvaham ||3shaa anAdikAlasaMbhUtaM bhramamoisamudbhavam / kathaM nivAryate taddhi dIrghasaMsArakArakam // 34 // tadbhUmasya vinAzAya zuddhabubhyA vicintanam / apAyavicayAbhikhyaM dhyAna tadiha kathyate // 35 / / ayApi me na saMjAtaM samyanatvaM karmahArakam / tena bhramAmi saMsAre tanme syAdiha, vA katham // 36 // tatprAptyartha nije citte PRERNATIS958 pApoMke nAzakA cintavana karanA, ghora pApoMse chur3Ane ke liye cintavana karanA pApoMkA nAza karanevAlA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai / tIna mithyAtvameM lage hue jIvoMkA uddhAra kaise hogA ? isaprakAra mithyASTi jIvoMke uddhArakA bAra bAra cintavana karanA apAyatricaya nAkA dharmadhyAna kahalAtA hai, aimA bhagavAna jinendradeva ne kahA hai // 23-29 // gRhItamithyAtvase prerita hue ye jIva isa saMsArarUpI samudra meM cirakAlase DUbate uchalate rahate haiM, ve jIva apane hita vA ahitako nahIM jAnate aura mithyAdharmako pAlana karate hai, isIliye ve jIva sadA dAruNa dAsa sahana kiyA karate hai| ina jIvoMne Ajataka bhagavAna jinendradevakA kahA haAra theSu dharma dhAraNa nahIM kiyA hai / usa dharmakI prApti ina jIvoMko kisa upAyase hogI? isaprakAra ekAna manase bAra bAra cintavana karanA, sukha denevAlA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai // 30-33 // dIrgha saMsArako utpanna karanevAlA tathA mahAmohase utpanna huA anAdikAlase calA AyA yaha bhrama kisa prakAra dUra ho sakatA hai| usa bhramako dUra karane ke liye zuddha buddhise bAra bAra cintavana karanA apAyavicaya nAmakA dhyAna kahalAtA hai // 34-35 // isa saMsArameM mujhe karmAkA nAza karanevAlA sampagdarzana Ajataka prApta nahIM huA hai, isaliye meM isa saMsArameM paribhramaNa kara rahA hU~, vaha samyagdarzana mujhe kaba prApta hogA ? usakI prAptike liye apane hRdayameM bAra bAra cintavana karanA jinamArgako prakAzita karanevAlA upAya
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa0 pra0 [S IYAD SAMBANIYAXISEMETRICK bhUyo bhUyo vicAryate / sadupAyAbhidhaM dhyAnaM tatsyAnmArgaprakAzakama // 37 // kadAI karmasaMghAtaM mithyAjJAnena saMcitam / / jinadharmakuThAreNa chinadhi tRNavabhRzam // 38 // tadartha cintanaM caikApremA yogatrayeNa vA / tadapayAbhidhaM dhyAna midhyAtimiranAzakama // 3 / / kathaM syAmatra nindvI bhAvaliMgI yati ho / kArayo vipakSAste kathaM nazyanti me'dhunaa| 1011 iti cintAparatvena bhUyo bhUyo vicAraNam / ekAgramanasAtaddhidhyAnamapAyanAmabhAk // 41 // kartha jAjvalyamAno hi kaSAyAgniH ! prazAmyati / viSayAzAsamIyo bhasmayan vizvabhUtalam // 42 // tena daMdRzyamAno'haM tApAnmAmupAgataH / zrAjJAnA sevito midhyAdharmAgniH zAntaye mudA ||43shaahaa hA mohAna hi jAtaM jinadharmasudhArasam / tatprApnizca kartha syAnma tadupAyasya / cintanam // 44 // ekApramanasA taddhi bhyAnamapAyasaMjJakam / kapAyAgnizca mithyAgnistana zAmyati nizcayam / / 45 / / karmendhanaM ! kadAbhasmIkaromi dhyAna hinA / janmamRtyuvinAzArtha jinadIkSA kadA dadhe / / 46 // kathaM syAtmani cAtmAnaM sthApayAmi tathAvicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai / / 36-37|| jisaprakAra kalhADese lakar3I kATI jAtI hai, usIprakAra midhyAsAnase ikaTThe hue kamAMka samUhako maiM jimadharmarUpI kuThArase kA nAza karU~gA? una karmoMkA nAza karaneke liye mana, vacana aura kAyakI ekAgratAse bAra bAra cintavana karanA mithyAtvarUpI aMdhakArako nAza karanevAlA apAyaviSaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai // 38-39 / maiM bhAvAliMgI zani kA hoU~gA ? aura ye mere vipakSI karmarUpa zatru kisaprakAra naSTa hoMge? isaprakAra cintana kara ekAgra manase bAra bAra vicAra karanA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai // 40-41 // yaha dedIpyamAna kaSAyarUpI agni viSayoMkI AzAkhyI vAyuke laganese samasta saMsArako bhasma kara rahI hai, usI agnise jalA huA maiM usake saMtApase | macchIko prApta ho rahA hai, vaha kaSAyarUpI agni kara zAMta hogI? isIprakAra maiM apane ajhAnase midhyAtva rUpI agniko sevana kara rahA hU~, usa kapAya aura mithyAtvarUpI agnikA zAMta karaneke liye maiMne mohanIya karmake udayase jinadharmarUpI amRtako nahIM jAnA | usa jainadhamakI prApti mujhe kisa prakAra hogI? usakI prAptike liye usake upAyakA cintavana karanA upAyavicaya vA apAyacicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai| isa dharmadhyAnase kaSAyarUpI agni aura mithyAtvarUpI agni avazya hI zAMta ho jAtI hai ||42-45 / / meM dhyAnarUpI agnise karmarUpI Idhanako kaba bhasma kruuNgaa| tathA janma maraNako nAza karane ke liye jinadIkSA PASSESEXKARISHAIRAMASIK TA - 1
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 va 150 // tmanA / nirvikalpasamAdhau vA dhAriyAmi kathaM mudA ||47|| || iti cintAparatvena caikApramanasA hi yat / ciMtanaM tadapAyAsyaM dhyAnaM karmavinAzakam ||48|| samyatratnatrayaM karmanAzAyAtra kathaM dadhe / upAyavicaryaM dhyAnaM tadupAyasya cintanam // 46 // kathaM syAtsarvajIvasya rakSA me jinadharmataH / tadarthaM cimsanaM dhyAnamupAyavicayAbhidham ||10|| vyatIto'nantakAlI meM bhramato hA tara | adyApi na mayA prAptaM tasyAstIraM vimohinA // 51 // zrIjinadharmapAMthasya sAhAyyena ca prApyate / sAhAyyaM hi kathaM me svAtsa poi'tra ca saGkaTe // 152 // tattIraprAptaye zuddhabhAvena cintayAmyaham / yena bhavATavotIraM sukhI prApya bhavAna yaham ||53 // iti cintAparatvena caikAgramanasA punaH / cintanaM tadapAyAkhyaM dhyAnaM durgatidAyakam ||24|| midhyAtvena candho'haM tavaM pazyAmi naiva vA / tasmAdeva bhavAgarte patito januSadhivat // 55|| cirakAlaM hi tatraiva sahe duHkhaM mudA ha dhAraNa karUMgA ? aura apane AtmAko apane AtmAke dvArA apane hI AtmAmeM kaba sthApana karUMgA athavA isa apane AtmAko prasanna hokara nirvikalpaka samAdhimeM kaba sthApana karUMgA 1 isaprakArake citavanapUrvaka ekAgramanase citavana karanA kamako nAza karanevAlA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai / / 46-48 // karmoM ko nAza karaneke liye mujhe ratnatraya kI prApti kama hogI ? isaprakAra ratnatraya kI prAzi ke liye upAyoM kA cintavana karanA upAyavicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai // 49 // mere isa jainadharmase saba jIvoM kI rakSA kimaprakAra hogii| isaprakAra cintana karanA upAyaSicaya nAmakA dharmadhyAna hai // 50 // hAya ! dAya! isa saMsArarUpI vanameM paribhramaNa karate hue mujhe anaMta kAla vyatIta ho gayA to bhI vimohita honevAle mujhe Ajataka usakA kinArA prApta nahIM huA, usa saMsArarUpI nakA kinArA isa jainadharmarUpI pAMtha kI sahAyatA se hI prApta ho sakatA hai, paraMtu isa saMkaTa meM usa jainadharmarUpI pakA sahArA kaba mila sakatA hai ? isaprakAra use saMsArakA kinArA prApta karaneke liye maiM zuddha bhAvoMse citavana karUMgA, jisase ki saMsArarUpI vanakA kinArA pAkara meM atyanta sukhI hU~gA / isaprakAra citavana karate hue ekAgramanase citavana karanA durgatiko nAza karanevAlA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna hai ||51 - 54 // midhyAtva karmake udayase maiM janmAndha puruSake samAna aMdhA ho rahA hUM, isIliye maiM takhoM ko dekha nahIM sakatA aura isIliye maiM isa saMsArarUpI gar3hameM par3A huA huuN| usI saMsArarUpI gar3hameM par3A huA meM dAruNa duHkhako sahana kara rahA hUM, usa saMsArarUpI gar3hese zIghra hI sukha denevAlA merA uddhAra kaba hogA ? athavA usa gase uThAkara BHAKKRISHAN bhA
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pra0 // 151 // ruNam / tasmAtsyAnme kathaM zIghramuddhAraH khalu saukhyadaH ||16|| mAmuddhRtya hi tasmAdvA ko'sau niSkAsayatyapi / loke hi zrUyate yatra tasmAniSkAsane paTuH // 47 // eko hi jinadharmo'sti sa mAhmo hi mayA'dhunA / iti cintAparatvena caikAgreNa ca cintanam ||18|| bhavaduHkhAdbhavApAyasya cintanavicAraNe / tadapAyAbhirthaM dhyAnaM bhavaduHkhavinAzakam ||16|| vyasanAni kadA rundhe nAnAduHkhakarAri ca / kathaM kena prakAreNa tadapAyasya cintanam || 6 || trilokajayinAM kAmaM kathaM jeSyAmi sAmpratam / kathaM vA moharAjaM taM jeSyAmi bhavadAyakam ||6|| tadarthaMmatra caikA pracintAsaMrodhapUrvakam / cintanaM mananaM dhyAnaM tadupAyAbhidhaM matam ||62|| karmAsrava nirodho me kathaM syAtsaukhyadAyakaH / svacitte'tra tadarthaM hi sthApayAmi kathaM punaH // 63 // guptisamiticAritradharmAdIn vA zivAtmakAn / iti cintAparatvena caikAgramanasA svayam // 64 // cintanaM mananaM citte bhUyo bhUyo vicAraNam / apAyavicayaM dhyAnaM karmAstratranirodhakam || 65|| dehAtmako hi dRzye'haM yadyapi karmataH / tathAtyahUM jo naiva naitrayAsmi vicetanaH ||66 || mayi vA matsvarUpo'haM madguNena hagAdinA / nAnpoI mujhe kauna bAhara nikAlegA 1 loka meM sunA jAtA hai ki usa saMsArarUpI gar3hese nikAlane meM eka jainadharma hI catura hai| isaliye aba mujhe usI jainadharmako dhAraNa karanA caahiye| isa prakArake citavana pUrvaka ekAgra manase saMmArake duHkhoMse utpanna honevAle apAya vA nAzakA citavana karanA, usakA manana karanA saMsArake samasta duHkhoM ko nAza karanevAlA apAyaviar nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai // 55-59|| aneka prakArake duHkha denevAle ina vyasanoM ko maiM kaba aura kisaprakAra rokUMgA ? isaprakAra vyasanoM ke nAzakA cintatratra karanA athavA tInoM lokoM ko jItanevAle isa kAma ko aba maiM kaise jItUMgA ? athavA saMsArako bar3hAnevAle isa moharAjako maiM kaise jItUMgA ? isaprakAra anya saba ciMtAoMko rokakara ekAgramanase citavana vA manana karanA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai ||60 - 62|| samasta sukhoMko denevAlA, karmoM ke Asrava nirodhakarUpa saMvara kisa prakAra hogA ? aura usa saMparake liye maiM apane hRdayameM gupti, samiti, cAritra aura dharma Adi kalyANa karane vAloMko kimaprakAra dhAraNa karUMgA ? isaprakArake citavana pUrvaka ekAgra manase apane manameM vicAra karanA, manana karanA aura bAra bAra citavana karanA kama ke Asavako rokanevAlA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai / / 63-65 / / yadyapi maiM karmakAraNa zarIrarUpa dikhAI detA hUM, dathApi na to maiM jar3a hUM aura na acetana huuN| maiM samyagda mAra 15
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 OF P. 1: KRISH nAnyathAbhUtI nAnyarUpo bhavAmyaham || 67 // yadA meM karmabandhaH syAdbhinnaH svAtmapradezataH / bhaviSyAmi tadAhaM vai zuddhaH svarNa ivAdbhutaH ||6|| kadA me karmabandho'sau nAzaM yAyAttapo'gnibhiH / iti karmavinAzAya cintanaM yatpunaH punaH // 66 cittaikApranirodhena cAnanyamanasA svayam / apAyavicaryaM vyAnaM tatsyAtkarmarajAlakam ||70 || jJAnAdikamadASTAbhyo na syAdopo hagAdiSu / tadapAyanirAsArthaM cintanaM yatpunaH punaH // 71 // apAyavicayaM dhyAnaM madASTakanivAraNam / zalyatraye meghAtitaM zuddhadarzanam // 72 // zalyatrayanirAsArthaM cintanaM yatpunaH punaH / apAyavicayaM dhyAnaM zalya trayanivAraNam // 73 // ayaM mUDhajanazcAtra tatvaM vetti na tattvataH / anyathA manute devamanyathA manute gurum // 74 // anyathA hi vijAnAti dharmaM hi pApakarmasu / hA mohakarmaNA so'yaM vacito amitazca vA // 75 // kenopAyena moho'sau jetavyo durjayo hi saH / iti mohanirAsArthaM cintanaM yatpunaH punaH // 76 // nikAmanirodhena cAnanyamanasA hi vA / apAyavivayadhyAnaM tatsyA rzanAdika guNoMke dvArA apane AtmA meM AtmasvarUpa hUM; maiM AtmA se na to anya hUM, na anyathA hUM Ara na anyarUpa hU~ | mere AtmA ke pradezoMse jaba yaha karmoM kA baMdha mizra ho jAyagA taba maiM zuddha suvarNa ke samAna adbhuta camatkArako dhAraNa karanevAlA ho jaauuNgaa| vaha merA karma tapa azise kama nAtha ko prApta hogA ? isaprakAra karmo kA nAza karaneke liye anya saba citavanako rokakara ekAgramanase bAra bAra ciMtana karanA kama ko nAza karanevAlA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna hai // 166 - 70 // jJAnAdikase honevAle ATha madoMke dvArA mere samyagdarzanAdikameM doSa na Ave, isa prakAra una doSoMkA nAza karaneke liye bAra bAra ciMtana karanA AThoM ko nivAraNa karanevAlA apAyavitraya nAmakA dharmadhyAna hai| abataka mAyA, mithyAtva aura nidAna ina tInoM zalyoMne mere samyagdarzanakA ghAta kara rakkhA hai, yahI samajhakara tInoM zalpoM ko dUra karaneke liye bAra bAra citavana karanA tInoM zalyoMko nivAraNa karanevAlA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna hai / 71-72 / / ye ajJAnI jIva vAstava meM yathArtha coMkA svarUpa nahIM jAnate haiM, deva guru aura dharmake svarUpako bhI anyathA samajhate haiM aise ajJAnI loga pApa kAryoM meM hI dharma mAna lete haiM / duHkha haiM ki aise ajJAnI moha karmake udayase Thage gaye haiM aura isIliye ve paribhramaNa kara rahe haiN| aisA vaha durjaya moha kisa prakAra jIvA jA sakatA hai ? kisa upAyase jItA jA sakatA hai ? isaprakAra mohakA nAza karaneke liye anya samasta S
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 153 // ***L***BYBYALKERLEKLE***S mohanivArakam // 77 // kAlavyApramukhAnmAM hi rakSakoM jina eva saH / anyaH ko'pi samartho na dInaM vAlaM hi saMsRtaH // 78 // kAlavyAghrAtkathaM rakSA kenopAyena me bhavet / itIha svAtmarakSArthaM tadapAyasya cintanam // 76 // zranyacintAnirodhane caikAgreNa vicAraNam / apAyavicayaM dhyAnaM kAlavibhvaMsakaM matam ||80|| sarva jIvAH kathaM zIghraM bhaveyuH sukhino bhRzam / saMsArodbhavaM duHkhaM teSAM zAmyati vA katham // 81 // nidhyAya caivaM manasi upAyasya cintanam / sarvajItrasukhArthaM hi vintaikA pranirodhaH ||2|| tadapAyAbhidhaM dhyAnaM bhava duHkha vinAzakam / svargamokSapradaM caitaddhasvAtmavicintanam ||8|| bhavyAnAM hi parA zuddhiH kSobhakSAdavivarjitA / bhaviSyati kadA kenopAyena zivasAdhikA ||4|| cintayetadupAyaM hi yogI dhyAne nirantaram / tadupAyAbhidhaM dhyAnaM sadupAye niyojakam ||8|| cintanoMkA nirodhakara ekAgra manase bAra bAra citavana karanA mohako nivAraNa karanevAlA apAyavitraya nAmakA dharmadhyAna hai ||74-77 || isa kAlarUpI bAghake mukhase rakSA karanevAle bhagavAna jinendradeva hI haiN| isa saMsAra meM paribhramaNa karate hue isa dIna bAlakako kAlase rakSA karanevAlA anya koI nahIM haiM / isa kAlarUpI bAghase merI rakSA kina kina upAyoMse ho sakatI haiM ? isaprakAra apanI AtmarakSA ke liye kAla (janma-maraNa ) ke nAzakA ekAgra manase anya saba cintatranoMko rokakara bAra bAra cintavana karanA janma-maraNarUpa kAlako nAza karanevAlA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna hai || 78-80 / / ye samasta saMsArI jIva kaba sukhI hoMge ? saMsArase utpanna hue inake duHkha kisaprakAra zAMta hoMge ? isaprakAra manameM dhAraNakara samasta jIvoMkA sukha cAhane ke liye ekAgramanase saMsAra ke duHkhoMke nAzakA bAra bAra cintavana karanA saMsArake dukhoMko nAza karanevAlA, svargamokSa denevAlA aura AtmA zuddha svarUpako cintavana karAnevAlA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna hai |81-83 // samasta duHkha aura kSobhase rahita tathA mokSako denevAlI ina bhavya jIvoMke AtmAkI zuddhi kima upAse hogI ? isaprakAra jo yogI apane dhyAnameM AtmAkI zuddhike upAyako niraMtara cintavana karatA rahatA hai, usako zreSTha upAyameM niyukta karanevAlA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna kahate haiM ||84-85 // mokSamArgakA upAya eka yaha jainadharma hI hai, pahale jo tIrthakara Adi mokSameM gaye haiM, ve isI jainadharmale gaye haiM tathA Age su0 pra0 30
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ su. pra. mA0 upAyo mokSamArgasya jinadharmaH sa eva hi / purA tenaiva mokSaM ca gatAstIrthakarAdayaH / / 6 / / gamiSyantIha tenaiva jinadharmeNa dhArmikAH / jinadharmasya jIvAnAM prAptiH myAca kathaM manu 87|| kenopAyama vA teSAM tadupAyasya cintanam / tadupAyAbhidhaM dhyAnaM mokSamArgasya dIpakam / / 8 / / kIdazaiH sadupAyA saDUma me matimaMvata / teSAM hi sadupAyAnAM cintanaM vA vicAraNama // 86 // yena yena vicAreNa yAbhiryAbhiH kriyAdibhiH / sudRgyodhanatAdInAM hAnaH syAdAtmano yadi 10! teSAM tatra nirAsAtha cittaikApranirodhataH / cintana zuddhabhAvana tadapAyasya yatpunaH 61|| apAryAvacayaM dhyAna sarvapApanivArakam / kathita zrIjinendreNa zivAya duHkhahAnaye // 12 // ativiSayakumArge bhrAmyamANe varAkaH sahajakumatizikSApreryamANo'ndhajIvaH / jananamaraNaduHkhaM dAruNaM saMcinoti iha tadapi sudharma naiva prApnoti bhattyA ||3|| iti sudharmadhyAnapradIpAlaMkAra apAyaviSayadhyAnaprarUpaNo nAma aSTAdazo'dhikAraH / gImArmika puruSa isI jainarNase mokSa jAyeMge. usa jainadharmakI prApti ina jIvoMko kisa upAyase aura kisa prakAra hogI? isaprakAra jainadharmakI prAptike upAyoMkA cintavana karanA mokSamArgako dikhalAne ke liye dIpakake - samAna upAya vicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai // 86-88 / / athavA aise kaunase upAya haiM ? jinase merI buddhi zreSTha dharmameM lIna ho jAya, isaprakAra una upAryokA cintavana vA vicAra karanA bhI upAyavicaya nAmakA dharmadhyAna hai / / 89il jina jina vicAroMse vA jina jina kriyAoMse samyagdarzana, samyagjJAna vA samyakcAritra vA AtmAke guNoMkI hAni hotI ho, una vicAroM vA kriyAoMkA dUra karaneke liye anya saba cintAoMko rokakara zuddha bhAvoMse bAra bAra citavana karanA samasta pApoMko rokanevAlA apAyavicaya nAmakA dharmadhyAna hai, isIse samasta duHkha dUra hote haiM aura isIse mokSakI prApti hotI hai, aisA | | bhagavAn jinendradevane kahA hai // 90-92 // ajJAnajanita svabhAkse utpanna honevAlI kududdhi aura kuzikSAse prerita huA yaha dIna aura andhA jIva viSaya-kumAgame atyanta paribhramaNa karatA huA janma-maraNake dAruNa duHkhoMko ikaTTA karatA rahatA hai to bhI bhaktipUrvaka isa zreSTha dharmako kamI dhAraNa nahIM karatA // 93 // isaprakAra munirAja zrIsudharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapradIpAlaGkArameM apAyavighayanAmaka dharmadhyAnako nirUpaNa karanevAlA yaha aTThArahavAM adhikAra samApta huaa|
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90pra0 ekonviNsho'dhikaarH| karmaNAmudayo yasya citte naiSa vikaarkH| taM bItarAgaM yogIzamaranAthaM namAmyahama // 11 // anAdikAlatI jIvaH pUrvasaMcitakarmaNAm | bhujyate codayenaiva bhavAvali sududdharAma // 2 // karmaNAM hi vipAko yaH sukhaduHkhAdikArakaH / zvabhraH tiryamtRdevAdevicitragavidAyakaH // 3 // karmaNAmudayastatra cintyate hi mumukSuNA / anyacintAnirodhena caikApramanasA hi saH // 4 // vipAkavicayaM dhyA karmaphalapradarzakam / zrImajinendradevena kathita tajinAgame ||shaa karmaNAmudayo yo'tra saMsA. ro'sti sa eva vA / karmaNAmudayo yAvatsaMsArastAvadeva hi // 6 // iti matvA subhavyena krmodyvicaarnnaa|kriyte'tr sadaikAma | cintA saMrodhapUrvakam // vipAkaviSayaM taddhi dhyAnaM nirvedavaddhakam / niraMtara subhanyena dhyAtavyaM karmahAnaya jinake hRdayameM karmoMkA udaya kucha vikAra utpanna nahIM karatA, aise yogirAja vItarAga bhagavAn / / aranAthako maiM namaskAra karatA hU~ // 1 // yaha jIva pahale saMcita hue. koMke udayase prApta honevAlI atyaMta | durdhara aisI janma-maraNarUpI saMsArakI paraMparAko anAdi kAlase bhogatA calA AyA hai / / 2 / ina karmoMkA vipAka | sukha duHkhAdikako denevAlA hai aura naraka, tiyaMca, manuSya, devAdikakI vicitra gatiyoMko denevAlA hai | // 3 // isaprakAra mokSakI icchA karanevAle bhavya jIva anya saba citavanoMko rokakara ekAgra manase kamauke udayakA jo citavana karate haiM, usako koka phalako dikhalAneghAlA vipAkavicaya nAmakA dharmadhyAna kahate haiM, aisA bhagavAn jinendradevane jinAgamameM batalAyA hai // 4-5|| jo karmoMkA udaya hai, vahI saMsAra hai / kyoMki jabataka karmoMkA udaya rahatA hai tabhItaka saMsAra rahatA hai // 6 // yahI samajhakara bhavya jIvoMko kA~ke | | udayakA vicAra karanA cAhiye tathA anya samasta ciMtAoMko rokakara ekAgra manase citavana karanA caahiye|
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu0pra0 sAsarve saMsAriNo jIvA mumate hi caturgatI / karmodayena pIDAM to janmamRtyubhayAtmikAgaMkSaNamudetyatra nAnAduHkhapravartakaH / sarvasaMsAriNAM so'yaM jannamRtyozca kArakaH // 10 // nahi vAriyitu zakyaH kenApIha kathaMcana / karmaNAmudayaH | stIbro mahAn hAlAhalopama: 1za, karmodayAca rakko'pi kSaNAdrAjA prajAyate / rAjA raGkAyate sadyo vicitrA karmaNAM gatiH / / 12 / / na maMtraM na tapo devapUjA vA naiva bAMdhavaH / trAtu ko'pi samartho na jantuM kamodayAtkila ||1|| sukhAsukhaM na zaknoti dAtuhartumihAtra kaH / eka purAkRtaM karma lIlayA kurute'khilam / 14aa zakro'pi na samartho vA palAn katu tama. nyathA / karmaNAmudayA joka bhoktavyo niyamena saH |12zubhAzubhakriyAM jIvaniyogena karoti yAm / saivAtra karma hyAkhyAtaM vipAko'sti ca tatphalam // 16 // karma badhnAti jIvo'yaM satataM hi triyogataH / udyopi bhavasyeSa satataM tasya karmaNaH // 17 // | isIko vairAgyako bar3hAnevAlA vipAkavicaya nAmakA dharmadhyAna kahate haiM | apane karmoko nAza karaneke liye bhavya jIvoMko niraMtara hI isako dhAraNa karanA cAhiye 7-8 / isI karmake udayase ye saMsArI jIra cAroM gatiyoMmeM janma-maraNa-bhayarUpa aneka duHkhoMko sahana karate haiM // 9 // janma-maraNako utpanna karanevAlA | aura aneka prakArake duHkha denevAlA yaha karmokA udaya samasta saMsArI jIvoMke kSaNa kSaNameM udaya hotA rahatA hai // 10 // yaha karmoMkA udaya atyaMta tIba hai aura halAhala viSake samAna hai, isako koI kisIprakAra | roka nahIM sakatA // 11 // isa karmake udabase kSaNabharameM hI raMkase rAjA ho jAtA hai aura rAjAse raMka ho | jAtA hai| ina koMkI gati bar3I hI vicitra hai // 12 // ina karmoM ke udayase ina jIvoMkI rakSA karane meM na to koI maMtra samartha hai, na koI tapa samartha hai, na koI devapUjA samartha hai aura na koI bhAI-baMdhu namartha hai // 13 // isa saMsArameM sukha vA duHkha dene ke liye koI bhI samartha nahIM hai| kevala pahale kiyA huA eka karma hI lIlApUrvaka saba kucha kiyA karatA hai // 14 // usa karmake udayako iMdra mI apane balase nahIM badala skte| isa saMsArameM aisA yaha kokA udaya niyamase bhoganA par3atA hai // 15 // yaha jIva mana, vacana aura kAyake yogase jo zubha atharA azubha kriyAoMko karatA hai, usIko karma kahate haiM aura usake phalako kokA vipAka kahate haiM // 16 // yaha jIva mana, vacana aura kAyake dvArA niraMtara karmokA baMdha karatA rahatA hai aura | niraMtara hI karmoMkA udaya hotA rahatA hai // 17 // yaha jIva anaMtakAlase aneka yoniyoMmeM paribhramaNa karatA A rahA hai, SAASAHARSAXASARAMRIKHISHAS
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ -5 157 // anantakAlato jIvo nAnAyonau hi paryaTan / nAna kiMcitsukha lebhe karmaNAM durvipaaktH||18|| khidyate tAmyati dhyeti jAyate parinRtyati / rauti mRcchati jIvo'yaM karmaNAmudaye sati / / 16 / / kAmyati yudhyate zene hinasti krudhyati svayam / rajyati mukhavi dveSTi karmodayAdayaM janaH // 20 // dhAvati balgati stauti nindati pApataH phrAn / harSati rocate puNyAjjIva karmodayAdiha // 21 // caturgatau ca saMsAre nAnAveSaM ca dhArayan / karmaNAmudayAjIvo nATya itra naTAyate // 22 / / pitA bhavati putro'sau putraH pitrAyatetarAm / rAjA bhavati mArjAraH zvA devo'pi ca jAyate // 23 / / atibhIme'tra saMsAre karmaNAmu. dayAdiha / sarvatra sarvabhAvena jIvo nRtyati lIlayA // 24 // sukhaM na jAyate jIvasyAlpakarmotyAdiha / duHkharUpe ca saMsAre duHkhameva hi jAyate / / 25 / / jalabudbudasAdRzyaM sukhaM kiMcicca dRzyate / kRtakarmavipAkAya duHkhasya kAraNaM hi tat / / 26 / / duHkhamaye'tra saMsAre karmodayAtsutaMtrite / janmamRtyubhavaM duHkhaM jIvaH prApnoti dAruNam / / 27 // karmodayaH ma | | paraMtu karmoMke azubhodayase isako raMcamAtra bhI sukha prApta nahIM huA hai // 18 // karmoke udaya honepara yaha jIva khedakhina hotA hai, duHkhI hotA hai, naSTa hotA hai, utpanna hotA hai, nRtya karatA hai, rotA hai aura mRcchoko | prApta hotA hai / / 19 / / isI karmasa udayase yaha jIva icchA karatA hai, lar3atA hai, sotA hai, hiMsA karatA hai, krodha karatA hai, rAma karatA hai, moha karatA hai aura dveSa karatA hai // 20 // yai jIva pApa karmoke udayase daur3atA hai, | cakatA hai, dUsarekI nindA karatA hai vA stuti karatA hai, athavA puNyakarmake udayase prasanna hotA hai vA ruci hA karane lagatA hai // 21 // karmoM ke udayase yaha jIva caturgatirUpa saMsArameM aneka meSoMko dhAraNa karatA huA nATyazAlAmeM naTake samAna nAcatA rahatA hai // 22 // karmoMke udayase atyanta bhayAnaka isa saMsArameM yaha jIva pitAse putra ho jAtA hai, putrase pitA ho jAtA hai, rAjAse billI ho jAtA hai aura kuttAse deva ho jAtA hai| isaprakAra yaha jIva saba jagaha aura saba mAse lIlApUrvaka nRtya kiyA karatA hai / / 23-24 / / | ina karmoke udayase isa jIvako thoDAsA bhI sukha prApta nahIM hotA / yaha saMsAra duHkharUpa hai, isaliye isameM sadA all duHkha hI duHkha prApta hotA rahatA hai // 25 // kiye hue karmoke udayase yadi pAnIke buddAke samAna thor3I dera taka TikanevAlA thoDAsA sukha dikhAI detA hai, tathApi vaha AgAmI duHkhoMkA hI kAraNa hotA hai | // 26 // karmoke udayake vazIbhUta honevAle aura duHkhamaya isa saMsArameM yaha jIva janma-maraNase utpana KIWARIWARISMISSIKARISHRSHISEXKARISERIKA
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu.pra. mAna 1158 // saMsAro na cAnyo'stIha vA kvacit / kRtsnakarmodayAbhAvo mojho'sti niyamena saH // 28 karmodayAnantAste jIvA nitynigotke| anantakAlato'yApa sahanta vadanA parAn // 26 // tatrakocchAsamAne hi cASTAdazapramANakam / kujanmamaraNaM nityaM kurvanti krmyogH||30|| zva karmAdayAjIvo vadhadhAdikaM bhRzam / tAuna mAraNaM caiva duHkhaM vAsahate param // 3 // chedana bhedanaM to bharsanaM dahana tthaa| karmodayAsta jovo'yaM labhate vedanAM parAm / / 3 / / bahusAgaraparyataM duHkhaM prApnoti bhImakam / na ko'pi rakSakatatra pratIkAro'pi nAsti vai // 3 // hiMsasteyAnRtAbrahmasaMgAdipApato nanu / karmodayAdarya tatra sahate vedanAM parAm // 34|| jIvAnAM vadhabaMdhena mAyAcAraNa krmnnaa| durnItinA'sadAcAreNAnyena pApakarmaNA ||3|| | durgatau jAyate jIvo tiryagyonau ca saMtatam / karmodayAca tatrApi paratantraH sadA duHkhaH // 36 // atibhome'tra saMsAre karmaNA | honevAle aneka dAruNa duHkhoM ko prApta huA karatA hai // 27 // isa saMsArameM jo karmoM kA udaya hai, vahI saMsAra Paa hai, koke udayake sivAya anya koI saMtAra nahIM hai| tathA samasta karmoMke udayakA abhAva honA hI niyamase | | mokSa hai // 28 / inhIM kamauke udayase anaMtAnaMta jIva anaMtAnaMta kAlase nitya nigodameM par3e hue haiM aura | Ajataka sabase adhika vedanAko maha rahe haiM // 29 // ve jIva karmoM ke udayase jitanI derameM eka zvAsa liyA | AtA hai, utanI derameM ahAraha bAra kujanma-maraNa dhAraNa karate rahate haiM, isIprakAra sadAse janma-maraNa karate A rahe haiM / / 30 // karmoke udayase hI yaha jIva narakameM utpanna hotA hai, vahAM para vadha-baMdhanake aneka duHkha | sahana karatA hai tathA tADanamAraNa Adike mahAduHkhoMko sahana karatA hai| usI narakameM karmoMke udayase yaha Dil jIva chedana, medana. tIvra bhartsana tathA dahana AdikI tIvra vedanAoMko sahana karatA rahatA hai| una narakoMmeM | | yaha jIva aneka sAgara paryaMta bhayAnaka duHkha sahana karatA rahatA hai / una duHkhoMse bacAnevAlA vahAMpara koI nahIM hai aura na una duHkhoMkA koI pratIkAra kA upAya hai // 31-33 / / hiMsA, jhUTha, corI, kuzIla, parigraharUpa pApakarmoMke udayase yaha jIva una narakoMmeM tIvra vedanAoMko sahana karatA rahatA hai // 34 // jIvoMkA vadha, baMdhana karanese, mAyAcAra karanese, kuTila nItise, asadAcArase vA anya pApa karmoMse yaha jIva tiryaca yonikI aneka durgatiyoMmeM niraMtara utpana hotA rahatA hai aura una karmoMke udayase vahAM mI parataMtra hotA huA | sadA duHkhI rahatA hai // 35-36|| karmoke udayase yaha jIva atyaMta bhayAnaka isa saMsArameM kina kina
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . mte II mudayAdiha / kAni kAni va duHkhAni jIvo na sahate ciram / / 37 // karmataMtrAtparAdhInaH baMdIva kiM karoti na / sarvatra ca | trilokeSu karmodayo'tidurddharaH // 38 // te niroddhana ko'pIha samartho balavAn zamaH / dhyAnatapo'gninA karmodayaH sa hi 0pra0 yinazyate // 3 // karmAdhInatayA jIvo duHkhaM saheta yAnazA / tArazaM karmanAzArtha svataMtreNa maheta vA // 40 // tapodhyAnA15|| dibhizcAtra svalpaM kAlaM subhaavtH| sa nirjarAmaro bhUtvA svataMtro jAyate svayam / / 11 / / yadi karma niroddhatacnecchA te varivarti SA / Atman tvaM kuru sayAnaM karmavipAkajaM zubham / / 42|| karmaNAmudayastA yogIgatyAdibhedataH / cintayetkarma nokarma bhAvakarma punaH punaH // 4 // vipAkacintanenAtra yogI jAnAti karmaNAm / saMsRtI dravyaparyAyabhedaM gavAgata tathA / / / / tanAtra cintanenaiva nirvedo jAyate param / bhavabhogAvadehebhyo viratijAyate parA // 45 // tato hi karmanAzArtha yatna karoti bhAvataH / thyAnaM vipAka kRtvA zivaM yAti sunizcitam / / 4 / / yadyapi zuddharUpo'haM. tathApi karnapAkataH / anAdito duHkhoMko cirakAla taka sahana nahIM karatA arthAt samasta duHkhoMko sahana karatA rahatA hai // 37 // karmoke / udayase parAdhIna huA yaha jIva tInoM lokomeM saba jagaha kaidIke samAna kyA kyA kArya nahIM karatA hai arthAta / saba kucha karatA hai| yaha koMkA udaya atyanta dardhara hai // 38 // uma karma ke udayako rokaneke liye koI bhI balavAn samartha nahIM hai| yaha kA~kA udaya dhyAna aura tapazcaraNarUpI agnise hI naSTa kiyA jA sakatA hai| // 39 // yaha jIva karmoM ke AdhIna hokara jaise duHkhoMko sahana karatA hai, vaise duHkha karmoMke nAza karaneke liye | svatantra hokara tapa vA dhyAna Adike dvArA nirmala pariNAmoMse thor3e kAla taka bhI sahana kara le to ajara amara hokara yaha jIva sadAke liye svatantra ho jAya / he Atman ! yadi una karmoMke udayako rokanekI terI icchA hai to tU karmoMke vipAkako citavana karanevAlA vipAkaviSaya nAmake dharmadhyAnako dhAraNa kara // 40-41 // yogiyoMko gati Adike bhedase karmoM ke udayakA ciMtana karanA caahiye| aura karma nokarma aura bhAvakarmIkA citavana karanA cAhiye, karmoke udayakA ciMtana karanese yogiyoM ko saMsArameM honevAle dravyaparyAyake bheda tathA karmoM kA Atraka, saMvara, nirjarA Adi sabakA jJAna ho jAtA hai / ina sapakA ciMtana karanese utkRSTa vaigamya utpanna hotA hai aura saMsAra, zarIra, | moga tathA indrioMke viSayoMse utkRSTa vairAgya utpanna hotA hai / isaliye jo jIva karmokA nAza karane ke liye nirmala | pariNAmoMse prayatna karatA hai / isa vipAkavicaya nAmake dharmabhyAnako dhAraNakara koMke nAza karane kA prayatna karatA
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaDo mUrto jAto'haM prruupkH||47|| trilokadarzikA zaktinaSTAnekarmayogataH naSTa me'nantavijJAnaM carAcaraprakAzakam / / 8 / / su0pra0 naSThI me'nantavIryo'sau jagadAzcaryakArakaH / pUrNasvAdhInamAtmotthamanannamavinazvaram ||4| naSTaM me talamukhaM hA hA kvi||16|| pAkato'dhunA / avyAvAdhatvazaktirma naSTA hA citsvarUpikA // 40 // karmaNAmudayaM tasmAddhe dhyAnAgninA'dhunA / karmodayaM hi rudhvA vA svatantro hi bhavAmyaham // 51|| tadarthaM cintanaM caikApracintArodhapUrvakam / karmavipAkajaM taddhi dhyAna karma | vinAzanam // 52|| yathA yathA hi yogI sa dhyAyati karmaNAM phalam / tathA tathA sa saMsArAdvibheti labhate zivam // 43 // | karmaNAM hi vipAka vA cintayan sa punaH punaH / yatate cAtmazuddhArtha dhyAnAdhyayanakarmasu // 54 // karmavipAkajaM dhyAna dhyAtaM tIrthakarairapi / gaNadharairapi dhyAtaM karmani zahetave // 55|| karmavipAkajAddhyAnAnazyanta karmazatravaH / labhyate hai, vaha avazya hI mokSako prApta hotA hai / / 43-46 / / yadyapi maiM zuddhasvarUpa hUM tathApi karmake udayadvArA anAdi || kAlase jar3a, mUrta aura pararUpa ho rahA huuN| isI karmake nimittase tInoM lokoMko dikhalAnevAlI merI zakti R| naSTa ho gaI hai aura cara-acarako prakAzita karanevAlA merA ananta jJAna naSTa ho gayA hai / isa karmake udayase | | jagatko Azcarya utpanna karanevAlA merA anaMta vIrya naSTa ho gayA hai tathA AtmAse utpanna huA pUrNa svAdhIna | aura kabhI na nAza honevAlA anaMta sukha mI isI karmake udayase naSTa ho gayA hai / isI karmake udayase merI caitanyasvarUpa anyAvAdha zakti naSTa ho gaI hai| isaliye aba maiM dhyAnarUpI agnise karmoM ke udavako rodUMgA 15 aura kauke udayako rokakara svataMtra ho jAUMgA / isaprakAra anya samasta cintanoM ko rokakara ekAgra manase karmoke udayake rokanekA cintavana karanA koko nAza karanevAlA viSAkaviSaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA | hai // 47-52 // yaha yogI jaise jaise koMke udayakA cintavana karatA rahatA hai, vaise hI vaise saMsArase bhayabhIta kA hotA hai aura mokSako prApta karatA hai // 53 // kA~ke udayako bAra bAra citavana karatA huA vaha yogI apane AtmAko zuddha karaneke liye dhyAna adhyayana Adi kAryoM meM sadA prayatna karatA rahatA hai // 54 // karmoM ke viSAkase utpanna huA yaha vipAkavicaya dhyAna pahale tIrthaMkaroMne bhI dhAraNa kiyA hai aura karmoMkA nAza karaneke liye gaNadhara devoMne ise bhI dhAraNa kiyA hai // 55 // kamAMka udayase utpanna hue isa vipAkavicaya dharmadhyAnase - karmarUpa sapa zatru naSTa ho jAte haiM, mokSakA sukha prApta ho jAtA hai aura mahAn Ananda pragaTa hotA hai RAHINEKHIYASERIAAAAAYATIMERRIER
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 161 / / PRESERIESER zivasaukhyaM hi mahAnandazca jAyate // 156 // iha jagati ca jIvaH karmaNAM pAkato'tra bhramavi vividhayonau janma mRtyuM karoti / atizayaparatantro duHkhamanveti nityaM dharatu sukhanivAsaM karmaddAnyai sudharmam ||17|| iti sudharma dhyAnapradIpAlaMkAre vipAkavicayanirUpaNo nAma ekonaviMzo'dhikAraH / // 56 // isa saMsAra meM yaha jIva karmo ke udayase aneka yoniyoM meM paribhramaNa karatA rahatA hai aura sadA janma-maraNa dhAraNa karatA rahatA hai / unhIM karmoMke udayase atyanta parataMtra huA yaha jIva sadA duHkhoM ko mogA karatA hai / isaliye manya jIvoMko una karmoMkA nAza karaneke liye samasta sukhoMkA sthAna aisA zreSThadharma sadA dhAraNa karate rahanA cAhiye // 57 // isaprakAra sunirAja zrIsudharma sAgaraviracita sudharma dhyAnapravIpAlaMkAra meM vipAkavicaya nAmake dharmadhyAnako nirUpaNa karanevAlA yaha unnIsavAM adhikAra samApta huaa| su0 10 11 1976 If t
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 162 // viMzatitamo'dhikAraH / sseekiN lokAlokaM vijAnAti pazyathinapatsadA / nyaye hAmamAnusa zrImallivIrtha nAyakaH // 1 // anAdinidhanaM nityamanantaM vyApakaM vibhu AkAzaM sarvato jyeSThamanantAnanvazaktimat // 2 // akRtrimaM svayambhUtamavagAhanazaktibhRt / lokAlokaprabhedena dvidhA prokaM jinezinA ||3|| yatra jIvAdayazcArthAH santi sa loka ucyate / kevalaM vyavahAratvAdAkAzaM kevalaM ca tat // 4 // Sadravyakhacito lokastribhivartizca veSThitaH / svayaM pratiSThitastena bhAti vAzcaryakArakaH ||5|| jo loka alokako jAnate haiM aura eka sAtha dekhate haiM aura jo jJAnake sUrya haiM, aise tIrthakara bhagavAn zrImallinAthako maiM namaskAra karatA hUM // 1 // yaha AkAza anAdi hai, anidhana hai, nitya hai, anaMta hai, vyApaka hai, vi hai, sabase bar3A hai aura anaMta zaktiko dhAraNa karanevAlA hai || 2 || vaha AkAza akRtrima hai, svayaMbhU hai aura avagAhana zaktiko dhAraNa karanevAlA hai| bhagavAna jinendradevane usI AkAzake loka alokake bhedase do meda batalAye haiM ||3|| jisa AkAzameM jIvAdika padArtha vidyamAna haiM, use vyavahAra nayase lokAkAza kahate haiM; vAstava meM vaha AkAza hI hai ||4 | usa lokAkAzameM chahoM dravya bhare hue haiM; ghana vAta, ambu vAta aura bAta; ina tIna prakArakI vAyuoMse ghirA huA hai| vaha svayaM pratiSThita hai kisIkA banAyA huA nahIM hai / aura isIliye Azrarya karanevAlA vaha bahuta hI zobhAyamAna hotA hai ||5|| usa lokAkAza ke tIna vibhAga haiM - eka adholoka, dUsarA madhyaloka aura tIsarA Urdhvaloka / adholoka mRdA ( veMtake Asana ) ke AkArakA hai, madhyaloka thAlI ke AkArakA hai aura Urdhvaloka pakhAvajake AkArakA hai; isaprakAra tIna mArgasa
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ kA ma.pra0 1163 // adhovatrAsanAkAro madhye jhallariko mt| ante hi murajAkAranivibhAgairvibhAti yaH // 6 // anAdinidhano hokaH svayaMbhUhi sanAtanaH / sa kenApi to naiva vilIno na dhRto na vA // 7 // paMcadravyavihInaM cAphAzamasti hi kevalam / anAdinidhanaM nisyamavagAhanazaktikRta / loke sarvatra jIvo'yaM bhrAmyati karmayogataH / sa janmamRtyubhinityaM duHkha prApnoti dAruNam / / / / lokaH kSetra ca saMsthAna sarve pryaayvaackaaH| janmamRtyujarAdInAM kSetraM lokaH prakIyate // 20 // yatra sarvatra jIvo'yaM karoti jnnaadikm| so'pi paMcaparAvartaMbhramatIda nirantaram // 11 // lokasya cintanaM kAgracintA rodhapUrvakam / saMsthAnavicayaM dhyAnaM tadasti kSetravAcakam // 12 // tatra loke adhobhAge nArakAH santi zAzvatam / kSetraja dAruNaM tatra duHkhamasti nirantaram / / 1 / / teSAM hi nArakANAM tu deho lezyA ca vikriyaa| bhAvo nirantaraM krUratamo'zubhazna jAyate // 14 // tAune mAraNaM bandhaM bhartsanaM chedana tthaa| aGgAnAM bhedanaM caiva prANAnAM paripIDanam / / 15 / / bharjana vAlukAyaMtre dahana tpttailk| pAvana cAgnikuNDe vA vaitaraNyAM prapAtanam ||1kssaa evaM hi nArakAstatra kurvanti ca parasparam / ati| vaha suzomita hotA hai // 6 // yaha lokAkAza anAdinidhana hai, svayaMbhU hai, sanAtana hai, na kisI ne kiyA hai, na kisIne dhAraNa kiyA hai aura na koI ise naSTa karatA hai // 7 // jisameM jIvAdika dravya nahIM hai, use ra alokAkAza kahate haiN| vaha alokAkAza bhI anAdianidhana hai aura avagAhana zaktiko dhAraNa karatA hai // 8 // karmoke nimittase yaha jIva samasta lokAkAzameM paribhramaNa karatA hai, tathA janma-mRtyu ke dvArA sadA dAruNa duHkha bhogatA rahatA hai // 9 // loka, kSetra vA saMsthAna saba payoyavAcaka zabda , janma-maraNa AdikA jo kSetra hai usIko loka kahate haiM // 10 // isI lokameM yaha jIva pA~ca parivartanoMke dvArA janma-maraNa karatA | huA niraMtara paribhramaNa kiyA karatA hai // 11 // anya saba cintAoMko rokakara ekAgra manase isI lokakA | cintavana karanA kSetrako sUcita karanevAlA saMsthAnavicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai // 12 // usa | lokAkAzake adhobhAgameM sadA nArakI rahA karate haiM aura usa kSetrase utpanna hue dAruNa duHkhoMko niraMtara sahana | kiyA karate haiM / / 13 / / una nArakiyoMkA zarIra, lezyA, vikriyA aura bhAva niraMtara atyaMta krUra aura atyanta azubha hote haiM // 14|| vahAMpara nArakI jIvAparaspara eka dUsareko tADana, mAraNa, baMdhana, bharsana, aMga tathA upAMgoMkA chedana-medana aura prANoMkA pIDana Adi karake aneka prakArake duHkha diyA karate haiM, bAluke yaMtrameM bhUnate haiM, garma
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 164 / / zItaM ca vAtyuSNaM kSetra duHkhamasti vA // 17 // yo mAMsabhakSaNAsako lolupI viSayAdiSu / sa jIvo narake duHkhaM labhate nAtra saMzayaH || 18 || madhusevanato jIvaH zvabhraM gacchati bhiimke| madyapAyI matibhraSTa ciraM gacchati durgatI ||16|| saptavyasana yukta indriyAsa mAnasaH / midhyAdharme hi saMtInaH zvabhraM duHkhaM vibharti saH ||20|| hiMsA steyAnRtAmajha saMgAdipApato nanu / anyAyAmakSyato jIvaH zvabhraM gacchati bhImake ||21|| satyadeSaM parityajya mithyAdevaM bhajanti ye / bhramAtra jaDA dIrghasaMsAre paryaTanti vA ||22|| gurudrohaM prakurvanti sanmArgaM lopayanti ye / mohAtsarvaM hi vaiyAtyaM kurvanvi sukhalipsayA ||23|| jinAgamaviruddha yallekhanaM pratibhASaNam / nUnaM te narake ghore prayAnti malinAtmakAH ||24|| sajjAdilopanAlloke mahApApaM prajAyate / tena pApena jIvo'yaM ciraM bhramati durgatI ||2|| sajjAsilopanaM yena kRtaM tena ca pApinA | SAR tela meM jalAte haiM. agnikaTa paTaka dete haiM, vaitaraNI nadImeM paTaka dete haiN| isa prakAra ve nArakI paraspara eka dUsareko duHkha diyA karate haiN| isake sivAya mahAMkI bhUmi yA to atyanta uSNa hai yA atyanta zIta hai, usake duHkha bhI unako sahane par3ate haiM // 15- 17 // jo jIva mAMsamakSaNa meM Asakta haiM, athavA jo viSayasevana ke lolupa haiM aise jIva naraka meM par3akara duHkha bhogate haiM, isameM koI saMdeha nahIM hai ||18|| jo jIva zahada khAte haiM, ve bhI bhayAnaka naraka meM par3hate haiM tathA madya pIkara apanI buddhiko bhraSTa karanevAle mI cirakAlataka narakarUpa durgatimeM par3e rahate haiM ||19|| jo jIva sAtoM vyasanoM kA vA kisI eka do mI vyasanoMkA sevana karate haiM, jinakA mana indriyoMke viSayoMmeM tallIna hai aura jo mithyA dharmoM meM lIna rahate haiM, aise jIva narakameM par3hakara mahAduHkhoMko yogA karate haiM ||20|| hiMsA, jhUTha, corI, kuzIla aura parigraha Adi pArpose tathA anyAya aura abhakSya bhakSaNa se yaha jIva avazya hI bhayAnaka naraka meM jA par3atA hai ||21|| jo jIva bhramase yathArtha devako chor3akara mithyA devoMkA sevana karate haiM, ve mUrkha sadA dIrgha saMsArameM paribhramaNa kiyA karate haiM ||22|| jo jIva gurudroha karate haiM, zreSTha mArgakA lopa karate haiM, mohanIya karmake udayase sukhakI icchA karate hue samasta kArya viparIta hI karate haiM, jinAgamake viruddha likhate haiM vA bhASaNa dete haiM aise malina AtmAko dhAraNa karanevAle ve loga ghora naraka meM avazya par3hate haiM ||23-24 // isa saMsAra meM sajjAtikA lopa karanese mahApApa utpanna hotA hai| aura usa pApa se yaha jIva cirakAlataka durgatiyoM meM paribhramaNa kiyA karatA hai| jisa mohI jIvane sajjAtikA 68
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ munivaMzasya vidhvaMsa mohAt kiMkiM karoti na // 26 // viSayakAmaceSTArtha saddhamalopayanti ye| svosyAnyathA prakurvanti mohAsu. pra. citra jinAgamam ||24aaduussynti sadAcAraM mohaadvipylmpttaaH| vayanti manAcArazvadhrayAnvi hi te'dhamAmAramA aspRzyaH zAzUdrakaiH sArddhamabhakSyaM bhakSayanti ye / kurvanti malinAcAraM viSayaH preritA nanu ||2|vidhvaanaa vivAI ye jalpanti prerayanti yA / hInAcAra' mahAmohAlaprakAzayanti bhatale // 30 // vivemabikalA hotA. kalAnena madoddhatAH / antarduSTA bahi:ziSTAste'trAdhogAmino matAH ||32devdhrmgurushaastr saMghAdInAM kubuddhitH| caipacaityAlayAdInAM nindA kurvanti pApavaH // 32 // hitAhitaM na jAnanti bAjAH pApaM caranti ca / zvabhrAdidurgatau nUnaM dIrghakAlaM bhajanti te // 3 // adholokasya saMsthAnaM cintyate ca vicAryate / ekAmamanasA taddhi dhyAna saMsthAnasaMjJakam // 34 // taccintanena jIvo'yaM kSetrAd duHkhadibheti saH / kA lopa kiyA hai, usane muniyoM ke vaMzako hI vidhvaMsa kara DAlA hai--aisA samajhanA cAhiye so ThIka hI hai / kyoMki mohase yaha jIva kyA kyA nahIM karatA hai arthAt saba kucha karatA hai // 25-26 // jo jIva viSaya aura kAma sevana karaneke liye zreSTha dharmakA lopa karate haiM. jo mohanIya karmake tItra udayase apanI yuktise jinAgamako | anyathA karate haiM, jo viSaya-lampaTI jIva mohakarmake udayase sadAcArameM doSa lagAte haiM aura anAcArako bar3hAte haiM, ve nIca narakameM avazya par3ate haiM // 27-28|| jo jIva aspRzya zUdroMkA sAtha yA abhakSyabhakSaNa karate / / haiM, viSayoMse prerita hokara jo malinAcArako phailAte haiM, jo vidhavAvivAhakA nirUpaNa karate haiM vA vidhavA vivAha karanekI preraNA karate haiM, jo tIya mohanIya karmake udayase isa saMsArameM hInAcArako phailAte haiM, jo 5-7 apanI ajJAnatAke kAraNa vivekarahita hai, sarvathA hIna haiM, madonmatta hai, aMtaraMgameM mahAduSTa haiM, paraMtu bAharase | ziSTa dikhAI par3ate haiM, aise jIva mI narakameM hI par3ate haiM // 29--21 // jo loga apanI buddhise vA pApa karmake udayase deva, dharma, guru, zAstra aura saMgha AdikI niMdA karate haiM, caitya (pratimA) aura caityAlaya AdikI niMdA karate haiM, jo hita-ahitako nahIM jAnate haiM athavA jo murkha pApa karate haiM; ve loga cirakAlataka narakAdika durgatiyoM meM paribhramaNa karate haiM // 32-33 / / jo loga ekAgra manase adholokake saMsthAnakA cintavana karate haiM vA vicAra karate haiM, usako saMsthAnavicaya nAmakA dharmadhyAna kahate haiM // 34 // isa saMsthAnavicayakA citavana karanese yaha jIva kSetroMke duHkhase bhayamIta hotA hai aura zreSThadharma dhAraNa karatA huA pApoMko chor3akara SHAHR
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pra0 166 // karoti svAtmakalyANaM pApaM tyaktvA sudharmataH // 3 // madhyaloke hi tiryaJca mAnavAH karmapreritAH / janma mRtyu prakurvandi nUnaM te pApakarmaNA // 36 // tiryagyonau ca durgatyAM jIvA duHkhaM bhajanti ca / anAdikAlatastatra mahAmohena mohitAH ||37|| nityanigotake jIvA janma mRtyuM vadanti ca / teSAM duHsvasya pAraM na trasatvaM te'pi nAgatAH ||38|| ye'tra trasAzca tiryaste'pi cAtyantaduHkhinaH / vyAkulAzca parAdhInA azaktA duHkhapUritAH ||23|| vadhabaMdhanajaM tIvra zItoSNatuSAdikam / duHkhaM vahanti te jIvAH tiryagyonau nirantaram // 4 // jIvAnAM vadhavadhena mAyAcAreNa karmaNA / ativizvAsaghAtenA. nyasya dravyApradAnataH // 41 // anyAyena durAcAradurnItyAdikukarmaNA / tiryagyonau ca durgatyAM jIvA duHkhaM bhajanti vA // 42 // | madhyakSetre ca loke'smin tiryagduHkhasya cintanam / anyacintAnirodhena caikApramanasA hi tat ||43|| saMsthAna vicarya dhyAnaM bhavaduHkhanivartakam / nirvedakAraNa zuddhaghA dhyAtavyaM taddhi dhImatA // 44 // nRgatau hi mahAduHkhamAdhivyAdhi apane AtmAkA kalyANa karatA hai ||35|| madhyalokameM karmoMke prerita hue manuSya aura vica rahate haiM, jo pApakarmake udayase sadA janma-maraNa prApta kiyA karate haiM // 36 // tItra mohanIya karmase mohita hue ye jIva anAdikAlase tiyeca yonikI aneka durgatiyoMmeM aneka prakArake duHkha sahana karate rahate haiM ||37|| nitya nigodameM par3e hue jIva janma-maraNako dhAraNa karate rahate haiM, unake duHkhakA kabhI pAra hI nahIM AtA, kyoMki unhoMne Ajataka paryAya nahIM pAI hai // 38 // jo sa vica haiM, ve bhI bahuta duHkhI haiM; kyoMki ve sadA vyAkula rahate haiM, parAdhIna rahate haiM, azakta hote haiM aura mahAduHkhI hote haiM ||39|| ve tica jIva viryaca yoni meM -bandhana ke tIvra du:kha sahana karate rahate haiM; zIta, uSNa, bhUkha aura pyAsa AdikI mahAvedanAko sahana karate rahate haiM / isa prakAra ve mahAduHkha sahana kiyA karate haiM // 40 // ye jIva jIvoMkA vadha-baMdhana karanese, mAyAcAritAke kAma karanese, atyanta vizvAsaghAta karanese, paradravyakA haraNa karanese, anyAya, durAcAra aura dunati Adi nIca kAryoMke karane se tiryeca yonikI durgatimeM aneka prakArake duHkha mogA karate haiM ||41-42 // anya citavanako rokakara ekAgra manase isa madhyalokake kSetrameM vA samasta lokameM rahanevAle tiyaMcoMke dukhoM kA citavana karanA saMsthAnavivaya nAmakA dharmadhyAna hai / yaha dhyAna saMsArake duHkhoMko nAza karanevAlA haiM aura parama vairAgyakA kAraNa hai / buddhimAn puruSoM ko isakA sadA dhyAna karate rahanA cAhiye // 43 - 44|| manuSya bhA0 TI // 166 /
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 pra0 // 167 // samudbhavam / cintAzokaparItApApa mAnacitcajaM param ||25|| kalairogadAridrya pIDAbhItyAdikaM mahat / iSTaviyogajaM caivAniSTasaMyogajaM param ||43|| evaM hi nRgatau duHkhaM labhante'tra niraMtaram / durlabhastu nRparyAyaH svargamokSasAdhakaH ||40|| vaM prApya ye na kurvanti ditaM svasya sukhepsayA / te vaMcitA hi mohena saMsArAbdhau inti ca // 48 // tasmAtsukhe sayA jIvAH kurvantu vividhaM tapaH / jinaliMgaM samAdhRtya pApa muktvA subhAvataH || 46 // evaM hi madhyalokasya cintana mananaM tathA / caikAgramanasA taddhi dhyAnaM saMsthAnasaMjJakam ||10|| Urvalokasya saMsthAne utpAdazcAmRtAzivAm / tatra hi svargajA devA nivasanti mahAdhiyaH // 51 // yadyapi svalpapuNyena svarge detragatAvaddI / jIvAsvatra labhante ca sukhaM paMcAkSajaM param // 52 // divyAMgarUpasaMpannAH svataMtrA hi manoharAH / nirbhayAH sukhasAmrAjyaM bhuJjate te divAnizam ||23|| mukuTAhA ra keyU razobhitA gatiyoM bhI mahAduta hote haiM utpanna honevAle mahAduHkha hote haiM; ciMtA, zoka, saMtApa, apamAna Adise utpanna honevAle duHkha; manase utpanna honevAle duHkha; kalaha, roga, daridratA, pIr3A, bhaya Adise utpanna honevAle mahAduHkha aura iSTaviyoga vA aniSTasaMyoga se utpanna honevAle mahAduHkha isa manuSya gati meM bhogane par3ate haiN| isakAra manuSyagatimeM niraMtara duHkha hI duHkha bhogane par3ate haiN| yaha manuSyaparyAya svarga- mokSakA sAdhaka hai aura isIliye atyanta durlabha hai / isa manuSdhaparyApako pAkara sukha prApta karane kI icchAse jo apane AtmAkA kalyANa nahIM karate haiM. ve mohanIya karmake udayase uge jAte haiM aura saMsArarUpI mudrameM DUbate haiN| isaliye AtmA ke sukha kI icchA se bhavya jI ko nirmala pariNAma samasta pApoM ko chor3akara jinaliMga dhAraNa karanA cAhiye aura aneka prakArake vapathagNa karane caahiye| isa prakAra ekAgra manase madhyalokakA cintana karanA, manana karanA saMsthAnavicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai / / 45--501 Urdhvalokake kSetra meM deva utpanna hote haiM aura svarga meM utpanna hue mahAbuddhimAn deva vahAM nivAsa karate haiM // 51 // yadyapi devagatimeM svarga meM thor3ese puNyakarma ke udayase utpanna hote haiM aura hara paMcendriyoM ke zreSTha sukha prApta karate haiM || 52|| ve deva divya zarIra aura dipAko dhAraNa karate haiM, svatantra hote haiM, manohara aura nirbhaya hote haiM aura rAta-dina sukhamAmagrIkA upabhoga karate rahate haiM // 53 // ve deva mukuTa, hAra, bAjUbanda Adi AbharaNoMse suzobhita rahate haiM, RddhiyoM ko dhAraNa karate haiM aura saMgIta nRtya tathA vAditra Adi ke dvArA sadA divya
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu00 mATI RddhidhArakAH / saMgItavAdyanRtyAyairdivyaM zarma bhajanti te // 54 // vaikriyikazarIraM vA'vadhijJAnaM hi cocamam / jIvAstava labhante hi sarvasaukhyakaraM param // 15 // na jarAvyAdhidAridrayamalamUtrAdijaM tathA / garmavAsodbhavaM duHkhaM na tatra jAtucin kvacit // 56 // aSTa mUlaguNAm ye'tra dhArayanti mubhAvataH jinAzAM zraddhayA svarge divijA hi bhavanti te // 57|| ye paMcAgutaM samyak dhArayantIha bhAvukAH / jinAgamapramANena divi devA bhavanti te | ye saptavyasanaM tyaktvA kurvanti saMyama prm| zrAgamazraddhacA bhaktyA jAyante te'marezvarAH // 5|| ye samyagdarzanaM zuddha' dhArayantIha nirmalam / te cASTamahimopetA devendrA hi bhavanti yA // 60 // darzanapUrvaka samyaka kurvanti vividhaM tpH| mahAmaharddhisampannA devadevA bhavanti // 6 // jinAlaya sunirmApya pUjayanti jinezvaram / te hi svargapadaM labdhvA jAyante pdviidhraaH||2|| pratiSThA jinabimbasya kurvanti zuddhabhAvataH / devezvarapadaM dhRtvA zirSa vA yAntyanukramAta // 63 // paMcAmRtaM jinendrasya bimbasya sukha bhogata rahate haiM // 54 // unakA zarIra kriyika hotA hai aura unako uttama avadhijJAna hotA hai / vahA~para | ve deva samasta sukha denevAlI uttama sAmagrI prApta karate haiM // 55 // vApara na to kamI vur3hApA, vyAdhi, daridratA, mala-mUtra AdikA duHkha hotA hai aura na kamI garbhase utpanna honekA mahAduHkha bhoganA par3atA hai // 56 // ve deva svabhAvase hI ATha mUla guNoMko dhAraNa karate haiM aura bhagavAn jinendradevakI AjJAko zraddhApUrvaka dhAraNa karate haiM / aise ve deva svargameM hote haiM / / 57|| jo bhavya jIva isa madhyalokameM jinAgamakI AmAke anusAra | pAMcoM aNuvratoMko acchItaraha pAlana karate haiM, ve svargameM jAkara deva hote haiM // 58 // jo AgamakI aTala zraddhAkara aura bhaktipUrvaka sAtoM vyasanoMkA tyAgakara zreSTha saMyamako dhAraNa karate haiM, ve svargameM jAkara devoMke svAmI hote haiM // 59 // jo jIva isa sambagdarzanako zuddha aura nirmala rItise pAlana karate haiM, ve aNimA-mahimA Adi AThoM RddhiyoMse suzobhita devoMke mI indra hote haiM // 60 // jo bhavya jIva samyagdarzanapUrvaka aneka prakArake tapazcaraNa karate haiM, ve mahARddhiyoMse suzobhita devoMke bhI indra hote haiM // 61 // jo jIva jinAlaya anavAkara bhagavAn jinendradevakI pUjA karate haiM, ve svargake padoMko pAkara cakravartI tIrthakara Adi padavIdhara purupa hote haiM // 62 / / jo bhavya jIva zuddha mAvoMse jinabimbakI pratiSThA karAte haiM, ve indroMke padoMko pAkara / anukamase mokSa prApta karate haiM // 63 // jo puruSa bhagavAn jinendra devake pratibimnakA atyanta zubha paMcAmRtA ERSXSAKSHRAM // 160
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ kurva shubhm| samyaktvaM badabe dhRtvA te bhavantyamarezvarAH // 64|| kSipanti jinabimbasya popari supacakam / svarga devAMganAmiste pUjyante hi nirantaram // 65 // lepayanti subimbasya pAghri gaMdhajai rsaiH| te hi svarga sudhAgaMdheH pajyaMta pra0 divijaiH sadA // 6 // sarAgasaMyamairbhAvaH shriishaasnprkaashnaiH| pramAvanAvizeSaizca svargaloke prajAyate // 67 / / svarge'pi In tattvato nAsti saukhyaM svAtmabhavaM param | zAzvataM nirvikAraM hi sarvakarmamalAtigam // 6 // paraM tatrApi cAtyantaM mahAdukhaM himAnasam / saMsAravarddhaka nUnaM cintAsantApakArakam // 6 // triloke'pi nahi kvApi kadAcidvidyate sukham / tatra sarvatra duHkha hi janmamRtyubhayAdibhiH ||711 sahante hi paraM duHkhaM jIvAH karmodayAdiha / yAvara karmasambandhastAvakhaM mayennanu // 7 // kevalaM sukhinaH siddhAH karmakalAdUragAH / janmamRtyujyatItAste trilokazikhare sthitAH // 72 // evaM bhiSeka karate haiM, ve usA bhavameM samyagdarzana dhAraNa kara indrakA pada prApta karate haiM // 64 // jo bhavyajIva bhagavAn jinendradevake pratibimbake caraNa kamalopara sundara kamala car3hAte haiM,ve varga meM jAkara aneka devAMganAoMse sadA pUje jAte haiM // 65 // jo bhavyajIva jinabimbake caraNa kamaloMpara candanake rasakA lepa karate haiM, ve svargameM jAkara devoMke dvArA amRtarUpI gaMdhase sadA pUje jAte haiM // 66 // jo jIva zubha bhAvoMse sarAgasaMyama dhAraNa karate haiM, aa bhagavAn jinendradevake zAsanako prakAzita karate haiM aura vizeSa rItise prabhAvanA karate haiM; ve jIva svargalokameM jAkara deva hote haiM // 67 // vAstapameM dekhA jAya to svargameM bhI sadA rahanevAlA nirvikAra aura samasta karmarUpI malase rahita aisA apane AtmAse utpama huA utkRSTa svarga nahIM hai| kiMtu vahA~para manase utpama huA mahAduHkha bahuta hI adhika hotA hai, jo ki saMsArako bar3hAnevAlA hotA hai aura ciMtA-saMtApako utpanna karanevAlA hotA hai // 68-69 // ina tInoM lokoMmeM vAstavameM kahIM bhI sukha nahIM hai, kiMtu ina tInoM lokomeM saba jagaha janma-maraNa aura bhaya Adise honevAlA duHkha hI duHkha bharA huA hai // 7 // ye jIva karmoMke udayase hI parama duHkha sahana karate haiM / isaliye jaba taka kA~kA saMbaMdha hai, taba taka isa jIvako avazya hI duHkhoMko sahana karanA par3atA hai // 71 / / yadi saMsArameM koI sukhI hai to karmamalakalaMkase rahita, janma-maraNase sarvathA rahita Sil aura tInoM lokoMke zikharapara virAjamAna aise siddha parameSThI hI sukhI haiM // 72 // isa prakAra buddhimAnoMko RWARIKARAHINSERTISRHSAAS
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA su0 pra0 lokasvarUpaM hi jJAtvA jainAgamAsudhIH / dhyAyeca lokasaMsthAnaM janmamRtyukadardhittam // 7 // punaH punarnije citte cintayeSa vicArayet / ekAgramanasA taddhi dhyAnaM saMsthAnasaMjJakam // 4 // saMsthAnavicayaM dhyAnaM mukhyadhyAnaM prakIrtitam / sarvadhyAneSu tacchRThaM paraM vairAgyakAraNam // ekenaiva hi saMsthAnathyAnana kramazatravaH / palAyante yataH zIghraM tasmAcchatama matam // 176 / / saMsthAnavicayaM dhyAna purA dhyAtaM munIzvaraiH / gaNadharaizca yogIzaH karmavicchedahetave ||7|| tasmAtsarvaprayatnena bhavyena ca mumukSuNA / saMsthAnavicayaM dhyAnaM dhyAtavyamadhunApi ca // 7 // saMghanapavanavAraiH sarvato veSTito'sau sa hi | gurutaraloko'trimo'nAdisiddhaH / jananamaraNaduHkhaM tatra jovaH samati yadi dhani sudharma karmanAzaM karoti ||6|| iti sudharmadhyAnapradIpAlakAre saMsthAnavicayadharmadhyAnanirUpaNo nAma vishtitmo'dhikaar| | jinAgamake anusAra lokakA svarUpa jAnakara janma-maraNako dUra karanevAlA lokasaMsthAna nAmakA | dharmadhyAna vA saMsthAnavicaya nAmakA dharmadhyAna dhAraNa karanA cAhiye // 73 // imaprakAra ekAtra manase tInoM lokoMke svarUpakA apane hRdayame bAra bAra citavana karanA aura bAra bAra vicAra karanA saMsthAnavicaya nAmakA dharmadhyAna kahalAtA hai / / 74 // yaha saMsthAnaviSaya nAmakA dharmadhyAna saba dhyAnoM meM mukhya hai aura sabameM zreSTha hai, tathA parama cairAgyakA kAraNa hai // 75|| isa eka hI saMsthAnavicaya dhyAnase samasta karmarUpI zatru zIghra hI naSTa ho jAte haiM, isIliye yaha dhyAna sabameM zreSTha mAnA jAtA hai // 76 // yaha saMsthAnavicaya nAmakA dharmadhyAna apane apane kA~ko nAza karaneke liye pahale aneka munIzvaroMne dhAraNa kiyA hai, gaNadharoMne dhAraNa kiyA hai aura yogirAjoMne dhAraNa kiyA hai // 77 / / isaliye mokSakI icchA karanevAle bhavya jIvoM ko apane samasta prayatna karake Aja bhI isI saMsthAnavicaya nAmake dharmadhyAnako dhAraNa karanA cAhiye // 78 // yaha bahuta bar3A lokAkAza dhanavAta, ambuvAta aura vAta; ina tIna prakArakI vAyuoMse cAroM orase veSThita hai, tathA akRtrima aura anAdi siddha hai, isameM yaha jIva janma-maraNake aneka duHkhoMko sahana karatA rahatA hai, yadi yaha jIva zreSTha dharmako dhAraNa kara le to karmoMkA nAzakara siddha pada prApta kara sakatA hai // 79 // isaprakAra munirAja zrIsudharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapradIpAlaMkArane saMsthAnavicaya nAmaka dharmabhyAnakA nirUpaNa karanevAlA yaha bIsA adhikAra samApta huzrA /
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0pra0 // 171 // ekviNshtitmodhikaarH| - - - - - dagdhaM dhyAnAgninA karmendhanarAziM kilAtmanaH / yenAtra yoginAthena bande taM munisuvratam // 2 // saMsthAnAntargataM dhyAnaM paturdhA varNitaM jinaH / piNDasthaM ca padasthaM ca rUpasthaM rUpavarjitam / .25 pabhedAtmaka dravyaM nAnAkAreNa saMsthitam ! vA zarIragataM dravya piNDa ityabhidhIyate // 3 // piNDe tiSThati yazvAtmA vikAraparivarjitaH / tattasyAlambanatvena piNDasthadhyAnamucyate // piNDasye dhAraNAH paJca jinendraH pratipAditAH / samAlambena tAsAM hi syAnsvAtmAnubhavo mahAn // 6 // pAraNAbhirmanaH zIghra sthiratAM yAti cAtmani / zuddhAtmacinsane tAmidRDhatA syAcchubhapradA 16 // sA dhyAnAbhyAsa jinhoMne dhyAnarUpI amise apane AtmAke samasta karmoke samUhako naSTa kara diyA hai, aise yogiyoMke svAmI bhagavAna munisuvratanAthako maiM namaskAra karatA hU~ // 1 // saMsthAnake aMtargata jo dhyAna hai, use vaha bhagavAna jinendradevane cAraprakArakA batalAyA hai| piMDastha. padastha, rUpastha aura rUpAtIta: ye cAra usake meda haiM // 2 // aneka prakArase ThaharA huA aura zarIrameM prApta huA aisA jo pAMca prakArakA dravya hai, usako piMDa kahate haiM / / 3 / / isa piMDameM jo AtmA vikArarahita ThaharA huA hai, usakA avalambana lekara jo dhyAna kiyA jAtA hai, usako | | piMDastha dhyAna kahate haiM | piMDastha dhyAnameM bhagavAna jinendradevane pAMca prakArakI dhAraNA batalAI hai| ina pAMcoM dhAraNAoMke samAlambanase apane AtmAkA mahAn anubhava hotA hai / / 5 / / ina dhAraNAoMse yaha mana | apane AtmAmeM zIghra hI sthira ho jAtA hai aura inhIM dhAraNAoMse zuddha AtmAke cintavana karanemeM zubha meM bhAvoMko utpama karanevAlI aspanta har3atA hotI hai // 6 // vaha dhAraNA dhyAnakA abhyAsa karanevAloMke liye
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 19 // kaLaNAmAcA sopAnikA matA / sayA sulabharUpeNa dhyAnaM syAdvigatabhramam ||7paarthivo pa tathAgneyI zvasanA pAraNI parA / sasvarUpavatIyA dhAraNA hi yathAkramama ||8mdhyloksm yogI dhArayettIrasAgaram | zAMta ramyaM ca niHzabda kajholAvivivarjitam ||gambhIraM dugdhavagaura madhitsAhAdanakArakam / yacintanena citte'smin syAdayaM na manAgapi // 10 // tanmadhye cintayeddhIro'bja sAhasadalAnvitam / pItavarNa suhemA jambUdvIpapramANakam // 11 // sanmadhye ca smarayogo karNikAM pItavarNikAm / mukhyamerupramANAbhAM ramyAmAnandakArikAm // 1 // siMhAsanaM ca caMdrAbhaM karNikAyAM viciMtayet / zrAtmAnaM sthApayettatra prazAMtaM divyakAyakam ||1shaa kArmamAzanoka gapAdinAzane paTama / nirvikAraM sthiraM citaM pazcAkSaviSayAtigam / / 14 / / saddhayAtA tAdRzaM rUpaM bhUyo bhUyaH samabhyaset / dhyAyeza cintayennityamekAmamanasA sadA // 15 // pahalI sIr3hI hai / isa dhAraNAse bhramako dUra karanevAlA uttama dhyAna sahaja rItise prApta ho jAtA hai // 7 // | pArthivI, AgneyI, zvasanA, vAruNI aura tasvarUpavatI ye dhAraNAke yathAkramase pAMca meda haiM ||8 // kisI mI yogIko madhyalokake samAna kSIrasAgarakI kalpanA karanI cAhiye / vaha kSIrasAgara zAMta ho, manohara ho, zandarahita ho aura kallola vA laharoMse rahita ho // 9 // vaha kSIrasAgara gaMbhIra ho, dUdha ke samAna gaura varNa ho, M aura manako AhAdana karanevAlA ho; aise kSIrasAgarake cintavana karanese hRdayameM thor3AsA mI prama nahIM rahatA // 10 // dhIra vIra yogIko usa kSIrasAgarake madhyabhAgameM jambUdvIpake samAna, suvarNake samAna dedIpyamAna pIle raMgakA, eka hajAra dalavAle kamalakA citavana karanA cAhiye // 11 // usa kamalake madhyabhAgameM meruke samAna Hil pIle raMgakI eka karNikAkA citavana karanA cAhiye, vaha kaNikA manohara, AnaMda utpanna karanevAlI honI cAhiye // 12 // usa karNikAmeM candramAke samAna eka siMhAsanakA citavana karanA cAhiye / usa siMhAsanapara divya zarIrako dhAraNa karanevAle atyanta zAMta AtmAko sthApana karanA cAhiye / / 13 // vaha AtmA azubha karmoMke nAza karanemeM tallIna hai, rAgadveSako naSTa karanemeM catura hai, nirvikAra hai, usakA cica sthira hai aura vaha pAMcoM iMdriyoMke viSayoMse rahita hai / dhyAna karanevAleko isaprakArake AtmAke svarUpake citavanakA bAra bAra abhyAsa karanA cAhiye / tathA ekAgra manase nitya hI aise AsmAkA dhyAna aura citavana karanA va vAhiye // 14-15 // isako pArthivI dhAraNA kahate haiN| tadanaMtara usa yogIko nAmimaMDalake madhya meM cisako
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 / 03 / PRIYANKSER'S' praka zanairvicintayedyogI cittAhAdasya kArakam 1 nAbhimaNDalamadhyasthaM padma' SoDazapatrakam // 16 // praphullaM sarvato ramyamakSasantoSakArakam / makajulaM cintayedyogI svaramAlAvirAjitam // 15 // tatra padma mahAprANaM repharuddha kalAnvitam / sAnusvAraM mahAmantraM kaNikAyAM viciMtayet // 18 // tatpadmasthitabhAsAM tAM mantrarUpAM svarodbhavAm punaH punaH svacitte'smin dhyAnAbhyAsAya cintayet // 16 // nirgacchantI tato rephAdagnijvAlA zubhAM smaret / tena jvAlAkalApena vahedaja hadi sthitam // 20 // aSTapatraM hi yattasya tatkarmASTakamucyate / adhomukhaM hi saMsthApya mahAmantrI pratAnanAt // 21 // taddajamagnijvAlAbhivhenirbhayacetasA / dagdhe'bje hi tataH pazcAzcintayedagnimaNDalam // 12 // | dehasya ca bahirmAge trikoNaM jvAlayAzivam / bahivIjAtsamudra taM jvalantaM divyabhAsuram // 23 / / svastikAGka ca nidhUma AhAdita karanevAle solaha dalake kamalako dhIre dhIre citavana karanA cAhiye // 16 // vaha kamala khilA huA ho, saba orase manohara ho, iMdriyoMko saMtoSa utpanna karanevAlA ho, atyanta sundara ho aura mAlArUpa likhe X gaye solaha svaroMse somAyamAna hA ta malakI phArakAmeM anusvArasahita, kalAsahita aura || CII rephase rukA huA mahAprANa rUpa " mahAmaMtrakA citavana karanA cAhiye // 18 // usa kamalameM utpanna huI maMtrarUpa mAlA hai, usako apane hRdayameM dhyAnakA abhyAsa karaneke liye bAra bAra citavana karanA | | cAhiye // 19 // isako zvasanA dhAraNA kahate haiM | tadanaMtara usa yogIko usa rephase nikalatI huI zubharUpa agnikI jvAlAkA citavana karanA cAhiye tathA usa agnikI jvAlAke samUhase hRdayameM virAjamAna usa kamalako jalAnA cAhiye / 20 // usa kamalake ATha patroMko ATha karma samajhanA caahiye| unako adhomukha karake sthApana karanA cAhiye aura mahAmaMtrakA mukha uparakI ora rakhanA cAhiye // 21 // tadanaMtara nirbhaya cina | hokara usa agnikI jvAlAse usa kamalako jalAnA cAhiye / jaba vaha kamala jala jAya, usake bAda agnimaMDalakA citavana karanA cAhiye // 22 // zarIrake bAhara usa agnikI jvAlAse bhare hue eka trikoNakA citavana karanA cAhiye, vaha trikoNa bahirUpa vIjase utpanna huI jvAlAse jAjvalyamAna honA cAhiye, divya tejase prakAzamAna honA cAhiye, usapara svastikakA ciha honA cAhiye, vaha agnikI jvAlA dhumarahita honI cAhiye aura UrcavAyuse prerita honI cAhiye arthAt Upara jAnevAlI vAyuke jhakorese usakI mAlA A R
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma0pra0 // 17 // ARRIERSYKARSESEXKSERIENCE K mUrddha vAyuprapreritam / 'antardahati manvApina hiranamAlAH // 2!! tatazca svazarIraM vAgnekalApena nirdahet / bhasmabhAvaM sAmAsAdhya zarIramannamArahena // 25 // sAhyAbhAvAtsvayaM bahiH zAmyatyeva zanaiH shnaiH| yAvanna yAti zAnti satAvanirbhayacetasA IR|saMtataM cintayedvImAn vahnimaNDalaka param / evaM hi cintyamAne'smin sthiracit prajAyate // 27 // AkAzamArgamAvyApya saMcarataM suvegataH / dArayanta dharAdhozaM zonayantaM ghanAghanam ! 28|| cakrapAlaM visarpantaM bhuvanAbhogapUritam / kampayantaM dizaH sarga darzayantaM mahAbalam // 26 // etAdRzaM mahAvAyu cintayecchuddhacetasaH / tena vAyubalenaiva tadrajaH kSipyate'yaram // 30 // zuddharUpaM sa saMprApya vAyuca zAntimAna yet| evaM hi ciMtyamAnena zuddharUpe layo bhavet // 31 // tato hi meghamAlA ca dhArAsaMpAvasaMyutAm / tadidvidyotitAkAzAmindracArasamanvitAm | 7 Uparako jAnI cAhiye / isaprakAra maMtrarUpa agni aMtaHkaraNako jalA rahI hai aura bAharakA agnimaMDala bAharI EX bhAgako jalA rahA hai, isataraha citavana karanA cAhiye // 23-24 // tadanaMtara usa agnikI bAlAse hai apane zarIrako jalAnA cAhiye aura jaba taka masma na ho jAya taba taka zarIra aura kamalako jalAte rahanA nAhiye / isaprakArakA citavana karanA cAhiye // 25|| jaba jalane ke liye koI padArtha na rahegA taba dhIre dhIre vaha agni apane Apa hI zAMta ho jAyagI / jastaka vaha agni zAMta na ho tabataka nirmaya citta hokara | | usa buddhimAnko sadA usa utkRSTa agnimaMDalakA citavana karate rahanA cAhiye / isaprakAra citavana vA dhyAna karanese yaha citta atyanta sthira ho jAtA hai // 26-27|| isako AgneyI dhAraNA kahate haiN| tadanaMtara / | vAruNI dhAraNAkA citavana karanA caahiye| apane zuddha hRdayase eka mahAvAyukA dhyAna karanA caahiye| vaha |* vAyu samasta AkAzamArgameM vyApta ho, bar3e vegase saMcAra kara rahA ho, bar3e bar3e parvatoM ko bhI vidIrNa kara rahA ho, halake yA bhArI rUpase zobhAyamAna ho, apane maMDalako phailA rahA ho, samasta bhUmaMDalameM mara gayA ho. samasta dizAoMko kaMpAyamAna kara rahA ho aura apanA mahAbala dikhalA rahA ho; aise mahAvAyukA zuddha | hRdayase citavana karanA caahiye| usa mahAvAyuse usa zarIra aura kamalakI dhUli zIghratAke sAya ur3a rahI hai, kA aisA citavana karanA cAhiye / isaprakAra AtmAkA svarUpa zuddha banAkara usa vAyuko zAMta kara denA caahiye| | isaprakAra citavana karanese vaha AtmA apane zuddharUpameM lIna ho jAtA hai // 28-31 // isako vAruNI dhAraNA
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 - 10 / / ||32|| prazAMtAmapi dhArAbhiH kurvatI vRSTimultraNAm / suvArUpAM manozAM vA cittAhAdapradAyikAm ||33|| bhasma pracAlayetAbhiH mandaM mandaM zarIrajam / ciMtayan vAM hi yogI sa svasthatAM labhate parAm ||34|| addha, caMdramamAkAraM zubhaM varuNamaNDalam / kathitaM vIranAthena manokSajayakArakam ||3|| SaNamaNDalenaiva zuddharUpaM ca ciMtayet / siMhAsanasamArUDhaM divyAtizayasaMyutam ||36|| praSTaduSTakarmAraNaM divyajJAnena bhAsuram / zrarhadrUpasamAkAraM nirmalaM zuddharUpakam // 137 // saptadhAtu| vinirmukta jitendrasadRzaM param AtmAnaM zuddharUpaM tat svAtmani svaM ca ciMtayet ||38|| mahAvibhavasampanna lokaalokprkaashkm| anaMtamahimopetaM svAtmAnaM ciMtayetsudhIH ||36|| itthaM hi paMcatattvaM yaH smarenirbhayacetasA / mantravitsa kahate haiN| Age rUpavatI dhAraNAko kahate haiM--prabase pahale eka meghamAlA ( bAdaloM ke samUha ) kA citavana karanA cAhiye, jo dhIre dhIre barasa rahI ho, bijalIkI camaruse samasta AkAzako prakAzamAna karatI ho, jisameM indradhanuSa par3a rahA ho, jo apanI dhArAoMse atyaMta zAMta aura bhArI dRSTi kara rahI ho, vaha vRSTi bhI amRtarUpa ho, manojJa ho aura manako AhAdana karanevAlI ho| usa mecakI varSA se dhIre dhIre zarIrase utpanna huI mammakA prakSAlana karanA cAhiye ( arthAt zarIra aura kamala ke jalane se jo bhasma huI thI, vaha usakI varSA ghula rahI hai; aisA citavana karanA cAhiye ) / inaprakArakI meghamAlAkA citavana karane se usa yogI kI AtmA atyanta svastha vA nirAkula ho jAtI hai // 32 - 34 || bhagavAn mahAvIra svAmIne mana aura iMdriyoM ko jItanevAle isa zubharUpa vAyumaMDalakA AkAra ardhacandra ke samAna batalAyA hai ||35|| yogIko isa varuNamaMDala ke dvArA apane AtmA ke zuddha svarUpakA citavana karanA cAhiye / use isaprakAra citavana karanA cAhiye ki merA yaha AtmA siMhAsana para virAjamAna hai, divya atizayoMse suzobhita hai, isane apane saba pApakarma naSTa kara diye haiM, yaha divya jJAnase dedIpyamAna hai, bhagavAn arahaMtadevake AkAra ke samAna AkAra ko dhAraNa karatA hai, nirmala haiM, zuddha svarUpa hai, sapta dhAtuoMse rahita hai, sarvotkRSTa hai aura bhagavAn jinendra devake samAna hai; aise apane AtmA zuddha svarUpako apane hI AtmAmeM apane Apa citavana karanA cAhiye // 36-38 / / yaha merI AtmA mahAvibhUtiyoMse zobhAyamAna hai, loka alokako prakAzita karanevAlA hai aura ananta mahimAse suzobhita hai, buddhimAna yogIko aise apane zuddha AtmAkA cintana karanA cAhiye | isako tatra // 1
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdI mahAyogI jayetkarmASTakaM param // 40 // manovazaM samAyAti cala dIyaM ca varddhate / dhyAnazaktidRdA yAti Rddhayo yAMti taM sadA // 41 // bhUtapretodbhayAM bAdhAmupasana sudastaram / sahate svAtmavIryeNa sa yogI tatvacintakaH // 42 // manovarza prakasa smrtho'cldhiirsau| jinazAsanadevAste tadazaM yAnti nizcayAt // 43 // ato hi paMcatattvaM tadabhyasye. luddhabhAvataH / nijAtmarUpamuhizya dhyAyettattvaM jinAgamAn 44|| iti paramasutanvaM paMcapRthvyAdirUpa gmarati jayati bhaktyA cintayetsvAtmacitte / iha sa hi lamate'sau zuddharUpaM nijasya paramavibhavabuktaM zuddhabuddha sudharmam / / 4 // iti sudharmadhyAnapradIpAlaGkAre piNDasyadhyAnasthitapaMcatatvavarNano nAma ekaviMzatitamo'dhikAraH / RAPARYAYERICA | rUpavatI dhAraNA kahate haiM // 39 / / maMtroMko jAnanevAlA jo mahAyogI nirbhaya citta hokara isaprakAra pAMcoM | tacoMkA smaraNa karatA hai, vaha ATho koko avazya jItatA hai // 40 // ina pAMcoM taccoMkA cintavana karanese mana vazameM ho jAtA hai, bala aura vAya ( zAkta ) bar3ha jAtA hai, dhyAnazakti dRr3ha ho jAtI hai aura saba RddhiyAM / E! usake samIpa A jAtI hai / / 4 / ina tatvoMko cintavana karanevAlA mahAyogI apane AtmAkI mahA- | zaktise bhUta pretoMse utpanna huI samasta bAdhAoMko aura kaThinase kaThina upasargoM kI sahana kara letA hai // 42|| || || acala buddhiko dhAraNa karanevAlA vaha mahAyogI ina pAMcoM tatvoMkA cintavana karanese apane manako vaza | | karanemeM samartha ho jAtA hai aura jinazAsana devatA saba usake vaza ho jAte hai yaha nizcita siddhAMta hai // 43 // isaliye nirmala pariNAmoMse pAMcoM tatvoM ke cintavana karanekA abhyAsa karanA cAhiye aura jinAgamake anumAra apane AtmAke svarUpako uddezyakara pAMcoM tastrokA dhyAna karanA cAhiye // 44 // pRthvI, zvasanA, cAruNI, AgneyI, tasvarUpavatI ye pAMca tatva vA pAMca dhAraNAe~ batalAI gaI haiM, ve paramotkRSTa haiM ! jo yogI apane cittameM ina pAMcoM taccoMkA smaraNa karatA hai cA bhaktipUrvaka japa karatA hai, aura cintakna karatA hai vaha isa saMmAra meM || apane zuddha svarUpako avazya hI prApta ho jAtA hai tathA parama vibhUtise suzobhita zuddha aura buddhasvarUpa apane | AtmarUpa zreSThadharmako avazya prApta kara letA hai // 45 // isaprakAra munirAja zrIsudharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapradIpAlaGkArameM piNDasthadhyAnameM pAMcoM tatvoMko nirUpaNa karanevAlA yaha ikkIsavAM adhikAra samApta huaa|
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pra0 // 107 // dvAviMzatitamo'dhikAraH / 0 yogatattvasya betAraM padastha dhyAnasiddhaye / naminAthaM suyegIzaM vaMde yogIzvarArcitam ||1|| zabdajhamayaM vaMde paramAzcaryakArakam / svAtmatattvasvarUpaM vA vItarAgaM vikalmaSam ||2|| yogatattvasya sopAnaM sarvasiddhikaraM param / pratyakSaphaladaM naumi zabdabrahma mahezvaram ||3|| devatA bhUtayetAlA rAkSasAH kinnarAH surAH / sarve devA vazaM yAMti saMtataM zabdabrahmaNA ||4|| sudhAnasyAdimaM bIjamRddhisiddhipradAyakam / mantrarUpamayaM zabdabrahmANaM ca namAmyaham ||5|| anAdinidhano varNaH svayaM siddho vicitrakaH / anaMtazaktisaMtryAtraH kathito hi jinAgame ||6|| yathA yathA subhAvena dhyAtA nirmalacetasA / jo naminAtha bhagavAn yogatattvake jAnakAra hai, yogiyoMke svAmI haiM aura yogIzvaroMke dvArA pUjya haiM; aise bhagavAn naminAthako maiM padasya dhyAnakI siddhike liye namaskAra karatA hUM || 1|| jo deva vItarAga haiM, doSarahita haiM, parama Azcarya karanevAle haiM aura samayasAramaya haiM; aise zabdabrahmamaya paramadevako maiM namaskAra karatA hUM ||2|| jo yogarUpa tasvakI sIr3hI haiM, samasta siddhiyoMko karanevAle haiM aura pratyakSa phala denevAle haiM, aise zabdatraNamaya mahezvarako maiM namaskAra karatA hUM ||3|| isa zabdabrahmake dvArA devatA, bhUta, vetAla, rAkSasa, kibhara, deva Adi saba deva sadA ke liye vaza ho jAte haiM || 4 || yaha zabdamA maMtrarUpa hai, Rddhi-siddhiyoMko denevAlA hai aura dhyAnakA mUla kAraNa hai; aise zabdajanako maiM namaskAra karatA hUM ||5|| bhagavAn jinendradevake AgamameM akArAdika varNa anAdi-nidhana mAne haiM, svayaM siddha mAne haiM, vicitra mAne haiM aura ananta zaktiko dhAraNa karanevAle mAne haiM || 6 || dhyAna karanevAle apane nirmala hRdayase zreSTha pariNAmoMse jaise jaise tanmaya hokara zabda 23 u gA0 12 Pi
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ ..17 sanmayatvena taM zabdabrahmANaM dhyAyati sphuTam / / 7 / / tathA tathA sa yogIzaH parabrahma prapadyate / zabdabrahma tato devaiH paramAtmA | pramIyate // nAdivarNamAlA tAmaha jodbhavA shubhaam| dhyAyeva sthiracittena sadAcetojayAya vai // 6 // kalpaye hadi ghAdau vA para SoDazapatrakama / varNamUlA svataH siddhAM sthApayeca svarAvalim // 10 // caturdazadalAkAraM panna saMsthApya ghetasi / pratipazca saMnyasya brahmasvaraM prabhAnvitam ||1shaa vidyAnAM mUlabIjaM tata pradhAnaM srvvrnnke| dhyAyezca sthiracittena prazAMtamanasA'thavA // 1 // kaNikA prati pratyeka saMsthApyAnunamAtsvaram / dhyAyecha kramazaH sarvAna sthirabuddhayA subhAvataH // 12 // yadA hi kaNikA madhye 'a' iti svaramaMtrakam / bhyasya dhyAyati yogIzastadA sa svasthatAM bhajet // 14 // evaM rItyA svarAna sarvAna zIrSake di mastake / saMsthApya zuddhacittena dhyAyeva sarvasiddhaye / / 1 / / dik pallavAsanA mudrA brahmakA dhyAna karatA hai, vaise hI vese vaha yogirAja parabramako prApta hotA jAtA hai / isIliye bhagavAn sarvana deva | zabdabrahmako hI paramAtmA kahate haiM // 5-8 // yaha anAdikAlase calI AI varNamAlA bhagavAn arahatadevake svarUpako kahanevAlI bIjAkSararUpa hai, zubha hai / apane manako jItaneke liye sthiracitta hokara isIkA sadA dhyAna karate rahanA cAhiye // 9 // sabase pahale apane hRdayameM solaha dalake kamalakA citavana karanA cAhiye | aura usameM varNokI mUlabhUta svataHsiddha svaroMkI paMktikA sthApanA karanI cAhiye // 10 // athavA apane hRdayameM caudaha dalake kamalakI kalpanA karanI cAhiye aura pratyeka dalameM prabhAvazAlI eka eka brahmasvarakI sthApanA karanI cAhiye // 11 // yaha svarakamala samasta vidyAoMkA mUla bIja hai, saba voMmeM pradhAna hai, isaliye sthira5. citta hokara zAMta manase isakA dhyAna karanA cAhiye // 12 / / athavA usa kamalakI karNikApara anukramase saba | svaroMkA sthApana karanA cAhiye aura phira sthiracitta hokara zreSTha pariNAmoMse anukramase una sabakA dhyAna karanA cAhiye / / 13 / / jaba yaha yogI karNikAke madhyabhAgameM 'a' isa maMtrarUpa kharako sthApanakara dhyAna karatA hai, taba vaha yogI apane Apa svastha ho jAtA hai // 14 // isIprakAra saba svaroMko mastakapara, zirapara athavA hRdayapara sthApanakara samasta kAryokI siddhi ke liye zuddha cittase dhyAna karanA cAhiye // 15 // dika, pallaca, E Asana aura mudrA Adike bhedase ina maMtroMke kitane hI bheda ho jAte haiM / isaliye inake bhedase vizeSa rItise REMIKARANARISHMIRRIANSKRISINS
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu. pra0 // 14 // dibhedato hi maMtrakam / dhyAyanirantaraM brahma svaramAlA vizeSataH // 16|| hRdi saMsthApya satpadma panAviMzatipatrakam / pratipatraM nyasaMpUrNamAvargAntaM sakagikama // 17 // dhyayeSa kramazo nityaM prativarNa zanaiH zanaiH / ekApramanasA yogI vAnanyamanasA sthiram / / 18 / / anyatpajhaca patrASTaM sthaapyenmukhpdmke| antaHsthasAntavarNAntaM dhyAyeca zuddhabhAvataH / / 16 / / dhyAnasiddhirbhavettasya mahAkalyANakArikA mano hi zAntinAM yAti dhairyatA ca prajAyate // 20 // 'zro'metaraca mahAmaMtraM prmesstthiprvaackm| vidyAnAmAdimasthAnaM dhyAnabIjaM mataM jinaH // 21 // bhAle netre lalATe ca zIrSake nAbhimaNDale / 'oM' saMsthApya mahAmaMtraM dhyAyetkarmavinAzakam ||22 // sarvadevamayaM maMtraM sarvayogIzvarAcitam / sarvazaliprapUrNa he sarvasiddhikaraM param // 23 // ekAgramanasA nityaM sthirabhAvana yo janaH / dhyAyedesammahAmaMtra saMsArAt saMtarIti saH / / 24 / / pAdhyAnamAdhyAmidimA sagulhabhiH / 'promiti dhyAyatAM tasmAtkarmanAzAya dhIdhanaiH // 25 // ANSAMIRRIERRAICHRISRAERSEEN | namasvaramAlAkA niraMtara dhyAna karanA cAhiye // 16 // apane hRdayameM paccIsa dalakA kamala sthApita karanA cAhiye aura una daloMpara 'ka' se lekara 'ma' paryaMta akSara likhane cAhiye, karNikApara svara likhanA cAhiye / phira usa yogIko ekAgra manase anya saba citavanoMko chor3akara dhIre dhIre anukramase pratyeka varNakA dhyAna karanA cAhiye // 17-18 // athavA apane mukhakamalameM ATha dalake kamala kI kalpanA karanI cAhiye aura una para 'ya ra la va za pa sa hai' ina ATha akSaroMko sthApanakara zuddha bhAvoMse unakA dhyAna karanA cAhiye / / 19 / / isaprakAra citavana karanese mahAkalyANa karanevAlI dhyAnakI siddhi hotI hai, mana zAMta ho jAtA hai aura dhAratA utpanna ho jAtI hai / / 20 / yaha bhI eka mahAmaMtra hai, parameSThIkA vAdhaka hai, samasta vidyAoMkA | | prathama sthAna hai aura dhyAna kA bIja hai, aisA bhagavAna jinendradeva kahate haiM ||2shaa apane lalATapara | mastakapara, netroMmeM, nAbhimaNDala meM 'oma' isa mahAmaMtrako sthApanakara karmoMkA nAza karane ke liye usakA dhyAna hai karanA cAhiye // 22 // 'om' yaha mahAmaMtra sarvadevamaya hai, samasta yogIzvaroMke dvArA pUjya hai. samasta zaktiyoMse | | pUrNa hai aura samasta siddhiyoMko karanevAlA hai / jo manuSya ekAna manase, sthira bhAvoMse nitya hI isa mahAmaMtrakA | | dhyAna karatA hai, vaha saMsArase avasya pAra ho jAtA hai // 23-24 // isIliye mokSakI ikSA karanevAle aura 15 buddhirUpI dhanako dhAraNa karanevAle tathA yadasya dhyAnako dhAraNa karane kI icchA karanevAle yogiyoM ko 'om' isa mahAmaMtrakA dhyAna avazya karanA cAhiye / 25||
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 180 // sarvamaMtreSu mUlaM hi maMtrarAjaM surArcitam / yogibhizca sadA vanya' lokottaraM jagannutam // / 26 / / sarvasiddhikaraM zreSThaM sarvavighnavinAzakam | mahAmaGgaladAtAraM sarvapApapraNAzakam // 27 // zranAdinidhanaM siddhamaparAjita sNjnykm| svargApavargadaM kAmaM sarvAbhISTapradAyakam ||28||dhyAtavyaM yogibhirnityaM bhavaduHkhasya dAnaye | zAkinI bhUtave vAlA nazyanti rAkSasAH svayam :: 26|| AkAzagAminI vidyA aJjanavatprasiddhyati / paJcatriMzatpadopetaM parameSThisvarUpakam // 30 // NamokAra mahAmaMtraM pratyakSaphaladAyakam / ajaH sarpayugaMH zvA vA nakulI vAnarastathA ||31|| NamokArasya mAhAtmyAt jAtA vRndArakAH khalu / samyagdRSTistu taddhaSAnAnmokSaM ca labhate param ||32|| yamoMkArasya mAhAtmyaM gaNezo vaktumakSamaH / tIrthaMkare jinendraizva dhyAtaM tanmaMtrarAjakam ||33|| ye ye purA gadA mokSaM gamiSyati ca yoginaH / maMtrarAjaNamokAra mahAtmyaM taddhi buddhayatAm ||34|| zvAsoccakAsapra samasta maMtroMkA mUla maMtra NamokAra maMtra hai, yaha maMtra devoM ke dvArA pUjya hai, yogiyoMke dvArA vandanIya hai, lokottara hai aura jagat ke dvArA namaskAra karane yogya hai / yaha maMtra samasta siddhiyoMko karane vAlA hai, beSTa hai, samasta vighnoM ko nAza karanevAlA hai, mahAmaMgala denevAlA hai, saba pApako nAza karanevAlA hai, anAdinidhana hai, siddha hai aura aparAjita isakA nAma hai| yaha maMtra svarga -mokSako denevAlA haiM, icchAoM pUrNa karanevAlA hai aura samasta abhISToM ko pUrNa karanevAlA hai || 26 - 28 // saMsArake duHkhoMko nAza karaneke liye yogiyoMko sadA isakA dhyAna karanA cAhiye / isake dhyAna karanese zAkinI, bhUta, vetAla aura rAkSama Adi saba naSTa ho jAte haiM, aMjanavorake samAna AkAzagAminI vidyA siddha ho jAtI hai| yaha paiMtIsa akSarakA NamokAra mahAmaMtra paMca parameSTIsvarUpa haiM aura pratyakSa phala denevAlA hai / bakarA, sarpa-sarpiNI, kuttA, nyaulA, bAnara Adi bahutase jIva isa NamokAra maMtrake hI mAhAtmya se svarga meM jAkara deva hue haiN| samyagdRSTi puruSa isa mahAmaMtrake dhyAnase avazya hI mokSako prApta hote haiM / / 29-32 || isa NamokAra maMtra ke mAhAtmyako gaNadharadeva bhI kahane meM samartha nahIM haiM, tIrthakara jinendradevane bhI isa maMtrarAjakA avazya dhyAna kiyA hai // 33 // jo jo yogI pahale mokSa gaye haiM, vA Age jAyeMge, vaha unakA mokSa jAnA NamokAra mahAmaMtrakA hI mAhAtmya samajhanA cAhiye // 34 // bhavya jIvoMko bhaktipUrvaka, zraddhApUrvaka, zuddhatApUrvaka, zuddhabhAvoMse vidhipUrvaka zvAso mA0
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 mAggena dhyAyekSa vidhipUrvakam / subha kyA zraddhayA zuddhadhA zuddhabhAvana bhAvukaH // 35 // nAbhimaNDalake sthApya SoDazadalapadmakam / SoDazAkSarasambhUtA vidyAM dhyAyeca tatra vai // 36 // parameSThisvarUpAMta mahAsiddhikarAM zubhAm / yogIzvaraiH sadA dhyeyAmagamyAM brahmAM parAm // 37 // nirmalA zivadA zuddhAM karmaparvatabhedikAm / sarvasaukhyapradA sarvaduHkhasaMtApahAri kAm // 38 // ekApramanasA yogI dhyAyettAM zuddhabhAvataH / saMsAracakranAzAya zivasAdhanahetave // 6 // ghaDavaNAtmamahAvidyA prmaatmprvaacikaa| zuddhA zivasvarUpA vA dhyAtavyA ca mumukSubhiH // 40 // tasyA dhyAnana zIghra hicAIdarUpaMha svAtmanaH / anAyAsena zuddha tayoginAM nanu jAyate // 41 // aNimAgarimAdyAzca durlabhAstAH samaddhayaH / jAyante yoginAM zIghra sukhadA hi vibhUtayaH // 4 // paJcavarNamayIM vidyAM paJcAnAM parameSThinAm / dhyAyetra sthirabhAvana salvAsake pramANase isa maMtrakA dhyAna karanA cAhiye // 35 // isIprakAra nAbhimaNDala para solaha dalake kamalakI kalpanA karanI cAhiye aura usapara solaha akSara mahAmaMtrakA dhyAna karanA cAhiye / ( solaha akSarakA maMtrayaha hai-"ahaMsiddhAcAryopAdhyAya sarvanAdhubhyo namaH" athavA "arahaMta siddha Airiya uvajhAyA mAI") // 36 // yaha solaha akSaroMse utpanna huI mahAmaMtrarUpa vidyA parameSThisvarUpa hai, mahAsiddhiyoM ko karanevAlI hai, zuma hai, yogIzvaroMke dvArA sadA dhyAna karane yogya hai, agamya hai, parabrahmase pragaTa huI hai, sarvotkRSTa hai, nirmala hai, mokSa denevAlI hai, zuddha hai, karmarUpa parvatako nAza karanevAlI hai, samasta sukhoM ko denevAlI hai aura samasta duHkha tathA saMtApako dUra karanevAlI hai| isaliye yogiyoMko janma-maraNarUpa saMsAracakrako nAza karaneke liye nathA mokSake mAdhana prApta karaneke liye ekAgra manase tathA zuddha bhAvoMse isa solaha akSararUpa mahAvidhAtmaka mahAmaMtrakA dhyAna karanA cAhiye // 37-39 / "arahaMta siddha" ina chaha varNoMse utpanna huI maMtrarUpa mahAvidhA paramAtmAkI vAcaka hai, zuddha hai aura mokSasvarUpa hai, isaliye mokSakI icchA karanevAleko isakA bhI dhyAna karanA cAhiye // 40 // isake dhyAna karanese yogiyoMke AtmAkA svarUpa binA kisI parizramake zIghra hI zuddha aghatasvarUpa ho jAtA hai // 41 // ima dhyAnake prabhAvase yogiyoMko aNimA-garimA Adi durlama RddhiyAM | aura zIghra hI sukha denevAlI vibhUtiyAM prApta ho jAtI haiM / / 42 // "asi A usA" ina pAMca akSaroMse banI huI | maMtrarUpa mahAvidyA paMca parameSThIkI vAcaka hai| isaliye yogiyoMko saMsArakA jAla nAza karane ke liye sthira
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pra0 // 12 // lokajAlamya hAnaye // 43 // mahAprabhAca dIratAnA paramajJAnasAdhikA / mahAsaunyakarA zAntA dhyAtavyA zAntida sadA // 44 // ahaMdarUpamayI vidyAM catuvarNAtmikAM zubhAm / arihaMtattvasiddhayarthaM dhyAyecca zuddhabhAvataH 1145. alpAkSarApi mAzcaryakArikA cAtha siddhidA / yoginAthaiH sadA dhyeyA dhyAtavyA zivabetave / / 4aa pratyakSaphaladA sarvakalyANakArikA shubhaa| zInaM dadAni bhayAnAM sarvAgIyaphala madA // 4ii siddharUpI mahAvidyA yugmavarNAtmiko zubhAm / svasvarUpopalamdhyarthaM nyAyaza mitharacanamaH // 48 anAhana mahAmaMtraM dhyAnamiddhikaraM zubham / cintayet sthirabhAvena saMsthApya nAbhimaNData 4aa maMtreSu mukhyamaMtraM tadadisamraddhidam / nAnAzcaryakaraM taddhi pratyakSaphaladAyakam // 50 // dhyAnena smaraNenAva japana tadAtyalama / mana rathaM ca jIvAnAmabhISTaM durlabhaM nanu // 51|| pratyakSaphaladaM zuddha jagatkalyANakArakam / bhAyoMse isa maMtrakA dhyAna karanA cAhiye / / 43 / / yaha maMtrarUpa vidyA bhI mahAprabhAvazAlI hai, dIpyamAna hai, paramajJAnako siddha karanevAlI hai, mahAsukha utpanna karanevAlI hai, zAMta hai aura zAMti denevAlI hai| isaliye | yogiyoM ko isakA bhI sadA dhyAna karate rahanA cAhiye // 44 // "arahaMta" ina cAra akSaroMse utpanna huI maMtrarUpa | mahAvidyA arahatasvarUpa hai aura zubha hai, isaliye arahaMta padako siddha karane ke liye zuddha bhAvoMse isa maMtrakA | dhyAna karanA cAhiye / / 45] yaha maMtrarUpa mahAvidyA alpAkSararUpa hokara bhI mahAAzcarya utpanna karanevAlI hai, siddhiyoM ko denevAlI hai aura mahAyogIloga sadA isakA dhyAna karate rahate haiM, isaliye mokSakI prAptike liye | isakA dhyAna karanA cAhiye // 46 // yaha vidyA pratyakSa phala denevAlI hai, samasta kalyANoM ko karanevAlI hai, zubha hai aura bhavya jIvoMko zIghra hI samasta abhISTa phaloMko denevAlI hai // 47 // isI prakAra "siddha" ina 5 do akSaroMse utpanna huI maMtrarUpa mahAvidyA siddharUpa hai aura zubha hai, isaliye apane AtmAke zuddha svarUpakI prAptike liye sthira cittase isakA dhyAna karanA cAhiye // 48 // isI prakAra anAhata mahAmantra bhI dhyAnakI | siddhi karanevAlA hai aura zubha hai, isaliye isako nAbhimaNDalameM sthApanakara sthira pariNAmoMse citavana karanA cAhiye // 49|| yaha anAhata mahAmaMtra saba maMtroMmeM mukhya hai; Rdbhi, vRddhi aura samRddhiyoMko denevAlA hai, | aneka Azcarya utpanna karanevAlA hai aura pratyakSa phala denevAlA hai // 50 // isa anAhata maMtrake dhyAna karanese | smaraNa karanese vA japa karanese jIvoMke durlabha abhISTa manoratha bahuta zIghra siddha ho jAte haiM // 51 // hI yaha ANS.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ KANTRASKARISMANSHAKRAIN 'hrIM' ca bIjAkSaraM dhyAyezcaturviMzatirUpakam / / 52 // caturviMzatitIrthAnAM mahAvibhavadAyakam / devanAgendrabhUpAnAM jinaivazyakara matam // 53 // bhramadhye zIrSake bhAle saMsthApya bhAvapUrvakam / hRtpadmakarNikAmadhye vAnyantra zuddhabhAvataH // 54|| ekApramanasA tatra zuddhadhyAnabalena ca / punaH punazca saMdhyAyetprasammamanasA'thavA ||45|ah bIjAcaraM siddha brahmarUpasya kAcakam / bhAle saMsthApya tadbhaktyA dhyAyeMzca zAntihetave m6svAtmasiddhi. satAM zIghra japanenAsya jAyate / AtmA svAtmani vA yAti sthiratAM dhairyapUrvakam II paJcabIjAkSaraM tatra pazcAnAM parameSThinAm / praNavena yutaM zuddha pazcavarNasamanvitam // 5 // vividhapakSavopetaM vazyAdikaraNakSamam / zraddhayA parayA bhaktyA zuddhayA pyAyazca saMtanam // 56 // krUrakarmAdbhavaM pApaM tatkSaNa cchAmyati svayam / sarvakAryANi siddhayanti zuddhamaMtraprabhAvataH // 60 // zraddhAnvito hi yo vIjAkSara bhI caturviMzati tIrthaMkarasvarUpa hai, pratyakSa phala denevAlA hai, zuddha hai aura jagatkA kalyANa karanevAlA * hai; isaliye isakA bhI dhyAna karanA cAhiye / 52|| yaha mahAmaMtra caubIsoM tIrthaMkaroM kI mahAvibhUtiko denevAlA | hai aura deva, nAgendra tathA narendra Adiko vaza karanevAlA hai / aisA bhagavAn jinendradevane kahA hai ! // 53 // ima | | mantrako bhauoMke madhyameM, mastakapara aura lalATapara bhAvapUrvaka sthApana karanA cAhiye, athavA hRdayarUpI kamalakI | kAmeM gA agala hun bhAlase sthAna karanA cAhiye // 54 // athavA ekApramanase dedIpyamAna dhyAnake | balase athavA prasanna manase bAra bAra isa mantrakA dhyAna karanA cAhiye / / 55 // 'aham' yaha bIjAkSara bhI siddhasvarUpa hai aura brahmasvarUpakA vAcaka hai, isaliye pariNAmoMko zAnta karaneke liye isa mantrako lalATapara | sthApanakara bhaktipUrvaka isakA dhyAna karanA cAhiye / / 56|| isa mantrakA japa karanese sajana puruSoM ko apane AtmAkI siddhi zIghra hI ho jAtI hai, tathA yaha AtmA apane AtmAmeM dhairyapUrvaka sthira ho jAtA hai / // 57 // Sil 'aham' isa bIjAkSarameM paJcaparameSThiyoMke vAnaka pAMca akSara haiN| yaha zuddha mantra praNavake mAtha paJcavarNa sahita aneka prakArake pallavoMse suzobhita vasA karanemeM vA anya kAki karane meM samartha hotA hai; isaliye zreSTha zraddhA bhakti aura zuddhatApUrvaka isa mantrakA sadA dhyAna karanA cAhiye 158-59 / isa zuddha mantrake : krUra kA~se utpanna hue pApa usI kSaNameM svayaM zAMta ho jAte haiM, tathA samasta kArya apane Apa zAMta ho jAte haiM // 60 // jo buddhimAn zraddhA dhAraNakara isa mantrakA dhyAna karatA hai, citavana karatA hai, vA japa karatA hai E ERINARY
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 mAI dhyAyezcintayeca jpetsudhiiH| zAntipuSTyAdikAryANi sasya siddhayanti zIghrataH ||shaa 'oM Namo arihaMtANa miti sapAkSarAtmakam / aIto vAcaka maMcaM dhyAya sarvasiddhaye // 62 / / Namo siddhANa' mAdhyAyetpaJcAkSarAtmaka param / praNavena yutaM siddhasvarUpavAcakaM shubhm||6|| maMtrasyAsya prabhAva sidhyanti samiddhayaH / nApaM hinApati tatkSaNAtsvayam // 64|| 'oM Namo pAyarIyANamiti saptAkSararAtmakam / prAcAryavAcakaM zreSThaM sarvakalyANakArakam ||shaa dhyAyecchuddhasubhAvena svAtmacAritravRddhaye / duSkarmapApanAzArtha bhaktyA ca vidhipUrvakam // 66 // dhyAyen 'hamo uvamAyANamiti saptavarNakam / praNavena yutaM zuddha parabrahmAtmaka zubham / / 67 // sarvAvidyAvinAzArtha paramajJAnamiddhaye / bhAvabhaktyA nije citte zraddhayA ca divAnizam // 68 / / suvyAyaca 'emo loe sabbasAhUNa'makSaram / navAvarAtmaka zuddha manovAnchitasiddhidama ||6dhaa pratidinaM japennityaM jinaliGgasudhArakam / vItarAgaM mahAtmAnaM yoginAtha digambarama // 7 // tasya ca usake zAMti, puSTi Adi samasta kArya zIghra hI siddha ho jAte haiM // 6 // "oM SAmo arihaMtANa" yaha arahaMtakA vAcaka sAta akSaroMkA mantra hai, isaliye samasta kAryoMkI siddhike liye isakA dhyAna karanA cAhiye // 62 // "Namo siddhANa" yaha pAMca akSaroMkA utkRSTa mantra haiM, yaha bhagavAn siddha parameSThIkA vAcaka hai aura zubha hai, igaliye praNavake sAtha isakA dhyAna karanA cAhiye // 63 // isa bhatrake prabhAvase samasta siddhiyAM siddha ho jAtI / haiM aura karma-kalaMkakI kIcar3a apane Apa usI kSaNameM naSTa ho jAtI hai // 64 // "oM Namo AharIyANe" yaha mAta akSaroMkA mantra AcAryakA vAcaka hai aura zreSTha tathA samasta kalyANoMko karanevAlA hai // 65 // isa maMtrako | | bhI apane AtmAke cAritrakI vRddhike liye aura pApa karmoMkA nAza karane ke liye zuddhabhAvoMse vidhipUrvaka bar3I bhaktise cintavana karanA cAhiye // 66 // "Namo uvajjhAyANaM" yaha sAta akSarakA mantra hai / yaha mantra Pil bhI zuddha hai, paramabrahmasvarUpa hai, aura zubha hai; isaliye mamasta avidyAoM ko nAza karaneke liye aura parama brAna PI kI prAptike liye, bhAva-bhakti tathA zraddhApUrvaka apane hRdayameM rAta-dina praNavake sAtha isakA dhyAna karanA cAhiye // 67-68|| isI prakAra "Namoloe sabbasAhaNaM" yaha nau akSaroMkA mantra hai, yaha bhI zuddha hai, manovAMcchita | | padArthoMko siddha karanevAlA hai, jinaliMgako sudhAranevAlA hai, vItarAga hai, mahAtmyako dhAraNa karanezalA hai, | yogiyoM kA svAmI hai aura digambara avasthAkA sUcaka hai| isakA mI pratidina dhyAna karanA cAhiye aura
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA. mu.pra0 japanenAtra svAsmabodhaH prajAyate / prakAzyate zivo mArgaH zAzvataH saukhyadAyakaH // 7|| NamokArayuta cattAri iti dayanaka sadA / dhyAyeSa cintayedyogI japedvA zuddhabhAvataH // 72 / / tasya nityaM japenAtra mahAzAntiH prajAyate / nazyanti sarvavinAni jAyante'tra sukhAni vA zA caturvizatitIrthAnAM nAmAni shubhbhaavtH| cintayecca japeddhasyA dhyAyeta sarvasiddhaya 174|| japeca oM namaH siddhebhyazca SaDakSarAtmakam / sarvatra sarvakAryeSu bhaktyA nityaM divAnizam / / 75|| niyamana prasi. ddhadhanti japanenAsya satvaram / sarvakAryANi jIvAnAM vighna nazyati tatkSaNAt // 6 // enaM mantraM hi pratyekakAryeSu sarvasiddhaye yatirvAtra gRhastho hi abhyasettu nirantaram // 77 // sa zuddho vAnyazuddho vA rogI raGkaHzubhAzubhaH / dIno honA'tra gurvA hmanaM sadA japa karanA cAhiye // 69-70 / / isa mantrakA japa karanese AtmajJAna pragaTa hotA hai aura sukha denevAlA sadA rahanevAlA mokSa-mArga pragaTa hotA hai // 71 / isIprakAra "Namo arahatANaM, Namo siddhANaM, Namo AharIyANaM / Namo uvajjhAyANaM yo loe sanasAiNaM / cattArimaDalaM arahaMta maGgalaM siddhamaGgalaM sAhamaGgalaM kevali | | paNNatto dhammomaGgalaM cattAri loguttamA araIta loguttamA siddha loguttamA sAhU loguttamA kevalipaNNatto | dhammo loguttamA cattAri saraNaM pabbajAmi arahata saraNa pabbajAmi siddha maraNaM pabajAmi sAhU saraNaM pabdajAmi | SI kevali paNNatto dhammo saraga pabbajAmi" isako daNDaka kahate haiM / yogiyoMko apane zuddhabhAvoMse isakA mI | zrI jyAna karanA cAhiye, citavana karanA cAhiye aura japa karanA cAhije // 72 // isa mantrake japa karanese mahA| zAMti pragaTa hotI hai, saba vighna naSTa ho jAte haiM aura saba sukha pragaTa ho jAte haiM // 73 // samasta kAryoko | siddha karaneke liye zubha mAvoMse caubIsoM tIrthakaroMke nAmoMkA citavana karanA cAhiye, maktipUrvaka japa karanA | | cAhiye aura dhyAna karanA cAhire // 74 / / "OM namaH siddhebhyA" yaha chaha akSaroMkA mantra mI zubha hai, isako | saba jagaha samasta kAryoM meM bhaktipUrvaka rAta-dina sadA ciMtana karate rahanA cAhiye // 75 / / isake japa karanese | | jIvoMke samasta kArya niyamapUrvaka zIghra hI siddha ho jAte haiM aura sara vighna usI samayameM naSTa ho jAte haiM | // 76|| cAhe koI muni ho aura cAhe koI gRhastha ho, samasta kAryoMkI siddhi ke liye pratyeka kAryameM pratyeka | jIvako sadA isake japanekA abhyAsa karate rahanA cAhiye // 77 // vaha jIva cAhe zuddha ho cAhe azuddha ho, | 0504
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAra mantra japetsadA / / 7 aMdha: kuSThI galadrako zucirmalamUtrataH / tathApi ca japedenaM maMtrarAjaM sukhAkaram / 76 / / mahAprabhAvako / su0pra0 maMtro mahAzaktipradAyakaH / mahAmaGgalabhUto'sau mahAsaukhyakaro mataH ||80|srvaavsthaanu yo bhaktacyA japennityaM jJaNe kSaNe / // 18 // nirvighnaM tasya kAryANi nityaM siddhayantyasaMzayam ||dshaa tasmAtsarvaprayatnana kAryadhArabhake zubhA japaca oM namaH siddhebhya iti maMtrarAjakam ||jinmitykssrN yugma japennityaM divAnizam / sarvatra sarvakAryeSu bhAvabhaktayA sukhAkaram zAcintayati jinaM bhaktyA smarati nauti vArcati / japani dhyAyati bhavyo yaH savai puruSottamaH | triloke'smina sa caiko hi dhyeyo'tra jinaH satAm | anyamaMtraM sadA tyakvA bvAyatA sa nino'nizam // 85 tAvadeva kumaMtreSu jIvo bhramati mohattaH / yAvanna jinadevAM'sau draSTo bhaktibharaNa vA / / 6 / / tAvadeva kuyogeSu nAnavaH kurute sthitim / yAvanna jinadevo'sau dRSTaH prazAntayoga cAhe rogI ho cAhe raMka ho, cAhe zubha ho, cAhe azubha ho, cAhe dIna ho, cAhe hIna ho aura cAhe la~gA Fi ho, sabako isa mantrakA japa sadA karate rahanA cAhiye / / 78 // vAhe aMdhA ho, cAhe kor3I ho, cAhe usake zarIrase madhira baha rahA ho, cAhe mala-mUtrase apavitra ho, to bhI usako sukha denevAle isa mantrarAjakA japa avazya karanA cAhiye / / 79 / / yaha maMtra mahAprabhAva utpanna karanevAlA hai, mahAzaktiko denevAlA hai, mahAmaGgalabhUta hai aura mahAsukha utpanna karanevAlA hai| jo manuSya bhaktipUrvaka samasta avasthAoMmeM pratikSaNa sadA isakA japa karatA hai, usake samasta kArya nirvighnapUrvaka avazya hI siddha ho jAte haiM // 80-81 / / isaliye "OM namaH siddhebhyaH" isa maMtrarAjako saba tarahake prayatna karake pratyeka kAryake prAraMbhameM vA zubha kAryoMmeM japanA cAhiye // 2 // "jina" yaha do akSaroM kA maMtra bhI sukha denevAlA hai, isaliye saba jagaha saba kAryoMmeM bhaktipUrvaka rAta-dina isakA japa karanA cAhiye // 83 / / mo bhavya puruSa bhagavAn jinendradevakI pUjA karatA hai, bhakti pUrvaka unakA smaraNa karatA hai, unako namaskAra karatA hai, unakA citavana karatA hai, japa karatA hai aura HdhyAna karatA hai, usako isa saMmArameM puruSottama samajhanA cAhiye // 84|| eka bhagavAn jinendradeva hI * tInoM lokoMmeM sajjanoMke dvArA dhyAna karane yogya haiM, isaliye anya saba maMtroMko chor3akara 'jina jina' isI maMtrakA japa karanA cAhiye ||85|| yaha jIva mohanIya karmake udayase tabhItaka kumaMtroMmeM paribhramaNa karatA hai, jaba taka ki bhaktipUrvaka bhagavAn jinendradevake darzana nahIM hote // 86 // yaha manuSya kuyogoMmeM tabhItaka Thahara sakatA "
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu. pra0 // 18 // amaARCHRISHAIR ANSAR bhAk || jina evaM bhavAmbhodhau tArako bhavahArakaH / tasmAnjinaM jinaM bhaktadhA japeca zuddhabhAvataH || jino devo jino devo devadevaH jino jinH| jino eva sadA dhyeyo banyo pUjyazca tArakaH || jinaM jinaM jinaM cAtman smara cintaya bhAvaya / prANai kaNThagataizcApi jAtu vismara mA jinam // 10 // zraddhayA parayA bhaktyA zuddhayA ca zuddhabhAvataH / yaH smarati jinaM deyaM ma jati samaSTika .It sApaya ku.pa meM vibhutti jano bhuvi : yAvanna hi jimo dRSTo'nantazaktipradhArakaH / / / jina eva mahAdevo jina Izvara ucyte| jino hi paramAtmAsau jino brahmA zivo mataH / / 3 / / tasmAtsarvaprayatnena sarvakAryeSu sarvadA / dhyAtavyaH zrIjino nityaM zuddhabhAvena dhImatA IEAN kAyavyApAraka gadhvA cAntarjaspena yogibhiH / zanaiH zanaiH | paro mantro dhyAtavyazca sukhepsayA / / 6.5! tyaktvAnyA sarvacinvA hi caikAmamanasAtra vaa| eka maMtrapadaM dhyeyaM zuddhozcAraNa. hai, jabataka ki zAMtayogako dhAraNa karanevAle bhagavAn jinendradevake darzana nahIM hote // 87 / / isa saMsArarUpI samudra meM bhagavAn jinendradeva hI saMsArako nAza karanevAle haiM aura saMsArase pAra kara denevAle haiM, imaliye kA bhaktipUrvaka zuddhabhAvoMse jina cA jinendradevakA japa karanA cAhiye / / 88 // bhagavAn jinendradeva hI deva hai | | jinendradeva hI deva haiM, devoMke deva jina hI haiM, jina hI haiN| bhagavAn jinendradeva hI dhyAna karane yogya haiM, baMdanA karane yogya haiM, pUjya haiM aura saMsArase pAra kara denevAle haiM // 89 / / he Atman ! tU bhagavAna jinendradevakA | citavana kara. bhagavAna jinendradevakA smaraNa kara aura bhagavAn jinendradevakI bhAvanA kara / kaMThagata prANa hone para bhI tU bhagavAn jinendradevako mata bhUla // 90 // jo puruSa parama zraddhA, parama bhakti, zuddhatA aura zuddha bhAvapUrvaka bhagavAn jinendradevakA smaraNa karatA hai aura unakA japa karatA hai, use zreSTha samyagdRSTi samajhanA ali cAhiye // 9 // yaha jIna Dana saMsArameM tabhItaka dharmameM mohita hotA hai. jabataka ki anaMta zaktiko dhAraNa karanevAle bhagavAn jinendradevake darzana nahIM hote // 92 // bhagavAn jinendradeva hI mahAdeva haiM, jinendradeva hI Izvara haiM, jinendradeva hI paramAtmA hai, jinendradeva hI brahmA haiM aura bhagavAn jinendradeva hI ziva haiM // 93 // | isaliye buddhimAna bhavya jIvoMko saba taraha ke prayatna karake samasta kAryoMmeM zuddhabhAvoMse sadA bhagavAn jinendradeva kA hI dhyAna karanA cAhiye // 94|| bogiyoMko sukhakI icchAse zarIrake vyApArako rokakara aMtaHkaraNameM japa karate hue dhIre dhIre isa sarvotkRSTa maMtrakA dhyAna karanA cAhiye / / 95 // anya samasta ciMtAoMko chor3akara
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0pra0 pUrvakam / / 16 // anyaiH skhenA'bhUtaM varNa zraddhayA shuddhbhaavtH| kSaNaM kSaNaM hinadvarNa dhyAyedvA dhyAnasiddhaye // kumbhaka | nizcalaM kRtvA sthiracitena taba cai / pUrake ca sthiraM kRtvA dhyAtavyaM maMzvarNakam / / 68|| mAyAyojena saMyukta praNava mantrazekharama / aSTapatrA:maka padma sakagike japeddhavam IILE sarvopadravanAzArtha zAntyarthaM vidhanahAnaye / apenmandhamimaM maktayA zivArthI bhAvukaH sadA // 10 // smarati japati bhaktayA zrIpadasthaM sumantraniha paramavizuddhayA advayAsau zivArthI / paramasukhanidhAnaM sarvakalyANa boja nayati sa hi sudharma svAtmarUpaM zivaM vA // 1 // iti sudharmadhyAnapradIpAlaGkAre padasthabhyAnavarNano nAma dvAviMzatitamo'dhikAraH / | ekAgra manase zuddha uccAraNapUrvaka eka isI maMtrakA dhyAna karanA cAhiye // 96 // athavA jo jina zabda anya | | logoMne svayaM kabhI nahIM sunA hai usakA bhI bhAvoMse zraddhApUrvaka dhyAnakI siddhi ke liye kSaNa kSaNa meM dhyAna karate rahanA cAhiye / / 97 // sthira citta hokara kuMbhaka, pUraka aura recaka vAyuoMke dvArA manako nizcalakara maMtrake vargoM kA dhyAna karanA cAhiye // 98 // karNikAsahita ATha dalakA kamala banAkara usapara mAyA-pIjasahita praNavapUrvaka maMtroMke mukuTabhUta isa jina-maMtrakA avazya dhyAna karanA cAhiye / / 99 // mokSakI icchA karanevAle | bhavya jIvoMko samasta upadravoMko nAza karane ke liye, zAMtike liye aura vighnoMko dUra karane ke liye bhaktipUrvaka | isa maMtrakA sadA japa karate rahanA cAhiye // 10 // ye padastha dhyAnake maMtra parama sukhake nidhAna haiM aura | samasta kalyANoM ke kAraNa haiM, isaliye mokSakI icchA karanevAle jo bhavya jIva parama zraddhA, parama bhakti / | aura parama zuddhipUrvaka ina maMtroMkA japa karate haiM vA inako smaraNa karate haiM; ve zuddha AtmasvarUpa athavA | mokSasvarUpa zreSTha dharmako avazya prApta hote haiM // 10 // isaprakAra munirAja zrIsudharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapradIpAlaGkArameM padasthadhyAna ko varNana karanevAlA yaha bAIsarvA adhikAra samApta huaa|
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Boro 1 trayoviMzatitamo'dhikAraH / bhavasantAnahantAra varadharmaprakAzakam / yogIzvaraiH sadA candA neminAthaM namAmi tama / / 1 / / yo mohAdonarona hatvA rajovighnapraNAzakaH / zrImansamarihantaM taM namAmi dhyAnasiddhaye // 2 // nirbhayaM paramAnandaM svatantra svaasmsNsthitm| catuSkaghAtikArIna jetAraM naumi taM jinam / / 3 / / ratnatrayamayazcAtmA ratnatrayamayoM jinaH / nandAte hi mayA bhalyA karmAri. vijayAjinaH / / 4 / taM parameSThinaM devaM trijagatparamezvaram / sarvana paramAtmAnamahantaM naumi tiirthkm||dhyaanen yena kAri __ jo neminAtha bhagavAn janma-maraNarUpa saMsArakI saMtAnako nAza karanevAle haiM, bheSTha dharmako prakAzita karanevAle kA hai aura yogIzvaroM ke dvArA sadA bandanIya haiM; aise bhagavAn neminAthako maiM namaskAra karatA hUM // 1 // jo arahaMta | bhagavAn mohanIya jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa Adi zatruoMko nAza karanevAle haiM tathA vinarUpa antarAya karmako | nAza karanevAle haiM; aise bhagavAn arahaMta devako apane dhyAnakI siddhi ke liye namaskAra karatA hUM ||2jo arahaMta deva bhayarahita haiM, paramAnandakharUpa haiM, svatantra haiM, apane AtmAmeM sthira haiM aura cAroM ghAtaka karmarUpI zatruoM-- E ko jItanevAle haiM, aise jinendradeva magavAn arahaMtadevako maiM namaskAra karatA hai // 3 // yaha merA AtmA mI rana-trayamaya hai aura bhagavAn jinendradeva bhI ratna-trayamapa haiM tathA ve jinendra karmarUpa zatruoMko nAza karanese hue haiM; aise bhagavAn jinendradevako meM bhaktipUrvaka namaskAra karatA hU~ // 4 // jo araIta magavAn parameSThI haiN| tInoM jagatke Izvara haiM, sarvajJa haiM, paramAtmA haiM aura tIrthaMkara haiM; aise bhagavAn arahatadevako maiM namaskAra karatA : hUM // 5 // jina yoginAtha bhagavAn arahaMtadevane apane nirmala pariNAmoMse dhyAnake dvArA samasta karmokA samUha |
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 cako naSTo hi mUlataH / aItAyoginAthena bamme'haM taMsubhAvataH / / 6 / / jIvanmukto'pi yogosh| nirdoSa: sarva vicchuciH devadevena vaiH pUjyaH so'Ina ca pUjyate mayA // 7 // aIn bhagavantaM taM pRjyezaM paramezvarama | dhyAyeJca dhyAnarUparathe dhyAtA cekApacetasA // ghAtikarmavinimakta sakalaM parameSThinam yogIzvaraM mahAsAdhaM siddhayogaM nirarUjanam || yogAtItaM maharSi taM kRtakRtyaM mahAprabhum / sarpayogIzvaraiH pUjyaM brahmarSi ca yatIzvaram // 10 // dhyAnIzaM paramarSitaM snAtakaM ca vikalmam / RddhivRddhisamRddhayAga' nAnaddhibhUSitaM jinam / .1|| anantamahimopetaM sarvavidyezvaraM vibhum / sarvanarendra devendranAgendrAyazca pUjitam / / 12 / / saMsAracakranirmastaM janmAtItamajaM zivam / dharmacakrapraNetAraM karmacakravinAzakam // 13 // tudhAdidoSanirmakta || marvamalanirAkRtam / saptadhAtuvinirmakta jarAmaraNadUragam // 1 // zuddhasphaTikasaMkAzaM divyakA malAtItaM pUta paramapAvanam // 15 // dopAnItaM bhavAnItaM cchAtIta vikAyakam / nimohaM nirmadaM zAntaM nirvikAra nirakhamUlase naSTa kara diyA hai, aise arahatadevako maiM namaskAra karatA hUM // 6 // jo arahaMtadeva jIvanmukta haiM, yogiyoMke | svAmI haiM, nirdoSa haiM, sarvajJa haiM, pavitra haiM aura deva indra narendra Adike dvArA pUjya haiM, aise bhagavAn araiMta- 15 devakI maiM pUjA karatA hUM // 7 // dhyAna karanevAleko ekAsa manase rUpastha dhyAnameM maba pUjyoM ke svAmI paramezvara bhagavAn arahaMtadevakA dhyAna karanA cAhiye // 8 // bhagavAna ahaM tadeva ghAtaka karmoMse rahita haiM, zarIramahina haiM, parameSThI haiM, yogImbara haiM, mahAsAdhu haiM, siddhayoga haiM, niraMjana haiM, yogarahita haiM, maharSi haiM. kRtakRtya hai, mahAprabhu haiM, samasta yogIzvaroM ke dvArA ejya haiM, brahmarpi hai, yatIzvara hai, thyAniyoM ke Izvara haiM, parama RSi hai, snAtaka haiM, karmamalase rahita haiM, Rddhi, vRddhi aura samRddhiyoMse suzobhita haiM, aneka RddhiyoMse vibhUSita haiM, jina ! haiM, anaMta mahimAko dhAraNa karate haiM, mamasta vidyAoMke Izvara hai, vibhu haiM, samasta narendra, devendra aura nAgendra l Adike dvArA pUjya haiM, saMsAracakrase rahita hai, janma-maraNa rahita haiM, aja hai, ziva haiM, dharma hai, dharmacakrako nirUpaNa karanevAle haiM, karmacakrako nAza karanevAle haiM, kSudhA tRSA Adi dopoMse rahita haiM, gagadveSAdika samAna kalmaSoMko dUra karanevAle haiM, sapta dhAtuoMse rahita hai, bur3hApA-maraNa Adise dUra haiM, zuddha sphaTikake manAna haiM. | athavA divya suvarNake samAna haiM, aMtaraGga bahiraGga maloMse rahita haiM, pavitra hai, parama pavitra haiM, doSarahita haiM, | saMsArase rahita haiM, ceSTAse rahita haiM, zarIrarahita haiM, moharahita haiM, madarahita haiM, zAMta haiM. vikArarahita hai,
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ F0 pra0 mA0 // 14 // nam ||1kssaa niSkAma niSkriya dukhatApakavarjitam / atIndriyaM manAtItaM rAgAdidozvajitam // 17 // krodhamAnaviniSkAtaM mAyAlobhavivarjinam / nila nirbhayaM paraM vIra kavinAzane ||1||nidvndv saGgasaMhonaM ganadIpaM virAgakam / nirmaHsaraM nirAntakaM nispRhaM ca pitAm / / gAyana -loradigamvaram / nibhU pam ca nirvastraM niHzastraM jAlarUpakam // 20aa niSkalmaSaM mahAzAntaM nidhinAthaM mahezvaram / divyavibhUtisampanna divyasAmrAjyabhUSitam / / 23 // chatratrayasamAyukta' cAmaraiyakSitaM sdaa| siMhAsanasamAmIna prAtihAryavibhUSitam // 22 // antarikSasthitaM divyapadmopari virAji. tam / mahAzcaryakaraM tantra cintyaM vizvamohakama // 23|| anantajJAnasampannamananta darzanAnvitam / anantasaukhyasaMyukta cAmaraiyajitaM sadA // 24 / / savanaM sarvadraSTAraM sArva sarvahitaGkaram / sarvakalyANakartAraM zaGkaraM ca zivezvaram // 25 // | sarvArthabodhakAvaddha zaMkaratvAddhi zakkaram / brahmANaM brahmaniratAdviArA sarvamayaM vibhum // 26 // devatAnAmadhIzatvAnmahA. doparahita haiM, icchArahita haiM, kriyArahita haiM, duHkha, saMtApa aura zokase rahita haiM, atIndriya haiM, manase rahita | haiM, rAga-dveSarahita haiM, krodha-mAnase rahita hai, mAyA lobhase rahita haiM, nirlepa haiM, nirbhaya haiM, kA nAza karane meM dhIra-bIra haiM, dvaMdvarahita haiM, parigraharahita haiM, dveparahita haiM, gagarahita haiM, matsaratArahita haiM, Atakarahita haiM, spRhArahita haiM, AkulatArahita hai, AzArahita haiM, icchArahita haiM, lokocara haiM, digambara haiM, AbhUSaNarahita haiM, cambarahita haiM, zastrarahita haiM, utpanna hue (bAlaka)ke samAna dinambara haiM, kalmaSatArahita haiM, mahAzAnta haiM. nidhiyoM ke svAmI haiM, mahAIzvara haiM, dicya vibhUtiyoMse suzobhita haiM, divya sAmrAjyase vibhUSita haiM, unake mastakapara tIna chatra zobhAyamAna hote haiM, camara dulate rahate haiM. ve siMhAsanapara virAjamAna rahate haiM, prAtidAyA~se suzobhita rahate haiM, siMhAsanapara bhI aMtarIkSa divya mahA kamalapara virAjamAna rahate haiM, Azcarya utpanna karanevAle haiM, aciMtya haiM, tInoM lokoMko Akarpita karanevAle haiM, ananta jJAna, anaMta darzana, aura anaMta sukhase suzobhita haiM, unapara camara sadA dulate rahate haiM, ve sarvajJa haiM, sabako dekhanevAle haiM, mayakA bhalA karanevAle haiM, sabakA hita karanevAle haiM, sabakA kalyANa karanevAle haiM, zaGkara haiM, zivake Izvara hai, samasta padArthoMke jAnanevAle haiM-imaliye buddha hai, sabakA kalyANa karanevAle haiM, isaliye zaMkara hai, brahmameM lIna hai-isaliye banA hai| jJAnake dvArA sabako jAnate haiM isaliye viSNu vA vibhu haiM vA sarvamaya haiM, devoMke svAmI honeke kAraga mahAdeva haiM, tInoM loka unako namaskAra karate haiM, ve //
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 132 // katvAzca mImAMsaM sarvavedinam ||28|| sarvato hi vizuddhatvAcchuddha nArAyaNaM nanu / sarvakarmArinanAddharaM harIzanAyakam // 6 // mohAndhakArabhedatvAjjagatsUrya mahAprabhum / jagadAhlAdakatvAcca jagacandra sudhAkaram ||10|| sarvabhUtaiH prapUjyatvAddha nanAyaM pramANakam / zreSThatvAtparamAtmAnaM yogigamyAgatIzvaram ||31|| jJAnAmRtamahApUraiH susAvilajagattrayam / svAdvAdanAyaka divyaM devadevaM svayambhuvam ||23|| harIzapUjyavAdAcjamindranAgendravAdetam / zaraNyaM sophorAnaM svarim // 33 // etAdRzaM hi cAhantaM namurAsurapUjitam / dhyAyetkarma vinAzArthaM sthiracittena bhaktitaH // 34 // trAtrAraM sarvalokAnAM racitAraM pitAmaham / dvettAraM bhavatrallInAM tArakaM sukhakArakam ||35|| tIrthanArthaM mahAtIrthaM sarvatIrthanamaskRtam / lokAlokavibhAyuktaM pUrNasAmarthyadhArakam ||36|| zrAdimadhyAntahInaM taM varddhamAnaM sanAtanam / satyapramANabhUtaM ca dayAlaMkRtavigraham ||17|| jyotirUpa haiM sarvajyeSTha haiM, sugata haiM, puruSottama haiM, sabake dvArA pUjA karane yogya haiM - isaliye arhata haiM, karmoM ko nAza karane ke kAraNa jina haiM, tatroMkA pUrNa vicAra karaneke kAraNa mImAMsaka haiM, samasta tavoMke jJAtA haiM, sarva orase vizuddha honeke kAraNa zuddha haiM, nArAyaNa haiM, karmoMkA nAza karaneke kAraNa ira haiM, indroMke bhI svAmI haiM, moharUpI andhakArako nAdA karaneke kAraNa jagat ke sUrya haiM, mahAdedIpyamAna haiM, jagatko AbAda karaneke kAraNa jagat ke candramA haiM, unase vacanarUpI amRta sadA jharatA hai, samasta jIvoMke dvArA pujya honeke kAraNa bhUtanAtha kahalAte haiM, ve bhagavAn pramANabhUta haiM, zreSTha honeke kAraNa paramAtmA haiM, yogiyoMke gamya honeke kAraNa yatIzvara haiM, unhoMne jJAnAmRta ke mahApUrase tInoM jagatko bhara diyA hai, ve bhagavAn sthAdvAdake svAmI haiM, devoMke deva haiM, svayaMbhU haiM, unake caraNakamala indroMke dvArA bhI pUjya haiM, indra nAgendra saba unakI vandanA karate haiM, . ve bhagavAn zaraNabhUta haiM, maGgala haiM, lokottama haiM aura samasta jIvoMkA hita karanevAle haiM, aise bhagavAn arahaMta devako apane karmoMko nAza karaneke liye sthira cittase maktipUrvaka dhyAna karanA cAhiye || 9-34 // ve bhaga vAn arahaMta deva tInoM lokoMkI rakSA karanevAle hai, svayaM surakSita haiM, pitAmaha haiM, saMsArarUpI belako nAza karane bAle haiM, saMsArako pAra kara denevAle haiM, sukha denevAle haiM, tIrthanAtha haiM, mahAtIrtha haiM, samasta tIyoMke dvArA namaskAra karane yogya haiM, loka Alokake svarUpako nirUpaNa karanevAle haiM, pUrNa sAmarthyako dhAraNa karanevAle
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Po0 . . . // 18 // 12543REM S) satyasatyapraNetAraM midhyAmatavinAzakam / bhramAdidoSanirmukta pratyakSIkRjagattrayam // 38 // etAdRzaM hi cAhantaM dhyAye. saMcintayetsudhIH / pUjayetsujapeddhattayA smaredvA tadaraNAptaye // 3 // dharmadhyAnabalenAtra jinAmati vicitayeta / dhyAtA svAtma saMkalpya hahantaM divyatejasam // 40 // dhyAyettadguNasaMkIrtyA svAtmAnaM jinabhAvataH / jinazcAtmA jinazcAtmA svAtmaiSa sajino jinaH ||4shaa jina eva bhavedAtmA tasmAdAtmA jino mataH sarvadoSavi mAnmAnaM manyate jinam / 4 / / bhAvayedbhAvabhatsyA taM tAdAtmA syAjinA dhruvam / tasmAttadguNasaMkIrtyA zraddhayA bA japejinam // 43 // prativimyaM jinendramya pAntaH | zANAdinAyo / bA 68.. hitaM dhyAyedekAmamanasA'nizam // 44 // aItazca guNandhRtvA tatraiva cintayetpunaH / arhatA | haiM, Adi, madhya aura aMtase rahita haiM, varddhamAna haiM, sanAtana haiM, yathArtha pramANabhUta haiM, unakA zarIra dayAse suzobhita 3 hai, satya satya bhASAko nirUpaNa karanevAle haiM, mithyA matako nAza karanevAle haiM, bhrama Adi doSoMse | | rahita haiM aura tInoM lokoMko pratyakSa dekhanevAle haiM, aise bhagavAn arahaMtadevakA buddhimAna manya jIvoMko | unake guNa prApta karaneke liye dhyAna karanA cAhiye, unakA citavana karanA cAhiye, unakI pUjA karanI | cAhiye, unakA japa karanA cAhiye aura unakA smaraNa karanA cAhiye / / 35-39 // ____ Age isa dhyAnake ciMtavana karanekA upAya batalAte haiN| sabase pahale dharmabhyAnake balase bhagavAn jinendradevake | AkArakA citavana karanA caahiye| dhyAna karanerAle dhyAtAko apane AtmAmeM divya tejako dhAraNa karanevAle bhagavAna arahaMtadevakA saMkalpa karanA cAhiye aura phira apane AtmAko jinendrarUpa samana kara unake gaNoMkA kIrtana karate hue unakA dhyAna karanA caahiye| ye jinendradeva hI merA AtmA hai, jinarAja hI merA AtmA hai, athavA merA AtmA hI jina hai, jina hai, yaha AtmA hI jinendra ho jAtA hai| isaliye AtmA hI jinendra mAnA || jAtA hai / isaprakAra jaba apane AtmAko samasta doSoMse rahita jinendra hI mAnatA hai, tathA bhAva-bhaktise usakA citavana karatA hai, taba AtmA avazya hI jina ho jAtA hai| isaliye dhyAna karanevAleko zraddhApUrvaka arahaMta | Ma devake guNoMkA saMkIrtana karate hue jinendradevakA japa karanA cAhiye // 40-43 // atharA dhyAna karanevAleko | apane hRdayake mItara bhagavAn jinendra devake pratibiMbakA sthApana karanA cAhiye aura phira ekAgra manase hita 0pra015 HIKSHARMAHARASHTRAMAYASKHESARIYAR
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA // 14 // paJcakalyANaM tatraiva cintayetsudhIH // 45|| aItAMmuguNavataghyAyadhyAyana vicintayen / kRtvAcamAnasAdhyakSa jinabimbe'ItAM guNama // 46 // jinavimva samAlambya manodhyakSeNa cintayet / bhAvarUpAnvitaM devamahamtaM hi jinezvaram / / 47 // kRtvA pa mAnasAdhya jinavimba manoharam / sattAnihAryasaMyukta yakSoyajJAdivaditam / / 4 / tyattavA vikalpasaMkalpaM bhaktyA tanmayatAM bajen / dhyAnaM kRtvA jinendrasya svAtmAnaM bhAvayetsudhIH // 46 // jinAkRti samAlaMvya manute'IdguNArNavam / jinampaM nijaM dhyAyettatraiva ca punaH punaH / 50|| nasAme dRSTimAropya prazAntabadana: sudhii| jAtarUpadharo dhyAtA pratipadya jinAkRtima / / 5 / / zanaizzanairnije citte svAtmAnaM bhAvayejinam / ahaM jino jinazcAI svAtmaiva me jino mataH // 52 // tasmA. zarAraAAISE kAranaMtrAle una bhagavAnkA dhyAna karanA cAhiye // 44 // buddhimAna dhyAtAko usI pratibiMdhameM arahana bhagavAnke guNoMko dhAraNakara citavana karanA cAhiye, athavA usI pratibiMba meM bhagavAn arahatadevake pAMcoM kalyANakoMkA citavana karanA cAhiye ||35|| athavA bhagavAn jinendradevake prativiSameM araitake guNoMko manase pratyakSakara unake guNamamUhoMkA citavana karate hue unakA dhyAna karanA cAhiye // 46 // bhagavAn araItadevake pratiyikA Alambana lekara apane pariNAmoMmeM Aye hue bhagavAn arahaMtadevako manase pratyakSakara unakA bana karanA cAhiya // 47 // baddhimAna dhyAtAko apane samasta saMkalpa-vikalpa chor3akara zreSTha prAtihAryoMse | suzomita yakSa-yakSiyoM ke dvArA sadA bandanIya-aise bhagavAn arahaMtadevake manohara pratibiMbako manase pratyakSa dekhanA cAhiye aura phira bhaktipUrvaka tanmaya hokara bhagavAn jinendradevakA dhyAnakara apane AtmAkA citavana karanA cAhiye // 48-49 // bhagavAn jimendradevake pratibiMdhakA Alambana lekara bhagavAn jinendradevake guNasamudrakA dhyAna karanA cAhiye aura apane AtmAko bhagavAn jinendradevakA rUpa samajhakara bArabAra unakA dhyAna karanA cAhiye // 50 // buddhimAna dhyAtAko apanA mukha zAMta rakhanA cAhiye, apanI dRSTi nAsikAke agrabhAgapara rakhanI cAhiye aura bhagavAn jinendradevake samAna digambara avasthA dhAraNakara dhIre dhIre apane cisameM jinendramaya apane AtmAkA citavana karanA caahiye| maiM jina hU~, jina hI maiM hU~, merA AtmA hI jina hai, isaliye bhaktipUrvaka 'jina, jina, jina' isa prakAra bhAvarUpa 'jina'kA smaraNa karanA caahiye| tathA apane
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ | jinaM jinaM bhaktyA bhAvarUpaM smarenjinam / tanmayatAM samAsAdya cAIntaM tatra cintayet // 53 // ananyazaraNo bhUtvA bhavasantAnahAnaye / ekAgreNa ca taddhimyaM dhyAyansusthiracetasA || tasya dhyAnena zodhaM hi jAyate bhaavshuddhtaa| niyamena subhabyAnAmaI dra.paprakAzikA // 55 // abhavyAnAmapi zreSTha mahApuNyaM yazaskaram / jAyate sarvajantUnAM mahAzcaryakaraM param / / 56 / / vipattizca mahAsAdhyA devI nazyati nizcayAt / svargApavargasiddhastu svayamAyAti bhAvataH // 5 // bhASayetsatataM yogI jinarUpa nijAtmani / tyaktvA sarvavikalpaM vA jinasimbaM bhajetsudhIH / / 18 / / caturvizatitIrthAnAM jinakelinA tathA / siddhAnAM prativimbAni dhyAtavyAni mumukSuNA ||5|| bimbAni bhAvarUpANi sUyu pAdhyAyaliginAm / tadguNAn tatra saMdhyAyet pazcAnAM parameSThinAm // // akRtrimariNa vimbAni jinendra jitAtmanAm / loka santoha vA tAni dhyAyeta svArama // 16 // AtmAko jinendramaya banAkara apane hI AtmAmeM bhagavAn arahaMtadevakA dhyAna karanA cAhiye // 51-53|| dhyAna karanevAleko apanI saMsAra paraMparAkA nAza karaneke liye bhaganAn bhAratadevako dI dhArA mAnanA cAhiye aura nizcala cittase vA ekA manase bhagavAna arahaMtadevake pratibikA dhyAna karanA cAhiye // 54 // dhyAnake prabhAvase bhavya jIvoMko bhagavAn arahaMtadevake rUpako prakAzita karanevAle atyanta nirmala bhAva avazya sil ho jAte haiM tathA abhavya jIvoMko bhI saba jIvoMko Azcarya pragaTa karanevAlA aura yazako bar3AnevAlA mahAmeSTha puNya pragaTa hotA hai| isa dhvAnase mahAasAdhya daivI vipattiyAM bhI avazya naSTa ho jAtI haiM aura bhAvapUrvaka dhyAna karanese svarga-mokSakI siddhi apane Apa samIpa A jAtI hai // 55-57 // buddhimAna yogiyoMko apane AtmAmeM bhagavAn jinendradevake rUpakA sadA cintavana karate rahanA cAhiye aura samasta vikalpoko chor3akara jinapiMbakA dhyAna karanA cAhiye // 58|| mokSakI icchA karanevAle yogIko caubIsoM tIrthaMkaroMkI pratimAoMkA, | | jina kevalIkI pratimAoMkA tathA siddhoMkI pratimAoMkA sadA dhyAna karate rahanA cAhiye // 59 // isIprakAra | AcArya, upAdhyAya, sAdhuoMke bhAvarUpa pratidiyoMkI kalpanAkara unameM unake guNoMkA citavana karanA cAhiye || tathA isIprakAra pAMcoM parameSThiyoMke guNoMkA cintavana karanA cAhiye // 60 // apane AtmAko jItanevAle | bhagavAn jinendradevakI akRtrima pratimAeM isa lokameM jahAM jahAM virAjamAna haiM, una sabakA apane zuddha
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. 196 // siddhaye // 6 // paraM samayasArasya mUrti kRtvA subhAvataH / saMsthApya hRdaye to ye prArUpa vicintayet // 62 // kAyotsargema saMsthAya kAyotsargamayI kRtim / matvA ni:saMgamaramAnamahanta cintayejinam ||shaa dhyAnakAle sadaivAtra kAyotsarga jinAkRtim / zreSThA sudhyAnagamyA yA cAhaMdra paprakAzikA // 64 / / pUjayedrASayedbhaktyA smarepa cintayebapen / dhyAyename | bA stUyAt kAyotsargajinAkRtim / / 6 / / anArataM tato dhyAyeta saMsthApya hadi mandire / jinabimba mahAmanyA zraddhAbhare vA // 6 // ityabhyAsabalenAtra jinabimbasya cittanam / sthiraM kRtyA manastena zanairavanmayatAM vrajeta // 6 // antaraMTayA nijaM cittaM saMlIya ca nijAtmani / gUr3ha saMsthApya cAsmAnaM dhyAyettava jinARtim / / 6 / yena yena subhAyena cAnta yA nimIlya ca / strAtmAnaM svAtmani tena sadra pasthaM jinaM bhajet // 6 // paramAtmA sa evAI so'haMso'haM prapadya ke AtmAkI siddhi ke liye dhyAna karanA cAhiye / / 61 // apane nirmala pariNAmoMse samayasArarUpa zuddha AtmAkI | bhUrti banAkara aura usako apane hRdayameM sthApanakara usa brahma-svarUpa mUrtikA dhyAna karanA cAhiye // 12 // | kAyotsargase khar3e hokara apane AtmAphI murtiko kAyotsargarUpa kalpanA karanI cAhiye aura apane AtmAmeM samasta parigrahase rahita arahaMtakI kalpanAkara apane AtmAko araitarUpa citavana karanA cAhiye // 63|| dhyAnake samayameM bhagavAn arahaMtadevake rUpako prakAzita karanevAlI kAyotsarga pratimA zreSTha aura dhyAnake yogya mAnI gaI hai| isaliye kAyotsarga jina-pratimAkI bhaktipUrvaka sadA pUjA karanI cAhiye, bhAvanA karanI cAhiye, usakA smaraNa karanA cAhiye, japa karanA cAhiye, citavana karanA cAhiye, usako namaskAra karanA | cAhiye aura usakI stuti karanI cAhiye // 64-65|| magavAn jinendradevakI pratimAko apane hRdayamandirameM sthApanakara atyanta bhaktise tathA dRr3ha zraddhApUrvaka usakA niraMtara dhyAna karanA cAhiye // 66 // isaprakAra dhyAnakA abhyAsakara aura manako atyanta sthirakara jinapratimAkA cintavana karanA cAhiye aura | phira citavana karate hue tanmaya ho jAnA cAhiye // 67 // apane cittako aMtaSTise apane AsmAmeM lIna kara | lenA cAhiye aura jinendradevakI AkRtike samAna apane AtmAko gRha sthApanakara usakA cintavana karanA all cAhiye // 68 // yaha AtmA jina 2 pariNAmoM se apane AtmAko apane AtmAmeM aMtardRSTise lIna kara letA Fel hai, unhIM pariNAmoMse vaha AtmarUpa bhagavAna jinendradevakA dhyAna karatA hai / / 69 // "jo paramAtmA hai vahI maiM hU~,
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 bhA mANasAlA ciTonim ||| so'hamainasau so'haM na bhedaH svaparAtmanoH / aAInneva sa pAtmAyamiti dhyAyetsvake sadA ||72devo'iinnev nAnyo'sti paramAtmA sa eva ca / yaH parAtmA sa evAhamiti dhyAyetsva sdaa||72|| ityabhyAsa balenAtmA paramAtmAbhavedatha / tadbhAvanApuTe dhRtvA tatolAyejinAkRtim / / 43 // bhagavato'ha dvimyasya dhyAnena hi suyoginAm cUrNayante purAkarmacakrAzica jaNAdiha koTibhavAntAropAttapApAni vigajanti cAjovAnAmahato vimbasya dhyAnA. ca japAdiha 7 // anAdisaMmRteH saGghaH jinabimbamya darzanAt / zInaM palAyaye tasmAgjinabimvaM smarejjapen / 76| duHkhotkaraM mahAvighna pralayaM yAdi zIghrataH / sarvasaukhyaM samAyAti jinAkRtijapena vA // 77 arayo'pi bhajante'tra mitratA hi svataH svayam / siddhayanti sarvakAryANi maGgalAni bhavanti ca ||8|| agamyaM gamyatAM yAti azakyaM yAti zakyatAm / vahI maiM hU~, vahI maiM hU~, isaprakAra apane AtmAmeM tanmaya hokara paramAtmarUpa hokara apane AtmAkA dhyAna zaranA cAhiye // 7 // jo maiM hU~ vahI arata haiM aura jo arahaMta haiM vahI meM hai, mere AtmA aura paramAtmA koI meda nahIM hai, arahaMtadeva hI yaha merA AtmA haiM isapakAra apane apane AtmAmeM bhadA dhyAna karanA caahiye| / / 71 // 'deva bhagavAn arahatadeva hI haiM anya nahIM hai tathA ve hI paramAtmA haiM aura jo paramAtmA hai vahI maiM hU~ isaprakAra apane AtmAkA sadA dhyAna karanA cAhiye / / 72 / / isa dhyAnake abhyAsase yaha AtmA paramAtmA || ho jAtA hai, usa paramAtmAko apanI bhAvanAke puTa meM rakhakara usameM bhagavAn jinendradevakI AkRtikA dhyAna karanA cAhiye // 73 // bhagavAn arahaMtadevake pratibiMbakA dhyAna karanese gogiyoMke pahileke saMcita hue| samanta karmoM ke samUha kSaNamarameM cUrNa ho jAte haiM ||74 / / bhagavAn arahanadevake pratikikA dhyAna vA japa karanese jIvoMke karor3oM bhavoMse cale Aye samasta pApa kSaNabharameM naSTa ho jAte haiM // 75 / / bhagavAn jinendradevake pratibimbakA darzana karanese anAdikAlase calI AI janma-maraNarUpa saMsArakI paripATI bahuta zIghra naSTa ho jAtI hai, isaliye bhagavAn jinendradevake pratibimbakA sadA smaraNa karanA cAhiye aura sdaa|| | upa karanA cAhiye / / 76 // bhagavAn jinendradevakI pratimAkA japa karanese samasta duHkhoM ke samUha aura mahA vighna zIghra hI naSTa ho jAte haiM aura samasta sukha prApta ho jAte haiM / / 77 // bhagazana jinendradevake pratibiMbakA na dhyAna karanese anAyAsa hI yogiyoMke zatru bhI apane Apa mitra bana jAte haiM, samasta kArya siddha ho jAte haiM, HE10 R-55
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa0pra0 16 MORAGARMATHA asAyaM sAdhyatAM yAti phalanti ca manorathAH ! | svargApavargajJA lakSmIH pazyatAM yAti bhAvataH / dhyAnena jinanimbasya banAyAsena yoginAm // 80 // tasmAtsarvaprayatnena dhyAyatAmahadAkRtima / tyasvA kudevasaMtAnaM buddha hariharAdikam // 8 // ekameva hi cAIntaM bhajedvA citajjapet / ato jinavimba hi dhyAyeva pUjayasmaret ||shaa samavasaraNasaMsthaM nirvikAraM vizuddha smarati japati yogI dhyAyatItthaM jinendram / racayati zubhapUjAM bhAvabhaktyA jinasya sa hi dharati sudharma svAtmarUpaM jinasya // 3 // iti sudharmadhyAnapradIpAlaGkAre rUpasthadhyAnavarNano nAma trayoviMzatitamo'dhikAraH / RRISHRASESATYAPA | samasta maMgala hote rahate haiM, agamya sthAna vA padArtha gamya ho jAte haiM, azakya padArtha zakya ho jAte haiM, | saba asAdhya kArya mAdhya ho jAte haiM, nava manoratha saphala ho jAte haiM aura varga-mokSakI lakSmI apane Apa kyA | ho jAtI hai; isaliye buddha hari hara Adi samasta devoMkI saMtAnako chor3akara saba taraha ke prayatnakara bhagavAn HELI arahatadevakI pratibikA dhyAna karanA cAhiye // 78-81 // eka hI bhagavAn arahaMtadevakA bhajana karanA cAhiye, citavana karanA cAhiye aura japa karanA cAhiye tathA eka hI bhagavAn arahatadevakI pratiSiyakA dhyAna karanA cAhiye, pUjana karanA cAhiye aura smaraNa karanA cAhiye // 82 // jo yogI samavasaraNameM virAjamAna, nirvikAra, parama vizuddha bhagavAn jinendradevako isa prakAra smaraNa karatA hai, unakA japa karatA hai, unakA dhyAna karatA hai, bhAva-bhaktipUrvaka unhIM bhagavAn jinendradevakI zubha pUjA karatA hai, vaha bhagavAn jinendradevake svAtmarUpa zreSThadharmako dhAraNa karatA hai |83 // isaprakAra munirAja zrIsudharmasAgaraviracitasudharmadhyAnapadIpAlArameM rUpasthadhyAnako varNana karanevAlA yaha teIsA adhikAra samAna huaa|
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturviMzatitamo'dhikAraH mahAdhyAnI mahAjhAno saumymuutirmhaaprmuH| vaMdyate'sau gahAdevaH pArzvanAtho jinezvaraH // 1 // zrIsiddha paramAtmAna niSkalaGkamamUrtakam / IzvaraM ca cidAnandaM vande'I sadguNAtaya // 2 // sarvathA mUrtimAsnakarmAbhAve pramUrtatA / yeSAmasti | susiddhAnAM rUpAThItAstato hi te // 3 // yeSAMhi karmaza sattA spayuktA ca vidyate / te hi mUrtAH sarUpAzca sazarIrA maranti vA III yeSAM tu nAsti sA sattA rUpAlotAtato hi te| ato dhyAnaM hi siddhAnAM rUgatItaM mataM jinaiH ||shaa vizuddhAnAM susadvAnA buddhAnA isakarmaNAm / dhyAnaM hi teSAM pRSyAna! rUpAtItaM mataM jinaiH // 6 / / sarvarUpavihInAnAM sarvakarmakSayAtmanAn / adehAnAM vizuddhAnAmanazAnA sukhAtmanAm // nihAre ca sarvasAmAcismanA / yatra siddhAnAM ___ jo mahAdhyAnI haiM, mahAjJAnI haiM. saumya mUrti haiM, mahAprabhu hai aura mahAdeva haiM (sarvotkRSTa deva haiM); aise jinendradeva bhagavAn pArzvanAthako maiM namaskAra karatA hUM // 1 // jo niSkalaMka hai, amRta haiM, Izvara haiM, cidAnandamaya haiM aura paramAtmA haiM; aise siddha parameSThIko maiM unake guNa prApta karane ke liye namaskAra karatA hUM // 2 // karma paba mUrta haiM, una saba karmokA abhAva honese siddhoM meM amRtatA svayaM siddha hai; isIliye siddha bhagavAn rUpAtIta vA rUparahita kahalAte haiM // 3 // jina jIvoMke rUparahita karmoMkI sattA hai, unako sarUpI aura mata kahate haiN| aise jIva zarIra sahita hI hote haiM // 4 // jina jIvoMke vaha rUpamatI karmoM kI sattA nahIM hai, aise siddhoM ko rUpAtIta kahate haiM | isIliye siddhoMke dhyAnako rUpAtIta kahate haiM ||5|| jo siddha parameSThI atyanta vizuddha haiM, samasta kAse hA rahita haiM aura pUjya hai; aise siddhoM kA dhyAna karanA rUpAtIta dhyAna kahalAtA hai // 6 // bhagavAn siddha parameSThI | saba tarahake rUpa rasa gandha sparzose rahita haiM, samasta karmoMse rahita hai, zarIrase rahita haiM, vizuddha haiM. indriyase rahita //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 200 // ka | rupAtItaM mataM hi tat ||8|| sarvadhyAneSu mukhyaM tat dhyAnamasti ca siddhidam / paramAtmA bhavedAramA sAkSAnena yataH kSaNAt siddhA hi sarvato jyeSThAH sarvazreSThAtrilokataH / devairyogIzvaraiH pUjyA bhAvAtItA niraJjanAH ||10|| niSkala!: paramAtmAnamte santi kRtakRtyakAH / zAzvatAH sukhampannAH zuddhajJAnadhanAH zubhAH ||11|| viddhAnAM dhyAnataracAtmA sAkSAtsiddhaH prajAyate / kRtsnakarmakSayaM kRtvA lavavA ca nija sampadAm ||12|| saMsAraH kSIyate'nAdiH rogo nazyati janmajaH / tena dhyAnena jIvAnAM prApyane nizcalaM sukhama // 1 // Agamanasya yojJAtA bhAvazrutena cAtra vA rUpAnItamya sa dhyAtA dhyAnasyeti to jinaiH // 14 // amRtaM niSkalaM nijanam / dravyabhAvanI va sarvagalApaham ||14|| vyAkAraM nirAkAraM sAkAraM ca pradezataH / lokamavAminaM cAntyazarIrAtkiJcidUnakam || 16|| cinmayaM zuddhadarzanAtmakamatam / zuddhasamyaktva dedIptamanyAvAdhamanAkulam // 17 // zranantavIrya sampannamanantasukhasAgaram / ajaramamara janmA haiM, sukhasvarUpa haiM, nidra haiM aura samasta vyApAroMse rahita haiN| aise siddha parameSThIkA dhyAna karanA rUpAtI dhyAna kahalAtA hai ||7-8 / yaha rUvAtIta dhyAna samasta dhyAnoM meM mukhya hai, samasta siddhiyoM ko denevAlA haiM aura isase yaha AtmA kSaNabhara meM sAkSAt paramAtmA ho jAtA hai ||9|| ye siddha bhagavAn tIno lokoM meM sabase bar3e haiM, sabase zreSTha haiM, deva aura yogIzvaroMke dvArA pUjya haiM, saMsArarahita haiM, niraMjana hai, zarIra rahita haiM, para mAtmA haiM, kRtakRtya hai, nitya haiM, ananta sukhI haiM, zuddha jJAnarUpI dhanako dhAraNa karanevAle haiM aura parama zubha haiN| aise bhagavAn siddhaukA dhyAna karanese yaha ArA samasta kamako nAza karake aura apanI AtmarUpa saMpattiko prApta karake sAkSAt siddha ho jAtA hai / / 10-11-12 / inhIM siddha parameSThiyoM ke dhyAnase yaha anAdi saMsAra naSTa ho jAtA hai, janma-maraNakA roga naSTa ho jAtA hai aura isI rUpAtIta dhyAnase jIvoM ko mokSakA nizcala sukha prApta ho jAtA hai || 13|| jo bhAvazrutajJAnake dvArA Agamake bAraha aMgoM kA jAnakAra hai, vahI rUpAtIta dhyAnako dhAraNa kara sakatA hai, aisA bhagavAn jinendradevane kahA hai || 14 || bhagavAn siddha parameSThI amUrta haiM, zarIrarahita haiM, paramadeva haiM, avyakta haiM, niraMjana haiM, dravya karma nokarma aura bhAtra karmase rahita haiM, samasta maloMse rahita haiM, akAzake AkArarUpa haiM, nirAkAra haiM, pradezoMke dvArA sAkAra haiM, loka bhA // 20
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma0pra0 // 201 // tItaM vibhusanAtanam / / 18 / zuddhajJAnamayaM siddhaM paramAtmAnamavyayam / anAdinidhanaM nityaM zAzvataM nirupadravam // 1ut avyAhataM paraM sUkSmaM svapratiSThitamakSayam / sarvadvandvavinimukta sarvatApavivarjitam // 20 // niSkalaMka nirAtakaM zAnta dAntamatIndriyam / saMsAramAgarotINa cidAnandamayaM zivam // 23 // paramAtyaMtikAvasthA prApvaM dravyamayaM zubham / macalasthitika nityaM punarjanmavijitam // 22 // brahmAzamIzamIzAnamIzvaraM parameSThinam / etAdRzaM bhavAtItaM siddha dhyAyecchivAlaye // 23 // vyaktIbhUtA guNAH sarve svAtmajA dulebhA nanu / yeSAMstAna khalu siddhAnAM smarAmi bhAvabhaktiH |24|| paradravyAca ye minnA abhinnA svaatmvstutH| zuddhajJAnamayAH zuddhAH siddhA naH pAntu cAkSayAH ||25|| karmASTakavinimu kA guNASTaka | vibhUSitAH / aSThamIpRthivInAthAH siddhA naH pAntu saukhyadAH // 26 // siddhA yApyamUrtA hi nirAkArA nirarUjanAH / tathApi | zikharapara virAjamAna haiM, antima zarIrase kucha kama akAramaya haiM, cidAnandamaya haiM, zuddha darzanakharUpa haiM, nAzarahita haiM, zuddha samyagdarzanase suzomita haiM, samasta bAdhAoMse rahita haiM, samasta AkulatAoMse rahita haiM, ananta vIryase suzomina haiM, ananta mukhake mamudra haiM, ajara hai, amara haiM, janmase rahita hai, vibhu haiM, sanAtana haiM. zuddha jJAnamaya haiM, paramAtmA hai, vyayarahita haiM, anAdi haiM, anidhana haiM, nitya haiM, zAstrata haiM, upadravarahita haiM, avyAhata haiM, sarvotkRSTa haiM, sUkSma hai, apane hI AtmAmeM sthira hai, akSaya haiM, samasta upadravoMse | rahita haiM, samasta nAmoMse rahita haiM, kalaMkarahita haiM, AtaMkarahita haiM, zAMta haiM. indriyoMko damana karanevAle haiN| iMdriyoMse rahita haiM. saMsArarUpa mahAsAgarake pAragAmI haiM. cidAnandamaya hai. kalyANasvarUpa hai. parama | avasthAko prApta ho gaye haiM, Atma dravyamaya haiM, zubha haiM, acala sthitiko dhAraNa karanevAle haiM, nitya hai, punarjanmase rahita haiM, brahmA haiM, Iza haiM, IzAna haiM, Izvara haiM, parameSThI haiM aura saMsArase rahita hai| aise siddha paramezIko | | mokSa prApta karaneke liye dhyAna karanA cAhiye // 15-23 / / jina siddhoMke AtmAse utpanna hue aura atyanta durlabha aise samasta guNa pragaTa ho rahe hai, aise una siddha bhagavAnako maiM bhAva aura bhaktipUrvaka smaraNa karatA huuN| // 24 // jo siddha parameSThI paradravyase sarvathA mitra hai, tathA apane Atmadravyase sarvathA abhima haiM, zuddha jJAnamaya | hai, zuddha haiM aura akSaya hai; ese siddha parameSThI hama logoMkI rakSA kareM // 25 // jo siddha parameSThI AThoM karmoMse sarvathA rahita hai, samyaktva Adi AThoM koMse suzomita haiM, jo AThavIM pRthvIke svAmI hai, ananta sukha | denevAle haiM; aise bhagavAn siddha parameSThI hama logoM kI rakSA kareM // 26 // siddha parameSThI yadyapi amUrta hai, nirAkAra su0pa0 26
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 / 202 // purupAkArAH kathaM nanu bhavanti te // 27|| zuddhAdarza yathAkAro jinanimbasya yadbhaveta / athAkArI hi siddhAnAmAkArarahitAtmanAm // 28|| yAGanirgatabimbasya mUpikodarato'thavA / tAhaka ca gaganAkAraM siddhAnAM himavatkhalu ra AkArI dvividhaH | prAko mUrtAmUrtaprabhedataH / rUpacanmUrtavastRnAmAkAraH syAdanekadhA // 30 // dravyAgAmiha mUrtAnAmAkAramya ca kalpanA : dravyANAM gatarUpANAmamUrtAnAM bhavediD ! // 31 // dharmAdIna ca siddhAnAmAkAraH svapradezataH / syAdravyAtmapradezAnAmAkAramnu svabhAvataH // 32 // pradezasahitaM dravyaM nirAkAraM kathaM bhavan / zrAkAraH syAttato mUrtAmUrtadanyasya nizcayAna // 3 // nAzitAzepasaMsAraM jnmmRtyuvivrjitm| nirvikAraM punarjanma vyatItaM zAzvataM zivam // 34 // dhyAyedavicalaM zreSThaM pari vartanavarjitam / nityaM sanAtanaM zAntaM niSkriya vimalaM zubham / / 35 / / cinmayaM ca paraM jyotiH svamayaM paramAtarama / Atmasa pa anitam // 36 // svaguNAtsarvathA'bhinna lokAlokaprakAzakam / svAtmaguNamayaM dravyaM zuddhakanaka Ki hai, niraJjana haiM, tathApi ve puruSAkAra kaise kahe jA sakate haiM ? inakA uttara isa prakAra hai ki jisa prakAra zuddha va darpaNameM bhagavAnke prativimbakA AkAra honA hai, usIprakAra AkArarahita siddhoMkA bhI puruSAkAra samajhanA cAhiye / athavA jisaprakAra jima sAMcemeMse bhagavAn jinandradevakI prativimba nikAla lI gaI hai, usa sAMce 5 kA jaimA AkAra hai, vaisA hI AkAzake akAra siddha parameSThIkA AkAra mamajhanA cAhiye // 27-29 // mUrta| amUrtake bhedase AkArake do bheda hote haiM / rUpasahita jo mUne dArtha haiM, unakA AkAra aneka prakArakA hotA hai / jo mUta dravyoMmeM AkArakI kalpanA hotI hai, usI prakAra AkArakI kalpanA rUparahita amUrta dradhyakI bhI hotI hai / / 30-31 // dharmAdika dravya athavA siddhoM kA AkAra apane AtmapradezoMse hotA hai / kyoMki dravyoMke apane pradezoMkA AkAra svabhAvase hI hotA hai // 32 // phira malA jo dravya pradezamahita haiM ke nirAkAra kaise ho sakate haiM ? isaliye yaha nizcaya samajhanA cAhiye ki mUrta-amUrta donoM dravyoMkA AkAra azya hotA hai // 33 // isaliye jinhoMne samasta saMmArakA nAza kara diyA hai, jo janma-maraNase rahita haiM, vikArarahita haiM, punarjanmase rahita haiM, zAsvata hai, kalyANarUpa hai, sthira hai, nitya hai, parivartanarahita hai. manAtana haiM, zAMta haiM, kriyArahita haiM, malarahita haiM, zubha hai, cinmaya haiM, parama jyotiHsvarUpa haiM, Atmamaya haiM, paramAkSara | arthAt sarvotkRSTa tathA akSaya haiM, Atma dravyasvarUpa hai, zuddha haiM, parapadArthoke samAgamase sarvathA rahita haiM, apane
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 23 // E sannibham // 37 // amUrtAnAM hi siddhAnAsamUto eva tadguNAH / tathApi ca guNAsteSAM cintyate manamAtra vA // 38 // guNAvalambanaM kRtvA zanaiH zanairvicintayet / kArayaca manastatra tanmayatvena cAtmani // 36|| ananyamanasA dhyAyetmiddhazuddhaguNAn svayam / jAyate hi tato dhyAnAtsvAtmani strAtmasaMsthitiH // 401! rUpAtItamudhyAnena mahAmohaH praNazyate / zrAtmA vizuddhatA yAti zuddhasphaTikavatsadA // 41 // tasmAtsarvaprayatnena sudhyAyannityarUpakam / ghAnanya zaraNI bhUtvA siddha zuddha' vicintaye / / 4 / / vigatasakalarUpaM sarvakArinAzAsparamasamayasAraM zuddhabuddha vizuddham / paraparaNatihInaM cinmayaM jyotirUpaM smati japati bhaktayA raM sudharmo munIndraH // 4 // iti sudharmadhyAnapradopAla kA rUpAtItadhyAnavarSamo nAma caturvizatitamo'dhikAraH / AtmaguNoMse sarvathA abhinna hai, loka Alokako prakAzita karanevAle haiM, AtmaguNamaya hai, divya hai aura | zuddha suvarNake samAna hai; aise siddha bhagavAnako sadA riMka karate rahanA cAhiye // 34-37 // yadyapi amUna / siddhoMke guNa bhI amRta hI hote haiM, tathApi manake dvArA unakA citavana kiyA jAtA hai // 38 // siddhoMke una || guNoMkA avalambana lekara dhIre dhIre una sidoMkA dhyAna karanA cAhiye aura tanmaya hokara AtmAmeM apane manako nizcala karanA cAhiye / 39 // siddhoMke zuddha guNoMko ekAgra manase citavana karanA cAhiye / ina guNoM ke citavana karanese apane AtmAkI sthiti apane hI AtmAmeM sthira ho jAtI hai // 40 // isa rUpAtIta | dhyAnase mahAmoha naSTa ho jAtA hai aura zuddha sphaTikake samAna yaha AtmA sadAke liye atyaMta vizuddha ho jAtA hai / isaliye saba tarahake prayatna karake aura ananya zaraNa hokara arthAt anya sabakA zaraNa chor3akara kevala siddhoMke hI zaraNameM Akara rUparahita zuddha aura sadA rahanevAle siddhIkA dhyAna karanA cAhiye // 4142 / / mamasta karmoke nAza honese jo saba taraha ke rUpa rasa gaMdha spazase rahita hai. parama samayamArasvarUpa haiM, zuddha haiM, buddha haiM, vizuddha haiM, pararUpa pariNatise sarvathA rahina haiM, cetanyamaya haiM aura jyotiHsvarUpa haiM; aise bhagavAn siddha parameSThIko yaha munirAja sudharmasAgara bhaktipUrvaka sadA smaraNa karatA hai aura sadA japa karatA hai 1143|| isa prakAra munirAja zrIsUdharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapradopAladvArameM rUpAtIta dhyAnako varNana karanevAlA yaha caubIsA adhikAra samApta huA
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pra0 204 // paJcaviMzatitamo'dhikAraH / 4000 dayAdharmapraNetAraM sarvasattvahitaGkaram / dayAlu bhagavantaM taM varddhamAnaM namAmyaham ||1|| zuktadhyAnamale nAtra kRtaM karmavidAraNam / parAtmapadanArUDhaM vande'haM paramezvaram ||2|| dharmadhyAnabalenAtra svAtmazuddhiM vidhAya ca / bhAvabhuta dharo dhIraH pUrvajJaH pUrNapuNyavAn ||3|| zAntaH paramavairAgyamAvitAtmA jinendriyaH / zukladhyAnaM sa vai dhyAtu pAtraM hi zuddhabodhabhAk ||4|| dhyAnaM zuciguNAcchulkaM kaSAyapaGkasaMjJayAt / zuddha tejomayaM zubhra niSprakampaM ca niSkriyam // 53 // ajJAtItaM manotItaM saMkalpAdivivarjitam : svAtmayogasamudgRddhaM svAtmaniSThaM svabhAvajam ||6|| mohAvidoSanirmuktaM jo dayAdharmakA nirUpaNa karanevAle haiM, samasta jIvoMkA hita karanevAle haiM aura dayAlu haiM, aise bhagavAn varddhamAna svAmIko maiM namaskAra karatA hU~ || 1|| jinhoMne zuladhyAnake balase samasta karmoM kA nAza kara diyA hai aura jo paramAtma padapara virAjamAna haiM; aise paramezvara siddha parameSThIko maiM namaskAra karatA hU~ ||2 || jo puruSa bhAvazrutako dhAraNa karanevAlA hai, dhIra-vIra hai, aMga aura pUrvokA jAnakAra hai, pUrNa puNyavAn hai, zAMta haiM, jisake AtmA parama vairAgya kI bhAvanA jAgRta hai, jo jitendriya hai aura zuddha jJAnako dhAraNa karanevAlA hai| aimA bhavya jIva dharmadhyAnake balase apane AtmAko zuddhakara zukladhyAnake dhyAna karanekA pAtra hotA hai // 3-4 // jo dhyAna atyanta nirmala guNoMke kAraNa zukladhyAna kahalAtA hai, jo kaSAyarUpa kIcar3a ke nAza honese atyanta zuddha hai, tejomaya hai, nirmala hai, niSprakaMpa hai. niSkriya hai, iMdriyoMse rahita hai, manase rahita hai, saMkalpavikalpoMse rahita hai, jo kevala AtmA ke nimittase atyanta gUr3ha hai, svAtmaniSTha hai, svAbhAvika hai, mohAdika doSoMse rahita hai, kaSAyarUpI malase rahita hai aura zuddha sphaTikake samAna nirmala hai; aise dhyAnako zukladhyAna n
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 105 // sukapAyamalAtigam / zuddhasphaTikasaMkAzaM zukladhyAnaM taducyate ||7|| pRthambitarkavIcAraM zuklabhyAnaM tadAdimam / tadekatvaM fear hi bIcAraparivarjitam || || zukladhyAnaM dvitIyaM tu yoginAM zuddhacetasAm / sUkSmakriyApratipAtiSyAnaM tRtIyabhedam ||3|| kiyAvirahitaM dhyAnaM zulkaM tuyaM bhvedidd| zukladhyAnasya bhedA hi catvAraH santi cAgame // 10 // dvAdazAGgadharArNA staH bhbhAvazrutAtmanAM khalu / zraye zukle ca te dhyAne kaSAyarahitAtmanAm // 11 // antye zukle paraM zreSThe kevalajJAnacaSAm / sarvathA vItarAgaNAM sto dva e cAtra vikalmavAm ||12|| zrutajJAnasya sambandhAd dva e staH chacnastha yoginAm / niHzeSAlambanAbhAvAda dve staH kevalino'tra kA ||13|| triyogena ca tatrApi dhAyaM zuklaM mataM jinaiH / dvitIyamekayogena tRtIyaM nanu yoginAm ||14|| ayoginAM tu tu syAdupacAreNa vAtra ca / iti krameNa zuklaM ddi dhyAnaM sthAcca caturvidhama ||15|| bitarkasya pRthaktvamya vIcArasahitena vA / taddhyAnamasti caucAraH sapRthaktvaM vitarkakam ||16|| vitarkasya ca -5 kahate haiM ||5-- usa klavyAnake bAra meda haiM--- pahalA prabhAva vitarka vIcAra nAmakA zukladhyAna hai| zuddhacittako dhAraNa karanevAle yogiyoMke honevAlA, vIcArarahita ekatva vitarka nAmakA dUsarA zuklAdhyAna hai / sUkSma kriyApratipAtI nAmakA tIsarA zukladhyAna hai aura kriyArahita vyuparatakriyA nivRtti nAmakA cauthA zukladhyAna hai / isa prakAra zukladhyAnake cAra bheda haiM / / 8 - 10 / / jo muni mAtra zrutako dhAraNa karanevAle dvAdazAMga pAThI haiM aura kaSAyarahita haiM, unake pahale aura dUsare donoM zukladhyAna hote haiM ||11|| tathA aMtake donoM dhyAna sarvotkRSTa haiM aura pAparahita parama vItarAga kevala jJAniyoMke hote haiM ||12|| pahale dUsare donoM zukladhyAna zrutajJAnake AlaMbanase hote haiM, isaliye ye donoM hI dhyAna chadmastha yogiyoM ke hI hote haiM tathA antake donoM zukladhyAna samasta AlaMbanoMke abhAvase hote haiM, isaliye ve kevala jJAniyoM ke hI hote haiM // 13 // pahalA pRthaktvatritarka nAmakA zukladhyAna tInoM yogoMse hotA hai, dUsarA ekatra-vitarka nAmakA zukladhyAna kisI eka yogase hotA hai, sUkSma kriyA pratipAtI nAmakA tIsarA zukladhyAna kAyayogase hotA hai, aura vyuparata kriyA nivRti nAmakA cauthA zukladhyAna ayogiyoMke hotA hai / isa prakAra zukladhyAnake cAra meda anukramase hote haiN| / / 14-15 / / jisa dhyAnameM pRthaktva, vitarka aura vIcAra tInoM ho usa dhyAnako savIcAra pRthaktva vitarka kahate haiM / yaha pahalA akladhyAna hai ||16|| jisa dhyAnameM citarka ho, paraMtu vIcAra na ho usako avIcAra ekatva-vitarka 4 ******* // 2
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 // bImArI nAsti yantra suyoginAm / ekatvena ca taddhyAnamagocAraM vitarka kram // 17 // yato'rthAnAmane katvaM ttpRthktvmihocyte| atajJAnaM vitaH gAvApana satra kAgAnAM dhyAne yatparivartanam / saMkramo vAsti bIcAro jhayo vividharUpakaH // 16 // arthAdarthAntaraprAtriH ye syAyatpunaH punH| saMkramaH ma hi vijJeyA dhyeyArthaparivartanam // 20|| vyaMjanAd vyaMjane krAMtiya janasaMkramo'sti saH / yogAyogAntaraprAptiyogakAtirucyate // 2 // arthavyaJjanayogeSu saMkramaH svAtanaH punaH / saMkramaH sa hi vijJeyaH zuklathyAne'tra yoginAm / / 22 / / prArambha hi vacoyogaH saMkramya hi tanurbhavet / parivartanamevaM myAd yogAd yogAntaro'va vai ||2shaa prArambhe ca gRhoto'rthaH sa tato'rthAntaro bhn| evaM syAdarthasaMkrAnirarthasya parivartanama ||25|| ekamartha mamAdAya gRhNAtyarthAntaraM punaH / evaM hi vividhArtha zra neSu kramane dhyAna kahate haiM, yaha dRmaga zukladhyAna hai // 17 // jahAMpara dhyeyarUpa padArtha aneka hote haiM, usako pRthakva kahate haiM; tathA bhAvazrutajJAna pUrvaka jo zrutajJAna hai, umako vitarka kahate haiM // 18 // dhyAnameM jo arthavyaMjana yogoMkA parivartana hotA hai, saMkramaNa hotA hai, usako vIcAra kahate haiM, vaha vIvAra aneka rUpase hotA hai ||19|| dhyeya padArtha meM jo zara-bAra athase arthAntarakI prApti hotI hai, usako dhyeya arthako parivartana karanevAlA arthasaMkramaNa kahate haiM // 20 // vyaJjana zabdako kahate haiM, vyaJjanase vyaJjanakA jo saMkramaNa ho jAtA hai, zabdase zabdAntara rUpa ho jAtA hai, eka zabdase dhyAna karatA huA usI padArthake vAcaka pare zabdase dhyAna karane lagatA hai, usako vyaJjanasaMkrAnti kahate haiN| isI prakAra jo yogase yogAMtara kI prApti hotI hai, usako yogasaMkrAti kahate haiM // 21 / / pahale pRthaktva vitarka bhyAnameM yogiyoM ke arthavyaJjana aura yogoM meM bAra-bAra saMkramaNa | hotA rahatA hai / usIko vIcAra vA saMkramaNa kahate haiM // 22 // dhyAnameM jo pahale vacanayoga lagA huA thA, vaha badala kara kAyayoga ho jAtA hai| isa prakAra yogase yogAntara honA yogavicAra kahalAtA hai / 23 / / isI prakAra dhyAna karate samaya jo padArtha dhyeyarUpa banAyA thA, vaha badalakara dugga padArtha dhyeyakA ho jAtA all hai| isa prakAra dhyAnameM jo dhyeyarUpa padArthakA badala jAnA hai; usako arthasaMkrAti kahate haiM // 24 // yunatrAna sil ke viSayabhUta jo aneka padArtha haiM. unameM se ekako grahaNa karatA hai aura phira usako chor3akara dUsaga grahaNa kara letA hai, isa prakArakA jo badalanA hai; usako arthavIcA' kahate haiM // 25 / / zabdase zabdAntara, ase athAntara
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0pra0 // 207 / / trasaH // 21 // zabdAcchavAntaraM yAti yarthAvAntaraM punaH / yogAd yogAntaraM sa hi saMkrAmani punaH punaH // 23|| zukladhyAnena yasya syAnirmalAtmA vizuddhimAka / niSkrapAyo mahAzAntaH sucAritramayAtmakaH 27ekavadhyAnamAdhattaM sa dhoraH kSINamohakaH / pUrvajho yaMgasampannastatvajJAnA prasannadhIH // 28 // ekenaiva suyogena pRthaktvarahitena bA / vitakaMpadina dhyAnaM vIcAraparivarjitam / tadekatvavitarka syAdhyAnaM cAtyantanirmalam / yoginAM kSINamohAnA dhIrANAM nirmalAtmanAm // 30 / / dravyaM vA dravyaparyAmmekayogena dhyAyati / sa sUrUmamekanartha vA pAyani zuddhabhAvataH // 31 // tadekasvavitaka syAd dhyAnakarmavinAzakam / strAtmani svAtmanastatra sthitiH syAdava jAyajA // 32 // sa hi niSkampamAvena svAtmAnaM dhyAyati skuTam / tannayatvaM mamAsAdya rama svAtmani dhra vam // 33 // kSamAdvinI yate tena yAni aura yogase yogAMtara saMkramaNa karaneko vIcAra kahate haiM // 26 // isa prakArake pUdhAva-vitarkacI vAra nAma ke pahale zukladhyAnase jisakA AtmA atyanta nirmala aura vizuddha ho jAtA hai / kapAyarahita, mahAzAMta aura samyak cAritramaya ho jAtA hai / tathA jisakA mohanIya karma saba naSTa ho gayA hai, jo gyAraha aMga caudaha pUrvokA prAtA hai, yogako dhAraNa karanevAlA hai, toMkA jAtA hai, aura jisakA hRdaya prasanna hai; aisA zreSTha muni ekatva-vitarka dhyAnako dhAraNa karatA hai // 27-28 // jo dhyAna kisI eka hI yogase hotA hai, jisameM pRthaktvapanA nahIM hotA arthAta jisameM arthavyaJjana yogakA parivartana nahIM hotA aura isIliye jo vIcArarahita kahalAtA hai aura jo vitakaM yA thutajJAna mahita haiM, ese atyanta nirmala thyAnako ekatva-vitarka dhyAna kahate haiN| yaha dhyAna mohanIya karmako sadA naSTa karanevAle dhIra, vIaura nirmala AtmAko dhAraNa karanevAle yogiyoM ko hotA hai / / 29-30!! isa dhyAnako karanevAlA yogI apane nirmala | pariNAmoMse kisI bhI eka yogase dravya vA paryAyarUpa eka hI sakSama padArthako citavana karatA hai, usI ekatva-vitarka dhyAna kahate haiN| yaha dhyAna kamIko nAza karanevAlA hai aura apane hI AtmAmeM apane hI AtmA kI nizcala sthiratArUpa hai // 31-32 // vaha dhyAna karanevAlA niSkaparUpa pariNAmoMse apane AramAkA citavana karatA hai, tathA Atmamaya hokara apane hI AtmAmeM nizcalatAke sAtha lIna ho jAtA hai / / 33 // usI samaya - -
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0pra0 // 20 // karmakadambakam / prApnotyAtmAtinairmalyaM zuddha kAzcanasannibham | ghAtikarmamalAtIto bhavatyAtmA sunilaH / tadAcintyaprabhAvo Di lagatI bhavati vA sAga / / 3 // evaM vAyabhAyegA itvA ghAticatuSTayam / sa yogI labhate zIghra tadanantacatuSTayam // 36 / / sa hi cAhatpadaM labdhvA yogI kevalabodhabhUt / jAyate trijagatpUjyo lokAlokaprakAzakaH ||30 jIvanmuktaH parAtmAsau paramAtmA mahezvaraH / sarvadoSavinirmuktaH zuddhaH sphaTikasannibhaH // 38 // nindraH paramajyotijyotIrUpo niraJjanaH / cidAtmA ca cidAnande vItarAgaH zivezvaraH // 36 // anantasukhasampannaH zAnto dAnto chatIndriyaH / devadevaH sa vevAdhidevaruNyalokyavanditaH // 40|| so'Ina sa bhagavAn devaH sarvajJa IzvarI vibhuH / brahmA viSNagurmahAdevaH zaGkaraH sugataH prabhuH // 41 // nArAyaNo mahAbuddho divyatejAH prabhAsvaraH / mahAvibhUtisampannachatraprayavirAjitaH // 4 // -- ... . - - - - - - - - vaha yogI apane samasta ghAtiyA koMko naSTa kara detA hai aura zuddha suvarNake mamAna apane AsmAko atyaMta nirmala banA letA hai // 34 // ghAtiyA karmarUpI malase rahita huA vaha AtmA anyanta nirmala ho jAtA hai | aura usa samaya usa AtmAkA aciMtya prabhAva prakaTa ho jAtA hai / / 35 // isa prakAra ekatva-vitarka dhyAnake | | prabhAvase vaha yogI cAroM ghAtiyA koMko nAza kara DAlatA hai aura anaMta catuSTayarUpa mahAvibhUtiko zIghra | hI prApta ho jAtA hai // 36 / / usa samaya aInta padako pAkara vaha yogI kevalajJAnI ho jAtA hai tathA loka- | aloka prakAzita karanevAlA aura tInoM lokoMke dvArA pUjya ho jAtA hai // 37 // usa samaya vaha yogI | | paramAtmA kahalAtA hai, usakI AtmA sarvotkRSTa hotI hai, vaha jIvanmukta kahalAtA hai, usIko mahezvara | kahate haiM, vaha bhUkha-pyAsa Adi samasta doSoMse rahita hotA hai aura sphaTikake samAna atyaMta zuddha hotA hai // 38 // usa samaya una paramAtmAko nirdvanda, parama jyotiHsvarUpa, jyotirmaya, niraJjana, cidAtmA, cidAnanda, vItarAga aura zivezvara kahate haiM // 39 / / ve ananta sukhI hote haiM, zAMta, dAMta, atIndriya, devadeva, devAdhideva aura tInoM lokoMke dvArA baMdanIya kahe jAte haiM // 40 // ve ahanta bhagavAna, deva, sarvajJa Izvara, vibhU, brahmA, | viSNu, mahAdeva, zaGkara, sugata, prabhu, nArAyaNa aura mahAbuddha kahalAte haiN| unakA teja divya hotA hai, unake | zarIrakI kAMti dedIpyamAna hotI hai, ve mahAvibhUtise suzomita hote haiM, tIna chatrasahita virAjamAna hote haiM,
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 5206 / surAsuraiH sadA pUjyo yogIndrazca suvanditaH / tena dhyAnena yogI sa jAyate trijagatprabhuH |||shaa sUcanakriyApratipAti dhyAna dhyAyati keSalI / upacAreNa vA sUkSmamacalaM sthAtmasaMsthitam // 4aa sarvakarmavinAzArtha svAtmarUpopalavdhaye / mAyuSo'nte ca sthAnAnte bhavAnte tanunAzakam // 4 // niSprakalpaM kriyAhInamayogI dhyAyati dhruvam / vyuparatikriyAdhyAnaM turya mokss| pradaM mahat // 46 // svalpasamayamAtreNa hatyA karmakadambakam / tena dhyAnena yogIsa zivaM prApnoti nirbhayam ||nnaa rusnakarmavihInaH sa siddhaH zuddho niraJjanaH / janmAtIto'pyajo nityaH punarjanmadivajitaH // 4 // anAdinidhanaH svAtmarUpI vikaarvrjitH| manojalarUpI sA pAhApAkona : ra dhyAnaprabhAveNa jovaH saMsAracakrakam / niHzeSakarmacakraM vA hatvA yAti zivaM padam // 40 // dhyAnasya mahimA cAtrAcisyA lokottarA mtaa| tAM vaktaM mAdazI bAlaH sura asura saba unakI pUjA karate haiM aura yogIzvara sadA unakI vaMdanA kiyA karate haiN| isa prakAra usa ekatva vitarka dhyAnase ve yogI tInoM lokoMke svAmI ho jAte haiM // 41-43 // tadanaMtara ve kevalI bhagavAna apane | samasta karmoMko nAza karaneke liye aura apane zuddha AtmAkI prAptike liye sUkSmakriyApratipAtI nAmake tIsare / Ki zukla dhyAnako dhAraNa, karate haiN| vaha dhyAna atyanta sUkSma hai, nithala hai aura kevala apane AtmAmeM nizcalarUpa hai| isake bAda jaba AyukA anta hotA hai, caudahaveM guNa sthAnakA anta hotA hai| aura saMsArakA anta hotA hai; usa samaya ve ayogI bhagavAn niSprakapa aura kriyArahita vyuparasa kriyA- 15 nivRttirUpa mokSa denevAle sarvotkRSTa caudhe zukla dhyAnako dhAraNa karate haiM / ve mahAyogI kevalI bhagavAn usa cauthe zukladhyAnake dvArA thor3e hI samayameM samasta karmAko naSTa kara dete haiM aura samasta bhoMse rahita mokSako | prApta ho jAte haiM // 44-47 // tadanantara ve paramAtmA samasta karmoMse rahita, siddha, zuddha, niraJjana, janmarahita, aja, nitya, punarjanmase rahita, anAdi, anidhana, svAtmarUpa, vikArase rahita, svataMtra, atrala aura samasta jIvoMko AjAda karanevAle ho jAte haiM // 48-49 / isa prakAra dhyAnake prabhAvase yaha jIva saMsAracakrako aura samasta karmoMke samUhako nAzakara mokSa-padako prApta hotA hai // 50 // isa saMsArameM dhyAnakI mahimA su0pra027
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu.pra. // 21 // PE samarthaH syAtkadhaM nanu / / 5 / / bRhaspatigaNazA na samyagyaktu kadApi te| samarthA dhyAnamAhAtmyaM ko vakti svalpaceSTayA // 52 / / || yena dhyAnena cAtmA hi paramAtmA prajAyate / kA kathA yAnyasiddhIna satarA sA bhavanti vA // 53 // dhyAnena sarvasampattilakSmInina jAyate / RddhiH siddhiH samRddhirvA mahaddhiH sutarI madheta 54|| indranAgendra vAnAM cakritIrthakarAtmanAm / saMjAyate padaM zIghra paramezvaryakArAma ||55nshynte vipadaH sarvAH palAyante hi saGkaTAH / duHkhaM dAridrayadurbhAgya nazyante tarakSaNAsvayama // 56|| amAdhyaH sAdhyatA yAli durAdapi ca yoginAm / dhyAnasyAcintyamahimA sadA vAcAmagocarA // 7 // myAtmahitaprapissUnAM mumukSaNa sunizcitam / dhyAnamaka paraM sAdhya karma kalaGkamuktaye // 58|| cintAM tyaja bharya maJca khedaM mA gA mnaagp| dhyAnenAtman ca saMsAraM karmacakraM hariSyasi // 56 / / prAsnastvameva sAkSAtsa paramAtmA niraJjanaH / AcaMtya I, lokottara hai, phira bhalA usako kahane ke liye mere samAna bAlaka kaise samartha ho sakatA hai ? // 51|| | isa dhyAnakI mahinAko vRhaspati bhI nahIM kaha sakate aura gaNadharadeva bhI acchI taraha nahIM kaha sakate haiM, phira | bhalA bahuta thor3I ceSTAse kauna kaha sakatA hai // 52 / / jisa dhyAnake prabhAvase yaha AtmA paramAtmA ho jAtA hai ! | vahAMpara anya siddhiyoMkI to bAta hI kyA hai ? anya samasta siddhiyAM apane Apa siddha ho jAtI hai // 53 // ima || dhyAnase hI samasta saMpaniyAM prApta hotI haiM, dhyAnase hI lakSmI prApta hotI hai, tathA Rddhi, siddhi, samRddhi aura ||8| mahARddhiyAM isI dhyAnase apane Apa A jAtI haiM ||54|| isI dhyAnake prabhAvase indra, nAgendra, deva, cakravartI aura tIrthakaroMke parama aizvarya utpanna karanevAle uttama pada zIghra hI prApta ho jAte haiM // 55 // isa dhyAna prabhAvase maya vipattiyAM naSTa ho jAtI hai, saba saMkaTa bhAga jAte haiM aura duHkha, dAridraya, dubhaMgatA Adi usI samaya apane Apa naSTa ho jAte haiM // 56 // Ima dhyAnake prabhAvase yogiyoM ke asAdhya kAya mI dase hI siddha ho jAte haiM / isa dhyAnakI mahimA aciMtya hai aura vANIke agocara hai // 57 // jo yogI apane prAtmAkA hita cAhate haiM aura mokSakI icchA karate haiM, unake karmarUpI kalaMkoMko nAza karaneke liye yaha sunizcitarUpa eka dhyAna hI parama sAdhya hai / / 58 // he Atman ! tU ciMtA chor3a, bhaya chor3a aura thor3AsA bhI kheda mata All kara / tU isa dhyAnase isa janma-maraNarUpa saMsArako aura kamauke samUhako avazya naSTa karegA // 59 / / he Atman ! isa dhyAnase tU hI sAkSAt niraJjana paramAtmA ho jaaygaa| kyoMki dhyAnake dvArA yaha AtmA hI
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0 pra0 // 111 // Atmaiva paramAtmAsti sandehaM cAtra mA bhaja // 60 // yAvatsvAtmasvarUpaM hi cintitaM na tvayAthavA / vAvasvamasi saMsArI duHkhI karmamayo'zuciH ||6|| yadA tvaM cintayasyAtman zuddha svAtmani saMsthitam / svAtmAnaM paramAtmAnaM pazyasi tvaM niraJjanama // 6 // paramAtmAtmanodo kacinnAsti kadApi vA / zrAtmaiva paramAtmArita caiko nAnyo'dvitIyakaH // 63 // tasmAdbhAvaya cetthaM tvamAtman suzivasiddhaye / zrAtmaiva me pArAtmA hi karmavAtinirmalaH // 64 // Atmaiva me ca siddhAtmA paramAtmA mahezvaraH / tasmAtso'haM bhajAmyatra svAtmAnaM svapadAtaye ||6|| Atmaiva me paraM jyotirlokAlokaprakAzakaH / paraM sukhasya bIjaM me zrAtmaivAsti na saMzayaH ||66 || Atmaiva me jagadudraSTA sraSTA brahmA guNAkaraH / zaGkarazca svayaM buddhaH parameSThI sanAtanaH ||67 || Atmaiva me paraM mokSaH karma saMhArakArakaH / zrAtmaiva me suhagbodhacAritritayAtmakaH // 68 // zrAtmaiva me paramAtmA ho jAtA hai, isameM tU kisI prakArakA saMdeha mata kara ||60 // athavA yoM samajhanA cAhiye ki jabataka tUne apane AtmAkA citavana nahIM kiyA hai tabataka tU saMsArI hai, duHkhI hai, karmamaya hai aura apavitra hai || 61 // he Atman ! jaba tU apane AtmAmeM sthita apane zuddha AtmAkA citavana karegA, taba tu apane AtmAko karmamalase rahita paramAtmarUpa dekhegA ||62|| AtmA aura paramAtmAmeM koI kisIprakArakA bheda nahIM hai| yaha eka AtmA hI paramAtmA hai / paramAtmA isa AtmAse mizra vA anya nahIM hai || 63 || isa liye he Atman ! tu mokSa prApta karaneke liye isaprakAra citavana kara ki vaha merA AtmA hI kamako nAza karanevAlA atyanta nirmala paramAtmA hai ||64 || merA AtmA hI siddhAtmA hai, vahI paramAtmA hai, vahI mahezvara haiM, isaliye paramAtmasvarUpa maiM apane AtmapadakI prAptike liye apane hI AtmAkA citavana karU~gA ||65 || merA AtmA hI parama jyotiHsvarUpa hai, loka- alokako prakAzita karanevAlA hai, tathA merA yaha AtmA hI parama sukhakA bIja hai| isameM kisImakArakA saMdeha nahIM hai // 66 // yaha merA AtmA hI jagat ko dekhanevAlA hai, yahI jagatko utpanna karanevAlA hai, yahI brahmA hai, yahI guNAkara haiM, yahI AtmA zaMkara hai, svayaM buddha hai, yahI parameSThI hai aura yahI sanAtana hai // 67 // | yaha merA AtmA hI karmoMkA nAza karanevAlA parama mokSa hai aura yaha merA AtmA samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritrarUpa arthAt ratnatrayarUpa hai || 68 || yahI merA AtmA krodhAdika bhAvoMse rahita kSamAkA TI0 11 38
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma0pra0 // 12 // RCH kSamAgAraH krodhaadibhaavvrjitH| zrAtmaiva zAzvataM dravyamanyatsarva vinazvaram // 6 // prAtmaiva me'calo nityo sAdimadhyAntavarjitaH / sa nityasthitiko svAmI svayambhUravinazvaraH ||70tmaiv me paraM vandhukhAtA pAtA pitAmahaH / trijagajayinaH kAmAtsaMsArApApakarmata: zA Atmaiva me paraM pUjyo'gato vigtklmssH| bhAsmaiva me paraM devI jagandhaH sutArakaH / 72|| Atmaiva me paraM brahma caturvedI caturmukhaH / zrAtmaiva me mahAdevaH zivAbhUH zivanaMdanaH ||7shaa bhAsmano zAnamAdhyAnamAtmanaH smaraNaM parama / pAtmano me parejyA syAhe jineza bhave bhave ||bhvo'pi mAsmaiva sugato hatA durgtiH| prAtmA devAdhidevo hi sarvadevanamaskRtaH ||7 jinazcAtmA jinazcAramA sAmeva sa jino jinaH / bhAtmaiva me zaraNyaM hi jinarUpo bhavAmbudhau ||6|| tIrthazyAtmAsti yAtmaka tIrthanAtho jagadvibhuH / Atmaiva me paraM devo sa eva devaghara hai aura yahI merA AtmA nitya dravya hai| isake sivAya anya maya padArtha nAzavAn haiM // 69 / / yaha merA AtmA hI acala hai, nitya hai, Adi-madhya-antarahita hai, yahI merA AtmA nitya sthitiko dhAraNa | | karatA hai, yahI AtmA svAmI hai, svayaMbhU hai, avinA hai| yaha gera bAramAhI parama bandhu hai, yahI AtmA pitAmaha hai, tathA yahI AtmA tInoM jagatko jItanevAle kAmase, saMsArase aura pApakarmoMse rakSA karanevAlA vA bacAnevAlA hai // 71 // yaha merA AtmA hI parama pUjya hai, gatirahita hai, pAparahita hai, tathA yahI merA AtmA parama deva hai, jagadvandha hai aura saMsArase pAra kara denevAlA hai // 72 / / yaha merA AtmA hI paramabrama hai, AtmA hI cAroM anuyogoMko jAnanevAlA caturvedI hai aura yahI AtmA caturmukha hai, yahI merA AtmA mahAdeva hai, zivAbhU (kalyANamaya) hai aura yahI merI AtmA zivanandana hai / ,73|| he jinendradeva! | mava mavameM mujhe AtmAkA hI jJAna prApta ho, AtmAkA hI nyAna ho, AtmAkA hI utkRSTa smaraNa ho aura mere | AtmAkI hI pUjA ho // 74 / yahI merA AtmA arahatadeva hai. yahI merA AtmA sugata vA buddha hai, yahI AramA samasta durgatiyoMko nAza karanevAlA hai, yahI merA AtmA devAdhideva hai aura yahI merA AtmA mara devoMke dvArA namaskAra kiyA jAtA hai / / 75 // ye jinendra hI merA AtmA hai, jinendra hI merA AtmA hai, merA AtmA hI | jinendra haiM, jinendra haiN| tathA yahI merA AtmA saMsArarUpI samudra meM zaraNarUpa hai aura bhagavAn jinasvarUpa hai // 76 / / yaha merA AtmA hI tIrtha hai, yahI merA AtmA tIrthanAtha hai, jagadvibhu hai, yahI merA AtmA
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA. mandiram / / 7) ratnatrayamayazvAtmA ratnatrayamayo jinaH / mokSamArgo di svAtmaiva mokSa prAtmaiva nizcatam // 78|| Atmaiva 'su0pra0 | me saza dhyeyo hAramA dhyAtA mhaaprbhuH| zrAtmaiva hIzvaraH zuddho buddho mImAMsako vibhuH III tasmAtsarvaprayatnena dhyA. tavyaH sa mumuturnnaa| sarvavikalpasaMkalpa tyaktvA''tmaiva sadA ca me ||20|| yo dhyAyati nijAtmAnaM zuddhabuddhaSA hi cAtmanA / // 213 // Dsa zIdhra paramAtmAnaM prApnotyeva sunizcitam / / 1 // yena dhyAnasudhAsindhuH pIto bhaktibharaNa vA / sa bAtmA paramAtmA syAda nAzcaryasaMzayo / / / iti sahajavizuddho jAyate dhyAnato'sau vihitaparabhAvo niSkajaGkaH praatmaa| vigatabhavavibhASo yo hi bAsmaiva siddhaH svapariNatininagnaH svAtmarUpa: sudharmaH // 8 // imi sudharmadhyAnapradIpAlahare zuddhadhyAnavarNano nAma paJcaviMzatitamo'dhikAraH / | parama deva hai aura yahI merA AtmA devAlaya hai // 77|| yahI merA AtmA ratnatrayasvarUpa hai, tathA bhagavAna jinendradeva mI rakhatrayamaya haiN| yahI merA AtmA mokSakA mArga hai aura yahI merA AtmA nidhayarUpase | mokSasvarUpa hai // 78 // yahI merA AtmA sadA dhyAna karane yogya hai, yahI bhAnA sAna karanevAlA hai, yahI AtmA mahAprabhu hai aura yahI AtmA Izvara hai, zuddha hai, buddha hai, mImAMsaka hai aura vibhu hai // 79 // isaliye mokSakI icchA karanevAle bhavya jIvoMko apane 'samasta saMkalpa-vikalpoMko tyAgakara tathA samasta prayatna karake isI apane AtmAkA dhyAna karanA cAhiye / / 80 jo AtmA apane AtmAke dvArA zuddha buddhise | apane AtmAkA citavana karatA hai, vaha zIghra hI paramAtmapadako prApta ho jAtA hai| yaha nizcita siddhAMta hai | // 81 // jisa manya jIvane maktipUrvaka ima dhyAnarUpI amRtake samudrakA pAna kiyA hai, vaha AtmA avazya paramAtmA bana jAtA hai, isameM na koI Azcarya hai aura na koI saMdeha hai // 82 / isa dhyAnake prabhAvase yaha / AtmA hI svabhAvase vizuddha ho jAtA hai, parabhAvoMse rahita ho jAtA hai, niSkalaMka ho jAtA hai, sarvotkRSTa ho ra jAtA hai, saMsArake vimAvoMse rahita ho jAtA hai, apane hI AtmAkI pariNatimeM lIna ho jAtA hai, zuddha svAtmasvarUpa ho jAtA hai aura zreSTha dharmamvarUpa ho jAtA hai / 83 // isa prakAra munirAja zrIsudharmasAgaraviracita sudharmadhyAnapadIpAlakArameM zukladhyAnako nirUpaNa karanevAlA yaha paccIsa adhikAra samApta huaa|
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 214 / / BR antima maMgalaM prazastizca 70 zrIzAsanaM vIrajinasya jIyAt lokatraye maGgalakAri nityam / satyaM pavitraM naradevapUjyaM pramANabhUtaM bhuvi sarvamAnyam // 1 // jinendradharmo varasaukhyadAtA dayAmayaH satyaparaH prakRSTaH / pramANabhUtazca virodhadono joyAzciraM maGgaladAya ko'sau // 2 // yantu te tUpAH / lokottamA maGgaladAH zaraNyAstrailokyananyAH zivadA sudharmAH ||3|| zrI prAtihAryAtizayaiH prapanno narendranAgendra surendravandyaH yogIzvaraiH pUjitapAdapadmaH so'Izva devaH zivadara sujoyAt ||4|| zuddha svarUpo nijabhAvalIno vinaTakarmAkalaGkapaGkaH / bhavAdvayatIto jananAdidonaH siddhaH prabuddhaH suba Mumum www bhagavAn mahAvIra svAmIkA zAsana tInoM lokoM meM sadA maGgala karanevAlA hai, satya hai, pavitra haiM, manuSya aura devoMke dvArA pUjya hai, pramANabhUta hai aura saMsAra bharameM sarvamAnya hai // 1 // bhagavAn jinendradevakA dharma dayAmaya hai, uttama sukhako denevAlA hai, satyArtha hai, utkRSTa hai, pramANabhUta hai, virodharahita hai aura mahA maGgala karanevAlA hai, aisA yaha jainadharma sadA jayazIla rahe || 2 || isa lokameM arahaMtAdika pAMcoM parameSThI zuddha AtmAko dhAraNa karanevAle haiM, zreSTha haiM, anupama haiM, lokottama haiM, maGgaladAyaka haiM, zaraNabhUta haiM, tInoM lokoMke dvArA candanIya haiM, mokSa denevAle haiM aura zreSTha dharmasvarUpa haiM; aise pAMcoM parameSThI sadA jayazIla hoM || 3 || bhagavAn arahaMta deva AThoM prAtihAryoMse suzobhita haiM, narendra, nAgendra aura devendroMke dvArA vaMdanIya haiM, yogIzvaraloga jinake caraNa kamaloM kI sahA pUjA karate rahate haiM aura jo mokSa denevAle haiM, aise bhagavAn arahaMta deva sadA jayazIla hoM ||4|| jo siddha bhagavAn zuddha svarUpa haiM, apane bhAvameM sadA lIna haiM, jinhoMne AThoM karmarUpI kalaGkakI kIcar3a sarvathA naSTa kara dI haiM, jo saMsArase rahita haiM, janma-maraNase rahita haiM, mukha J
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma. pra. // 15 // sa joyAt ||shaa hitopadezI carazAntidAtA bhavAbdhitastAraNatIrtharUpaH / AcAracAritraghareNa pUjya, prAcAyacayaH satataM sa jIyAt // 6 // mithyAstramohAdvarabuddhihInAna kumArgagAnnuddha tavAditrIrAn / sambakA bodhena yunakti satye mArge sa nAna pAThaka Azu jIyAt / / 7 / mUlottarAna divyaguNAn pradhatte saMsArabhogAdikato viraktaH / svAtmasvarUpe dRDhatAM dadhAnaH sAdhudayAlugaNavAna sa jIyAta / / 8 / / sUrIzvaraH zAntikaraH prakRSTa guNa gariSTho munimadvAreSThaH / zrIzAntisindhurvararAjyamAnyA jIyAzciraM so'pi 'sudharma'pAtA | siddhAtmano vizuddhAMstAna jinAjJAna jitamAsagan / karmakalakanirmaktAna kevalajJAnabhAskarAn // 10 // parameSThipada prAptAna devadevaHsupUjitAn / zrInAraGgAbhidhAddurgAta zivaM prAptAna jagannutAn ||11||vr dattAdi. siddha zAn sArddha koTivayAna munIna / bhattyA punaH punanIti nuniH 'sudharmasAgaraH // 12 // maGgalaM kAmadaM te nodavyuH parama denevAle haiM aura jJAnamaya hai; aise siddha parameSTI sadA jayazIla ho // 5 // jo AcArya hitopadezI hai, zreSTha zAMtiko denevAle haiM, saMsArako pAra karaneke liye jo tIrtharUpa haiM, jo AcAra aura cAritra dhAraNa karanevAloMke dvArA pUjya haiM; aise AcArya sadA jayazIla ho // 6 // jo jIva midhyAtma aura mohanIya karma ke udayase zreSTha buddhise rahita ho rahe haiM , jo kumArgagAmI ho rahe haiM aura udta ho rahe haiN| aise || bar3e-bar3e vAdiyoMko bhI jo apane samyagjJAnase satyamaya yathArtha mArgameM lagAte hai; aise upAdhyAya pAmeTI zIghra ! || hI jayazIla ho // 7 // jo sAdha divya mala guNoMko tathA uttara guNoM ko dhAraNa karate haiM, jo saMmAra aura bhogAdikase virakta haiM, jo apane AtmasvarUpameM atyaMta dRr3hatA dhAraNa karate haiM; aise dayAlu aura guNavAna mAdhu, | parameSThI sadA jayazIla ho ||8||jo AcArya 'zAntisAgara' zAnti karanevAle haiM, zreSTha hai, guNomeM zreSTha haiM, muniyoMmeM | | zreSTha haiM, jo rAjyamAnya haiM aura mujha 'sudharmasAgara'kI athavA zreSThadharma kI rakSA karanevAle haiM, aise anArya 'zAMti sAgara' cirakAla taka sadA jayazIla raheM // 9 // jo varadattAdi muni siddha avasthAko prApta ho gaye hai, anyaMta vizuddha haiM, jitendriya haiM, matsara Adi dopoMse rahita hai, karma-kalaMkoMse rahita hai, kevala jJAnarUpI mUryase / | suzobhita haiM, parameSThI paDhako prApta ho cuke haiM, devoMke bhI deva jinakI pUjA karate haiM, jo tAraMgA nAmake siddha kSetrase mokSako prApta hue haiM aura samasta saMsAra jinako namaskAra karanA hai, aise gharadatta Adi sAr3he tIna karor3a | lunirAjoMko ye 'sudharmasAgara' muni bhaktipUrvaka bAra-bAra namaskAra karate haiM / / 10-12 / / parama pavitra 26
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ OR su0pra0 ...1.216 // pAvanAH / paravRttAdisiddhazAH zrIkalyANAya santu te // 13 // siddhakSetre paraM pUjye zrIvAramAbhidhe shume| 'bhozAntisiMdhu'nA tena sana saha sUriyA // 14 / / yAtrAkAri mahAbhaktyA zrImahotsavapUrvakam / pramAvanA'bhavatra jinadharmasya zarmadA // 11 // zrItArajAkhyadurge'smin zrItAraGgAbhidhe pre| bhImavRSabhadevasya caityAgAre manohare // 16 // yugadravyAdhiyugme'smin vIra. nirvaannvtsre| yugmAGkamahImAne vikramA zubhodaye // 17 // mArgazIrSe'site pakSe trayodazyAM vithau shnau| 'sudharmadhyAna-13 dIpAsyo pranthaH pUrNamagAdiha / / 18 / / 'sudharmadhyAnadIpo''yaM dharmadhyAnasya sAdhakaH / guruprasAdato'kAri 'sudharmasAgareNa saH // 1 // jJakSayopazamAbhAvAt zaktihIno'pi bhAvataH / digambarapathAlambI muniH 'sudharmasAgara // 20 // vyaracahumazuddhayA hi yAnagogganarmitaH / kevala na rapAsa pAdhaM dhyAnadIpakam // 2 // dhyAnacArtA na jAnAmi zabdazAstraM na zAsanam / / kevalaM svahitArthAya zabdAH saMyojitA mayA ||22prmaadaadlpjnyaantvaad viruddha yakSinAgamAt / granthe'smin yA saMjAtaM varadattAdika siddha parameSThI hamalogoMko maGgala deveM, hamArI icchAeM pUrNa kareM aura hamArA sadA kalyANa karate raheM // 13 // isI parama pUjya aura zuma aise vAraMgA siddha kSetrapara AcArya 'zrIzAMti sAgara ne apane saMghake sahita bar3I bhaktipUrvaka aura bar3e utsabake sAtha yAtrA kI thii| usa samaya samasta jIvoMko kalyANa karane vAlI jinadharma kI bar3I bhArI prabhAvanA huI thI // 14-15 // zrItAraMgA nAmake durgameM zrItAraMgA siddhakSetrapara | bhaganAn vRSabhadevake manohara caityAlayoMmeM vIra nirmANa saMvat 2462 tathA vikrama saMvat 1992 1 zubha mArgazIrSa mahIneke kRSNapakSakI trayodazI tithiko zanivArake dina yaha 'sudharmadhyAnapradIpa nAmakA granya pUrNa huA | // 16-18 / / yaha 'sudharmadhyAnapradIpa' nAmakA graMtha dharma-dhyAnakA sAdhaka hai aura guruke prasAdase muni 'sudharmasAgara ne banAyA hai // 19 // yadyapi maiM digambara matakA anuyAyI 'sudharmasAgara' muni hU~, to mI jJAnAvaraNa karmake kSayopazamake abhAva honese meM zaktihIna hU~, tathApi maiMne apane bhAvoMse, zuddha buddhise, mAna aura gaurava ko chor3akara kevala Atma-kalyANa karaneke liye yaha 'sudharmadhyAnapradIpa' nAmakA prantha banAyA hai / / 20-21 // | maiM gavapi dhyAnakI bAta bhI nahIM jAnatA, na zabdazAkhako jAnatA hU~, to bhI kevala apane AtmAkA kalyANa | karaneke liye maiMne idhara-udharase lekara zabda jor3a diye haiM // 22 // mere pramAda athavA alpajJAnase isameM PasixR5RIKSEXHEMAILRSHINESEXKAH-MARRI
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ su0pra0 zodhayantu munIzvarAH // 2 // prasira mUlasA'smin jinasenAnvaye pare / bhImaddevendrakIrtizca yAsInmanivaro mahAna 24|| tasyaiva paTTaziSyo'bhUt 'zAntisindhuryatIzvaraH / rAjamAnyaH sadA pUlyaH sUrigaNasuzobhitaH // 24aa tatpaddaziyo muSane | prasiddhaH siddhAntaSecA varapAThako'tra / 'sudharmasindhu'varadharmasindhuH yasIzvaro'sau jinaliGgadhArI // 26 // * iti sudharmadhyAnapravIpAlaGkArasya antima majalaM prazastizca samAptimagAvAma. kamaka // 217 // jo kucha jinAgamake viruddha likhA gayA ho, usako suniloga zuddha kara leveM // 23 // isa prasiddha mUla saMghameM | | AcArya jinasenakI paraMparAmeM mahAn munirAja zrIdevendrakIrti hue haiM // 24 // unhoMne paha zimya munirAja * AcArya 'zrIzAMtisAgara' haiM, jo ki rAjyamAnya haiM, sadA pUjya haiM, aura aneka guNoMse suzomita haiM // 25 // FI unhIMkA paTTa ziSya meM 'sudharmasAgara' hU~. jo ki saMsAra meM prasiddha hai, siddhAMtakA jAnakAra hai, upAdhyAyakA kAma karatA hai, zreSTha dharmakA samudra hU~ aura jinaliGgako dhAraNa karanevAlA munirAja haiM // 26 // isaprakAra muniroja zrIsudharmasAgaraviracita mudharmadhyAnapradIpAlAkArakA antima mAla aura prazasti samApta huii| Yin Wei Guang Zai Wei Ming Wei Fa Ming Wei Si Wei Wei Ke mudraka - imarAna oNphaseTa prinTarsa, indaura